GVV Unitas - Een NSB-aanval op Unitas uit 1947

t t
2
I
, a
.l
t
I
J
It
Een
N.s.B.-
Aonao,[
I
op UNITAS
DOOR A. LAMMERS
SPECIÀLE UITGAVE VÀN,,DE,UNITASSER''
t,
4
I

INLEIDING
In haar voorwoord bij het eerste nummer van de herrezen
,,IJnitasser" veronderstelde de Redactie de mogelijkheid, dat door
Unitas-geschiedschrijvers de bezettingsJaren en de g:evolgen daarvan
voor onze Club, in de volgende afleveringen behandeld zouden
worden,
Ofschoon ik mij nu niet direct als ,,geschiedschrijver" zou willen
aandienen, zal ik toch tracirten te voldoen aan het tot mij gerichte
verzoek om een zoo voliedig mogelijke beschrijving te geven van
dat gedeelte rzan de bezettingsjaren en de gevolgen er van voor
onze Vereeniging, dat betiteld wordt als de periode van het
..N.S.8.-Unitasconflict",
Meermalen heb ik mij afgevraagd of het wel zin of nut had
oude koeien als deze uit de sloot te halen en of het niet beter
was een streep onder die geschiedenis te zetten, maar uiteindelijk
was ik het toch eens met hen die meenden, dat het wel degelijk
zin had onze leden thans, nu alles weer vrij gezegd kan en ook
moet worden, met den geheelen gang van zaken op de hoogte te
stellen. Immers, doordat er geen toestemming tot vergaderen
g'egeven werd en alle leden hierdoor dus niet te bereiken warell,
vernamen zij het meeste van wat er voorviel, slechts blj geruchte'.
Weliswaar had ik op de vergadering die wij mochten beleggen
om aan de leden gelegenheid te geven te beslissen of zlj al dan
niet een achtste bestuurslid wilden aanvaarden, n.l. het N. S. B.-
oud-bestuurslid, gelegenheid een korte uiteenzetting te geven van
datgene wat tot dien tijd aanhangig was geweest, maar uit den
aard der zaak kon die uiteenzetting niet uitvoerig en volledig zijn.
Van wat er nà deze vergadering heelt plaats gehad zijn de leden,
voor zoover zij er: zelf niet bij betrol

EEN N.S.B.-AANVAL
OP UNTTAS!
Na de inleiding komen wij eerst tot de voorgeschiedenis van
het conflict. It is a long way to Tipperary!
.Il.et zal alle, of althans de rheeste onzer lezers, wel bekend z{n
dat de heer A. de Jong jaren deel van het Unitas-bestuur heeft
uitgemaakt, waarin hij verschillende functies bekleedde, het laatst
die van Penningmeester.
fn den loop van het jaar 1938 ontstond er tljdens een Bestuursvergadering
een kwestie tusschen laatstgenoemde en den Heer
Baltus Meijer, Vice-Voorzitter, die op genoemde vergadering de
leiding had. Het meeningsverschil tusschen beide lleeren was zoo
diepgaand, dat de kwestie op de Jaarl. Algemeene Vergadering,
gehouden op 7 October 1938, in behandeling kwam. Het eindresultaat
was, dat de heer Meljer zich niet meer als Bestuurslid
beschikbaar stelde, ofschoon volgens het verslag dier vergadering
in ,,De lJnitasser" van 4 November 1938, de Bestuursleden in deze
kwestie geheel achter den 2en Voorzitter stonden.
Ook verscheidene leden konden zich niet met dezen g:ang van
zaken vereenigen en toen A. de Jong op de vergadering van
29 November 1939 aan de beurt van aftreden was, werd een
tegen-candidaat gesteld (een groote zeldzaamheid bÍrj Unitas!) n.l.
de heer Jan Snoek. Hoewel de voorstellers verzekerden, dat deze
zich beschikbaar had gesteld,, meende de heer Snoek zich echter
op.de vergadering te moeten terugtrekken, omdat hem bij nader
inzien gebleken was, dat de functie van Penningmeester meer tijd
vergde dan hij beschikbaar had.
De vergadering moest zich hier bij neerleggen en daar er geen
ander lid bereid werd gevonden het Penningmeesterschap op zich
te nemen, was de Jong volgens art. 42 van het Huish. Regl. als
Penningmeester benoemd verklaard, zoodat deze functie dus weer
voor ten minste 2 jaar in zíjn handen zou berusten
fn den loop van deze twee jaren bleek dat verschillende leden,
vooral de ouderen, het niet verzetten konden, dat Baltus Meljer
door een kwestie met de Jong buiten het Unitas-verband was
komen te staan. Dit bleef een doorn in het oog'van velen en die
doorn zou te gelegenertijd uitgetrokken worden!
Die tijd kwam, toen de Jong op de Jaarvergadering van
5 September 1941 wederom aan de beurt van aftreden was. Zljn
tegenstanders hadden zich thans beter voorberèid en kwarnen
met een teg'encandidaat, n.l. den heer T. Walraven, die zich
schriftelljk met zijn candidaatstelling accoord verklaard had. Een
terugtrekken op de vergadering was thans dus niet te vreezen.-
Bij het bekend maken van den uitslag der stemming bleek de
nieuwe candidaat 61 stemmen op zich vereenigd te hebben, terw$l
de Jong er 9 verkreeg. De heer'Walraven was dus met een groote
meerderheid van stemmen als Penningmeester gekozen, waarmede
een einde kwam aan het langdurige bestuurs-lidmaatschap van den
heer de Jong. De vergadering had haar keus overduidelijk laten
blijken, maar niemand zal op dien avond vermoed hebben, welke
gevolgen uit deze volkomen reglernentaire handeling zouden voort--
vloeien!
t * t Ê
Het Bestuur ging aan het werk en de eerste daad van den nieuwen
penningmeester was, het Bestuur nauwkeurig in te lichten
4

over den stand der financiën, vooral wat betreft den achterstand
in de contributiebetaling van verschillende leden.
Het duurde evenwel niet lang of de rust in het Bestuur werd
verstoord door een schrijven van den volgenden inhoud:
COMMISSARIS
VOOR NIET-COMMERCIDELE
VEREENIGINGEN EN STICHTINGEN
ls-Gravenhage, Waalsdorperweg 68-74 en 102-104
Afdeeling
Ref.: H Hillegersberg, 13 October 1941
Reg. No. 42
Correspondentie zonder vermelding
van ons reg'istratienummer wordt
niet in behandeling genomen.
Aan den Heer A. Lammers
Haarstraat 31
Gorinchem
De omstandigheden, waaronder bij de laatste bestuursverkiezing
der voetbalvereen. ,,Unitas" het bestuurslid de heer A. de
Jong niet herkozen werd, zijn voor mij aanleiding een nader
onderzoek in te stellen.
Het is mljn voornemen binnenkort Gorinchem te bezoeken en
het lijkt mli €iewenscht dat ik bij die gelegenheid met U, als
Voorzitter van lJnitas, een onderhoud heb.
Ik verzoek U mij te berichten hoe en waar ik U dan zal
kunnen vinden (in den namiddag).
Van den Districts-InsPecteur
v. d. Districten Rotterdam-Dordrecht
eL Z.-H- Eilanden,
Kantoor: Hoyledesingel 39 - Hillegersberg
(w.g.) J.HENKE.
In antwoord hierop werd door ons medegedeeld, dat wij den
schrljver van den brief, na voorafgaand bericht, iederen Zaterdag'
middag konden ontvangen. Toevallig belde hij ons op eerr Zatev
dagrnorgen, waarbij hlj zijn bezoek voor
's middags aankondigde,
terwijl wU dien middag juist de stad zouden uitgaan. Afgesproken
werd toen dat wij nog bericht zouden ontvangen wanneer zfin
bezoek nu kon plaatsvinden. Ondanks deze afspraak hoorden wij'
niets, tot dat op Zaterd.ag 9 November de heer Henke onaangekondigd
voor ons stond.
Na het doel van zijn bezoek verklaard te hebben, n.l. te weten
te komen waarom de heer de Jong niet als Bestuurslid was herkozen,
stond het aan ons deze vraag te beantwoorden. Erg moeilijk
was dit niet en wij volstonden dan ook eerst met te zeggen,
dat de leden bij de stemming de reden er niet bij vermeld hadden,
maar dat wlj wel vermoeden konden dat het dáárom was' dat zij
den heer de Jong niet mochten lijden. Hierop viel de heer Henke
uit:,,Neen, omdat htJ lid van de N.S.B. is!", waarop wij ant--
woordden, dat zulks voor hem ook slechts een vermoeden kon zijh'
Hierna hebben wij hem de kwestie Meljer-de Jong uiteengezet
en er op gewezen, dat de kans zeer groot geweest zou z$n dat
de Jong reeds in 1939 niet herkozen was, als de toen gestelde
tegen-candidaaí zich niet had teruggetrokken.

De eenige opmerhing die de heer llenke naar aanleiding hiervan
korr maken was toen: dat hij toch als penningmeestet lO\Vo
was.
Dit gezegde gaf ons aanleiding cr op te wijzen clat 100% wel
wat veel gezegd was en dat wij dit niet bcaamden. Wij deelden
den hcer Henke toen verschillcnde bczwaren mecle, o.a. het ondanks
herhaaldelijl< aandringen nimmer voorleggen aan hct Bestuur van
het reglementair voorgcschreven overzicht van de kasmiddelen en
de groote achtcrstand in cle contributiebetaling. Zijn antwoorcl
hicrop was: ,,Maar cr is toch nooit sprake gcweest van onregelmatigheden
in de kas" !
Zulks hebben wÍj volmondig tocgegeven, waaraan wij toevoegden,
dat als. de heer lfenke iedcren Penningmeester die er niet
met de has van cloorging op l00c/r, waardeerde, dezc taxatie ook
inderdaad voor clen heer de Jong gold, maar dat er toch ook nog
andere factoren zijn die mcetellen om cen praeclicaat van 100(/c,
toe te l

COMilIISSARIS VOOR NIET.COMMDRCIEFLE
VI'REENIGINGEN EN STICHTINGEN
's-Gravenhage, Waalsdorperweg 72, Tel' 720030
Interl. gespr. letter F'.
Bankicr: Rotterd. Bankvereen.
's-Gravenhage
Postgiro 330100
Afd. 4
Ref. v D/S.
Reg. No.: 411106
's-Gravenhage, 4 December 1941
AAN\ilIJZING
Inzake: Gorinchemsche Voetbalvereeniging,,IJnitas"
te Gorinchem
Op grond.van de Verordening van den Rijlrscommissaris
lrooi n:"t bezctte Nederlandsche gebied tot herordening van
de niet-commercieele vereenigingón en stichtingen v-arr -
28
Februari 1941 (Verordeningenblad voor het bezetle NederianOsctre
gebied, No. 8, Verórdening No' 41) geef ik U hierbij
de aanwijzing:
a. het op de Algemeene Vergaclering van September t-0.!t in
de pláats van clen heer A. dc Jong gekozen bi."!"-"Ttig,1"
v"ri'ang"n door den heer A. de Jong, W' de Vries ftobbeweg
42 te Gorinchem;
b. den heer A. de Jong voornoemd in zijn functie van
pcnningmeester te herstellen;
". à"r, heér H. I{. Sterkenburg tot 1 December 1942 van het
lidmaatschap lJwer vereeniging vervallen te verklaren en
hem tot dien datum clen toJgang tot Uw terreinen' lokalen
en bijeenkomsten te ontzeggen;
d. mU v"OOt tS December 19ai1e berichten wat te dezer zake
door II is geschied.
Commissaris voor niet-commercieele
Vereenigingen en Stichtingen'
(w.g.) MiiLLER LEHNING'
Aan het Bestuur van de
Gorinchemsche Voetbalvereeniging,,Unitas"
te Gorinchem.
Het spreekt vanzelf, dat gedurende onze terugreis naar Gorinchem
de^ze brief het onderwèrp van gesprek was tusschen Voorzitter
en secretaris. Besloten werd er verder niet over te praten
voor cle e.v. Bestuursvergadering, op I December'
Hier kwam het schrijven in behándeling en het behoeft geen
U"ióog, dat ook bij d-e overige Bestuursleden groote veront-
*uu"íig'i"g heerschtè. Uitvoerig werd er over beraadslaagd' dolh
de eind*-coíclusie was, dat de elischen onaanvaardbaar waren' IIet
Bestuur kon, mocht en wilde een door de Algemeene Vergadering
gedane uitspraak, die met volledige inachtname van Statuten en
Ë,egtementei der Vereeniging was tot sta-nd gekomen, niet ongedaàn
maken, terwljl het -evènmin een enkele reden had om aan
clen ten opzichte ván den heer H. K. Sterkenburg gestelden eisch
te voldoen,
7

IIet Bestuur was zich er volkomen van bewust, dat een weigering
ernstige gevolgen met zich zou sleepen, doch geen enÉel
Bestuur dat zictl zelf en zijn Leden respecteert, zou aai dergelijke
vèrgaande en wellicht nog nooit eerder gestelde, onreáel6ke
eischen kunnen voldoen.
Anderzijds was het Bestuur er van overtuigd, dat het niet maar
botweg mocht weigeren, doch moest trachten alles in het werk te
stellen om de eischen ongedaan te krljgen.
Daartoe meende men zich allereerst in verbinding te moeten
stellen met den heer K. J. J. Lotsy, in zljn hoedanigheid van Lid
van het College van Gevolmachtigden voor de Sport, aan wien
door de heeren de Bekker en Walraven een bezoek werd gebracht.
Dit bezoek leverde geen gunstig resultaat op.
De heer Lotsy wees onzen vertegenwoordigers er op, dat de
heeren in den IJaag zich niets van reglementen aantrokken en
dat, wanneer wU ons standpunt handhaafden, wU er vdn verzekerd,.
konden zijn, onherroepelijk van de kaart te zullen verdwijnen.
In dat geval zou onze Vereniging er in geen jaren meer
bovenop komen, want wij moesten bedenken, dat de jeugd wel
achter het Bestuur stond maar zij }:'eí spelen op den duur niet
zou kunnen laten en dus tijdelijk naar een andere Vereeniging
overging. Velen kwamen dan allicht niet meer terug en Unitas
zov, na den oorlog practisch opnieuw moeten beginnen. De heer
Lotsy vond dezen inzet te groot en het leek hem daarom verstandiger
de Jong terug te nemen. Mochten wlj toch doorzetten,
hetgeen de heer Lotsy uit de uitlatingen van onze beide Bestuursleden
kon opmaken, zoo zorr dit ons niet kwalijk worden genomen.
De heer Lotsy echter was voor bemiddeling en daartoe stelde
hij onze vertegenwoordigers in verbinding met Dr. Miedema te
Den Haag. Het bleek spoedig, dat de invloed van dezen heer zeer
beperkt was, waardoor zijn poging om onze menschen in verbinding
tc brengen met Drs. van Dop, Hollandsch hoofd van het
Commissariaat voor niet-commercieele Vereenigingen en Stichtingen,
faalde. Nergens kon dus eenige houvast worden gevonden
om tegen het onrecht in te gaan.
Intusschen was de uitlating van den heer Lotsy, dat Unitas
onherroepelijk van de kaart zou verdwijnen, voor ons aanleiding
om met het Bondsbestuur te gaan praten. Geïntroduceerd door
en in gezelschap van den heer Baltus Meijer, mocht schrijver dezes
een onderhoud hebben met den toenmaligen Bonds-Voorzitter,
Dr. D. J. van Prooije, wien wij, in het bijzijn van den Bonds-
Secretaris, den heer Staal, de situatie hebben uiteengezet. Ons
werd door beide heeren mondeling de definitieve verzekering ge-
Seven dat, zoo Unitas van de kaart zou moeten verdwijnen, zij,
na wijziging der tljdsomstandigheden, wederom in de 2e klasse
zou terugkeeren.
Aan de hand van de opgedane ervaringen ten opzichte van de
hulp van anderen, kon het Bestuur eenigermate zijn positie
bepalen en het besloot de aangelegenheid nu verder zelf in handen
te nemen. BegrijpelÍjkerwijze hadden we niet veel hoop op succes
en daar, zooals gezegd, het Bestuur er van overtuigd was, dat
het betreffende Commissariaat bij een weigering krasse maatregelen
zou nemen, besloot het eerst overleg te plegen met eenige
oudere leden, zulks ook in verband met de groote schulden welke
nog op ,,Unitas" rustten. Daartoe stelde het Bestuur zich in
verbinding met de heeren Beausar, als Eere-lid en houder van
I

een groot aertal obligaties, van Tilburg, als Eere-Voorzitter en
Battus Meijcr', als één der oudste leden.
* * *
Ëen groutc str)un was het van deze heeren te vernemen, dal zii
het geheel met de meening van het Bestuur eens waren. Toen dit
vast stond werd overgegaan tot het uitbrengen van een verweer.
Zekerheidshalve meenden wij goed te doen dit te laten opstellen
door een terzake-kundig persoon, waarom Mr. Vonkenberg aangezoc}at
werd zich hiermede te belasten. Vooraf had onze Secretaris
uitstel gevraagd van den datum waarop bericht ingezonden
moest worden, omdat met een en ander reeds eenige tijd was
heengegaan.
Het Bestuur en de drie bovengenoemde personen hebben Mr.
Vonkenberg uitvoerig ingelicht, t$dens welke besprekingen de
heer Baltus Meijer op zich nam met den heer de Jong over dezc
aangglegenheid te gaan spreken en te trachten diens medewerking
te vèrkrijgen om de betreffende kwèstie ongedaan te maken. Dit
bracht echter geen positief resultaat. De Voorzitter bracht hierna
nog een bezoek aan den heer E. Bakker, Leider der Gorinchemsche
N. S. B., om te trachten deze aangelegenheid op een behoorlijke
wijze te bespreken, doch dit onderhoud was van dien aard, dat
h$ meende er spoedig een einde aan te moeten maken.
Nadat dus alle pogingen om een redelijke oplossing te verkrijgen
schipbreuk hadden geleden, werd door Mr. Vonkenberg de
volgende brief g:econcipieerd, welke door het Bestuur aan het
Commissariaat voor niet-commercieele Vereenigingen en Stichtingen
werd gezonden.
'
. Gorinchem, 18 December 1941.
Aan
den Heer Commissaris voor niet-commercieele
Vereenigingen en Stichtingen,
Waalsdorperweg 72,
's-Gravenhage.
HoogEdelGestrenge Heer,
In antwoord op Uw schrijven van 4 December, a,fd. 4, ref.
vD/S, Reg. nr. 411106, en in vervolg op onzen brief waarbij
wlj verlenging: van den oorspronkelijk gestelden termljn van
15 December verzochten, hebben wij de eer U het volgende
mede te deelen:
De bestuursverkiezing, welker tenietdoening in feite door
U in Uw schr$ven van 4 December wordt gevorderd, is volkomen
regelmatig en volgens de statuten geschied, terwijl
ons geen enkele reden bekend is die tot een dergel[jke vernietiging
van een volkomen reglementair en statutair in
volle vrijheid door de vereeniging verrichte handeling zou
moeten leiden, terw[jl evenmin op g:rond van onze statuten of
reglement of op eenigerlei anderen grond van.recht en billtikheid
ryij ons vrlj achten tegen den heer Sterkenburg den in
Uw sihrijven g'enoemden maatregel te nemen.
Naar aanleiding t"r, o.t"luroek aan den heer K. J. J.
Lotsy en den heer Dr. Miedema, ter bespreking van deze
zaak, hebben wij een poging gedaan om den heer Drs. G. v.
Dop, in zrjn kwaliteit van Hoofd der Afdeeling van het Com-
I

missariaat voor niet-commercieele Vereenigingen en Stichtingen,
wiens oordeel, naar deze heeren ons mededeelden. in
de onderhavige kwestie van gewicht lvas, te mogen spreken,
doch deze was niet bereid ons te ontvangen, zoodat ons
geenerlei motief voor de gedane aanwljzing bekend is anders
dan van terzijde en op niet officieuze wijze vernomen.
In verband daarmede, en nu ons elke inlichting tetzake geweigerd
is en elk overleg onmogelijk is, hebben wij slechts den
indruk kunnen kri;igen dat de bedoelde aanwijzing alleen gevolg
is van de. omstandigheid, dat de door U genoemde
heer A. de Jong lid van de N. S. B. is, en de gang van zaken
ín onze vereeniging wordt toegeschreven aan eenige actie
tegen deze politieke partÍj, terwijl ons elke mogelljkheid ontnomen
wordt terzake nadere toelichting te geven en de
kwestie te bespreken
In verband daarmede veroorloven wij ons in de eersbe plaats
U hierbij uiteen te zetten de achterliggende feiten.
De heer de Jong is vele jaren lid van onze vereeniging
geweest en ook meerdere jaren bestuurslid.
Omstreeks 1938 is een conflict ontstaan tusschen den heer
de Jong en den heer B. Meijer, één der meest populaire leden
van onze vereeniging, die meer dan dertig jaar actief lid,
waarvan het grootste gedeelte bestuurslid, is geweest, en aan
wien de vereeniging zeer veel te danken heeft.
Dit conflict heeft uiteindelijk er toe geleid, dat de heer
Meijer, die vice-voorzitter van onze vereeniging was, zich als
zoodanig heeft teruggetrokken, en de omstandigheid dat dit
terugtrekken oorzaak vond in een conflict met den heer
de Jong, heeft begrijpelijkerwijze kwaad bloed gezet bij het
grootste deel v.an de leden der vereeniging, wier waardeering
voor het vele cloor den heer Meijer verrichte, niet maar
zonder meer kan worden teniet gedaan.
Gevolg' daarvan was dan ook, dat toen in 1939 de heer
de Jong aftredend was, er een tegencandidaat gesteld werd,
en dat alleen doordat deze tegencandidaat ter vergadering
zíc}:, op het laatste oogenblik terugtrok, alstoen de heer
de Jong zonder stemming herkozen werd.
De gevoelens van de vereeniging tegenover den heer de
Jong, wiens houding aanleiding was geweest dat één der
meest . gewaardeerde leden zich volkomen terugtrok, bleven
echter bestaan, en het is uit dezelfde oorzaak dat in 1941,
toen de heer de Jong weer aftredend was, bÍt' de in September
gehouden Algemeene Vergadering, wederom een tegencandidaat
werd gesteld en deze gekozen werd met 61 stemmen,
terwijl 9 stemmen op den heer de Jong werden uitgebracht.
Ook deze getallen, die geenszins overeenstemmen met het
aantal leden van de N.S.B. in onze organisatie, toonen wel,
dat slechts lichtvaardige geprikkeldheid kan leiden tot de
conclusie, dat hier zuiver een politieke kwestie een rol zou
spelen.
Nu het ons niet mogelijk was ter toelichting te voormelder
plaatse toegang te verkrijgen, hebben wij de vrijheid genomen
u naar waarheid en volledig over de achterliggende feiten
inlichtingen te verschaffen.
Ío

Pet zal U duiclelijk zijn, d'at het bestuur in deze omstandigheden
meent aan ccn niet gcrnotivecrden en cloor haar met
alle rechtcn en billijkhcitl strijdig geachtcn maatregel geen
gevolg te l

Uit den inhoud van dezen brief blijkt, dat de heer H. K. Sterkenburg,
nadat hij van den eisch betreffende z[jn persoon, had gehoord,
zich geheel vrÍjwillig bereid had verklaard zich tot cfun
datum van 1 December 1942 uit ,,Unitas" terug te trekken. Uitdrukkelijk
zij ll.ier vermeld, dat namens het Éestuur deze aangelegenheid
niet met den heer Sterkenburg was besproken,
aangezierr dit van meening was, dat dezerz[jds geen enkele pressie
op hem mocht worden uitgeoefend. Deze, tegénover Ifnital zeer
sy,mpathieke geste, is geheel van den heer H. K. Sterkenburg zelf
uitgegaan,
+ * *
.
Lang._en tijd werd niets vernomen en eerlijk gezegd, leefden wij
innerlijk al een beetje in de hoop dat de zaak was Afgedaan,
zonder dat men ons daarvan in kennis had gesteld. Onzè hoop
was echter te mooi geweest!
Op 23 April 1942 ontvingen w[j n.l. het volgende schriJven:
COMMISSARIAAT VOOR NIET-COMMDRCIEDLD
VEREENIGINGEN EN STICHTINGEN
's-Gravenhage,
Waalsdorperweg 72
Interl. gespr. letter tr'.
Telefoon 72OO30
Bankier: Rotterdamsche Bankvereeniging,
's-Gravenhage.
Postgiro 330100
Afd. 4. 's-Gravenhage, 22 April 7942
Ref.: vD/J. M.
Reg. No. 411106
Aan den Heer A. Lammers,
Yoorz. van de Voetbalvereeniging ,,Unitas",
Haarstraat 31
te Gorinchem.
Ten einde te komen tot een definitieve regeling van de
kwestie ínzake de aan ,,Unitas" gegeven aanwijzing, verzoek
ik U op Vrijdag 24 April 1942 in den voormiddag een bezoek
aan mijn Commissariaat, Waalsdorperweg 72 te 's-Gravenhage,
te brengen.
De Commissaris voor niet-commercieelc
Vereenigingen en Stichtingen,
Namens dezen,
het Hoofd der Afdeeling,
w.g. (onleesbaar)
Er was nu ineens haast bij de zaak, twee dagen tusschen het
schrijven van den brief en den datum van het bezoek!
Blj een bespreking van dit schrljven tusschen de bestuursleden
werd besloten dat de heeren de Bekker en Walraven den Voorzitter
zouden vergezellen.
Na een wandeling door diverse gangen en hoeken werden wij
ontvangen door Drs. G. van Dop en een persoon wiens naam
tijdens de kennismaking onhoorbaar werd uitgesproken, doch op
nadere verklaring om verduidelijking, Duijser bleek te zijn.
Het eerste gedeelte van het gesprek, waarin de heer van Dop
begon rnet excuses aan te bieden voor het feit, dat hij de vorige
maal de heeren de Bekker en Walraven niet te woord gestaan had
t2

vÍegens het feit dat hij zoo druk bezet was, en waarbil wij wederom
een uitvoerige uiteenzetting van het voorgevallene g:aven,
daarbij het verslag in ,,De IJnitasser" over de kwestie de Jong-
Meljer overleggende, werd op zeer welwillende toon gevoerd. Aan
de hand van de notulen uit het clubblad van de vergadering van
29 November 1939 werd getracht de heeren te overtuigen van het
feit, dat de niet-herkiezing van den heer de Jong geen verwondering
behoefde te baren.
Doch hierna brak de storm los! De heer Duljser ontpopte zich
toen als een heetgebakerde N. S. B.-er, die zonder bewijzen te
kunnen aanvoeren, de niet-herkiezing eenvoudig als een politiek
gedoe betitelde, waaraan zij wel een einde zouden maken. WU
hadden nu maar eenvoudigweg te voldoen aan de voorg'eschreven
eischen en anders kon hí$ niet instaan voor de gevolgen, De heer
van Dop hield zich bU dit gedeelte van het onderhoud eenigszins
afzijdig en beëindigde het onderhoud met de mededeeling, dat de
zaak nog nader onderzocht zou worden.
Tijdens het gesprek bleek, dat ook de heer de Jong voor deze
bijeenkomst was uitgenoodigd, doch bericht had gezonden verhinderd
te zfn. Hij zou één der daarop volgende dagen komen.
Dit kwam onze zaak natuurlljk niet ten goede. Waren beide
partiJen bijeen geweest, dan had hoor en wederhoor kunnen plaatsvinden
en zoo noodig over en weer de meening of opmerkingen
van elke partij nader besproken kunnen worden. Thans hoorde
men elkanders argumenten niet.
Erg hoopvol gingen wÍrj dan ook niet naar huis.
Uit een bespreking die de heer Baltus Meijer over onze aangelegenheid
had met den heer K. Lotsy bleek, dat uiteindelijk de
eindbeslissing berustte bij den Gevolmachtigde veor de Sport, den
heer Stiihling. (Tljdens ziJn Gevolmachtigdeschap: Groningen à
Stiihling). Dezen heer kenden wij uit den tljd toen hg nog bírj alle
belangrljke Athletiekwedstrljden als Jurylid fungeerden en daar
wU van meening waren, dat niets nagelaten mocht worden om te
trachten onze zaak in het rechte spoor te krijgen, besloten wij
g:enoemden heer om een onderhoud te vragen, waarom wij hem
als volgt schreven:
A. Larnmers,
Haarstraat 31. Gorinchem.
WelEd. Geb. Heer,
Gorinchem, 28 April 1942.
Den WelEd. Geb. Heer à Stiihling,
Gevolmachtigde voor de Sport,
's-Gravenhage
Zeer vermoedelijk zult U zích mijner nog wel herinneren
uit den tijd, ca. 13 jaar g:eleden, Oat it als;fficial der toenmalige
K.N.A.U. op de groote athletiekwedstrijden en OIympische
dagen als jurylid fungeerde en, toen nog te Utrecht
woonachtig zijnde, als Bestuurslid der IJ.P.A.B. en Voorzitter
van het toen zoo bekende Utrechtsche Singelloop-Comité.
Nu ik geruimen tijd te Gorinchem woon, aldaar Voorzitter
van de G.V.V. ,,Unitas" ben, meen ik dan ook de vrijheid te
mogen nemen Uw aandacht te vragen voor een aangelegenheid
waarin deze Vereeniging gewikkeld is geworden, omdat
ons van welingelichte zijde ter oore is gekomen dat de eindt3

's-Gravenhage,
COMMISSARIS VOOR
VERNENIGINGEN
Interl. gespr. letter F.
Bankier: Rotterd. Bankvereen.
's-Gravenhage.
Postgiro 330100
Afd. 4
Ref.: vD/L\l/.
Reg. No.: 411106
NIET-COMMERCIEELI]
EN SI'ICHTINGEN
'Waalsdorperweg 72
Telefoon 720O3O
's-Gravenhage 2 lN[.eí 1942
Aan
den heer A. Lammers.
Yoorz. Gorinchemsche Voetbalver.,,IJnitas",
Haarstraat 31
Gorinchem
Naar aanleiding van de besprekingen, welke met drie llwer
bestuursleden op 24 April 1942 werden gehouden, deel ik U
mede, dat mij is gebleken dat het besluit van de Algemeene
Vergadering inzake de niet-herkiezing van den heer A. de
Jong inderdaad ongedaan moet worden gemaakt.
In verband hiermede verzoek ik U thans onverwijld aan de
in mijn schrijven van 4 December 1941 gegeven aanwijzingen
gevolg te geven, met dien verstande, dat in punt C inplaats
van 1 December !942 moet worden gelezen 1 Maart 1943.
Daar ik aanneem, gezien de groote beteekenis die U terecht
aan de Vereeniging ,,Unitas" toekent, dat U het belang van
de lichamelijke opvoeding in Gorinchem zeker niet zult willen
schaden, gelieve U mij uiterlijk 9 Mei 7942 te berichten dat
aan mun aanwljzingen door U gevolg is gegeven.
Commissaris voor niet-commercieele
Vereenigingen en Stichtingen,
Namens dezen,
het Hoofd der Afdeeling,
(w.9.) onleesbeaar).
Men ziet, wederom zonder eenige arg:umentatie, werden de
vroeg:er gestelde eischen herhaald, terwljl de tijd, gedurende welke
de heer H. K. Sterkenburg buiten het Unitas-verband gesteld
moest worden, werd verlengd tot 1 Maart .1943!
In verband met dezen brief werd direct een bestuursvergadering
bijeen geroepen en de kwestie opnieuw uitvoerig besproken, het
voor en tegen nauwkeurig afgewogen, maar de eind-conclusie kon
niet anders zun dan ,,weigeren aan het verzoek te voldoen". AIle
bestuursleden, behalve de heer L. P. den Besten, die in Duitschland
vertoefde, doch reeds eerder had laten weten dat hij het met
ons standpunt gieheel eens was, waren unaniem deze meening
toegedaan. Deze hield in, het zÍj hier nog eens uitdrukkelijk
gezegd, dat:
1e. De verkiezing van den heer T. Walraven geheel volgens de
Statuten en het Huish. Reglement had plaats gevonden;
15

2e. de Alg:emeene Vergadering de hoogste macht was in de vereeniging
en dus
3e, het Bestuur niet. het recht had een beslissing van deze
hoogste macht ongedaan te maken, terwijl geen enkele andere
macht of orgaan het Bestuur kon dwingen zulks wèl te doen;
4e. ten aanzien van den heer H. K. Sterkenburg noch het Bestuur
noch de Algemeene Vergadering het recht had hem buiten
het vereenigings-verband te zetten, behoudens in de gevallen
voorzien bij het Huish. Reglement, doch waarvan hier geen
' sprake was;
5e. ook g:een enkele andere macht het Bestuur of de Algemeene
Vergadering hiertoe kon dwingen en zeker niet wanneer dit
geëischt werd uit wraak-gevoelens.
Voor elk weldenkend mensch stonden wij dus sterk, maar helaas
niet voor machts-wellustelingen en hun bij- en naloopers. Het
Bestuursbesluit werd in den volgenden vorm ter kennis van den
Commissaris gebracht:
Afd. 4,
Ref. vD/LW.
Reg. No. 411106
HoogEdelgestrenge Heer,
Gorinchem, I Mei 1942
Den heer Commissaris voor
voor niet-commercieele Vereen. en Stichtingen,
Waalsdorperweg 72
's-Gravenhage
Ifw schrijven van 2 dezer is een onderwerp van ampele
bespreking geweest in de door ons gehouden Bestuursvergadering.
Zoowel in ons schrijven van 18 December als bij de op
24 April gehouden bespreking hebben wij een uitvoeriS:e uiteenzetting
gegeven van ons standpunt in de onderhavige
aangelegenheid en het lijkt ons overbodig en nutteloos zulks
thans opnieuw te doen.
Bii de behandeling van Uw schrijven in onze Bestuursvergadering
konden wij geen enkel motief vinden dat verandering
in onze, U bekende, zienswijze zou kunnen brengen
en wij betreuren het, IJ niet anders te kunnen mededeelen, dan
dat het thans zitting hebbende Bestuur niet in staat is maatregelen
te nemen welke in strud ziin met den wil der Algeméene
Vergadering en met ons, ook door U goedgekeurd,
reglement, te meer daar ons de gelegenheid ontbreekt de
meening onzer leden door middel van een Algemeene Vergadering
te hooren.
Met verschuldigde gevoelens,
Namens het Bestuur der G.V.V. ,,Unitas",
(w.g.) T. VAN DEN ANKER, Secretaris.
* * *
Afwachten was nu weer de boodschap; weer een nieuwe tiJd
van spanning, doch onvermoeid gingen de bestuurs-werkzaamheden
door, tot dat op de bestuursvergadering van Dinsdag 23
Juni 1942 de heer de Jong binnen kwam en den Voorzitter een
brief overhandigde. Deze ga:f het epistel door aan den SecretarÍs'
16

die juist bezig was de notulen cler vorige bestuursvergadering
voor te lezen, om den brief bij de ingekomen stukken tà betranl
delen. De_ heer de Jong drong echter óp clirecte behandeling aan,
waarom de Voorzitter de voorlezing der notulen Iiet staken ón clen
volgenden brief aan cle vergaclering voorlas:
's-Gravenhage
COMMISSARIS VOOR,
VERDENIGINGEN
Interl. gespr. letter F
Afd. 4
Ref.: vD/LS.
Reg. No. 411106
NIET-COn{MERCIEELE
EN STTCH'T'INGEN
Waalsdorperweg 72
Telefoon 72OO3O
's-Gravenhage, 19 Juni 19,12
BESCIIIKI(ING
Betr.: Verordening van den Rijkscommissaris voor het lrc_
zette Nederlandsche gebied tot herorclening van cle
niet-commercieele Vereenigingen en Stichtingen van
28 Februari 1941 (Verordeningenblacl voor hei bezette
Nederlandsche gebied, No. 8, Verorclening No. 41).
Op groncl van bovengenoemde Verordening heb ik beschikt:
dat met ingang van 77 Juni 1942 wordt benoemd tot Gemach_
tigde voor dc Gorinchernsche Voetbalvereeniging ,,IJnitas" tt:
Gorinchem de hccr A. de Jong, W. de Vries Robbéweg 42 te
Gorinchem.
De Commissaris voor niet-commerciecle
Vereenigingen en Stichtingetr,
Namens clezen
hct Hoofd clcr Afcleeling,
(w'g') onleesbaar)'
Bijlage 126.
Na van den cersten schrik bekomen tc zijn, vrocg clc Voorzittcr
(len hecr de Jong wat cle cigenlijkc beclocling van clit schlijven
was, waarop clezc antwoordde, dat h.ij in alli_. bcsluiten dt_- eindbeslissing
had.
De vergaclering stond perplcx toen op cle oprnerking van rlen
9oorzitter, dat dus in het vervolg vergadcr.err feitelijk ovc.r.boclig
zov zljn, omclat alleen de mcening van dcn Gcmachtig.cle nrchtsgeldigheid
bezat, de heer de Jong met ccn voh-nonclig ,,JA,, antwoordde
oncler toevoeging, dat va.naf clit l.r1ol1.l(,nt ver.garlcren
zonder hern, verboden was.
I{et zal elken onbevooroordeelclen lczer cluiclelijl< zijn clat gcen
enkel Bestuur, dat zich zelf respectecrt, zich op zoocianigc lvi.jze
onder culateele laat stellen en dat claarom cle Voorzittcr cle vcrgadering
onmicldellijk sloot, onder medeclct lirrg aan rlen ht t,r
de Jong, dat hij zich verder beraden zou wat her-n te cloen stoncl,
waarmcde alle aanwezige Bestuur.sleclen instemrlen.
De heer cic Jong clrong cr op aan clat onmiddellijk ccn beslissir-rg
genomen zou worden, doch hem wercl te verstaan gegeven clat het
Bestuur niet zulk een haast hacl cn dat, in vcrban

Áangezien de heer de Jong in het vergaderlokaal bleef zitten,
verlietén de Bestuursleden dit, hem alleen achterlatend.
Een en ander scheen onder de leden uitgelekt te zijn en het
was dan ook niet te verwonderen dat een groot aantal leden
Donderdag 25 Juni op het terrein; waar dien avond getraind
werd, aaiwezig was. Zooals afgesproken was, overhandigd-en -de
Bestuursleden áen heer de Jong sètrrittet;jt< hun besluit, n'l', dat
zíj als zóodanig en tevens als lid bedankten. Op een tusschentiJds
góhouden bijeeákomst was men tot het inzicht gekomen, dat een
andere handelwljze niet mogelijk was'
Na afloop dér training deelde de Voorzitter den aanwezige
leden mede, -wat er voorgevàllen was en nadat ook de heeren Baltus
MeÍjer en de Jong het hunne hadden gezegd, gingen vele lede-n
tegóUh over tot Íet bedanken als lid, zoodat het begin van^ d-e
taát< ïan deh Gemachtigde niet van' aangenamen aard was' Ook
de volgende dagen bereikten hem vele bedankjes en gezegd' k an
wordenl dat pràctisch alle leden (slechts een enkele uitzondering
wa" ""i het verband tusschen hen en den Gemachtigde verbrak-en'
Zij verbraken echter niet het verband met de Vereeniging! Nog
niminer is er zulk een eenheid tusschen de leden geweest als juist
in den tijd dat zij officieel geen lid meer waren van het oude
,,Unitas".
Het demissionnaire Bestuur moest nu trachten het verband tusschen
de leden te bewaren. Hulcle moet hierbij gebracht worden
aan het Bestuur van de Buurt-Vereeniging ,,Indië", dat onmiddellijk
bereid was haar voetbalterrein ter beschikking van onze..leden
tá stellen, zoodat deze toch konrlen oefenen. Helaas was dit van
korten duur. De heer de Jong, die immers nog steeds zoo prat
ging op zijn voor 100% Unitasser-zijn en-slechts noodgedwongen de
inst"rucïieJ van zijn Pártij opvolgde, maakte aan de voetbalvreugde
vàn onze jongeni eett eittdê doór de Buurtvereeniging te dreigen
dat haar
't tgrrein ontnomen zou worden als zii doorging- de
Unitassers op haar veld te laten oefenen. Hieraan mochten wij de
Buurtvereeniiging niet bloot stellen, vooral niet toen zij ouet deáe
kwestie een ichiilven vaR het langzamerhand beruchte Commissariaat
ontving en wij maakten dan ook van de groote medewerking
van deze Vereeniging geen gebruik meer.
C'iandestien werd er áooi áxetJ teden nog wel eens tegen andere
"tuls !"speeld, doch het groote verband was nu uit elkaar gerukt'
Wel bleeÈ dat de leden ónderling steeds met elkaar in contact
bleven, evenals dat natuurlijk mei de Bestuursleden het geval was'
* * ;
Intusschen had de Burgemeester in December reeds den Voorzitter
tot een besprekittg -over de onderhavige aangelegenheid uitgenoodigcl,
omdat.hij vreesde dat een zonder meer afwrJzen van oe
áoor Oen Comm' voor niet-comm. Vereenigingen en Stichtingen
gegeven ,,aànwijzing" voor ljnitas in directen en voor de gemeenf,e
êà-rincirem in iirdirécten zin de grootste moeilijkheden zou opleveren.
Bi5 die gelegenheid liet hij zich jegens het Bestuur scherp
uit over iret feit, d;t dit de niet-herkiezing van den'heer de Jong
niet had voorkomen' Hii meende echter nog een oplossing te kunnen
vinden door voor tL stellen den heer de Jong weer in tret
Bestuur op te nemen en den heer H. K' SterkenburC te,v:119eT:1
vrijwillig ie bedanken, waarna ook de- heer de Jong na korf,en [rJo
we"er viijwillig zou moeten aftreden. Op basis van dit voorstel zou
18

de Burgemeester zijn bemiddeling willen verleenen, maar het
Bestuur moest dit voorstel als onaannemelijk verwerpen.
Nu de zaken de vorenomschreven loop hadden genomen, noodigde
de Burgemeester den Voorzitter wederom bíj zich en gaf den
wensch te kennen een bespreking met het geheele Bestuur te hebben,
waarbij hij tevens gaarne den Heer Baltus Meijer aanwezÍg'
zag.Dit.was, omdat hij in dezen den man meende te zien die achter
de schermen het vuur aanwakkerde. Hoewel de Voorzitter dit ten
stelligste ontkende, meende de Burgemeester toch op diens aanwezigheid
te moeten blijven aandringen en aangezien het Bestuur
hiertegen geen enkel bezwaar had, vond op Maandag 29 Juní 7,942
te 17 uur een bespreking plaats, waarvan wij hier de door den
Gemeente-Secretaris opgemaakte notulen laten volgen:
VERSLAG van een bespreking tusschen den Burgemeester van
Gorinchem en het Bestuur van de voetbalvereeniging ,,Unitas,, op
Maandag ?9 Juni 1942 te 17 uur.
Tegenwoordig zijn de heeren: A. Lammers, P. H. H. de Bekker,
T. van den Anker, T. J. Walraven, II. van der Heijden, M. E. Rovers
alsmede de heer Baltus Meijer.
De Burgemeester vangt het ouderhoud aan met cen herinnering
aan het destijds door hem aan den voorzitter, den heer Lammers,
gedaan tusschen-voorstel inzake de kwestie de Jong, hetgeen hierop
neerkwam, dat de heer de Jong in het bestuur zou worden opgenomen,
de heer Sterl

is plausibel. Ik ben van iryreening', dat het op mijn weg ligt om u
hierop te wijzen en voornamelijk wil ik dit doen, omdat door deze
affaire meer aandacht aan Gorinchem wordt besteed dan in de gegeven
omstandigheden wel gewenscht is. En, zoo vraag ik'mÍLj af,
is deze affaire uit een nationaal oogpunt bezien wel voldoende van
gewicht om haar tot .een cause célébre te maken. Voortgaanoe
merkt de burgemeester op, dat de kringleider van de N.S.B., de
heer Bakker, na een afwezigheid van enkele dagen van spreker urt
de gemeente, hem mededeeling heeft gedaan van de aanwiizing
door den commissaris der niet-commercieele vereenigingen, van
de4 heer de Jong tot gemachtigde voor ,,IJnitas" en de daarop gevolgde
massale ontslagname door alle Bestuursleden. Uit het daarop
volgend gesprek met den heer Bakker heb ik niet den indruk
gekregen, dat de N.S.B. politieken invloed op ,,Unitas" wenscht uit
te oefenen. Als dat het geval was, aldus de burgemeester, zou ik
de eerste zijn om uw standpunt, hetwelk u in deze hebt gemeend
te moeten innemen, te onderschr$ven. Er behoort geen politiek in
een voetbalvereeniging thuis.
Dat de heer Meijer hierbij door spreker uitgenoodigd is, vindt
z4n oorzaak in de omstandigheid, dat de heer Meljer, naar sprekers
meening, de vertegenwoordiger van de ,,scherpe richting" in het
conflict is. Hebt u zich, aldus vraagt spreker, gerealiseerd, dat uw
vereeniging op deze wuze volkomen te niet ga'at, tenz\i u meent,
dat de oorlog over vier maanden is afgeloopen en Nederland dan
weer geheel vfij zal zijn. Spreker is van meening, dat lang niet alle
Ieden van ,,IJnitas,, hun vereeniging in deze al of niet langdurende
tusschenperiode getrouw zullen blijven. U moet mij goed begrijpen,
aldus de burgemeester, ik streef geen bepaalde richting na en het
is geenszins mijn bedoeling u een oplossing aan de hand te doen,
die uw eer te na zou komen. Mijn opzet is te redden, wat er nog te
redden is, in het belang van ,,IJnitas" en dus ook in het belang
van Gorinchem. Ik streef dus naar een oplossing, welke het instandhouden
van uw vereeniging meebrengt, zonder aantasting
van de nationale eer van het bestuur. Ik heb den indruk, dat de
heer Bakker er naar streeft deze aangelegenheid tot Gorinchem
te beperken..
De heer Meiier meent te moeten protesteeren tegen de voorstelling
vàn zaken alsof hij de vertegenwoordiger van cle z.Í1.
,,scherpe richting" in het conflict zou z7irr.
De burgemeester: ,,die overtuiging heb ik inderdaad".
De heer Meiier: ,,Ik ben in tegendeel juist degene g:eweest, die
een bemiddelingsrol heeft traphten te spelen".
De burgemeester merkt op, dat hlj reden heeft om aan te
nemen, dat de heer Meijer aan de zijde van hen heeft gestaan, die
het conflict naar voren deden treden.
De heer Lammers vestigt er de aandacht op, dat hij' na de
ontvangst van clen eersten brief, waarin er op werd aangedrongen
dat de heer Walraven zou verdwijnen en de heer de Jong weer
zou terugkomen, als penningmeester, een vergadering van het
bestuur heeft belegd en daarbij tevens heeft uitgenoodigd de
heeren Baltus Meíjer, Beausar en van Tilburg, als met ,,IJnitas"
sympathiseerende leden. De antwoordbrief is door Mr. Vonkenberg
ont*orpen. In dezen brief wordt over de kwaliteiten van den heer
de Jong als penningmeester niet gerept. De mededeeling, dat de
heer dJ Jong als penningmeester op bepaalde punten heeft I,efaald
is van mg, átAus de heer Lammers, persoonlijk afkomstig. Ik heb
20

in een onderhoud met den vertegenwoordiger van den commissaris
der niet-commere. vereenigingen enkele opmerkingen over het
het beleid van den heer de Jong naar voren gebracÈt.
Pe burgemeester zegt destijds van den heer Vonkenberg te
hebben vernomen, dat deze geadviseerd had niet toe te geven.2ijn
oordeel was, dat de commissaris der niet-commerc. verèenigingèn
de vereeniging niet zou durven opheffen. Spreker blijft er Ug, áat
de heer Meijer de schakel tusschen het bestuur en den heer-Vonkenberg
geweest is.
Uit enkele opmerkingen, zoowel van den heer Lammers als van
enkele andere bestuursleden constateert de burgemeostor ver_
volge_ns, dat aan zijn bemiddelingsvoorstel het afwÍrjzend besluit
van het bestuur is voorafgegaan.
-
De heer Meiier deelt daarna mede, clat hij in de conferentie rnet
het }estuur, qaarbij cle heer Vonkenberg tègenwoordig was, heeft
geadviseerd_ alle pogingen in het werk-te itellen orÀ alsnog tot
een vergel$k te komen. Op zijn'vraag. aan het bestuur of heí met
den heer de Jong had overlegd, werd ontkennend geantwoord,
waarna spreker aan het bestuur machtiging heeft gèvraagd en
verkregen'om persoonrlik over deze aangólegenheid rÀet deri treer
de Jong te overleggen. In het ten huiie ván den heer de Jong
gevoerd onderhoud, dat van zeer vertrouwelijken aard is geweeÈ,
en ten aanzíen waarvan spr-eker dan ook gaarne geheirrrÉouding
wenscht bev/aard te zien, heeft spreker ian den-heer de Jon[
gevraagd of zijn liefde voor ,,Unitas" hem er niet toe zou kunneá
!L"1g.""_zich terug te trekken. De heer de Jong verklaarde, dat
hij dit niet kon doen ter wille van zijn partij. H[ gaf echter deze
suggestie: ,,Ik ben bereid, wanneer men mii heefitoegelaten, na
twee of drie weken te bedanken',. Deze afspiaak zou echter strikt
geheim moeten blljven ter wille van het prestige van zljn partij.
De heer L&mmers voegt hieraan toe, daf hij dáarna (Záteràags)
bij den heer Bakker is geweest, die hem vefirlaarde, dat er nËts
aan- te- doen was. Hij beschouwde de onderwerpelijke aangelegen_
heid als een rel tegen de N. S. B. en zeí letterfuk: ,,da1 nËem
il< niet".
De burgemeester erkent, dat de heer Meijer inderdaad naar een
oplossing heeft gestreefd, maar wel naar êen oplossing met een
eenzijdig karakter, n.l. volkomen in de richting van-,,Unitas,,.
Spreker's veronderstelli-ng, da de heer Meijer sch*erp ste'tting haO
genomen tegen den heer de Jong, baseerde hirj -tevens óp de
animositeit,, die' er tusschen beiden heerschte.
.. De heer Meiier merkt op, zulks ter verklaring van zijn houding
in deze, dat hij inderdaad in het verleden met den heer de Jón[
veel meeningsverschil heeft gehad, doch dat.zij op den evacuatiel
dag, in dezelfde omstandigheden verkeerendef viede hebben ge_
sloten.
De heer La,mmers overhandigt thans aan den burgemester het
ontwerp van den door den heer Vonkenberg geconcipieerden brief
aan den commissaris der niet-commerc. vereenigingón.
.
De burgemeester merkt na lezing van dezen brief op, dat er
inderdaad niet gerept wordt van de minder goede kwalitèiten van
den heer de Jong als penningmeester.
De heer Lammers herhaalt hetgeen hij in het begin reeds heeft
gezegd, dat de opmerkingen over het minder goede beleid van den
heer de Jong van hem persoonlÍrjk afkomstig ?tjn.
De burgemeeBter zou thans gaarne vernemen, welke houding
2r

het bestuur denkt aan te nemen en vraagt of het bereid is lijn
bemiddelihg te aanvaarden.
De heer Lammers zegt, dat het bestuur van oordeel is, dat de
vereeniging in de gelegenheid moet worden gesteld een geheel
nieuw bestuur te kiezen, waarin het tegenwoordige bestuur noch
de heer de Jong plaats zouden mogen nemen.
De heer de Bekker begrijpt het standpunt van den burS:emeester
niet. Reeds in 1939 wilde men in de algemeene vergadering den
.Wij
heer de Jong als penningmeester wippen. kunnen, aldus de
heer de Bekker. de leden toch niet in een bepaalde richting
dwingen.
De burgemeester zegt: ,,U had toch Uw invloed moeten uitoefenen
oh het in het belang van IJw vereeniging in de goede
richting te sturen; als dat gebeurd was, zou het niet zoover gekomen
z!jn".
De heer de Bekker is van meening, dat het reglement een dergelijke
-- houding van het bestuur niet zou hebben toegelaten.
De burgemeèster zegt, dat in een buitengewonen tijd' buitenge\Mone
màatregelen toeiaatbaar ziin, wanneer het gaat om groote
belangen.
De -lreer v. d. Anker zegt, dat hU desttids wel met verschillende
leden van ,,Unitas" heeft gesproken, die hem echter verklaarden,
dat het hen niets kon schelen. Naar hun oordeel was de verceniging
toch altijd verloren.
Dó burgemeester zegt,'dat hji het-meeste heil ziet in een gezamenlijkó
bespreking lusschen het bèstuur en de heeren Bakker
en de Jong, onder zljn leiding. Hjj bl|ft van oordeel, dat het
bestuur om begrijpelijke redenen zeer ontactisch is geweest' HiJ
is echter gaarne bereid alles in het werk te stellen om de vereeniging
te behouden en hèt bestuur uit de impas.se te helpen.
oó nóer Lammers meent, dat voor het geval de heer de Jong
gehandhaafd was, cle vereeniging toch zou zijn . verloopen. Men
had nu eenmaal een antipathie tegen dien man en wanneer
de Jong nu als gemachtigde zijn intrede in het bestuur doet komt
er heelemaal niets van terecht.
De burgemeester wijst er op, dat de heer Bakker hem heeft
gesuggereórd, dat de heer de Jong, indien men hem voor zekeren
íi;A ás gèmachtigde zov accepteeren, zich daarna zou terugtiekken,
b;jvoorbeeld na verloop van vier à zes weken. Dat de
rreer Bàkkèr zich tot mij wend1, aldus de burgemeester, bewijst'
dat h$ er niet op uit is de vereeniging kapot te maken.
Qe heer Walraven merkt op, dat de heer de Jong heeft verklaard
dat alles wat er gebeurt, zljn goedkeuring behoeft.
De burgemeester: ,,Mii is in de praktijk, n.l. als voorzitter van
de bijenteéltvereeniging in Nederland, gebleken, dat het ÍíLet zoo'n
gemáchtigde geen vaart loopt. Theoretisch kan hij alles, maar
practisch beteekent hlj niets".
De heer Lammers overhancligt op verzoek van den burgemeester
den brief van den commissaris der niet-commerc. vereenigingen'
houdende de aanwijzinS- van den heer de .Iong als gemachtigde
over ,,IJnitas".
De burgemeester constateert, dat deze brief, juridisch pezien,
geen enkóle volmacht inhoudt; het is evenwel zaak om op zijn
[ui vive te zíjn. Hij geeft daarom het bestuur in overweging de
lèden van de vereeniging te bewegen niet verder te bedanken en
zich bereid te verklaien tot een gezamenlijke bespreking als zoooo

even door hem voorgesteld. Men behoeft niet bevreesd te zijn,
daarvoor kent men hem toch voldoende, dat hij een compromis
zal voorstaan. waaraan men als Nederlander niet kan medewerken.
De heer Lammers evenals. de heer \ilalr&ven verklaart zich
beteid tot een bespreking als door den burgemeester in overweginS'
ge8even.
Na onderling overleg verklaren ook de overige bestuursleden
ziqh hiermede accoord. Afgesproken wordt, dat de bedoelde bijeenkomst
zal worden gehouden op Dinsdagavond 30 Juni a.s'
* ' F *
Uit bovenstaand verslag bemerkt men, dat de burgemeester in
een bespreking onder zijn leiding tusschen ons Bestuur en de
N.S.B. nog een mogelljkheid tot oplossing zag. f let hier besprokene
leggen wij U voor in het volgende, eveneens door den Gemeente-
Secretaris opg:emaakte
VERSLAG van de bespreking tusschen den burgemeester van
Gorinchem, het bestuur van de voetbalvereeniging ,,Unitas", alsmede
de heeren E. H. Bakker, A. de Jong en Baltus Meijer op
Dinsdag 30 Juni 7942 íe 20 uur ten stadhuize.
Tegenwoordig zir' van het bestuur van ,,IJnitas", de heeren
A. Lammers, P. H. H. de Bekker, T. v. d. Anker, T. J. Walraven'
Ií. van der Heijden en M. E. Rovers.
De heer Bakker is aanwezig in zijn kwaliteit van kringleider
van de N. S. B. en de heer de Jong in zljn kwaliteit van
gemachtigde voor ,,Unitas" als zoodanig aangewezen door den
commissaris voor de niet-commerciëele vereenigingen.
De burgemeester danlit de aanwezigen, dat zíi gevolg hebben
willen geven a;àn z\in uitnoodiging ter bespreking van de moeiUikheden
waarin de vereeniging ,,Unitas" zich bevindt. HU noemt dit
een alleronaangenaamst conflict, dat naar zljn meening vermeden
had kunnen worden. H$ streeft er naar om het conflict van een
locaal standpunt te beschouwen, hetgeen de oplossing g:emakkelijker
zal maken. ,,Unitas" neemt in de Gorinchemsche sportvereènigingen
een belangrijke plaats in en daarom, aldus de burgemeester,
meen ik gerechtigd te zíjn mij met de onderhavige
kwestie te bemoeien. Hij herinnert er aan, dat hU een half jaar
geleden een poging heeft gedaan om het toen gerezen conflict op
te lossen, welke poging hierop neerkwam, dat de heer de Jong in
het bestuur zou woiden opgenomen, de heer Sterkenburg zou bedanken
en vervolgens de heer de Jong, na korten trjd, weer vrijwillig
uit het bestuur zou treden. Dit voorstel, dat tot zijn spijt
niet geaccepteerd werd is - en hlj stelt er priis op hierop den
nadruk te leggen - dsel den heer Lammers aan het bestuur
cloorgegeven. Éèt conflict is nu zoodanig verscherpt, dat er groote
kanJ op bestaat, dat ,,Unitas" zal verdw$nen, zulks als gevolg
van hetgeen de laatste week heeft plaats gehad. Als gevolg van
de aanwljzing van den heer de Jong als gemachtigde voor
,,Unitas" is het bestuur en bloc afgetreden, terwljl het grootste
gedeelte der leden heeft gemeend te moeten bedanken. Spreker
írerkt terloops op, clat dJ aanstelling van den heer de JonS: als
gemachtigde voor ,,llnitas" geen omschrijving van diens taal<
Éevat. Oà aanstelling bevat niet meer en niet minder dan dat de
heer de Jong met ingang van 77 Juni 1942 wordt benoemd tot
gemachtigde voor de Gorinchemsche Voetbalvereeniging,,Unitas".
23

De burgerneester zegt het te betreuren, dat ,,Unitas" als gevolg
van het gerezerL conflict zou ophouden te bcstaan en daarom
streeft hij er naar een oplossing te vinden, welke haar voortbestaan
mogelijk maakt. Hij stelt er pr[js op te verklaren, dat
hem in de terzake met den heer Bakker gevoerde besprekingen is
gebleken, dat deze er niet naar streeft ,,Unitas" weg te werken.
Men stelt zich echter aan de zljde van den heer Bakker op het
standpunt, dat niet geduld kan worden, dat een bestuurslid wordt
weggewerkt om andere dan zakelljke redenen. Spreker kan niet
beoordeelen of de reden, die voor het niet-benoemen van den heer
de Jong werd opgegeven, juist is. Een feit 'is, dat althans hel
bestuur van ,,IJnitas" blijkbaar geen motief had om hem niet aan
te beveleri. AIs er geen reden was om den heer de Jong als penningmeester
te disqualificeeren, dan had zijn lidmaatschap van de
N.S.B. geen reden mogen zijn om hem niet opnieuw tot bestuurslid
te benoemen. Het bestuur van ,,IJnitas" heeft tegenover
spreker erkend, dat de heer de Jong zich bij de behandeling van
Vereenigingszaken nimmer op politiek terrein heeft begeven. Als
het juist is geweest, dat een deel van dc leden van ,,Unitas" den
heer de Jong niet meer tot bestuurslid wil benoemen op grond van
zijn lidmaatschap van de N. S. 8., dan is het volkomen begrijpelijk,
dat die partij in hetgeen gebeurd is, niet wil berusten.
De burgemeester herhaalt hetgeen hij in de op 29 Juni j.I. met
het bestuur van ,,llnitas" gevoerde bespreking heeft opgemerkt,
dat dit bestuur zich in deze aangelegenheid aan een beleidsfout
heeft schuldig gemaakt. Het heeft n.l. den schijn op zich geladen,
dat het zich achter het bcsluit van de algemeene vergadering
stelde. Spreker betreurt hct, dat het bestuur geen poging in het
werk heeft Besteld om hetgeen stond te gebeuren te voorkomen,
doch zal hierover nu verder niet spreken. Hij wijst er nogmaals op,
dat het zijn streven is om deze kwestie in de locale sfeer te
houden ern haar te behandelen als Gorcumers onder elkaar, die
hechten aal. het voortbestaan van ,.Unitas". Zoo zullen beide
part$cn, om tot elkaar te kunnen komen, water in hun wijn
moeten doen. Wij moeten, aldus de burgemeester, trachten een
oplossing te vinden welke de gerezen kwestie uit de wereld helpt
met behoud van eigen eer. Hij heeft den indruk, dat het beide
partijen ernst is om tot een zoodanige oplossing te komen. Het wil
hem voorkomen, dat de heer de Jong niet geporteerd is voor de
positie, die hem door den commissariq voor niet-commerc. vereenigingen
is toegekend, zood,at hlj meent te mogen verwachten,
dat er van de zijde van den heer de Jong medewerking zal worden
verleend.
Het bestuur van ,,Unitas" zal moeten erkennen, dat het in
deze een beleidsfout heeft gemaakt.
Aan den heer Bakker stelt spreker de vraag om krachtiSf mede
te werken aan de oplossing van het gerezen conflict.
De heer Bakker zegt daartoe bereid te zljn; de beslissing van
den Commissaris voor niet-commerc. vereenigingen zal evenwel
uitgevoerd moeten .worden. Wij. willen, aldus de heer Bakker,
,,I-trnitas" behouden, maar dan zal er iets moeten gebeuren en wel
dit, dat het Unitasbestuur tot alle leden een rondschrijven richt;
waarin wordt vermeld:
1e. dat burgemeester van Rappard in deze bemiddelend is opgetreden
en aannemel$k heeft kunnen maken, dat de houding van
het ,,Unitas"-bestuur, t.o.v. de maatregelen, genomen door den
24

commissaris voor niet-c

1e. dat het bestuur nooit wist hoe de vereeniging in financieel
opzicht reilde en zeilde;
2e. d,at de kwitanties wegens contributie der leden niet op tijd
werden uitgeschreven (geïnd, A. L.)
Ook de heer de Jong acht de door den heer Lammers geboden
oplossing niet aanvaardbaar. Hij wijst er op, dat de N.S.B. ln feite
meer rechtvaardiging eischt, dan hlj persoonlijk noodig acht.
De heer Bakker zegt: ,,Unitas,' moet gaan voetballen en niet
meer aan politiek doen".
De heer La,mmers zegt: ,dan moet ook de lleer de Jong niet
meer aan politiek doen".
De heer de Jong ontkent, dat hij in ,,Unitas" ooit aan politiek
heeft gedaan. Als er evenwel zaken in ,,IJnitas,' worden besproken,
dan behoort hU daarb{, krachtens zijn functie van gemachtigde,
tegenwoordig te zijn.
De heer Lammers merkt op, dat de heer de Jong zelfs is blijven
zitten toen hiJ als voorzitter de bestuursvergadering had gesloten.
De heer de Jong ontkent zulks.
De burgemeester zegt, dat het voorstel van den heer Lammers
geen basis van overeenstemming kan vormen. Bijna alle leden van
,,Unitas" hebben hun ontslag genomen, zood,at de mogelijkheid van
I

De burgemeester zegt, dat de heer de Jong in zijn functie -van
gemachtigde de toestemming tot het houden van een dergelijke
iergaderÉg kan bekomen, ais hij uiteenzet, dat op die -vergadering
geen ondeiwerpen van potitieken aard ter sprake zullen -komen'
De burgemeester legt er den nadruk op, dat, wanneer de algemeene
veigadering dit voorstel niet zou accepteeren, de vereeniging
- ,,Unitas" ten doode is opgepchreven. _
De heer L&mrners meent, dat het voorstel van den burgemeester
niet voldoende rekening houdt rnet het standpunt van ,,Unitas"'
Hij acht het compromis-voorstel van den burgemeester -persoonlljk
onïannemelijk. H;t reglement, dat de grondwet voor de vereenig:ing
moet v-ormen, veÍret zidn tegen dezen g:ang van zaken' Indien
Éet bestuur een voorstel, als door den burgemeester aangegeven,
zou doen, zou het zic}lzelf een brevet van onbekwaamheid geven'
De heer Me[jer kan deze opvatting niet deelen. Het is de algemeene
vergadering die besluit en zichzelf dus een brevet van onbekwaamheid
zou geven.
De moeilijkheid É volgens den heer Meiier, dat het wettig- gekozen
bestuurslid zou moeten aftreden, indien de heer de Jong
zou worden herkozen, omdat het reglement bepaalt, dat het bestuur
uit zeven leden bestaat.
DeheerdeJongmerktop,datereenbestuurslidinDuitschland
werkt, 'Uo*g.-eester
zoodat er feitelijk een vacature is.
ó"
driígt er met klem op a,aír ziiÍL voorstel^in
urn"tig" &erweging te n-emen. I{et zou een groote ramp-voor Go-
.incrreïn ziin, ináiei ,,Unitas" zou tenietgaan. De door hem aangeboden
oilossing is van dien aard, dat zíi de eer van ,,ÏJnitas"
8náangetaêt taatl rrg houdt er aan vast' dat de heer de Jong als
mensch gerehabiliteerd dient te worden.
De heér Lammers: ,,en als de door U gesuggereerde oplossing
door de algemeene vergadering niet wordt- aanvaard"'
De burgémeester: ,,dán hebt u zich als bestuurslid niets te verwUtu",
otia"t u alleí in het werk hebt gesteld om tot oplossing
van het huidige conflict te komen".
De heer de Bekker vraag:t of het dus cle bedoeling is, dat de heer
de Jong als gewoon bestuurslid weer terugkomt.
De biurgemeester beantwoordt deze vraag bevestigend en voegt
daaraan Ioe, dat het uiteraard noodig is, dat het bestuur in de
algemeene vergadering een uiteenzetting van den gang van zaken
ge"eft. als ,r, ádu" dó burgemeester, op het gezond van
-verstandáe
leden appelleert, twijfel ik sr niet aan of de vergadering zal het
voorstel aanvaarden.
De heer Lammers vra;agt of de aanvaarding van het voorstel zou
beteekenen, dat ook de Èeer Sterkenburg als Iid der vereenÍging
geroyeerd " moet worden.
oó burgemeester is van meening, dat de heer Sterkenburg in het
conflict niet als de Urheber beschouwd moet worden
De heer.Bakker:,,ik heb de overtuiging, dat dit wel het geval
is"; er wordt verder in het algemeen van gedachten gewisseld over
de vraag of het mogelijk is het aantal bestuursleden uit te breiden.
De burgemeester acht dit, gezien de redactie' van de betreffende
bepaling van het reglement, geen.bezwaar.
De heer Walraven meent, dat het gemakkelijkst is wanneer hij
zich terugtrekt. De burgemeester zou dit niet juist achten'
De burgemeester vraagt aan de heeren Bakker en de Jong of zij
er accoorá mede kunnen- gaan, dat de heer de Jong zou benoemd
on

worden, in afwachting van een rcglernentswijziging, welke het aan_
tal leden met één vermeerdert.
De heeren Bakker en dc Jong vcrl

Ís dit op de convocatie tot uitdrukking te brengen, terwÍjl de burgemeester
het wenschelijk acht, dat op de convocatie een uiteenzettíng
wordt gegeven op welke wijze gepoogd wordt het huidige
conflict b$ te leggen.
De heer La,rnrrlers verklaart zich daartoe bereid en vraagt aan
den burgemeeester of deze het concept, vóór dat het wordt afgedrukt,
even wil doorzien.
De burgemeester verklaart zic}r daar.toe bereid onder opmerking,
dat hij het gewenscht acht, dat ook de heer de Jong in de algemeene
verg'adering een redevoering houdt, die in verzoenenden toon
zal zijn gesteld.
De heer de Bekker vraagt of de bestuursleden, voor het geval
de algemeene vergadering het voorstel niet. aanvaardt, het recht
hebben om te bedanken,
De burgemeester antwoordt hierop bevestigend.
De heer de Bekkêr stelt nog de vraag of de heer de Jong als
gemachtigde zal bedanken wanneer het conflict is bijgelegd.
Ook deze vraag beantwoordt de burgemeester in bevestigenden
zin.
De heer Bakker vfaagt of hij nu kan aannemen, dat het bestuur
op zijn ontslagname is teruggekomen.
De burgemeester is van oordeel, dat dit inderdaad aan de leden
zal moeten worden medegedeeld.
De heer Lammers stelt, alvorens hierop te antwoorden, de vraag
hoe de heer de Jong denkt over de wijze van afdoening der thans
loopende zaken.
De heer de Jong antwoordt: ,,ík zal alles teruggeven,,,
Nadat daarover verschillende opmerkingen, zoowel van de zijde
van ,,IJnitas" als door den burgemeester en den heer Bakker, zijn
gemaakt, wordt in algemeene overeenstemming besloten dat deze
aangelegenheid door het bestuur en den heer de Jong onderling zal
worden geregeld.
De burgemeester zegt de aanwezigen dank voor de door hen
betoonde bereidwilligheid om tot oplossing van het conflict te
komen en noodigt den heer Lammers uit zich ten spoedigste met
hem te verstaan ten aanzien van de redactie van de aan de
,,Unitas"-Ieden te zenden convocatie voor de algemeene vergadering
* * *
De in het vorenstaand verslag voorkomencle passage welke luidt:
,,Het bestuur van ,,unitas" wil voor de gemaakte fout boeten en
trekt zich geheel terug om plaats te maken voor een geheel nieuw
samen te stellen bestuur", meenen wij te moeten verduidelijken en
aan te vullen. In verband nl. met het feit, dat zoowel de burgemeester
als de N.S.B., zíj het om verschillende motieven, zulk een
Broot zwaartepunt bleken te leggen op de reeds eerder genoemde
mededeelingen van den voorzitter aan den heer Henke over het
waarnemen van het penningmeestérschap door den heer de Jong,
legde dè voorzitter er nog eens den nadruk op, dat die uitlatingen
uitsluitend en alleen tegenover den Heer Henke en nimmer tegenover
de buitenwereld waren gedaan en dat deze kwaliteiten ook
nimmer in het geding waren geweest. Wanneer deze mededeelingen
echter als een ernstige fout door de N.S.B. werdeyr beschouwd, en
wel 26ó ernstig dat daardoor ,,IInitas" werd gedupeerd, dan was
de voorzitter bereid heen te gaan als daarmede d,e zaak gered kon
worden. De overige bestuursleden verklaarden hierop dat ook zij
dan bereid waren heen te gaan, onder voonvaarde, dat er een
29

g:eheel nieuw bestuur gevormd zou worden zonder den heer
de Jong. Hiermede gingen de heeren N. S. B.-'ers echter niet
accoord !
Zooals uit het verslag blijkt, kregen de bestuursleden de gelegenheid
onderling te beraadslagen over het voorstel van den
burgemeester om den heer cle Jong aan het zitting gehad hebbende
Bestuur toe te voegen. Iloewel de meeste Bestuursleden persoonlijk
niet veel voelden voor het voorstel, werd toch besloten dit aan de
Algemeene Vergadering voor te leggen.
In overleg met den heer de Jong, die voor het aanvragen van
de te houden Alg. Vergadering moest zorgdragen, werd deze vastgesteld
op Vrijdag !7 Julí 7942.
Tijdens de bespreking van deze aangelegenheid liet de hcer
cle Jong zich tegenover den Voorzitter in dezen geest uit, dat hij
het volgende jaar nog wel zitting zou hebben. Wlj merkten op,
dat dit geen afspraak was, want dat hlj na korten tijd, volgens
den heer Bakker na 4 à 6 weken, zou aftreden. Het bleek nu
echter, dat dit kort zeer rekbaar zou kunnen zijn, vraarom cle
Voorzitter zich hierover met enkele Bestuursleden en den volgcnden
dag met den Burgemeester in verbinding stelde, hem daarbij
mededeelende, dat het Bestuur er niets voor voelde de vergadering
cloor te laten gaan, gezien het voornemen van den heer de Jong.
Daar de Burgemeester echter cle uitdrukkelijkc verzcl

Hierna heeft de Burgemeester een voorstel gedaan waarmede
de tegenpartq zich ten slotte accoord verklaardè. Na een onderlinge
bespreking hierover, meenden ondergeteekenden, da t de
strekking er van zoodanig was, dat zij het een Algemeene Vergadering
konden en moesten voorleggen.
Op deze te houden vergadering zullen wij IJ er een uitvoerige
uiteenzetting van geven. Met dit schrijven zullen wij dit nog ntet
doen, om. te voorkomen dat mogelijke onjuiste conclusies getrokken
zouden worden, die de zaak misschien zullen vertroebelen.
Moge het feit dat ondergeteekenden thans van oordeel zqn TJ
het betreffende voorstel voor te kunnen leggen, voor lI aanleiding
Èijn niet bij voorbaat afwijzend er tegenover te staan, doch om tei
vergadering te komen en rustig het voorstel met uiteenzetting
aan te hooren.
Daar ondergeteekenden voor hun lidmaatschap bedankt hadden
en zoovelen dit eveneens gedaan hebben, maar allen reglementair
tot 1 Augustus contribueerend lid moeten blijven, zullen alle
bedankjes, welke vóór 17 Juli a.s. niet ziin ingetrokken, toch
beschouwd worden als te zljn opgeschort tot en met dien datum,
zood,at een ieder, die ter vergadering aanwezig is, op dat moment
lid onzer vereeniging is.
Laat nu een ieder, onbevooroordeeld, op 17 Juli a.s. aanwezig zijn.
Gorinchem. 6 JuIi 1942.
A, Lammers
T. v. d, Anker
T. \ilalraven
P. de Bel

dhr. Walraven een g:oed penningmeester is en bovendien uitstekend
met de spelers kan omgaan. Op 13 Oct. '41 gewerd dhr.
Lammers een schrijven van den Comm. voor niet-commerc. Vereenigingen,
waarin werd medegedeeld, dat de niet-herkiezing' van
dhr, de Jong aanleiding was om met dhr. Lammers hierover een
nadere gedachtenwisseling te hebben. Dit onderhoud heeft plaats
gehad met Inspecteur Henke, welke ook op deze vergadering aanwezig,is.
Dhr. Lammers heeft bij die gelegenheid dhr. Henke uitvoerig
ingelicht, daarbiJ aangehaald, dat het in '38 plaats gehad
hebbende conflict tusschen dhr .de Jong en dhr. Baltus Meijer
voor de oudere leden aanleiding is g:eweest dhr. de Jong niet'te
herkiezen en dat dhr, de Jong reeds eerder uit het Bestuur verdwenen
zou zln als niet Jan Snoek op het laatste oogenblik in
'39
zijn candidatuur had ingetrokken. Dhr. Henke had echter
weinig oor naar hetgeen dhr, Lammers te zeggen had en plaatste
de opmerking, dat dhr. de Jong toch 100/o penningmeester was.
Dhr. Lammers heeft zich toen verplicht gevoeld de fouten mede
te deelen die aan het beleid van dhr. de Jong kleefden, Na dit
onderhoud is geruimen tijd niets vernomen.
Op 5 Dec. '41 ontvingen wij van den Comm. v. niet-Commerc.
Vereenigingen de ,,aanwijzing" om, inplaats van dhr. Walraven
dhr. de Jong weer in het Bestuur op te nemen en dhr. H.í K. Sterkenburg,
als zijnde de eerste onderteekenaar van de candidaatstelling
van dhr. Walraven, voor 1 jaar van het lidmaatschap
onzer vereeniging vervallen te verklaren. Het behoeft geen betoog
wat er in. die dagen in het Bestuur omging. Secretaris heeft
een paar dagen met dien brief in zijn zak geloopen eer hij voldoende
moed verzameld had om hem aan den voorzilter ter hand
te stellen; dit gebeurde op 7 Dec. nà den wedstrijd tegen Excelsior
op fFt station D.P. te Rotterdam. In de daarop volgende Bestuursvergadering
is geen besluit genomen, getracht zou worden bU
autoriteiten inlichtingen in te winnen. Gevolg is geweest, dat aan
de ,,aanwijzing" geen gevolg is gegeven. Elke Unitasser en. ieder
ander mensch, hoe hij de wereld ook bekijkt, begrijpt, dat aan
deze aanwijzing geen gevolg g:egeven kon worden. Ook dhr. Sterkenburg
heeft volkomen reglementair gehandeld en ook tegen
henl kan geen enkele maatregel strijdig met ons reglement genomen
worden. Dhr. Henke heeft te kennen gegeven, dat wanneer
aan de aanwijzing geen 'gevolg geg:even zou worden, onze vereeniging
zou worden ontbonden. Mêt deze wetenschap voor oogen
hebben wlj onze beslissingen moeten nemen.
Wij hebben er prijs op gesteld de oudere leden, de heeren van
Tilburg en Baltus Meijer te raadplegen en ook dhr. Beausar, als
één der grootste obligatiehouders, hebben wij om ziin zienswuze
verzocht. Bovenal echter, hebben wij als Bestuur zelfstandig een
besluit g:enomen, waarbij het prettig was te weten, dat deze heeren
het met onze opvatting eens waren.
Dhr. Lammers leest het door ons ofi 18 Dec. '41 verzontlen
antwoord aan den Com,. v. niet-Commerc. Vereen. aan de vergaclering
voor. Ten aanzien van de op dhr. H. K. Sterkenburg
betrekking hebbende clausule, zegt dhr. Lammers, dat het voor
dezen een zeer moeilljke stap gewecst zov ziin zich zelf op te
offeren, maar dat hij voldoende IJnitasser is om daaraan toch
gevolg te geven.
Na dit schruven hebben wii de toekomst hoopvol tegemoet
gezien, tot dhr. Lammers op 22 April
'42 va]]' meergcnoemden
32

Commissaris de uitnoodiging ontving om naar den Haag te komen,
aan welke uitnoodiging op 24 April door de heeren Lammers,
Walraven en de Bekker. is voldaan.
Helaas is ook bij die gelegenheid g.een regeling getroffen kunnen
worden en het was niet onverwacht toen op 2 Mei ,42 de tijding
binnen kwam, dat de op 4 Dec. ,41 gestelde eischen ten spoedlgste
ingewilligd moesten worden, met dien verstande, dat- de heer
Sterkenburg tot 1 Maart '48 geschorst diende te worden. Op
9 Mei_hebben wij bericht, dat ons besluit medegedeeld bij schrijven
d.d. 18 Dec. '41, ten volle gehandhaafd bleef.
Op 23 Juni '42 kwam dhr. de Jong tljdens een Bestuursvergadering
binnenstappen en overhandigde een beschikking van den
Cornm. v. niet-Commerc. Ver., waarin dhr. A. de Jong, ingaande
17 Juni '42, als Gemachtigde voor de Vereeniging ,,UnitaÀ', was
aangesteld. Dit beteekende dat het Unitas-bestuur onmondig werd
verklaard en onder curateele was gesteld. Aan dhr. de Jon[ werd
medegedeeld, dat wij tot Donderdag d.a.v. tijd wilden hebbèn, opdat
ieder Bestuurslid voor zich een besluii kon overwegen. Op
dien Donderdagavond hebben alle Bestuursleden schrifteltik hun
functie neergelegd en is aan de aanwezige leden een uiteenzetting
g:eg:even van den toestand die geschapen was, bij welke gelegenheid
door de heeren Lammers, A. de Jong en Éaltus Meijer het
woord gevoerd is. Zeer vele leden hebben hierna eveneens voor het
lidmaatschap bedankt en in feite had onze vereeniging Been reden
van bestaan meer.
__De
Burgemeester, die van het conflict kennis had genomen en
die een neutraler en zakelljker inácht in de gebeurtenissen meent
te hebben, verzocht ons er mede accoord 1e gaan, dat hlj als
bemiddelaar tusschen Unitas en de politieke partjj zou optróden.
Wij hebben hierin toegestemd, mits het ter tafel komenàe voor
ons aanvaardbaar geacht kon worden.
De interventie van den Burgemeester had tot gevolg, dat onder
z$n-leiding op het gemeentehuis d.d. B0 Juni '42 een-vergadering
heeft plaats gehad, waar ons volledig Bestuur en voor OJN. S. È.
de heeren Bakker en de Jong aanwezig waren. Na een uiteenzettíng
van den Burgemeester is door dhr. Bakker een voorstel
gedaan dat voor ons onaanneembaar was, onzerzuds is toen een
tegenvoorstel g'edaan hetwelk inhield, dat, daar men van meening
is dat het huidige Bestuur fouten heeft gemaakt, dit Bestuui
bereid in il
,ijtr g'eheel af te treden, waarna aan de Algem. Verg.
gelegenheid geg'even moet worden in volle vríjheid een nieuí
Bestuur te kiezen, onder voorbehoud dat geen dei oude Bestuursleden
hierin zitting zou nemen, Dit voorstel vond blj de heeren van
de N, S. B. geen genade.
De Burgemeester heeft toen, uitgaande van de gedachte dat,
waar twee ruzie heben, water in de wijn gedaan zal-moeten wor_
den, een tusschenvoorstel gedaan in dezen vorm, dat dhr. de Jong
in het Bestuur opgenomen wordt en het aantal Bestuursleden vaí
7 op 8 gebracht zal worden. Het was voor ons zeer moeiliik hierin
een beslissing te nemen, de Burgemeester voelde dit aan en gaf
ons Bestuur gelegenheid zich op het gemeentehuis eenig.en tijd-af
te zonderen om zich over dit voorstel te beraden. Nitangáurtg
overleg is besloten dit voorstel .aan de Algemeene Vergaderiig, alï
z[nde de hoogste macht in de Vereeniging, te moeten voorlJggen.
_-Dezen
avond z{jn wij hier bljeen om een beslissing te nemen.
Dhr. Lammers gelooft hiermede een voldoende inzicÈ-t in de ge-
33

eurtenissen te hebben geg:even en een ieder nu in staat geacht
moet worden zelfstandig een besluit te kunnen nemen. Elkeen die
iets te vragen of te zeggen heeft, zal daatbe gaarne in de gelegenheid
gesteld worden, hij hoopt echter, dat dit op volwaardige wijze
zal geschieden.
Dhr. Lamrners verzoekt hierna aan dhr. de Jong zijn zienswijze
aan de vergadering te willen mededeelen.
Dhr. de Jong neemt het woord eÍ zegt het volgende:
Het Bestuur heeft in deze kwestie het conflict Baltus Meljer
@ntra de Jong gesteld, maar in 1940 is dat conflict van mijn zijde
en naar ik aanneem ook van Meijer's z$de volkomen biigelegd. Ik
ben er dan ook van oveqtuigd dat het een zaak van politieken
aard is. Op straàt hoort men de leden en ook slagers, groenteboeren
etz. verkondig'en, dat die N. S. B.-'er uit het Bestuur
gegooid is. Dit heeft de aandacht van de N.S.B. getrokken en desgevraagd
heeft dhr. de Jong aan die instantie verklaard, dat het
inderdaad een politieke aangelegenheid was.
Aan den heer Meijer heb ik gezegd, dat ik na het wederopnemen
van mijn persoon in het Bestuur na verloop van tijd weer weg zou
gaan en na mijn bezoek aan den Haag, heb ik dhr. Meijer vrÍjheid
g:egeven dezen tip aan het Bestuur door te g:even. Ik zou het
-redelijk gevonden hebben als dhr. Meijer dit ook inderdaad gedaan
had. Dhr. Meijer heeft mlj te verstaan gegeven dat ik het Unitasbelang
boven het N.S.B.-belang behoorde te stellen, maar ik moet
daar op antwoorden, dat, daar de N. S. B. deze zaàk ÍLu eenmaal
aan het rollen heeft gebracht, dit voor mij niet mogelijk is. De
aanstelling als Gemachtigde vindt hij niet prettig en men heeft
hem gezegd, dat hij dit aan anderen had moeten overlaten. fk ben
van meening, dat ik dat als goed Unitasser wel moest aanvaarden,
met mij is er in ieder geval te praten en verder zou dat gemachtigdeschap
soepel worden toegepast. Ik vond het niet verstandig'
dat op dien bewusten Donderdagavond de Bestuursleden stuk voor
stuk mij een brief overhandigden waarin zij voor het lidmaatschap
bedankten; op deze wijze kon het niet anders of het weid door
andere leden nagevolgd. Ik heb niet anders gedaan dan getracht
Unitas te behouden en ik hoop dat de leden den haat, dien zij
jegens mij koesteren, dezen avond op z4 zttllen zetten en alleen
aan lJnitas denken, want het zou mij ter harte g:aan als Unitas
zou sneuvelen. Ik doe een beroep op de leden te overdenken wat
er op het spel staat. Ik vind het niet prettig om in het Bestuur
zítting te nemen, rnaar zal na of-ame
als voorhgen mijn plicht doen.
op dezelfde ,,slechte" wijze
Jan de Vries (Lid van Verdienste) vraagt of de Burgemeester
nu eerst het woord voert of na de stemming en stelt tevens de
vraag of men volkomen vrljuit kan spreken
De Burgemeester antwoordt, dat hij eerst de meening van de
vergadering wil aanhooren en ten aanzíen van de tweede vraag
merkt hij op, dat w$ als Nederlanders ons altijd'de vrijheid moeten
toekennen op volwaardige wijze te zeggen wat wlj te zeggeÍr
hebben.
Huub Sterkenburg voert hierna het woord. IÍi: zegt het merkwaardig
te vinden, dat hlj het is geweest, die 15 iaar teruS: dhr.
de Jong als Bestuurslid voorgedragen heeft. Tot voor 7 of 8 jaar
heeft hij de Jong bewonderd en gevonden, dat hii wel op zijn
plaats was. Maar de ervaring leert hem nu, dat men zich na
34

15 jaar toch nog wel eens vergissen kan. in dhr. de Jong missen
we het meegaan met de jongeren en hij weet ook niet te geven en
te nemen. Dhr. Sterkenburg roept in herinnering het conflict dat
4 jaar geleden tusschen dhr. de Jong en Baltus Meijer is voorg:evallen
en dat we door de houding van dhr. de Jong toen Baltus
Meljer zijn kwijtgeraakt. Toen werd er echter nog niet aan politiek
gcdaan in de Vereeniging, maar nu dhr. de Jong is afgestemd,
wordt het een politieke rel.
Hoe buitengewoon dhr. Sterkenburg het in den Burgemeester
waardeert, dat hij een middel aan de hand wil doen om deze zaak
tot een oplossing te brengen, dhr. Sterkenburg meent uit den
grond van zíjn hart dat dhr. de Jong niet in het Bestuur thuis
hoort. Gij jongeren zult uw sport niet kunnen beoefenen en uw
wedstrijden zult ge missen. Dat offer zl.;Jt ge moeten brengen.
Denkt aan uw Clublied, waarin wij zingen ,,wij gaan voor niemand
uit den weg", denkt ook aan onzen Eere-Voorzitter, dhr. van
Tilburg, die in St. Michelsgestel zijn offer brengt! ,,Ik", aldus
dhr. Sterkenburg, ,,ben bereid het ook te brengen".
Baltus Meijer wordt verzocht hierna het woord te nemen. Deze
zegt reeds vele malen getroffen te z4n door de eigenaardigheid,
dat hij buiten zijn wil en bedoeling in zoovele besprekingen
gphaald wordt. Hij heeft zich met deze zaak niet willen bemoeien,
hij heeft zich alleen er voor geïnteresseerd. Toen de Burgemeester
mij verzocht het woord te willen voeren, heeft hij vergeten te
zeggerL dat ik in de keuken tegenwoordig ben geweest waar het
bemiddelingsvoorstel is gemaakt. Dhr. Meijer zegt, dat als gevolg
da4rvan, het hem eigenlijk beter paste thans niet het woord te
voeren.
Dhr. Meljer achtte dhr. de Jong een goed Unitas-lid, aan de
hand van hetgeen deze in het verleden gepresteerd heeft. Hij is
daarom naar hem toegegaan, om met hem de gevolgen te besprefen
die deze zaak voor IJnitas zal kunnen hebben en te
trachten hem er van te overtuigen, dat wanneer Uuitas tengevolge
van deze kwestie ten ondergaat, dhr. de Jong onherroepelijk
als schuldige zal worden aangewezen.
Dhr. Meijer, die zegt de grootste tegenstander van dhr. de Jong
te zijn geweest, heeft hij bij hem een goed gehoor gehad. Het voorstel,
om dhr. de Jong voor eenigen tijd in het Bestuur op te nemen
heeft dhr. Meljer niet overgebracht, omdat het voor hem vaststond
dat dit voor het Bestuur onaanvaardbaar was.
Na het bezoek aan den Haag heeft dhr. Meijer een tweede
poging gedaan om met dhr. de Jong te onderhandelen. Het heeft
hem diep getroffen, toen hij door den Burgemeester werd uitgenoodigd
de bespreking tusschen de N, S. B. en Unitas bij te
wonen. Veel leed deed het hem, toen hjj moest vernemen, dat hij
was uitgenoodigd, omdat de Burgemeester hem aanzag voor één
der aanstichters van deze rel. Hij heeft niet nagelaten daarover
een uitvoerige uiteenzetting te geven.
Dhr. Meijer had liever als de andere leden de zaak aangehoord.
Nu de Burgemeester echter wil, dat hij toch het woord voert, zal
hij dat doen. Hij zegt, dat het niet past demonstratief uiting te
geven aan sympathie voor Jantje of Pietje; dat men zich niet
moet .verschuilen achter applaus, maar dat elk Unitas-lid voor zich
zljn meening naar voren moet durven brengen. Het gaat er niet
óm of bij een bemiddelingspoging de eene partij wat meer toegeeft
dan de andere, hoewel hij van meening is, dat de N.S.B. veel meer
35

toegegeven heeft dan Unitas. Alle eischen zijn immers stuk voor
stuk ingetrokken en-àet is reeds een groote winst, dat de Algem.
Vergadering als volwaardig instituut over deze zaak kan beslissen.
Wanneer hij als ingewijde het voorstel bekijkt, dan kan hij ja
zegg,en, omdat hij meer weet dan hij zegt. Als dhr. Meijer bíij den
burgemeester op visite komt, wordt hij hoffelijk ontvangen, ondanks
dat hij niet uitgenoodigd is. De burgemeester zal echter wel
woorden weten te vinden, dat dhr. Meijer een tweede bezoek
achterwege laat. Wanneer wij ditzelfde op dhr. de Jong toepassen,
dan vindt hij het niet erg dat deze eerherstel kriiigt en hij twijfelt
er niet aan of dhr. de Jong zal de samenwerking met dit Bestuur
niet langer laten duren dan voor het eerherstel van Unitas noodzakelljk
is.. Dhr. de Jong korirt toch in het Bestuur, maar niet
zooals Den Haag het gewild heeft; hij komt als achtste man. Het
voornaamste is, dat de leden weer kunnen beslissen.
Als hij d,e zaak uit Unitas-oogpunt bekljkt, kan hij zijn stem
uit volle overtuiging aan het voorstel geven. Vastgelegd dient te
worden, dat de houding van het Bestuur tot aan het bemi$delingsvoorstel
uitmuntend is geweest, zlj heeft de vernietiging van de
club als consequentie aanvaard.
Dhr. Meljer betreurt het, het bemiddelingsvoorstel mede te hebben
zien ontstaan en moet daaruit voor zichzelf concludeeren: dat
het unJair zort zijr: het nu mee te torpedeeren.
De heer J. de Vries (Lid van Verdienste) verklaart met groote
belangstelling naar de sprekers geluisterd te hebben, De opvatting
van dhr. de Jong, dat hij als een goed ljnitasser handelde,
meent dhr. de Vries persoonlijk te moeten bevechten. Toen dhr.
Bakker aan dhr. de Jong de vraag stelde, of zijn niet-herkiezing
als een politieke betooging moest worden uitgelegd, heeft dhr. de
Jong hierop bevestigend geantwoord. De heer de Vries kan niet
vinden dat dhr. de Jong dan nog een 700% Ifnitasser is, en
bovendien is hij van meening, dat dhr. de Jong niet heelemaal de
stemming kan beoordeelen. Wat de kwestie Meijer-de Jong betreft,
dit geschil is voor de leden van lJnitas niet uit de wereld.
Dhr. Meijer is men als Bestuurslid kwtjt gebleven.
Overigens kan er z.i. over een principe-kwestie'niet gemarchandeerd
worden en er blijft voor hem de wrange bijsmaak, dat de
burgemeester in deze zuivere club-aangelegenheid wenscht te bemiddelen,
hoezeer hU het overigens in den burgemeester waardeert,
dat deze naar een oplossing streeft. Dhr. de Vries beschouwt de
door de N.S.B. gestelde eischen in den zin zooals dhr. Meljer dat al
eerder deed en zegt met nadruk, dat tegen dhr. H. K. Sterkenburg
nooit of te nimmer eenigen maatregel genomen zou kunnen. worden.
Unitas. gaat in op den nieuwen eisch dat dhr. de Jong als achtste
man zitting neemt, wanneer dit als eerherstel beschouwd wordt,
welnu, a,àn onze eer is in elk geval niet geraakt.
De heer de Vries zegt nog uit hoofde van zun beroep met verscheidene
oudere leden van lJnitas in aanraking te komen en blj de
bespreking van deze zaak van allen de verzekering te hebben gekregen,
dat z4 het met de zienswijze van 't Bestuur volkomen eens
zíjn. Namens deze categorie en namens de aanwezige leden spreekt
hij dank en waardeering uit voor de wljze waarop het Bestuur deze
zaak behandeld heeft. Als Baltus Meijer van meening is, dat het
Bestuur vertrouwen verdient, dan wil hij gaarne zeggen, dat hij het
volkomen met hem ecns is.
36

De Burgemeester, hierna het woord nemend, zegt d,al op hem
dezen avond niet de aangenaamste taak rust. Hij heeft tot op
heden weinig contact met Unitas gehad en zegt doo'r drukke werk'-
zaamheden niet in de gelegenheid te zÍjn geweest dit contact uit te
breiden. H1i hoopt, dat men hieruit niet zaI concludeeren, dat htj
Unitas minder.sympathie toedraagt dan S.V.W.
t{{tas kcnt hij nog uit den tijd dat zij bij Theole op bezoek kwam
en hlj haalt in dit verband voorvallen uit dien tijd nàar voren.
Thans staat Unitas op den tweesprong en er Èestaat kans dat zíj
binnenkort niet meer zal bestaan. De Burgemeester deelt mide, dal
hij in December van het vorige jaar reeds een poging heeft gedaan
in deze kwestie te bemiddelen, waarbij een der vooiwaarden was,
dat dhr. -Sterkenburg vrijwillig zou héengaan. Na niet-aanneming
hiervan, heeft hij gemeend zich verder niet in deze zaak te moeteí
mengen. Wel heeft hij gezegd, dat er groote belangen op het spel
stonden, maar menschen uit deze gemeente heb,ben hem gèzegd, Oat
het zoo'n vaart niet loopen zou.
Spreker g:aat na, wat eigenlijk het geval is; aan de eene z{de een
44-jafige vereeniging, die in Nederland een eerenaam treètt, die
haar ups en downs gekend heeft, maar niettemin in de annalen van
de voetbalgeschiederris vermeld staat. Aan de andere zijde een lid,
dat 10 jaren deel van het Bestuur heeft uitgemaakt, dát ondanks
zijn fouten de vereeniging gediend heeft en nu op de laatste Alg.
Vergadering niet is herbenoemd. Een besluit dat volgens den Buigemegster
niet heelemaal juist geweest is. Burgemeéster stelt het
op prijs, dat iedereen eerlijk zijn meening heeft gezegd; hij zal het
ook doen. Er is een tactische fout gemaakt, cloordát niel tegengehouden
is, f,at dhr. de Jong op de laatste Alg. Verg. gewipt werd.
Het was bekend dat htj rieel uitmaakte van de N.S.È. en dit bestuit
zou mogelijk conclusies voor deze partij met zich brengen.
Hij acht het een beleidsfout van het Bestuur, dat het zich niet
gerealiseerd heeft, dat er kon gebeuren wat nu gebeurd is. Ver_
schillende personen hebben vanavond het woord góvoerd, maar niet
alle sprekers zijn juist in hun accent geweest. rn-dit verLand wordt
hulde gebracht aan den Voorzitter voor zijn eerlijk woord. Toch
waren de woorden van den Voorzitter niet animeèrend voor aan_
neming van het voorstel. Ook dhr. de Jong heeft in zun rede dingen
gezegd,, die de vergadering niet gaarne hoort. Toch ls er de ov:er_
eenkomst, dat beiden de club willen behouden. Dhr. de Jong is in
een.buitengewone positie geraakt, doordat ook op zijn fináncieel
beleid- aan_merkingen zljn gemaakt, maar er is niemànd die bewijzen
kan, dat dhr. de Jong in de vereeniging propaganda voor zijn poli_
tieke overtuiging heeft gemaakt. Dáaróm nèflen hem de *ooidun
va-n_ dhr. Sterkenburg zoo getroffen, die er een tendenz ingebracht
hebben waarop }ret zoo gemakkelijk is te werken
De Jrurgemeester zegt dat het een locaal belang is, dat Unitas
voor Gorcum behouden blijft. Wanneer wij in het áoeras zitten en
de wagen kan er met vier wielen niet uitkómen, wat is er dan tegen
dat wij er een v{jfde bijnemen.
Van dhr. Meijer heeft de Burgemeester zachte verwijten gehoord
en hij zou gelijk hebben als de Burgemeester nu nog op zijn stand_
punt zou staan. Maar het is gebleken, dat dhr. Meijer niet de aan_
stichter van deze zaak g:eweest is en de Burgemèester verklaart
qa?rr-re, dat hí$ in deze ook heelemaal geen ondeizoek ingesteld had.
Het is nu zoo, dat dhr. Meijer betreurt in de keuken, in óasu Burgemeesters
werkkamer, aanwezig te zíjn geweest toen het bemidáe_
37

lingsvoorstel werd gemaakt en dhr. de Vries als oudere lJnitasser
de zaak beluisterend, voor zíc}:zelf nog niet heeft uitgemaakt of
hij het voorstel aanvaardbaar acht. Daarom wordt de door den Burgemeester
opg:estelde motie ter sprake gebracht, waardoor wellicht
een verhelderend inzicht verkregen kan worden.
De Burgemecster merkt hierbij op, dat hij nooit hier g:estaan zou
hebben als hem gebleken was, dat op welke wijze ook, politiek in
Unitas gebracht zott zijn. Dhr. Lammers heeft hem indertljd gezegd,
dat hij niet wenschte te schipperen; men kan dit standpunt innemen
als het een privé-aangelegenheid betreft, maar waar in deze
kwestie de belangen van een groote groep jonge menschen op. het
spel staan, is het niet zoo eenvoudig. Door de voorgestelde oplossing
wordt niet aan de eer geraakt, terwijl door de wederopneming
van dhr. de Jong niet de Bestuurs-sbuvereiniteit in gevaar komt.
Het belang van Unitas ligt ook den Burgemeester hoog en het
mag dan ook niet gebeuren, dat deze vereeniging ontbonden zou
moeten worden. Afgezien nog van andere gevolgen, zal men in de
toekomst niet licht meer over de gelden kunnen beschikken om
een nieuwe terrein-inrichting te bekostigen. }Jij zegt niet ten behoeve
van één der partijen te spreken, maar is van meening dat
het voorstel aanvaard kan worden, temeer daar voor wie goed
Iuistert een half woord voldoende is.
De Burgemeester acht het verder ongewenscht, door deze zaak
de aandacht.van hoogere autoriteiten naar Gorcum te trekken en
zegl, d.at wr.j alleen voor een nationale zaak van veel meer waarde
offtrs zullen brengen. Ieder voor zich moet bepalen of hij' zijn
stem aan deze motie kan geven, waarbij hij zich niet uit angst
voor represaillemaatregelen moet laten verleiden vóór te stemmen.
De Burgerheester eindigt zljn betoog met voorlezing van de
volgende
DAT
DAT
DAT
DAT
DE ALGEMEENE
MOTIE
VERGADERING
cler G.V.V. ,,UNITAS", in buitengewone vergadering bljeen
op Vrudag 17 Juli 1942 ín het gebouw ROXY te Gorinchem;
overwegende:
bij besluit van den Commissaris voor de niet-commelcieele
vereenigingen en stichtingen te den Haag d.d. 17 Juni 1942
over de vereeniging een g:emachtigde is benoemd, welk
besluit kennelijk verband houdt met het voorgevallene op
de Algemeene Vergadering van 5 September 1941;
in bedoelde vergadering in de plaats van den op dat oogenblik
periodiek aftredenden penningmeester van het bestuur,
dhr. A. de Jong, die zich als zoodanig herkiesbaar gesteld
had, bij overgroote meerderheid van stemmen tot lid van het
Bestuur werd benoemd de heer T. Walraven:
deze bestuursverkiezing eenerzijds is uitgelegd als een ongewenschte
politieke demonstratie, anderzijds is beschouwd
als een veroordeeling van de wijze, waarop de toenmalige
functionaris het penningmeesterschap der vereeniging had
waarsenomen; \
hoezeer ook bedoelde stemming in overeenstemming met de
statuten en het huishoudelijk reglement der vereeniging
heeft plaats gehad, ziJ bij nader inzien inderdaad met be-
38

trekking tot de integriteit van den voormaligen penningmeester
en als mensch en als Unitaslid tot minder juiste
conclusies aanleiding heeft kunnen geven en in het licht der
huidige omstandigheden bezien, in verband met des heeren
de Jong's oogenblikkelijke politieke overtuiging:, eveneens
tot ongewenschte gevolgtrekkingen heeft kunnen leiden,
welke feiten, zoo zij destijds door de meerderheid der aanwezigen
voldoende gerealiseerd zouden zijn geweest, waarschijnlijk
den uitslag der stemming beduidend zouden
hebben beïnvloed:
DAT thans uit deze verkiezing, met betrekking tot de levenqbelangen
van Unitas, hoogst betreurenswaardige consequenties
dreigen voort te vloeien, die het voortbestaan van
Gorinchem's oudste en eerbiedwaardigste voetbalvereeniging
ernstig in gevaar brengen;
DAT immers na het bekend worden van de benoeming van
bovengenoemden gemachtigde. binnen enkele dagen de
over$roote meerderheid der werkende leden voor het lidmaatschap
hunner vereeniging heeft bedankt, nadat het
bestuur unaniem zijn zetels ter beschikking had gesteld;
DAT op die manier de verkiezingskwestie de Jong, welke door de
meesten nooit anders dan als een zuiver interne vereenigingsruzie
als gevolg van een conflict tusschen bepaalde
personen is opgevat, waarbij de politiek als zoodanig zeker
niet primair een rol heeft gespeeld, in een zaak:dreigt te
ontaarden, die ten eenenmale niet strookt met het algemeene
ïJnitasbelang, en nog minder met de bedoeling van
de meerderheid destijds tot stemmen bevoegde leden;
DÀT daarom naar een oplossing dient te worden gezocht, die
eenerzijds afdoende den onjuisten indruk wegneemt, welke
door de1 onderhavige bestuursverkiezing met betrekking tot
den persoon van den heer de Jong publiekelijk wellicht
zow zijn gewekt en anderzijds de noodige waarborgen bevat,
dat de vereeniging op den ouden voet en onder de oude
beproefde leiding haar vereenigingsdoel, de beoefening en
de bevordering van het voetbalspel te Gorinchem met uitsluiting
van ióaïr politiek of ander bij-oogmerk zal kunnen
blijven nastreven;
DAT zoodanige oplossing gevonden zou kunnen worden, door den
heer de Jong naast degenen, die tot dusver in het bestuur
.
zittíng hadden eveneens in het bestuur op te nemen;
DAT waar krachtens de geldende statuten het bestuur uit 7 leden
bestaat, maatregelen getroffen dienen te worden, die de
gewenschte uitbreiding van het aantal bestuurszetels tot
8 mogelijk maakt;
DAT in afwachting der statutenwijziging den heer de Jong het
voorloopige bestuurslidmaatschap ten teeken van volledige
rehabilitatie wordt toegestaan, waardoor deze in staat gesteld
zal worden om op volkomen voet van gelijlrheid met
de overige bestuursleden de bestuurvergaderingen, die vóór
de totstandkoming der statuten-wijziging noodig geoordeeld
mochten worden, bU te wonen;
DAT gehoord de door den voorzitter dezer vergadering gegeven
uiteenzetting en mede in aanmerking genomen de gevoerde
discussiën, waaruit de concluSie getrokken kan worden dat
op de voorgestelde basis met de belangen en de eer van alle
39

partijen voldoende zal zijn rel

en onder leiding van den heer Burgemeester dezer Gemeente,
tusschen de heeren E. H. Bakker en A. de Jong eenerzijds en hqt
voormalig Unitasbestuur anderzijds;
gczien het feit dat den Burgemeester was gebleken dat de
oor:zaak der gerezen moeilijkheden gelegen was in het feit dat de
heer A. de Jong meende in zijn eer te zijn aangetast door de aanmerl

BU een tweetal leden werd het verlangen naar voetballen helaas
zoo.groot, d,at zíj op het gelok van den Gemachtigde ingingen en
pogrngen aanwendden om verschillende spelers over te halen weer
een elftal te vormen onder leiding van den heer de Jong. Deze
actie bleef echter slechts bij een pogen; er was geen elftal bg
elkaar te trommelen,
Het bleek, dat de standvastigheid, die men tot dusver aan den
dag gelegd had, niet aan het wankelen te brengen was en een
treffend bewijs daarvan werd wel geleverd toen het gerucht de
ronde deed, dat er tegen de Bestuursleden maatregelen genomen
zouden worden als ,,Unitas" niet ging voetballen. Klaas Sterk en
eenige
'Walraven,
zijner vrienden stelden onzen Penningmeester, den heer
van dit gerucht op de hoogte, maar deze bleek er niet
vatbaar voor te zijn. ,,Ptaàtjes jongens", zeide hij, ,,maar willen
jullie gaan voetballen, dan moet je dat zelf weten, doch wij komen
niet terug". Als één man antwoordden de jongens:,,We dénken er
niet aan, wij blÍrjven achter jullie staan".
Verwonderd konden wij over deze, weinig houvast gevcnde
geruchten niet zijn, want voordien had men ons reecls op het
bestaan van St. Michelsgestel geattendeerd. Met dat al moesten
wij toch rekêning gaan ghouden met eventueele voornemens van de
heeren N.S.B.-'ers en verschillende Bestuursleden namen dan ook
die maatregelen, welke zU in de geg:even omstandigheden. meenden
te moeten nemen.
Intusschen had Unitas' verzet in den lande algemeene bewondering
en waardeering gewekt, niet alleen in sportkringen, maar
ook daarbuiten, getuige het volgende bericht in het illegàle ,,VRIJ
NEDERLAND", d.d. 10 October 1942:
HIDT VADER,LANDSCH VERZET TEGEN DE
NAZI GELIJKSCgAKELINGSPOGINGEN
Voorbeelden, die ons leeren hoe het moet en
hoe het kan.
Zond,er luidruchtigheid, vaak ongeweten door het overgroote
deel van het Nederlandsche volk, wordt er in onze vereenigingen
en instellingen, die nog onbesmeí z$n gebleven van nazi-invloed,
9en
verbitterde strfd g:estreden tegen den machtshonger en
terreur van de N. S. B.
Het is helaas niet mogelÍrjk elk geval, dat ons ter oore komt.
in ons blad te publiceeren, hoewel de. dappere strijders voor onze
gemeenschappelijke zaak verdienen bij het geheele volk bekend en
geëerd te z\n. Deze burgers ,immers
zijn de soldaten in dezen
totalen oorlog, wier heldendom niet onderdoet voor die van onze
jongens op de Grebbe,
Door middel van z.g. Verwalters probeert de N. S. B. overal
binnen te dringen, waar z$ niet thuis hoort.
De Voetbalvereeniging,,IJnitas", een van de oudste leden van de
2e klasse van den K. N. V. B., weigerde zoo,n nazíhandlanger en
alle leden, tot het jongste lid der junioren, bedankten.
* * *
Door de donkere, boven lJnitas zwevende wolken, meenden wij
een lichtstraal te zien breken, toen de Burgemeester ons opbeldé
en vroeg of het Bestuur bereid was den daaropvolgenden Maandagmorgen
een bespreking te hebben met den hèer K. J. J. Lotsy,
42

Voorzitter van den toenmaligen N.V.B. Zonder eerst de overige
Bestuursleden te raadplegen namen wij de uitnoodiging latuurl{k
aan, niet twijfelende of nu zou ons een oplossing aan de hand
worden gedaan. Na de desbetreffende mededeeling van de te
houden bljeenkomst waren ook de andere Bestuursleden even
enthousiast.
Helaas, ook deze bespreking liep op een teleurstelling uit.
De komst van den N. V. B.-Voorzitter hield niets anders in, dan
dat h{j door den Gevolgmachtigde voor de Sport in Nederland was
aangezocht naar Gorinchem te gaan om met Unitas te overleggen
of het niet verstandiger was aan de gegeven ,,aanw$zing" gevolg
te geven.
De Burgemeester had voor het houden van deze bespreking één
der kamers van het Stadhuis ter beschikking gesteld, maar
wenschte hieraan overigens geen deel te hebben.
In de tweede helft van November verspreidden de geruchten
zich, dat de bezittingen van ,,Unitas" verkocht zouden worden.
Deze geruchten deden den heer Baltus Meijer besluiten een snelle
en voor dien tíjd gedurfde actie te ondernemen. Zelf. had' híj' destijds
in zoo ruime mate aan de totstandkoming van de terreinaccomodatie
medegewerkt en nu zouden de opstallen, waaraan hij
en geheel Unitas zoo gehecht waren, in vreemde handen overgaan?
Neen, niet voordat het Unitashart van eenige vooraanstaanoe
Gorinchemsche burgers op de proef was gesteld en hij zeker zou
weten dat er niets rneer aan te doen was. Hij schreef viiftien
na[ren op een papiertje en veronderstelde, dat de dragers van die
narnen bereid zouden zijn gezarnenlijk een bedrag van J 10.000.-,
dat au foncls perdu gestort moest worden, bljeen te brengen. Dit
bedrag werd in die dagen voldoende geacht om de voornaamste
opstallen te kunnen aankoopen en ze op deze wljze voor het
Unitas van na den oorlog veilig te stellen. Een familielid van
hem, timmerman van beroep zijnde, had zich bereid verklaard als
strooman te fungeeren. Uét betwamen spoed toog hij aan het '
werk en het bleek weldra, dat hÍj een voldoening gevende taak op
zijn schouders had genomen. Overal waar h{j kwam vond hlj een
gewillig oor en eer alle vijftien personen met een bezoek waren
vereerd, was de 10 mille volteekend.
Intusschen hadden verschillende vereenigingen reeds haar tusschenpersonen
op onze mooie tribune afgestuurd. Nog enkele
dagen en onze eigendommen zouden worden geveild. pat het geen
geruchten waren die werden rondverteld, doch bittere werkelljkheid,
bleek uit het feit, dat de burgemeester hierin aarrleiding
vond ons telefonisch nogeens tot een bespreking met hem uit te
noodigen. BÍj die gelegenheid vroeg hij ons of het Bestuur nog
bereid was zijn eigen vroeger gedane voorstel, n.l. het in 'zijn
geheel aftreden van het Bestuur en het door een Algemeene Vergadering
te doen kiezen nieuw. Bestuur, waarin noch een afgetreden
bestuurslid, noch de heer de Jong zitting zou mogen nemen,
gestand te doen. Zonder voorafgaande rugS'espraak konden wU
hierop volmondig ,,ja" antwoorden. De burgemeester beloofde toen
dit voorstel nogeens met de heeren N.S.B.-ers te zullen bespreken.
AIs resultaat daarvan werd ons medegedeeld, dat zij bereid
waren thans met dit voorstel accoord te ga,an, onder voorwaarde,
dat er een neutraal persoon benoemd werd, die er toezicht op zou
houden, dat in ,,Unitas" niet aan politiek werd gedaan. Hiertegen
kon onzerzijds natuurlijk niet het minste bezwaar bestaan. De be-
43

noening van dezen pe-rsoon. had..de burgemeester aan zich gehou_
den. Deze stelde echter zijnerziids ats-eiscn, dat de heer Baltus
Meiier als voorzitter zou fungeerón in het nieuw te vormen gestuui
De oud-Bestuursleden konden zich hiermede vereenigen,
ging
,rr"." ii"i
er om hoe de betrokkene zelf hierop áor, """g"u""rl
werd
.-Gelukkig
hij bereid gevonden hei, voorzittóschap
te
op zich
nemen, zoodat aan alle voorwaarden om tot een voor ons bevre_
digende- oplossing te komen, was voldaan. Nu kwam d" ;";il'U;;
vraag': hoe komen we.aa_n de overige Eestuursledenf Oanf< 25"áà
overredingskracht en invloed van dén nieuwen Voorzitter "" "*Ëi
de medewerking van de oud-Bestuursleden werden Ou "óiá""à"
He_er91 b-ereid gevonden in ,t nieuwe Bestuur zítting t" ""*""ii.w.,
J. Sterkenburg als Vice-Voorzitter, C. Verduin (Lid v. Verdienste
en oud-secretaris) Secretaris, Jan Snoek penningmeester,
;; ;i;
commiss.arissen de Heeren Th. prins, G. Jochems ó fn. Xraayveià.
Door bemiddeling van den Burgemeester nam de Heer Mig;Éis";;
consulent voor de lichamelijke opvoeding, de taak op zich Ae gesteÉ
van_,,Unitas" ten..opzichte van áe politiók, te controleeren.
-,I:-l :::
C^e,rlst gevoel en niet 10b7 .kans van slagen kon nu op_
nreuw_ een Algem. Vergadering bijeengeroepen woiden.
ging
Daartàe
de volgende convocatie in zeel
GORINCIIEMSCIrE
VODTBALVEREENIGING,,UNI'TAS,,
Gorinchem, 1 Decembér 1942
OPROEP tot een ALGEMDENE VERGADERING, te
. houden op VrÍLjdag 4 December a.s., des avonds ïchi
uur, in het Gebouw ,,T.A.V.E.N.U.',, Krabsteeg.
- Het doet ons genoegen U te kunnen mededeelen, dat inzake
de bekende quaestie van het bestaan of niet-bestaan onzer vereeniging,
_thans een oplossing gevonden is die beide partijen kán
bevredigen.
. -Wij
noodigen IJ daarom uit tot het bijwonen van bovengenoemde
Vergadering
ftg"ry:l:.
om uw sanctie te verleenen ""; A;
den oplossing
;;;;;:
en het medewerken aan de maatregelen die às ge_
volg hiervan genomen dienen te worden.
HET BESTUUR
P.S. In verband met de duisternis hebben
junioren geen toegang.
. 9p 9"19 vergadering zaten met ,t oude Éestuur aan de Bestuurs_
raret de Burgemeester en de Heer K. J. J. Lotsy, daartoe door den
Furgemeester uitgenoodigd, terwÍfl in de zaal áanwezig *rr"., rrLï
te vormen nieuwe Bestuur, de Héer Migchelsen en de-Heer A. de
Jong', benevens ons Eere-lid de lfeer Èeausar, en een zeer g.root,
aantal leden.
Na een welkomstwoord en een korte inreiding van den voorzitter,
nam de Burgemeester het woord, die nog eens wees op den ernsi
van den toestand en de thans gevonden óplossing aar, à" ,u"gadà_
ring voorlegde. Ook de Heer l,otsy sprali een ópwekkend lioord,
waarna het voorstel bij ac-clamatie werà aarigenomen. De strijd was
tot een goed einde geËrachil
,
De afgetreden Voorzitter dankte den Burgemeester voor zijn
ïeu.we, - thans geslaagde bemiddelings-pogin-g en de nieu#e
Bestuursleden voor hunne bereidwilIighéid ràeoó te werken om te
komen tot het einde van het conflictl Hierna noodigde hij hen uit
44

hu' plaatsen achter de' groene tafel voor cie eerste maal iri te
nem_en._Toen zij hieraan
lad-den
voldaan, voerden Ae eurgeme;Àtàr
en de lfeer Lotsy nogmaals het woord.
Ten-slotte
. sprak de Heer Me{jer.. Na de afgetreden Bestuurs_
leden bedankt te hebben, gaf hii een uiteenzeti,ing van fret Aóor
tu volgen
l:T
-rverk-progràm, rrlaarin hÍrj o.a. zgn- voornemen tà
Kennen gaf het Itestuur dat_ in zijn geheele samens.elling nieuw was
en dus onvoorbereid de z.aken van ,,Unitas', moest overnemen, te
laten blistaan door verschillende coinmissies. Hli rekende - -----: dairbil
ook op de medewerking van de Oud-Bestuursledei.
.
De Heer de Jong meende hierop te moeten aanmerken alat dit
niet volgens de afspraak was, maalr de Heer Meijer repliceerOe Aai
hij we-l degelijk bij het aanvaarden van het Voo"rittóriàfrap i;g.;;:
over den, Burgemeestel{9 ygoryaarde g:esteld had, dat nii' vaf, ae
rredewerking van ALLE unitas-Ieden gebruik moest kunneí maken
Nadat ook de Heer Migchelsen enkóle woorden gesproten en à;
verwachting geuit hacl_ d,at zijn taak een lichte zà'u 2t", *u"A OË
vergadering gesloten. Ten huize van ons lid tr rank weti íera áeze
::::yL"rlg.in,het.bijzijnian
den Burgemeester en den Heer Lotsy
ooor oude en nieuwe Bestuur beklonken.
Zoo _was dus op 4 December 1g42 ,,Unitas', herrezen en konden
onze_elftallen er zorg voor gaan dragen, dat de in ae competiiil_
standen achter hun namen prijkende nullen of streepjes, ,rieer in
cijfers werden uitgedrukt.
Voor wat het eerste elftal betreft, werd hiermede reeds twee
dagen later een aanvang gemaakt. Want dank zij groote medewer_
king van den Heer Lotsy, kon reeds op Zondag- Orn""u*n""-fga2
de .competitie-wedstrljd Unitas - Overàaas wórden gespeeld, die
na^'n -sportief
verloop in een 3-0 zege voor onze 3ongénJ eindigde.
onder de vele toeschouwers die dJrentree *'"tt áe ïinitassers- áp
het .groene
veld wilden meemaken, bevond zich, naast andere auto^rrterten,
ook de Burgemeester. Het moet voor hem wel een groote
verras-sing geweest zijn, toen voor den aanvang van den weástrÍLjd
plotseling de unitasspelers zich voor ziin zit[laats opstetaen Ën
spontaan een drietal cheers op hem uitÉrachtèn. Z;j javen daarmede
op treffende wljz€ uiting aan hun vreug.de ovei d"e getukkige
oplossing van het conflict en over het feit, daizij na zeven-maandËn
hun geliefde sport weer konden gaan beoefenen.
Voor het nieuwe Bestuur zou een moeilijke tijd aanbreken, m&ar
de rreeren waren zich hiervan bewust en heb-ben daar ook naar
gehandeld.
-
Het was geen wonder dat het eerste elftal en ook de andere, in
de competitie geen gunstig fig.uur sloeg:en. Geheel ongetrainá
moeste_n z_tJ d9n strljd opne_men tegen de reeds u"rrige fiaarráà;
spelende elftallen. Desondanks wisten zU toch het degraïatie_t;;;;
te o_ntlo_o_pen.
_Het volgende seizoen na-men zij echtér ""rrarróhu "r,
werden Kampioen van hun afdeeling! Een resuitaat dat ongetwÍrjfelà
verkregen werd dank zq ],.et tiidens het conflict tot stanígeko"À;;
en daarna nog verinnigde saamhoorigheidsgevoel. Mocht -ik hiermede
mijn relaas kunnen besluitenl
Echter, het zwaarste tiidperk voor ljnitas in de bezetting moest
rrog komen. In den winter van lg44l'45 werd alles wat zíclï op het
te*ein bevond door onze beschermers met den grond geluk geriaakt
45

en.weggevoerd, Niet meer dan een doodgewoon grasveld was van
de eertijds zoo keurig'e terrein-inrichting overgebleven. Of dit de
tffraak was voor het verloren spel, zullen wÍqi misschien nooit te
w€ten komen, maar er zal ongetwijfeld geruimen tijd over heen
g'aan eer ,,Unitas" weer in staat zal zíIr }l.a,aÍ g:asten en bezoekers
te ontvangen op een wijze een 2e klasser waardig. Maar, zooals een
junior destijds op zijn bedank-briefje schreef: ,,IINITAS zal }rerriizen,
manneke!" Moge deze profetie spoedig en volledig venvuld.
worden.
Een woord van eerbiedige gedachtenis past ons op deze plaats
tegenover wijlen ons lid, den Heer Ir. I{. Sterkenburg. Wegg:evoerd
door hen die geén recht van onrecht lvisten te scheiden, is hij niet
meer terugg:ekeerd. \illi zullen hem blijven waardeeren als een
IJnita,sser, die onder alle omstandigheden voor de rechten van z{n
Vereenig'ing opkwam.
*
'Wij meenen hierrgede aan het einde te zijn gekomen van de ons
opg:edrag:en taak, waarbij wij getracht hebben deze zoo beknopt
maar toch ook zoo volledig mogelijk te vervullen, als een blijvende
bÍLjdrage in de Unitas-geschiedenis.
Toch mogen w$ de pen niet neerleggen alvorens dank te hebben
gebracht: ten eerste a;ar' orrze mede-Bestuursleden, die met elkaar
zoo eensg:ezind pal hebben gestaa,n toen een politieke partii meende
zóó machtig te zijn da,t zi naar 'fi/illekeur, met terz$de-stelling van
alle recht en bill$kheid, kon handelen zooals zij wilde en ten tweede
aan alle leden en donateutrs, die ook in'de spannendste tljden achter
ons bleven staan, waardoor wij ons g:esteund g:evoelden in den strljd
tegen datgene wat wij als tyranniek onrecht meenden te moeten
beschouwen'
A. r,.
46