Taifas Literary Magazine no. 3, September, 2020

32
Taifas Literary Magazine no. 3, 2020, September
mieszkańców miasta, a kronikarz tak
relacjonuje ich tragiczny koniec: Cerkiew zaś
w grodzie tym była bowiem murowana,
wielka i przedziwna, błyszcząca pięknem, była
bowiem zbudowana z białych kamieni
ciosanych. I ta była pełna ludzi. Dach zaś w niej
pokryty drzewem. Ten zapalił się i zgorzało w
niej bez liku mnóstwo ludzi. Można
przypuszczać, że fragmenty murów tamtej
świątyni wykorzystano przy budowie bazyliki.
A potem padł Zamek, a jego obrońców –
znowu zacytujmy kronikarza - Po wygnaniu
zaś ich z grodu, posadzili ich Tatarzy na błoniu
przy Wiśle, i siedzieli dwa dni na błoniu, po
czym jęli zabijać ich
wszystkich – mężów i
niewiasty, i nie
pozostał od nich nikt.
Od Długosza wiemy,
że pochowano ich w
kościele i cmentarzu
NP Marii.
Z tego samego
źródła zacytujmy jeszcze jeden fragment
zawierający nieco więcej szczegółów: Mnisi z
księżmi i diakonami odprawiali nabożeństwo,
odśpiewali Mszę świętą i przyjęli Komunię
świętą, naprzód sami, potem szlachta z żonami
i dziećmi i wszyscy od małego do
największego wyspowiadali się [...], gdyż było
mnogo narodu w grodzie. Potem zaś wyszli z
grodu ze świecami i kadzidłami [...], a płacz
wielki i szlochanie; mężowie płakali żon
swoich, matki dziatek, brat brata, a nie było
nikogo, kto by się zmiłował. A ustępujących z
miasta [...] jęli Tatarowie wszystkich
mordować, mężów wespół z niewiasty, i nie
pozostała z nich żywa dusza".
Historyczne zagadki
Z tym tragicznym epizodem wiąże się
trudna do rozwiązania historyczna zagadka,
której bohaterem jest postać (kasztelana?)
Piotra z Krępy i jego brata Zbigniewa. Rzecz w
tym, iż jednym z późniejszych źródeł twierdzi
się, że Sandomierz został zdobyty, a w innych,
że poddany, które to pojęcia nie są wszak
równoznaczne. Według najstarszych
przekazów miasto zostało zdobyte
podstępem. Według opisu zawartego w
Roczniku świętokrzyskim (koniec XIV w) stało
się tak na skutek łatwowierności dowódcy,
który uwierzywszy Tatarom i zgodziwszy się
na układy, wraz z
bratem udał się
wrogiego obozu, gdzie
obu wzięto w niewolę.
Okoliczność ta
wpłynęła
na
obrońców tak
destrukcyjnie, że
poddali twierdzę.
Natomiast z zapisów
zawartych w tzw. Kronice wielkopolskiej
wynika, że do poddania grodu namówili
obrońców, towarzyszący Tatarom książęta
ruscy, których wiarygodność miała opierać się
o bliskie pokrewieństwo z księciem
Bolesławem Wstydliwym.
Przekazy polskie nie mogą być jednak
podstawą rekonstrukcji wydarzeń mających
miejsce podczas drugiego najazdu. Tak dane
lekkomyślnych obrońców, jak informacja o
poselstwie do Tatarów są niepewne. Podobnie
było z rolą Rusinów, którzy byli co najwyżej
biernym narzędziem agresorów. Podczas
zdobywania Sandomierza nie było raczej
miejsca na poselstwa i układy. Najeźdźcy
ISSN 2458-0198 - ISSN-L 2458-0198
TAIFAS LITERARY MAGAZINE