Mun-udi: Ang Panday na Ifugao bilang Tagapag-ingat ng Taal na Kaalaman

Udi
3
tingnan lamang gamit ang lente ng “eksotisismo/pagtuturing na
kakaiba.” Para sa pag-aaral na ito, ang pagbalik at pagtatampok sa
pagpapanday ng mga Ifugao ay pagkilala at muling pagpapakilala
(lalo na sa mga hindi kabilang sa pamayanang kultural) ng isang
lehitimong kaalaman, kasanayan, sining at bahagi ng pagkakakilanlan.
Malaki ang papel na ginagampanan ng mga iskolar sa dokumentasyon
ng ganitong anyo ng kaalaman. Pagkakataon ang
pananaliksik na italâ ang mga hindi kalimitang pinapansing
bahagi ng kultura. Sa malimit na pagkakataon, may mga bahagi
ng kultura na isinasaisantabi o hindi pinag-uukulan ng pansin
dahil sa pagiging ordinaryo ng mga ito. Kung napagtutuunan man
ng pansin ng mga mananaliksik, nagiging mababaw lamang ang
pag-unawa sa halaga ng isang bahagi ng kultura dahil hindi ito
tinangkang tingnan mula sa pananaw ng mga mismong nagmamay-ari
ng kalinangan. Bagamat may tendensiyang taglay lagi
ng mananaliksik ang kanyang pagkiling at ang paniniwalang
“kakaiba” ang kulturang kanyang pinag-aaralan, marapat tingnan
ang positibong implikasyon ng pananaliksik bilang paghahawan ng
landas na maaaring tahakin ng mga susunod pa. Responsibilidad
na ng susunod na manananaliksik na itampok, hindi ang mga
nauna nang paggamit ng lenteng tumitingin sa kung ano ang eksotiko
at naiiba, sa halip, ang pagiging likas ng kulturang kanyang
pinag-aaralan. Isang direksiyon na dapat isulong ang pagtingin sa
pagpapanday bilang lehitimong produksiyon at anyo ng kaalaman
na pinakikinabangan, pinagyayaman at pinahahalagahan ng
nagmamay-ari ritong pamayanan.
Ang Asosasyon ng mga Panday ng Mungayang
bilang giya sa pananaliksik
Tuwing Sabado, “araw ng pamamalengke” (market day) sa
bayan ng Lagawe, ang kasalukuyang kabisera ng lalawigan ng
Ifugao, isa sa mga interesanteng mabibili ng mga tao ang mga
pinanday na kagamitang gaya ng hinalung, pihlit, kutiwong, uwah,
kumpay at hanggap. Marami ang tumatangkilik sa produkto ng
mga panday gaya ng mga mamimili mula sa mga kalapit na mga
bayan ng Bontoc at Sagada hanggang sa mga mangangalakal mula
sa kapatagan ng Nueva Viscaya. Sa panimulang pagtatanong sa
mga naglalakong panday, napag-alamang ang mga kalakal nila
ay patuloy pa ring ginagawa sa kalapit bayan ng Kiangan, lalo