cayena booklet 2019-2020
Buki di informacion di S.P. Cayena
Buki di informacion di S.P. Cayena
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Buki di informacion
S c o l p r e p a r a t o r i o
CAYENA
A Ñ A E S C O L A R
2 0 1 9 - 2 0 2 0 .
LOGO DI SCOL Y SPLICACION
Nificacion di e logo:
E troncon ta e fundeshi di nos scol Catolico. Hunto cu e forsa di Papa
Dios, e maestronan ta sostene nos muchanan y nan famia,
brindando un enseñansa di calidad, nan por desaroya y bira un ser hu-
mano independiente den nos comunidad.
E mucha homber y e mucha muhe ta e muchanan cu ta bishita nos scol.
Nos ta respeta y acepta e diferencia den cada mucha.
E man color cora ta e amor cu e maestro tin pa su trabou y pa e muchanan.
E man color geel ta e energia positivo cu ta rondona nos scol.
E man color blou ta e pas y trankilidad cu Papa Dios ta duna nos tur dia.
E man color berde ta e ambiente cu nos ta crea pa e muchanan por sinti
nan mes sigur.
E man color biña ta e man di creatividad cu ta yuda y stimula talento
di e muchanan.
E man color oraño ta e alegria cu tin den cada curason di tur mucha
cu ta bishita nos scol.
E curasonnan ta e curasonnan chikito di nos muchanan cu ta stima
nan mes y nan prohimo.
E Cayena grandi color cora ta un flor di nos dushi pais Aruba cu ta florece
henter aña. Mescos cu e flor Cayena, nos kier pa nos muchanan
experencia momentonan exitoso,pa asina nan por crece y desaroya nan
mes.
2
C O N T E N I D O D I E B U K I
contenido
Pagina
1. Logo di scol y su splicacion 2
2. Contenido 3
3. Introduccion 4
4. Mision & vision 5
5. Mensahe spiritual 6
6. Historia di Scol Preparatorio Cayena 7
7. E team di Cayena 9
6. Reglanan pa mayornan 11
7. Reglanan di klas y en general pa e muchanan 15
8. Lista di actividadnan cu tin na scol 17
9. Lista y metanan di actividadnan na scol 18
10. Actividadnan cu scol ta organisa durante
e aña escolar. 24
11. Informacion valioso pa mayornan 25
12. Treat cu muchanan por trese 27
13. Salud y higiena 28
14. Prepara e yiu pa scol preparatorio 30
15. Instancianan unda bo por acudi 31
16. Plataforma di nos scol 32
17. Vakantie y dianan liber pa aña escolar 2019—2020 33
18. Wowo chikito ariba mi 34
3
I N T R O D U C C I O N
Na prome lugar un cordial bon bini na tur nos alumnonan nobo y mayornan.
Tambe un bonbini bek na nos alumnonan den nan segundo aña escolar.
E buki aki ta traha specialmente pa mayornan di nos alumnonan di Scol
Preparatorio Cayena.
Nos ta invita mayornan pa lesa e buki, pa asina por haña sa informacion
valioso di nos scol pa cu e aña escolar 2019/2020.
Mi gran deseo ta pa nos por traha hunto manera un famia na e educacion
di tur nos alumnonan, claro cu ayudo di bosonan tur. Un bon comunicacion,
un bon coöperacion y un curason cu hopi amor ta e yabi pa un bon educacion.
Mi ta finalisa den nomber di e team di Scol Preparatorio Cayena pa gradici
nos mayornan cu a scoge nos scol pa educacion di boso yiu y pa e confiansa.
Cu ayudo mutuo sigur nos lo progresa.
Juffr.Lucita Regales-Wernet
Cabesante
Scol Preparatorio Cayena
Noord 6a .Tel: 5875571
E mail: cayenakleuterschool@gmail.com
4
M I S I O N D I N O S S C O L
Duna e mucha un enseñansa optimal, teniendo na cuenta cu cada etapa
di desarollo di e mucha. E enseñansa mester ta dirigi specificamente riba
e necesidad di siñamento individual di cada mucha, door cu cada mucha
ta diferente y nan ta desarolla na nan mesun manera.Tur mucha tin
derecho riba diferenciacion.
V I S I O N D I N O S S C O L
Pa nos por educa e mucha pa tin confiansa den su mes, pa asina e por tin
un actitud positivo na scol, na cas y den comunidad y cu e por funciona
como un ser humano cu norma y balornan manera respet, amor, cariño,
disciplina, honestidad y responsabilidad.
.
5
M e n s a h e s p i r i t u a l
NOS FAMIA
Dios di amor, pa un gran parti nos bida ta depende di loke nos ta
tende y mira den nos cas di Famia.
Ehempel di Mama y Tata tin un enorme influencia riba nos caracter,
nos manera di pensa y biba y riba nos futuro. Pesey mi ta
rogabo cu tur confiansa, laga mi cas di famia ta un luga caminda
tin respet pa un y tur, caminda nos no ta papia malo di otro hende.Caminda
nos por biba den comprension y afeccion, caminda
tur hende , sin excepcion ta bonbini, caminda abo Señor y mi
Dios ta para central.
Esaki ta depende tambe di mi actitud y contribucion . Mi ta
primintibo cu lo mi haci mi maximo esfuerso pa pas y harmonia
reina den mi cas.Pa tur hende cu ta pasa serca mi, por sinti nan
mes na cas. Bendiciona mi intentonan pa haci mi cas di Famia un
dushi hogar.
Papa Dios yudami guia mi famia cu hopi Amor, Respet,Fe, Perseverancia
y Confiansa pa asina hunto nos por logra nos metanan
como un Famia di berdad.
CU FE BERDADERO NOS TA LOGRA TUR LOKE
NOS TA DESEA!
Hopi exito mayornan!
6
H i s t o r i a d i s c o l p r e p a r a t o r i o
C a y e n a
Cayena kleuterschool a wordo funda na aña 1953 como Maria Goretti
bewaarschool door di e fundacion Stichting Bethanie
( zusters van Bethanie). E scol a cuminsa cu 3 klas y tur e actividadnan
tabata klassikaal y no ta tene cuenta cu e edad ora di traha.
Na aña 1966 nan a cuminsa traha un scol nobo y esaki a termina
na aña 1967 y a haña e nomber di un dje flornan mas conoci
aki na Aruba.
E scol a haña e nomber di Cayena kleuterschool y ta keda na
Noord. E tempo ey, e scol tabata tin solamente 4 klas. Mas
despues SKOA a tuma e scol over. A fia den transcurso di aña 3
lokaal, 2 na St. Aloysius (1976-1934) y 1 klas na St. Anna
school. Na aña 1990 nan a cuminsa amplia Cayena kleuterschool pa
e klasnan por ta hunto den e mesun cura.
Desde 1993 Cayena kleuterschool ta conta cu 6 klas.
E motibo ta cu a elimina un klas na e momento cu a habri dos klas na
Montaña basisschool na unda e muchanan cu ta biba den e
barionan di Montaña, Sabana Liber, Washington y mas otro bario
ta bay. Na aña 1997 a habri un klas na e klooster pa motibo cu
tabatin hopi mucha cu mester a haña lugar, pero ora cu a traha un
scol na Washington y un na Montaña a sera e klas y Cayena kleuterschool
a keda cu 6 klas.
Na juni 2018 Cayena kleuterschool a cambia di nomber y logo. Desde
juni 2018 nos scol su nomber ta: Scol Preparatorio Cayena. E scol su
logo a wordo disena door di sra.Solangel Dinmohamed (maestra) y
digitalisa door Sr.Nicolas Guanipa.
Scol preparatorio Cayena tin 4 toilet pa mucha homber y 6
toilet pa mucha muher. E toiletnan ta apart. Tin dos toilet pa e
maestranan, un baño pa e muchanan y un pa e maestranan.
7
Tin un magazijn, un lugar pa warda material di gymnastiek, un koffiekamer,
un berghok pa warda material pa haci e scol limpi, un oficina
di e cabesante, un lugar pa tene : reunion, consulta di dokter,
unda e muchanan ta wordo getest y un biblioteca. E overdekte speelplaats
ta wordo usa pa e muchanan haci gymnastiek y pa hunga liber.
Nos tin 3 porta di entrada na scol.
Solamente e porta di dilanti ta wordo usa pa trese y busca e yiu.
Nos bisiñanan ta St Anna school , St Aloysiusschool, Imelda Hof, Club
Don Bosco y nos ta keda banda di Misa Sta Anna.Mas tanto e mucha
nan cu ta biba den e siguiente barionan ta bin scol preparatorio
Cayena:Palm Beach, Boegoeroei, Alto Vista, kamay, Turibana, Saliña
cerca, Wespunt, Kurimiauw, Sero Pela, Rooi Santo, Casnan di Pueblo
y Noord.
8
E t e a m d i C a y e n a
Cabesante: Juffrouw Lucita
Klas 1: Porta biña - Juffrouw Marcia
Klas 2: Porta geel - Juffrouw Jurina
Klas 3: Porta berde - Meneer Marvin
Klas 4: Porta oraño - Juffrouw Ealeen
9
Klas 5: Porta cora - Juffrouw Ingrid
Cabesante suplente
Klas 6: Porta blou - Juffrouw Stephany
Ib’er di scol - Juffrouw Merrisza
Movecion y Salud – Meneer Joel
Werkster - Tante Liesje
10
R E G L A N A N P A M A Y O R N A N
Pa un bon funcionamento di e scol nos tin e siguiente reglanan.
Orario di scol ta di dialuna te cu diabierna di 7.45 am. te cu
12.30 pm. Nos ta pidi mayor pa trese y busca e yiu na ora.
Porta di cura ta habri 7.15 am. Y ta sera 7.45 am. Despues di e
ora aki e mucha ta laat den klas. Si mayornan yega laat, e yiu so
tin cu drenta paden den klas, pa asina no stroba e actividad..
Mayornan no mag di baha e yiu y bay, mester
trece e yiu te paden. Sa pasa cu tin
mucha ora nan wak e porta sera, nan ta
core bay. Por fabor warda te ora e
cabesante o e maestra yega. Semper ta importante
pa wak si tin scol pa bo yiu. Lo bay
tin un borchi pafo pa indica esaki.
Scol ta termina 12.30 pm.y no mas tempran, si mester busca e
mucha tempran, mester avisa e cabesante. E cabesante ta e unico
persona cu tin e autoridad pa laga un alumno bay tempran cas
cu un motibo valido.
Scol ta bende juice pa fls1,25 y boli pa fls1,= y chips tambe pa fls
1,= .Tambe nos ta bende pan cu chuculati, pan cu cheeswhiz y
pan cu jam fls1,25 pa un sandwich.
Si tin cambio di direccion of di tel/cel mester laga sa mesora. Hopi
biaha sa pasa cu muchanan ta keda tras y ora bo yama na e
celularnan ningun number no ta klop mas of si algo pasa e yiu na
scol, nos mester por haña contacto cu e mayornan.
Nos mester sa ken ta bin busca e yiu, nos no ta lage bay cu un
hende cu nos no conoce.
Mayor tin cu bisa nan yiu cu kico cu pase na scol e tin cu bisa su
juffrouw /meneer di su klas,pa asina por tuma e medidanan necesario:
si un mucha a hasie algo of e la cay.
Hopi importante: E yiu mester ta zindelijk pa drenta un kleuterschool.
E mester por bisa pa bay wc y hasi su mes limpi.
11
R E G L A N A N P A M A Y O R N A N
Check bo yiu su cabey regularmente si e tin pieu y si
bo nota cu e tin pieu, tene un paar di dia cas pa asina bo por
combatie. Epidemia di pieu tin debidamente nos atencion.Pa preveni
ora cu constata pieu, tur mucha ta haña un carta cu indicacion
con ta combati pieu.
Ora di yama pa puntra pa un maestro ta: prome cu 7.45 am of
despues di 12.30 pm. Si mester laga respondi, por lage serca e
cabesante. E maestra ta bezig cu su les y ta un poco fastioso si e
wordo interumpi.Si ta algo urgente, e cabesante di scol por
atende bo persona na tur momento.
No manda bo yiu cu joyas o obhetonan valioso scol, pasobra scol
no ta para responsabel pa nan perdida of destruccion.
Ora nos manda un invitacion pa un charla of pa un anochi informativo
ta deber di cada mayor pa ta presente. Ta hopi importante
cu for di scol preparatorio mayornan mustra interes den
e educacion di bo(so)yiu. Ta hopi laf pa tene reunion cu djis un
man di mayor.
Preferibel NO manda bo yiu cu juice di botter, pasobra si e botter
kibra e mucha por herida su mes y esaki por causa accident.
Ora di come no manda e yiu cu hopi cuminda scol.Un pan, juice y
fruta ta suficiente.Corda ta un mei ora so nan ta haña pa
come.Por fabor mande cu cuminda saludabel scol. Tambe manda
e yiu cu un serbete chikito scol pa ora di come y un beker. E
beker ta keda scol pa e yiu por bebe awa.
Ora bo yiu haci aña y bo kier treat na scol, no lubida di avisa e
maestro di bo yiu. Ora di treat na scol ta entre 10.00 am-
10.30.am.
Scol ta pidi si kier treat bolo, por manda cup-cakes of bolo corta
na pida pida caba, pasobra corta un bolo ta tuma hopi tempo. Y
por fabor, NO bolo of donut cu HOOOOOOPPPIIIIIII crema.
Esakinan no ta bon pa e muchanan su salud. Nan ta contene
hopi suco. Snacks tambe ta bonbini.
12
R E G L A N A N P A M A Y O R N A N
Riba e gang ta permiti pa cana so. Esaki ta conta pa tur hende cu
ta bishita scol Preparatorio Cayena.
No para bo auto serca di e heki pafo, pasobra e mucha di scol
preparatorio ta chikito y ora bo bek bo auto bo no ta mire. Por fabor
para patras di e pionnan oraño.
Como cu nos ta un scol di cuido y cariño nos ta desea tur hende
un bon dia y un bon tardi.
Tur mucha mester bin cu un tas pa warda su cosnan. Por fabor
no un tas grandi, ni chikito, sino un tas mediano cu por wordo colga
na e reki. Controla tur dia den e tas di e yiu.
Si bo yiu tin un malesa cu ta pega e.o.: ringweer, sarampi,
blufein, bruela, mester tene na cas te ora e cura. Si e yiu haña un
herida, lo tin cu tapa esaki pa higiena.
Nos ta un scol catolico, nos ta resa, canta y conta storianan reli–
gioso y nos ta spera cu mayornan tambe ta pone atencion na e
formacion religioso na cas. Hopi importante pa mayornan bay cu
e yiu misa y papia di Papa Dios.
Si tin problema, mal comprondemento, semper mayornan por
pasa serca nos na scol pa sinta hunto pa aclaria tur cos cu tur e
personanan concerni. Tur cos cu pasa den klas, papia cu e juffr
of meneer di bo yiu prome. Si no por yega na un solucion, por
aserca cabesante pa cu esaki.
13
R E G L A N A N P A M A Y O R N A N
No ta permiti pa e yiu bin cu sapato di hilchi of slof
scol. E por trompica y troce su pia. Tambe manda bo
yiu cu paña comodo pa asina e por move y cu e mes
por yuda su curpa den baño.Slof ta wordo uza solamente
pa ora di bay hunga pafor.
Tin actividad cu ta rekeri ayudo di mayornan, pesey
nos lo aprecia masha hopi si mayornan por coöpera cu
nos pa e actividadnan .
Tur dia e yiu tin cu bin cu su uniform bisti. Por haña
esaki cumpra na Impex fls 20,= pa un.
Nos ta pidi mayornan pa bin decente bisti scol pa ora
di bin busca y trese e yiu. No den japon, pijama,ni boxer,
ni shimis,short y carson hopi cortico o doorzichtig o
blusa habri.Tampoco lomba suno y pia bou.
Controla e yiu su huña regularmente, percura pa nan
ta limpi y cortico.Huña largo no ta higienico y por
causa accidente.
No ta permiti pa bin cu animal domestico scol ora di
bin trece y busca e yiu.
Nos ta spera cu mayornan tuma bon nota di e reglanan
y cumpli cu nan debidamente pa asina nos tur
por traha hunto na un bon educacion di e yiu pa e aña
escolar 2019 / 2020.
14
R E G L A N A N D I K L A S Y R E G L A -
N a n e n g e n e r a l
Ora nos yega mainta;
Nos ta sinta warda riba banki te ora cu juffrouw of meneer yega.
Ora juffrouw of meneer yega, nos ta duna un man y nos ta bisa: “bondia
juffr o bondia meneer”.
Nos ta colga nos tas na e reki di colga tas.
Ora nos sinta ariba un stoel:
cu dos pia banda di otro bou di e mesa.
sera e stoel cu dos man ora nos lanta.
carga e stoel cu dos man pa pone bou mesa.
Nos ta laba man: prome cu nos come.
ora nos caba di come.
ora di caba di usa w.c.
ora nos caba di hunga pafor.
ora nos man ta sushi.
Den klas nos ta papia cu stem abou y bunita, no mag grita.
Nos ta trata otro nechi, no ta bringa o pleita cu otro.
Ora cu juffrouw/ meneer ta papia nos tur ta scucha.
Nos ta pidi despensa ora: bo dal un hende sin bo por yuda of trape y
ora bo tin cu pasa mei-mei dos hende of mas hende.
15
Ora nos sinta abou riba vloer, nos ta pone nos mannan den
nos scochi.
Ora di coi material di kies nos ta tene material cu dos man, nos
ta warda e material caminda cu nos a cohe y nos ta ruim op
nechi sin perde un material. Si e yiu bai cu material di scol,
lage trece bek.
Nos ta tene nos klas semper limpi y nechi,ora nos cla di come
nos ta bari bou di mesa.
Ora nos ta cana den rij nos:
Boca ta keto.
ta tene man dos cu dos.
Ta cana bunita tras di otro
Ora nos ta hunga pafor: ta hunga na e espacio di hunga.
E santo tin cu keda abou, e no
mag di bay den cabey di otro.
nos ta hunga unda nos juffrouw/
meneer ta wak nos.
Semper ora ta bay cas, mester duna juffrouw/ meneer un
man y bisa cu bo ta bay.
Respet pa otro na nos scol:
No ta permiti palabra menos bunita.
Nos ta mustra respet pa cos di otro hende.
Nos ta hunga dushi cu otro manera ruman.
16
L i s t a d i a c t i v i d a d n a n c u t i n
n a s c o l
ACTIVIDADNAN NA SCOL:
E scol to traha cu un plan di actividad.
E actividadnan to wordo reparti durante e siman. Riba un plan tin p.e.:
Formacion spiritual
Ora di noticia
Storia
Cantica
Poesia
Musica
Combersacion den kring of grupo
Teatro di popchi
Wega cuantitativo matematica y idioma
Wega na hulandes
Wega bou guia den sala di gymnasia
Wega liber pafo bou supervision di maestro
Traha cu material dii desaroyo
17
L i s t a y m e t a d i a c t i v i d a d n a n
n a s c o l .
Formacion spiritual:
Nos scol ta un scol catolico. Nos ta resa, canta y conta storia religioso
y celebra fiestanan religioso. Nos ta spera cu na cas
mayornan ta yuda guia e yiu den su formacion spiritual, nos ta
sigur cu mayornan kier pa nan yiu bira un bon cristian.E muchanan
ta scucha storia for di bijbel, pasobra ta bon pa dune
mucha formacion religioso for di chikito.
Kico mayor por haci na cas?
Tin bukinan religioso di mucha. Conta bo yiu storia religioso.Resa
y hibe misa pa asina e por conoce e cas di Papa Dios. Zorg
pa den bo cas tin pas, no discuti dilanti e mucha, no usa
palabra malo den bo cas y no laga otro persona papia palabra malo
den bo cas, tampoco dilanti bo yiu. Ora di bay misa laga bo
yiu bay cu su bukinan religioso cu plachi pa e sinta sin molestia.
Splica bo yiu tambe cu ta cas di Dios y mester tin respet.
Combersacion liber:
Esey nos ta yama: ora di noticia. Aki e mucha por expresa su
mes sin miedo ariba un topico cu e kier comparti cu su amiguitonan
y su juffrouw/meneer di klas.
Kico mayor por haci na cas?
Combersa y pone bo yiu na altura di cosnan cu ta interesante pe.
Si e sali bay, lama, haci compras, etc. Semper menciona
nomber di e lugarnan. Ora tin pleito, discusion cu bo pareha
nunca haci esaki dilanti bo yiu (nan), e no ta comprende y e por
afecta su comportacion. Esaki por strobe den su estudio.
18
Storia - Formacion musical - Poesia -Poppenkast - Drama
Tur mucha ta encanta e actividadnan aki masha hopi mes. Meta
di e actividadnan aki ta pa:concentracion, amplia vocabulario, stimula
fantasia, lanta interes pa lesamento, comunicacion y siña socialisa.
Kico mayor por haci na cas?
Cumpra bukinan di storia cu ta adecuado pa e mucha, cumpra instrumento
di musica, laga bo yiu scucha musica di mucha, scucha kico
bo yiu ta canta y canta cune, lage bisa e poesianan cu e ta siña na
scol.
Wega cuantitativo.
E actividad aki ta hopi importante pa e parti cognitivo di un mucha,
den e actividad aki e mucha ta siña pensa critico, distingui, numera,
argumenta, yega na soluciona, iguala, conta suma y kita y evalua.
Su vocabulario ta desaroya den e actividad aki.
Kico mayor por haci na cas?
Por pega e cifranan di 1 te cu 20 den su camber pa asina e mucha por
wak tur dia con e getallenlijn/ liña di cifra ta cana. E mucha mester sa
e secuencia di e cifranan, e mester sa cu e cifra ta sigui otro, e mester
por reconoce cifra, e mester por sigui conta. Tambe ta hopi importante
pa e mucha sa diferente nocionnan p.e. grandi-chikito-hopi-poco-dilanti -
patras etc. Por lage conta tambe den e idioma di hulandes.
19
Combersacion clasical.
Nos ta traha cu tema y durante di e tema nos ta combersa cu
e mucha kico e sa/ kico e no sa. Si nos ta papia over p.e. tema
nos curpa, nos ta scucha kico e muchanan sa di e tema y ta
sigui riba loke nan no ta na altura di dje. Nos ta pone hopi
atencion riba formulacion di e frasenan, con ta usa idioma,
Kico mayor por haci na cas?
Tene contacto cu e maestra pa asina bo ta na altura di e tema
cu ta trata na scol. Busca informacion pa bo yiu, bay biblioteca
cune, busca buki di e tema aki, sigui amplia bo yiu su conocemento
dor di hacie pregunta ora e ta wak un buki y wak television.
Semper zorg pa e mucha ta termina su frasenan, coregi
palabranan cu no ta bon bisa, no papia chikito cu e mucha,
pero usa e palabranan corecto.
Wega cu material pa desaroyo fisico.
Bala, paalkop, hoepel, bloki, ta algun material di desaroyo fisico
di un mucha.
p.e catch bala, bula riba un pia, balansa riba un paalkop, scucha
tarea, tene cuenta cu otro y mucho mas. E juffrouw/
meneer tin un bista con leu e mucha ta den su formacion
fisico.
Kico mayor por haci na cas?
Duna e mucha chens pa core, huppel, bula
cabuya, hunga bala, cora bisicleta.Tambe ta
bon pa pone den un club di deporte, pero asisti
tambe y apoye. Landamento tambe ta bon.
20
Preparacion pa siña lesa y skirbi.
Ta pone atencion con e mucha ta tene potlood, sker y prikpen.
Si e mucha ta kleur den liña, si e ta caba un figura, copia un
figura, simbolo, trekover y sinta corecto ariba un stoel. Nos ta
siña e muchanan e condicionnan pa cu lesamento y skirbimento.
Kico e mayor por haci na cas?
Duna bo yiu hopi chens pe pinta/ kleur. Pinta hunto cu bo yiu.
Laga bo yiu conta loke e la pinta y skirbi esaki pe bou di su pintura.
Yuda bo yiu pa tene e potlood corectamente y pone
atencion con bo yiu ta sinta riba stoel na cas, con e ta tene e cuchara
y e forki.
Biblioteca.
Muchanan ta haña chens pa wak buki. Nan ta
scucha storia for di e buki y despues nan mag
di bay wak e buki. Asina nan ta haña interes pa lesa y skirbi. E
mucha ta siña ki balor buki tin y con e tin cu trata un buki.
Kico mayor por haci na cas?
Duna un bon ehempel dor di lesa y cuida e buki. Bishita Biblioteca
Nacional cu bo yiu y lage bira miembro pa asina e por haña
amor pa lesamento na un edad hoben. Cumpra of regala bo yiu buki
cu ta pas cu su edad.
21
Computer.
Haciendo uzo di tecnologia nobo e mucha to siña weganan educativo.
Un computer ta yuda e mucha hisa su nivel cognitivo,
ta yude concentra.
Kico mayor por haci na cas?
Si tin computer na cas mayor por cumpra weganan educativo pa
asina e mucha por hunga, si no tin computer por bay p.e na Biblioteca
Nacional unda por haci uzo di computer.
Video.
Muchanan ta sinta wak video educativo, informativo of di fantasia.
E mucha ta pone atencion y e ta siña con pa papia tocante
loke e ta wak. E por evalua y refleha riba e contenido di e pelicula.
E ta siña haci pregunta, ta critico tocante loke e la caba di wak.
Kico mayor por haci na cas?
Sinta wak television cu bo yiu. Combersa cune kico e la wak p.e.
tur loke ta pasando den e pelicula ta bon? Dicon no of dicon si?
Abo como mayor no mester permiti bo yiu wak peliculanan violento
pa motibo esakinan ta pone cu e mucha por imita cierto escenanan
cu no ta bon pa su estado mental.
Wega liber.
E mucha por hunga pafor riba klimrek, zoya, garoshi etc. Ora di
wega pafor ta stimula e mucha su contacto social p.e. e ta
hunga su so of cu otro mucha, ki sorto di wega e ta gusta y con e ta
hunga cu otro mucha etc. Ora e mucha ta hiba algo cas di scol,
por trece esaki libremente. Pasobra mucha ta keda mucha.
22
Kico mayor por haci na cas?
Si bo yiu tin ruman, stimula nan pa comparti,hunga sin pleita.
Zorg pa e cura di cas ta adecuado pa nan por core liber. Si no tin
espacio por bay p.e. Parke Curason unda tin hopi espacio pa un
mucha por move.
Les na Hulandes.
Muchanan ta tende y purba papia e idioma cu ta ser uza den scol
basico. Nan ta siña palabra y frase cortico.
Kico mayor por hasi na cas?
Por busca c.d cu canticanan na Hulandes na boekhandel, por siñe
palabranan basico na Hulandes p.e. partinan di curpa, colornan, etc.
Trahamento cu material den klas.
Den klas tin diferente material, cada un tin su meta specifico.
Muchanan por traha cu puzzel, corta, plak, traha cu lotto,domino,
huki di popchi, klei, wak buki, verf, pinta, bloki etc,
Kico mayor por haci na cas?
Ta bon pa na cas e mucha tin weganan educativo. Esaki ta hopi
importante pa su desaroyo.
Informacion general.
Bo yiu ta haci tur actividad na scol e.o: verf, pinta cu dede,
hunga pafo. Tene cuenta cu e por bin cu paña sushi cas. Nos no
ta para responsabel pa cosnan cu e yiu ta trece scol.
23
A c t i v i d a d n a n c u s c o l t a
o r g a n i s a d u r a n t e e a Ñ a
e s c o l a r .
Festival di buki.( November)
Dia di mucha ( November)
Sinterklaas ( November)
Pasco di Nacemento ( December)
Carnaval ( Maart).
Dia di Aruba ( Maart)
Pasco Grandi ( April)
Fiesta di despedida (j uni )
Buitendag ( Juni )
Detaye di e actividadnan aki, mayornan lo haña despues pa medio di un carta.
24
I n f o r m a c i o n v a l i o s o p a
m a y o r n a n
Cada mucha tin derecho riba un desaroyo . ,basa riba su nivel y
su capacidad.
Cada mucha ta diferente y tin diferente necesidad.
Logra pa cada mucha por traha independiente.
Logra pa cada mucha ta social den wega ,combersacion y comportacion.
Ofrece e mucha un enseñansa cu ta
cuadra cu su nivel di desaroyo cu bista
pa optimalisa e nivel aki segun e mucha
ta progresa.
Haci uzo di temanan, exploracion,
proyecto cu ta pa e mucha su conocemento
.
Amplia e relacion entre scol - famia y comunidad cu ayudo di
mayornan.
Nos tur hunto tin cu uni pa yuda traha un bon fundeshi pa
mañan e mucha por funciona den e comunidad Arubano.
Idioma di instruccion na nos scol ta Papiamento.
Nos ta traha cu liña di desaroyo pa grupo 1 y 2, despues
nos ta evalua cada mucha si nan a compronde e materia.
Despues mayornan ta haña un foyeto cu e resultado di
e evaluacion.
25
I n f o r m a c i o n v a l i o s o p a
m a y o r n a n
Tur aña maestronan tin cu sigui cursonan di recapacitacion.Si
esaki tuma lugar durante e orario di scol, mayornan
tin cu busca un oppas pa e muchanan y tambe ora e
maestra ta malo. Semper si, nos lo hasi nos best pa busca
otro maestro pa reemplasa e maestro ausente.
Nos ta dedica hopi atencion na e cinco balornan:
Cariño.
Respet.
Responsabilidad.
Famia
Amor
26
T r e a t c u e y i u p o r t r e s e
s c o l .
Ora nos amiguitonan haci aña algun mayor ta gusta manda un treat
den klas, esaki no ta obligatorio. Algun idea pa si ta desea di treat:
Snacks.
Caha di rasenchi (fruta seco)
Fruta: appel, bacoba, apelsina etc.
Cahita di cornflakes
Snackcups di fruta, jello o pudin
Cupcakes
Chips
Pandushi chikito(krentenbol)
Pasa palo(cu fruta, berdura, blokki di keshi y
ham)
Cos di bebe:
Juice
Yoghurt
Boli
27
S a l u d y h i g i e n a
Mucha chikito ta bira malo regularmente. Den nos klasnan nos ta ricibi
tur dia mas o menos 26 mucha. Pesey nos ta pidi mayornan tene
bon cuenta cu e salud y higiena di bo yiu.
Semper controla e huñanan si nan no ta mucho largo of sushi. Corta
esakinan y mantene nan limpi.
Cuida y controla semper e djentenan. Y corda manda e mucha semper
limpi scol. Controla tambe tur siman e cabey bon.
Shon pieu ta stima e muchanan di Scol Preparatorio Cayena.
Si bo yiu yega cas cu pieu, avisa su maestro mesora pa e
tuma medida.Tene bo yiu na cas te dia e cabey ta liber di
pieu y webo. Esaki ta pa evita epidemia di famia pieu. Trata
e cabey un bes cu shampoo of crema pa pieu. Tin cu laba e
slopi y e paña di cama tambe unda e yiu ta drumi pa e ta liber di
webo y pieu.
28
Si e mucha bira malo na scol, nos lo avisa mayornan. Tambe si
e mucha tin un enfermedad contagioso p.e. bruela y sarampi,
tene na cas te ora cu e ta completamente cura pa e no pega otro
mucha. Zorg pa tin e number di tel. di e scol den bo cel warda.
E number ta: 5875571.
Si e mucha ta malo, porfabor tene na cas.
Na scol ta masha incomodo pa un mucha
malo. Tambe tin gran posibilidad pa otro
mucha tambe bira malo. Ora manda un
mucha malo scol, maestro lo exigi pa hibe
cas.
29
P r e p a r a e y i u p a s c o l
p r e p a r a t o r i o
Algun tips con mayornan por yuda e yiu .
Mayornan por prepara e yiu door di:
Sin’e su nomber y fam y tambe e nomber di su mayornan.Por
siñe e number di tel of number di celular.
Con pa expresa su mes, pa e bisa kico e kier y kico e ta sinti.
Con pa yuda su mes come su so, laba man su so y
bay wc. su so y con tin cu hasi su curpa limpi ora di
bay wc.
Sin’e saluda mainta y ora di bay cas.
Lag’e yuda cu cierto tarea na cas.
Cont’e di e scol nobo, e cosnan di hunga, e
maestro y e amigonan nobo cu e lo topa.
Custumbra bo yiu drumi y lanta tempran, baña y come na ora
pa e no yega laat of mester pura mainta.
Sin’e con e tin cu bisti su mea y keds y mara e veter.
30
I n s t a n c i a n a n u n d a b o p o r a c u d i
Departamento di asuntonan social
Caya Mario E.Harms 11 582-1100
Seccion bida y famia
Caya Mario E.Harms 11 582-3145
Jeugd en zeden politie
Balashi 585-2500
Voogdijraad
Avenida Milo Croes 112 583-3145
Oficina di dificultadnan di bida y den famia
Lagoenweg 9A 582-3145
Departamento di eñsenansa
Frankrijkstraat 3 528-3400
Fundacion Respetami(prevencion abuso di menor)
Dominicanessenstraat 12 582-4433
Bureau Sostenemi(pa casonan di abuso)
Wilhelminastraat 19, Layex Building 588-2984/588-1010
Fundacion Pa Nos Muchanan
Cumana 2 583-4247/588-0856
Wit Gele Kruis Noord
Noord 66 523-4414
31
P l a t a f o r m a d i s c o l
32
V a k a n t i e y d i a n a n l i b e r p a a Ñ a
e s c o l a r 2 0 1 9 - 2 0 2 0 .
Mayornan,planea boso vakantie hunto cu esun di boso yiunan, pa asina no ta
necesario pa interumpi e mucha su rutina escolar.
Vakantie di October 4 di okt. te cu 11 di oktober 2019.
Vakantie di fin di aña 20 di december 2019 te cu 3 di januari 2020.
Dia di Betico 24 di januari 2020.
Dia di ATV 17 y 18 di februari 2020.
Carnaval 19 di februari 2020 te cu 24 di februari 2020.
Himno y Bandera 18 di maart 2020 te cu 20 di maart 2020.
Pasco Grandi 9 di april 2020 te cu 17di april 2020.
Dia di rey 27 di april 2020.
Dia di Obrero 1 di mei 2020.
Dia di Asuncion 21 di mei 2020 te cu 22 di mei 2020.
Vakantie Grandi 13 di juli 2020 te cu 31 juli 2020.
1 di aug 2020 te cu 19 aug. 2020.
Prome dia di scol pa e aña escolar
2020/2021 lo ta 20 di aug. 2020
33
WOWO CHIKITO ARIBA BO
Wowo chikito ariba bo
Ta observa bo dia den dia’fo.
Orea chikito cu lihe
Ta absorba loke bo ta bisa.
Man chikito cu ta ansioso
Ta haci tur cos manera bo;
Un mucha chikito cu ta soña
Di un dia ta manera bo
Abo ta su idolo,
P’e bo ta esun di mas sabi.
Den su mente chikito over di bo
Nunca ta surgi duda.
E ta kere den bo devotamente,
Ta wanta na tur cos cu bo bisa y haci;
Lo e papia y haci mescos cu bo
Un dia cu e ta grandi manera bo.
Tin un ser chikito wowo hancho habri
Cu ta kere cu semper abo tin rason;
Su wowonan tur ora ta habri,
Observando bo dia den dia ‘fo.
Bo ta duna ehempel
Tur dia den tur cos cu bo haci;
Na e mucha chikito cu ta warda
Pa crece y bira manera bo.
Autor desconoci.
34
35
36