ເຄມີອະນົງຄະທາດ1

ຽີບະຄະາຈ II 

Inorganic Chemistry II 

ິຈະນທາຈ ກໄທີແ 

2014-2015 

a

ປຼຍປຼຄຈງ: 

INORGANIC CHEMISTRY II 

ຽີບະຄະາຈ II 

ິຈະນທາຈ ກໄທີແ 

ປັຍປບຄຈງ: 

1. ່າຸກ ບຄກໃ າ 

2. ິຈງາກບ ົີງາຽງີ 

3. ບໃ ບີ ກໄທະີ່າ 

4. ບ ບ່າບ ທິແຖ່າາ 

5. ຼະັ ະຸຄິຄ 

ນໄບຄກາທິະງາາຈ່າະາຈ ທິະງາແຖູນົທຄ່ໄາາ 

ນົທຄ່ໄາາ 2015 

b

ໃ 

ໃ 

່າ່າ 

ຽບກະາະກບຍກາປຼ-ກາບທິາຽີບະຄະາຈ 2 ນທີໄ ຽໝາະ າຖັຍັກຶກາີ 

ໄບຄກາທາປູ ໄ ໄຊາາຄຽີບະຄະາຈ ຽ ໃ ບປຼປູ ໄທິາີ ໃ ເເນໄຽຖິກຽິ ໃ ຄຂ ໄ. ຈັ ໃ ຄັໄ, ຶ ໃ ຄຽັ 

ະນງຈ່າຖັຍັກຶກາາງຽີ ີີ 2 ຂບຄາງທິະງາາຈ າະາຈ ທິະງາແຖູ ຖທັຄັກຶກາາງ 

່າະາຈ, ະນາທິະງາແຖີ ໃ ປຼທິາຽີກໃ ຼທກັຍກາກາ່າເໄາະຖາຄາຈູຽີ, ກາໄຍ, ຸ 

ຖັກະະໃ າຄໂ, ກາຸຄໃ ຄ, ກາ່າເໄາຈູປີຈຕ, ບກີ, ບ, ກົ່, າຈ, ຍັຈາາຈຸໄ່ ໃ , 

ຸ່າປບຄ ຖະ າຈະບ່ຈິຽຈຂບຄາຈະ. ູ ໄປຼຍປຼຄຽ ໃ ບທໃ າ 

ໄນທີໄງັຄີຂ່ໄຂາຈກຍກໃ ບຄ ຍ່ 

ທໃ າະຽັາຄຈໄາຽ ໄບເ, ່າັຍທິະງາາຈ ຽິ ໃ ຄທະແຈໄປັຍກາກໄແຂ. ນາກໃ າູ ໄບໃ າກທຈຽນັ 

ກະຖຸາເນໄ່າ່າິິ ນົ ເນໄກາະ່າແງັຄູ ໄປຼຍປຼຄຈໄທງ ະຂ່ຂບຍບກຂບຍເດໃ າຄູຄ. 

c

າກີ I 

າຖະຍາ 

າຈະຍາຄດໃ າຄຂບຄາຈບະຄະາຈ ....................................................... a 

ຍຈີ 1 າຈູປີຈຕ ................................................................................ 1 

1. າທະຄທເ່າະາຈ ............................................................................... 1 

2. ີ ໃ ັໄຄຂບຄປີຈຕເາະຖາຄປບຍທຼາຈູ ............................................. 1 

3. ຸຖັກະະໃ າຄໂຂບຄປີຈຕ .................................................................... 2 

4. ກາຸຄໃ ຄ ................................................................................................... 4 

5. ກາ່າເໄປີຈຕ ..................................................................................... 5 

ຍຈີ 2 .............................................................................................................. 6 

າຈູບກີ-ບ ...................................................................................... 6 

1. ກາໄຍເ່າະາຈຂບຄບກີ ............................................................ 6 

2. ຸຖັກະະ ໃ ທແຂບຄບກີ .................................................................... 7 

3. ຸຖັກະະາຄີິກ .................................................................................... 7 

4. ຸຖັກະະາຄຽີ..................................................................................... 8 

5. ກາຸຄໃ ຄ ຖະ ກາ່າເໄ.......................................................................... 11 

6. ບ ຖະ ຄໄາຄຽຖກຸຂບຄບ ....................................................... 12 

7. ຸຖັກະະາຄີິກ .................................................................................. 13 

8. ຸຖັກະະາຄຽີ................................................................................... 13 

9. ກາັຄຽາະບເນໄບຄຈຖບຄ ................................................................ 14 

10. ທາ່າັຂບຄບ ................................................................................ 14 

ຍຈີ 3 ກົ່ ຖະ ະຖິຈະັຂບຄກົ່...................................................................... 15 

I

1. ບາ ຖະ ຽຖກຸຂບຄກົ່....................................................................... 15 

2. ະນທັຈກາໄຍ ..................................................................................... 15 

3. າທະຄທເ່າະາຈ ............................................................................. 16 

4. ຸຖັກະະາຄີິກ .................................................................................. 16 

5. ຸຖັກະະາຄຽີ................................................................................... 17 

6. ກາຸຄໃ ຄ ຖະ ກາ່າເໄ.......................................................................... 20 

7. ກາ່າເໄກົ່ ຖະ ກົ່ຕິຈຂບຄທກັ .............................................................. 21 

ຍຈີ 4 າຈ .................................................................................................... 22 

I. ບາ ຖະ ຽຖກຸຂບຄາຈ ..................................................................... 22 

II. າທະເ່າະາຈ ...................................................................................... 22 

III. ຸຖັກະະາຄີິກ .................................................................................. 23 

IV. ຸຖັກະະາຄຽີ................................................................................... 24 

V. ກາ່າເໄ.................................................................................................. 28 

າກີ II ................................................................................................................. 29 

ຍຈີ 5 ຍາຄທາປູ ໄ ໄຊາກາັຈາະຖາຄປບຍທຼ ຖະ ກາ່າກ ................... 29 

I. ະນທັຈກາັຈາະຖາຄປບຍທຼ ຖະ ກາ່າກ ...................................... 30 

II. ìñ¡¦½½-¢º¤-ê¾©-¯½¦ö´-ª¾´-»º®-¸¼. .................................................... 37 

III. ìñ¡¦½½-¢º¤-ê¾©-¯½¦ö´-ª¾´-¥÷ (®¾¤-¥÷) .................................................... 38 

ຍຈີ 6 ຍາຄທາປູ ໄກໃ ຼທກັຍຄປໃ າຄະຖາະູ, າະຖາຄ ຖະ ໃ າຽີ...................... 42 

1. ກາະກບຍໄາຄະຖາະູ........................................................................... 42 

2. ະຖັຄຄາຍັຈາຽບຽຖັກຕຄດູ ໃ ເະຖາະູ ...................................................... 42 

II

3. ິຈ່າຶກກໃ ຼທກັຍໃ າຽີ .............................................................................. 44 

4. ຄປໃ າຄຽບຽຖັກຕຄຂບຄຍັຈາະຖາະູ ......................................................... 46 

າກີ III 

ຍັຈາາຈູເໝທຈໄ່ ໃ ..................................................................... 48 

ຍຈີ 7 ຍັຈາາຈູຸ VIII A (າຈບາງຖໄາ) ........................................................ 48 

1. ະນທັຈກາໄຍ ..................................................................................... 49 

2. ຸຖັກະະາຄີິກ .................................................................................. 50 

3. ຸຖັກະະາຄຽີ................................................................................... 51 

4. ກາະຖິຈ ................................................................................................. 56 

5. ກາ່າເໄ.................................................................................................. 58 

ຍຈີ 8 າຈູຸ VIIA (ຸປາຖ) ................................................................. 60 

1. ກາຄທເ່າະາຈ ຖະ ະນັທຈຂບຄກາໄຍ ...................................... 60 

2. ຖັກະະ ໃ ທແຂບຄາຈຸ VIIA ແຈໄຈັ ໃ ຄີໄ: ........................................................ 62 

3. ກ່າະິຈິາຍາຄຈໄາີິກ ........................................................................ 63 

4. ກ່າະິຈິາຍາຄຈໄາຽີ ......................................................................... 65 

5. ກາະຖິຈ ................................................................................................. 66 

6. ກາ່າເໄ .................................................................................................. 66 

ຍຈີ 9 

ຍັຈາາຈູເໝທຈໄ່ ໃ VIA (ທກກາກ) .................................. 69 

I. າທະຄທເ່າະາຈ ຖະ ະນທັຈໄຍ ................................................ 69 

II. ຖັກະະາຄີິກ ...................................................................................... 71 

III. ຖັກະະາຄຽີ........................................................................................ 73 

. 1.3າຈະຂບຄບກີ ............................................................................. 74 

III

3.2. າຈະກັຍປີຈຕ ............................................................................. 75 

3.3. າຈະຸທ ........................................................................................ 76 

3.4. ຸຖັກະະ ໃ ທແຂບຄບກິຈໝທຈ VIA ...................................................... 77 

3.5. າຈະປາຖ: . ............................................................................... 77 

3.6. ບກິຈ-ບາິຈຂບຄຽຖ ຖະ ຖູ ........................................................... 79 

3.7. ຍັຈາບກິຈບາິຈ (ບກາິຈ) ຂບຄາຈ) ....................................................... 79 

IV. ກາະຖິຈ ຖະ ກາ່າເໄ........................................................................... 79 

ກ. ກາະຖິຈ: ..................................................................................................... 79 

ຂ. ກາ່າເໄ....................................................................................................... 80 

ຍຈີ 10 ຸVA .................................................................................................. 81 

1. ກາໄຍ ຖະ ກາກຼ. ......................................................................... 81 

2. ຸຖັກະະາຄີິກ, ປູຍປໃາຄ ຖະ ະນງຈ. ...................................... 82 

ຍຈີ 11 ຍັຈາາຈູເໝທຈ IVA ..................................................................... 86 

1. າທະກາຄທເ່າະາຈ ຖະ ະນທັຈກາໄຍ. ................................... 86 

2. ຸຖັກະະີິກ ....................................................................................... 86 

3. ຖັກະະາຄຄຽີ...................................................................................... 89 

4. ຽກ ບ ຖະ າຈະຍາຄະິຈ .................................................................... 90 

5. ຸະນງຈ .............................................................................................. 92 

ຍຈີ 12 ຍັຈາາຈູເຸ IIIA ................................................................. 93 

I. າຈູຸ III A .......................................................................................... 93 

1. ກາໄຍ ຖະ ກາກຼ ....................................................................... 93 

IV

2. ຸຖັກະະີິກ ຖະ ຸະນງຈ ....................................................... 94 

3. ຸຖັກະະາຄຽີ................................................................................ 95 

ຍຈີ 13 ຸ IIA ຖນະຈັ ໃ ຄຈິ ................................................................................. 99 

1. ກາໄຍ ຖະ ກາຸຄໃ ຄ ......................................................................... 99 

2. ຸຖັກະະຽີ ...................................................................................... 99 

3. ຸຖັກະະີິກ ................................................................................... 100 

4. ກາະຖິຈ 

............................................................................................... 102 

5. າຈະີ ໃ ່າັ .................................................................................. 102 

6. ທາກະຈໄາຄຂບຄ ່ໄາ .............................................................................. 103 

7. າຈະເຸ IIA 

................................................................................. 104 

8. ກາ່າເໄ ຖະ ຸະນງຈ 

...................................................................... 104 

ຍຈີ 14 ຸ IA ຖນະຈັ ໃ ຄ .................................................................................... 106 

I. ະຊາີ ໃ ຍຽນັ ຖະ ກາຸຄໃ ຄ .............................................................. 106 

II. ຸຖັກະະີິກ ຖະ ກາ່າເໄ............................................................... 107 

2. ກາ່າເໄ................................................................................................ 109 

III. ຸຖັກະະາຄຽີ................................................................................. 109 

3. ຽກ ບຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄ ...................................................................................... 111 

4. າຈະີ ໃ ່າັ .................................................................................... 113 

າກີ III າຈັຄີຄຄ .................................................................................. 114 

V

ຍຈີ 15 ຍັຈາາຈູເໝທຈ່າປບຄ ໝທຈ B .................................................... 114 

I. າຈຕັຄີຄ ............................................................................................ 114 

II. ຖັກະະ ໃ ທແ ........................................................................................ 115 

III. ຸາຈະກຈຼ .................................................................................... 117 

IV. ຸາຈ ແຽຼ ນົ ຸ IVB ........................................................................ 118 

V. ຸາຈທາຽຖຼ ນົ ຸ VB ........................................................................... 119 

VI. ຸາຈກົ ............................................................................................... 120 

VII. ຸາຈັຄກາ ນົ ຸ VIIB ............................................................................. 120 

VIII ຸ VIII B ................................................................................................. 122 

ຸຖັກະະີິກ ຖະ ະນງຈ ...................................................................... 131 

າຈະຂບຄາຈຸ IIB ................................................................................. 133 

ຍຈີ 16 າຈະບ່ຈີຽັ ຖະ ບີບຄ .................................................. 135 

I. ັະເບີບຄ ....................................................................................... 138 

II. ີຂບຄບີບຄ ........................................................................................... 146 

III. ບີຂບຄບີບຄ ................................................................................... 148 

IV. ກາຽບີໄ ໃ າຈະບ່ຈີຽັ ................................................................ 149 

VI

າກີ I 

1. າທະຄທເ່າະາຈ 

າຈະຍາຄດໃ າຄຂບຄາຈບະຄະາຈ 

ຍຈີ 1 

າຈູປີຈຕ 

ປີຈຕໃ າຈູໜຶ ໃ ຄີ ໃ ີະຖິານົາງເຽ ບກຖກ. ເຽ ບກຖກຂບຄຽປາີໄະີະຖິາຽຊິຄ 

1% (ຂບຄທາຖກ). ຊໄາຽິ ໃ ິຈແຖໃ ່າທະຖາະູາກ 100 ະຖາະູຂບຄຈິະຍັຸີ 17 ະຖາ 

ະູປີຈຕ, ບກາກປີຈຕຽຍາ 

ຖະ ົີີບບ 

ຖະ ຽິ ໃ ງັຄປູ ໄຈີ . ບຄບີຍບ ໃ ຂບຄັໃ : ຽຈີຽຕີບບ 

ຽຈີຽຕີບບີຍຈຍາຈ່າັເທິາກາຽັກິກກໃ ຼທກັຍະຖາະູ. ່ໄາໜັກ່າເໄຽຂໄາເ 

ກາຽປັຈເນໄຍັຈາຽີຕຄຽກີຈະິກິຖິງາໄາເກໃ ະຖາະູ. ົີີບບຽັາຈກ່າະະາຍຖັຄີຂບຄປີຈຕ 

ເຽ ໃ ບງິຄຽບຽຖັກຕຄແຊ ກກໃ ະຖາະູຂບຄົີີບບັະ ໃ ຄບະຸາກຽຍາ 

ປໃ າຄກາງຽັກໃ ະຖາະູຂບຄຽປຖີບບ (ບີຍຂບຄຽປຖີບບີທາຽ ໃ າກັຍ 3) 

ບບກຖະ ໃ ຼປູຍ 

→ 

ຽ ໃ ບຽປັຈເນໄຕີບັຍໃ ຼປີຈຕຽຍາ (່າະຈາ) ເາຈະ, ຽິ ໃ ແຈໄປັຍະຖິຈີ ໃ ູຄ 

ຖະ ຊ ກ່າເໄດໃ າຄກທໄາຄຂທາຄເກາໄທໄາ ຖະ ເກາຈ. (ັຈາກ: ຽີບະຄະາຈຽນົັໄ 1 ໃ ຄຈງ: 

.. ຽົຍ, ຖ.ບ. ີີຽຖຍ, ດ.. ກູກູະກີ ຈງ: ບ ຍທປບຄ ທຄ, ບ ທິແຖທຼຄ ິຖາທຄ, ່າຄ ຽາ 

, ແງາ ໃ ໄຄ, ບ ຍຸັ ູິຖາັ, ບ ູີ ບີະັງາ ະນາທິະງາແຖທຼຄັ 1988: 198) 

2. ີ ໃ ັໄຄຂບຄປີຈຕເາະຖາຄປບຍທຼາຈູ 

ີ ໃ ັໄຄຂບຄປີຈຕເາະຖາຄປບຍທຼຂບຄຍັຈາາຈູແຈໄັຈຽັບຄຄໃ. ໃ ກໃ ບຽິ ໃ ັຈປີຈຕ 

ດູ ໃ ເໝທຈໄ່ີ ໃ I; ເັຈຸຍັຽິ ໃ ັຈັຽຂໄາດູ ໃ ເາຈູ່າບິຈຂບຄໝທຈປາຖ. ບີຄາຂ່ໄໄງໄຄ 

ີ ໃ ັຈຽຂໄາເຸໄ່ ໃ ່າບິຈຂບຄຍັຈາຖນະຈັຄ ຈັ ໃ ຄຖຸ ໃ ີໄ: 

‣ ປີຈຕ ກັກັຍທກຖນະຈັ ໃ ຄ, ເກາປໃ ທຂບຄັັໄໃ ທນົາງະີຖະຈັຍຂັໄໃ ບງບກີ +1 

‣ ຽັຈຼທກັທກຖນະຈັຄ, ີຖັກະະຈູຈບກີປຄ 

‣ ່າຖັຍປີຈຕ ຖະ ຖນະ, ເັໄັຍັຄຖນະຈັ ໃ ຄເະິກິຖິງາຂບຄັະີກາຖກໃ ຼຽິ ໃ ຄກັ 

ຖະ ກັ. 

 

ຸຈ ກັຖະນທໃ າຄປີຈຕ ຖະ ປາຖີຈັ ໃ ຄ່ ໃແີໄ: 

ໄາງ ກັກັຍປີຈຕ, ະຖາະູປີຈຕາາຈປັຍຽບຽຖັກຕຄຽຂໄາຽ ໃ ບກາງຽັບີບຄປີຈຕ 

ຽິ ໃ ຄເັໄັະີຖັກະະໝັໄກໃ ທກບາງຖໄາ 

 

ປີຈຕໄາງ ປາຖຽຍາັຽັາຈຈໃ ຼທຽັາຈບາງເຽຄ ໃບແຂ່າະຈາ ຖະ ຽຖກຸຂບຄ 

ັະະກບຍຈໄທງບຄະຖາະູ. 

1

ໃ 

ໃ 

 

ປີຈຕເາຈະາາຈີກາໃ ຼຄແຈໄກັຍໜຶ ໃ ຄປາຖ ຖະ ີນົາງດໃ າຄເ 

ະິກິຖິງາຽີບຄະາຈ. 

 

ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄຂບຄປີຈຕ າາຈຼຍຼຍແຈໄກັຍະຖັຄຄາງກຽັບີບຄຂບຄປາຖ 

ຽັ ໃ : ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄຂບຄປີຈຕຽ ໃ າກັຍ 1.3 ຽບຽຖັກຕຄທຂບຄະຖາະູົ່ຽ ໃ າກັຍ 17.4 ev, 

ໃ ທະຖາະູຂບຄຖີີບບຽ ໃ າກັຍ 5.6 ev. 

3. ຸຖັກະະໃ າຄໂຂບຄປີຈຕ 

‣ ຸຖັກະະາຄີິກ 

ຽ ໃ ບຄໝາງຽີ, ຽຖກຖ່າຈັຍະຖາະູ H 1 

ຄປໃ າຄຽບຽຖັກຕຄຂບຄັໄໃ າຽີ 

ທາະຖາະູ 

EN 

ຸຈປໄບຽ ບງ 

ຸຈປໄບຈ 

ທາໜາໜໄ (Kg/dm 3 ) 

ຂັໄກາໃ ບງບກີ 

ຖັກະໝີະຖາະູ (pm) 

ະຖັຄຄາກາຽກີຈຽັບີບຄ (KJ/mol) 

1s 1 ່າທຕຄ: 1 

1.008 ່າທຽີຕຄ: 0 

2.1 ່າທຽບຽຖັກຕຄ: 1 

259.2 ຽຖກຖ າຈັຍະຖາະູ: 1 

251.7 ທາະຖາະູ: 1 

0.007 

+1, -1 

37 

1320 

ັຽັາຈູີ ໃ ີດໃ າຄໃ ນົາງເັກກະທາ, ດູ ໃ ເາທະບັຄໃາງຈາງຍທໃ າ: ີເະຖິາຍ່ ໃ ໃ ບງນົາງ, 

ີເຍັຈາາຈບາງາກູແ, ຂ່ໄ່າັຂບຄັໃ ຽັະຖາະູີ ໃ ໄບງນົາງ ຖະ ຽຍານົາງ, ປີຈຕີ 

າບີຍ, ບກັໄບີກີທາຽ ໃ າ 1 ັງັຄດູ ໃ ເປູຍຂບຄຽຈີຽຕີບບ D 1 

ທາະຖາະູຽ ໃ າ 2 

ຖະ ຍດູ ໃ ເຂັໄປບຄປໄບງຕີີບບ (T) ທາະຖາະູຽ ໃ າ: 3 

ຽັາຈບາງໜຶ ໃ ຄີ ໃ ຍ່ ໃ ີີ, ຍາຄຽ ໃ ບຽຍາກທໃ າບາກາຈ, ຸຈປໄບຽ ໃ 

ບງ ຖະ ຸຈປໄບຈຂບຄັໃ ດູ ໃ ່ ໃ າ 

ນົາງ, 

ດູ ໃ ເາຈຽ ໃ ບຖະຖາງ 

ຈງະຽາະດູ ໃ ເາຈຽ ໃ ບຖະຖາງີ ໃ ີຂທັໄແໄາກ່ ໃ ດູ ໃ ເ່ໄາໃ ທໃ າ: 

ຖະຖາງແຈໄໄບງດໃ າຄຽນັແຈໄໄຄ ຽັງໄບທີໄຽປາິ ໃ ຄາາຈຽປັຈເນໄ່ໄາີ ໃ ຍັຸຽັເນົບຈີ ໃ ິ າກຖຄຖຸ ໃ ເນໄ 

ບບກແແຈໄຈໄທງກາໃ ບງບາງປີຈຕຽຂໄາແຍໃ ບ. 

ັີນົາງຖນະີ ໃ ປີຈຕາາຈຖະຖາງແຈໄຈີ (Pt, Pd) ປີຈຕີ ໃ ຖະຖາງດູ ໃ ເທກຖນະໃ ດູ ໃ 

ເາທະຂບຄະຖາະູັຽັີ ໃ ຽ ໃ ບແນທແຈໄຈີ. 

ັ 

2

‣ ຸຖັກະະຽີ 

ບີຄາຸຖັກະະາຄຽີຂບຄປີຈຕຽັາຈໜຶ ໃ ຄີ ໃ ຽ ໃ ບແນທຽີປຄທດູ ໃ ບຸນະູີ ໃ ີປີ 

ຈຕຽກີຈະິກິຖິງາແຈໄດໃ າຄຄໃາງຈາງຽັ ໃ : ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ ກົ່, ຍົ, ບກີ, າຈ ຖະ ບ ໃ ໂ. ຽ ໃ ບປີ 

ຈຕກະຍກັຍົ່ເບຸນະູ່າະຈາັະຽກີຈຖະຽຍີຈ. 

→ 

+535 KJ 

ຖັກະະຈູຈບກີຂບຄປີຈຕ, ັະຽປັຈເນໄຖນະຈໃ ບງບບກາກາຈະຂບຄຖນະັໄ : 

າກຽກ ບ ນົ ບກິຈ ທດໃ າຄ: CuO + H 2 = 

Cu + H 2 O 

ເຽ ໃ ບັປໃ ທກັຍຍັຈາຖນະີ ໃ ີກາຽ ໃ ບແນທຽີປຄ, ຈງະຽາະທກຖນະຈັ ໃ ຄ ຖະ ຖນະ 

ຈັ ໃ ຄຈິ ປີຈຕະຽັາຈໃ ບງບກີ. 

2Na + H 2 = 2NaH 

ເປີຈຕຖນະຈັ ໃ ຄ ຖະ ຖນະຈັ ໃ ຄຈິ ປີຈຕະີຂັໄໃ ບງບກີ -1 ຍັຈາປີຈຕຖນະຈັ ໃ ຄີປູຍປໃ າຄ 

າຄບກ ຖະ ກ່າະິຈິາຍາຄຈໄາທັຈຊຸີ ໃ ໄາງ ກັກັຍຍັຈາປາຖທຂບຄຖນະະິຈຈຼທກັ. ຽ ໃ ບ 

ປໃ ທກັຍ່ໄາທກັະເນໄປີຈຕ. 

NaH + H 2 O = NaOH + H 2 

ເງຸກະແໝະຸຍັຽິ ໃ ປັຍປູ ໄແຈໄຍັຈາປີຈຕຂບຄຍັຈາາຈູຽີ.ຈໄທງກ່າະິຈິາຍ ຖະ ຄ 

ະກບຍໄາຄຂບຄທກັຽິ ໃ າາຈັຈຍໃ ຄຍັຈາປີຈຕບບກຽັີ ໃ ໝທຈ : 

ປີຈຕີ ໃ ຽັບາງ ນົ ຖະຽນີງບາງຽັ ໃ : BH 3 , NH 3 , CH 4 

ປີຈຕີ ໃ ຽັຽກ ບຽັ ໃ : NaH, CaH 2 

ປີຈຕີ ໃ ຽັຖີຽັ ໃ : BeH 2 , AlH 3 

ປີຈຕຂບຄຽິ ໃ ຄຖນະໃ າຈະີ ໃ ຍ່ ໃແຈໄິຈແຖໃ າຄຈໄາຽຖກ 

ະຂຄຂບຄປີຈຕເຖນະໜຶ ໃ ຄ (ທດໃ າຄິ ໃ ຄະປີຈຕເາຖັຈຈີບບ Pd) 

ຽິ ໃ ຄຽິ ໃ າາຈັຄຽກຈ ກັຍທໃ າຽັິ ໃ ຄ 

ຖັກະະຈູຈບກີຂບຄປີຈຕ, ັະຽປັຈເນໄຖນະຈໃ ບງບບກາກາຈະຂບຄຖນະັໄໃ 

າກຽກ ບ ນົ ບກິຈທດໃ າຄ: 

→ 

ເຽ ໃ ບັປໃ ທກັຍຍັຈາຖນະີ ໃ ີກາຽ ໃ ບແນທຽີປຄ, ຈງະຽາະທກຖນະຈັ ໃ ຄ ຖະ ຖນະ 

ຈັ ໃ ຄຈິ ປີຈຕະຽັາຈໃ ບງບກີ. 

ະຖາະູປີຈຕີຼຄຽບຽຖັກຕຄຈຼທັະາາຈດູ ໃ ເາທະໝັໄຄແຈໄ 

ະູແຈໄະກບຍທຽັໜຶ ໃ ຄຽຖກຸ: 

ກ່ ໃ ໃ າຖຸ ໄີ ໃ ບຄະຖາ 

→ 

ັຄບຄະຖາະູຖທທຽຂໄາກັຈໄທງາງ່າັປໃ ທໃ າຽີ ຈງໜຶ ໃ ຄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ (່າັ) ັຄບຄຽບ 

ຽຖັກຕຄແຈໄນັິ ໃ ດູ ໃ ທຄບຽຖກຸບັຈຼທກັ, ຂ່ໄູກໃ ຼທກັຍດູ ໃ ເຽຖກຸປີຈຕ H 2 ັີຼຄຽບ 

3

ຽຖັຕຄີ ໃ ໄາຄຂ ໄຽັໜຶ ໃ ຄາງ່າັ ຖະ ຽ ໃ ບງໄາງດູ ໃ ທຄບຽຖກຸ, ຽັາງ່າັີ ໃ ີຖະຈັຍະຖັຄຄາີ ໃ 

່າັ (ະຖັຄຄາຂບຄາງ່າັ: ໃ ະຖັຄຄາີ ໃ ່າຽັ່າຖັຍກາດຸຈາງ່າັທັກັຍໜຶ ໃ ຄຂບຄາຈ) 

ຈັ ໃ ຄັໄຍັຈາຽຖກຸະຽີ ໃ ຽກີຈກາງກະກ່່ ໃ ຽ ໃ ບດູ ໃ ບຸນະູູຄກໃ ບ 2000 

ດູ ໃ ບຸນະູູຄນົາງັະແໝໄກັຍບກີກາງຽັ່ໄາ. 

H 2 (ບາງ) + ½ O 2 (ບາງ) → 

H 2 O (ນົທ) 

ເຽ ໃ ບທໃ າ: ຽນັຽັກາເບັຈາໃ ທ 2:1 ຂບຄບຄາຈບາງັະຽກີຈກາຖຸກແໝໄ, ະິກິຖິງາໃ 

ທຍູ ໃ ແກັຍກາຖະຽຍີຈດໃ າຄປຸປຄ. ດູ ໃ ເບັຈາໃ ທຍ່ຖິາຈ 1:1 ັະກບຍຈໄທງາຈບາງກົ່, ຽັາຈີ ໃ 

ເນໄບັະຖາງ ກັ (ຽັາຈເນໄຽກີຈກາຖະຽຍີຈຂບຄກົ່) ດູ ໃ ບຸນະູູຄ ໃ ບີກັາາຈງກາຈບກີ 

ບບກາກາຈະໃ າຄໂ່າຖັຍປາຖກ່ ກັ. 

→ 

າຈບາງ H 2 ະຽປັຈເນໄິ ໃ ຄະາຄຂບຄກັຄກາັຈກາຖີ (KMnO 4 ) າງີດໃ າຄໄາໂ, ກາາງີະ 

ຽີ ໃ ທາແທຂ ໄ, ຊໄານາກຽປາເໄດູ ໃ ເະາຍະຖາະຸ (ຽປັຈເນໄຽກີຈ) ກາຈູຈບກີ. 

→ 

ປີຈຕຖທທຽຂໄາກັຍທກາຈູແໄາຍທກ (ທກຖນະ) ແຈໄ ກັ ຈັ ໃ ຄທໃ າ: ັະກບຍຍາຄ 

່າທກຖນະີ ໃ ຽບີໄທໃ າ: ປີຈົທຖນະ (NaH, CaH 2 ) 

ກາະກບຍທຂບຄປີຈຕ: 

ດູ ໃ ທກາຈາກູແ, 

4 

ກາງກາຈະຂບຄທກາຈບຄະາຈດູ ໃ ັໄ 

ຍັງາກາຈີ ໃ ູຄ, ຈງີກາທັກັຍຖະຍຍັກກະທາ, ຽັາຈູີ ໃ ີດໃ າຄໃ ນົາງ (ຍາຄາກໃ ທຂບຄໝູ ໃ 

ຈາທແຈໄຈູຈຽບາຽ 

ໄບີ ໃ ຸ ໃ ທກ່ໃ ກາະກບຍໄາຄາກປີຈຕ. 

ທານໄາທນັາຄຈໄາຽີຂບຄປີຈຕໃ ູຄ ຈງະຽາະຽທຖາີກາຖະຽນີງບາງຂບຄັ (ດູ ໃ 

າທະກ່າຽີຈ) ັໄໃ ງໄບເທິ ໃ ຄີ ໃ ທໃ າເຽທຖາ່າບິຈັໄປີຈຕີປູຍປໃ າຄຽັະຖາະູ 

ຶຈິກ່າຖະນທໃ າຄັຄກະີກັຍບາິຈໜຶ ໃ ຄ) 

↔ 

(ທດໃ າຄາກ 

ຽິ ໃ ຄເັໄປີຈຕຍ່ ໃ ີັກະຖັຄຄາຊ ກກງາງຽ ໃ ບັຈງກ່າັ 

H-H. ຽັີ ໃ ປູ ໄັກຈີຖໄທທໃ າຽຖກຸປີຈຕໃ ໝັໄຄທ: ະຖັຄຄາ່າັຽີຂບຄັູຄຽຊິຄ 430 

KJ/mol. ະຖາະູປີຈຕີ ໃ ກໃ າຄກັຍ ຽຖກຸປີຈຕາາຈຽກີຈະິກິຖິງາເບຸນະູ່າະ 

ຈາແຈໄ, ຈໄທງກາຽປັຈະິກິຖິງາຈູຈບກີບກິຈຖນະ ຖະ ັງັຄີທາາາຈປໃ ທແຈໄກັຍຽຖກຸຂບຄ 

ບກີ, າຈ, ຈະ່ ຖະ ບາຽິກ. 

4. ກາຸຄໃ ຄ 

ປີຈຕິກາຄ) 

ເນໄບຄຈຖບຄຽິ ໃ ຸຄໃ ຄປີຈຕາກຶຈິກ່າຂບຄບາິຈກັຍັຄກະີ (ບາິຈຸູຕິກ ນົ ບາິຈກົ່ 

Zn + 2HCl = ZnCl 2 + H 2 

Zn + H 2 SO 4 = ZnSO 4 + H 2

ເບຸຈານະກ່າຍັຈາທິີກາຈ່າຽີກາະຖິຈແຈໄາກທັຈຊຸຈິຍີ ໃ ີຖາາຊ ກ 

ຈັ ໃ ຄັໄຽິ ໃ ປັຍປີຈຕ 

ແຈໄາກກາປໃ ທຂບຄບາງ່ໄາກັຍຊໃ າີ ໃ ປໄບຈຄ: C + H 2 O = CO + H 2 ະແຈໄປັຍາຈບາງຽບີໄ 

ທໃ າບາງ່ໄາ. 

ເຽ ໃ ບີບກິຈຽນົັກ III (Fe 2 O 3 ) ຽັາຈໃ ທງຽຖັ ໃ ຄກາກະຍເບຸນະູ 500 

ະກາງຽັບາງກາກຍິກ CO 2 ບີຄາະິກິຖິງາ: 

CO + H 2 O = CO 2 + H 2 

ຽ ໃ ບດາກຍກປີຈຕບບກາກ CO 2 ັໄັຽັຍັນາີ ໃ ງາກ. 

5. ກາ່າເໄປີຈຕ 

 

ບກິຈກາກຍບ II 

ດູ ໃ ເທາຈັ 15 MPa ຽປາບັຈໜໄເໃ ຍັໄຄແຈໄ, ັຊ ກ່າເໄແຈໄຽັດໃ າຄຈີດູ ໃ ເກາບຈ, ດູ ໃ ເຄໃກາ 

ະຖິຈບາງັກ NH 3 ດູ ໃ ເກາຽປັຈເນໄາຈແຂັຽັກໄບຂຄັີທາໝາງເກາຍັຸຽຂໄາໝາກຸ 

ຽໄາເນງໃ ໃ ບງຂ ໄໄທໄາບາທະກາຈ. 

ປຄຄາແຈໄ່າເໄປີຈຕ່າທນົາງ ຽ ໃ ບະຖິຈບາີງັກາກະິກິຖິງາຍທກກັຍປີຈຕ, 

ຽິ ໃ ໃ ຼາຈຂຄີ ໃ ຽາແໝໄແຈໄ (ຊໃ ານີ) ຊໃ ານີຽັໃ ຽັ ໃ ຈຼທກັຽິ ໃ ໃ ຼາຈນົທີ ໃ ຽ ໃ າແໝໄແຈໄ (ິ ໃ ຄຽຈ 

ຽນົ ບາກກາໃ ຼຄຂບຄ່ໄາັ ຖະ າກດາຄູາຄຂບຄຊໃ ານີເນໄກາງຽັາຈຽຍາີ ໃ ຽາແໝໄແຈໄ່າຖັຍຽ ໃ ບຄ 

ັກ) ະິກິຖິງາຍທກກັຍປີຈຕຂບຄ່ໄາັ ຈ (ຽັ ໃ : າກໄຈບກາຽທັ, ໄໄາງ, ໄໝາກຊ ໃ ທຂຼທ) ະ 

ແຈໄ່ໄາັຂຄີ ໃ ່າເໄຽຂໄາເກາະຖິຈ່ໄາັ, ເປຄຄາະຖິຈະຍູ ຖະ ບ ໃ ໂ...ະິກິຖິງາຍທກກັຍປີຈຕ 

ຂບຄຍັຈາ່ໄາັະຽປັຈເນໄາຈຈະຕີຽບິຈບີ ໃ ທີ ໃ ຽ 

ໃ 

ບງດູ ໃ ເບຸນະູູຄກທໃ າາຈແຂັ່າບິຈ. 

5

1. ກາໄຍເ່າະາຈຂບຄບກີ 

ຍຈີ 2 

າຈູບກີ-ບ 

ບກີໃ າຈູໜຶ ໃ ຄີ ໃ ີນົາງດູ ໃ ເຖກຂບຄທກຽປາ ັະຍັຸ 49% ຂບຄທາັຄໝຈຂບຄ 

ຽ ບກຖກ, ເຍັງາກາຈຂບຄ່ໄາ ຖະ ຍັງາກາຈຂບຄຖກ. ບາກາຈຍັຸບກີດູ ໃ 21% (ຂບຄຍ່ຖິາຈ) ນົ 

23% (ຂບຄທາ). 

ບກີຊ ກຍຽນັຽຖ ໄບງໂເ່າະາຈ ດູ ໃ ເາທະາຈະ, ັຍັຸດູ ໃ ເາຈະຂບຄ່ໄາ, ເ 

ປໃ າຈບະຄະາຈ ຖະ ເປໃ າຄກາງີ ໃ ີີທິຈ. ່ໄາຍັຸີບກີ 88.89% (ຂບຄທາ) ເາກໃ ທ 

ຽ ບກຖກ, ເປໃ າຄກາງຂບຄ, ຍັຸບກີດູ ໃ 47.3% (ຂບຄທາ) າງເໄປູຍປໃ າຄບກິຈ ຖະ ຽກ ບີ ໃ 

ຍັຸບກີ. ັໃ າຈຸໜຶ ໃ ຄີ ໃ ຽປາຍ່ ໃ າາຈຂາຈແຈໄ, ັຍັຄັຈ, ຖະ ຈ. ດູ ໃ ເປູຍປໃ າຄິ ໃ ຄີ ໃ ີີທິຈ 

ັະຍັຸ 65% ຂບຄທາ. 

ະນທັຈູ ໄໄຍບກີ: າທິຖປ ຽຽຖີາທຽດງຖະັ (Carl Wilhelm Scheele, 9 ັທາ 1742 

– 21 ຶຈະາ . 1786) ຽັັກຽີ ຖະ ກາດາາທຽດງຖະັ-ະທີຽຈູ ໄແຈໄປັຍາງາ “ຽຽຖີູ ໄບາັຍ” 

າກັກຂຼແບກ ບ່ິບ າກກາໄຍາຄຽີນົາງດໃ າຄໃ ຍ່ ໃແຈໄປັຍກາງກງໄບຄເໃ ທຄີທິຈຂບຄຖາທ, 

ຽຽຖີຽັູ ໄໄຍາຈບກີ, ກົ່, ັຄະ ຖະ າຈະບຄະາຈບ ໃ ໂຽັ ໃ : ບາິຈງູຕິກ, ບາິຈ 

ຖກິກ, ບາິຈບກາຖິກ. ຖາທຽກີຈີ ໃ ຽ ບຄະາຖຸ (ເຽທຖາັໄຽັຈິຈຂບຄະທີຽຈ) າຄາກ 

ຽ 

ໜ ບຂບຄຽດງຖະັ, ເບີ ໃ ຖາທີບາງຸແຈໄ 14 ີ ຖາທກ່ ໃ ຊ ກ ໃ ຄແີ ໃ ກ່ຽຽຍີກ ຽ ໃ ບປຼປູ ໄທຼກຈໄາກາດາ, 

ຽຽຖີຽປັຈທຼກດູ ໃ ຍໃ ບັໄຽັຽທຖາ 8 ີ ຈງຶກາທຼກຂບຄັກຽີບ ໃ ແ່າ ຈງະຽາະຽກີບບກ, ບ 

ະາຖ ູ ໄິຈິຈະຈີິັຽິ ໃ ຄ ໃ ຄ່ ໃ ທຼກຂບຄຖາທເຽທຖາ່ ໃ າ. ນົັຄາກັໄຽຽຖີກ່ ໃແຽປັຈທຼກປໃ ທກັຍ 

ບາາີ ໃ ະນາທິງະແຖຖຸຈ ຖະ ຽຈີາຄແີ ໃ ະໆບກປຽ ໃ ບປັຍ່າໜໃ ຄາຈະຈາາຈໄາຽີ, ປບຈ 

ີ . 1770 ຽຽຖີກ່ ໃແຽັູ ໄບ່າທງການໄບຄະິຍັຈກາ (ນໄບຄຈຖບຄ) ີ ໃ ບຸຍ່ຖາຍໃ ບັໄ, ຖາທແຈໄຽປັຈກາ 

ຈຖບຄຈງເນໄທາປໄບກັຍາຈໃ າຄໂຽັ ໃ : ຽີິທຖິກບກິຈ, ຽຄ ິກາກຍັຈ, ຈິຖະຽຍີຈ ຍທໃ າາຈຽນົ ໃ າ 

ີໄຖາທງັຄໄຍາຈຽຍຖຼ (1772), ກົ່ (1774), ຖິຍຈີ່າ (1778) ຖະ ັຄະ (1781) ຖະ າຈ 

ະບ ໃ ໂຽັ ໃ : ບາິຈິິຕິກ, ບາິຈຖກິກ, ກຕີີຕ, ປີຈຕີງາທ, ປີຈຕົ ູບ່ຖທ, ປີຈຕ 

ຸທ (1777) ຖະ ງັຄຍຍທິີກາະຖິຈຈະ່ເາຄບຸຈານະກ່າຽປັຈເນໄະຽຈະທີຽຈກາງຽັ 

ະຽຈໜຶ ໃ ຄເະຽຈູ ໄະຖິຈແໄຂີຈແີ ໃ ່າັີ ໃ ູຈຂບຄຖກ. (ບໄາຄບີຄ: 1. All illustrated History of 

Health and Fitness, from Pre-History to our Post-Modern World by Roy J.Shephard, 2. Fors, 

Hjalmar 2008. Stepping through Science’s Door: C.W Scheele, from Pharmacist’s Apprentice to 

6

Man of Science. Ambix 55: 29-49; 3. Discovering Oxygen: A Brief History; 4. Carl Willhelm 

Scheele-Encyclopaedia Britannica. 

2. ຸຖັກະະ ໃ ທແຂບຄບກີ 

ກ. າຈູ: ບກີຽັາຈູຖະຈັຍີ ໃ ຈດູ ໃ ເຖະຍຍປບຍທຼ (Z = 8), ກາັຈຄໄາຄປູຍຽບ 

ຽຖັກຕຄ: 1s 2 2s 2 2p 4 . 

ຂ. ະຖາະູ: ບກີ່າະຈາ, ງກແຈໄາກບາກາຈ ນົ າຈະາກ່າະາຈໃ ະກບຍຈໄທງ 3 

າຈປໃ ທູ (ບີຍ): 

. ຽຖກຸ: ຽຖກຸຂບຄບກີດູ ໃ ເາທະກກະິະກບຍາກ 2 ະຖາະູ: ຽິ ໃ ຖຄທາຽນັທໃ າ: 

ຖະນທໃ າຄ 2 ະຖາາູຄະໃ ບຄກັຈໄທງ 2 າງ່າັປໃ ທໃ າຽີຈັ ໃ ຄປູຍະກບຍ: O=O ງໄບທໃ າຽທຖາີໄກາ 

ັຈຄໄາຄປູຍປໃ າຄະຽັຍຍ Ne ັໄບກຍ 8 ຽບຽຖັກຕຄ. ໃ ທໃ າໃ າກາິູຈຽນັທໃ າ: ຽຖກຸບກີ 

ີບາກາຈ່ ໃ ກັຍ ໃ ຄໃ ຽນົັກ (ຊ ກໃ ຽນົັກີ ໃ ີປຄຈຶຄຈູຈໃ ບງໂ) ຈັ ໃ ຄັໄໝາງທາທໃ າດູ ໃ ເຽຖກຸັ ຽກີຈີຽບ 

ຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ ຖະ ຄໄາຄຽຖກຸະໃ 120 0 A ະກບຍຈໄທງໜຶ ໃ ຄ່າັປໃ ທໃ າຽີ ຖະ 2 າງ າັີ ໃ 

ີ 3 ຽບຽຖັກຕຄ. 

↔ 

ຄ. ກາງກທຂບຄຽຖກຸງໄບທາປໄບ: ຽຖກຸບກີີທາໝັໄຄູຄ, ັະຽຖີີກາງກ 

ທ ກ່ ໃ ່ ໃ ຽ ໃ ບດູ ໃ ບຸນະູດູ ໃ 1300 ນົ 1400 

ຂ ໄແ. ກາງກທຽັແາກາຽີ ໃ ຂ ໄຂບຄບຸນະູດູ ໃ 

3500 ະງກທຼຄ 25% ຖະ ໄບຈຼທກັັໄະິກິຖິງາ່າປບຄກ່ ໃ ັກຽກີຈຂ ໄງໄບະຖາະູຽຖີ: 

3. ຸຖັກະະາຄີິກ 

ບຸນະູຈ່າະຈາ -183 

→ 

, ບຸນະູປໄບຽ 

ໃ 

ບງ -218.4 , ບຸນະູຂັຍຂັ -118.8 , ທາ 

ໜາໜໄຼຍບາກາຈ 32:29 = 1.105 ບກີຽັາຈບາງຍ່ ໃ ີີ: ຽປັຈເນໄຽັາຈນົທແຈໄງາກ, ດູ ໃ ເາທະ 

ນົທເໃ ໄຄຈີຽັີໄາບໃ ບໂ, ເາທະກໄບຽັີໄາ. 

ບາງບກີາາຈຖະຖາງເ່ໄາ: 49 cm 3 / 1 dm 3 

ະດໃ າຄຄໃາງຈາງກັຍທກຖນະງກຍໃ ຄບບກ: 

ຖະຖາງແຈໄຈີ: ດູ ໃ 973 

ດູ ໃ ບຸນະູ 0 

ີໄໃ າກຈກາາຄຈໄາຽ ໄບີ ໃ , 

ບາງບກີາາຈຊ ກຈູຈ 

ຽຄ ິປໄບຽ ໃ 

ບງບກີ 

ໜຶ ໃ ຄຍ່ຖິາຈຽຄ ິຖະຖາງແຈໄ 22.4 ຍ່ຖິາຈ ບກີເໄທາຈັ າະຈ່າກາຖະຖາງີໄ 

ະໃ ບຖຄຊໄາບຸນະູູຄຂ ໄ, ຽທຖາຽຄ ິຽດັຖຄຽັາຈກໄບັຄໝຈບກີະຊ ກຂັຍແຖໃ ບບກ. 

7

4. ຸຖັກະະາຄຽີ 

ກ. ກາກະຍກັຍທກາຈຈໃ ຼທ: 

ີໄໃ ຸຖັກະະີ ໃ ່າັຂບຄບກີ ີກາິຈັກັຍຸກໂາຈຈໃ ຼທ: ງັຄຕາີ, ່າ ຖະ ທກ 

ປາຖີ ໃ ຽກີຈກາກະຍຈງາຄບໄບ. ຽກ ບຍທໃ າຸກໂກາກະຍ ໃ ຈໃ ບງທາປໄບບບກ. ຊໄາທໃ າ 

ກາໃ ບງບກີນາກແຈໄບາງຖໄທກາຖຸກແໝໄ ຍ່ ໃ ແຈໄຽບີໄທໃ າ: ກາຽາແໝໄດໃ າຄປຸປຄ (ໝາງທາທໃ າ: ທັຈຊຸ 

ີ ໃ ຊ ກກະຍັໄປໄບຈຄຂ ໄ) ຊໄາທໃ າກາໃ ບງບກີານາກແຈໄບາງ ຖະ ຍ່ ໃ ໃ ຍ່ ໃ ປໄບຈຄຽບີໄທໃ າ: ກາຽາແໝໄ 

ັກໄາ. 

ກາກະຍປີຈຕ: ປີຈຕແໝໄດໃ າຄທໃ ບຄແທເບກີ, ຖັກະະປໄບຈຄະຈຄບບກດູ ໃ ່າ 

ທແ. 

ກາກະຍທກຖນະ: (Li, Na, K, Rb, Cs) 

ກາກະຍທກຖນະຈັ ໃ ຄ: ກາຈຖບຄ: ຽາປໄບາຕີດູ ໃ ບຸນະູ 200 

ຖໄທ ໃ ບຽຂໄາແເກໄທຍັຸ 

ບກີ: ະຽກີຈກາຽາແໝໄດໃ າຄປຸປຄ ະຽກີຈຸ ໃ ີຂາທິຈາຂບຍກໄທັໄໃ ບກິຈາຕີ. ຸກໂ 

ຖນະຈັ ໃ ຄະີຖັກະະຍຍຈຼທກັໝຈ, ູຈຖທ M 2 O ທກັຽັາຈະ່າັຍຍບີບຄຈງໄິຄ. 

ກາກະຍທກຖນະຈັ ໃ ຄຈິ: (Mg, Ca, Sr, Ba…) ເໄຽັໄາຽດູຈປໄບປບຈ 350 

ະຽກີຈກາຖຸກແໝໄ 

ດໃ າຄປຸປຄເບາກາຈ, ຊໄາູຈເບກີຈງິ ໃ ຄີທາປຸປຄຈໃ ບງທາປໄບບບກູຄ. Mg + 1/2O 2 = 

MgO ( 

), າຽດ (າຽດບກິຈ) ຽັາຈກໄບີຂາທ, ຄຽນົ ໄບີ ໃ ຽກີຈາກກາຖຸກແໝໄ 

ປັ ໃ ຄີແຈໄທງຖັຄີກາງບິຈ. ໃ ທ Ca, Sr, Ba ກ່ ໃ ີຖັກະະໄາງ ກັະເນໄ CaO, SrO, BaO. 

ຂ່ໄັຄຽກຈ 1: ຖນະີໄດູ ໃ ບຸນະູຽດັກ່ ໃ ຽກີຈກາກະຍແຈໄ, ໃ ງັຄບໃ ບກທໃ າທກຖນະຈັ ໃ ຄ,. 

ຂ່ໄັຄຽກຈ 2: Ca, Sr, Ba ງກຽທັໄ Mg າາຈເນໄຽກີຈທກກບກິຈແຈໄະຽຈ: MO 2 : CaO 2 , SrO 2 , BaO 2 ; 

CaO 2 ຍ່ ໃ າາຈຽກີຈຈງກຄ; SrO 2 ເໄທາຈັ 125 atm ຖະ BaO 2 ຄໃາງເກາແຈໄປັຍຈງກຄ: 

ກາກະຍກັຍຖນະບ ໃ ໂ: 

↔ 

ກະຍກັຍບາຖູີງ Al: Al + 3/2O 2 = Al 2 O 3 ເໄຸ ໃ ບາຖູີງປງຖຄເໃ 

ທແັໄຄນທູຈາຄບ, ະຽນັກາຖຸກແໝໄດໃ າຄປຸປຄ ຽກີຈຸ ໃ ີຂາທບາຖູີງບກິຈ Al 2 O 3 ໃ ຽຊິຄ 

ດໃ າຄເຈກ່ ໃ າ ຊໄາເໄບາຖຸງີງູຈເທແຈັ ໃ ຄກໃ າທ ະຽກີຈກາປໄບຽ ໃ 

ບງໃ ຍ່ ໃ ຽກີຈກາຽາແໝໄ. 

ກະຍກັຍັຄກະີ: ເໄທິີກາຈຖບຄຍຍບາຖູີງ Zn + 1/2O 2 = ZnO 

ZnO ຽັຸ ໃ ີຂາທເບຸຈານະກ່າເໄຸຄໃ ຄີ. 

ກະຍກັຍຽນົັກ: 3Fe + 2O 2 

= Fe 3 O 4 (ບກິຈໃ ຽນົັກ) ຊໄາເໄຽັໄຽນົັກ, ຽາປໄບຈຄ, ະຽກີຈັໄ 

Fe 3 O 4 ກນຸ ໄຽັກາໄບຄກັກາຖຸ ໄງນໄຼຽຂໄາາຄເຂບຄໃ ບຽນົັກັໄ. 

8

ກະຍກັຍັຄກາ: ຽກີຈກາປໄບຈຄດູ ໃ ບຸນະູູຄກທໃ າ 800 

ເນໄຽກີຈ Mn 3 O 4 . ເບຸຈານະກ່າໄຽນົັກ 

ຊໄາຽິ ໃ ເໄັຄກາີໄຈູຈຽບາບກີບບກາກຽນົັກຖຸຈໃ ບະຖິາບກິຈຂບຄຽນົັກ. 

ກາກະຍກັຍກົ: ກົຍ່ ໃ ຽັໝໄຼຄດູ ໃ ບຸນະູຽດັ, ັຖຸກແໝໄດໃ າຄປຸປຄດູ ໃ ບຸນະູ 2000 

ເນໄຽກີຈ 

Cr 2 O 3 (ບກິຈກົີຂຼທ) 

ກາກະຍກັຍທກຖນະີ ໃ ັກຽັໝໄຼຄ: Cu, Ni, Pb, Sn, Hg ດູ ໃ ເທາປໄບະຽກີຈກາໃ ບງບກີ 

ຈງຍ່ ໃ ີກາຽາແໝໄທໃ ບຄແທ, ຍ່ ໃ ທໃ າດູ ໃ ເບາກາຈກ່ ເບກີຈ 

ທດໃ າຄ: ຽາປໄບບຄດູ ໃ ບຸນະູູຄກທໃ າ 200 

ະຽກີຈັໄີຈ່າບຍບຄ (CuO) ຍໃ ບີ ໃ ຊ ກຽາປໄບກທໃ າໝູ ໃ , 

ຍໃ ບຍ່ ໃ ປໄບາເຈະຽກີຈ CuO 2 ີຈຄ. 

ໃ ທທໃ າີກ: Ni + 1/2O 2 = NiO (ຈ່າ) 

່າຖັຍ ໃ ຖ ກ ໃ ທ: ປໄບຽ ໃ 

ບງຽາເບາກາຈຽກີຈັໄຍາຄໂນຸ ໄ. 

Pb + 1/2O 2 = PbO (ຽນົ ບຄ) Sn + O 2 = SnO 2 (ຂາທ) 

່ ໃ ກັຍຍານົບຈ: Hg + 1/2O 2 ↔ 

HgO (ຈຄ) 

ກາກະຍຖນະະຽີຈ: ່າ ຖະ ຕາິຍ່ ໃ ກະຍກັຍບກີ, ຽຄ ິະຽກີຈຽັບກິຈກ່ ໃ ່ ໃ ຽ ໃ ບດູ ໃ ເໄ 

ທາຈັ: 2Ag + 1/2O 2 ↔ 

ຂ່ໄາັຄຽກຈີ ໃ 1: ຍັຈາບກິຈຂບຄ Cu, Pb, Sn, Hg, Ag ັຈທໃ າຽັ່າັປໃ ທໃ າຽີທກບກິຈບ ໃ ໂ: Cr 2 O 3 , 

Mn 3 O 4 , Fe 3 O 4 , ZnO ຽັຍຍບີບຄ, ໃ ທ Al 2 O 3 ຖະນທໃ າຄປໃ ທໃ າຽີກັຍບີບຄ. 

ກະຍກັຍທກາຈຈໃ ຼທບະຖນະ: າຈຍ່, ກາກຍບ, ີຖີີບບ. 

ຽາປໄບຍັາຈຽນົ ໃ າີໄ ູຈແໝໄບາກາຈຈີໄເບກີະຽກີຈກາຽາແໝໄ, ຽັະິກິຖິງາຈໃ ບງທາປໄບ 

ບບກ. ທດໃ າຄ: C + O ↔ CO 2 ່າຖັຍ ຍົ່ດູ ໃ 700 

ະແຈໄປັຍບາປີຈົິຈ ຍ່ຖິກ 

B 2 O 3 

ໃ ທີຖີີບບດູ ໃ 400 ແຈໄປັຍບາປີຈຕິຈີຖິິກ ນົ ີຖິຈ: SiO 2 

ັຄໝຈາຈະຽັຍຍປໃ ທໃ າຽີ ີທາໝັໄຄູຄ. 

ກະຍກັຍບາຈ: ບາຈກະຍແຈໄງາກກັຍບກີ ະໄບຄແຈໄະໜບຄບຸນະູເນໄູຄ 2500-3000 

N 2 + O 2 ↔ 

ກະຍກັຍຈະ່: ດູ ໃ 50 

ຈະ່ກ່ ໃ ະຽກີຈກາຖຸກແໝໄດໃ າຄປຸປຄເບາກາຈ ນົ ດູ ໃ ເບກີ ຈງເນໄ 

ຽກີຈທັີຂາທ ັໄໃ ບາປີຈຕິຈຈະ່ຖິກ P 4 O 10 ບາປີຈຕິຈຈະ່ຽຕີໄບງໜຶ ໃ ຄ P 4 O 6 

P 4 + 5O 2 = P 4 O 10 ( ) 

ກະຍກັຍາຈ: ຖຸກແໝໄດູ ໃ 150 S + O 2 = SO 2 ( ) SO 2 ີກິ ໃ ຂຄ, ງຈຈັຄ. 

9

ຂ. ກາກະຍທກາຈະ: 

1) ທກາຈະປີຈຕ: ທກາຈຈັ ໃ ຄກໃ າທຽກີຈກາກະຍແຈໄກັຍບກີ. 

A. ທກປີຈຕກາກຍທ (C x H y ) 

C x H y + ( )O 2 = xCO 2 + H 2 O ( ) 

ທກປີຈຕກາກຍທເໄຽັທກາຈຽ ໄບແີ ໃ ຈີຽຖີຈ 

B. ກະຍບາງັກ: ຊໄາຍ່ ໃ ີາຈໃ ທງກະຍຽັຽຖ ໃ ບຄງາກີ ໃ ະຽາແໝໄ NH 3 ເບາກາຈ, ໃ າາຈູຈ 

ແໝໄດູ ໃ ເບກີຈ 

⁄ 

⁄ → 

→ 

ີາຈໃ ທງກະຍ 

C. ກະຍຈະິ: PH 3 + 2O 2 (ຽນົ ບ) = H 3 PO 4 

D. ກະຍກັຍບາກຽິກ: 4AsH 3 + 6O 2 = As 4 O 6 + 6H 2 O 

E. ກະຍກັຍຸທປີຈຕ: H 2 S າາຈ ຍ່ ໃ ຖຸກແໝໄເບາກາຈ ນົ ເບກີ. ຊໄາະຖິາບກີຍ່ ໃ 

ຼຄ່ະແຈໄ: 

, ຊໄາ O 2 ີຽກີ (ຽນົ ບ) ະແຈໄ SO 2 + H 2 O 

F. ທກປາຖທປີຈຕ 

→ ( ) 

↔ ( ) 

↔ ( ) 

 

ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍົ່ບ່ຖທປີຈຕ 

2) ທກບກິຈຂບຄຖນະ: ໃ ທນົາງ, ບກີງກາທະບກິຈຂບຄຖນະເນໄູຄຂ ໄ ຈງກາຽີ ໃ າທະກາ 

ໃ ບງບກີຂບຄຖນະູຄຂ ໄຽັ ໃ : ດູ ໃ ບຸນະູປໄບ. 

Cu 2 O + 1/2O 2 = 2CuO 

3PbO + 1/2O 2 → Pb 3 O 4 

BaO + 1/2O 2 = BaO 2 ( ) 

3) ທກບກິຈຂບຄບະຖນະ: 

CO + 1/2O 2 = CO 2 ( ) 

NO + 1/2O 2 = NO 2 ( ) 

P 4 O 6 + 2O 2 = P 4 O 10 

SO 2 + 1/2O 2 ↔ 

(ີຍຈຍາຈ່າັເກາັຄຽາະ H 2 SO 4 ດູ ໃ ເບຸຈານະກ່າ) 

4) ທກຸທຂບຄຖນະ: 

10

2FeS 2 + 11/2O 2 → Fe 2 O 3 + 4SO 2 ( ) ະິກິຖິງາດູ ໃ ບຸຈານະກ່າະຖິຈ 

ບຸຈານະກ່າ SO 2 ) 

ZnS + 3/2O 2 → ZnO + SO 2 

HgS + O 2 → 

SO 2 + Hg (ະິກິຖິງາ ໄຊາເຖນະໜັກຂບຄຍານົບຈ) 

5. ກາຸຄໃ ຄ ຖະ ກາ່າເໄ 

ກາຸຄໃ ຄ 

ດູ ໃ ເນໄບຄຈຖບຄຸຄໃ ຄາາກາຈະີ ໃ ບຸຈຍູຈໄທງບກີ, ຍັຈາຖນະີ ໃ ີຖະຈັຍ EN 

າກາຄ, ຽ ໃ ບຊ ກຽາເນໄປໄບ, ໃ ບງບກີດູ ໃ ບຸນະູ 400 ນາ 500 . 

2HgO = 2Hg + O 2 (ິູຈກາີໜໄາຂບຄບກີຈໄທໃ ບແໄີ ໃ ູຈແະຖຸກໄຄຂ ໄ) 

2KClO 3 

ກາຽາປໄບ 

→ 2KCl + 3O 2 ຽິ ໃ າາຈຸຄໃ ຄບກີາກກາທິຽາະແໄາຂບຄ່ໄາຈັ ໃ ຄຈໄທງ 

ປີຈຕກິຈກາຖີ ນົ ່ໄາບາິຈຈໄທງ (H 2 SO 4 ) ຽິ ໃ ກ່ ໃ າາຈຸຄໃ ຄບກີດູ ໃ ເຽ ໃ ບຄຍຍປູຍທງ, າກກ 

ບກິຈປີຈຕ (H 2 O 2 ) ຈໄທງກາ່າເໄຍັຈາາຈໃ ບງບກີ 

3H 2 O 2 + K 2 Cr 2 O 7 + 4H 2 SO 4 = Cr 2 (SO 4 ) 3 + K 2 SO 4 + 7H 2 O + 3O 2 ຖະ ບກາກີໄຽປາ 

ງັຄເໄ KMnO 4 ເກາະຖິຈບກີ. 

ດູ ໃ ເປຄຄາບຸຈານະກ່າກາຸຄໃ ຄບກີຈໄທງກາກັ ໃ ບາກາຈນົທຽັຂັໄບ, ັຊ ກ ຖະ ຍັຸ 

ແທໄເກທຈກໄທີ ໃ ຽປັຈຈໄທງຽນົັກກໄາ. 

ກາ່າເໄ 

ບກີຈກ່ ໃ ໃ ບກີາກຍັງາກາຈ ຖໄທໃ ີຍຈຍາຈ່າັດູ ໃ ເນົາງະຽຈບຸຈານະກ່າຽັ ໃ : 

ກາັຄຽາະບາິຈຸູຕິກ, ບາິຈີຕິກ, ບາິຈາາຖິກ, ບາປີຈຕິຈາຽຖບິກ ຖະ ບ ໃ ໂ 

ເໄະຖິຈທແີ ໃ ີບຸນະູູຄ, ທດໃ າຄ: ຽິ ໃ ູຈບາຽີຖຈໄທງບກີດູ ໃ ເນົບຈ, 

ດູ ໃ ເ 

ະຖິຈະັຖນະ ັີໜໄາີ ໃ ່າັ (ຍັຈາກາຽ ໃ າແໝໄຽຖັ ໃ ຄເໄກ່າະຂບຄກາັຈຂບຄບາກາຈີ ໃ ບຸຈຍູ 

ແຈໄທງບກີ) 

ດູ ໃ ເກາຈາຈຽິ ໃ ່າເໄຽຂໄາເການາງເ (ຍັໄຄບກີ) ດູ ໃ ເຍັໄໄາງກໃ ຼທກັຍ 

ປຄຄາັຊ ກປັກາແທໄເຽໄາີ ໃ ຽປັຈຈໄທງຽນົັກກໄາ, ດູ ໃ ທາຈັ 150 MPa ໄບຄປັກາຈໄທງທາຖະັຈຖະທັຄ, 

ໄບຄກັຍ່ ໃ ເນໄກ, ບັກາເນໄຈີໄບຄກັຍ່ ໃ ເນໄແຂດໃ າຄແທທາ, ຽາະທໃ າ: ຂາຈກາປັກາະ່າແຽຊິຄຽກີຈກາຖະຽຍີຈີ ໃ 

ບັະຖາງ. 

ຍຈຍາຈບກີາຄຈໄາຽັກິກ ຖະ ປຄັກປຄຄາຽັຍັນາີ ໃ ່າັບັໄ່, ຽ ໃ ບຄຽ ໃ າແໝໄິຽຈ 

ຽິ ໃ ຄເັໄາຈບາງີ ໃ ເນໄກາຽາແໝໄແຈໄຊ ກຽາແໝໄ ດູ ໃ ເກະບກີຈະເນໄບຸນະູູຄນົາງກທໃ າ. ບຸ 

11

ນະູາກທແບຄບາກາຈ. ທແຂບຄປີຈຕີ ໃ ຊ ກຽາແໝໄດູ ໃ ເກະຂບຄບກີະີບຸນະູ 

ຽຊິຄ 2000 

ຖະ ທແຂບຄບາຽີຖີ ໃ ຊ ກຽາແໝໄີບຸນະູຽຊິຄ 3000 

ທແຂບຄາຈບາງຈັ ໃ ຄກໃ າທ 

ີໄແຈໄ່າເໄຽ ໃ ບບຈ ຖະ ັຈຖນະ. ເໄຽ ໃ ບຽປັຈເນໄະຖາີ ຖະ ຍັຈາາຈທັຈຊຸາຈບ ໃ ຖະຖາງແຈໄງາກ 

ຽ 

ໃ ບງ. ຽິ ໃ ່າເໄບກີນົທ ນົ ບາກາຈນົທີ ໃ ີບກີນົາງຽ ໃ ບຸຄໃ ຄາຈເຖະຽຍີຈ. 

ິ ໃ ຄຂບຄັຄໝຈາຈີີປູເນໄກາຽາແໝໄແຈໄກັຍບກີນົທະຽກີຈຖະຽຍີຈ. 

ຽິ ໃ ເນໄ ໃ າຈີ ໃ 

ຖະຽຍີຈ (ນົ ກ) ີໄທໃ າ: ບກີຖິກັຈ (ບກີຖິດິຈ), ທາປຄຂບຄາຈຖະຖາງຖະຽຍີຈີໄເໄຽັຈິຖະຽຍີຈເກາ 

ໄາຄບຸຄ ນົ ເກາຂຸຈໄຍ່ ໃ ນີປໃ ແຈໄປັຍຈີ. 

ຖູກ ີ ໃ ເໄບກີນົທຽັຊຄໄບງໂບັໜຶ ໃ ຄີ ໃ ຍັຸາຈີ ໃ ີປູເນໄກາຽາແໝໄແຈໄຽັ ໃ : (ຽ 

ໃ ບຄ, ນງໄາ, 

ຂີໄຽຖ ໃ ບງ, ຊໃ າ) ຖະ ່ ໃ ໄກັຍຂບຄັຈໄທງກະແໄາ, ກໃ ບກາ່າເໄຖູກ ຍຍີໄໄບຄຊ ກາກຈງັີ 

ຈງກາເນໄັເບກີນົທ. 

ບກີນົທໃ ໜຶ ໃ ຄເຍັຈາາຈີ ໃ ຊ ກ່າເໄເກາ ໃ ຄງາບາທະກາຈ. 

ບກາກັໄບກີງັຄ 

ໃ ທງຽປັຈເນໄເຍາຄທິີການົບຖນະ ຖະ ທິີາຄຈໄາຽີປຄຂ ໄ, ບກີງິ ໃ ຄນົາງຂ ໄດູ ໃ ເຽ ໃ ບຄັກ 

ະຽາະີ ໃ ກໃ າຄກັ ຈງະຽາະເງ, ດູ ໃ ເໄະຽຖເຍ່ ໃ ປໃ ຖະ ເປຄໝ່. 

6. ບ ຖະ ຄໄາຄຽຖກຸຂບຄບ 

ກ. ຄໄາຄຽຖກຸ: ະຖັຄຄາຂບຄາງໜຶ ໃ ຄ່າັປໃ ທໃ າຽີ -O-O- ີະາ 30 Kcal ະິກິຖິງາ: 

3O 2 → 2O 3 

ະໃ : 3O 2 → 6O → 2O 3 ( ) 

ໃ ເທິຄຂບຄກາຈຖບຄຽນັທໃ າ: 

ຖະ ັຄບຄຂທັໄຂບຄຽຖກຸຍ່ ໃ ບາຸງາຈ 

ເນໄັີປູຍປໃ າຄີ ໃ ຽິ ໃ ຄ : ງໄບເກາຶກາຈໄາຽຖກຸຖໄທຽນັທໃ າັຍ່ ໃ ຽັທຄບຈ ຖະ ີປູຍປໃ າຄຈັ ໃ ຄີໄ: 

ຽຖກຸຂບຄບ O 3 

ຊ ທໃ າຽັຽຖກຸຈີບາໃ ຽນົັກ (Diamagnetic) ໝາງທາທໃ າຽຖກຸຍ່ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ, ເກາຶກາດໃ າຄ 

ຽຖິກຽີ ໃ ຄຖໄທຽນັທໃ າ: 18 e - ໃ າຽີ 3 ະຖາະູບກີແຈໄກດາງຈັ ໃ ຄີໄ: 

ທາຈກາະຈຄກາັຄກັຈຍໃ ບດູ ໃ ຂບຄຽບຽຖັກຕຄ. 

(ີ ໃ ຽປັຈເນໄຽກີຈກາ່າັຼຄເຽຖກຸ ຖະ ີ ໃ ຍ່ ໃ ຽຂໄາປໃ ທ) 

4 ຽບຽຖັກຕຄະກບຍຽັາງ່າັປໃ ທໃ າຽີ 

12

10 ຽບຽຖັກຕຄະກບຍຽັ 5 ູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄຍ່ ໃ ະກບຍຽຂໄາເ 

2 

າງ່າັເຈໝຈ 

ຽບຽຖັກຕຄະກບຍຽັູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄຽ ໃ ບແນທປັຍເໄັຄ 

ໝຈ 3 ະຖາາູ, ັີຖັກະະຽັບຄຽິ ໃ ຄາງ່າັທ 

ັຖະນທໃ າຄ 3 ະຖາາູ, ຸຈໄາງ 2 ຽບຽຖັກຕຄ ຍ່ ໃ ັຄກັຈະຖາາູເຈ ຖະ ຍ່ ໃ ຽກີຈຽັາຈ່າັ. 

ທາຈຂບຄໃ າຖຸງຽີ (ຖິທບິ Lewis) ກໃ ຼທກັຍຽຖກຸ O 3 (ຽບີໄທໃ າທາຈຂບຍຽຂຈ່າກັຈຂບຄ 

ຽຖກຸ O 3 ຂບຄໃ າຖິທບີ). 


ຽັາຈບາງໜຶ ໃ ຄ ຽປັຈເນໄນາງເຍ່ ໃ ບບກ, ີກິ ໃ ຂິທິຽຈະຽາະ, າທະນົທຽັີໄາ ຖະ າທະກໄບ 

ຽັີໄາກບິຈ, ຽັາຈຍ່ ໃ ໝັໄຄ ຖະ ເນໄກາຖະຽຍີຈ, ຽັາຈຖະຖາງເ່ໄາແຈໄຈີ ກທໃ າບກີ, ດູ ໃ 

ບຸນະູ 0 

ດູ ໃ -112.3 

ຖະຖາງແຈໄະາ 15 ຽ ໃ ບນົາງກທໃ າບກີ, າງເໄທາຈັ່າະຈາະກາງຽັາຈນົທ 

ຖະ ຸຈກໄາຂຄ ດູ ໃ -239.6 


ກາໃ ຼປູຍຂບຄບກີກາງຽັບໃ ແຼຄູ ໃ ກັຍາຄທາປໄບີ ໃ ່າັ: 3O 2 ↔ 2O 3 

( ). າຈບາງຈັ ໃ ຄກໃ າທຽັາຈະກ ທາປໄບ, ດູ ໃ ເບຸນະູ່າະຈາະຍທໃ າ, 

ດູ ໃ ເາທະກາຈຸ ໃ ຈໃ ຼຄີ ໃ ຍ່ ໃ ຈຽໝາະ, 

ງໄບາກໃ ທໜຶ ໃ ຄຂບຄບແຈໄຽກີຈະິກິຖິງາ, 

ັາາຈຽປັຈເນໄ 

ຍັຈາາຈບະຄະາຈຽກີຈກາໃ ບງບກີ, ຽິ ໃ ຄາຈຽນົ ໃ າັໄຍ່ ໃ ບາຈຽກີຈ ນົ ຽກີຈະິກິຖິງາກ່ ໃ ງາກກັຍບກີ. 

ດູ ໃ ເະິກິຖິງາຽນົ ໃ າັໄ, ບແຈໄໃ ຼປູຍຽັໜຶ ໃ ຄຽຖກຸບກີ່າະຈາ ຖະ ເນໄໜຶ ໃ ຄະຖາາູບກີ 

(ຽັບກີີ ໃ ຽ ໃ ບແນທປຄ) 

ຽຄ ິຽ ໃ ບຊ ກບະິກິຖິງາຽັແແຈໄດໃ າຄທໃ ບຄແທດູ ໃ 200 

→ 

ຍານົບຈກ່ ໃ ີຖັກະະຈັ ໃ ຄຈໃ ຼທກັີໄ, ທກຽກ ບຸທະໃ ຼະາຍຽັຽກ ບຸັຈດູ ໃ ບຸນະູ່າະຈາ 

່າະຈາ 

→ 

ຽິ ໃ າາຈບກປູ ໄບແຈໄ, ບີຄເໃ ະິກິຖິງາີ ໃ ປູ ໄຶກແທ, ຽກີຈາກກາໃ ບງບກີຂບຄບີບຈຈທກາຖີ: 

→ 

່າະຈາ 

13

(ທິີະຈທກຽິ ໃ ເໄຽໄງງໄບໄຄນທັບີບຈຂບຄກາຖີ, ຽທຖາບີບຈຊ ກໃ ບງດູ ໃ າທະຽຖີຊ ກກັຍໄຄ 

ນທັກ່ ໃ ະກາງຽັີໄາັີ) ໃ ກ່ ໃ ທຖະທັຄະິກິຖິງາຈໃ ບງບກີຍ່ ໃ ໃ ຽກີຈະຽາະໃ ກັຍບຽ ໃ າ 

ັໄ, ບກັໄບງັຄີຖັກະະຽັາຈຈູຈບກີຽັ ໃ : 

H 2 O 2 + O 3 → H 2 O + 2O 2 

H 2 O + Na 2 O 2 + O 3 → 2NaOH + 2O 2 

ບີຖັກະະິຽຈເກາກະຍ ທກາຈບຄະາຈີ ໃ ຍ່ ໃ ບີ ໃ ຈງະຽາະທກີ່າັູ ໃ : 

C C + O 3 

C C 

ະິກິຖິງາຈັ ໃ ຄກໃ າທີທາ່າັງໄບບ່າທງເນໄກ່າຈແຈໄເຍາຄກ່ຖະີ 

O 3 

ຽ ໃ າັໄ, ທດໃ າຄ: ກໃ ຼທກັຍຄປໃ າຄຂບຄດາຄຈິຍເ່າະາຈ. 

9. ກາັຄຽາະບເນໄບຄຈຖບຄ 

ເ່າະາຈບຽກີຈຂ ໄແຈໄຽ ໃ ບບກີຊ ກຖັຄີາກຈທຄາຽທັ, 

ຖະນທໃ າຄ 1600 0 A ນາ 2400 0 A າາຈງກຽຖກຸບກີາ: 

ໃ ທະກບຍຂບຄາຈະ 

ຖັຄີຈັ ໃ ຄກໃ າທີຂະໜາຈ ໄດູ ໃ 

O 2 → 

2O (hv ຄ) 

ດູ ໃ ເນໄບຄຈຖບຄຽິ ໃ ເໄບາງບກີນໄຄແນົໃ າກະແໄາີ ໃ ຸໄທ. 

10. ທາ່າັຂບຄບ 

ບກ່ ໃ ຊ ກ່າເໄເນໄບຄຈຖບຄ ຖະ ດູ ໃ ເບຸຈານະກ່າ, ເໄຽັາຈໃ ບງບກີປຄຽັ ໃ : ຽປັຈເນໄຽ ໃ ບຄ 

ຂາທ, ເໄຂໄາຽ ໄບ (ຈງະຽາະເ່ໄາຈ ໃ ), ກາະຖິຈໃ ຽປັຈເຽທຖາີ ໃ ີກາ່າເໄັໄຖຈ. 

ຈງກຄ. 

ດູ ໃ ເ່າະາຈັໄຊ່ບີທາ່າັເກາບຄຄກາງບີຈ 

ຍ່ ໃ ເນໄຍັງາກາຈຖຄາູ ໃ ໜໄາຖກແຈໄ 

14

1. ບາ ຖະ ຽຖກຸຂບຄກົ່ 

ຍຈີ 3 ກົ່ ຖະ ະຖິຈະັຂບຄກົ່ 

ກ. ບາ: ກົ່ໃ າຈູດູ ໃ ຖະຈັຍີ ໃ 17 ເາະຖາຄປບຍທຼຈັ ໃ ຄັໄ (Z = 17) ຽັາຈູດູ ໃ ຖະຈັຍີ ໃ 2 

ຂບຄໝທຈ VIIA, ກົ່ີຄປໃ າຄຽບຽຖັກຕຄ 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5 . 

ຂ. ະຖາາູ: ກົ່າກກະິໃ ກາຖະນທໃ າຄ 2 ບີຍ ຖະ (24.6%), ຖັຈະ 

ໝີະຖາະູ 1.07 0 A ຖະ ຖັຈະໝີຽທຖາ່າັປໃ ທໃ າຽີຽ ໃ າກັຍ 0.99 0 A 

. ຽຖກຸ: ກົ່ຽັຽຖກຸີ ໃ ະກບຍຈໄທງ 2 ະຖາາູກົ່, ດູ ໃ ເາາທະກາາຄຈໄາີິກາຈ, ກົ່ີແຖງະ 

າຄ Cl-Cl = 1.99 0 A ຽັຽຖກຸ່າັປໃ ທໃ າຽີດໃ າຄໄິຄ, ຽທຖາີໄັຈແຈໄທໃ າຽັຽຖກຸີ ໃ ຍ່ ໃ ີຂທັໄ 

ແໄາ. 

1 

1.95 0 2 

A 

ະຖັຄຄາຂບຄາງ່າັ Cl-Cl = 58 Kcal ໃ ດູ ໃ ຖະຈັຍໃ າກາຄ, ຽຖກຸກົ່ີຖັກະະຈີບາໃ ຽນົັກ 

(ຍ່ ໃ ີບາກາ່ ໃ ໃ ຄໃ ຽນົັກ) ງໄບຍ່ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄຈ. 

ຄ. ກາງກທຂບຄຽຖກຸຽ ໃ ບຊ ກທາປໄບ: ບີຄເໃ ກາຶກາທາໜາໜໄຂບຄບາງກົ່ຽິ ໃ ຖຄທາຽນັ 

ທໃ າ: ຽຖກຸຂບຄກົ່ະປັກາປູຍປໃ າຄກົ່ Cl 2 ປບຈ 1000 າກັໄທາໜາໜໄະນົ ຸຈຖຄຽ ໃ ບບຸນະູ 

ນາກຽີ ໃ ຂ ໄບີກ. 

↔ 

ດູ ໃ 1000 

ີ 0.23% ຽກີຈກາງກທ, ດູ ໃ ບຸນະູ 

2300 ີ 8.6% ຽກີຈກາງກທ, ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄຽທໄາແຈໄທໃ າ: ຽຖກຸ Cl 2 ີຖະຈັຍທາໝັໄຄູຄ່ ໃ ກັຍທາ 

ປໄບຈີ່ທງັຄນົ ຸຈ H 2 ຖະ N 2 . 

2. ະນທັຈກາໄຍ 

. 77 Pliny າທຕັແຈໄຽປັຈກາຈຖບຄາຄຽີຽ ໃ ບງກ່າຍ່ຖິຸຈ ຍທໃ າຽກີຈາຈປີຈຕກົ່ 

ຖທ (ບາິຈຽກ ບຽິ ໃ ຄີກົ່ຽັບຄະກບຍ HCl) 

. 720-810 Geber ັກຽີາທບາຕັຍຍທໃ າຽ ໃ ບເນໄທາປໄບກໃ ບາິຈີຕິກ (HNO 3 1 ໃ ທ 

ະກັຍ HCl 3 ໃ ທ) ະແຈໄບາງະິຈໜຶ ໃ ຄີກິ ໃ ຍໃ ຍ່ ໃ ປູ ໄທໃ າຽັບາງກົ່) 

. 1774 Karl W. Scheele ັກຽີາທະທີຽຈ ແຈໄປັຍກຼຈທໃ າຽັ່າບິຈີ ໃ ໄຍບາງກົ່ ຈງ 

ກາຽາໃ ທະຂບຄັຄກາຈີບກິຈ (MnO 2 ) ຖະ ບາິຈ HCl າ 

15

MnO 2 + 4HCl → MnCl 2 + Cl 2 + 2H 2 O 

. 1814 Sir Humphry Davy ະກາຈທໃ າບາງຂບຄ Scheele ຽັາຈຍ່ຖິູຈ ຖະ ເນໄ ໃ ທໃ າ 

chlorine ຽິ ໃ ຄາາກາາຽກຕັກ chloros ຽິ ໃ ຄີທາໝາງທໃ າຽນົ ບຄກຂຼທ. 

. 1830 Michael Faraday ະຖິຈ ຖະ ງກກົ່ແຈໄາກຂະຍທກາແໄາຽີ Electrolytic Cell 

. 1900 ກາະຖິຈກົ່ເໃ ທຄີໄ ເໄຽຖແໄາຖະຍຍຍານົບຈ (Mercury Electrolytic Cell) ຖະ 

ຖະຍຍຈີບາກ (Diaphragm Electrolytic Cell) 

. 1923 ີກາ່າບາງກົ່າເໄເຖະຍຍຍ່າຍັຈ່ໄາຽງຽັັໄຄ າບິຈີ ໃ ຖັຈຽິຖາຽງ 

. 1930 ບຸຈານະກ່າຽີະຽຖີກໄາທໜໄາດໃ າຄທໃ ບຄແທ ແຈໄີກາ່າກົ່າເໄທຼກດໃ າຄກໄທາຄຂທາຄບກ 

ຽໜ ບາກຸະນງຈເຈໄາກາບກີ ຖະ ຂໄາຽ ໄບຖກເ່ໄາ. 

3. າທະຄທເ່າະາຈ 

ກົ່ຽັາຈີຍ່ ໃ ໃ ບງໃ ນົາງ າງເໄປູຍປໃ າຄຽັາຈະເ່າະາຈ, ັກທບັຈາໃ ທຼຄໃ 

0.2% ຂບຄທາຽ ບກຖກ, ່ໄາະຽຖຽັຍໃ ບຍັຸາຈະຂບຄກົ່ (ຈງະຽາະດູ ໃ ເປູຍປໃ າຄຂບຄາຕີ 

ກົ່ຖທ NaCl) ີ ໃ ີບັຈາໃ ທກໃ າຄກັແເໃ ຖະຍໃ ບ. ະິຈປໃ ຽກ ບກົ່ຖທ ເາທະຽັກໄບີຽກ ບກິ 

(NaCl), ຽກ ບີທີ (KCl), ຽກ ບີທີິຈ (NaCl ກັຍ KCl), ຽກ ບກາກາຖິຈ (MgCl 2 .KCl.6H 2 O) 

ບກາກີໄເ່າະາຈກົ່ດູ ໃ ເປູຍປໃ າຄຂບຄ ບີບຄກົ່ ນົ ປູຍປໃ າຄຂບຄຽກ ບ ຽິ ໃ ຄຖະຖາງດູ ໃ ເ່ໄາະຽຖະາ 

ກັທໃ າີ 1.9% ຂບຄທາ່ໄາະຽຖ, ະນາະໝຸຈ. 


1) ກົ່ເາທະຽັາຈບາງ: ເຽຄ ໃບແຂ່າະຈາບາງກົ່ຽັີຽນົ ບຄຂຼທ, ກິ ໃ ປຄຽປັຈເນໄະໝັກ, ແບຖໄທ 

ປາກບບກຽຖ ບຈ. ຊໄານາງເຽບາເຍ່ຖິາຈ 10 -3 ະໃ າຄດໃ າຄແທທາ (່າເໄຽປັຈາຈບາງູ ໃ ເຄາ) (ກາ 

ໄບຄກັໄບຄແຈໄເໄໜໄາກາກີ ໃ ຍັຸກໄບຊໃ າິຽຈີ ໃ າາຈຈູຈຽບາບາງິຈຈັ ໃ ຄກໃ າທ), 

ທາໜາໜໄຼຍ 

ບາກາຈ d = 2.45 ໃ ເກໄຼຄກັຍທາໜາໜໄາຄຈໄາິຈະຈີ , ບຸນະູກາງຽັ 

າຈນົທຽ ໃ າກັຍ -34 , p = 1 atm, ເບຸນະູກາງຽັກໄບ = -102 ບາງກົ່ັຈທໃ າຽັາຈຽປັຈເນໄ 

ກາງຽັາຈນົທແຈໄຄໃາງຽັ ໃ : 20 ເໄ = 6.6 atm (ເາະຖາຈກາໄາກົ່ນົທຍັຸເຽໄາຽນົັກ, ກາຽກັຍ 

ປັກາ ຖະ ຂ ໃ ຄິງເໄຊັຄຽນົັກງໄບກົ່ຍ່ ໃ ກະຍກັຍຖນະະິຈີໄແຈໄດູ ໃ ບຸນະູຽດັ), ບາງກົ່ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄ 

ໜໄບງ: 3 ຖິຈ/1 ຖິຈ່ໄາ p = 1 atm, ບາງກົ່ຖະຖາງແຈໄຈີເນົາງາຈຽ ໃ ບຖະຖາງ (ບຄະາຈ) CCl 4 , C 2 H 4 Br 2 , 

C 7 H 16 ...ທດໃ າຄ: ກາຖະຖາງຂບຄກົ່ເ CCl 4 ດູ ໃ ບຸນະູ = 0 , p = 1 atm 20L/1L CCl 4 

16

2) ກົ່ເາທະຽັາຈນົທ: ກົ່ນົທຽັີຽນົ ບຄຽຖ ໃ ບແນົຈີ, ທາ່າຽາະ 1.56 g/cm 3 

ດູ ໃ -34 ກົ່ 

ນົທຽັາຈຽ ໃ ບຖະຖາງີ ໃ ຍ່ ໃ ີຂທັໄແໄາ ຈັ ໃ ຄັໄາາຈຖະຖາງາຈ CCl 4 , POCl 3 , AsCl 3 ແຈໄຈີ, ໃ ຍ່ ໃ 

ຖະຖາງແຈໄຈີຽັ ໃ : NaCl ຖະ KCl ຽທໄາຖທຖໄທ ກົ່ນົທຍ່ ໃ ັກ່າແໄາ ງໄບຍ່ ໃ ີກາງກຽັບີບຄ. 

3) ກົ່ເາທະຽັາຈກໄບ: ຽັຽັຈະີີຽນົ ບຄ, ີທາ່າຽາະ 2.09 g/cm 3 ດູ ໃ -102 


ກົ່ໃ ດູ ໃ ເກໄຼຄກັຍບາກກຄ, ຈັ ໃ ຄັໄັະໄບຄກາບີກ 1 ຽບຽຖັກຕຄຽ ໃ ບເນໄຽັ 8 ຽບຽຖັກຕຄຂບຄັໄ 

ບກຸຈ. 

1//2Cl 2 + e - = Cl - (E 0 = 1.36 V) 

ກ. ບາກາຂບຄກົ່່ ໃ ກັຍທກາຈຈໃ ຼທ 

a) ກະຍປີຈຕ H 2 

ດູ ໃ ຍໃ ບ ຈ ຖະ ຽດັ ກົ່ ຖະ ປີຈຕ ບາຈຽກີຈກາກະຍ, ດູ ໃ ຍໃ ບີຄະນທໃ າຄະຽກີຈກາກະຍ 

ດໃ າຄໄາໂແຈໄາຈະ HCl (ບາງກົ່ປີຈຕິກ) ນົ ກົ່ຖທປີຈຕ. 

H 2 + Cl 2 = 2HCl ( H = -2x22 KCal) 

ະິກິຖິງາີໄຽກີຈແຈໄໄາ, ັຄກະີ U.V ນົ ຽີ ໃ ທາປໄບ (ຽັະິກິຖິງາຍຍໃ ບຄໄ) 

ເກາຽກີຈະິກິຖິງາຖະນທໃ າຄປີຈຕກັຍກົ່ ຈງເໄທາປໄບະແຈໄ HCl ດໃ າຄຍຸ ຖະ ຽັແດໃ າຄ 

ທໃ ບຄແທ. (່າເໄເກາະຖິຈບາິຈກົ່ປີຈຕິກເບຸຈານະກ່າະຖິຈບາິຈກົ່ປີຈຕິກ) 

ຽຖກຸບາິຈກົ່ປີຈຕິກຽັຽຖກຸ່າັຍຍປໃ ທໃ າຽີໃ ີ 2 ຂທັໄ H + -Cl - 

b) ກາກະຍກັຍທກຖນະ: 

ກະຍແຈໄັຍັຄ່າ ຖະ ຕາິ ຸກກາກະຍຖໄທໃ ໃ ະິກິຖິງາຈໃ ບງທາປໄບບບກ, ກາ 

ກະຍຍາຄຖນະຽັແແຈໄໃ ໃ ດູ ໃ ບຸນະູຽດັ, ຊໄາດູ ໃ ເຽຄ ໃບແຂບຸນະູປໄບຖໄທກາກະຍງິ ໃ ຄທໃ ບຄແທ 

(ງກຽທັໄກ່ຖະີກາກະຍກັຍຍານົບຈໄບຄແຈໄີ່ໄາ) 

ທດໃ າຄ: ກາກະຍກັຍທກຖນະຈັ ໃ ຄ ຖະ ຖນະຈັ ໃ ຄຈິ. 

→ 

→ 

17

ກະຍຖນະບ ໃ ໂ 

ກະຍ Al : 3Cl 2 + 2Al → 2AlCl 3 ນົ (Al 2 Cl 6 ) 

ກະຍກັຍຽນົັກ: Fe + 3/2Cl 2 → FeCl 3 ) 

FeCl 3 ຽັາຈກໄບປໄບຽ ໃ 

ບງດູ ໃ 280 

, ຈດູ ໃ 315 (Fe 2 Cl 6 ) າຈີໄຊ ກ່ໄາະງກເນໄບີບຄ Fe 3+ + 

3Cl - ິູຈບີບຄ Fe 3+ ເກາຈຖບຄີ ໃ ໃ າາັໄຽ ໃ ບ ໃ ່ໄາເໃ ະແຈໄ Fe 3+ ຈງເໄ NaOH ະຽກີຈຶກີຈຄ. 

ກະຍກັຍບຄ: Cu + Cl 2 → 

່ໄາກາງຽັີໄາ ຖະ າຈກໄບີຂາທຍ່ ໃ ຖະຖາງ CuCl. 

ກະຍກັຍຍານົບຈ: ຍານົບຈຽບາເໃ ຽາຍັຸກົ່ 

ກະຍກັຍຽຄ ິ: Ag + 1/2Cl 2 → AgCl 2 

ກະຍກັຍ Pt: Pt + 2Cl 2 → PtCl 4 t < 370 

CuCl 2 ຖະ CuCl ທັີກະຽຍາ (ີ່ໄາາແໝໄ), CuCl 2 ຖະຖາງເ 

Pt+ 3/2Cl 2 → PtCl 3 t > 370 

Pt + Cl 2 → PtCl 2 t > 580 

18

ກະຍກັຍ່າ: ່ໄາກົ່ະກະຍໃ ່າຍາຄໂ ະໃ ບງໂຖະຖາງແດູ ໃ ບຸນະູຽດັ, ່ໄາຽ 

ໃ ບງະກາງຽັີຽນົ ບຄ 

ຄາາ, ັໄໃ ກາະກບຍທຽັ AuCl 2 , ກາະກບຍຍຸງິ ໃ ຄຂ ໄ ເັໄີບີບຄ H + ກັຍ Cl - ຽຂໄາີ 

ຍຈຍາຈ່າ, ຍາຈີໄ່າະກາງຽັບາິຈ HAuCl 4 ກົ່ຕບຕິກ. 

ກາຖະຖາງ (ເໄຕາິກ່ ໃ ກັ) ເນໄບາິຈ H 2 PtCl 6 ກົ່ຕຕາີິກ 

ກະຍກັຍັຄກາ: Mn + Cl 2 

c) ກາກະຍທກບະຖນະ: 

ະິກິຖິງາ່ ໃ ກັຍ B 

2B + 3Cl 2 → 2BCl 3 

ະິກິຖິງາກັຍ Si: 

Si + 2Cl 2 → SiCl 4 

SiCl 4 + H 2 O → SiO 2 

ະິກິຖິງາກັຍກ ໃ ທ 

ບຸນະູ່າະຈາ 

ທາປໄບ 

→ MnCl 2 

ໃ 

Sn + 2Cl 2 → SnCl 4 

SnCl 4 + 2H 2 O → SnO 2 + 4HCl 

ະິກິຖິງາ່ກັຍ P: 


2P + 3Cl 2 → 2PCl 3 

PCl 3 + 2H 2 O → P(OH) 3 + 3HCl 

ນົ າຈກໄບ = ໃ ຼຽັາຈບາງແຈໄຄໃາງ 

ກະຍກັຍາຈ 

2S + 3Cl 2 

→ 


2S 2 Cl 2 ຖະ SCl 2 (າຈນົທຖະຽນີງຄໃາງ) 

2S 2 Cl 2 + 2H 2 O → 3S + SO 2 + 4HCl 

ກະຍກັຍທກປາຖ: Br 2 + Cl 2 ↔ 2BrCl (ງກບບກຍ່ ໃ ແຈໄ) 

. ກາກະຍກັຍທກາຈະ: 

A. າຈະີ ໃ ີປີຈຕ: 

HI + Cl 2 → 2HCl + I 2 

H 2 O + Cl 2 ↔ 1/2O 2 + 2HCl (H = 14 KCal) 

H 2 S + Cl 2 → 2HCl + S 

H 2 S + 2Cl 2 → 2HCl + S 2 Cl 2 

NH 3 + 3Cl 2 → N 2 + 6NH 4 Cl 

ະິກິຖິງາກັຍ PH 3 ຖະ AsH 3 : ະແຈໄ HCl, PCl 3 ຖະ AsCl 3 

ະິກິຖິງາ່ ໃ ກັຍປີຈຕທກກາກຍທ: ຽຍິ ໃ ຄຽີບຄະາຈ 

19

ໃ 

B. ກາກະຍກັຍທກບກິຈ: 

ກາຽກີຈະິກິຖິງາັຍໃ ຼ 

CaO + Cl 2 → CaCl 2 + 1/2O 2 

MgO + Cl 2 ↔ MgCl 2 + 1/2O 2 

Fe 2 O 3 + Cl ↔ 2FeCl 3 + 3/2O 2 

ະິກິຖິງາກັຍ: K 2 O, Na 2 O, BaO, ZnO, SnO 2 , PbO, NiO ຈະໄດ້ KCl, NaCl, BaCl 2 , ZnCl 2 , 

SnCl 4 , PbCl 2 , NiCl 2 

ກ່ຖະີິຽຈ່ ໃ ກັຍ B 2 O 3 , Al 2 O 3 , CO 2 , SiO 2 (ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງານງັຄ) ໄບຄເໄາຈທໃ ທງ. ທດໃ າຄ: 

SiO 2 + 2C + 2Cl 2 → 2CO + SiCl 4 

CO 2 + C + 2Cl 2 → 2COCl 2 

Al 2 O 3 + 3C + 3Cl 2 → 3CO + 2AlCl 3 

(AlCl 3 າຈີໄີຍຈຍາຈ່າັາຄຈໄາບຸຈານະກ່າຽີບຄະາຈ) 

ກາຽກີຈະິກິຖິງາປໃ ທ 

ກະຍແຈໄເບຸນະູຽດັໃ ັກໄາ, ແທດູ ໃ ບຸນະູ 100-150 

SO 2 + Cl 2 → SO 2 Cl 2 CO + Cl 2 → COCl 2 

NO + 1/2Cl 2 → NOCl COCl 2 + H 2 O 

ກາຽກີຈະິກິຖິງາຖກໃ ຼາຈຂບຄກົ່ 

Cl 2 + H 2 O ↔ 

HClO + HCl 

HClO ຽັບາິຈບໃ ບຸຈ (ງກຽັບີບຄແຈໄໜໄບງຸຈ) 

20 

ຽດັ 

→ 2HCl + CO 2 

6KOH + 3Cl 2 → KClO 3 + 5KCl + 3H 2 O 

2KOH + Cl 2 → KClO + 5KCl + 3H 2 O 

ກາຖະຖາງຂບຄບາງກົ່ເ່ໄາຽບີໄທໃ າ: ່ໄາກົ່, າຈີໄໄບຄແຈໄປັກາແທໄເຍໃ ບ ຈ ນົ ຍ່ ໃ ເນໄຊ ກໄບຄຄ 

ະນທໃ າຄ (່ໄາກົ່ັຈທໃ າຽັາຈໃ ບງບກີປຄ) 

6. ກາຸຄໃ ຄ ຖະ ກາ່າເໄ 

ກາຸຄໃ ຄກົ່າຄຈໄາບຸຈານະກ່າ: ຸຄໃ ຄາກ່ໄາຽ ໃ 

ບງ NaCl 

ທິີທິຽາະຈໄທງແໄາຽກ ບ NaCl ປໄບຽ ໃ 

ບງ 

າຕີ ຖະ ກົ່ຈໄທງທິີທິຽາະຽກ ບປໄບຽ ໃ 

ບງຈໄທງກະແໄາ 

ຽິ ໃ ນົ ຸຈໃ ບບຸນະູປໄບຽ ບງຂບຄາຕີກົ່ຖທ ຖະ ກົ່ຈ, ກ່າະທິີີໄງັຄ່າເໄງກຽບາທກປາຖ 

ບ ໃ ໂດໃ າຄີະິຈິ 

ກາຸຄໃ ຄເນໄບຄຈຖບຄ 

2KMnO 4 + 4HCl → 2KCl + 2MnCl 2 + 8H 2 O + 5Cl 2 

K 2 Cr 2 O 7 + 14HCl → 2KCl + 2CrCl 3 + 7H 2 O + 3Cl 2

Ca(OCl) 2 + 14HCl → CaCl 2 + 2H 2 O + 2Cl 2 

7. ກາ່າເໄກົ່ ຖະ ກົ່ຕິຈຂບຄທກັ 

ກົ່ເໄ່າຖັຍ່າທາະບາຈຍໃ ບໃ າຄໂ ຈງະຽາະໃ ່າທາະບາຈຍາຈ, ເ່ໄາກິ, ເໄເ 

ກາະຖິຈາຈຽີໃ າຄໂ, ກົ່່າເໄນົາງເກາະຖິຈຖນະ ຖະ ຍັຈາຖີບ ໃ ໂ, ກົ່ຕິຈະ່າເໄຽຂໄາເນົາງ 

ຍັນາເກາະຖິຈ, ່າເໄ NaClO ຽຂໄາເ່ໄາຈາຂບຄກາີ ຖະ ປີຈຕ. NaOH, HCl ເໄກົ່ຕິຈເປຄຄາ 

ນົບ ຖະ ປຄຄາຽປັຈຽ ໃ ບຄຈ ໃ , ປຄຄາະຖິຈດາ, ປຄບຍໜັຄ, ປຄຄາຽປັຈະຍູ ຖະ ຍໃ ບບ ໃ ໂເຂະໜໃ ຄ 

ກາະຖິຈ. 

ກົ່ເ່າະາຈ, ກົ່ຍດູ ໃ ເ່າະາຈ, ດູ ໃ ເກົ່ຖທາຕີ ນົ ັຄກາກົ່ຖທ ນົ ກາີກົ່ຖທ, ກົ່ຍັຸນົາງ 

ຈງະຽາະໃ ດູ ໃ ເາຕີກົ່ຖທ, ັຄກາກົ່ຖທ ຖະ ເາຈະຖນະບ ໃ ໂ, ເ່ໄາະຽຖ ຖະ ເໜບຄີ ໃ 

ີຖຈາຈີຽັ. 

ກົ່ ຖະ ກົ່ຕິຈີທາໝາງ່າັເີທະາຈ, ກົ່ຽັາຈຽຍ ໃ ບ ຖະ ກ ກິບາກາຈ, ບກັໄກ່ງັຄຍັຸ 

ດູ ໃ ເບາກາຈບີກ, ຖັກະະຽັບາງ ຖະ ີກິ ໃ ຂີທ ຖະ ຽປັຈເນໄຽກີຈຽັແບ. ເຽ ໃ ບີກາຊ ກຽຍ ໃ ບຽາາຈບາງ 

ກົ່, ຽິ ໃ ຽບາີ ໃ ຽາັໄແນາງເກັຍບກີຈໄທງຽ ໃ ບຄນາງເິຽຈ, ກ່ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄຈີ, ບກິຈ, ບາິຈ, ຍາຽີ 

ຖະ ຍາຽີຖນະກົ່ຕິຈ (ClO) ຍັຸດູ ໃ ເຍັຈາຈິີີບາງຸງ ງາທ ຖະ ດູ ໃ ເ່ໄາ. 

ກົ່ຖທາຕີີທາໝາງ່າັກັຍິ ໃ ຄີ ໃ ີີທິຈ, ເປໃ າຄກາງຂບຄຽປາະຍັຸຽກ ບຽຊິຄ 0.25% 

ຖັກະະຽັບີບຄ, ຽປາໄບຄກາ 5 ນາ 10 ກຕາ, ຽກ ບາຕີກົ່ຖທເຸກໂ ໄ. ຽກ ບະີກາຖກໃ ຼ ຖະ 

ທັ່ໄາາດູ ໃ ເປໃ າຄກາງຽປາ. 

ຍໃ ບີ ໃ ນົາງກທໃ າໝູ ໃ ີ ໃ ຍັຸຽກ ບາຕີກົ່ຖທເປໃ າຄກາງຽປາໃ ດູ ໃ ເຸຖັຄ, 

ຍໃ ບເະຖິາຂບຄຽກ ບນົາງ, ຍໃ ບັໄະັກຽ 

ໄບ ຖະ ຊໄາທໃ າໄແໄີຽກ ບນົາງັະາງ ນົ ຽນົ ບຄຽຂໄາ 

(ຈິຽັ) ຖະ າາຈບະິຍາງແຈໄບີກທໃ າ: ເກາເໄຽກ ບີ ໃ ຍ່ ໃ ີກາິຈແຖໃ ເກາກິ ນົ ຈ ໃ ັໄັກະຽັ 

ບັະຖາງເນໄກໃ ປໃ າຄກາງຽປາຽປັຈເນໄຽປາີບຸນະູຂ ໄູຄ, ໃ ຽປາເໄຽັ ຖະ ຊ ກາາຈາໃ ທັໄະ 

ຽປັຈ ເນໄຽປາີທາຽຂັໄຂຄ ຖະ ີຸຂະາຍຈີ. 

21

ໃ 

ຍຈີ 4 

າຈ 

I. ບາ ຖະ ຽຖກຸຂບຄາຈ 

ກ. າຈ: ໃ າຈູີ ໃ 16 ຂບຄາະຖາຄ (Z = 16) າຈູີ ໃ ບຄຂບຄໝທຈ VIA ຄໄາຄຽບ 

ຽຖັກຕຄໃ : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 . 

. 

ັໄບກຸຈຍັຸ 1 ູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ S, 1 ູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ S ຖະ 2 ຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ ັີຄໄາຄ ກັຍບກີ 

ຂ. າຈ 16 S: ຄທດູ ໃ ເ 4 ປູຍບີຍີທາບຸຈຍູໃ າຄກັ : 

ຖັຈະໝີຂບຄາຈ 1.04 0 A, ຖັຈະໝີບີບຄ = 1.84 0 A (S 2- ) 

. ຖັກະະນົາງປູຍປໃ າຄຂບຄຽຖກຸາຈ: 

ຽຖກຸ S 8 ຽັີ ໃ ີດໃ າຄໃ ນົາງ ັຄທເາທະກໄບ, ເາທະຖະຖາງ, າທະາຈນົທດູ ໃ 

ຖະ 

ບຸນະູເກໄຼຄກັຍບຸນະູປໄບຽ 

ໃ 

ບງ ຖະ ເາທະຽັາຈບາງດູ ໃ 600 

ຸກູ 105 

ຸກແຖງະນໃ າຄ S-S 1.12 0 A ັຈທໃ າຽັໝທຈຈີບາໃ ຽນົັກ, ງໄບໃ ະຖາາູຖກໃ ຼ 

ກັຈໄທງ 2 ຽບຽຖັກຕຄໃ າຽີ. 

ທກຽຖກຸເນງໃ : າຈເາທະນົທດູ ໃ ູຄກທໃ າບຸນະູຽ ບງ. 

ຽຖກຸຄໃາງຈາງກທໃ າ S 8 ີເບາງາຈ, ເບຸນະູປໄບຈຽັ ໃ : S 6 ຍຍີ 6 ນົ ໃ ຼ S 2 ( ກັຍຽຖ 

ກຸບກີ) ຖະ ຽຖກຸະຖາາູຈໃ ຼທ S. 

II. 

າທະເ່າະາຈ 

າຈຽັາຈີ ໃ ີໃ ນົາງເ່າະາຈ, ງໄບຽນັີເາທະຈ (ດູ ໃ ບີາຖີ ຖະ ະທີຍບາຽຕິກາໃ ຍ່ ໃ 

ີ ໃ ີຍ່ ໃ າຈນົາງີ ໃ ຸຈ), ໃ ທເນງໃ ະະາກັຍາຈບ ໃ ດູ ໃ ເປູຍຽກ ບຸທຽນົັກ, ຸທັຄກະີ, ຸທ 

ຖະ ຽກ ບໃ າຄໂຂບຄບາິຈຸູຕິກ, ີເາງບາງຍ່ ໃ ່າະາຈດູ ໃ ເປູຍປໃ າຄ H 2 S, ບກັໄຍັຈາຕຽບິ (ບາ 

ີບາິຈ) ຂບຄປໃ າຄກາງີ ໃ ີີທິຈກ່ຍັຸາຈ ກັ. 

22

III. 

ຸຖັກະະາຄີິກ 

ກ. າຈກໄບ: 

ເໄາຈຽ ໃ ບຖະຖາງາຈ CS 2 າໄເນໄຖະຽນີງບາງໄາໂເບຸນະູຽດັະແຈໄຽັຈະີີຽນົ ບຄ, ີ 

ຄໄາຄຍ່ ໃ ໃ າຄນງັຄກັຍາຈີ ໃ ແຈໄາກຍ່ ໃ າຈຈຽບີໄທໃ າ: S າຈ (ປູຍກໄບຈໜໄາ) ນົ ປູຍາຈຈໜໄາ. 

ກຄກັຂໄາຊໄາຽປັຈເນໄປໄບຽ 

ໃ ບງ ຖໄທະເນໄຽດັເຊໄທງຈິກາງຽັກໄບ, າຈປູຍຽຂັ, ເໄຄ, 

ຽນົ ບຄ, ຽຂັຽນົ ໃ າີໄີຄໄາຄປູຍຊ່ ໃ ນົ ໃ ຼ (ຖະຍຍກົີິກ) ຽບີໄທໃ າ: 

ທາໝັໄຄາຄຈໄາີິກາຈ. 

ໃ 

S 

ບຸນະູປໄບຽ ບງ 113 119 

ທາ່າຽາະ 1.06 g/cm 3 1.96 g/cm 3 

ຍ່ຖິາຈໃ ທທາ 0.485 cm 3 /g 0.51 cm 3 /g 

ຼຍຼຍຖະຈັຍ (ະຊຼຖະາຍ) 

ເບຄາທະີໄ າຈຽັາຈໄາແໄາແຈໄຈີີ ໃ ຸຈ ຖະ ຖະຖາງເາຈຽ ໃ ບຖະຖາງ CS 2 , S 2 Cl 2 , 

C 6 H 6 . 2 ປູຍປໃ າຄີໄບາຈໃ ຼແາແຈໄ S ↔ S 

ຂ. າຈນົທ: 

ຽທຖາຽາາຈ າກບຸນະູ 95.6 ັະຽ 

ໃ 

ບງດູ ໃ 119 

ຽຖ ບແນົຈີ, ຖະຖາງເ CS 2 ຽບີໄທໃ າາຈ 

່າບິຈະໃ ຼຽັາຈນົທີຽນົ ບຄ, 

ີທາ່າຽາະ 1.80 g/cm 3 ່ ໃ າກທໃ າາທະຽັາຈກໄບ 

↔ 

ຊໄາບຸນະູຽີ ໃ ຂ ໄະກາງຽັີຈຄ ຖະ ີຖັກະະ ກັຍກໄທ. 

ຊໄາຊບກເ່ໄາຽດັະແຈໄາຈບໃ ບ, ນຈດ ຈແຈໄ, ເນໄແຖະຖາງເ CS 2 າກໃ ທໜຶ ໃ ຄະຖະຖາງ. 

ງັຄາກໃ ທຍ່ ໃ ຖະຖາງຽບີໄທໃ າ: າຈ. ↔ S 

. າຈາທະບາງ: ↔ S (ບາງ) 

600 

າງເໄທາຈັຂບຄຍັງາກາຈດູ ໃ 444.5 

 

S 8 ↔ S 6 + S 2 

ຈຄ ີໄ 

ດູ ໃ 800 ະີໃ ຽຖກຸ S 2 

, ບາງີ ໃ ຊ ກຈໃ ບງບບກາກາຈໃ S 8 ຽຖກຸ ດູ ໃ 

 

S 6 ↔ 3S 2 (ບາງີຽນົ ບຄ) ີຖັກະະ າຕາ ໃ ຽນົັກ : O 2 

ດູ ໃ 1500 

S 2 ↔ 

2S 

23

ະນົ ຸຍ: S ↔ S ↔ ↔ S ↔ ↔ S 6 ↔ S 

ປູຍາຈ 8 ໜໄາ ນົທີຽນົ ບຄ ຈຄຽຂັໄ ະາຍປູຍປໃ າຄກຖະາຈ 

ະາຍປູຍປໃ າຄຽັຈະີາຈກໄບ 

ຽຖ ໃ ບແນົຈີ ຖັກະະ ກໄທ 

ະາຍປູຍປໃ າຄກຖະາຈຽັາຈນົທ 

າຈ (ບາງ) 

ຄ. ກາຄທເາທະຍ່ ໃ ໝັໄຄີກາໃ ຼຄປູຍປໃ າຄ: 

ເກາຽາ S ຈໄທງແຖງະັໄ ຖະ ເໄບຸນະູປບຈ 113 ຽຖີງັະຍ່ ໃ ີຽທຖາໃ ຼຈາກ S 

↔ ັະໃ ຼາກ S ↔ ຽຖີງ. 

 

IV. 

ີ ໃ ດູຖະນທໃ າຄ 113 ຖະ 118 ັຈທໃ າຽັາທະຍ່ ໃ ໝັໄຄ ກັ. 

ຸຖັກະະາຄຽີ 

ກ. ກາຄທເາທະຍ່ ໃ ໝັໄຄີກາໃ ຼຄປູຍປໃ າຄ: 

ະິກິຖິງາຽີຽບຽຖັກຕຄໃ : S + 2e - ↔ S 2- ໃ E 0 = -0.38 V. 

ຼຍກັຍບກີ: E 0 = + 1.23 V ໃນ ½ O 2 + 2e - ↔ O 2- 

ບກີຽັາຈູີຖະຈັຍກາງຽັບີບຄ (-) ູຄ. 

າກຍັນາີໄຶ ໃ ຄຽນັແຈໄທໃ າ: ີຸຖັກະະກາກາງຽັບີບຄ (-) ໃ ນົ ຸຈໃ ບ; ຽັາຽນຈຽປັຈເນໄາຈ 

າາຈກະຍກັຍາຈູີຖັກະະໄບຄກາຽງຽບຽຖັກຕຄ (H 2 , ຖນະ...) ບກາກີໄງັຄາາຈກະຍກັຍ 

ທກາຈູີຖັກະະກາງຽັບີບຄ (-) (ບກີ, ປາຖ ຖະ ບ ໃ ໂ...) 

1) ກາກະຍາຈຈໃ ຼທີ ໃ ີຖະຈັຍຽງຽບຽຖັກຕຄປຄກທໃ າາຈ: 

a) ກະຍກັຍປີຈປ 

າຈຖະຽນີງບາງດູ ໃ ເບຸນະູ 600-650 

ະກະຍກັຍບາງປີຈຕດໃ າຄທໃ ບຄແທ ຖະ ຈໃ ບງ 

ທາປໄບບບກຍ່ ໃ ູຄຽັະິກິຖິງາບຍຍີໄກັຍ. 

600 650 

H 2 + S 2 ↔ 

H 2 S 

ແຈໄປັຍະາ 95% ຊໄາບຸນະູູຄປັຍກ່ ໃ ະນົ ຸຈຖຄ. 

24

) ກາກະຍກັຍທກຖນະ: 

ເໄຸ ໃ ຽນົັກຸ ໃ າຈ ຖໄທດາງເໃ ກໄບຈິີ ໃ ຈໄາປໄບ, ເໄຽັໄຖນະຽາປໄບແຸເໃ . ນົັຄາກັໄັ 

ະຽກີຈະິກິຖິງາກະຍດໃ າຄປຸປຄງໄບັຈໃ ບງທາປໄບບບກູຄ. 

Fe + S → FeS 

ເບຸນະູູຄ ຖະ ່ ໃ າກໃ າຄກັ, າາຈຽາແໝໄກັຍຸກໂຖນະງກຽທັໄ່າ ຖະ ຕາີ 

Na 2 S , MnS , CdS , MgS 

, Cu 2 S , ZnS , CaS , 

Ag 2 S , Al 2 S 3 , PbS 

ຍັຈາາຈະຽນົ ໃ າີໄ ີຖັກະະ ກັຍທກບກິຈຖນະ ໃ ທໃ າາຈະຸທ ີທາກໃ າຄ 

ກັຍບກິຈດໃ າຄຽຖິກຽິ ໃ ຄຽັ ໃ : ຄໄາຄ ຖະ າຈໄຂບຄຍັຈາາງ່າັ. 

 

 

ທກຸທຍັຈາາຈູໝທຈ IA ຖະ IIA ຖະ ທກຖນະ ໃ ຄ່ ໃ ່າທໜໄບງໜຶ ໃ ຄ່າັຍຍບີບຄ 

ໃ ທາຈະບ ໃ ໂຖໄທໃ ໃ ່າັຍຍປໃ ທໃ າຽີ 

c) ກາກະຍກັຍໝທຈາຈຈໃ ຼທບ ໃ ໂ: B, C, Si, P. 

ກະຍກັຍ B: 

2B + 3S ↔ B 2 S 3 ( ) (າຈກໄບີຂາທ 310 ) 

ກະຍປາຍາຍດູ ໃ 1200 B 2 S 3 + 3H 2 O 3H 2 S + 2B(OH) 3 or H 3 BO 3 

ກະຍກັຍ C: C + 2S → CS 2 ( ) າຈບາງຍ່ ໃ ີີ, ຖະຽນີງຄໃາງ. 

CS 2 ຽັາຈຽ ໃ ບຖະຖາງີ ໃ ຈີ, ເໄຂໄາທກກາາກ. 

ກະຍກັຍ Si: ຽາປໄບ 800 

ເບາງາຈຽັໄຂບຄ Si ະນຸ ໄບຍຈໄທງ SiS 2 ີຖັກະະຽັ ຽຂັ 

ີຂາທ. 2Si + 3S ↔ Si 2 S 3 ( ) ຸທຽນົ ໃ າີໄະກບຍທຽັ ໄຍ່ ໃ ່າກັຈ ຽັ 

ະິຈປູຍຕາບຈ (ປູຍາຈີ ໃ ໜໄາ) ເໄຂໄາຄຂະໜາ່ ໃ ກັ. 

25

Si 

S 

2.14 0 A 

S 

S 

S 

Si 

S 

Si 

S 

Si 

S 

າຈີໄຊ ກ່ໄາະຽກີຈກາງກທ SiS 2 + 2H 2 O → 

ກະຍກັຍ P: P ຖະ S ຖຸກແໝໄປຸປຄ 150 

2.77 0 A 

SiO 2 + 2H 2 S 

(ເໄ P ຂາທະິກິຖິງາງິ ໃ ຄປຸປຄ) ະຽກີຈນົາງ 

ະິຈາຈະຸທຸກາຈຖໄທໃ ຽັາຈກໄບ ຖະ ີີຽນົ ບຄ ຖະ ່າັຍຍປໃ ທໃ າຽີ: P 4 S 3 , 

P 4 S 5 , P 4 S 7 , P 4 S 10 . 

ຄໄາຄຂບຄ P 4 S 3 

S 

P 

S 

P 

S 

P 

P 

າຈີ ໃ ີທາ່າັໃ P 4 S 3 ຍ່ ໃ ຽຍ ໃ ບ, ໝັໄຄຽ ໃ ບຊ ກກັຍບາກາຈ, ໃ ຖຸກແໝໄດູ ໃ 100 ເໄກັຍກົ່ຖັຈ 

ກາຖີ (KClO 3 ) ເໄຽປັຈນທແໄຂີຈແ. 

2) ກະຍກັຍທກາຈຈໃ ຼທີ ໃ ີຖະຈັຍປັຍຽບຽຖັກຕຄູຄກທໃ າາຈ: 

າຈາກໃ າຽີຽ ໃ າ 0 ປບຈຸໃ າູຄຸຈ ນົ ຽ ໃ າກັຍ +VI. 

ຍັຈາາຈຈັ ໃ ຄກໃ າທແຈໄໃ ຼະາຍຂບຄ 

a. ກາກະຍກັຍບກີ: ກໄບາຈູຈປໄບະຽກີຈກາຖຸກແໝໄເບຸນະູ 150 ຊໄາໃ ບຽຂໄາເ 

ກໄທຍັຸບກີຈ, ກາຖຸກແໝໄງິ ໃ ຄປຸປຄ (ທແີໄາ). 

S + O 2 → SO 2 ( ) 

SO 2 ຽັາຈບາງີກິ ໃ ຂຄ, ບາປີຈຕິຈ, ຸູຽຕີ ນົ 

ຈີບກິຈຈງ ໃ ທແຽັທັີຂາທາຄໂ 

າກຈກາັໄໃ : ບາປີຈຕິຈຸູຕິກ ນົ SO 3 ະຖິາຍ່ ໃ ນົາງຽ ບ. ະິກິຖິງາຈັ ໃ ຄກໃ າທໃ ີຍຈຍາຈ 

່າັເບຸຈານະກ່າ ງໄບັຽັ ໄຊາເກາະຖິຈ SO 2 ເບຸຈານະກ່າ (ເໄະຖິຈບາິຈ H 2 SO 4 ). 

b. ກາກະຍກັຍທກປາຖ: 

ກະຍກັຍົ່: S + 3F 2 → SF 6 ( ) 

ຄໄາຄຍຍປູຍຈໜໄາຂບຄຽຖກຸ 

SF 6 ຽັາຈບາງຍ່ ໃ ີີ, ຽັາຈີ ໃ ີຖັກະະຽີໄາງ ທກບາງຖໄາ, ຍ່ ໃ ກະຍກັຍບກີ, ປາຖ 

, ່ໄາ, ັຈປໄບຽ ໃ ບງ, າົີ... 

26

ໃ 

ຽັາຈະ່າັປໃ ທໃ າຽີ. 

ກະຍກັຍກົ່: ກໄບາຈຽາປໄບເບາກາຈ, ແໝໄເຽໄາກໄທີ ໃ ຍັຸບາງກົ່ ະ ຍ່ ໃ ກາຖຸກແໝໄາຂບຍ 

ກໄທະຽນັຽັຈ ່ໄາັຖ ໄ (່ໄາັຽ ໃ ບຄ) ິຈດູ ໃ ໃ S 2 Cl 2 . 

ະິກິງາີໄ່າເໄເບຸຈານະກ່າ, ເໄກະບາງກົ່ແໃ າາຈນົທ. 

S + 3Cl 2 → S 2 Cl 2 ( ) 

ຊໄາກົ່ີະຖິານົາງຽກີໃ ທ. 

S 2 Cl 2 + Cl 2 → 

2SCl 2 (າຈນົທີຈຄ) 

ໃ ໃ ໃ 

Cl 

2.02 0 A 

S S 

2A 0 

2 0 A 

Cl 

Cl 104 0C S 103 0C 

Cl 

S 2 Cl 2 ເໄຽັາຈຽ ບຖະຖາງີ ຈີຽຖີຈ (S 60% ່ໄາໜັກ) ເໄນົາງເບຸຈານະກ່າດາຄຈິຍຽີ ທາ 

່ ໃ ທາປໄບ ຖະ ຽດັ. (ະາຈເໃ ດາຄຽີ ໃ ທາໝັໄຄ) 

ຂ. ະິກິຖິງາ່ ໃ ກັຍາຈະ: (ກ່າະິຈິາຍຽັາຈຈູຈບກີຂບຄາຈ) 

ະິກິຖິງາ່ ໃ ກັຍ H 2 SO 4 

ໄເນໄຈ H 2 SO 4 ຸກ ເັໄໃ ບກໄບາຈໄບງໜຶ ໃ ຄຽຂໄາແ, ຍ່ ໃ ຈາຈະນາງແ ຖະ ຽກີຈກາໃ ຼ 

SO 2 (ບາງຍ່ ໃ ີີະປູ ໄຶກແຈໄາກກິ ໃ ຂບຄັ ນົ ະິກິຖິງາຂບຄັ ່ ໃ ກັຍຽໄງຸ ໃ ່ໄາຽ ບງ KMnO 4 ີບິຈະ 

ຽກີຈກາາງີ. 

2H 2 SO 4 + S → 

ະິກິຖິງາ່ ໃ ກັຍ HNO 3 

2SO 2 + H 2 O ີໄໃ ທິີະຖິຈ SO 2 ໃ ຍ່ ໃ ໃ ທິີີ ໃ ີຈີ) 

ະິກິຖິງາຽກີຈແຈໄະຽາະແຈໄຄໃາງີທາປໄບ, ຊໄາຽັບາິຈຸກ ນົ ໃ ທັະແຈໄ SO 2 ບກີໄກ່ ໃ ີ NO 

ຖະ NO 2 ່າທໜຶ ໃ ຄໃ ບງບບກ. 

(ບີບຄ) S + 6(NO 3 ) - + 6H + → 2H + + SO 4 

2- 

ະິກິຖິງາ່ ໃ ກັຍທກຽກ ບກົ່ຖັຈ 

S + KClO 3 ະຽກີຈະິກິຖິງາຖະຽຍີຈຽ ໃ ບຊ ກປຄກະຍ 

2(ClO 3 ) - + 3S → 2SO 2 + 2Cl - ( ) 

ະິກິຖິງາ່ ໃ ກັຍຍາຽີ: (ະິກິຖິງາັຍໃ ຼ ນົ ໃ ຼ) 

+ 6NO 2 + 2H 2 O 

າຈຍຈຸ ໃ ະກະຍກັຍ NaOH ຖະ KOH າທະກໄບ, ຍຈເໃ ກັ ຖະ ເນໄທາປໄບະຽກີຈ ົີບ 

ຸງັຈ (Na 2 S 2 O 3 ) ຖະ າຈຸທ. 

4S + 6OH - → (S 2 O 3 ) 2- + 2S 2- + 3H 2 O 

27

ະຈຄເນໄຽນັທໃ າ: າຈຍາຄໃ ທີຖັກະະຽັາຈຈູຈບກີ ຖະ ຍາຄາກໃ ທີຖັກະະຽັາຈ 

ໃ ບງບກີ ັຄໝຈຽບີໄທໃ າ: ະິກິຖິງາັຍໃ ຼ. 

V. ກາ່າເໄ 

ກ. ກາຂຸຈໄ: 

ຽ ໃ ບຄາກເ່າະາຈຍາຄໃ ທຄທຽັາງຍ່ ໃ າຈຈ ນົ 

ີເຍ່ ໃ ບາງ່າະາຈຄທເປູຍປໃ າຄ 

H 2 S ຖະ າຈະຸທບ ໃ ໂ. 

ກາຂຸຈໄາຈຈ: ຍ່ ໃ າຈຈໃ ທນົາງຽຖິກະາ 250 ັຈ ນາ 450 ັຈ ກາຂຸຈໄຽິ ໃ ເໄ່ໄາ 

ປໄບ 160 

ຽ ໃ ບຖະຖາງາງເໄທາຈັ 10 – 19 atm 

າຈແຈໄາກກາກັ ໃ ບາງ່າະາຈດູ ໃ ເປູຍຂບຄ H 2 S 

H 2 S + 1/2O 2 → 

ຽາຽາ 

າຈແຈໄາກປໃ ີຖິຈ (FeS 2 ) 

ຽາປໄບ: FeS 2 → 

H 2 O + S 

FeS + S 

ເໄບາງ່ໄາງກ: 3FeS 2 + 2H 2 O → 3FeS + 2H 2 S + SO 2 

2H 2 S + SO 2 → 

ຂ. ກາ່າເໄ ຖະ ຍຈຍາຈທາ່າັ: 

3S + 2H 2 O 

າຈີຍຈຍາຈ່າັເບຸຈານະກ່າຽີ, ເໄຽັທັຈຊຸຈິຍະຖິຈບາິຈ H 2 SO 4 (ບາິຈ່າັບັຈັຍໜຶ ໃ ຄ) 

ະຖິຈ SO 2 ຖະ ຍັຈາະຖິຈະັບ ໃ ໂຂບຄັ. 

ເໄະຖິຈທກ CS 2 , S 2 Cl 2 ຽີ ໃ ຸະາຍເນໄດາຄຈິຍ (5 – 10%) ເໄະຖິຈທັຈຊຸີ (ີກາຖີ) ເໄຽປັຈ 

າຈຖະຽຍີຈ (ໝ ໄຈ່າ) 

ເໄເຈໄາກະິກ່າ, ເໄຂໄາະງາຈ ຖະ ບ ໃ ໂ. 

28

າກີ II 

ຍຈີ 5 

ຍາຄທາປູ ໄ ໄຊາກາັຈາະຖາຄປບຍທຼ ຖະ ກາ່າກ 

າະຖາຄາຈໝາງຽຊິຄາະຖາຄີ ໃ ັກທິະງາາຈແຈໄຖທຍຖທາຈໃ າຄໂ 

ຖັກະະ ນົ ຖັກະະີ ໃ ໄາງ ກັ. 

ຽຂໄາຽັໝທຈໝູ ໃ , 

ັຈາ 

າະຖາຄ ນົ າະຖາຄີຕີບ່ຈິກ ຽັກາ່າຽບາທາປູ ໄກໃ ຼທກັຍາຈັຄໝຈາະນົ ຸຍຽັເທາ່າັ 

ເຽໄງໃ ຈຼທ ຈງກາັຈາຈແທໄຽັໝທຈໝູ ໃ ຶ ໃ ຄຽປັຈເນໄາາຈປູ ໄຄໄາຄ ຖະ ຖັກະະໃ າຄໂຂບຄາຈ 

ະນົບຈາາຈາຈະຽຖໃ ທຄໜໄາແຈໄທໃ າາຈີ ໃ ຍເໝໃ ທີຖັກະະທເຈ, 

າະຖາຄາຈ ຖະ ທິີກາັຈາຈຽັໝທຈໝູ ໃ ຂບຄັກຽີງຸກໃ າຄໂີຈັ ໃ ຄີໄ: 

ະນທັຈທາຽັາຂບຄ 

ກາໄາຄາະຖາຄາຈຂບຄັກທິະງາາຈເແຖງະຽຖີ ໃ ໄກະັໄຄແຈໄຖະຍຍີ ໃ ັຈຽັໄີທາຽັ 

າາຂັໄບບຈັ ໃ ຄີໄ: 

ັຈຸຍັັກທິະງາາຈແຈໄໄຍາຈນົາງກທໃ າ 110 າຈ າກກາີ ໃ ແຈໄໄຍາຈ່າທນົາງ,ຶ ໃ ຄງາກ 

ີ ໃ ະຶກາ ນົ ຈ່າຖັກະະໃ າຄໂແຈໄັຄໝຈ ຽ ໃ ບະຈທກເກາຶກາ ຖະ ໃ ່າຖັກະະໃ າຄໂຂບຄາຈ, 

ັກທິະງາາຈຶ ໃ ຄແຈໄັຈາຈໃ າຄໂ ີ ໃ ີຖັກະະໄາງ ດູ ໃ ເຸຈຼທກັ, ທິີກາັຈາຈຽັໝທຈໝູ ໃ ຂບຄັກຽ 

ີງຸກໃ າຄໂັກປຼະແຈໄຶກາຂ່ໄ່ ໃ ແີໄ: 

29

I. ະນທັຈກາັຈາະຖາຄປບຍທຼ ຖະ ກາ່າກ 

30

31

ເ 2412-2413 ( 1869-1870) ຈິີຕີ ບີທາທິຽຈຽຖຽບ (Dimitri Ivanovich 

Mendeleev) າທຖັຈຽງ ຖະ ງູຕີບຸ ຖາແຽບີ (Julius Lothar Meyer) າທຽງງຖະັັຄບຄແຈໄຶກ 

າທິີກາັຈາຈບບກຽັໝທຈໝູ ໃ ເຽທຖາເກໄຼຄກັ ຖະ ໃ າຄກ່ ໃ ຽປັຈທຼກດໃ າຄບິຈະນົະ. າກກາຶກາ 

ຂບຄັຄບຄຍທໃ າ: ຊໄາຽບີໄາຈາຖ່າຈັຍທາບາາກໄບງແນານົາງະຍທໃ າາຈຖັກະະໄາ 

ກັຽັແຖງະ ກາີ ໃ າຈໃ າຄໂີຖັກະະໄາງ ກັຽັແຖງະຽັ ໃ ີໄ: ຽຽຈບແຈໄັໄຄຽັກຈທໃ າ: ກຈີຕີຈິກ 

(Periodic Law) ຽ ໃ ບຄາກຄາຂບຄຽຽຈບແຈໄຽີງໃ ຄາຂບຄແຽບີ (ຽຽຈບຽີງໃ ເີ 

2412 ໃ ທແຽບີຽີງໃ ເີ 2413) ໃ ທນົາງຶ ໃ ຽນັທໃ າທເນໄກຼຈກັຍຽຽຈບ ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄຽບີໄາະຖາຄີ ໃ 

ັຈແຈໄທໃ າ: າະຖາຄີຕິບ່ຈິກຂບຄຽຽຈຽຖບ (ຽຍິ ໃ ຄາະຖາຄ 1.1) 

H = 1 

າະຖາຄີ ໃ 1.13 າະຖາຄຂບຄຽຽຈຽຖບ ເີ 2412 

Be = 9.4 

B = 11 

C = 12 

N = 14 

O = 16 

F = 19 

Na = 23 

Ni= 

Mg = 24 

Al = 27.4 

Si = 28 

P = 31 

S = 32 

Cl = 35.5 

K = 39 

Ca = 40 

? = 45 

?Er = 56 

?Yt = 60 

?In = 75.6 

Ti = 50 

V = 51 

Cr = 52 

Mn = 55 

Fe = 56 

Co = 59 

Cu = 63.4 

Zn = 65.2 

? = 68 

? = 70 

As = 75 

Se = 79.4 

Br = 80 

Rb = 85.4 

Sr = 87.6 

Ce = 92 

La = 94 

Di = 95 

Th = 118? 

Zr = 90 

Nb = 94 

Mo = 96 

Rh = 104.4 

Ru = 104.4 

Pd = 106.6 

Ag = 108 

Cd = 112 

Ur = 116 

Sn = 118 

Sb = 122 

Te = 128? 

I = 127 

Cs = 133 

Ba = 137 

? = 180 

Ta = 182 

W = 186 

Pt = 197.4 

Ir = 198 

Os = 199 

Hg = 200 

Au = 197 

Bi = 210 

TI = 204 

Pb =207 

ຖັກະະຂບຄາະຖາຄາຈຂບຄຽຽຈບເີ 2412 ໃ ັຈຖຼຄຽັຊທາທຈິ ໃ ຄ າ 

ທາບາີ ໃ ຽີ ໃ ຂ ໄ ຖະ ເນໄາຈີ ໃ ີຖັກະະໄາງ ກັດູ ໃ ເຊທາທບ ຖະ ຊໄາຖຼຄາ 

ທາບາຖໄທຖັກະະຍ່ ໃ ບຈໃ ບຄກັ ກ່ ໃ ະງາງາັຈເນໄຽຂໄາໝທຈໝູ ໃ ຈງຽທັໄໃ ບຄທໃ າຄແທໄ ຽິ ໃ ຄຖາທິຈ 

ທໃ າໃ ບຄທໃ າຄຽນົ ໃ າັໄໃ າະຽັ່ ໃ າໜໃ ຄຂບຄາຈີ ໃ ງັຄຍ່ ໃ ີກາໄຍ ຽາະເະເໝໃ ັໄີກາໄຍາຈຼຄ 63 

າຈ. 

32

່ ໃ າເີ 2414( 1871) ຽຽຈບ ແຈໄັຈຖຼຄາຈເໝໆຈງເນໄາຈີ ໃ ີຖັກະະໄາງ ກັດູ ໃ 

ເທຈິ ໃ ຄຈຼທກັ ໄບັຄແຈໄາຈະຽາຈເໃ ບຄທໃ າຄເໄາຈຍຕບ, ບາຖູີງ ຖະ ີຖິບ ບກາກ 

ັໄງັຄັໄຄ ໃ າຈັຄາແທໄກໃ ບທໃ າ ຽບາຍຕບ, ບາາບາຖູີງ, ຽບາີຖິບ າຖ່າຈັຍ ່ ໃ າາງນົັຄຽ ໃ ບ 

ໄຍາຈຈັ ໃ ຄກໃ າທາກຈທໃ າີຖັກະະເກໄຼຄກັຍີ ໃ ຽຽຈຽຖບາຈະຽແທໄຽິ ໃ ຄເນໄ ໃ ເໝໃ ຈັ ໃ ຄີໄ: 

ຽບາຍຕບ ຽັ ະກຈຼ 

ຽບາບາຖູີງ ຽັ ກຖຖຼ 

ຽບາິຖິບ ຽັ ຽີຽຼ 

Seri 

es 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

Group I 

R 2 O 

H = 1 

Li = 7 

Na = 23 

K = 39 

(Cu = 63) 

Rb = 85 

Group II 

RO 

Be = 9.4 

Mg = 24 

Ca = 40 

Zn = 65 

Sr = 87 

Group III 

R 2 O 3 

B = 11 

Al = 27.3 

- = 44 

- = 68 

?Yt = 83 

Group IV 

RO 2 

C = 12 

Si = 28 

Ti =48 

- = 72 

Zr = 90 

Group V 

R 2 O 5 

N =14 

P =31 

V =51 

As = 75 

Nb = 94 

Group VI 

RO 3 

O = 16 

S =32 

Cr = 52 

Se = 78 

Mo = 96 

Group VII 

R 2 O 7 

F =19 

Cl = 35.5 

Mn = 55 

Br = 80 

- = 100 

Group VIII 

RO 4 

Fe = 56 Co = 

59 

Ni = 59 Cu = 

63 

7 

8 

9 

10 

(Ag = 108) 

Cs = 133 

(-) 

- 

Cd = 112 

Ba = 137 

- 

- 

In = 113 

?Di = 138 

?Er = 178 

- 

Sn = 118 

?Ce = 140 

- 

?La = 180 

Sb = 122 

- 

- 

Ta = 182 

Te = 125 

- 

- 

W =184 

- 

- 

I = 127 

- 

Ru = 104 Rh = 

104 

Pb = 106 Ag = 

108 

11 

12 

(Au = 199) 

- 

Hg = 200 

- 

Ti = 204 

Pb = 207 

Th =231 

Bi = 208 

- 

U = 240 

- 

- - - 

- 

Os = 195 Ir = 

197 

Pt =198 Au = 

199 

ທາບາ 

ທາໜາໜໄ 

ຖັກະະ 

ທາປໄບ່າຽາະ 

ີ 

ູຈຂບຄບກິຈ 

ທາໜາໜໄຂບຄບກິຈ 

າະຖາຄ 1.2 າະຖາຄາຈຂບຄຽຽຈຽຖບເີ 1871 ( 2414) 

າຈະຽຽ ໃ ບ 1871 ( 

2414) 

72 

72.6 

5.5 g/cm 3 

5.36 g/cm 3 

0.073 

0.076 

ຽັຖນະີ 

ຽັຖນະີ 

EsO 2 

GeO 2 

4.7 g/cm 3 4.7 g/cm 3 

- - - 

- 

ຍຽ ໃ ບ 1886 ( 2429) 

33

ູຈຂບຄກົ່ຖທ 

ທາໜາໜໄຂບຄກົ່ຖທ 

ຸຈຈຂບຄກົ່ຖທ 

ຽ ໃ ບະກັຍບາິຈປີຈຕກົ່ຖິກ 

EsCl 4 

1.9g/cm 3 

100 

ຖະຖາງແຈໄໄບງນົາງ 

GeCl 4 

1.887 g/cm 3 

86 

25 

າະຖາຄີ ໃ 1.3 

ຼຍຼຍຖັກະະຂບຄຽບາິຖິບີ ໃ ຽຽຈຽຖບຽ ໃ ບາຈະຽແທໄກັຍຖັກະະ 

ຂບຄຽີຽຼີ ໃ ໄຍ 

ຽ ໃ ບຼຍຼຍຖັກະະຂບຄຽບາິຖິບີ ໃ ຽຽບຽຖບ 

ແຈໄາຈະຽແທໄກັຍຖັກະະຂບຄາຽດີ 

ບບີ ໃ ໄຍ 

ະຽນັແຈໄທໃ າີຖັກະະເກໄຼຄກັນົາງກາາຈະຽຂບຄຽຽຈຽຖບັໄາຈະຽຈງບາ 

ແໃ ່ ໃ າໜໃ ຄຽັຽກ ຈັ ໃ ຄັໄຊໄານາກຽປາປູ ໄ່ ໃ າໜໃ ຄຂບຄາຈເາະຖາຄຽປາກ່ ໃ າາຈາຈະຽຖັກະະຂບຄາຈ 

ັໄໂ ຈງບາແໃ ຖັກະະາຈເກໄຼຄ. 

່ ໃ າາງນົັຄຽ ໃ ບີກາໄຍາຈນົາງຂ ໄ ຖະ າາຈບກນາທາບາຂບຄາຈແຈໄດໃ າຄຖະບຼຈ 

ຶ ໃ ຄຍທໃ າ: ກາັຈຖຼຄາຈາທາບາຂບຄຽຽຈຽຖບີຂ່ໄຄໄາຄນົາງດໃ າຄ, າຈຍາຄະິຈີທ 

າບານົາງກທໃ າໃ ດູໄໜໄາາຈີ ໃ ີທາບາໄບງກທໃ າ (ະຖັຍ່ ໃ າໜໃ ຄກັ) : 

Ar (ີທາບາ = 39.9) າກໃ ບ K (ທາບາ = 39.1) 

Co (ີທາບາ = 58.9) າກໃ ບ Ni (ທາບາ = 58.7) 

Te (ີທາບາ = 127.6) າກໃ ບ I (ທາບາ = 126.9) 

ຖະ ຽ ໃ ບີກາໄຍບາງຖໄາກ່ ໃ ຍ່ ໃ ປູ ໄທໃ າະັຈແທໄຍໃ ບເຈຈີຽັໄ, ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າກາັຈາະຖາຄ 

ຂບຄຽຽຈຽຖບະີຂ່ໄຄໄາຄນົາງດໃ າຄ 

ໃ ກ່ ໃ ຊ ທໃ າາະຖາຄີ ໃ ເໄເັຈຸຍັີກກຽໄາາາກາະຖາຄຽຽຈ 

ຽຖບ. 

34

່ ໃ າເີ 2455 ( 1912) ັກຽີາທບັຄກິຈ ໃ ຽປຖີ ໃ ບຖີ ແຈໄໄຍໃ າຂບຄຽຖກບາ (່າ 

ທຕຄເບາຂບຄາຈ) ຖະ ຖາທຍທໃ າຽຖກບາີທາ່າັກັຍຖັກະະຂບຄາຈນົາງກທໃ າ 

ທາບາຶ ໃ ຄແຈໄັຈຖຼຄາຈາບາີ ໃ ຽີ ໃ ຂ ໄ ຽິ ໃ ຄາາຈກໄແຂຍັນາກາັຈາະຖາຄຂບຄຽຽຈ 

ຽຖບແຈໄຽັ ໃ : 

Ar (ຽຖກບາ = 18) າກໃ ບ K (ຽຖກບາ= 19) 

Co (ຽຖກບາ = 27) າກໃ ບ Ni (ຽຖກບາ = 28) 

Te (ຽຖກບາ = 52) າກໃ ບ I (ຽຖກບາ = 53) 

. 

ະຽນັແຈໄທໃ າຽ ໃ ບັຈຖຼຄາຈາບາຍ່ ໃ ີຍັນາກາະຖັຍ່ ໃ າໜໃ ຄ ກັຍກາັຈຖຼຄາທາບາ 

ະນົ ຸຍຽ ໄບເຍຈປຼ່າັ: 

ກາັຈຍໃ ຄກຸ ໃ າຈຈງເໄຽກງໃ ບງຽັ ໃ : ກຸ ໃ ຖນະ, ກຸ ໃ ບະຖນະ, ກຸ ໃ ຽິ ໃ ຄຖນະ ນົ ເໄາທະຂບຄ 

າຈຽັຽກັໄ, ຍ່ ໃ ຽັຖະຍຍາກງໄບຽັຖະຍຍີ ໃ ຍ່ ໃ ັຈຽ 

ັກທິະງາາຈແຈໄເໄທາັຄຽກຈາກກາຖຼຄາຈາທາບາີ ໃ ຽີ ໃ ຂ ໄ າກາຈບກິຈ 

ຖະ ກົ່ຖທຂບຄາຈັຈຽັກຸ ໃ າຖັກະະີ ໃ ໄາງ ກັ ຍທໃ າີຖັກະະກາຽກີຈຽັແຖງະ ນົ ປບຍທຼຂ ໄ 

ຽິ ໃ ຄຽັຸຈຽຖີ ໃ ໄຂບຄກາໄາຄາະຖາຄາຈ. 

າຈະກົ່ຖທຽກີຈາກາຈຽກີຈະິກິຖິງາກັຍກົ່ເນໄາຈະ 2 ະິຈ : ະິຈາຈະບີບຄ ( 

ຖນະຽກີຈະິກິຖິງາກັຍກົ່) ຖະ ະິຈາຈະກທາຖັຄ (ບະຖນະຽກີຈະິກິຖິງາກັຍກົ່) 

າຈະກົ່ຖທບີບຄຖະຖາງເ່ໄາແຈໄຈີ, ໃ ທາຈະກົ່ຖທກທາຖັຄຖະຖາງເ່ໄາແຈໄໄບງ 

າຈະບກິຈຽກີຈາກກາຖທາຈບກີກັຍາຈເນໄາຈະະິຈບີບຄ ຖະ ະິຈກທາ 

ຖັຄຽັ ໃ ຈຼທກັຍາຈະກົ່ຖທ. 

າຈະບກິຈະິຈບີບຄ່າກແຽັບກິຈ່າະຈາ, ຽີບກິຈ ຖະ ູຽີບກິຈ 

າຈະບກິຈະິຈບີບຄຖະຖາງເ່ໄາເນໄາຈຖະຖາງຍາຽີ, ໃ ທາຈະບກິຈະິຈກທາຖັຄ 

ຖະຖາງເ່ໄາເນໄາຈຖະຖາງບາິຈ. 

ບາງຖໄາ ນົ ກາີະກູີຈທາຽຖຽບຽຖັກຕຄັຈຽັາຈະິຈບາງີ ໃ ີບາຈຼທ ຖະ ີທາຖໄາ 

່ ໃ ະິກິຖິງາ. 

ກາັຈາະຖາຄປບຍທຼຖະກາ່າກ 

1. າະຖາຄປບຍທຼ 

2. ກາທັຖະນທໃ າຄຄໄາຄບາກັຍາະຖາຄປບຍທຼ. 

3. ຍາຄຸຖັກະະຂບຄາຈູເາະຖາຄ 

35

ກາຶກາຈງ ໃ ທແກໃ ຼທກັຍາະຖາຄ. 

ິ ໃ ຄີ ໃ ີທາ່າັກັຍາຈາຸ ຖະ າປບຍທຼີຈັ ໃ ຄີໄ: 

ຂະໜາຈບາຂບຄາຈ 

າຈີ ໃ ດູ ໃ ເຽຍ ໄບຄຖຸ ໃ ຂບຄໃ ຖະາຈີຂະໜາຈບາເນງໃ ີ ໃ ຸຈເາຈຸຈຼທກັ ຖະ ເປບຍທຼ 

ຈຼທກັ, ຂະໜາຈຂບຄບາຂບຄາຈນົ ຸຈຖຄາກໄາງແຂທາ. 

າຈ. 

ຖັຈະໝີກທາຖັຄ, ຖັຈະໝີບີບຄ ຖະ ຖັຈະໝີທາຽຈີທາ 

ຖັຈະໝີທາຽຈີທາໃ ຖັຈະໝີງັຄຂບຄບາີ ໃ ຍ່ ໃ ຽກີຈັະ 

ຖັຈະໝີກທາຖັຄ ໃ ຖັຈະໝີງັຄຂບຄບາີ ໃ ຽກີຈັະກທາຖັຄ 

ຖັຈະໝີບີບຄໃ ຖັຈະໝີງັຄີ ໃ ຽກີຈຽັາຈະບີບຄ 

ຸຈປໄບຽ 

ໃ 

ບງ 


ໃ 

ບງຂບຄຖນະີ ໃ ີໃ າຽີ ໃ າ່າທທາຽຖຽບຽຖັກຕຄ ຖະ ຂ ໄດູ ໃ ກັຍຂະໜາຈບາຂບຄ 

ະຖັຄຄາບີບຄແຽັ 

ະຖັຄຄຄາບີບຄຽຽິ 

ໃ ະຖັຄຄາເໄຈຶຄຽບຽຖັກຕຄບບກາກບາເາທະບາງີນທໜໃ ທງະຖັຄ 

ຄາຽັກິຖູ່ ໃ . 

າຈເຸຈຼທກັີະຖັຄຄາບີບຄແຽັຽີ ໃ ຂ ໄາກໄາງແຂທາຂບຄາະຖາຄາຈ ຖະ ີໃ ານົ ຸຈຖຄ 

າກຽິຄຖຄຖຸ ໃ ຂບຄາຈຸຈຼທກັ. 

່າັຈປູຍາຍຽບຽຖັກຕຄ 

ຽັໃ າທັຈປຄຈຶຄຈູຈຽບຽຖັກຕຄຖະນທໃ າຄບາກັຍຽບຽຖັກຕຄເກາຽກີຈຽັບີບຄຖຍ, າຈຖນະີ 

່າັຈປູຍາຍຽບຽຖັກຕຄູຄ, ໃ ທບະຖນະີ່າັຈປູຍາຍຽບຽຖັກຕຄ່ ໃ າ. 

ຽບຽຖັກຕຽກາີທີີ 

ຽັປຄຈຶຄຈູຈຖະນທໃ າຄບາ ກັຍຽບຽຖັກຕຄເກາຽກີຈາກແໄາຍັຸງໃ ບງໃ າຄະິຈກັາຈຽຍ ໄບຄ 

ຂທາ ຂບຄາະຖາຄາຈີ ໃ ີໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີີູຄ, າຈີ ໃ ີໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີີ່ ໃ າຸຈດູ ໃ ູໄາງ່ ໃ າ 

ຸຈຂບຄາະຖາຄາຈ. 

ຽຖກບກີຈາຄ 

ຽຖກບກີຈາຄຂບຄາຈໃ ທາາາຈຂບຄາຈເກາຽກີຈຽັາຈະ, ຽຖກບກີຈາຄີໃ າຽັ 

ແຈໄັຄໃ າູ, ໃ າຍທກ, ໃ າຖຍ. 

36

ຽຖກບກີຈາຄຊ ກກ່າໜຈຈງກຈເນໄຽັຖະຍຍ ຽ ໃ ບະນງຈເກາ່າເໄຂຼູຈາຈະ, ຽບີໄ ໃ 

າຈະ ຖະ ັ ໃ ຄາຽີ 

ຖນະເາຈະບີບຄີຽຖກບກີຈາຄຽັຍທກ ຖະ ີໃ າຽ ໃ າກັຍຍັຸຂບຄໃ າບີບຄັໄໂ ໃ ທຽຖກ 

ບກີຈາຄຂບຄບີບຄບາຈຼທ, ີໃ າຽ ໃ າກັຍບີບຄບາຈຼທັໄໂ. 

ຖທຶຈະະິຈຽຖກບກີຈາຄຂບຄໃ ຖະບາ ເາຈະໄບຄີໃ າຽ ໃ າກັຍູຽາະຽັກາຄ 

າຄແໄາ. 

II. 

ìñ¡¦½½-¢º¤-ê¾©-¯½¦ö´-ª¾´-»º®-¸¼. 

1. ê¾©-Ã-»º®-¸¼©¼¸¡ñ-¯½¡º®-©É¸¨-Âì¹½-µøÈ-ê¾¤-©É¾-§É¾¨, º½-Âì¹½ -Áì½ -À£…¤-Âì¹½ µøÈ-©É¾- 

¢¸¾-Â©¨-ÁªÈì½-ê¾©-´ó-Àº-Àìñ¡-ªëö¤§˜º¡-®Ò-Àê‣¾-¡ñ, ê¾©-¯½¦ö´-ê†-Ä©É-¡Ò´ó-ìñ¡¦½½-ªÈ¾¤-¡ñ 

2. º½-Âì¹½-¥½-À¡ó©-ê¾©-¯½¦ö´-Ä©ÉÍ¾¨§½ò©-¥•¤-´ó-Àì¡-ºö¡§ó-©¾-§ö¤Í¾¨£È¾. ¦È¸-Âì¹½-´ñ¡-À¡ó©-ê¾©- 

¯½¦ö´-²¼¤§½ò©-©¼¸ ¥‡¤-´ó-Àì¡-ºö¡-§ó-©¾-§ö¤-²¼¤£È¾-©¼¸. 

3. ºö¡-§ò©-Âì¹½-À¯ñ-ê¾©-¯½¦ö´-ºó -ºö¤, ´ó-Á»¤-©õ¤©ø©-ì½-¹È¸¾¤-º½÷-²¾¡-À¯ñ-²ñê½-ºó-ºö¤ ¥•¤-´ó-¥÷©Íº´- 

ÁÍ¸ -Áì-½ ¥÷©-»Éº-À¯•º¨-¦ø¤. ºö¡-§ò©-Âì¹½-À¯ñ-ê¾©-¯½¦ö´-Â¡-¸¾-ìñ¤ ¥‡¤-´ó -Á»¤-©ô¤©ø©-ì½¹¸ú¾¤-º½÷- 

²¾¡-À¯ñ-Á»¤-ìº-©º ¦¿ìñ®-Â´-Àì-¡÷-®Ò´ó¢í¸ Íõ Á»¤-©ô¤©ø©-ì½-¹¸ú¾¤-¢¸˜ -Áì½ -Á»¤-ìº-©º 

¦¿ìñ®-Â´-Àì-¡÷-®Ò´ó-¢¸˜ ©„¤-˜¥÷©Íº´-ÁÍ¸ -Áì½ ¥÷©-³ö©-ªÔ. 

4. ºö¡-§ò©-Âì¹½-À¯ñ-ºö¡-§ò©-®¾-À§ó ºö¡-§ò©-º½-Âì¹½-À¯ñ-ºö¡-§ò©-º¾-§ò©. ²ò¦ø©-Â©¨-¡¾-¿-Àºö¾-ºö¡-§ò©- 

Ä¯-ì½ì¾¨-¡ñ®-Õ. ºö¡-§ò-®¾¤-§½ò©-´ó-ìñ¡¦½½-À¯ñ-êñ¤-º¾-§ò© -Áì½ ®¾-À§ó Àºš¸È¾: ºö¡-§ò©-º¿-Â³-Áª 

À§„:BeO, Al 2 O 3 

BeO ´ó-ìñ¡¦½½-À¯ñ-º¾-§ò© 

BeO ´ó-ìñ¡¦½½-À¯ñ-®¾-À§ò. 

5. ¡ùðëö¸-Âì¹½-´ó-ìñ¡¦½½-À¯ñ¡¾¤ Íõ À¯ñ-º¾-§ò© ´ó-¥÷©Íº´-ÁÍ¸ -Áì½ ¥÷©-³ö©-¦ø¤ -À²¾½-À¯ñ-ê¾©- 

¯½¦ö´-ºó -ºö¤ ¦È¸-¡ùðëö¸-Âì¹½-´ó-ìñ¡¦½½-À¯ñ-º¾-§ò©-´ó-¥÷©Íº´-ÁÍ¸ -Áì½-¥÷©-³ö©ªÔ. 

6. Ã-»º®-¸¼©¼¸¡ñ-£¸¾´-À¯ñ-®¾-À§ó¥½Í÷©ìö¤-ÁªÈ-§É¾¨-¹¾-¢¸¾. ºö¡-§ò©-¢º¤-¥÷ IA À¯ñ-®¾-À§óÁ»¤ê†-¦÷©, 

ºö¡-§ò©-¥÷ VIIA À¯ñ-º¾-§ò©-Á»¤-ê†-¦÷©. 

37

III. 

ìñ¡¦½½-¢º¤-ê¾©-¯½¦ö´-ª¾´-¥÷ (®¾¤-¥÷) 

1. ê¾©-¯½¦ö´-¢º¤-ê¾©-Ã-¥÷ IA. 

À´•ºÍº´-ÁÍ¸ Íõ ì½ì¾¨-Ã-Õ-¦¾´¾©-§ñ¡-¿-Ä³³É¾. 

´ó-¥÷©Íº´-ÁÍ¸ -Áì½ ¥÷©-³ö©-¦ø¤. 

ê¾©-¯½¦ö´-Âì¹½-¥÷ IA ¦È¸Í¾¨-ì½ì¾¨-Ã-Õ-Ä©É-©ó-À§„: ¡¾¡-Â®ñ©, ³ö©-¦½-³ñ©, §÷-³ñ© ¨ö¡- 

À¸˜¡¾¡-Â®ñ© -Áì½- §÷-³ñ©-¢º¤ Li ì½-ì¾¨-Ä©ÉÎûº¨. 

ê¾©-¯½¦ö´-¢º¤-ºö¡-§ò©, »ó-©ö¡-§ò©, §÷³ö¸ Áì½ »ó-©ö¸¢º¤-ê¾©-´ø-¥÷ IA À´•º-ì½ì¾¨-Ã-Õ-´ó- 

ìñ¡¦½½-À¯ñ-®¾-À§ò. ¦È¸-ê¾©-¯½¦ö´-¢º¤ Cl ´ó -ìñ¡¦½½-À¯ñ¡¾¤. 

2. ê¾©-¯½¦ö´-¢º¤-¥÷ IIA 

´ó£È¾-ºö¡-§ò©-©¾§ö¤-Àê‣¾-¡ñ® +2 

-À¯ñ-ê¾©-¯½¦ö´-¢-º¤ºó-ºö¤-¨ö¡-À¸˜ Be 

´ó-¥÷©Íº´-ÁÍ¸ -Áì½-¥÷©-³ö©-¦ø¤. 

À´•ºÍº´-ÁÍ¸ Íõ ì½ì¾¨-¦¾´¾©-§ñ¡-¿-Ä³³É¾-Ä©É-©ó. 

ê¾©-¯½¦ö´¥÷ IIA ì¸´ªö¸-¡ñ®-Ä³³É¾ -1 ¦È¸Í¾¨¥½-®Òì½ì¾¨-Ã-Õ ªö¸µÈ¾¤ MgCl 2 

ê¾©-¯½¦ö´-ºö¡-§ò©- -Áì½ §÷-³ö¸¥÷ IIA À´•º-ì½ì¾¨-Ã-Õ-´ó-ìñ¡¦½½-À¯ñ-®¾-À§ó (Be ´ó - 

ìñ¡¦½½-À¯ñ-êñ¤-º¾-§ò© -Áì½- ®¾-À§ó) 

3. ê¾©-¯½¦ö´-¢º¤-ê¾©-Ã-¥÷ VIIA 

ìñ¡¦½½-¢º¤-ê¾©-Ã-¥÷ VIIA 

 

´ó 3 ²¾¸½ F À¯ñ-º¾¨-¦ó-ÀÍõº¤, Cl ¦ó -ÀÍõº¤-Á¡´-¢¼¸, Br À¯ñ-ê¾©-ÁÍ¸¦óÕª¾, I À¯ñ-ê¾©- 

Á¢¤-¦ó©¿, 

-À´•º-À¯ñ-ê¾©-º¾¨-¥½-´ó-¦ó´È¸¤ Áì½ At À¯ñ-ê¾©Á¢¤ÁªÈ®Ò´óÃê¿´½§¾©, 

À¯ñê¾©¡¿´ñª½²¾®ìñ¤¦óê†¦ñ¤À£¾½¢œ ¥½¦ñ¤À¡©À¹ñ¸È¾¦ó¢º¤ê¾©Ã¥÷»¾ÂìÁ§À¢˜´¢÷É-ÁªÈ-Àêò¤ìö¤-ì÷È´. 

 

-À¯ñ-ê¾©-À®•º, -À¯ñ-²ò©-Â©¨-¦½-À²¾½ F, ´ó-¥÷©-Íº´-ÁÍ¸-Áì½ ¥÷©-³ö©-ªÔ, ì½ì¾¨-Ã-Õ- 

Ä©ÉÎûº¨, ì½ì¾¨-Ä©É-©óÃ-ªö¸-ì½ì¾¨-ºö¤£½-ê¾©-´ó -ìñ¡¦½½-À¯ñ-º¾-§ò©. 

38

´ó-Àì¡-ºö¡-§ó-©¾-§ö¤Í¾¨£È¾ »ñ®-Àº-Àìñ¡-ªëö¤-Ä©É-©ó ÁªÈ-¥½Í÷©ìö¤-À´•º-Àì¡-º¾-Âª´À²š´¢œ. »¾-Âì- 

Á§ªö¸-Àêò¤-¦¾´¾©-¯½ªò¡òìò¨¾-¡ñ®-»¾-Âì-Á§-ªö¸-ì÷È´ ªö¸µÈ¾¤: 

{ { 

-ÁªÈ-®Ò¦¾´¾©-¨øÉ F ºº¡-Ä©É. 

 

F 2 ì½-À®ó©-®ðìò-À¸-´õ©, Cl 2 ¯½-ªò-¡òìò¨¾-Ä©É-©ó 

-Ã-®Èº-´ó-Á¦¤-¦½-¹¸È¾¤ Br- À¡ó©-¯½ªò¡òìò¨¾-¡ñ® H 2 

À´•º-´ó Pt À¯ñ-ªö¸-Àì„¤µøÈ-º÷¹½²ø´ 200 ºö¤-¦¾ ¦È¸ I 2 À¡ó©-¯½ªò¡òìò¨¾-¯š 

↔ 

# ìñ¡¦½½-¢º¤-ê¾©-¯½¦ö´-¥÷ VIIA. 

À¡ó©-êñ¤-ê¾-©¯½¦ö´-ºó -ºö¤ -Áì½ -Â¡-¸¾-ìñ¤ Ex: NaCl, KCl, F 2 O, Cl 2 O, HCl, HF. 

-À¡ó©-ê¾©-¯½¦ö´-ê†-´ó-Àì¡-ºö¡-§ó-©¾-§ö¤Í¾¨£È¾-À§„: KClO, KClO 2 , KClO 3 , KClO 4 À§…¤´ó-Àì¡-ºö¡- 

§ó-©¾-§ö¤ +1, +2, +3, +4, -ª¾´ì¿©ñ®. 

ê¾©-¯½¦ö´-ºö¡-§ò© -Áì½ §÷-³ö¸ -À´•º-ì½ì¾¨-Ã-Õ-ê¾-©ì½ì¾¨-´ó -ìñ¡¦½½-À¯ñ-º¾-§ò©. 

¡¾-¡¿ö©-ê†-ª˜¤-¢º¤-ê¾©-Ã-ª¾-ª¾ì¾¤. 

1. ¡¾-¡¿ö©-»º®-¸¼. 

Ã¹É-¦ñ¤-À¡©-À®…¤ªö¸-Àì¡ê†-Ã¹¨Èê†È¦÷©-Ã-Á«¸-¡¾-Á¥¡-µ¾¨-Àº-Àì¡-ªëö¤. ªö¸-Àì¡-©„¤¡È¾¸-¥½-À¯ñ-ªö¸- 

®º¡-À«ò¤»º®-¸¼. 

ªö¸µÈ¾¤: ê¾©´ø Br ´ó-Àì¡-º¾-Âª´ 35, ê¾©-´ø Br ¥½-µøÈ-Ã-»º®-¸¼-Ã©? 

À»ö¾-Á¥¡-µ¾¨-Àº-Àìñ¡-ªëö¤-Ä©É-©„¤š: 

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 d 10 4p 5 

ªö¸-Àì¡ê†-Ã¹¨È ê†-¦÷©-Ã-Á«¸-¡¾-Á¥¡-µ¾¨-Àº-Àì¡-ªëö¤-Á´È 4 ©„¤˜ Br ¥½-¨øÈ-Ã-»º®-¸¼ IV 

2. ¡¾¡¿ö©-¥÷-¢º¤-ê¾©-Ã-ª¾-ª¾ì¾¤. 

2.1. ¡¾-¡¿ö©-Ã-¥÷-ªíªð (A) 

Ã¹É-¦ñ¤-À¡©-¥¿¸-Àº-Àìñ¡-ª»ö¤-¨øÈ-§˜-º¡-¦÷©-ê†-ìö¤êÉ¾¨ S Áì½ P ¡¿ö©-Á°-²¾®-ì÷È´-š. 

39

S 1 À¯ñ-¥÷ IA ¥÷-Âì¹½-©„¤. 

S 2 À¯ñ-¥÷ IIA ¥÷-Âì¹½-©„¤-©ò. 

P 1 À¯ñ-¥÷ IIIA. 

¡¾-¡¿ö©-Ã-¥÷ 

P 2 À¯ñ-¥÷ IVA. 

ªíªð (A) P 3 À¯ñ-¥÷ V. 

P 4 À¯ñ-¥÷ VIA. 

P 5 À¯ñ-¥÷ VIIA. 

P 6 À¯ñ-¥÷ VIIIA 

ªö¸µÈ¾¤: ¾ªëó-ºº´-´ó-Àì¡-º¾-Âª´ 11 «¾´-¸È¾-¾ªëó -ºº´-¥½-µøÈ¥÷-Ã©-Ã-ª¾-ª½ì¾¤-ê¾©. 

-Á¥¡-µ¾¨-Àº-Àìñ¡-ª»ö¤ 11 Na:1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 

IA 

Àº-Àìñ¡-ªëö¤-§˜-º¡-¦÷©-£õ-§˜ê† 3 ´ó 1e - µøÈ-ì½©ñ®-²½ìñ¤¤¾-¨Èº¨ (3s 1 ) ©„¤˜-¾ªëó -ºº´-¥½-µøÈ¥÷ 

2.2. ¡¾-¡¿ö©-Ã-¥÷-¦¿»º¤ (B) 

Ã¹É-¦ñ¤-À¡©-¥¿¸-Àº-Àìñ¡-ª»ö¤-§˜-º¡-¦÷©-ê†-ìö¤êÉ¨©É¸¨ d- Áì½ f- ÁìÉ¸-¡¿ö©-Á°-²¾®-ì÷È´-š. 

d 1 À¯ñ-¥÷ I B 

d 2 -À¯ñ-¥÷ IV B 

d 3 À¯ñ-¥÷ V B 

d 4 À¯ñ-¥÷ VI B 

¡¾-¡¿ö©-¥÷-¦¿»º¤- 

d 5- À¯ñ-¥÷ VII B 

d 6 À¯ñ-¥÷ VIIIB 



d 9 À¯ñ-¥÷ IB 

d 10 À¯ñ-¥÷ IIB 

40

ªö¸µÈ¾¤:¥‣¤-Ã¹É-»øÉ-ê†-ª˜¤-Ã-ª¾-ª½ì¾¤-ê¾©-¢º¤-ê¾©-´ø 30 A 

-Á¥¡-µ¾¨-Àº-Àì¡-ªëö¤¤ 30 A :1S 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 10 

ªö¸-Àì¡ê†-Ã¹¨Èê†-¦÷©-Ã-¡¾-Á¥¡-µ¾¨-Àº-Àì¡-ª»ö¤-£õ: 4 ¦½-˜ê¾© A -¥½-µøÈ»º®-¸¼ê† IV ¥¾¡- 

¡¾-Á¥¡-µ¾¨-Àº-Àì¡-ªëö¤-À¹ñ-¸È¾-Àº-Àì¡-ªëö¤-©É¸¨-ê¾© d. ©„˜ê¾© A -¥½-¨øÈ-¥÷-¦¿»º¤ (B) ´ó-Àº-Àìñ¡- 

ªëö¤-§˜º¡-¦÷© 4S 2 Áì½ 3d 10 ©„¤˜ê¾© -A ¥½µøÈ-¥÷ -ê† IIB. 

41

ຍຈີ 6 

1. ກາະກບຍໄາຄະຖາະູ 

ຍາຄທາປູ ໄກໃ ຼທກັຍຄປໃ າຄະຖາະູ, າະຖາຄ ຖະ ໃ າຽີ 

ກາໄຍຖັຄີກາຈ (ກະບະຸາກຖຍ) ຖະ ກ່າະຄ (ກາ່າ ໃ ຄຂບຄຍັຈາບະຸາກຖຍາກ 

ຖນະໜຶ ໃ ຄາງແໄຶຈິກ່າຂບຄຄະນທໃ າຄ) ເບໄາງະະທັຈີ XIX ຽປັຈເນໄໄຍແຈໄາກາກາະກບຍ 

ໄາຄບັັຍຂບຄາຖະະູ. ກາໄຍີໄແຈໄິູຈເນໄຽນັທໃ າກາີ ໃ ໜໄາຂບຄຍັຈາຽບຽຖັກຕຄດູ ໃ ເະຖາະູ 

ໜຶ ໃ ຄໂ, ກາຶກາກໃ ຼທກັຍກ່າັຈະາຍຖັຄີຂບຄຍັຈາາຈູຽີ ( 

ະຈຄເນໄຽນັທໃ າຍັຈາ 

ະຖາະູໃ ຍັຸີຽບຽຖັກຕຄຽັ່າທນົາງ ຖະ ທັຈຊຸໜຶ ໃ ຄີ ໃ ຊ ແໄາຍັຸຍທກ. ຍັຈາຽຖ ໃ າຄະກບຍ 

ຽັນົັກຊາບັໜຶ ໃ ຄບີກເກາີໜໄາຂບຄບະຸາກີ ໃ ຽກີຈແໄາຍັຸຍທກ. ຍັຈາຽຖາຄະກບຍຽັນົັກ ໄ 

ຊາບັໜຶ ໃ ຄບີກເກາີໜໄາຂບຄບະຸາກີ ໃ ຽກີຈແໄາຍັຸຍທກດູ ໃ າງເະຖາະູ. 

ຽນຈີ ໃ ່າັບີກບັໜຶ ໃ ຄເກາປັຍປູ ໄຄະກບຍໄາຄບັັຍຂບຄະຖາະູໃ ກາໄຍກຈຽກ 

ປບຍທຼຂບຄຽຽຈຽຖບຽິ ໃ ຄກໃ າທແທໄທໃ າ: ຍັຈາກ່າະິຈິາຍຂບຄາຈ ຈັ ໃ ຄຈໃ ຼທກັກັຍຍັຈາັງາຖັກໃ າຄໂ 

ຖະ ປູຍກາປໃ ທໃ ່າຖາປບຍທຼໜຶ ໃ ຄບີຄາທາາະຖາະູຂບຄຍັຈາາຈູຽີ. 

ຽນຈີ ໃ ທໃ າ: 

ຊໄານາກທໃ າີກາທັຖະນທໃ າຄຍັຈາາຈູຽີີ ໃ ະກບຍຈໄທງະຖາະູ 

ຍັຈາະຖາະູະຍັຸິ ໃ ຄເຈໜຶ ໃ ຄີ ໃ ກັ ຖະ ຈໄທງຽນຈັໄທກັຶ ໃ ຄີຄໄາຄີ ໃ ັຍ. 

2.ະຖັຄຄາຍັຈາຽບຽຖັກຕຄດູ ໃ ເະຖາະູ 

ໃ ທໃ າ 

ຽິ ໃ ຽບີໄທໃ າ: ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄ ໃ ະຖັຄຄາ່າຖັຍງກຽບາໜຶ ໃ ຄຽບຽຖັກຕຄບບກາກໜຶ ໃ ຄຽຖກູ 

ຂບຄະຖາະູີ ໃ ຍ່ ໃ ຊ ກ່າັກັຍບ ໃ ແເແຖງະນໃ າຄແກຽ ໃ າີ ໃ ະແກແຈໄ 

ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄ (Ionization energy) ັງາຖັກ IE ໝາງຽຊິຄະຖັຄຄາ່າທໄບງີ ໃ ຸຈີ ໃ 

ຽປັຈເນໄຽບຽຖັກຕຄນົ ຸຈບບກາກບາເາທະບາງ. 

ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄີ ໃ ຽປັຈເນໄຽບຽຖັກຕຄ່າບິຈນົ ຸຈາກບາເາທະບາງຽບີໄທໃ າ: 

ງກຽັບີບຄຖ່າຈັຍີ ໃ 1 ັງາຖັກ IE ຂຼຽັ ໃ ທແແຈໄຈັ ໃ ຄີໄ: 

ໃ ັງາຖັຂບຄາຈ 

ະຖັຄຄາ 

ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄີ ໃ ຽປັຈເນໄຽບຽຖັກຕຄທີ ໃ 2 ນົ ຸຈບບກາກບີບຄຍທກເາທະບາງ 

ະຖັຄຄາງກບີບຄຖ່າຈັຍີ ໃ 2 ັງາຖັກ IE 2 ຂຼຽັ ໃ ທແຽັຈັ ໃ ຄີໄ: 

ໃ ັງາຖັຂບຄາຈ 

ຽບີໄທໃ າ 

42

ໃ 

ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄີ ໃ ຽປັຈເນໄຽບຽຖັກຕຄທີ ໃ 3, 4, 5... ນົ ຸຈບບກາກບີບຄເາທະບາງີີຍັຸ 

+2, +3, +4...ຽບີໄທໃ າະຖັຄຄາງກບີບຄຖ່າຈັຍີ ໃ 3, 4, 5 າຖ່າຈັຍັງາຖັກ 

ະຽນັແຈໄທໃ າ 

າຖ່າຈັຍາກກາຈຖບຄຈັ ໃ ຄກໃ າທບະິຍາງແຈໄຈັ ໃ ຄ 

ີໄ: ຽບຽຖັກຕຄຽິ ໃ ຄຖໃ ດູ ໃ ບໄບິທຽົງກັຍຕເິທຽົງີປຄຈຶຄຈູຈຽິ ໃ ຄກັ ຖະ ກັ, ກາຈຶຄຽບຽຖັກຕຄ 

່າບິຈເນໄນົ ຸຈບບກາກບາເໄະຖັຄຄາໄບງີ ໃ ຸຈ ຽາະຽັຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ດູ ໃ າງເເກໄາກິທຽົງນົາງີ ໃ ຸຈ 

, ຶ ໃ ຄຊ ກິທຽົງຈຶຄຈູຈຈໄທງປຄີ ໃ ໄບງີ ໃ ຸຈ, ຶ ໃ ຄາາຈຈຶ ໃ ຄບບກແຈໄຍຍຄໃາງໂ ນົ ເໄະຖັຄຄາເກາຈຶຄໄບງີ 

ຸຈ, 

ໃ ທກາຈຶຄຽບຽຖັກຕຄ່ 

ໃ ໂແໄບຄເໄະຖັຄຄານົາງຂ ໄ, 

ບກາກັໄໃ າະຖັຄຄາເກາງກບີບຄຖ່າຈັຍຈຼທກັຂບຄາຈໃ າຄະິຈກັ 

ຽາະຊ ກິທຽົງຈຶຄຈູຈຈໄທງປຄີ ໃ ຽີ ໃ ຂ ໄ, 

ງັຄີໃ າຍ່ ໃ ຽ ໃ າກັງໄບບາ 

ຂບຄາຈໃ ຖະະິຈີຂະໜາຈຍ່ ໃ ຽ ໃ າກັ ນົ ີປຄຈຶຄຈູຈຖະນທໃ າຄຕຄເິທຽົງກັຍຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ະຈຶຄ 

ບບກຍ່ ໃ ຽ ໃ າກັ. 

ະຖັຄຄາງກທຽັບີບຄຂບຄາຈະີັກຖ່າຈັຍ 

ຖະະິຈຽັ ໃ : 

າຈປີຈຕີ 1 ຽບຽຖັກຕຄ ຶ ໃ ຄີະຖັຄຄາງກຽັບີບຄ 1 ຖ່າຈັຍ : 

າຈກາກຍບີ 6 ຽບຽຖັກຕຄ ຶ ໃ ຄີະຖັຄຄາງກຽັບີບຄ 6 ຖ າຈັຍ : 

າຈາຽງີບບີ 12 ຽບຽຖັກຕຄ ຶ ໃ ຄີະຖັຄຄາງກຽັບີບຄ 12 ຖ າຈັຍ : 

ຽ ໃ ບິາຖະາໃ າ 

ຂ ໄດູ ໃ ກັຍ່າທຽບຽຖັກຕຄເບາຂບຄາຈໃ 

ຖ່າຈັຍໃ າຄໂ ຂບຄາຈໃ ຖະະິຈຽປັຈເນໄັິຊາແຈໄທໃ າຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ຖໃ ບໄບ 

ປບຍິທຽົງະັຈຖຼຄຈງກາງກບບກຽັກຸ ໃ ໂ ໃ ຖະກຸ ໃ ະດູ ໃ ນໃ າຄາກິທຽົງຍ່ ໃ ຽ ໃ າກັ ນົ ດູ ໃ ເຖະຈັຍ 

ະຖັຄຄາຍ່ ໃ ຽ ໃ າກັ, ຈງີ ໃ ກຸ ໃ ດູ ໃ ເກໄກັຍິທຽົງນົາງີ ໃ ຸຈະີໃ າ ູຄີ ໃ ຸຈ, ໃ ທກຸ ໃ ີ ໃ ດູ ໃ ນໃ າຄາກິທ 

ຽົງບບກາະີໃ າ ນົ ຸຈຖຄ ນົ ກຸ ໃ ຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ດູ ໃ ເກໄິທຽົງີະຖັຄຄາ່ ໃ າຸຈຶ ໃ ຄໄບຄເນໄະຖັຄຄາ ນົາງ 

ີ ໃ ຸຈ ຶ ໃ ຄາາຈຽບາະະປຄຈຶຄຈູຈຂບຄິທຽົງນົ ຸຈບບກາກບາແຈໄ. ໃ ທກຸ ໃ ຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ດູ ໃ ຊັຈບບກາ 

ະີະຖັຄຄາຽີ ໃ ຂ ໄ, ຽ ໃ ບໄບຄກາຈຶຄາກບາ ຶ ໃ ຄເໄະຖັຄຄາ ໄບງຖຄ, ່າຖັຍ່າທຽບຽຖັກຕຄເ 

ໃ ຖະກຸ ໃ າາຈິາຖະາແຈໄາກໃ າ 

ີໄ: ຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ດູ ໃ ເກຸ ໃ ຈຼທກັະີໃ າ 

ຽັກາຄຈຶຄາກບາ ນົ ບີບຄີ ໃ ຍັຸໃ າຄກັ) ໃ ທຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ີໃ າ 

ຖ່າຈັຍໃ າຄໂັໄຄໃ ຖ່າຈັຍີ ໃ 1 ຽຊິຄຖ່າຈັຍຸຈໄາງ. ິາຖະາແຈໄຈັ ໃ ຄ 

ເກໄຼຄກັ (າຽນຈີ ໃ ຍ່ ໃ ຽ ໃ າກັ ຽາະກາຈຶຄຽບຽຖັກຕຄໃ ຖະ 

ໃ າຄກັດໃ າຄະໄຄ ະຈຄທໃ າດູ ໃ ໃ າຄ 

ກຸ ໃ ກັິາຖະາທດໃ າຄະຖັຄຄາກາງກບີບຄຂບຄາຈບາຖູີງຽິ ໃ ຄີ 13 ຖ່າຈັຍ (ງໄບີ 13 ຽບຽຖັກຕຄ) 

ຈັ ໃ ຄີໄ: 

43

ະຖັຄຄາກາງກບີບຄຖ່າຈັຍີ ໃ ັງາຖັກ ະຖັຄຄາ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

າະຖາຄ ະຖັຄຄາກາງກບີບຄຖ່າຈັຍີ ໃ 1 ຽຊິຄີ ໃ 13 ຂບຄບາຖູີບບ 

0.594 

1.823 

2.751 ໃ າໃ າຄກັ 

11.584 ດໃ າຄະໄຄ 

14.837 

18.384 

23.302 

27.466 

31.905 

38.464 

42.661 ໃ າໃ າຄກັ 

201.283 ດໃ າຄະໄຄ 

222.327 

ຽ ໃ ບິາຖະາໃ າ 

ຂບຄບາຖູີງາາຈຍໃ ຄຽບຽຖັກຕຄແຈໄ 3 ກຸ ໃ ຈັ ໃ ຄີໄ: 

ກຸ ໃ ີ ໃ 1 ຽິ ໃ ຄດູ ໃ ແກາກິທຽົງນົາງີ ໃ ຸຈປູ ໄແຈໄຽາະເໄະຖັຄຄາເກາຈຶຄບບກໄບງ ຖະ ກຸ ໃ ີໄີ 3 ຽາະ 

ຽຊິຄ ີໃ າເກໄຼຄກັ ຖະ ໃ າໃ າຄາກ ນົາງດໃ າຄະໄຄ 

ກຸ ໃ ີ ໃ 2 ຽິ ໃ ຄດູ ໃ ເກໄິທຽົງນົາງຂ ໄປູ ໄແຈໄຽາະະຖັຄຄາເກາຈຶຄບບກນົາງຂ ໄ ຖະ ກຸ ໃ ີໄີ 

8 ຽາະ 

ີໃ າເກໄຼຄກັ ຖະ ໃ າໃ າຄາກ 

ນົາງດໃ າຄະໄຄ 

ກຸ ໃ ີ ໃ 3 ຽິ ໃ ຄດູ ໃ ເກໄິທຽົງນົາງີ ໃ ຸຈປູ ໄແຈໄຽາະະຖັຄຄາເກາຈຶຄູຄຸຈ ຖະ ກຸ ໃ ີໄີ 2 ຽາະ 

ຖະ 

ີໃ າໃ າຄກັຍ່ ໃ ະໄຄ. 

ຈັ ໃ ຄັໄຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ດູ ໃ ບໄບປບຍິທຽົງຂບຄບາຖູີງທີກາັຈຖຼຄຽັ 3 ກຸ ໃ າກິທຽົງຈັ ໃ ຄີໄ: 

3.ິຈ່າຶກກໃ ຼທກັຍໃ າຽີ 

ໃ າຽີໃ ທຽຖກີ ໃ ະະຈຄຽຊິຄໃ າແໄາຍັຸ ນົ ແໄາຍັຸຸຈຂບຄາຈ ນົ ຸຂບຄາຈ ຽິ ໃ ຄບາຈດູ ໃ 

ເປູຍາຈະ ນົ ປູຍບີບຄ. ໃ າຽີໃ ທນົາງຽັ່າທຽັຍທກ ນົ ຖຍ ນົ ູ. ເາຈະບາບີບຄ 

ີກາເນໄ ຖະ ປັຍຽບຽຖັກຕຄກາງຽັບີບຄຍທກ ຖະ ບີບຄຖຍ. 

ນົັກກາເກາກ່າໜຈໃ າຽີ 

ໃ າຽີຂບຄາຈບິຈະນົະ (າຈຈໃ ຼທ) ຍ່ ໃ ທໃ າາຈັໄໜຶ ໃ ຄຽຖກຸະະກບຍຈໄທງັກບາກ່ ໃ າີໃ າ 

ຽ ໃ າກັຍູຽັ ໃ : Na, Zn, Cu, He, H 2 , N 2 , O 2 , Cl 2 , P 4 , S 8 ຖະ ບ ໃ ໂີຽຖກບກີຈາຄຽ ໃ າກັຍູ. 

44

ຽຖກບກີຈາຄຂບຄປີຈຕເາຈະ ຈງ ໃ ທແ (H ຖທທກັຍບະຖນະ) ຽັ ໃ : HCl, H 2 O, 

H 2 SO 4 ຖະ ບ ໃ ໂ ີໃ າຽ ໃ າກັຍ +1 ໃ ເາຈະແປຈຈຂບຄຖນະ (ຖທທກັຍຖນະ) ຽັ ໃ : NaH, 

CaH 2 ປີຈຕີໃ າຽີຽ ໃ າກັຍ -1. 

ໃ າຽີຂບຄບກີເາຈະຈງ ໃ ທແຽໃ ໃ າກັຍ -2 ໃ ເາຈະຽີບກິຈຽັ ໃ : H 2 O 2 ຖະ 

BaO 2 ບກີີໃ າຽີຽ ໃ າກັຍ -1 ເາຈະຸຍຽີບກິຈຽັ ໃ : KO 2 ບກີີໃ າຽີຽ ໃ າກັຍ -1/2 

ຖະ ເາຈະ OF 2 ຽ ໃ າັໄີ ໃ ບກີີໃ າຽີຽ ໃ າກັຍ +2 

ໃ າຽີຂບຄບີບຄີ ໃ ະກບຍຈໄທງບາະິຈຈຼທ ີໃ າຽ ໃ າກັຍຍັຸີ ໃ ໄິ ໃ ຄຂບຄບີບຄັໄຽັ ໃ : Mg 2+ ີ 

ໃ າຽີຽ ໃ າກັຍ +2 F - ີໃ າຽີຽ ໃ າກັຍ -1 ຽັໄ. 

ບີບຄີ ໃ ະກບຍຈໄທງບານົາງກທໃ າໜຶ ໃ ຄະິຈ ຖທຂບຄໃ າຽີຂບຄບາັຄໝຈະຽ ໃ າກັຍຍັຸີ ໃ 

ໄິ ໃ ຄຂບຄບີບຄັໄຽັ ໃ - 

: ຽຖກບກີຈາຄຂບຄ SO 4 

ຽ ໃ - 

າກັຍ -2 ຽຖກບກີຈາຄຂບຄ NH 4 ຽ ໃ າກັຍ +1 ຽັໄ. 

ເາຈະໜຶ ໃ ຄໂຍທກຂບຄໃ າຽີຂບຄບາັຄໝຈຽ ໃ າກັຍູຽັ ໃ : H 2 O H ີໃ າຽີ = +1 ໃ 

ີ H 2 ບາຶ ໃ ຄີຽຖກບກີຈາຄັຄໝຈຽ ໃ າກັຍ +2 O ີຽຖກບກີຈາຄ = -2 ຽ ໃ ບຖທກັະຽ ໃ າກັຍູ. 

ຽີ ໃ ໃ 

າຈຸ IA, IIA, IIIA ເາຈະໃ າຄໂີໃ າຽີ = +1, +2, ຖະ +3 

າຈບະຖນະໃ ທນົາງເາຈະີໃ າຽີແຈໄນົາງໃ າຽັ ໃ : Cl ເ HCl, HClO, HClO 2 , HClO 3 

ຖະ HClO 4 ີຽຖກບກີຈາຄຽ ໃ າກັຍ -1, +1, +3, +5 ຖະ +7 າຈຸ IVA ຽຊິຄ VIIA ີໃ າຽີ່ ໃ າຸຈ ຖະ 

ູຄຸຈຈັ ໃ ຄາະຖາຄ 

ຸາຈ 

IV 

V 

VI 

VII 

ໃ າຽີ່ ໃ າຸຈ 

-4 

-3 

-2 

-1 

ໃ າຽີູຄຸຈ 

+4 

+5 

+6 

+7 

າຈຕັຄີຄໃ ທນົາງີໃ າຽີແຈໄນົາງກທໃ າໜຶ ໃ ຄໃ າຽັ ໃ : Fe ເ FeO ຖະ Fe 2 O 3 ີໃ າຽີ +2 ຖະ 

+3 າຖ່າຈັຍ 

ການາໃ າຽີະໄບຄ ໃ ູຈຂບຄບີບຄໃ າຄໂແຈໄ ບີບຄໃ ບີບຄີ ໃ ະກບຍຈໄທງບານົາງກທໃ າ 1 

ະິຈຽັ ໃ : ບີບຄີັຈ (NO - 3 ), ບີບຄກາກຍັຈ (CO 2- 3 ), ບີບຄບາ (NH + 4 ) ຖະ ບ ໃ ໂ 

ກາບກນາຽຖກໃ າຽີ: ກາບກໃ າຽີາາຈຽປັຈແຈໄຈງທິີຈັ ໃ ຄ່ ໃ ແີໄ: 

1) ຸຈໃ າຽີຂບຄາຈີ ໃ ໄບຄກາບກນາ 

45

2) ່າໃ າຽີຂບຄາຈີ ໃ ປູ ໄຖໄທ ຖະ ໃ າຽີຂບຄາຈີ ໃ ໄບຄກາບກນາຂຼຽັ, ານົັກກາເຂ່ໄ 

5 ນົ ຂ່ໄ 6 ຖໄທກໄຽ ໃ ບນາໃ າຽີຂບຄາຈຈັ ໃ ຄກໃ າທ 

3) ່າຖັຍເາຈະບີບຄ ີ ໃ ະກບຍຈໄທງບີບຄ ຖະ ຍ່ ໃ ປູ ໄໃ າຽີຂບຄາຈນົາງກທໃ າ 1 ະິຈຽ ໃ ບ 

ໄບຄການາໃ າຽີຂບຄາຈ, ທງກຽັບີບຄຍທກ ຖະ ບີບຄຖຍກໃ ບຶ ໃ ຄຸຈໃ າຽີຂບຄາຈີ ໃ ໄບຄກາ 

ບກນາຖໄທ ່າໃ າຽີຂບຄາຈີ ໃ ປູ ໄຖໄທກັຍຂບຄາຈີ ໃ ໄບຄກາປູ ໄແຂຼ ານົັກກາເຂ່ໄ 5 າກັໄ 

ຶ ໃ ຄກໄຽ ໃ ບນາໃ າຽີຂບຄາຈຈັ ໃ ຄກໃ າທ. 

4.ຄປໃ າຄຽບຽຖັກຕຄຂບຄຍັຈາະຖາະູ 

ຄໄາຄຂບຄຽບຽຖັກຕຄຂບຄຍັຈາະຖາະູີ ໃ ັຈຽັຖະຍຼຍໃ ຼຄຍຍຖັກະະຽັປບຍທຼ ເ 

ຽ ໃ ບຽີ ໃ ຽຖກະຖາະູຂບຄັຂ ໄ, ທາາາຈຽັປບຍທຼີໄໃ ິຈັກັຍທິ ໃ ຄີ ໃ ທໃ າ ຍັຈາຄໄາຄຽບ 

ຽຖັກຕຄີ ໃ ກັ (ໃ ຍ່ ໃ ໃ ບັຈຼທກັ) ັຈດູ ໃ ເແຖງະນໃ າຄະໝ່ ໃ າະຽໝີ. 

ຈັ ໃ ຄັໄ ຄປໃ າຄຄຽບຽຖັກຕຄຂບຄຍັຈາະຖາະູີ ໃ ບະິຍາງຽຊິຄກາ ກັາຄຈໄາຖັກະະຽີຂບຄຍັ 

ຈາາຈູ ີ ໃ ຸ່າປບຄຈຼທກັເຖະຍຍປບຍທຼຽັ ໃ : ກາກາງຽັປບຍທຼເກາໃ ຼຄຸຖັກະະ. 

ກາຽັປບຍທຼຂບຄຄໄາຄຽບຽຖັກຕຄະຈຄບບກເກາກັຍ າບີກ ດູ ໃ ແຖງະນໃ າຄີ ໃ ກ່າໜຈ. ່າຖັຍ 

າຈູ ຖະ ຈງີປູຍຍຍຖະຈັຍະຖັຄຄຄາງໃ ບງຂບຄຽບຽຖັກຕຄ ກັ. ກາຽັປບຍທຼຂບຄ່າທີ ໃ 

ໃ ບາຄຈໄາຖັກະະຽີ ຖະ ຖັກະະີິກຂບຄຍັຈາູ. ເັໄ ັໄ ຈງະຽາະຖທີຖັຈະໝີະຖາ 

ະູ, ະຖັຄຄາງກຽັບີບຄ, ປຄນັກຽບຽຖັກຕຄ EA. 

ປຄນັກຽບຽຖັກຕຄ EA ໃ ະຖິາະຖັຄຄາີ ໃ ະຖາະູ ໃ ຄບບກ ເຽ ໃ ບໜຶ ໃ ຄຽບຽຖັກຕຄາັຍດູ ໃ ະ 

ຖາະູັໄຖໄທກາງຽັບີບຄຖຍ. 

ຖັຈະໝີບີບຄ (Ionic Radii) ຽັຽຖ ໃ ບຄງາກີ ໃ ຽປາະຍບກຖັຈະໝີຂບຄບີບຄບິຈະນົະ ນົ ບີບຄຈໃ ຼທໂທໃ າ 

ີໃ າຽ ໃ າເຈ ງໄບຽປາຍ່ ໃ າາຈະຍບຈກເນໄໃ ບຖຄແແຈໄທໃ າ: ທາຽຖຽບຽຖັກຕຄຂບຄບີບຄໜຶ ໃ ຄໂັໄຽ ໃ ບີ ໃ ດູ ໃ ຍ່ 

ຖິຽທເຈ ັໄໃ ແຖງະນໃ າຄຖະນທໃ າຄຸຈູກາຄຂບຄິທຽົງແນາໜໄາ ນົ ຍ່ຖິຽທບກຸຈຂບຄຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ທາ 

ຽຖຽບຽຖັກຕຄຽ ໃ ບີ ໃ ດູ ໃ ຽິ ໃ ຄຽປາຊ ທໃ າແຖງະນໃ າຄີໄໃ ຖັຈະໝີຂບຄບີບຄັໄກ່າຈຍ່ ໃ ແຈໄໃ ບ ນົ ງາກນົາງ 

ຖະ ເກ່ຖະີບີບຄຍທກກັຍບີບຄຖຍຽຂໄາາ່າັຈກັ ຖະ ຽກີຈັະບີບຄ ຈັ ໃ ຄກໃ າທາຖໄທັໄຽປາກ່ ໃ າາຈທັຈ 

ແຈໄໃ ບ, ະຽາະໃ າແຖງະນໃ າຄຖະນທໃ າຄຸຈູກາຄຂບຄິທຽົງຂບຄບີບຄັຄບຄ (r 0 ) ຽ ໃ າັໄ ໃ ທໜໄາຂບຄບີ 

ບຄຍທກ ຖະ ບີບຄຖຍະິໄຸຈີ ໃ ເຈດໃ າຄໃ ບັໄຽປາທັຈກຍ່ ໃ ແຈໄ ງໄບງັຄີັກຽີກໃ ຼທກັຍກາຽກີຈັະ 

ກທາຖັຄ ຖະ ກາັຍໄບກັຖະນທໃ າຄໝບກຽບຽຖັກຕຄຽຂໄາາກໃ ຼທຂໄບຄບີກ. 

ທິີກາີ ໃ ັກຽີນາໃ າຖັຈະໝີຂບຄບີບຄັໄ : ກ່າຈຽບາແທໄທໃ າ ເາຈະບີບຄໜຶ ໃ ຄໂັໄຖັຈະໝີ 

ຂບຄບີບຄໜຶ ໃ ຄກ່ ໃ ແຖງະາຄາກຸຈູກາຄຂບຄິທຽົງຂບຄບີບຄແນາໜໄາບກຂບຄັ 

ີ ໃ ່າັຈດູ ໃ ກັຍໜໄາບກ 

ຂບຄບີກຽບຽຖັກຕຄໜຶ ໃ ຄີ ໃ ດູ ໃ ຊັຈແຈັ ໃ ຄປູຍ: 

46

ìñ©¦½Ïóºóºö¤ A 

ìñ©¦½Ïóºóºö¤ B 

ºóºö¤ A 

ºóºö¤ B 

Äì¨½¹È¾¤ì½¹¸È¾¤¥÷©¦ø¡¾¤¢º¤ò¸À£ù¨¢º¤ÀºÀìñ¡ªëö¤ê¤¦º¤ (r 0 

) 

»ø® 1 ¦½Á©¤ìñ©¦½Ïó¢º¤ºóºö¤ A, ìñ©¦½Ïó¢º¤ºóºö¤ B Áì½ Äì¨½¹È¾¤ì½¹¸È¾¤ 

¥÷©¦ø¡¾¤¢º¤ò¸À£ù¨¢º¤ÀºÀìñ¡ªëö¤êñ¤¦º¤ (r 0 

) 

47

າກີ III ຍັຈາາຈູເໝທຈໄ່ ໃ 

ຍຈີ 7 

ຍັຈາາຈູຸ VIII A (າຈບາງຖໄາ) 

າຈູເຸີ ໃ VIIIA ຽິ ໃ ຄະກບຍີ: helium (He), neon (Ne), argon (Ar), krypton (Kr), 

xenon (Xe) and radon (Ra) ກາຽ ໃ ບແນທໃ ຽີ ຖະ າກຈກາເ່າະາຈຂບຄຍັຈາາຈູເູີໄຍ່ ໃ 

າກຈີນົາງຈັ ໃ ຄຸບ ໃ ໂ. ເຍ່ ໃ ຈໃ າາີໄຽິ ໃ ະນົ ຸຍແຈໄທໃ າ: າຈູເຸີ ໃ VIIIA ີໄຽັາຈບາງີ ໃ ຍ່ ໃ າາຈ 

ປໃ ທກັຍາຈເຈ ນົ ຊໄາີກ່ ໃ ີໜໄບງ. ຈັ ໃ ຄັໄຽ ໃ ບທກັຍ່ ໃ ກະຍກັຍາຈເຈແຈໄຍຍີໄ ຽິ ໃ ຶ ໃ ຄແຈໄັຈຍັຈາ 

າຈູເຸ VIIIA ີໄຽຂໄາຽັາຈູີ ໃ ີໃ າ 0 (ູ) ັກາຈັຄນົາງດູ ໃ ເຖກຸກທັີໄກ່ ໃ ແຈໄທິແ ຖະ 

ໄທໄາກໃ ຼທກັຍາຈູເຸີໄ ຽຊິຄທກັະັຈດູ ໃ ູກ່ ໃ າ ໃ ກ່ ໃ ງັຄແຖໃ ຽຂໄາເາະຖາຄປບຍທຼຽັ ໃ ຈຼທ 

ໃ າາ. 

48

າຈບາງຖໄາຽັບະຖນະທກໜຶ ໃ ຄ ຽິ ໃ ຄີກາັຈຖຼຄຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ໝັໄຄ (nS 2 nP 6 ງກຽທັໄ He ຽິ ໃ ຄຽັ 

1S 2 ) ຍ່ ໃ າາຈໄາຄັະກັຍາຈບ ໃ ແຈໄບີກາຈະກບຍາຈບາງຖໄາຶ ໃ ຄຍ່ ໃ ໃ າະຽກີຈຂ ໄແຈໄ, ໃ ເັຈຸຍັຽປາປູ ໄ 

ຖໄທທໃ າບາງາຈຖໄາຽກີຈາຈະກບຍແຈໄໃ ຽກີຈແຈໄງາກນົາງໄບຄເໄາທະີ ໃ ຽໝາະ. 

1. ະນທັຈກາໄຍ 

ເແຖງະກໃ ບກາໄຍ ທກາຈບາງຖໄາຍັຈາາຈູຽີ ີ ໃ ໃ າກາຍາຖໄທັໄ ຽິ ໃ ແຈໄ່າເໄ 

ນົາງທິີກາ ຽ ໃ ບກ່າຈຖັກະະຽາະຂບຄໃ ຖະາຈູຽນົ ໃ າັໄຽັ ໃ : ຼຄໃ ່າກາຶກາຂີຈຽນຄ າກະາງ ກ່ ໃ 

ະາາຈກ່າຈປູ ໄແຈໄະິຈຂບຄາຈູເຈໜຶ ໃ ຄີ ໃ ະກບຍໄາຄເທັຈຊຸ ຂີຈຽນຄ າກະາງ ກ່ ໃ ະາາຈປູ ໄແຈໄທໃ າ 

ະິຈຂບຄາຈູເຈໜຶ ໃ ຄີ ໃ ະກບຍໄາຄ ເທັຈຊຸທດໃ າຄເຈໜຶ ໃ ຄີ ໃ ່າາຽປັຈກາທິແ. 

ເທັີ 18 ຽຈ ບ 8 ີ 1868 ໃ າົຄຖ (FRANKLAND) ຖະ ໃ າ ຖບກີຽງີ (LOCKEYER) 

ແຈໄັຄຽກຈຽນັທໃ າ: ເຽຄ າກະາງີ ໃແຈໄປັຍາກກາທິຽາະຄຈຈຍທໃ າ: ີຂີຈຽຄ າກະາງໜຶ ໃ ຄີ ໃ ີຖັກະະກ 

ໃ າຄກັຍຂີຈຽຄ າກະາງຂບຄຍັຈາາຈູບ ໃ ໂີ ໃ ຊ ກໄຍາຖໄທເະແໝັໄ. 

ຽປຖີບບ ຽິ ໃ ຄີທາໝາງທໃ າ: ໃ ທະກບຍຂບຄຈທຄາຽທັ. 

າຈູເໝໃ ີໄຽິ ໃ ແຈໄ ໃ ເນໄທໃ າ 

່ ໃ າກັໄາຍ່ ໃ ່ຽ ໃ າເຈີ າຈຽປຖີບບຈັ ໃ ຄກໃ າທກ່ ໃ ຊ ກໄຍທໃ າີເ່າະາຈເຍໜໄາຖກີໄ ຽິ ໃ ຄາຈີໄ 

ແຈໄຄທເາທະຽັາຈບາງີ ໃ ໄບທເປໃ າຈ, າຈກ່າັະາຍຖັຄີ (າຈກ່າັະາຍຖັຄີໃ າຈ 

ູເຈໜຶ ໃ ຄີ ໃ າາຈຽກີຈະິກິຖິງາກທແຈໄຽບຄ ຈງ່າະາຈຖໄທໃ ຼະາຍກາງຽັາຈູະິຈເໝໃ ) 

ຽັ ໃ : າຈຽກົຽທບິກໃ ະິຈປໃ າຈໜຶ ໃ ຄັຄຽກຈເຽ ບ (ຸຽ ບ) ກຍົຈງໃ າຕາແ 

າປບຈີ 1892 ເກາຈຖບຄບກທາໜາໜໄຂບຄາຈບາງບາຈ ໃ າ ຖບຈ ຽຕແຖ (LORD 

RAYLEIGH) ແຈໄັຄຽກຈຽນັທໃ າທາໜາໜໄຂບຄາຈບາງ ບາຈີ ໃ ແຈໄປັຍາກກາງກຽບາາກບາທາກາຈ 

(ງກຽບາບາງ່ໄາ, ບາງບກີ, ບາງກາກຍິກບບກ) ີບັຈາຖ ໃ ທາໜາໜໄຂບຄາຈບາຈ ີ ໃແຈໄາກ 

ກາຸຄໃ ຄາກຽກ ບີົິຈບ່າຼາາຄທິີາຄຽີາຈຽຊິຄ 0.47%. 

ະິກິຖິງາກາຸຄໃ ຄບາິຈາຄຽີ: 

ທາປໄບ 

ໃ 

NH 4 NO 3 → 2H 2 O + N 2 

່ໄາຽ ບງ ບາງບາຈ 

ເຽ ໃ ບຽັ ທັໄ ໃ າ ຽຕແຖ ຶ ໃ ຄັໄຄຂ່ໄຸຈຊາທໃ າ: ບາຈີ ໃ ກັ ໃ ງກບບກາາກບາກາຈັໄ ັງັຄ 

ແຈໄຽ ບກັຍາຈບາງກໜໄາບ ໃ ບີກຽິ ໃ ຄີທາໜັກກທໃ າ່ໄາັ. 

ໃ າ ຽຕແຖ ັກຽີາທ 

ບັຄກິຈ (1852-1916) 

ກາປບຈີ 1894 ໃ າຕາແ ແຈໄເໄຸກທິີາຄຈໄາຽີາຈ ຽ ໃ ບຽປັຈທເຈເນໄງກໃ ຼທແຈໄາຈ 

ຸຈຊາ ນົ ດກໜໄາີ ໃ ເບາກາຈັໄ ຈໄທງທາບຈະງາງາເີ ໃ ຸຈ ຽິ ໃ ກ່ ໃ ະຍ່າຽຖັຈຈັ ໃ ຄີໄ: 

ເໄບາກາຈີ ໃ ງກຽບາບາງ ຈີບກິຈກາກຍບ ຖະ ບາງ່ໄາບບກຖໄທ ເນໄແນົໃ າ່ ໃ ງາທີ ໃ ຽປັຈຈໄທງາຈາຽດີ 

49

ບບີ ໃ ກ່າຖັຄປໄບຈຄຽທຖາັໄ ບາງບກີຂບຄບາກາຈ ະຊ ກງກາຽດີບບຈູຈຽບາກາງຽັບກິຈ, 

ກາກະຍ : 

2Mg + O 2 → 2MgO 

ໃ ທບາງບາຈຂບຄບາກາຈ ກ່ ໃ ະຊ ກາຽດີບບຈູຈຽບາກາງຽັຽກ ບີຽີ ຈັ ໃ ຄຂບຄກາກະຍ: 

3Mg + N 2 → Mg 3 N 2 

ເກາຈຖບຄີໄຽິ ໃ ແຈໄເໄບາກາຈເະຖິານົາງ, ໃ າກາຈຖບຄະນົ ຸຍແຈໄທໃ າ 1% າຈບາງີ ໃ ຍ່ ໃ ຽກີຈ 

ກາກະຍກັຍາຽດີບບ, າກຸຖັກະະີ ໃ ຍ່ ໃ ຽກີຈກາກະຍີໄຽິ ໃ ຽບີໄາຈບາງີໄທໃ າ ບາກກຄ ຽິ ໃ ຄີທາ 

ໝາງທໃ າ: ຍ່ ໃ ນໄາທນັ ນົ າງຈໄາ. ຈງກາປໃ ທ ຖະນທໃ າຄໃ າ ຕາແ ຖະ ໃ າ ຽຕແຖ ຽິ ໃ ແຈໄຽກັຍກໃ ຼທຽບາ 

າຈບາງບາກກຄ ເະຖິານົາງີ ໃ ຸຈຽ ໃ ບ່າກາງກກັ ໃ າຈຍຍາກໃ ທ ໃ ບີກ ເີ ໃ ຸຈກ່ ໃ າາຈໄ 

ຍາຈູເໝໃ . 

ຖ່າຈັຍກາໄຍໃ ີ 1894 ນາ 1898 ີຈັ ໃ ຄີໄ: 

ເີ 1894 ໄແຈໄ າຈບາກກຄ, ີ 1895 ໄແຈໄາຈຽປຖີບບ ຖະ ເີ 1898 ໄແຈໄາຈຽບຄ 

່າຖັຍາຈບາກກຄ (Ar) ໃ າຈຕາແ ຖະ ໃ າົາທັກຽັູ ໄໄຍ. ເາາຽກົັກ່າທໃ າ: ບາກກຄ 

ຽິ ໃ ຄຽັາາຖາທທໃ າ: ຍ່ ໃ ຂຄປຄ ຽັາຈຖຶກຖັຍີໜໄບງ ຖະ ນາງາກ. 

າຈຖາຈຄ (Rn) ຽັາຈີ ໃ ີທາໜັກເຍັຈາາຈບາງັຄນົາງ, ໃ ໃ າ ຖຸງັກ່ ຖະ ໃ າ 

ຈີ ຽັູ ໄໄຍ ຖະ ກໃ ບໜໄາີໄ 900 ີໃ ໃ າຕາແຽັູ ໄໄຍກໃ ຼທກັຍາຈຕາຈຄີໄ ຖະ ຽິ ໃ ເນໄ່າ 

ຽນັທໃ າ: ຕາຈຄ (Rn) ີີຽນົ ໄບ ຖະ ແຈໄປັຍາກາຈຕາຈີ (Ra). 

ໃ າກາທິແ ຖະ ທັຈກ ຍັຈາັກຕາຈແຈໄຖຄທາຽນັທໃ າ: າຈບາງຖໄາ ີ ໃ ດຶຈະຖິານົາງ 

ກທໃ າໝູ ໃ ເຍັງາກາຈຂບຄໜໃ ທງຖກຽປາີໄໃ າຈບາກກຄ, ໃ າາຈ (Paneth) ແຈໄເນໄບັຈາໃ ທແທໄຈັ ໃ ຄີໄ: 

ໃ ທະິຈແຖໃ ຽັຍ່ຖິາຈຂບຄບາກາຈນໄຄີບາຈ 78.09%, ບກີ 20.95%, ບາກກຄ 0.93%, ບາງ 

ກາກຍິກ 0.03%, ບກາກີໄກ່ ໃ ງັຄີຽປຖີບບ 5.3 x 10 -4 , ຽບຄ 1.8 x 10 -3 , ກົິຍຄ 1.5 x 10 -4 , ປີຈຕ 

5 x 10 -5 , ຽຄ 8 x 10 -6 ຖະ ຕາຈຄະາ 6 x 10 -18 


ກາັຈຖຼຄຽບຽຖັກຕຄໃ າຽີ 

ຖັຈະໝີບາ pm 

(ທຽຈີທາ) 

ຸຈປໄບຽ ໃ 

ບງ ( ) 

ຸຈຈ ( ) 

ະຖັຄຄາງກທຽັບີບຄ kJ/mol 

%ເຍັງາກາຈນໄຄ (ຈງຍ່ຖິາຈ) 

He Ne Ar Kr Xe Rn 

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 4p 6 5s 2 5p 6 6s 2 6p 6 

5.2x10 -4 1.8x10 -3 0.93 1.x10 -4 0.7x10 -6 0 

131 174 189 210 215 

-272 -249 -189 -157 -112 -71 

-269 -46 -186 -152 -107 -62 

2373 2081 1520 1351 1170 1032 

50

ບີຄເໃ າະຖາຄຽປາຽນັທໃ າ: ຸຈບຸນະູປໄບຽ 

ໃ ບງ ຖະ ບຸນະູປໄບຈໃ ຖະາຈບາງໃ ່ ໃ າ 

ນົາງ ຖະ ນົ ຸຈຖ ໃ ກັນົາງ. ຖະຈັຍຖັຈະໝີຽຖີ ໃ າຖ່າຈັຍຽປຖີ (He) ປບຈ ຽຄ (Xe). ຽປຖີແໄທາຈັ່າະ 

ຈາະຍ່ ໃ ັກໄາແຈໄໃ ເຽ ໃ ບບຸນະູ່ ໃ າຸຈ (0.9) າງເໄທາຈັ 26 ບັຈ (atm), ປຄແໄາ 

ຖກໃ ຼຽບຽຖັກຕຄນົ ຸຈໃ ບຖຄຽ ໃ ບຽຖກຖ່າຈັຍະຖາະູຽີ ໃ ຂ ໄ. ຕາຈຄໃ າຈຄກ່າະະາຍຖັຄີຽກີຈ 

າາກກາງກທຂບຄາຈຕາຈີ (Ra). 

ບາງຖໄາເ່າະາຈຍ່ ໃ ດູ ໃ ເາທະຽຖີ, ີໃ າຈດູ ໃ ເບາກາຈຽ ໃ າັໄ, ຊໄາຼຍກັຍາຈບາງບ ໃ ໂທກ 

ຽປາະຽນັທໃ າ: າຈບາງຖໄາີ່າທໜໄບງີ ໃ ຸຈ. 


າຈບາງຖໄາີຄະກບຍໄາຄະຖາະູຖຸ ໃ ີໄ: 

ຽປຖີ He 1s 2 

ຽບຄ Ne 2s 2 2p 6 

ບາກກຄ Ar 3s 2 3p 6 

ກົິຍຄ Kr 4s 2 4p 6 

ຽຄ Xe 5s 2 5p 6 

ຕາຈຄ Rn 6s 2 6p 6 

ະຽາະຽບຽຖັກຕຄັຄໝຈຂບຄຍັຈາາຈບາງຖໄາີໄີຖັກະະຽັາທ, ັໄບກຸຈີ 8 ຽບຽຖັກຕຄ 

(ງກຽທັໄຽປຖີ He) ຈັ ໃ ຄັໄ: ຽິ ໃ ຶ ໃ ຄແຈໄັຈຸີ ໃ VIII A ີໄຽຂໄາເຸູ (0) ຖະ ີູຈຽບຽຖັກຕຄຖທຈັ ໃ ຄີໄ: 

nS 2 nP 6 . 

ຖັກະະະຖັຄຄາກາຖກໃ ຼບີບຄຂບຄທກບາງຖໄາີໄດູ ໃ ເຖະຈັຍູຄ, 

ຽິ ໃ ຄຽຖີ ໃ ໃ ຽປຖີ (He) 

ປບຈຕາຈຄ (Rn). ແຈໄີໄຍບກຽຊິຄຖັກະະກາຖກໃ ຼບີບຄຂບຄ He ຖະ Ne ູຄກທໃ າ 20 ຽບຽຖັກຕຄທ. 

ະຖາະູຽປຖີີ 1 ັໄຍັຸ 2 ຽບຽຖັກຕຄ, ັຄຽັັໄເຸຈ ຖະ ບກຸຈຂບຄັ. 

ບກັໄຍັຈາບາງຖໄາບ ໃ ໂັໄບກຸຈຂບຄທກັຖໄທໃ ີ 8 ຽບຽຖັກຕຄຍັຸດູ ໃ ກາງຽັັໄຽບ 

ຽຖັກຕຄີ ໃ ີທາໝັໄຄຸຈ, ັໄຽ ບກຽບຽຖັກຕຄຽປຖີ ີ 2 ຽບຽຖັກຕຄກ່ ໃ ໝັໄຄຸຈ. ຈັ ໃ ຄັໄາາຈຽທໄາແຈໄທໃ າ: 

ະຖາາູ. ທກຽປາະຽນັທໃ າ: ີໃ ຽປຖີຽິ ໃ ຄີ 2 ຽບຽຖັກຕຄັໄບກຸຈ ຖະ ກ່ ໃ ໃ ັໄຈຼທຂບຄຽປຖີ, ໃ ທ 

າຈູບ ໃ ໂດູ ໃ ັໄບກຸຈຖໄທໃ ີຽບຽຖັກຕຄຽ ໃ າກັຍ 8 ຽບຽຖັກຕຄຽຂໄາ ໃ ບີກ ນົ ຈໃ ບງຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ຽັ 

ບີ ໃ ັໄບບກ. 

ຈໄທງຽນຈຈັ ໃ ຄກໃ າທັໄກາໄທໄາຂບຄຍັຈາັກາຈ 

ິ ໃ ຄແຈໄເໄຽທຖາບັຈາໄທໄາັໄທກຽຂາ 

ຽຂໄາເທໃ າ: ທກັຽັາຈບາງີ ໃ ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາເຈໂ ຖະ ເນໄ ໃ ທໃ າ: າຈບາງຖໄາ (ຍ່ ໃ ກະຍຽີ). 

51

3.1. າຈະຂບຄທກບາງຖໄາ 

ງໄບທໃ າ: ທາະງາງາັຄນົາງຂບຄຍັຈາັກາຈັຄນົາງຽ ໃ ບເນໄແຈໄປັຍາຈະຂບຄທກາຈບາງ 

ຖໄາ, ໃ າກາຈຖບຄທິ ໃ ຄຶ ໃ ຄາກຈແຈໄີາຈະຂບຄບາງຖໄາຽັຍາຄບັຈັ ໃ ຄີໄ: 

3.1.1. າຈະຽກີຈາກຽຄ ໃບແຂກາກະຍ (ກາກະຸກ) 

He (າທະກກະິ) 

He (າທະຊ ກກະຸກ) 

ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄາກຈແຈໄີ: He 2 , HeH + 

ຖະ HeH 2+ ເນົບຈຈບກແ, ບກັໄງັຄຽນັທໃ າ: ຖນະເໄຽປັຈ 

ຽັໄຈບກແງັຄຈູຈຽບາບາງຖໄາກາງຽັ: Pt 3 He, FeHe, FeAr. 

3.1.2. າຈະຽກີຈາກກາະາ 

ະຖາະູຂບຄາຈບາງຖໄາງັຄາາຈເນໄຽບຖັກຕຄູ ໃ ກໃ າຈປັຍຽບຽຖັກຕຄດໃ າຄຽໝາະເກາທິຽາະ - 

ທິເທາປໄບຂບຄາຈ (Ar+BrF 3 ) ຽິ ໃ ຖຄທາຽນັທໃ າ 1 ະຖາະູຂບຄບາກກຄບາຈະາກັກັຍ 

1,2,3,6,8 ຖະ 16 ຂບຄ BrF 3 ໃ ທາຽນັີໄ: ງັຄຍ່ ໃ ັຊ ກປັຍປບຄ ຖະ ກ່ ໃ ງັຄັໄຄຽັຍັນາດູ ໃ . 

3.1.3. າຈະະກບຍາາກກາຈຶຄຈູຈຽິ ໃ ຄກັ ຖະ ກັຂບຄຂທັໄ ແໄາຍັຸ 

ເ່ໄາ, 

ະຖາາູຂບຄທກບາງຖໄາາາຈກ່າຽີຈຂທັໄແໄາຍັຸີ ໃ ີຂທັໄປຄ ຖະ ໃ ບງຈັ ໃ ຄຽນັເກາຖະຖາງ 

າຈບາງຖໄາີ ໃ ຽັະຖາາູີ ໃ ີຂະໜາຈເນງໃ ນົາງຽ ໃ າເຈ 

ກາຽກີຈຂທັໄແໄາກ່ ໃ ງິ ໃ ຄຽີ ໃ ຂ ໄຽ ໃ າັໄ, 

ຍັຈາະຖາະູຽນົ ໃ າີໄະຊ ກນຸ ໄຖໄບຈໄທງຽຖກຸຂບຄ່ໄາ ຽິ ໃ ຄຽັຽຖກຸີ ໃ ີຂທັໄແໄາ ກັ. ບກາກີໄ 

ກ່ ໃ ງັຄີທກບາງຖໄາີ ໃ ຍ່ ໃ າາຈຖະຖາງເຽຽັ ໃ : Kr, Xe, Rn. 

3.1.4. າຈະີ ໃ ຽກີຈາກກາກໄບ 

າຈະ່າທກີໄຊ ທໃ າີຖັກະະບໃ າທຍູ ຖະ ຽັີ ໃ ີກາັຍໄບັກໃ , າຈບາງຖໄາີ ໃ ີຂະ 

ໜາຈໄບງກທໃ າ 4 0 A ະາາຈກໄບຽຂໄາານທໃ າຄຂບຄາຈະໃ າຄໂ ີ ໃ ະກບຍຽັາໃ າຄຽັຈະີ 

ຖະ ີໃ ບຄນທໃ າຄຂະໜາຈ 4 0 A. ທດໃ າຄ: ຊໄາຽປັຈເນໄາຈປີຈຕກີ ນົ າຈປີຈຕຈິຈ 1-4 ຍຄ ີ ໃ 

າຈນົທາຈບາງຖໄາເນໄກາງຽັາຈກໄບຽັຈະີ ເໄທາຈັ 10 – 40 atm ຊໄາຽປັຈເນໄາຈັໄຽ ໃ 

ບງ 

ກາງຽັາຈນົທ າຈບາງຖໄາຽນົ ໃ າັໄກ່ ໃ ະຊ ກໃ ບງບບກ. 

ບກາກີໄທກາຈຽຖກຸໄບງບ ໃ ໂຽັ ໃ : O 2 , SO 2, H 2 S, MeCN, CH 3 OH ເາທະຽັາຈກໄບ 

Ar, Kr and Xe ກ່ ໃ າາຈກໄບຽຂໄາາໃ ບຄນທໃ າຄທກັແຈໄ, ໃ ທ He ຖະ Ne ງໄບະຖາາູີ ໃ ີຂະ 

ໜາຈໄບງນົາງ ຶ ໃ ຄາາຈຖບຈໃ ບຄນທໃ າຄບບກແຈໄ. 

52

ໃ ທ Ar, Kr and Xe ງັຄາາຈັຍໄບເ່ໄາກໄາຽບີໄທໃ າ: ປີຈົັຈບາງຖໄາ, າກາິຈແຖໃ ບັຈາໃ ທກາ 

ກໄບີະາ 6H 2 O ່ ໃ 1 ະຖາາູບາງຖໄາ. 

3.1.5. າຈະຂບຄບາງຖໄາກັຍົ່ (F) 

ກາຶກາກໃ ຼທກັຍາຈະຂບຄາຈບາງຖໄາຽຖີ ໃ ໄເີ 1962 ຈງ Neil Bartlett ີ ໃ 

ະນາທິະງາແຖຍຕິິຖ່າຽຍງ ຖາທຍທໃ າບກີຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ PtF 6 ແຈໄາຈະກບຍ O 2 PtF 6 ຽິ ໃ ຄີ 

ີຈຄໄ ຖະ ີ O 2 ດູ ໃ ່າ ຽິ ໃ ຄໃ າະຖັຄຄາງກບີບຄຂບຄ O 2 ຖະ Xe ີໃ າເກໄຼຄກັນົາງ (1210 ຖະ 

1170 kJ/mol າຖ່າຈັຍ) ຖາທຶ ໃ ຄິຈທໃ າ Xe ໃ າະຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ PtF 6 ແຈໄ ຖະ ຽ ໃ ບຽຂາແໄ Xe ຽກີຈ 

ະິກິຖິງາກັຍ PtF 6 ຽຂາາາຈງກາຈະີຽນົ ບຄຂບຄ Xe ຽິ ໃ ຄີູຈ XePtF 6 ບບກາແຈໄ. ນົັຄາກີຖາງ 

ຄາກາໄຍຂບຄ Neil Bartlett ບບກແຍ່ ໃ ຈກ່ ໃ ີກາໄຍທໃ າ Xe ງັຄຽກີຈະິກິຖິງາແຈໄຈງກຄກັຍູບ່ຖິີ ໃ 

ບຸນະູູຄ ແຈໄາຈະີບູບ່ແຖີ ໃ ີູຈ XeF 2 , XeF 4 ຖະ XeF 6 າກັໄຍ່ ໃ ຈກ່ ໃ ີກາໄຍາຈ 

ະຂບຄ Xe ບີກນົາງະິຈຈັຄາະຖາຄີ ໃ 1 ບກິຈ ຖະ ບກູບ່ແຕຈຂບຄ Xe ແຈໄາກະິກິຖິງາແປຈຕ 

ຖິີຂບຄູບ່ແຖ. 

າຈະບາງຖໄາກັຍປີຈຕ 

XeF 2 + H 2 

XeF 6 + 2H 2 

XeF 6 + 3H 2 

າຈະບາງຖໄາກັຍ່ໄາ 

Xe + 2HF 

Xe + 4HF 

Xe + 6HF 

XeF 4 + 2H 2 O Xe + 4HF + O 2 

XeF 6 + 3H 2 O XeO 3 + 6HF 

XeF 6 + H 2 O XeOF 4 + 2HF 

າຈະບາງຖໄາກັຍບກີ 

ະິກິຖິງາ XeO 3 ກັຍ່ໄາຽ 

ໃ 

ບງຍາຽີ 

Á¯ñ¡À§ñ©¾ªùó 

2XeO 3 + 4NaOH + 6H 2 O 2Xe + O 2 + Na 4 XeO 6 + 8H 2 

າຈກໄບີຽນົ ບຄຸຄໃ ຄາກາຈັກຽັຈຍາຖີ ຖະ ບາິຈຸູຖິກ 

Ba 2 XeO 6 + 2H 2 SO 4 

XeO 4 + 2BaSO 4 + 2H 2 O 

53


ໃ ບງ ( 

ຖັກະະ 

XeF 2 

XeF 4 

XeF 6 

ບກິຈ 

XeO 3 

XeO 4 

ຽກ ບ 

XePtF 6 

CsXeF 7 

Cs 2 XeF 8 

140 

114 

47.7 

ຖະຽຍີຈຄໃາງ 

ຖະຽຍີຈຄໃາງ 

ະຖາງີ ໃ 

ະຖາງີ ໃ 

ຶກຍ່ ໃ ີີ 




ບາງຍ່ ໃ ີີ 

ຶກີຈຄ-ໄ 

າຈຂຄຍ່ ໃ ີີ 

າຈຂຄີີຽນົ ບຄ 

າຈະຽນົ ໃ າີໄຍາຄະິຈກ່ ໃ ຍ່ ໃ ໝັໄຄນົາງ, ີໃ າບຼຄີ ໃ ະະຖາງທຽັ ໃ : XeO 3 ຖະ XeO 4 ຽິ ໃ ຄ 

ຖະຽຍີຈແຈໄ (XeO 3 ີໃ າ 

ຽີ ໃ ທາປໄບຽຊິຄ 400 

ຖະ ີຸຈນົບນົທໃ ບຂໄາຄູຄ. 

) ຍາຄະິຈກ່ ໃ ໝັໄຄນົາງຽັ ໃ : Cs 2 XeF 8 ະຍ່ ໃ ະຖາງທຽຊິຄະ 

ຄໄາຄ ຖະ ກາຽກີຈັະເາຈະຽນົ ໃ າີໄໃ າເນົາງເຽ ໃ ບີທາຽຖຽບຽຖັກຕຄ 4 ູ ໃ : 5s 2 

ຖະ 5p 6 ກາກະາງບບກຽຈບບກແຽປັຈເນໄ ີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທີ ໃ ະໄາຄັະກັຍາຈບ ໃ ແຈໄຖບຄິາຖະາ 

XeF 2 ຖະ XeF 4 

ກາັຈຖຼຄຽບຽຖັກຕຄຂບຄ Xe ະຽັ 

dsp 3 ຈັ ໃ ຄີໄ: 

Xe 

5s 5p 5d 

ຽ ໃ ບີ ໃ ະຽກີຈຽັ XeF 2 ະໄບຄກະາງຽບຽຖັກຕຄ 1 ຽບຽຖັກຕຄແນາ 5d ຖໄທຽກີຈແປຍຕິແຈຍຍ 

Xe 

5s 5p 5d 

ຽກີຈແປຍຕິແຈແຈໄຽັ: 

Xe 

dsp 3 

5d ê†®ÒÀ¡ó©Ä»®ëò©Ä©§Ì 

54

(X ຽບຽຖັກຕຄຂບຄູບ່ຖິ) 

າກີ ໃ ກໃ າທາຂໄາຄຽິຄະຽນັແຈໄທໃ າ ແປຍຕິຈີຖັກະະີ ໃ ີໄແາູຂບຄປູຍີຖະິຈານົ ໃ ຼ 2 ປູຍ 

ີ ໃ ີຊາປໃ ທກັ, າກິຈະຈີກາງູ ໄກັຂບຄຽບຽຖັກຕຄະແຈໄທໃ າຽບຽຖັກຕຄັຄ 5 ູ ໃ ະັຈທດູ ໃ ເປູຍຈັ ໃ ຄກໃ າທ 

ຈງຽບຽຖັກຕຄູ ໃ ຈຈຈຼທັຄາູ ໃ ະັຈັໄຄດູ ໃ ເປບຍທຼຈຼທກັຽັປູຍານົ ໃ ຼ ຈງີບາຂບຄ F ດູ ໃ 

ີ ໃ ໃ ທຽິຄ ຖະ F ໃ ທຖຸ ໃ ຂບຄປູຍານົ ໃ ຼຈັ ໃ ຄປູຍີ 2 ຽຖກຸ XeF 2 ຶ ໃ ຄີຖັກະະຽັຽັໄ ໃ 

ເກ່ຖະີ XeF4 ະໄບຄີຽບຽຖັກຕຄຈຼທ 4 ຽບຽຖັກຕຄ າຖັຍຽກີຈັະກັຍ F 4 ບາ ຽິ ໃ ຄຽປັຈແຈໄຈງກາ 

ກະາງຽບຽຖັກຕຄແນາ 5d ຖໄທຽກີຈແປຍຕິຈແຈຍຍ d 2 sp 3 ຈັ ໃ ຄີໄ: 

Xe 

5s 5p 5d 

ຽກີຈແປຍຕິຈແຈແຈໄຽັ 

ຖໄທໄາຄັະກັຍ F 4 ບາຈັ ໃ ຄີໄ: 

ເ XeF4 ີຽບຽຖັກຕຄ 6 ູ ໃ ບໄບປບຍບາຂບຄ Xe າກິຈະຈີທາຽຖຍບ ຖະ ິຈະຈີກາງູ ໄ 

ກັຂບຄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ, າາຈາຈະຽແຈໄທໃ າ: ຽບຽຖັກຕຄູ ໃ ຽນົ ໃ າີໄະີໄແງັຄຸັຄ 6 ຂບຄປູຍບກາປີຕບູ ໃ 

ຈຈຈຼທ 2 ູ ໃ ະດູ ໃ ີ ໃ ໃ ທຽິຄ ຖະ ຖຸ ໃ ຂບຄປູຍ ຈັ ໃ ຄັໄ ຶ ໃ ຄີຄໄາຄຽັປູຍ ີບາຂບຄ ດູ ໃ ີ ໃ ູັຄ 4 ຈັ ໃ ຄປູຍ 

ີ ໃ 3. 

55

ນົັຄາກີກາໄຍາຈະຂບຄ Xe ຈງ Bartlett ຖໄທີກາໄຍາຈະຂບຄາຈບາງຖໄາ 

ບີກ 2 ະິຈ : ຂບຄ Rn ຖະ Kr ບກັໄຍ່ ໃ ຍທໃ າຽກີຈາຈະຽ ໃ ບຄາກີໃ າະຖັຄຄາງກທບີບຄູຄ 

ນົາງ. 

ະຽນັແຈໄທໃ າກາໄຍາຈະຂບຄບາງຖໄາແຈໄໃ ທງຽປັຈເນໄຸຈຍບກາຈາຄຽີີ ໃ ທໃ າາຈີ ໃ ີທາຽຖ 

ຽບຽຖັກຕຄຽັ ns 2 np 2 ຍ່ ໃ າາຈຽກີຈາຈະ ແຈໄໝຈແຽັກາຽີຈາຄເນໄກາຶກາກໃ ຼທກັຍາຈະ 

ບາງຖໄາຽັແແຈໄກທໄາຄຂທາຄ. 


ຽ ໃ ບຄາກທໃ າຍັຈາາຈບາງຖໄາຽໄາຖທກັດູ ໃ າັໄຽ ບກຖກບາກາຈຂບຄໜໃ ທງຖກ, ຈັ ໃ ຄັໄທັຈຊຸຈິຍ 

ຽ ໃ ບະຖິຈຍັຈາາຈບາງຖໄາໃ ບາກາຈ, ຽິ ໃ ຽຖີ ໃ ໄກັ ໃ ຽັແຖງະ, ຽປັຈເນໄບາກາຈນົທ, ຖໄທງກບກີ 

ຖະ ີຽີບບກ, ຽນົ ບັໄຽິ ໃ ະແຈໄາຈບາງຖໄາ, ່າຖັຍຽປຖີໄ່ ໃ ໃ ຽິ ໃ ະຖິຈາາກາຈບາງ່າະາຈຽັ ໃ : 

ບາຈ (N 2 ) ຖະ ຽາ (CH 4 ) ນົ ເກາຄກ່າະຖັຄີ, ຕາຈຄີດູ ໃ ເາຈຕາຈີ (Ra). 

4.1. ນົັກກາງກຽບາາຈບາງຖໄາບບກາກບາກາຈ 

ເກາງກຽິ ໃ ເໄທິີກາງກຍຍງກາກໃ ທ : ເນໄບາກາຈີກັຍບາງ N 2 ຽດັ ( ໃ ຄາາກຽໄາ 

ກັ ໃ (C)) ເຽ ໃ ບຄຖກໃ ຼທາປໄບີ ໃ ີທາຈັູຄຽຊິຄ 4 atm (ບາກາຈຍາຄາກໃ ທແຈໄກາງຽັາຈນົທ) 

ໃ ຄໃ າຽຂໄາແເຽໄາບກີນົທ (L) າິຈໃ ຖຸ ໃ ຂ ໄຽິຄ. ບາກາຈຽນົ ໃ າີໄະຊ ກກະາງທແາ່ ໃ ໄບງ, 

ຽທຖາັໄບາກາຈັຄໝຈຽກ ບຍະກາງຽັບາກາຈນົທ. 

56

ໃ 

ທາຈຽ ໃ ບຄງກໃ ທະກບຍຂບຄບາກາຈ 

a) າກໃ ທບາກາຈຖໄທະຽໄາປກັຍັຸເຽໄາຽກັຍ, ເຽທຖາີໄບາກາຈນົທແຈໄຽີ ໃ ະຖິາຍັຸບກ 

ີາກບັຈາໃ ທ່າະຈາຂ ໄຽດັ 48% (ງໄບບາງບາຈ່າທໜຶ ໃ ຄແຈໄງກທບບກ ຄທດູ ໃ ເາທະ 

າຈບາງ). ບາກາຈນົທໃ ທີໄແຈໄຊ ກຖ່າຖຼຄາ່ ໃ ໃ ຄຂ ໄນາຊໄາບຄຂບຄຽໄາ (C) ເຖະຈັຍທາູຄະາ 

2/3 ຂບຄຽໄາ (C). າກໃ ທບກີຊ ກແນົຖຄແນົ່ ໃ ຖໄຼຄບກີນົທເຽໄາ (L). ໃ ທບາຈຖະຽນີງຂ ໄຽິຄ 

ະຊ ກ ໃ ຄ່ ໃ ບບກແນານໄບຄຖກໃ ຼທາປໄບ. 

b) າກໃ ທບາຈ່າທີ ໃ ຍ່ຖະຖາງເບາກາຈນົທ 

57 

າງນົັຄີ ໃ ຊ ກ ໃ ຄາາກນໄບຄຖກໃ ຼທາປໄບ 

ເໄທາຈັ 4 atm ັໄແຈໄຊ ກກດາງແາ່ ໃ ໄບງີ ໃ ໃ ເບກີນົທ, ຈັ ໃ ຄັໄທກັາກໃ ທໜຶ ໃ ຄ 

ະກັ ໃ ທຖຄແຽັາຈນົທ ຖະ ຊ ກຍັຸເຽໄາ R ໃ ທຖຸ ໃ , ໃ ທຽິຄຂບຄຽໄາ R ະຍັຸບາຈີ ໃ ງັຄຄທ 

ດູ ໃ ເາທະບາງ. 

ບາງບາຈດູ ໃ ໃ ທຽິຄຂບຄຽໄາ R ຊ ກ່າ ໃ ຄໃ າ່ ໃ ໄບງ ຂ ໄນາຽໄາຽິຄ (C), ່ ໃ ໄບງາກໃ ທີ ໃ ຍັຸເຽໄາ 

(C) ະຽັປູຍຈຄ ຄຽ ໄ ໃ ບຽີ ໃ ຽ ໄບີ ໃ ິຈະກັຍິ ໃ ຄທຈຖໄບທາຽດັບໄບຂໄາຄ. 

ບາຈນົທດູ ໃ ໃ ທຖຸ ໃ ຂບຄຽໄາ R ຊ ກ ໃ ຄໃ າຍໃ ບັຍທາຈັ S 1 ຽປັຈເນໄທາຈັນົ ຸຈຖຄ ໃ ທໃ າງັຄູຄ 

ກທໃ າທາຈັ່າະຈາໄບງໜຶ ໃ ຄ. ຽທຖາັໄບາຈະກາງຽັາຈບາງ ຊ ກ ໃ ຄໃ າຽຂໄາຽໄາ (C) ຽ ໃ ບນຈ່ ໃ ຈຄຄີ 

ໄ 

ຍັຸບາງບາຈ ຖະ ໃ າ. ຈັ ໃ ຄັໄບາງບາຈີ ໃ ຍັຸເ່ ໃ ຈຄຄ ໄ ະກັ ໃ ທຖຄກາງຽັາຈນົທ ແນົຖຄຽໄາໄບງ 

ຖະ ຽປາາາຈຽກັຍກໃ ຼທແຈໄດູ ໃ ຸຈ R 1 . າກໃ ທບາຈີ ໃ ຍ່ ໃ ກັ ໃ ທຖຄ ຖະ ງັຄຄທຽັາຈບາງະຽກັຍກໃ ຼທແຈໄ 

ດູ ໃ ຸຈ R 2 . 

4.2. ນົັກກາຽກັຍກໃ ຼທຽບາບາງຖໄາ 

a) He ຖະ Ne ີ ໃ ບາຈ ຽກັຍກໃ ຼທແຈໄາກຸຈ R 2 ະດູ ໃ ເບັຈາໃ ທ He 12%, Ne 38%, N 2 50% 

ບາງຈັ ໃ ຄກໃ າທຽິ ໃ ່າແໃ າ່ ໃ Mg ຽາປໄບ ຽທຖາີໄ Mg ະກະຍກັຍ N 2 ກາງຽັ Mg 3 N 2 າກັໄຽິ ໃ ິ ໃ ຄ 

ງກ He ບບກາກ Ne ຈງຽບາແໃ າຊໃ າິຽຈດູ ໃ ບຸນະູ -190 

ຈັ ໃ ຄກໃ າທ. ຽ ໃ ບຽທຖາຽປາໄບຄກາງກ Ne ບບກາກຊໃ າິຽຈີໄ ຶ ໃ ຄະໜບຄທາປໄບເນໄັ. 

ຽທຖາັໄ Ne ະິຈະກັຍຊໃ າ 

b) ໃ ທ Ar ຽິ ໃ ຄີຸຈຈດູ ໃ ຖະນທໃ າຄກາຄ N 2 ຖະ O 2 ຼຄ 3 0 K ຈັ ໃ ຄັໄບາກກຄະຽໄາປດູ ໃ າຊໄາບຄີ ໃ 

ເກໄກັຍບກີຈດູ ໃ ຸຈ (P), ຽິ ໃ ງກຽບາບາກກຄີ ໃ ກັຍີຽີ ຖະ ບກີດູ ໃ ຸຈ P ີໄ ຽິ ໃ ຄະີບັຈາໃ ທ 

ບາກກຄຽຊິຄ 5-10% ຈັ ໃ ຄັໄບາກກຄີ ໃ ກັ ໃ ແຈໄະີບກີຽ ບໃ 10-20% ບກາກີໄກ່ ໃ ງັຄີບາຈໜໄບງ 

ໜຶ ໃ ຄ. ຽ ໃ ບຽປັຈເນໄກາຽກັຍກໃ ຼທບາກກຄແຈໄຈຂ ໄຽິ ໃ ເໄທິີກາງກຽບາບກີບບກ ຈໄທງທິີາຄຽີຽັ ໃ : 

ໃ ບງ H 2 ແໃ າຽຄ ໃບແຂີທາປໄບ, າກັໄ ໃ ຄແໃ າ CuO ຽາປໄບ ຽ ໃ ບປັຍະກັຍ່ ໃ ເນໄບາງປີຈຕ 

ຽນົ ບໄາຄບີກ. ໃ ທກາງກຽບາບາຈບບກັໄ ະິຍັຈ ກັຍຂ່ໄ a) ຸຈໄາງຶ ໃ ຄ່າຽບາບາກກຄາບຍເນໄນໄຄ ເໄ 

ທາຈັຽຊີຄ 150 atm ບາກກຄີ ໃແຈໄປັຍະີທາຈຽຊິຄ 99.9%.

c) ະຽາະາຈກົິຍຄ ຖະ ຽຄ ະດູ ໃ ່າບກີນົທີ ໃ ແຈໄາກບາກາຈນົທ ແນົໃ າໃ ຖະຊໄາບຄ 

ຂບຄຽໄາ (C) ຖຄແນາຽໄາບກີທນົທ (L). ທິີກາງກຽບາາຈ Kr ຖະ Xe ບບກາກບກີໃ ເນໄ 

ທກັແໃ າຊໃ າິຽຈດູ ໃ ບຸນະູ -190 

ບບກາກກັແຈໄ (ຽຍິ ໃ ຄຸຈປໄບຈ) 

5. ກາ່າເໄ 

ບີຄເໃ ຸຈິຽຈາຄຈໄາກາຽ ໃ ບແນທຽີແຈໄບໃ ບ ະຽໜີໃ າາ 

ຽຂໄາເຂະໜໃ ຄກາະຖິຈບຸຈານະກ່ານົາງດໃ າຄຽັ ໃ : 

າຈຽປຖີບກາກແຈໄາກກາກັ ໃ ບາກາຈ 

ຖາາູຂບຄາຈ ຍ່ ຖະ ຍຍທິີບ ໃ ໂ. 

ໃ ທາຈກົິຍຄ ຖະ ຽຄຽັກາງາກີ ໃ ະງກເນໄທກັ 

ຽິ ໃ ງັຄແຈໄາກະິກິຖິງາິທຽົງຽັ ໃ : 

ຈັ ໃ ຄັໄທກາຈບາງຖໄາຶ ໃ ຄຊ ກ່າເໄ 

ເໄົຄງິຄກໃ ະ 

→ 

→ 

ຽ ໃ ບຄາກຽປຖີີທາໜາໜໄຍ່ ໃ ູຄ ຶ ໃ ຄຊ ກ່າເໄູຍຽຂໄາໜໃ ທງູຽໄາເນງໃ ຽ ໃ ບໃ ບງຂ ໄໄທໄາບາກາຈແຈໄ 

ະຈທກທໃ າກາເໄບາງປີຈຕ (ງໄບຽປຖີຍ່ ໃ ຽກີຈແ ຖະ ຍ່ ໃ ຽກີຈກາຖະຽຍີຈ) ຽຍິ ໃ ຄຈໄາໜຶ ໃ ຄປຄງກຂບຄໜໃ ທງ 

ູຽໄາເນງໃ ີ ໃ ຍັຸຽປຖີາາຈງກ ແຈໄຽຊິຄ 1100 ກິຖກຕາ/ 3 ຊໄາຼຍກັຍປີຈຕ ະງກແຈໄ 1200-1100 

ກິຖກຕາ/ 3 . ບາງຽປຖີງັຄຊ ກ່າເໄກັຍບກີ ເໄ່າຖັຍການາງເຂບຄທກີ ໃ ຈ່າ່ໄາຽຖິກ ຽ ໃ ບະິຍັຈ 

ຄາດູ ໃ ໄ່ໄາ. ຊໄານາກເໄບາຈ າຈຈັ ໃ ຄກໃ າທະຖະຖາງຽຂໄາເຽຖ ບຈ ເຽຄ ໃບແຂີ ໃ ີທາຈັູຄ, ຽທຖາັກຈ່າ່ໄາ 

ຂ ໄູ ໃ ຍັງາກາຈີ ໃ ີທາຈັ່າະຈາ, ັະຖະຽນີງບບກເໄປູຍປໃ າຄຽັງບຈຖ ເຽັໄຽຖ ບຈເນງໃ ຽປັຈເນໄີ 

າກຈກາຽຖ ບຈາກ ຽຖ ບຈຈັຄແນົບບກຽັບັະຖາງ່ ໃ ຸຂະາຍ. າຈຽປຖີງັຄ່າເໄຽປັຈຽ ໃ ບຄໄບຄກັກາໃ ບງ 

ບກີເບຸຈານະກ່າໜັກຈງ 

ກາກັຍາຈບາງບາກກຄຽັ ໃ : 

ກາ່າທາະບາຈບຸຈານະກ່າາຈ 

າຽດີບບ ຖະ ເໄເກາບຈທກາຈບາຖູີງ. ບກາກີໄງັຄ່າເໄະຈິຈຽ ໃ ບຄທັຈກບຸນະູ ີ ໃ ດູ ໃ 

ເຖະຈັຍ່ ໃ າຸຈ 0 0 K າກທາກໄາທໜໄາບັີໄ 

ິາຍາຄີິກຂບຄຍັຈາາຈູບ ໃ ໂດູ ໃ ເຽຄ ໃບແຂບຸນະູ່ ໃ າ. 

ັແຈໄຽັກາຽີຈຽັໄາຄເໝໃ ເນໄກໃ ກາໄທໄາກ່າະິຈ 

ບາກກຄ່າເໄຽຂໄາເບຸຈານະກ່າຖນະໜັກ, ໄບຄກັກາໃ ບງບກີ, ເໄບຈບາຖູີບບ ນົ າຽງີບບ; 

່າເໄຽຂໄາຽປັຈຽ ໃ ບຄທັຈກບຸນະູດູ ໃ ເຖະຈັຍ່ ໃ າຸຈ 

ບາກກຄໃ າຈບາງຖໄາີ ໃ ີະຖິານົາງເ 

ບາກາຈງໄບທໃ າ: ບາກກຄີະຖິານົາງເ່າະາຈ. ຈັ ໃ ຄັໄຽິ ໃ ຶ ໃ ຄເໄບາກກຄຽຂໄາເກາະຖິຈຈບກແ, ບາກ 

ກຄ ຖະ ຽບຄເໄຽຂໄາເກາຽປັຈຈບກແໄາ, ຄເຈີີໄາໃ ີາຈບາກກຄຍັຸດູ ໃ , ີີຈຄໃ ຽບຄ. ກົິຍ 

ຄກັຍຽຄຖັກະະຄຂບຄັຽັີທບໃ ບ, ໃ າຈບາງຖໄາະດູ ໃ ເຈບກແະີີ: 

58

Ar + Hg (g) 

Ar + He 

Ar + Ne 

Ar + Kr 

Ar + Xe 

¦ó³É¾¯ö¦ó¢¼¸ 

¦ó®ö¸Á¥É¤ 

¦óÁ©¤Ï¾¡¡É¼¤ 

¦ó³É¾¥¾¤ 

¦ó³É¾¢¼¸ 

ຈໄາາຖິຖະາຈ: ບາງຖໄາີະໄບຽຊິຄປໃ າຄກາງຂບຄ ຖະ ັຈຊໄາຽປານາງເຽບາບາງຖໄາີ ໃ ີ 

ທາະຖາະູເນງໃ ໃ ະຽກີຈບາກາຽາ ຖະ ຽຍ ໃ ບ. 

Neon: ັຊ ກ່າເໄເ່ ໃ ແນົ ຖະ bulbs fluorescent ່າຖັຍຸຈະຄກາະຈຄະາ. bulbs Neon ແຈໄ 

ຊ ກ່າເໄເກາຽປັຈທ ຈາຈຖະເຍໄາຽປ ບຂບຄີຂຼທ. 

Argon: ັຊ ກ່າເໄໄ່ໃ ຽ ໃ ບະໜບຄກາຍັງາກາຈ inert ເຂະຍທກາບຸນະູູຄ metallurgical 

(ກາຽ ໃ ບຖນະຈໄທງແໄາຖນະນົ ຖນະະ) ຖະ ່າຖັຍກາ ໃ bulbs ແໄາ. ັຊ ກ່າເໄງັຄດູ ໃ ເນໄບຄ 

ຈຖບຄ່າຖັຍກາັຍາຈີ ໃ ີບາກາຈີ ໃ ຖະບຼຈບໃ ບ. 

ຽຄ ຖະ Kr: ງັຄຍ່ ໃ ີກາ່າເໄີ ໃ ່າັຂບຄ Xenon ຖະ Krypton ໃ ຽຂາຽໄາແຈໄຊ ກ່າເໄເກາ 

bulbs ຄະນທໃ າຄບບກຍຍ່າຖັຍຸຈະຄິຽຈ. 

່າຊາ: 

1. ັກປຼ ໃ ຄັຄຽກຈຖັກະະຂບຄາຈູເຸຂບຄທກບາງຖໄາ? 

2. ັກປຼ ໃ ຄຍບກເນໄປູ ໄກໃ ຼທກັຍາຈະຂບຄທກບາງຖໄາ? 

3. ັກປຼ ໃ ຄັຄຽກຈຖັກະະາຄີິກ, ຽີ, າທະຄທເ່າະາຈຂບຄາຈບາງຖໄາ? 

4. ຽິ ໃ ່າເໄາຈບາງຖໄາຽຂໄາເກາໄທໄາທິະງາາຈ ຖະ ໝູເໄຽຂໄາເີທິຈກາຽັດູ ໃ ? 

59

ໃ 

ໃ 

ຍຈີ 8 

າຈູຸ VIIA (ຸປາຖ) 

1. ກາຄທເ່າະາຈ ຖະ ະນັທຈຂບຄກາໄຍ 

ຍັຈາາຈູີ ໃ ັຄກັຈດູ ໃ ເໝທຈຂບຄທກປາຖີ: ົ່, ກົ່, ຍົ, ບີບຈ ຖະ ບາຈະົັຈ. ່າທໃ າປາ 

ຖ (halo) າາກາາຽກຕັກີທາໝາງທໃ າ: ຽກ ບ ຍທກເໃ ່າທໃ າ (genese) ກ່ ໃ ຽກີຈ. ຖທທາໝາງ 

ຖໄທຽັທກກ່ ໃ ຽກີຈເນໄຽັຽກ ບ, ຈງໃ າ ຍກຽີຖີບຸຈ (J.J BERZELIUS) ແຈໄຽບີໄາກ່າະິຈິາຍຂບຄ 

ທກັ ຽທຖາຽກິຈະິກິຖິງາກັຍທກຖນະະຽກີຈຽັທກຽກ ບ. ຈງ ໃ ທແຖໄທ ຽິ ໃ ິງເໄທບັກບ 

X ຽ ໃ ບຽັັງາຖັກເນໄໝຈ າຈູປາຖຈັ ໃ ຄີ ໃ ກໃ າທາ, າຈເຸີໄຖໄທໃ ຽັບະຖນະ, ຽກີຈາຈ 

ະບີບຄ ຖະ ຽັຖນະີ ໃ ທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງານົາງ, ຄໄາຄຽບຽຖັກຕຄບກຸຈຽັ ns 2 np 5 

ຽິ ໃ ຄຂາຈຽບ 

ຽຖັກຕຄຼຄທຈຼທກ່ະີຄໄາຄຽບຽຖັກຕຄ ບາງຖໄາ ຽິ ໃ ຄີທາໝັໄຄນົາງ -1 ຶ ໃ ຄຽັາທະບກີຈາຄ່າ 

ະຈາີ ໃ ຸຈຂບຄາຈປາຖ ຖະ າທະໝັໄຄ -1 ນົ ຸຈຖຄັໄຄໃ ົ່ຽຊິຄບີບຈ ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າາທະບກີຈາ 

ຄີັໄຄໃ -1, +1, +3, +4, +5 ຖະ +7, ກົ່ ຖະ ບີບຈີາທະບກີຈາຄແຈໄຽຊິຄ +7 ຈງ ໃ ທແາທະ +3 ຍ່ 

ໝັໄຄ. 

ກ. າຈູົ່ 

1) ກາຄທເ່າະາຈ: 

ຽິ ໃ ໄຍທໃ າາຈົ່ເ່າະາຈຄທດູ ໃ ເະາຍຽັາຈະະຽາະຽັ ໃ : ເປໃ ົ່ບບາຕ 

(Spath-fluor) ນົ ົ ູບ່ຕິ (fluorine) ີູຈຖທໃ CaF 2 , ແຕບແຖ (Cryolithe) ີູຈ Na 3 AlF 6 . 

ບກາກີໄງັຄີດູ ໃ ່າຍັຈາາຈປໃ ບ ໃ ໂຽັ ໃ : ປໃ ບາາິຈ (apatites) ຖະ ງັຄີເກະຈູກ ດູ ໃ ເບັຈາໃ ທຍ່ 

ູຄ (ຈູກຂໄທ, ຈງະຽາະັໄຽ ບຍຂບຄຂໄທ) 

2) ະນທັຈກາໄຍ: 

າຈົ່ແຈໄ ໃ າາກາາຖາຄ ົ່ຖ ີທາໝາງທໃ າຽຖ ໃ ບແນົ (ປໃ ີ ໃ ປໄບຽ ໃ 

ບງຄໃາງ) ເີ 1771 ໃ າ ີ 

ຽຖ (SCHEELE) ແຈໄງກໃ ຼທຽບາບາິຈ ົ່ປີຈົິກ ຈງເໄປໃ CaF 2 . ນົັຄາກັໄາປບຈີ 1818 ໃ າ ຽຈທີ 

(DAVY) ແຈໄະງາງາ່າກາງກໃ ຼທຽບາາຈົ່ ຈໄທງທິີທິຽາະ່ໄາຽ ໃ 

ບງຂບຄາຈົ່ຈໄທງກະແໄາ. ກ 

າປບຈີ 1886 ໃ າ ທຈັຄ (MOISSION ັກຽີາຈາທຕັຄແຈໄປັຍຖາຄທັຍເີ 1906) ແຈໄປັຍ 

່າຽຖັຈເກາງກໃ ຼທແຈໄາຈູຈັ ໃ ຄກໃ າທ. 

ຂ. າຈູກົ່ 

60

1) ກາຄທດູ ໃ ເ່າະາຈ: ກົ່ເ່າະາຈຍ່ ໃ ຄທດູ ໃ ເາທະຽຖີ ໃ ະີດໃ າຄບຸຈຍູເາທະາຈ 

ະຽັ ໃ : າຈະກັຍາຕີດູ ໃ ເປູຍປໃ າຄຂບຄຽກ ບະຽຖ, ຽກ ບຍ່ ໃ , ຽກ ບກົ່ຖທາຽດີບບ, ຽກ ບກາຖີ, ຽກ ບຽນົ ໃ າ 

ີໄີດໃ າຄບຸຈຍູເ່ໄາະຽຖ ຖະ ນົ ໃ ຄາຈຽັເ່າະາຈ. 


າຈກົ່ແຈໄ ໃ າາກາາຽກຕັກົຕຈີທາໝາງທໃ າ: ີຂຼທ, າຈບາງີຂຼທບໃ ບ, ກິ ໃ ຂຄ, ບຶຈບັຈ 

ຽທຖາຈ. ກົ່ຊ ກໄຍເີ 1774 ຈງໃ າ ີຽຖ (SHEELE ັກຽີາທູບຈ) ຽິ ໃ ເໄບາິຈຸງຕີບາິກ ( ໃ 

ຽກ ໃ າ) HCl ກະຍກັຍຈີບກິຈັຄກາ. ໃ ໃ າ ຖາທທີຽບ (LAVOISIER) ງັຄແຈໄຊ ທໃ າ ັງັຄຽັາຈະ 

ໜຶ ໃ ຄ (າຈະຂບຄບາິຈຸງຕີບາິກ) ກັຍບກີ. ກາປບຈີ 1809 ໃ າ ຽກຖຸຈັກ (GAY 

LUSSAC) ໃ າ ຽາກ (THENARD) ຖະ ໃ າ ຽຈທີ (DAVY) ແຈໄດັໄຄດ ທໃ າ: ໃ າຈຈໃ ຼທໜຶ ໃ ຄ ຖະ ໃ 

ເັຈຸຍັ ກ່ ໃ ໃ ຽບີໄາີະ່າທຂບຄັ. 

. າຈູຍຕ 

1) ກາຄທດູ ໃ ເ່າະາຈ: 

ຍຕດູ ໃ ເາທະຽັາຈະ ີຍ່ ໃ ໃ ບງໃ ນົາງດູ ໃ ເ່າະາຈາຈປໃ ທະກັຍັີ ໃ ່າັັໄ 

ກ່ ໃ ໃ ກົ່. ຽິ ໃ ຍທໃ າ ຍຕດູ ໃ ເ່ໄາະຽຖ, ເ່ໄາຂບຄຍາຄາຈປໃ ຖະ ເາງຍ່ ໃ າຈຽັ ເໄປູຍປໃ າຄຂບຄ 

ຍຕທາຽດີບບ ັກຽໄາປດູ ໃ ັໄໜໄາຈິ. ໃ ທໃ າໃ ທ່ໄາະຽຖຍັຸກົ່ປໃ ທະະາ 2% ຖະ ຍັຸ 

ຼຄໃ 0.006%, ໃ ທດູ ໃ ະຽຖາຍແຈໄຍັຸຽຊິຄ 0.4%. 


ຍຕແຈໄ ໃ າາກ າາຖາຄ ຍຕຈີທາໝາງທໃ າກິ ໃ ຂິທຍຕແຈໄຊ ກໄຍ ເີ 1826 ຈງ 

ັກຽີາຈາທຕັຄ ໃ າ ຍາຖາຈ (A.J. BALARD) 

ຄ. າຈຸບີບຈ 

1) ກາຄທດູ ໃ ເ່າະາຈ: 

ຽິ ໃ ຍທໃ າບີບຈດູ ໃ ເາທະຽັຽກ ບບີບຈຈທ ີເ່ໄາະຽຖ ຖະ ຍ່ ໃ ່ໄາຽັຍາຄຍໃ ບ, ບກາກີໄບີບຈງັຄີ 

ດູ ໃ ່າ ຈຍາຄະິຈຽັ ໃ : ທກທາຽຕັກ ( ໃ ຍຍຽກ ໃ າຂບຄທກແະຽຖ) ຖະ ີດູ ໃ ເັຈະຽຖຍາຄດໃ າຄ ທກັຈແຈໄ 

ປັຍຽກ ບບີບຈຈທ ຖະ ໃ ຼປູຍກາງຽັາຈະບຄະາຈ. ບາກາຈຈງະຽາະບາກາຈາກະຽຖ ະຍັຸບີ 

ບຈເະຖິາໜໄບງໜຶ ໃ ຄ, ໃ ທຍໃ ບູຄຽໜ ບຖະຈັຍ່ໄາະຽຖນົາງະຂາຈາຈບີບຈ ບກາກີໄງັຄຍີດູ ໃ ໃ ບ່ 

ນບງຂບຄ. 

2) ະນທັຈຂບຄກາໄຍ: 

61

ບີບຈແຈໄ ໃ າາກາາຽກຕັກບີບຈຈຄ ໝາງທາທໃ າ: ີບິຈ. ບີບຈແຈໄຊ ກໄຍເີ 1811 ຈງໃ າ 

ກທກທ (B. COURTOIS) ຽິ ໃ ຄກໃ ບີໄໃ າ ຽກຖຸງັກ ຖະ ໃ າ ຽຈທີ ກ່ ໃແຈໄ່າກາຶກາາຖໄທ. 

. າຈູບັຈະັຈ 

ແຈໄາາກາາຽກຕັກບັຈະາຈທໃ າຍ່ ໃ ໝັໄຄ. 

ຈໄທງທິີເໄບະຸາກບາາ ງິຄເໃ າຈ ຍິະຸຈ ບີຍ 209 

ບັຈະັຈຽັາຈກ່າະະາຍຖັຄ, ັາາຈໃ ບງທກບາຸາກ 

ຸຈບີຍໝໃ : 

→ 

→ 

າຈຈັ ໃ ຄກໃ າທຽິ ໃ ໄຍແຈໄາາກກາັຄຽາະຼ 

ບບກຖໄທກັຍ ຽັາຈຍິຈະ 

າຈບັຈະັຈຊ ກະຈິຈແຈໄເີ 1940 ຈງໃ າ (່ັ CORSON, ັກຽັີ Mackenzie ຖະ ຽີ 

ຽກົ Segre) ປບຍທຼຽິ ໃ ຄບາງຸ (ຽິ ໃ ຄີທີຈ) ຂບຄກາຽກີຈ, ກາງກທຽບາຽບຄີະາ 8.3 ໃ ທຄ ະຖິາ 

ບາຈະັຈີຍ່ ໃ ນົາງ່ີ ໃ ະ່າາຶກາຖັກະະແຈໄດໃ າຄຖະບຼຈ. 

າຈຸີ ໃ ຸຄໃ ຄແຈໄຈໄທງທິີຼີໄ 

ຖັກະະນົາງດໃ າຄ ກັຍບີບຈ ະຈຄບບກຸຖັກະະຖະຖາງເທກາຈຽ ໃ ບຖະຖາງບຄະາຈ ຽທຖາຽັ 

ບີບຄດູ ໃ ປູຍຊ ແໄາຍັຸຖຍີໃ າຽີຽ ໃ າ 1. 

2. ຖັກະະ ໃ ທແຂບຄາຈຸ VIIA ແຈໄຈັ ໃ ຄີໄ: 

ຽັບະຖນະີທາຽຖຽບຽຖັກຕຄຽ ໃ າກັຍ 7 າທະກກະິ F 2 ຖະ ຽັບາງ Cl 2 ີຽນົ ບຄບໃ ບ ຖະ ຂຼທ 

ບໃ ບາຖ່າຈັຍ Br 2 ຽັາຈນົທີ່ໄາາຈຄ ຖະ I 2 ຽັາຈຂຄີໃ ທຄ ຽິ ໃ ຄີຂບຄາຈປາຖະຽຂັໄ 

ຂ ໄຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄ ຸກາຈຽັາຈິຈ. 

ທາຽັຖນະະຽີ ໃ ຂ ໄຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄ. 

າຈປາຖຸກດູ ໃ ເະາຍຽຖກຸບາູ ໃ (diatomic molecule) ຸກາທະັຄາຈຂຄ, າຈ 

ນົທ, າຈບາງ ຈງດຶຈໜໃ ຼທກັຈໄທງັະທາຽຖ. 

ຍ່ ໃ ັກ່າທາປໄບ ຖະ ແໄາງໄບຽັບະຖນະ 

ີບາຂະໜາຈໄບງຽ ໃ ບຼຍຼຍກັຍາຈເປບຍທຼຈຼທກັ 

ຽີ ໃ ຂ ໄ. 

ທາໜາໜໄະຽີ ໃ ຂ ໄຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄ. 

ີຸ 

ໃ ີຂະໜາຈເນງໃ ຂ ໄຽ ໃ ບຽຖກບາ 

ີຸຈປໄບຽ ໃ ບງ, ຸຈຈ ຖະ ທາປໄບຄຂບຄກາຽກີຈບາງ່ ໃ າ, ຽ ໃ ບຄາກີປຄດຶຈໜຼທຖະນທໃ າຄຽຖ 

ກຸ ( ປຄທາຽຈີທາ) ໄບງ ໃ ຸຈປໄບຽ ໃ ບງ, ຸຈຈ ຖະ ທາປໄບຄຂບຄກາຽກີຈບາງຽີ ໃ ຂ ໄ, ຽ ໃ ບ 

62

ຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄຽາະີປຄທາຽຈີທາຽີ ໃ ຂ ໄ. ບກາກີໄກາຖະຽນີງຂບຄາຈຸ VIIA ະໃ ບງໂນົ ຸຈຖຄ 

ຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄ ຽາະປຄທາຽຈີທາຽີ ໃ ຂ ໄ. 

ີໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີູຄີ ໃ ຸຈເປບຍທຼຈຼທກັ ຖະ ໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີີະໃ ບງໂນົ ຸຈຖຄຽ ໃ ບ 

ຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄ. 

ີໃ າ IE 1 ໃ ບງຂໄາຄູຄ ຖະ ໃ າ IE 1 ະໃ ບງໂນົ ຸຈຖຄຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄຽ ໃ ບຄາກຂະໜາຈຂບຄບາ 

ເນງໃ ຂ ໄ. 

ີຽຖກບກີຈາຄແຈໄນົາງໃ າຽ ໃ ບຄາກີ 7 ທາຽຖຽບຽຖັກຕຄ ຽິ ໃ ຄະາາຈະເນໄ ນົ ປັຍຽບຽຖັກຕຄາກ 

າຈບ ໃ ນົ ເໄຽບຽຖັກຕຄປໃ ທກັຍາຈບ ໃ ໂ ຽິ ໃ ຄີໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີີໃ າຄກັແຈໄ ຽປັຈເນໄີຽຖກບກີຈາຄ 

ນົາງໃ າ 

ຽກີຈາຈະແຈໄນົາງະິຈຽັ ໃ : NaCl, CaF 2 , HF, KI ຖະ ງັຄຽກີຈາຈະ ີ ໃ ີາຈບຄະກບຍ 

ະິຈຈຼທກັແຈໄນົາງະິຈ ຽາະີຽຖກບກີຈາຄແຈໄນົາງໃ າຽັ ໃ : NaClO, NaClO 2 , NaClO 3 , NaClO 4 , 

Cl 2 O, ClO 2 , ClO 3 ຖະ Cl 2 O 7 ຽັໄ. 

າຈຸ VIIA ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄໄບງ ຖະ ເນໄີໃ າຄກັຽ ໃ ບຄາກຽັຽຖກຸີ ໃ ຍ່ ໃ ີຂທັໄຶ ໃ ຄຖະຖາງແຈໄຈີເ 

ທາຖະຖາງບຄະາຈຽັ ໃ : CCl 4 >>Cl 2 ເ CCl 4 ຍ່ ໃ ີີ >> Br 2 ເ CCl 4 ີໄ>> I 2 ເ CCl 4 ີໃ ທຄ. 

າຈີ ໃ ດູ ໃ ຂັໄຽິຄຂບຄຸາາຈຽກີຈະິກິຖິງາກັຍາຈະຽປແຖຂບຄາຈີ ໃ ດູ ໃ ຂັໄຖຸ ໃ ແຈໄ ໃ າຈຂັໄຖຸ ໃ ະຍ່ ໃ 

ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍາຈຽປແຖຂບຄາຈີ ໃ ດູ ໃ ຂັໄຽິຄຶ ໃ ຄະນົ ຸຍແຈໄທໃ າ: ”ທາາາຈກາຽກີຈະິກິຖິງາຂບຄາຈຸ 

VIIA ະນົ ຸຈຖຄາກຽິຄຖຄຖຸ ໃ ” ຈັຄາະຖາຄ. 

3. ກ່າະິຈິາຍາຄຈໄາີິກ 

ົ່ຽັບາງີຽນົ ບຄບໃ ບ, ກົ່ຽັບາງີຂຼທຽນົ ບຄ, ີກິ ໃ ຸຍ, ບັະຖາງ່ ໃ ການາງເ, ຍົຽັາຈ 

ນົທີ່ໄາາກໃ , ຽັບັະຖາງ່ ໃ ິທໜັຄ, ີທາຈັບາງູຄ, ຖະຽນີງຄໃາງ, ບາງຽັິຈ ຖະ ກິ ໃ ຸ, ຍົ 

ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄໄບງ, ໃ ຖະຖາງແຈໄຈີນົາງເທາຖະຖາງບຄະາຈຽັ ໃ : CS 2 .CCl 4 ເນໄີຈຄ, ຖະຖາງເ 

ຽນົໄາ ຖະ ຍັຄເນໄີ່ໄາາ, ເບຸນະູ່າະຈາບີບຈຽັາຈຂຄີຽາຈ່າີຽນຄ ັຽຖັກໄບງ, ຽ ໃ ບ 

ປໄບຖະຽນີຈດໃ າຄແທທາເນໄບາງີໃ ທຄ, ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄໄບງນົາງ, ໃ ຖະຖາງແຈໄຈີນົາງເທາຖະຖາງບຄະ 

າຈ, ເ CS 2 ຖະ CCl 4 ເນໄີບບ (ີູ), ເຽນົໄາ ຖະ ຍັຄເນໄີ່ໄາາກໃ ບກາກັໄງັຄຖະຖາງ 

ແຈໄຈີເາຈຖະຖາງບີບຈຈທຽາະຽກີຈົີບີບຈຈທບີບຄ . 

ຸກາຈີຽຖກຸີ ໃ ະກບຍຈໄທງບຄບາເະາຍບາງ, າຈນົທ ຖະ າຈຂຄ, ຖັກະະ 

ໃ າຄໂຂບຄາຈີໄີທາ່າັກັດໃ າຄຈີ ຖະ ຖຼຄຖ່າຈັຍກັດໃ າຄະໝ່ ໃ າະຽໝີ, ິາຖະາາກົ່ແນາບີບຈ, ຂະ 

ໜາຈຂບຄບາ ຖະ ຂະໜາຈຂບຄບີບຄເນງໃ ຂ ໄ, ຸຈປໄບຽ ໃ ບງ ຖະ ຸຈຈູຄຂ ໄ, າຈປາຖີະາຍ 

ແໄາຖຍູຄ, 

ົ່ຽັາຈີ ໃ ີະາຍແໄາຖຍູຄີ ໃ ູຄເຍັຈາາຈັຄໝຈເາະຖາຄາຈູຽີຶ ໃ ຄຍ່ ໃ ີຽຖກ 

63

ບກີຈາຄີ ໃ ຽັຍທກຽຖີງ, ່າຖັຍາຈເຸ VIIA ີໄ, ໃ າະາຍແໄາຖຍນົ ຸຈຖຄາກົ່ຽຊິຄບີບຈຈັ ໃ ຄີ ໃ າຈແທໄ 

(າະຖາຄ 1) 

ໃ າບໃ ຼຄຂບຄປຄນັກຽບຽຖັກຕຄ EA ນົ ຸຈຖຄແາຸ, ໃ ໃ າຂບຄົ່ໄບງກທໃ າີ ໃ ທຽັຽາະບາົ່ີ 

ຂະໜາຈໄບງ, ກາງູ ໄກັຖະນທໃ າຄຽບຽຖັກຕຄຽກ ໃ າກັຍຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ຽຂໄາແເໝໃ ີກະຍເຽຖ ໃ ບຄີໄນົາງກທໃ າບາ 

ກົ່, ຍົ ຖະ ບີບຈີ ໃ ີຂະໜາຈເນງໃ ນົາງ. 

ະຖັຄຄາັະກ່ ໃ ຽັ ໃ ຈຼທກັຍ EA ີໃ າບໃ ຼຄນົ ຸຈຖຄແາຸ, ງກຽທັໄັະ F-F ຽິ ໃ ຄໃ ບຂໄາຄບໃ ບ, 

ະຖັຄຄາັະ F-F ່ ໃ າກທໃ າະຖັຄຄາັະ Cl-Cl ຖະ Br-Br ັຄີໄຽ ໃ ບຄາກປຄງູ ໄບັປຸປຄຖະນທໃ າຄຽບ 

ຽຖັກຕຄີ ໃ ຍ່ ໃ ແຈໄີັະ່ ໃ ກັ, ົ່ໃ ຖະບາີຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ຍ່ ໃ ແຈໄີັະາູ ໃ ຖະ ຂະໜາຈບາກ່ ໃ ໄບງ 

ນົາງ, ັະ ກ່ ໃ ັໄ່າ. ຈັ ໃ ຄັໄຽ ໃ ບບາັຄບຄຽຂໄາາດູ ໃ ິຈກັຶ ໃ ຄຽກີຈປຄງູ ໄກັນົາງຽປັຈເນໄັະບໃ ບຍ່ ໃ ຂຄ 

ປຄ. 

ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຂບຄາຈເຸ VIIA ີໃ າູຄນົາງ, ຈບີບຄ F + 

ຶ ໃ ຄຍ່ ໃ ີບກາຈີ ໃ ະີ 

X + (X=າຈປາຖ) ຽີ ໃ ຂ ໄຽ ໃ ບຽຖ ໃ ບແນາາຈໄາງຸ, ີາຈະຂບຄບີບຈ ກັຽັ ໃ : I, Cl ີ ໃ ບາຈີ 

I + ເາຈຖະຖາງບາິຈູູຕິກ. 

ກັຍໃ າ 

ໃ າັກງະາຍຽຕຈຸກຄ F 2 -F - ຽັຍທກນົາງີ ໃ ຸຈ ຖະ ນົ ຸຈໄບງຖຄາຖ່າຈັຍາຈ ເຸ ັຄີໄກ່ ໃ ບຈໃ ບຄ 

ຽິ ໃ ຄຽັຖຍໄບງຖຄ, ບາຈິາຖະາາຄໃ າບຸນະູທັຈຽ ໃ ບຼຍກັຍໃ າ E 0 ຈັ ໃ ຄີໄ: 

(່າຖັຍ ຖະ ) ຽບາຖີຂບຄກາກາງຽັບາງ 

ະຖັຄຄາະຖາງັະ 

ຊໄາິຈແຖໃ ຈໄທງທິີກາຍຍີໄະຍທໃ າໃ າ 

ີ ໃ ຽັຍທກຂບຄະຖັຄຄາັຄີ ໃ ໃ າຖຼຄກັແຈໄຖ່າຈັຍ ຽັ 

-714, 611, -580 ຖະ -496 kJ ່າຖັຍ ຖະ ັຄີໄຽາະທໃ າົ່ັໄຽຊິຄະີໃ າ ຽບຽຖັກຕຄ່ ໃ າ, ໃ ີະຖັຄຄາແປຽຈ 

ັູຄນົາງຶ ໃ ຄຈຽີງຈກັ. 

າະຖາຄ 1 ຖັກະະຍາຄດໃ າຄຂບຄາຈຸ VIIA 

F Cl Br I 2 

ຖັຈະໝີບາ (ັະທາຽຖ) (pm) 

64 

99 

114 

133 

ຖັະໝີບີບຄ X - (pm) 

-136 

181 

196 

216 

ຸຈປໄບຽ ໃ ບງ 

-220 

-101 

-7 

113 

ຸຈຈ 

-188 

-35 

59 

183 

64

ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄ (kJ/mol -1 ) 

1681 

1255 

1142 

1007 

EA (kJ/mol -1 ) 

333 

348 

340 

296 

ະາຍແໄາຖຍ 

4.1 

2.83 

2.74 

2.21 

ະຖັຄຄາັະ (kJ/mol -1 ) X-X 

155 

243 

192 

151 

ກາັກ່າຂທັໄແໄາ (V) 

+2.87 

+1.36 

+1.07 

+0.54 

4. ກ່າະິຈິາຍາຄຈໄາຽີ 

າຈຸ VIIA ຽັບະຖນະີ ໃ ີທາທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາຽີຽັດໃ າຄນົທຄນົາງ F 2 ັໄທໃ ບຄແທີ ໃ ຸຈີ 

ະຖັຄຄາັະ່ ໃ າ, ກະຖາງຽັບາຄໃາງ, ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄີະຖັຄຄາກ່ກ່າັຂບຄະິກິຖິງາໃ າຄໂ່ ໃ າ, ົ່ 

າາຈຖທຈງກຄກັຍາຈັຄໝຈງກຽທັໄ N 2 ຖະ ບາງຖໄາ. ກກະິກາຖທຽກີຈຂ ໄຼຄໃ ເບຸນະູ 

່າະຈາ ຖະ ະິກິຖິງາັກປຸປຄ, ົ່ະຽກີຈັະີ ໃ ຂຄປຄ ຖະ ໝັໄຄກັຍາຈບ ໃ ໂ, ກົ່ ຖະ ຍົກ່ ໃ 

ຖທຈງກຄກັຍາຈແຈໄ່າທນົາງ, ໃ ທາປຸປຄຂບຄະິກິຖິງາໄບງກທໃ າົ່, ບີບຈຖທແຈໄກັຍຍາຄາຈ 

ຽ ໃ າັໄ ໃ ກ່ ໃ ງັຄຽບີໄແຈໄທໃ າຽັາຈີ ໃ ແທ່ ໃ ະິກິຖິງາ. 

ຈໄທງ ກັ. 

ປູຍຍຍຈຼທກັຍາຈໄຂບຄຸບ ໃ ໂີ ໃ ຽທໄາາຽຍ ໄບຄໄ, F 2 ົ່ກ່ ໃ ີຖັກະະິຈກາກາຈບ ໃ ໂເຸ 

າຈປາຖຸກາຈຽັທບກີແຈ 

ຽັທບກີແຈີ ໃ ປຄີ ໃ ຸຈ, 

ບ່າາຈບກີແຈຖຼຄາຖ່າຈັຍ 

F 2 >Cl 2 >Br 2 >I 2 ຈັ ໃ ຄະຽນັແຈໄາກໃ າ E 0 (າະຖາຄ 1) I 2 ັໄຊ ທໃ າຽັທບກີແຈີ ໃ ບໃ ບີ ໃ ຸຈເຍັຈາາຈ 

ັຄີ ໃ ໃ າ E 0 ຼຄ +0.54 V ຽ ໃ າັໄ ຽິ ໃ ຄທບກີແຈດໃ າຄບໃ ບງັຄາາຈບກີແຈ I - ເາຈຖະຖາງເນໄຽັ I 2 ແຈໄ. 

ະິກິຖິງາີ ໃ ່າັດໃ າຄໜຶ ໃ ຄຂບຄປາຖ (ງກຽທັໄ F 2 ) ໃ ະິກິຖິງາຈິ ຽີັຽັ (ນົ ະິກິຖິງາກາ 

ໃ ), ບາະຊ ກບກີແຈ ຖະ ຊ ກຕີຈິທ, ະິກິຖິງາຽກີຈແຈໄຈີເຍາຽີປຄີ ໃ ່າັີດູ ໃ 2 ະິກິຖິງາ. 

່າຖັຍ Cl 2 ະິກິຖິງາີ ໃ 2 ະຽກີຈຂ ໄແຈໄຈີເາຈຖະຖາງີ ໃ ປໄບ. 

ຖັກະະຂບຄ At ຽັີ ໃ ປູ ໄັກກັໄບງນົາງ, ໃ ່ະຽທໄາແຈໄທໃ າີບີບຄບັຈະັຈ At - ຖະ າຈະກບຍີ ໃ 

At ີາທະບກີຈາຄຽັ +1 ຖະ +3. 

ຂ່ໄະນົ ຸຍຍາຄດໃ າຄາຈຸ VIIA ແທໄເາະຖາຄ 2 

າຈ 

ະິກິຖິງາ 

ຖນະຈັ ໃ ຄ 

ຖນະຈັ ໃ ຄຈິ 

ຖນະບ ໃ ໂ ຽັ ໃ : Zn 

65

ປີຈຕ (H 2 ) 

ກັຍ F 2 ທໃ ບຄແທີ ໃ ຸຈ, ກັຍ Cl 2 ແທຽ ໃ ບຊ ກ 

ຄ, ໄາກັຍ Br 2 ຖະ I 2 

າຈ (S) 

ຈະ່ (P) 

່ໄາ (H 2 O) 

ງກຽທັໄ I 2 ກັຍ ເນໄ F 2 

ແຈໄ ຈໄທງ (ງກຽທັໄ I 2 ) 

ງກຽທັໄ , ຍາຄໃ ທຂບຄ ີ ໃ ຖະຖາງ 

ຽກີຈະິກິຖິງາ 

ຍາຽີປຄ 

ຍາຽີຽ ບາຄຽດັ 

ຍາຽີຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ 

ງກຽທັໄ 

ຍາຽີາຄຽດັ 

ງກຽທັໄ 

ຍາຽີຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ 


າກໃ າະຖັຄຄາກາັກ່າແໄາ 

ຂບຄາຈເຸ VIIA (າະຖາຄ 1) ຽປັຈເນໄແຈໄທທາິຈກໃ ຼທ 

ກັຍທິີກາະຖິຈາຈຽນົ ໃ າີໄາກາຈະ, ຊ ທໃ າຽັກາງາກນົາງີ ໃ ະບກີແຈ F - ຽັ F 2 ະເໄທິີາຄຽ 

ີຍ່ ໃ ແຈໄ, ໄບຄເໄທິີງກະຖາງ HF ເາຈະ KF-HF ີ ໃ ປໄບຽ 

ໃ 

ບງຈໄທງແໄາແຈໄ F 2 ີ ໃ ບາຈ, ກົ່ 

ະຖິຈແຈໄຈງກາບກີແຈ NaCl ກັຍ H 2 SO 4 ຈໄທງ MnO 2 . 

ຍົ ຖະ ບີບຈກຼເນໄບຄຈຖບຄຈງທິີຍຍຈຼທກັ, າຄບຸຈານະກ່າໃ ທນົາງກຼກົ່ຈໄທງທິີ 

ງກະຖາງ ີ ໃ ນົບນົ ນົ າຈຖະຖາງ ຽຂັໄຂຸ ໄຈໄທງແໄາແຈໄ ີ ໃ ບາຈ, ່າຖັຍກາຍກຍົາກ່ໄາະຽຖ, 

ຽປາາາຈເໄກົ່ຽັທບກີແຈ, ຍົຽັາຈນົທີ ໃ ຖະຽນີງແຈໄຈີຶ ໃ ຄເໄຖຽ ໃ າເນໄບບກາກາະະ. 

ເາຕໃ າງະຽຖີບີບຈໄບງຈຼທ ນາາຄງກບີບຈບບກາຖໄທບກີແຈຈໄທງກົ່ ບກາກັໄງັຄກຼບີ 

ບຈາກາົີບີບຈຈທີ ໃ ເິຖີບຖີຽີ ຈງຕີຈິທບີບຈຈົທຈໄທງແຍັຖຽຈບີບຄ. 


າຈະຂບຄົ່ນົາງະິຈີະນງຈຽັ ໃ : NaF ຽັາຈຂໃ າຄແໄ, Na 2 SiF 6 ຽັາຈຖະຄ ັຍຽ ໄບ 

ຖະ າຈຖະຄ ັຍກິ ໃ ທ, ຈີກົ່ຖທຈີົ່ຕຽາ CCl 2 F 2 ນົ ຽບີໄ ໃ າຄກາໄາທໃ າ ຕີບບ ຽັາຈຽກີຈທາຽດັ 

, ົ່ບ່ຖທງັຄໃ ທງໄບຄກັຂໄທຄ, ຶ ໃ ຄັກະຽຂໄາເ່ໄາຈ ໃ (ະາ 1 ppm) ຖະ ເດາີຂໄທ. 

66

ກົ່ຽັທບກີແຈີ ໃ ປຄີຖາາຍ່ ໃ ຄ, ຶ ໃ ຄເໄະນງຈນົາງດໃ າຄຽັ ໃ : ເໄ່າຖາງຸຖິີີເ່ໄາຼຄ 1-2 ppm ກ່ ໃ 

ຂໄາຽ ໄບຖກແຈໄ ຖະ ງັຄເໄກົ່ເກາບກາຄຽິ ໃ ຄໄບຄຄີ່ໄາດູ ໃ ່າຽ ໃ ບເນໄຽກີຈ HOCl ຽິ ໃ ຄຽັາຈບກາຄບາຈ 

ເໄກົ່ເະາຍຄາຄ (CaOCl 2 ) ກັຽ ໃ ບທາະຈທກັກເໄກົ່ຽຂໄາເກາບກາຄຽໄງຽັໄ. ະຍ່ ໃ 

່າແເໄບກາຄແໝ ນົ ຂັຈ, າຈະກບຍຂບຄກົ່ຍາຄະິຈຽັກັິຈີປໄາງປຄຽັ ໃ : ບີ COCl, 

າຈຂໃ າຄແໄີ ໃ ປູ ໄັກກັຈີ DDT ຽັາຈະກບຍຂບຄກົ່ : ຈີກົ່ຕທຈີຽີຖົີກົ່ຕທຽບາ (C 6 H 4 Cl) 2 C 2 HCl 3 

ຖະ ງັຄີາຈຂໃ າຄແໄບີກນົາງະິຈີ ໃ ຽັາຈະກບຍຂບຄກົ່, າຈະກບຍທີີຖກົ່ຕທ CH 2 =CHCl ເໄເ 

ກາຽປັຈະຖິຈົາິກຖີທີີຖກົ່ຖທ (PVC). 

າຈະຂບຄຍົີ ໃ ັກເໄນົາງ : 

AgBr, AgBr ເໄເກາະຖິຈີ ຖະ ທຊໃ າງປູຍ, ຽ ໃ ບຊ ກຄະຖາງເນໄ Ag ຽັຽຄ າຈ່າິຈີ ໃ ີ 

ນົ ທ, ໃ ທ AgBr ີ ໃ ຍ່ ໃ ະຖາງະຖໄາຄບບກແຈໄທງ Na 2 S 2 O 3 (ແປ) ຈີຍົຽບາ C 2 H 4 Br 2 ເໄເໃ ຖຄ 

ເ່ໄາັຖຈ. 

ເໄເກາກຼ 

67

ບີບຈຖະຖາງເຽນົໄາເໄຽັາຈຖະຄ ັຍຽ ໄບ, ບີບຈຽັາຈີ ໃ ່າຽັ່ ໃ ປໃ າຄກາງຽາະຽັໃ ທະກບຍຂບຄປ່ 

າກໃ ບແຕໃ ບງຽິ ໃ ຄທຍຸ ໄກາະຽຖີຽີຍ ຖະ ກາຽປັຈທຼກາກກະິຂບຄປໃ າຄກາງ, ເ 

ບານາທີບີບຈເນໄຼຄ່. 

ກາ່າເໄບີບຈ: 

ເໄເກາຈບຍ່ໄາາເໄຄ 

ເໄເກາາກາີ 

Povidone-iodine ຊ ກເໄ່າຖັຍຖໄາຄຽ ໃ ບໄບຄກັກາິຈຽ ໄບ ຖະ ງັຄີຸຖັກະະເກາ່າຖາງ 

ດີ, ຍັກີຽຕງ, ແທຕັ 

Counterfeit banknote detection pen ເໄເກາ ຍທບຍທຈງີໃ ທະກບຍຂບຄບີບຈ 

ະນງຈ ິຄຽີຽິ ໃ ຄແຈໄາກກາຖະຖາງບີບຈເຽບາເໄເໃ ຈຽ ໃ ບຂໄາຽ ໄບຖກ 

ເໄເກາຽປັຈນົບຈແປໃ ທກັຍບາງຖໄາ 

ກາ່າເໄບັຈະັຈ Astatine 

ເໄເກາາງຖັຄີ X-Ray ຽິ ໃ ຄໄບຄເໄດໃ າຄຖະັຈຖະທັຄ ັຄີໄຽາະບາຈຽປັຈເນໄຽກີຈບັະຖາງ່ ໃ ູ ໄເໄ 

ຖະ າຈະິຈີໄນາງາກນົາງໂ ຽິ ໃ ຄງັຄຍ່ ໃ ີກາຽີຈຽີງດໃ າຄຽັາຄກາ່ ໃ ທຄ. 

Astatine 211 ເໄ່າຖັຍ Radiation therapy ຽິ ໃ ຄໃ ຖັຄີບາຖາ ຊ ກເໄຽຂໄາເກາໃ າັຈັຸກ່າ ຖະ 

ກາປັກາ 

68

ຍຈີ 9 

ຍັຈາາຈູເໝທຈໄ່ ໃ VIA (ທກກາກ) 

I. າທະຄທເ່າະາຈ ຖະ ະນທັຈໄຍ 

າຈຸ VIA ແຈໄກໃ : ບກີ O, າຈ S, ຽຖ (ຽຽຖີບບ) Se, ຖູ Te ຖະ ຖີບບ 

Po. ່າທໃ າກາກ ງໄບຽັາຈູີ ໃ ະກບຍຽັປໃ າຈ, ປໃ າຈຖນະເ່າະາຈນົາງະິຈໃ ດູ ໃ 

ເປູຍປໃ າຄຽັບກິຈ ນົ ຍ່ ໃ ກ່ ໃ ຽັຽກ ບຸທ (ຖທທາໝາງຖໄທຽັາຈະທກາຈູຽນົ ໃ າີໄ ຈງ 

ະຽາະໃ ີ ໃ າຈ່າບິຈ). 

ບກີຽັບາງ, ໃ ທາຈບ ໃ ໂບກາກັໄຽັາຈຂຄ, າຈີຖັກະະໃ າຄໂຽັຖນະ, ີຖີ 

ຼ ຖະ ຽີຖູຖຼັຈຽັຽິຄຖນະີຽຄ າຖນະຍາຄດໃ າຄ, ັກ່າແໄາແຈໄຽຖັກໄບງຽ ໃ ບບຸນະູູຄຂ ໄ; ຖີ 

ຼຽັາຈກ່າັະາຍຖັຄີ, ັກ່າແໄາແຈໄຈີ ຖນະ, ຊ ທໃ າຽັຖນະີ ໃ ີະາຍແໄາຍທກຽຖັກໄບງ, 

າທະບກີຈາຄຂບຄາຈຸ VIA ີນົາງໃ າັຄຍທກ ຖະ ຖຍີ ໃ ່າັ : -2,+2,+4,+6 ຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂ ໄ 

າທະບກີຈາຄ +6 ໝັໄຄໄບງຖຄ, ໃ ທາທະບກີຈາຄ +4 ໝັໄຄຽີ ໃ ຂ ໄ. 

ກ. າຈູບກີ: 

ກາຸຄໃ ຄບກີ ຖະ ກາັຖະາຽຊິຄຍັຈາ ກ່າະິຈິາຍີ ໃ ່າັຂບຄັ ຽ ໃ ບ່າບິຈໃ 

ໃ າ ີຽຖ (SCHEELE) ີ 1717-1777 ຖະ ໃ າ ີບຽຖ (J.FRIEST LEY) ີ 1774 ຽິ ໃ ຄັຄບຄໃ າີໄ 

ແຈໄ່າກາໄທໄາດູ ໃ ຖະຍໃ ບ. ູ ໄີ ໃ ໄຍຍຈຍາຈຂບຄບກີ ີ ໃ ີຖັກະະັຈຽ ດູ ໃ ເາກຈກາກາ 

ຽ ໃ າແໝໄ ກ່ ໃແຈໄກໃ ໃ າ ຖາທທີຽບ (LAVIOSIER). ໃ ບກີໝາງຽຊິຄາຈູີໄຽັິ ໃ ຄີ ໃ ຂາຈຍ່ ໃ ແຈໄ ເກາຽກີຈ 

ຽັທກບາິຈ (ໃ ເັຈຸຍັທກຽປາປູ ໄທໃ າັຍ່ ໃແຈໄຽາະຄໃ ບກີດໃ າຄຈຼທ). 

ບກີຽັາຈູີ ໃ ີດໃ າຄໃ ນົາງເ່າະາຈ. 

ຽິ ໃ າຈະຽທໃ າຽິ ໃ ຄໜຶ ໃ ຄຂບຄຽ ບກຖກໃ 

ະກບຍໄາຄາກບກີດູ ໃ ເນົາງປູຍປໃ າຄາຈະ. ບກີຽັາຈີ ໃ ີນົາງີ ໃ ຸຈເໜໄາຖກ ັຄດູ ໃ ເ 

າທະຽຖີ ຖະ ຽັາຈະີ: ບກີເບາກາຈ 21%, ເ່ໄາ 89% ຖະ ເປໃ ີຖິຽກຈ ໃ ທແະາ 

50% ເາຄບຸຈານະກ່າະຖິຈບກີາກບາກາຈນົທຈໄທງຂະຍທກາປູຍຍຍຈຼທກັຍກາະຖິຈ N 2 . 

ຽຖກຸບກີີຖັກະະາຕາັກຽິກ, ຽາະີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ 2 ູຈຂບຄ O 2 ັໄຊໄາຂຼ 

ຽັ 

̈ ̈ ະຍ່ ໃ ຊ ກໄບຄ ຽ ໃ ບຄາກະຍ່ ໃ ະຈຄຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ ນົ ຂຼ 

ຽິ ໃ ຄະຈຄຽບຽຖັກຕຄ 

ຈໃ ຼທກ່ ໃ ງັຄຍ່ ໃ ຊ ກໄບຄ, ງໄບັະເຽຖກຸຂບຄບກີໝັໄຄກທໃ າັະຈໃ ຼທ່າະຈາູຈີ ໃ ຂຼ 

ຽຖກຸ O 2 ແຈໄຈີີ ໃ ຸຈທຽັ ( ນົ ) ຽິ ໃ ຄີັະຈໃ ຼທໜຶ ໃ ຄັະ ຖະ ັະີ ໃ ະກບຍ 

ຈໄທງຽບຽຖັກຕຄາທບຄັະ. 

69

ຂ. າຈູາຈ: 

າຈຽັາຈີ ໃ ປູ ໄັກກັຈີາໃ ະແໝຍູປາະກາ, າຈີດໃ າຄໃ ນົາງເ່າະາຈ ຍ່ ໃ ທໃ າດູ ໃ ເາທະ 

ຽຖີກ່ ໃ ເາຈະ, າງຍ່ ໃ າຈຈິຍີ ໃ ່າັເຖກກ່ ໃ ີຽັ ໃ : ດູ ໃ ຖັຈຽັກັຈ, ຖຸງ, ບໃ າທັກິກ ຖະ 

ບ ໃ ໂ. 

າງຍ່ ໃ ຽກ ບຸທ ຖະ ຸັຈໃ ີດໃ າຄນົທຄນົາງເ່າະາຈ ບກາກັໄດູ ໃ ເປູຍຽກ ບ ີຕິຈ (FeS 2 ) 

ດູ ໃ ະຽຈຖາທຽປາກ່ ໃ ີດໃ າຄນົທຄນົາງ, ກາຖ (PbS) ປໃ ຂບຄ ໃ . ຍົ 

(ZnS) ປໃ ັຄກະີ, ນີກາທ 

(CaSO 4 .2H 2 O) ບັີໄກ່ ໃ ີນົາງດູ ໃ ຂທຄະນທັະຽຂຈ, ຍາຕີິ (BaSO 4 ), ຽຽຖິ (SrSO 4 ) ຖະ ບ ໃ ໂ. 

ດູ ໃ ເາທະາຈະບຄະກບຍິ ໃ ຄີ ໃ ີີທິຈຽັໃ ທະກບຍໄາຄຂບຄາຈ ົິ. 

. າຈູຽຽຖີບບ: 

ໃ າູີໄໃ ໃ າ ຍກຽຖິບຸ (J.J.BERZELIUS) ຽັູ ໄໄຍເີ 1817 ແຈໄເນໄ ໃ ທໃ າ: ຽຽຖີບບ 

, ີທາທໃ າ ຽຈ ບ. ຽັາຈຍ່ ໃ ີໃ ນົາງເ່າະາຈ, ປໃ ຽຽຖີບບີ ໃ ຽິ ໃ າກາຂຸຈໄແຈໄກໃ : ບກິຈ 

(zorgite) ຽັຽກ ບ ຽຽຖທຖະນທໃ າຄ ຽຖທຂບຄບຄ ຖະ ; ັຍັຸຽຽຖີບບະາ 30%. 

ຄ. າຈູຖູ: 

ໃ າູໃ ໃ າ ິຽຖີ (MILLER VONREICHEN STEIN) ຽັູ ໄໄຍເີ 1782 າງນົັຄາ 

ຶ ໃ ຄຊ ກເນໄ ໃ ທໃ າ ຖູ ີທາໝາງທໃ າຈິ (Tellus). ຖູຽັາຈີ ໃ ນາງາກຖະ ະຍຽນັເາທະຈກ່ ໃ 

ງາກ ໃ ທນົາງດູ ໃ ເປູຍຂບຄຽກ ບ ຖູຖທຂບຄ ຖະ ຍິະຸຈ. 

. າຈູຖີີບບ: 

າຈູີໄແຈໄຊ ກໄຍເີ 1898 ຈງໃ າາຄກຸງຕີ (Curie) ດູ ໃ ເປໃ ກຍົ (perchvlend ຂບຄ 

Toachimstal) ໃ ຽບີໄາ ໃ ຂບຄະຽຈຖງໄກ່າຽີຈຂບຄາຄ ກຸງຕີ. າຈຖີບບໃ າຈູກ່າ 

ະະາຍຖັຄີຸຈໄາງດູ ໃ ເາງຂບຄາຈບຸງຕາີບບ (U) ຽກີຈກາະຖາງທ, ຽກີຈຽັ ີ ໃ ໝັໄຄ. 

ຖີບບຽີງາກຈີເປໃ ຂບຄາຈບຸງຕາີບບ. ຽຍິ ໃ ຄເຈໄາຽີຖໄທັຽ ໃ ບແນທ ກັຍຖູ, ໃ ກ່ ໃ ງັຄ 

ກັຍ ຍິະຸ່າບີກ. ັາາຈຽກີຈຽັາຈະກັຍປີຈຕເນໄຽກີຈຖທປີຈຕ, ຽິ ໃ ່າເໄ 

ຖີບບດູ ໃ ເນໄບຄຈຖບຄ,ເໄຽັຍ່ ໃ ະໜບຄຖັຄີບາາ . 

70

II. 

ຖັກະະາຄີິກ 

າະຖາຄ 6.1 ຖັກະະຍາຄດໃ າຄຂບຄາຈຸ VIA 

ຖັຈະໝີບາ (ກທາຖັຄ) (pm) 

ຖັຈະໝີບີບຄ M 2- (pm) 

ທາໜາໜໄ (g/cm 3 ) 


ໃ ບງ ( 

ຸຈຈ ( 

/ຄກາກທຽັບີບຄ (kJ/mol) 

ະາຍແໄາຍັຸຖຍ 

O S Se Te Po 

66 

140 

1.14 

-218 

-183 

1314 

3.5 

104 

184 

2.07 

119 

445 

1000 

2.44 

117 

198 

4.78 

217 

685 

941 

2.48 

137 

221 

6.25 

450 

990 

869 

2.01 

ໃ າບໃ ຼຄີ ໃ ່າັຂບຄຖັກະະາຈຸ VIA ໃ ະາຍແໄາຖຍນົ ຸຈຖຄ ນົ ບີກປູຍຍຍໜຶ ໃ ຄະາຍແໄາ 

ຍທກຽີ ໃ ຂ ໄາກບກີແນາຖີຼ, ບກີຽັຖນະີ ໃ ີະາຍແໄາຍັຸຖຍູຄ, ຖີຼາຈ 

ຸຈໄາງຂບຄຸຽັຖນະີ ໃ ີະາຍແໄາຍັຸຍທກໃ ບງຂໄາຄບໃ ບ. 

າຈບກີີ 2 ປູຍຍຍ : ບກີ ຖະ ບ ຽິ ໃ ຄຽັາຈບາງັຄບຄ, ປູຍປໃ າຄຂບຄາຈີ ໃ ຍ່ ໃ 

ຽັາຈຂຄບາຈກໃ າຄກັີ ໃ ່າທບາຽິ ໃ ຄະກບຍຂ ໄຽັຽຖກຸ, ຍ່ ໃ ກໃ າຄກັາຄຈໄາຄໄາຄຶກ 

ຈັ ໃ ຄປູຍປໃ າຄຂບຄາຈຂຄຽັ ໃ : ເກ່ຖະີີໄບາງບກີີ່າທບາ 2 ບາ, ໃ ທບາງບີ່າທ 

ບາ 3 ບາ, ບາງບເຍັງາກາຈີດູ ໃ ໄບງນົ ໃ າງ, ີ ໃ ຖະຈັຍ່ໄາະຽຖີດູ ໃ ຼຄ 0.04 ໃ ທເຖໄາໃ ທ, 

ເຍັງາກາຈູຄຂ ໄແນົາງຂ ໄຽ ໃ າເຈກ່ ໃ ະີບນົາງຂ ໄ, 

146 

9.4 

254 

962 

1.76 

ບເຍັງາກາຈີ ໃ ດູ ໃ ູຄຂ ໄແໃ ທຈູຈຖັຄີ 

ບູຖາແທບຽຖຈ (ໃ ທຄ ໄ 210-290 nm) ີ ໃ າາກຈທຄບາິຈ, ຽັກາໄບຄກັບັະຖາງາກຖັຄີບຸຖາແທ 

ບຽຖຈີ ໃ ີ່ ໃ ິ ໃ ຄີ ໃ ີີທິຈຽິຄໜໄາຖກ, ກາກຼບະຖິຈແຈໄຈງກາໃ ບງໂໃ ບງແໄາຍັຸຽຂໄາແເບາງ 

ບກີ, ະີບຽກີຈຂ ໄດູ ໃ ກັຍບກີະງກບບກາກ ກັແຈໄ. 

ບກີຽັາຈີ ໃ ີທາ່າັ່ ໃ ີທິຈຂບຄຽປານົາງ, 

ປໃ າຄກາງໄບຄກາບກີຶ ໃ ຄະຈ່າຖຄີ 

ທິຈດູ ໃ ແຈໄ, ບກີປໃ ທກັຍປີຈຕ ນົ ຽບຽີຖ ເນໄທແປໄບປຄ, ເໄັຈ ຖະ ຽ ໃ ບຖນະໃ ທບ 

ເໄເກາບກີຽໄງ, ຂີໄຽິໄຄ ຖະ ເໄຂໄາຽ ໄບຖກເ່ໄາຽາະີຖິຈບກີແຈປຸປຄ. 

າຈີນົາງປູຍປູຍປໃ າຄີ ໃ ໝັໄຄເບຸນະຸ່າະຈາໃ : ບ່ຕບຍິກ (ນົ ັຽບີໄທໃ າ: ຖບຍິກ) ີ 

ຽຖກຸຽັ S 8 ະກບຍຈໄທງບາ S 8 ບາ່ ໃ ກັຈໄທງັະກທາຖັຄຽັທຄ, ຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ, ໃ 

ຖະຖາງເກາກຍບຈີຸທ, ປຄຖະນທໃ າຄຖະນທໃ າຄຽຖກຸ ຽັປຄທາຽຈີທາີ ໃ ບໃ ບ, າຈີຸຈນົບນົທ 

່ ໃ າ, ຊໄາຽາແທໂະໃ ຼຽັາຈນົທີ ໃ 113 ໃ ຊໄາໃ ບງໂຽປັຈເນໄປໄບ່ຽຊິຄ 96 ະໃ ຼຽັປູຍຍຍ 

71

ຖີກິກ, າຈເປູຍປໃ າຄີໄີຸຈນົບນົທ 119 

ຽຖກຸຽັ S 8 ໄາງ ກັຍາຈຖບຍິກ ໃ ຄໄາຄ 

ຖກິກຶກາຈຂຄກໃ າຄກັ, ປູຍຍຍີ ໃ ຽັຶກງັຄີບີກຽັ ໃ : າຈີໃ ທຄຽິ ໃ ຄຽຖກຸຽັ S 2 , ຽບຽຖ 

ຸທຽິ ໃ ຄຽຖກຸຽັ S 6 ປູຍໃ າຄໂຽນົ ໃ າີໄຍ່ ໃ ໝັໄຄ, ະແທໄ ນົ ຊ ກທາປໄບໃ ຼແຽັາຈຖບຍິກ ນົ 

ີິກແຈໄຄໃາງ. 

O 

O 

O 

O 

O 

O 

O 

O 

O 

O 

O 

ໃ 

O 

S 6 S 8 S À¢˜´¢÷ÉÎ¼¸ 

ປູຍາຍ: ຄໄາຄຂບຄ S 6 , S 8 , ຖະ S ີ ຽຂັໄຂຸ ໄໜຼທ 

O 

າຈດູ ໃ ເປູຍຍຍ ຖະ ຖັກະະໃ າຄໂາບຸນະູຽິ ໃ ຄ່ະະນົ ຸຍແຈໄຈັ ໃ ຄີໄ: 

າຈຕບຍິກ (ນົ ) ຽຖກຸ ) ີ ໃ ບຸນະູ 96 ໃ ຼແຽັ (2) 

າຈຕີິກ (ນົ )) ຽຖກຸ ) ນົບນົທີ ໃ 119 ເນໄ (3) 

O 

S 

າຈນົທີຽນົ ບຄເຖຼແນົຈີ ) ຖກຸງັຄຽັ ີ ໃ ບຸນະູ 160 ທຄ ກບບກຽັາງ 

ງາທ, ຽຖີ ໃ ຽຂັໄຂຸ ໄໜຼທີ ໃ ຸຈ, ີກໃ ຽຂັໄຽຊິຄບຸນະູ 200 ແຈໄ (4) 

 

S 

ທຄກບບກໝຈ, າງ່ ໃ ກັແງາທນົາງ ຽິ ໃ ຄບາຈໄທຽັຂຈ ນົ ັກັແຈໄາຈນົທີກໃ ນົາງໜຼທ 

ີ ໃ ຸຈ, ບີໄແຈໄຊໄາຽ່ໄາຽດັັີະແຈໄ (5) 

າຈົາິກ, ຖັກະະຽັກໄບໜຼທ, ຍ່ ໃ ຖະຖາງເທາຖະຖາງໜຶ ໃ ຄໂ ຖະ ໃ ຼແຽັາຈຕບ 

ຍິກໄາໂ ເບຸນະູ່າະຈາ 

ຊໄາຍ່ ໃ ຽ (4) ຖຄເ ໄາຽດັຽປັຈເນໄປໄບ່ ໃແ, າຈນົທະກັຍຖຼແນົແຈໄຈີຂ ໄຽ ໃ ບຄາກາງີຂະໜາຈັໄ 

ຖຄ, ຽຊິຄບຸນະູ 444.6 ະຈຽັບາງີ່ໄາາ, ຽຖກຸງັຄຽັ ດູ ໃ , ຊໄາປໄບຂ ໄແບີກ ຽຖ 

ກຸໃ ຼຽັ ຖະ ຽ ໃ ບຽຊິຄ 1000 ບາງຽັີຈຄກໃ ີູຈ ຽຖກຸຽັາຕາກຽິກ. 

າຈີະນງຈນົາງເກາະຖິຈບາິຈູູຕິກ, ຈິ (ໝ ໄ), ດາປັກາຖກ ຖະ ເໃ ເດາຄ່າະາຈ 

ຽບີໄທໃ າ: ທັຖແຽຽິ (Vulcanization ໃ ງາຄີ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍາຈເະຖິາີ ໃ ຽໝາະີ ໃ 

ບຸນະູູຄກທໃ າຸຈນົບນົທຂບຄາຈ 

S 

S 

S 

ຈງາຈີ ໃ ່າາຽກີຈະິກິຖິງາີໄະໄາຄັະກທາຖັຄຽ ໃ ບ 

ຖະນທໃ າຄຖີເນໄຽັຽຖກຸຈຼທກັຽປັຈເນໄງາຄີຸະາຍຄທເບຸນະູໃ າຄໂ, 

ີທາດ ຈງຸແຈໄຈີ 

ນົາງຂ ໄ, ທາປໄບ ຖະ ຄຈຈຖະຖາງເທາຖະຖາງແຈໄນົາງຂ ໄ.) ຽ ໃ ບເນໄງາຄໜຼທ, ຍ່ ໃ ໃ ຼທຽ ໃ ບ 

ປໄບ ນົ ບງຽ ໃ ບຽດັ. 

72

ຽຖກຸຽັ 

ີຖີຼ ຖະ ຽີຖູຕຼີນົາງປູຍປໃ າຄ, ີຖີຼີັຄປູຍຍຍຕບຍິກ ຖະ ຖີິກ ຽິ ໃ ຄບາຈີ 

ັຄບຄປູຍຍຍຽັາຈຂຄີຈຄກໃ ຽິ ໃ ຄຍ່ ໃ ໝັໄຄ່ ໃ ທາປໄບ ຖະ ຖະຖາງເ CS 2 ເໄເໃ 

ເກໄທຽ ໃ ບຽປັຈກໄທີຈຄ, ຊໄາຽາປູຍຍຍີຈຄ ນົ ໃ ບງໂຽປັຈເນໄີຖີຼນົທຽດັຖຄໄາໂ ະແຈໄປູຍຍຽິ ໃ ຄ 

ຖນະີຽາີໄັກ່າແໄາແຈໄຽຖັກໄບງ, ໃ ຽ ໃ ບຊ ກຄກາ າແໄາຽີ ໃ ຂ ໄນົາງະາ 500 ຽ ໃ າ. ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄເໄ 

ີຖີຼະຖິຈຽຖຽບຽຖັກຕິກຽ ໃ ບທັຈທາຽຂັໄຂຸ ໄຂບຄຄ, 

ໜຶ ໃ ຄໂ ີຖີຼງັຄີປູຍຍຍີ ໃ ຽັປູຍປໃ າຄບີກນົາງະິຈ. 

73 

ີຖີຼີຽາຍ່ ໃ ຖະຖາງເທາຖະຖາງ 

ຽີຖູຕຼກ່ ໃ ີປູຍຍຍຽິ ໃ ຄຖນະ ຽິ ໃ ຄີຄໄາຄາງເໄາງ ີຖີຼີຽາ ຖະ ງັຄີປູຍຍຍຖນະໜຶ ໃ ຄ 

ປູຍ ຖະ ປູຍຍຍປູຍປໃ າຄບີກນົາງປູຍ, ໃ ທຖີຼັໄີປູຍຍີ ໃ ຽັຖນະບຄປູຍ. 

III. ຖັກະະາຄຽີ 

ທາທໃ ບຄແທຽີ່ ໃ ະິກິຖິງາຽີຂບຄາຈຸ VI ນົ ຸຈຖຄາກາຈ O ໄຸແຽຊິຄ Te ໄາງຸ O 2 ັໄ 

ຽກີຈະິກິຖິງາແຈໄກັຍາຈບ ໃ ຸກາຈ, ງກຽທັໄາຈບາງຖໄາ, ຖນະີະກຸຍາຄະິຈ ຖະ ປາຖ ຖະ 

າາຈຽກີຈາຈະກັຍາຈຸກາຈງກຽທັໄ: He, Ar ຖະ Ne, Se ຖະ Te ກ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍາຈໃ ທ 

ນົາງີ ໃ ບຸນະູູຄເນໄີຖີແຈ ຖະ ຽີຖູແຕຈ S, Se ຖະ Te ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາ ນົ ບາິຈາຄ ໃ ຊ ກບກ 

ີແຈຈໄທງບາິຈີຕິກຽຂັໄຂຸ ໄເນໄ H 2 SO 4 , H 2 SeO 3 ຖະ H 2 TeO 3 , O 2 ັໄຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍຍາຽີ, ໃ 

າຈບ ໃ M ເຸີໄຽກີຈະິກິຖິງາກັຍຍາຽີເນໄັຄ M 2- ຖະ 

ຽ ໃ ບຄາກທາຽັບະຖນະນົ ຸຈໄບງຖຄຽ ໃ ບຽຖ ໃ ບາາຄາງາຄຸ ຈັ ໃ ຄັໄ, ບກິຈະີຖັກະະ 

ທາຽັບາິຈນົ ຸຈຖຄ, ໃ ທຖັກະະາຄບີບຄ ຖະ ທາຽັຍາຽີຽີ ໃ ຂ ໄຽັ ໃ : ີຄໄາຄຍຍຕູແຖ ຖະ 

ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍບາິຈ. ບກາກັໄາຈະແປແຈຕກ່ ໃ ງັຄນົ ຸຈທາໝັໄຄປູຍາຍ່ ໃ ທາປໄບ ຖະ ຽີ ໃ 

ທາຽັບາິຈ, ທໄຂບຄກາຽກີຈບີບຄີນົາງຂ ໄຽັ ໃ : [SeBr 6 ] 2- , [TeBr 6 ] 2- ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າຽັ ໃ

ຈຼທກັກັຍາຈຸບ ໃ ໂີ ໃ ຽທໄາາຖໄທ, າຈໄ່ ໃ ຂບຄຸະີຂ່ໄກໃ າຄາກາຈີ ໃ ບຄເຸໃ ບຂໄາຄນົາງ ຖະ 

າຈກາຄຂບຄຸະີໃ າະາຍແໄາຖຍູຄກທໃ າີ ໃ ທຽັ. 

ັຄ ຖະ ຽັທບກີແຈີ ໃ ຈີ ຈັຄະຽນັແຈໄາກໃ າັກ່າແໄາຂບຄຂທັໄ 

ທາປຄກາບກີແຈຂບຄ 

ຽັປບຄ F 2 ຖະ F 2 O ຽ ໃ າັໄ, ະນງຈຂບຄບຶ ໃ ຄບາແຖັກະະ 

ບກີແຈຽັ ໃ : ກາຂໄາຍັກີ ໃ ຽຕງເ່ໄາ, ກາບກີຽັໄ. ຽປາະຍ່ ໃ ຍບເຍັງາກາຈງໃ າບຸການະກ່າ 

ຽາະຊ ກບາງິຈໃ າຄໂຕີຈິທໝຈແ. 

3.1. າຈະຂບຄບກີ 

ະາຍແໄາຖຍຂບຄບກີີໃ າູຄນົາງ ຽັປບຄາກົ ູບ່ຽ ໃ າັໄ. ຈັ ໃ ຄັໄເາຈະ F 2 O (ນົ 

OF 2 ) ບກີຶ ໃ ຄີຽຖກບກີຈາຄຽັ +2 ຽິ ໃ ຄຊ ທໃ າຽັາທະບກີຈາຄີ ໃ ູຄຸຈຂບຄບກີເບກິຈ 

ັຄນົາງຽັ ໃ : CaO ບກີີາທະບກີຈາຄ -2 ໃ ທເຽີບກິຈຽັ ໃ : າທະບກີຈາຄຽັ -1 ຖະ ູຽີ 

ບກິຈຽັ ໃ : KO 2 າທະບກີຈາຄຽັ -1/2 ເັຍບກແຽັ ໃ : C 3 O 2 ີະຖິາບກີໄບງກທໃ າີ ໃ ທ 

າີ ໃ ິຈແຖໃ າກຽຖກບກີຈາຄກກະິຂບຄາຈ, ຶ ໃ ຄີັະຖະນທໃ າຄາຈຈັ ໃ ຄທດໃ າຄ: ບກາກັໄງັຄີຈີບກ 

ິຈຽັ ໃ : PbO 2 ຖະ MnO 2 . 

າຈະບກິຈ, ຽີບກິຈ ຖະ ູຽີບກິຈີບີບຄ O 2- , O 2 2- ຖະ O 2 

- 

າຕາກຽິກ. 

າຖ່າຈັຍ O 2 

- 

ີຖັກະ ະ 

າະຖາຄ: ບກິຈີ ໃ ຽກີຈແຈໄກັຍຖນະຸ IA ຖະ IIA 

ະຽຈບກິຈ 

ບກິຈ O 2- 

ຽີບກິຈ O 2 

2- 

ູຽີບກິຈ O 2 

- 

ຖນະຸ IA ຖະ IIA 

ຖນະຸກະິຈ 

ຖນະຸກະິຈງກຽທັໄ Be 

ຖນະຸກະິຈຍກຽທັໄ Li, Be, Mg 

ບກິຈັຄາະຽຈຽກີຈແຈໄກັຍຖນະຸ IA ຖະ IIA (າະຖາຄ) ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າຈງທິີກາຽາແ 

ໝໄຖນະເບາກາຈະຍ່ ໃ ຽກີຈບກິຈໃ າຄໂ ຸກະິຈກ່ ໃ າ ໃ ຈງທິີບ ໃ ໂກ່ ໃ ຽປັຈເນໄຽກີຈແຈໄບກາກີ ໃ ຖະຍຸ 

ງກຽທັໄແທໄເາະຖາຄ, ູຽີບກິຈະຽກີຈແຈໄຄໃາງກັຍຖນະີ ໃ ີະາຍແໄາຍທກູຄນົາງຽັ ໃ : ຽີບກິຈ ຖະ 

ູຽີບກິຈຂບຄຖນະຸ IA ແຈໄຽທໄາາຈໃ ຖໄທ. 

ບກິຈຂບຄຖນະບາຖາແຖຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາເນໄປີຈຕຽີບກິຈ. 

74

ໃ ທຖນະຽີບກິຈຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາເນໄປີຈຕຽີບກິຈ 

ບີບຄຽີບກິຈຽັທບກີແຈ ໃ ບາຈຽັທຕີຈິທແຈໄຈໄທງ, ຽາະີາທະບກີຈາຄ (-1) ດູ ໃ ກາຄ. 

ບກິຈູຽີບກິຈຽັທບກີແຈີ ໃ ປຄນົາງ. 

ະິກິຖິງາກັຍ ເໄເກາກ່າັຈບາງ ຖະ ເນໄ າງເຖະຍຍິຈຽັ ໃ : 

3.2. າຈະກັຍປີຈຕ 

າຈະຂບຄາຈຸ VIA ກັຍປີຈຕີູຈ ໃ ທແທໃ າ H 2 M (M = າຈຸ VIA) ບາຈັຈຽັແປແຈ 

ຂບຄາຈຽນົ ໃ າີໄກ່ ໃ ແຈໄ, າຈະີ ໃ ່າັີ ໃ ຸຈໃ ່ໄາ H 2 O ໄ ່ໄາຽັາຈນົທີ ໃ ່າຽັ່ ໃ ິ ໃ ຄີ ໃ ີີທິຈັຄນົາງຍ 

ໜໄາຖກີໄ ຖະ ຽ ໃ ບຄາກທາຸ ໄຽີງເີທິຈະ່າທັ ຽປາຶ ໃ ຄປູ ໄຶກທໃ າ່ໄາຽັາຈນົທາັ່າະຈາ, ໃ 

ຖັກະະໃ າຄໂຂບຄ່ໄາະຈຄທໃ າ່ໄາີຖັກະະິຽຈາກີ ໃ ທຽັຽັ ໃ : ີຸຈຈູຄ, ທາຈັບາງ່ ໃ າ, ີ 

ທາໜາໜໄນົາງກທໃ າຽ ໃ ບດູ ໃ ເາທະາຈຂຄ (່ໄາຂຄ) ີ ໃ ຽັຍຍັໄກ່ ໃ ຽ ໃ ບຄາາກີັະປີຈຕ 

ຖະນທໃ າຄຽຖກຸຽປັຈເນໄຽກີຈປຄຈຶຄຈູຈກັນົາງກທໃ າກກະິ, ່ໄາຽັາຈນົທີ ໃ ດູ ໃ ເະາຍີຂທັໄນົາງ ຖະ 

ຽັທາຖະຖາງີ ໃ ຈີ ຈງະຽາະຖະຖາງາຈບີບຄ, ະິກິຖິງາີ ໃ ່າັໃ ະິກິຖິງາກາງກະຖາງຈໄທງ 

່ໄາ ຖະ ະິກິຖະງາແປຽຈັ, ະິກິຖິງາະິຈນົັຄີໄຽັກາຖທທຖະນທໃ າຄ່ໄາກັຍາຈຈງັະ O-H ຍ່ ໃ 

ແຈໄກບບກ, ະິກິຖິງາີ ໃ ແຈໄໃ ແປຽຈຕຈ. 

ປີຈຕຽີບກິຈ H 2 O 2 ຽັແຈໄັຄທບກິຈ ຖະ ທຕີຈິທ, ຍ່ ໃ ທໃ າເາຈຖະຖາງບາິຈ ນົ ຍາຽີ ເ 

ບາິຈີບ່າາຈບກີແຈປຄກທໃ າຍາຽີ, ໃ ະິກິຖິງາໃ ບຂໄາຄໄາ, ັກໄບຄເໄທຽຖັ ໃ ຄະິກິຖິງາໃ ທງຊໄານາກດູ ໃ 

ເຍາຽີ H 2 O 2 ຽັທຕີຈິທີ ໃ ປຄກທໃ າເບາິຈ. 

ທບກີແຈ 

ບາິຈ 

ຍາຽີ 

ທຕີຈິທ 

ບາິຈ 

ຍາຽີ 

ທດໃ າຄະິກິຖິງາບກີຈາຄ ຖະ ຽຕຈຸກຄຈໄທງ 

ແຈໄກໃ : ກາບກີແຈບີບຈຈົທຽັບີບຈຈິ ຖະ 

ກາຕີຈິທກົ່ຽັກົ່ຖທ ເກາບກີແຈະິກິຖິງາີ ໃ ແຈໄັກຽັ່ໄາ ຖະ ເກາຕີຈິທະແຈໄບກີ O 2 . 

75

ຖະຄ ັຍຽ ໄບ 

າຈຖະຖາງປີຈຕຽີບກິຈເໄບກີຂັຈ, , າຄ, ຽ ໄບຽໄງ, າຈຖະຖາງ 3% ເໄຽັາຈ 

ຍ່ຖິຸຈເໄຽັຽ ໄບແະນົທຈ. 

າຈະຂບຄາຈ່ ໃ ແເຸໃ H 2 S, H 2 Se ຖະ H 2 Te ຖໄທໃ ຽັບາງິຈີ ໃ ີກິ ໃ ຽໝັປຸປຄ 

ກຼແຈໄາກະິກິຖິງາບາິຈ H 2 SO 4 ກັຍາຈະຂບຄຖນະຽັ ໃ : FeS, Al 2 Se 3 ຖະ Al 2 Te 3 ທາໝັໄຄ 

່ ໃ ທາປໄບເຈໄາະຖາງທຽັາຈນົ ຸຈຖຄາກໄຸແນາາງຸຈັ ໃ ຄີໄ: H 2 O>>H 2 S (ທາໝັໄຄຽຊິຄ 

280 ) > H 2 Se > H 2 Te >> H 2 Po (ຍ່ ໃ ໝັໄຄີ ໃ 0 ). 

ບາງຽນົ ໃ າີໄຖະຖາງ່ໄາແຈໄ່ທ, າຈຖະຖາງບີ ໃ ທຂບຄ H 2 S ີ ໃ 25 

ບກາກັໄາຈັຄໝຈຽັບາິຈບໃ ບ, ທາປຄຂບຄບາິຈຽີ ໃ ຂ ໄແາຄາງຸ. 

H 2 Se< H 2 Te ໃ າ 

ຽັທຕີຈິທີ ໃ ຈີ 

↔ 

↔ 

ຂບຄ H 2 Se = 1.3x10 -4 

ຂບຄ H 2 Te = 3.7x10 -3 

ີທາຽຂັໄຂຸ ໄ 0.1 ່ ໃ ຖິຈ 

ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າທາປຄເກາຕີຈິທກ່ ໃ ງັຄຽີ ໃ ຂ ໄແບີກາຸ < 

ຂບຄູ ໃ ບກີແຈ-ທຕີຈິທເາຈຖະຖາງບາິຈຽັຈັ ໃ ຄີໄ: 

O 2 – H 2 O + 1.23 V, Se – H 2 Se -0.4 V, S-H 2 S +0.14 V, Te-H 2 Te -0.72 V 

3.3. າຈະຸທ 

າຈຖທກັຍຖນະໃ ທນົາງ (ັຈຈງກາຽາ) ເນໄຸທ ຸທບາຈຸຄໃ ຄແຈໄາກກາຖະຖາງ H 2 S 

ເາຈຖະຖາງຂບຄບີບຄຖນະ, ຸທໃ ທນົາງຍ່ ໃ ຖະຖາງ່ໄາ, ງກຽທັໄຸທຂບຄຖນະຸ IA, IIA, Al, Cr 

ຖະ າຈຖນະຂບຄບະຸກຖາແ, ່າຖັຍຸທີ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄະງກກາະຖາງຈໄທງ່ໄາ. 

↔ 

ຖນະຸທີ ໃ ຍ່ຖະຖາງເ່ໄາັໄີໃ າ K sp ່ ໃ ານົາງ ຖະ ີີໃ າຄໂ ຖັກະະບັີໄຽັະນງຈເກາ 

ທິຽາະບີບຄຖນະ. 

ບກາກຸທ່າະຈາຖໄທງັຄີຖີຸທຽັາຈະີ ໃ ີ່າທບາາຈ ນົາງກທໃ າີ ໃ ທະ 

ີາກກະິ, ບີບຄຂບຄຖນະີ ໃ ີະາຍແໄາຍທກູຄ (ຸ IA ງກຽທັໄ Li ຖະ ຸ IIA ໄາງຸ) ະເນໄຖິ 

ຸທຊໄາ ໃ ັຖຄເາຈຖະຖາງຽຂັໄຂຸ ໄຂບຄຖນະຸທ ເຖິຸທີບາ S ຽັ ໄ. 

↔ 

ຽຊິຄ 

ຸຽ ນົ ປີຈຕຖິຸທ ີູຈ ໃ ທແທໃ າ H 2 S n (n = 2 ຽຊິຄ 6) ແຈໄາກະິກິຖິງາຖະນທໃ າຄ 

ຖນະຖິຸທກັຍບາິຈ. 

76

3.4. ຸຖັກະະ ໃ ທແຂບຄບກິຈໝທຈ VIA ບກິຈຈັ ໃ ຄກໃ າທບາຈັຈຽັາ່າທກຈັ ໃ ຄີໄ: 

ບກິຈ່າະຈາ: ໃ າຽີຂບຄ M ບາຈີູຈຖທຈັ ໃ ຄີໄ: M x O y ຊໄາຸຈເນໄບກີີໃ າຽີ -2 ຍັຈາ 

ບກິຈຽນົ ໃ າີໄ: H 2 O, MgO ຖະ Al 2 O 3 ະີາງ່າັໃ M-O. 

ກບກິຈ: ທກີໄຍັຸບກີະຖິານົາງກທໃ າໃ າຽີຂບຄ M ຽັ ໃ : ກາ່າັຖະນທໃ າຄ O-O 

ຖະ M-O ທດໃ າຄ: BaO 2 ຖະ H 2 O 2 

ບກິຈ່າປບຄ: 

ທກີໄູຈີ ໃ ຍັຸບກີໜໄບງກທໃ າ່າທໃ າຽີຂບຄ M ໝາງທາທໃ າຍັຈາ 

າງ່າັຖະນທໃ າຄ M-M ີນົາງກທໃ າາງ່າັຖະນທໃ າຄ M-O. ທດໃ າຄ: O=C=C=C=O (Carbon suboxid 

or tricarbon dioxide) 

ບກິຈປາຖທ: ີໃ າຈ ຖະ ຽຽຖີບບີ ໃ ະກບຍຽັບກິຈປາຖທຽບີໄທໃ າ: ປາຖ 

ທຂບຄີບີ ຖະ ຽຖີ. 

SOF 2 , SOCl 2 , XOBr 2 , SeOF 2 , SeOCl 2 , SeOBr 2 

ກົ່ຖທຂບຄ ີບີ (SOCl 2 ) ຸຄໃ ຄາກະິກິຖິງາ: 

PCl 5 + SO 2 → SOCl 2 + POCl 3 

ຽິ ໃ ່າເໄດູ ໃ ເຽີບຄະາຈ, ຽ ໃ ບໃ ຼບາິຈກາກຍີຖິກເນໄຽັກົ່ຖທບາິຈ: 

SOCl 2 + R-COOH → R-COCl + SO 2 

ຍົທີບີ (SOBr 2 ) ຸຄໃ ຄາກກົ່ຖທງກາກ HBr ຖະ ົ່ຖທີບີ (SOF 2 ) ແຈໄາກກົ່ຖທ 

ງກາກ SbF 3 , ຍັຈາປາຖທທກີໄ ະິກິຖິງາກັຍ່ໄາ H 2 O ໃ ະິກິຖິງາຈ່າຽີແດໃ າຄໄາໂ່ ໃ ກັຍ 

SOF 2 . ບກາກີໄງັຄີທກປາຖທຸທຖິ: SO 2 F 2 M SO 2 Cl 2 , SO 2 FCl 2 , SO 2 FBr ຖະ ງັຄີ 

SeO 2 F 2 , ່າຖັຍ SO 2 F 2 ຽັາຈບາງ, ຍ່ຖະຖາງເ່ໄາ ຽິ ໃ ຽທໄາທໃ າັຍໃ ຄທາາກ H 2 SO 4 ຈງີ ໃ ບຄໝທຈ 

OH ຊ ກງກຍໃ ບຈໄທງປາຖ, ຊໄາໜຶ ໃ ຄ OH ຈໄທງປາຖກ່ະແຈໄບາິຈປາຖຸິກ: 

FSO 3 H, ClSO 3 H, BrSO 3 H. ່າຖັຍົ່ຖຸິກ FSO 3 H ແຈໄຽກີຈຂ ໄຈໄທງນົາງະິຈ, ໃ ClSO 3 H ຍ່ ໃ ຽກີຈ 

ຽກ ບແຈໄ ຽິ ໃ ິງ່າເໄເຽີບະຄະາຈຽັທກາເນໄຽກີຈຽກ ບກົ່ຖທ. 

3.5. າຈະປາຖ: າະຖາຄຍັຈາາຈະປາຖທ. 

O S Se Te Po 

F 2 O 2 

F 2 O 

Cl 2 O 

Cl 2 O 6 

ClO 2 

S 2 F 2 

SF 4 

SF 6 

S 2 Cl 2 

SCl 2 

SClO 4 

SeF 4 

SeF 6 

Se 2 Cl 2 

SeCl 4 

TeF 4 

Te 2 F 10 

TeF 6 

TeCl 2 

TeCl 4 

PoCl 2 

PoCl 4 

BrO 3 

77

Br2O2 

BrO 2 

S 2 Br 2 Se 2 Br 2 

TeBr 2 

PoBr 2 

SeBr 4 

TeBr 4 

I 2 O 5 

I 4 O 9 

I 2 O 4 

TeI 4 

a) ຽປັກາົ່ຖທ: F ຽປັຈເນໄຍັຈາໝທຈ VIA ຽກີຈໃ າຽີ +6 ູຄຸຈຽັ ໃ : S, Se, Te. 

PoBr 4 

PoI 4 

ທດໃ າຄ: SF 6 , SeF 6 , TeF 6 

າຈຽນົ ໃ າີໄຽກີຈຂ ໄາກກາກະຍຈງກຄກັຍ F ຖໄທໃ ຽັາຈບາງ SF 6 ີຖັກະະຽີຈໄາ, SeF 6 

ຽ ໃ ບແນທແຈໄຈີ ກທໃ າ SeF 6 ຖະ TeF 6 ກະຍກັຍ່ໄາແຈໄ, ຖັກະະຈັ ໃ ຄກໃ າທະຈຄເນໄຽນັທາ່າັຂບຄຂະ 

ໜາຈເນງໃ ຂບຄ Te ຽັະໄບ່ ໃ ກາຖະຖາງ. 

TeF 6 + 6H 2 O → 2HF + H 6 TeO 6 

b) ຽຕາົ່ຖທ: ໃ ທຽຕາົ່ຖທ (SF 4 ) ຽັາຈບາງ SeF 4 ຽັາຈນົທ ຖະ TeF 4 ຽັາຈກໄບ (ັຄ 

3 ຽັກາເກາຽ ໃ ບແນທຽີປຄ) 

ກາຸຄໃ ຄ: S + 4COF 4 → SF 4 + 4COF 2 

SeCl 4 + 4AgF → 

78 

SeF 4 + 4AgCl 

TeF 2 + 2SeF 4 → TeF 4 + 2SeF 2 

c) ຽຕາກ່ຖທ: ໃ ທຽຕາກົ່ຖທ: SCl 4 , SeCl 4 , PoCl 4 , TeCl 4 ຽກີຈາກະິກິຖິງາກັຍກົ່ຈງກຄຂບຄ 

ໝທຈ VIA, SCl 4 ຽັາຈນົທຍ່ ໃ ໝັໄຄ, ທກບ ໃ ຖໄທໃ ໃ າຈກໄບ. 

TeCl 4 ກະຍບາິຈ HCl ະຽກີຈຽັບີບຄັຍງ [TeCl 6 ] 2- 

TeCl 4 + 2HCl → H 2 [TeCl 6 ] 

Po ຍ່ ໃ າາຈຽກີຈຽັບີບຄປາຖທັຍແຈໄ. 

ທດໃ າຄ: (NH 4 ) 2 [PoX 6 ] ຖະ Cs[PoX 6 ] ຽິ ໃ ຄ X ໃ : Cl, Br, ນົ I. 

d) ຽຕາຍົທ: SeBr 4 , TeBr 4 ຖະ PoBr 4 

SeBr 4 ຽັາຈຍ່ ໃ ໝັໄຄ, ກະຍກັຍ່ໄາແຈໄຈີ. 

ໃ 

2SeBr 4 → Se 2 Br 2 + 3Br 2 

SeBr 4 + 4H 2 O → [Se(OH) 4 ] (ຍ່ໝັໄຄ) + 4HBr 

ຽຕາບີບຈຈທ ີໃ TeI 4 ຖະ PoI 4 

H 2 SeO 3 + H 2 O 

ຈີປາຖທ: SCl 2 ປູ ໄັກກັຈີບາຈຸຄໃ ຄແຈໄາກປູຍປໃ າຄ S 2 Cl 2 ຍັຈາປາຖທຽັຽຖກຸ 

ີູໃ : (ງໄບກາັຍຍ sp 3 ). 

SCl 2 = 103 , OF 2 = 101 , TeBr 2 = 980 

ໃ ທທກ S 2 F 2 , Se 2 Cl 2 ຖະ Se 2 Br 2 ກະຍກັຍ H 2 O ແຈໄດໃ າຄໄາໂ ຖະ ີໃ າບໃ ຼຄເກາໃ ຼປູຍ.

ຖິຈ. 

2S 2 F 2 + 2H 2 O → 

2SeCl 2 → 

4HF + SO 2 + 3S 

SeCl 4 + 3Se 

3.6. ບກິຈ-ບາິຈຂບຄຽຖ ຖະ ຖູ 

Se ະກບຍຽັ 2 ບກາິຈ: ບາິຈຽຖຽີ (H 2 SeO 3 ) ຖະ ບາິຈ ຽຖິກ (H 2 SeO 4 ), 

H 2 SeO 3 ຽກີຈາກກາຖະຖາງຂບຄ SeO 2 ເ່ໄາ ຖໄທງກໃ ຼທຽບາດູ ໃ ເາທະກໄບແຈໄ. 

ຽ ໃ ບເນໄະິກິຖິງາກັຍ່ໄາ H 2 O ະກາງຽັບາິຈ H 2 SeO 4 ຽັບາິຈປຄ ກັຍ H 2 SO 4 

H 2 SeO 3 ຖະ H 2 SeO 4 ຖໄທໃ ຽັາຈໃ ບງບກີປຄຂະໜາຈກາຄ. 

TeO 2 ຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ ຈັ ໃ ຄັໄຍ່ ໃ ກ່າຈຽັບາິຈຖູຖິກ. 

ໃ ່ ໃ ກັຍຍາຽີປຄ, ຈີບກິຈີໄາາຈຽປັຈເນໄຽກີຈຽກ ບຖູຖິຈ, ຖູຖິຈບາິຈ ຖະ ຖີຈຖູ 

ບາິຈຖູຖິຈ H 6 SeO 6 ກໃ າຄກັີ ໃ ຸຈກັຍຍັຈາບາິຈ H 2 SO 4 ຖະ H 2 SeO 4 ຖະ ຽຖກຸຍຍ 

ປູຍກໄບ 8 ໜໄາ Te(OH) 6 ີ ໃ ຄທເາທະາຈກໄບ. 

H 2 TeO 6 ັຈທໃ າຽັາຈໃ ບງບກີຍ່ ໃ ປຄາເຈ, ຽັບາິຈີ ໃ ຽກີຈ 2 ຽກ ບ. 

3.7. ຍັຈາບກິຈບາິຈ (ບກາິຈ) ຂບຄາຈ: (ບາິຈຂບຄາຈີ ໃ ຍັຸບກີ) 

ີຍາຄບາິຈຽນັແຈໄະຽາະເາທະຽັ່ໄາຽ 

ໃ 

ບງ ຖະ ຽກ ບ ນົ ຍາຄີກ່ີໃ ຽກ ບຂບຄັ. 

H 2 SO 2 ບາິຈ ຸີຖິກ 

H 2 S 2 O 3 ບາິຈ ີບຸູຕິກ (ປີຸູຽຕີ) 

H 2 SO 4 ບາິຈ ຸູຕິກ 

H 2 S 2 O 7 ບາິຈ ີຕຸູຕິກ 

H 2 S 2 O 4 ບາິຈ ປີຈຕຸູຽຕີ H 2 S 2 O 8 ບາິຈ ຈີຸູຕິກ 

H 2 SO 3 ບາິຈ ຸູຽຕີ 

H 2 S 2 O 5 ບາິຈ ີຕຸູຽຕີ (ຈີຸູຽຕີ) 

ທກບາິຈເາງີບິກ 

H 2 S 2 O 6 ບາິຈ ຈີີບິກ 

H 2 S 4 O 6 ບາິຈຽຕາບິກ 

H 2 S 6 O 6 ບາິຈ ຽປັກາີບິກ 

H 2 S 10 O 6 ບາິຈ ຽຈກາີບິກ. 

IV. ກາະຖິຈ ຖະ ກາ່າເໄ 

ກ. ກາະຖິຈ: 

ບກີງກຽບາາກ່ໄາຈໄທງທິີທິຽາະແໄາ 

H 2 SO 5 ບາິຈ ກຸູຕິກ 

H 2 S 3 O 6 ບາິຈ ົີີບິກ 

H 2 S 5 O 6 ບາິຈ ັຄາີິກ 

H 2 S 8 O 6 ບາິຈ ບກາີບິກ 

79

ກັ ໃ ງກ ຍຍາກໃ ທບາກາຈນົທ (ຽຍິ ໃ ຄທາຈງກຽບາບາງຖໄາ) 

ເນໄບຄຈຖບຄງກຽບາາກທກາຈໃ ບງບກີຽັ ໃ : KClO 4 (ເໄ MnO 2 ຽັາຈໃ ທງກະຍ), 

KMnO 4 , PbO 2 , HgO, H 2 O 2 ນົ ີັຈ 

S ແຈໄາກາຈ ງກຽບາາກກາະຖິຈາຈບາງຊໃ ານີ ຖະ ຈີບກິຈາຈ ຽິ ໃ ຄຽັະຖິຈະັ 

່າປບຄ ເກາງກຽບາຖນະ ຖະ ປໃ າຈະຂບຄາຈ 

Se ຖະ Te ີເປໃ າຈຂບຄາຈຽັ ໃ ຍເຂີໄດູ ໃ ໄບາຈ ເກາບຄຽບາບຄຈໄທງແໄາ ຖະ ີ 

ເຸ ໃ ຽກີຈາກກາຽາປໄບຽບາ FeS 2 

ຂ. ກາ່າເໄ 

ບກີກະຍຽີແຈໄຽກ ບຍໝຈຸກາຈງກຽທັໄບາງຖໄາ, 

ກາກະຍະິກິຖິງາຈໃ ບງທາປໄບ, 

ເໄນາງເ ຖະ ີທາ່າຽັ່ ໃ ີທິຈະ່າທັ 

S, Se ຖະ Te ຽ ໃ ບແນທຍ່ ໃ ປຄາເຈ, ຖຸກແໝໄເບາກາຈ ຽກີຈຈີບກິຈ, ຖຸກແໝໄແຈໄກັຍທກຖນະ ຖະ 

ບະຖນະນົາງະິຈ. 

ທກັກະຍໃ ທກບາິຈີ ໃ ຽັາຈໃ ບງບກີຽ ໃ າັໄ 

(ໃ ກາະຈຄບບກ 

ຖັກະະບະ ຖນະຂບຄັ) 

Po ຖະຖາງເ H 2 SO 4 , HNO 3 , HF ຖະ HCl ຽັກາະຈຄບບກຖັກະະຂບຄຖນະ 

S ກະຍກັຍທກບຽຖິະກບຍຽັາຈະຸທຍຍາໜໃ າຄ, ີຍຈຍາຈ່າັເກາະຖິຈ 

ດາຄໜຼທາທາປໄບ ນົ ຽດັ. 

າຈງັຄ່າເໄດໃ າຄນົທຄນົາງເກາະຖິຈບາິຈຸູຕິກ, ະເໝ ໄ ... 

Se ເໄຽປັຈຽ ໃ ບຄັຈແໄາະນົັຍ, ຽ ໃ ບຄບຸະກບຄະນທໃ າຄ, ຽ ໃ ບຄທັຈກ, ຽ ໃ ບຄັງາຈໄທງຄ 

ະນທໃ າຄ, ກໄບຄບຄກາຄ ຈໄທງຄເໄຖຸ ໃ ຈຄ. 

ກັຍກໄທຽປັຈກໄທີຈຄ (Se 0.25%) ະຖິຈຽນົັກີ ໃ ຍ່ ໃ ຽັໝໄຼຄ ຖະ ບ ໃ ໂ 

80

ຍຈີ 10 ຸ VA 

າຈູເໝທຈ VA ະກບຍີ: nitrogen N, phosphorus P, arsenic As, antimony Sb, 

Bismusth Bi. ັຄ 5 າຈີໄຖໄທໃີທາກໃາຄກ ັາຄຈໄາຸຖັກະະີິກ ຖະ ຸ 

ຖັກະະາຄຽີ. ີຕ ຖະ ່ຽັບະຖນະ ໃີຕຽັາຈບາງີ ໃ ໝັໄຄ 

ຽກີຈະິກິຖິງາໄາ ໃທ່ຽັາຈຂຄີ ໃ ຍ່ ໃ ໝັໄຄ ຽກີຈະິກິຖິງາແຈໄດໃາຄທໃບຄແທ arsenic ຖະ 

ຽັາຈຽິ ໃ ຄຖນະ ໃທ Bismusth ຽັຖນະ ຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕ ຄັໄບກ ໃ ns 2 np 3 

ຽິ ໃ ຄີທິີນົາງດໃາຄີ ໃ ບາເຸ VA ະຽກີຈຽັາຈະ, ່າຖັຍບາໄບງ n ຖະ p ກ່ ໃ ັກ 

ຽກີຈກາເໄຽບຽຖັກຕ ຄປໃທກ ັຍບາບື ໃ ຽື ໃ ບເນໄຽັຈ ns 2 np 6 ເກ່ຖະີີໄໃາບກີຈາຄຽັ - 

3 ່າຖັຍບາເນງໃຂຶໄື: As, Sb ຖະ Bi ີບກາຈີ ໃ ະຽງຽບຽຖັກຕ ຄ p ັຄາແນົາງ ໃາ 

ບກີຈາຄຽັ +3 ນົື ຽບຽຖັກຕ ຄັຄ 5 ເັໄບກບາຈຽຂໄາປໃທເກາຽກີຈາຈະ ຽປັຈ 

ເນໄແຈໄໃາບກີຈາຄຽັ +5 ບາຈຽທໄາແຈໄທໃາໃາບກີຈາຄີ ໃ ່າັຂບຄາຈູເໝທຈີໄື: -3, +3 

ຖະ +5 ີຕີໃາບກີຈາຄແຈໄຸກໃາຽຖີ ໃ ັໄຄໃ -3 ປບຈ +5 (-3,-2,- 

1,0,+1,+2,+3,+4,+5) ຽື ໃບຽຖກບາຽີ ໃ ຂຶໄະີໃາບກີຈາຄນົຼຸຈຖຄຽັ -3 ຖະ +5 ກ່ຖະີີໄ 

ະຍ່ ໃ ໝັຄ, ໃໃາບກີຈາຄ +3 ີທາໝັໄຄຽີ ໃ ຂຶໄ. 

1. ກາໄຍ ຖະ ກາກຼ. 

ເບາກາຈີີຕຽຖີຽຊິຄ 78% ຈງຍ່ຖິາຈ ຖະ ີດູ ໃເປູຍຍຍຂບຄຂບຄາຈ 

ະຽັ ໃ : ຽັ NaNO 3 ເິຖີບຖີຽີ ່ີດູ ໃເປູຍຍຍຂບຄາຈະໃທນົາງຽັປໃ 

ນີາຈຽິ ໃ ຄ ໃ Ca 3 (PO 4 ) 2 ່ງັຄຽັໃທະກບຍີ ໃ ່າັຂບຄກະຈູກ, ໃທປໃີ ໃ ່າັ 

ຂບຄ arsenic, antimony ຖະ bismuth ຽັປໃູິຈຽັ ໃ : ບ່ິຽັໄ (As 2 S 3 ), ະິຍິຈ (Sb 2 S 3 ), 

ຍີະ ັຈບິິຈ(Bi 2 O 3 ). 

ກາຸຄໃຄ 

ເາຄຈໄາບຸຈານະກ ່າ 

ກາກຼີຕຈໄທງທິີກາຽປັຈເນໄບາກາຈຽັາຈນົທ 

ຖໄທ ່າາກ ໃບຄຖ ັ ່າຈ ັຍໃທ, ຸຈຈຂບຄີຕນົທ (77K ນົື -196 

) ໃາກໃທາຸຈຈຂບຄບກ 

່ 

ີນົທ (90K ນົື -183 

) ໃທກາກຼ່ ໃເໄທິີກາຽາປໃນີາຈກ ັຍີຖິກາ (ເໄ 

81

າງ) ຖະ ຊໃາກ ກີ ໃ ດູ ໃບຸນະູູຄະາ 1500 

ແຈໄບາງ່ບບກາ ຽິ ໃ ຄຽບາຽຂໄາແເ ່ໄາ 

ະແຈໄາຈຂຄຽັ່ຂາທ 

2Ca 3 (PO 4 ) 2 + 6SiO 2 6 CaSiO 3 + P 2 O 10 

P 2 O 10 + 10C P 4 + 10 CO 

ກາຂຸຈໄ As, Sb ຖະ Bi າກປໃຸິຈຈໄທງທິີກາດໄາຄປໃເນໄແຈໄບກິຈາກໃບຖໄທ 

ຶ ໃຄຕີຈິທບກິຈຈໄທງກາກຍບ ປໃາຈຍາຄະິຈບາຈຕີຈິທຈງກ ຄແຈໄຽັ ໃ : ຽາະິຍິຈຈໄທງຄ 

ຽນົ ັກ. 

Sb 2 S 3 + 3Fe 

3FeS + 2Sb 

2. ຸຖັກະະາຄີິກ, ປູຍປໃາຄ ຖະ ະນງຈ. 

າະຖາຄ 1.1 ຸຖັກະະຍາຄະດໃາຄຂບຄາຈເໝທຈ VA 

ັງາຖັກ N P As Sb Bi 

ຖັຈະໝີບາ 

(ທາຽຖັ) (pm) 

70 100 121 141 148 

ທາໜາໜໄ 

( g cm -3 ) 

0.81 

(ຂາທ)1.82 

(ຈຄ)2.36 

(ຽນົືບຄ)2.03 

(ຽາ)5.73 

(ຽນົືບຄ)5.3 

(ຽາ)6.69 

9.75 

ຸຈຽື ໃ ບງ ( ) -210 (ຂາທ)44 817* (ຽາ)630 271 

ຸຈຈ ( ) -196 (ຂາທ)280 (ຖະຽນີຈ)613 (ຽາ)1380 1560 

ະຖັຄຄາກາ 

ກທຽັບີບຄ 

1402 1012 946 834 703 

(kj mol -1 ) ຂ ັໄ1+2+3 8839 5864 5478 4866 4766 

ະາຍດໄາຖຍ 3.05 2.06 2.20 1.82 1.65 

*ນົບນົທາງເໄທາຈ ັ 

ຽື ໃບຽຖກບາຽີ ໃ ຂຶໄເຸ ໃາະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄນົຼຸຈຖຄາີ ໃ ທຽັ ຽຊິຄ 

ດໃາຄເຈກ່ ໃາໃາຽນົ ໃ າ ັໄກ່ ໃງັຄູຄຽື ໃບຼຍກ ັຍາຈເໝທຈ IA ຖະ IIA ໃາແໄາຍັຸຖຍບຈໃບຄ 

ກ ັຍາຈີຽັບະຖນະ ຖະ າຈບື ໃ ີທາຽັບະຖນະໄບງຖຄ ຽື ໃບຽຖກບາຽີ ໃ 

ຂຶໄ ໃາແໄາຍັຸຍທກູຄຂືໄ ັຍາກ່່ ໃ ແເຸ ໃາບໃຼຄີ ໃ ະຽກີຈຽັບີບຄຍທກຽີ ໃ ຂຶໄດໃາຄໄາໂ 

ຖະ ໃາບໃຼຄີ ໃ ະຽກີຈຽັາຈະທາຽຖນົຼຸຈຖຄ. 

82

າາຈເຸ VA ື: ່, ບັຈັຈ ຖະ Sb ີຖັກະະ ່ີນົາງຖັກະະ ໃ 

ບັ ່າັື່ຂາທ ຖະ ຈຄ ່ຂາທີຖັກະະບໃບໄາງືຂືໄຽິໄຄ ຽັາຈຂຄີຽຖກຸ 

ຈໃຼທຽັ P 4 ຈງີປູຍປໃາຄຽັຄີ ໃ ໜໄາ ປຄຈຶຄຈູຈຖະນທໃາຄຽຖກຸຽັປຄີ ໃ ບໃບ່ຂາທຶ ໃຄີ 

ຸຈປໄບຽື ໃ ບງໃາຖະຽນີງບາງຄໃາງດູ 

່ 

ໃີ ໃ ບຸນະູ 25 

ຖະ ຽັິຈໄບຄຽກັຍແທໄເ ່ໄາຽາະຊືກບກີ 

ແຈແຈໄຄໃາງເບາກາຈເນໄທາປໄບບບກາ ະຽກີຈກາຽາແໝໄີ ໃ ບຸນະູ 40-50 

ບາງຂບຄ 

່ີຄຽນົືໄບເທາືຈຊໄາີບກີ ຽື ໃບຄາກຽກີຈີກາບກີຈາຄ ໄາໂ ່ຂາທຍ່ ໃ 

ຖະຖາງເ ່ໄາ ໃຖະຖງເ CS 2 , C 6 H 6 ຖະ ທາຖະຖາງບຄະາຈບື ໃ ໂ. 

່ຂາທຽັາຈີ ໃ ຍ່ ໃ ໝັໄຄ ຽື ໃບຽາ ນົື ຊີໄແທໄຈ ໂ ັະກາງຽັ່ຈຄ ຽິ ໃ ຄຽັຄ 

ີຈຄກໃຍ່ ໃ ຖະຖາງເ CS 2 ຖະ ທາຖະຖາງບຄະາຈ, ຍ່ ໃ ຖະຽນີງ, ຍ່ ໃ ຽັິຈ ຖະ ຽກີຈະິ 

ກິຖິງາຽີໄາ ະຍ່ ໃ ແໝໄຊໄາບຸນະູ ໃາກໃທາ ່ 240 ຄໄາຄຂບຄ່ຈຄຽັຖີຂບຄ P 4 

P 

P 

P 

P 

P 

P 

P 

P 

P 

P 

P 

P 

ປູຍ ຄໄາຄຈະ່ຈຄຽັຖີຂບຄ P 4 

່ຈ ່າີຄໄາຄ ຖະ ຸຖັກະະໄາງືກຕາິຈ (C 2 ) ຽັາຈຂຄີຽາກໃ ີຽນຄາ 

ຖນະຽັໃ ່າແໄາ ຖະ ທາປໄບ ີຄໄາຄຽັັໄືກ ັຍກຕາິຈ ເັໄຈຼທກ ັບາ 

່ ັຍກ ັຈໄທງັະທາຽຖ 

ັໄຽນົ ໃ າ ັໄຍ່ ໃ ຼຄ ັໄາງືຽັໄີຍະບ 

່ຈ ່າີ 

ຖັກະະແັຄຖນະນົາງກໃທາປູຍປໃາຄບື ໃ ະກຼແຈໄາກ່ຂາທ ຈງເໄບຸນະູ ຖະ ທາ 

ປໄບູຄ ຽື ໃບຽາປໄບນົາງກໃທາ 450 

ຽື ໃບະຊີໄແທໄຈ ໂ ່ຈ ່າະໃຼຽັ່ຈຄ ຽິ ໃ ຄຽັ 

ຖັກະະີ ໃ ໝັໄຄີ ໃ ຸຈຂບຄ່. 

ປູຍປໃາຄີ ໃ ໝັໄຄີ ໃ ຸຈຂບຄບາຽິກ ຖະ Sb ີຖັກະະໄາງືຖນະ ຽັາຈຂຄີຽາີ ໃ 

ໝັໄຄ, ີຄຽນົືໄບຂບຄຖນະ, ັກ ່າແໄາ ຖະ ທາປໄບແຈໄຈີທ ໃ ັໃບງຄໄາຄ 

ຽັັໄໄາງືກ ັຍ່ຈ ່າ ຊໄາເນໄບາງບາຽິກ ຖະ Sb ບັຈໜໄດໃາຄແທທາະຽັຖັກ ະະບະ 

ຖນະີຽນົຶບຄ ີຽຖກຸ As4 ຖະ Sb 4 ໄາງື່ຂາທຽື ໃບະຊິໄແທໄະໃຼຽັຖັກະະີຽາ. 


ີຕຽັບາງຖໄາໄານົາງາຄຽີ ເບຸນະູກກະິະຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກ ັຍາຈ 

ບື ໃ ງກຽທັໄຖິີບບະຽກີຈະິກິຖິງາີ ໃ ບຸນະູູຄຽ ໃ າ ັໄ 

າຈີຕະດູ ໃເຽຖກຸີ ໃ ີ 

83

ບຄບາ ູຈຽັ :N 

N: ັະາ ັໄີະຖັຄຄາັະູຄຽຊິຄ 941 kj ດູ ໃີ ໃ ບຸນະູູຄຽັ ໃ 

1000 ບາງ່ີຽຖກຸຽັ P 2 ໄາງືີຕ ່າຖັຍ່ີໃ່ຂາທຽ ໃ າ ັໄີ ໃ ທໃບຄແທ່ ໃ 

ກາຽກີຈະິກິຖິງາ 

ກາຽກີຈະິກິຖິງາຽີຂບຄາຈູເໝທຈ VA ກ ັຍາຈໃາຄໂຈງນງ່ໄ. 

O 2 : 

ີຕປໃທກ ັຍບກີ ດູ ໃບຸນະູູຄຖໄທແຈໄ ີຕິກບກິຈ NO 

P 4 ຂາທປໃທກ ັຍບກີ ຽກີຈແຈໄດໃາຄແທທາຖໄທແຈໄຕີບກິຈ P 4 O 6 ຖະ ັຄບກ 

ິຈ P 4 O 10 

As, Sb, Bi ຽກີຈກາຽາແໝໄແຈໄດໃາຄປຸປຄ ຖໄທແຈໄບກິຈ 

H 2 : 

Cl 2 : 

ີຼຄີຕີ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກ ັຍປີຈຕ 

ຸກາຈງກຽທັໄີຕ ປໃທກ ັຍ Cl 2 ຖໄທແຈໄກົ່ຖິຈຽັ ໃ : PCl 3 , PCl 5 , AsCl 3 , 

S 

ຖນະ 

SbCl 3 , SbCl 5 , BiCl 3 

ຸກາຈງກຽທັໄ N 2 ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍາຈເນໄຸທ 

ຸກາຈຽກີຈະິກິຖິງາກັຍຖນະນົາງະິຈ N 2 ເນໄີຕາຈີ ໃ ຽັາຈບີບຄີ: ບີບຄ N 3- ຈ 

ະ່ເນໄຈະິຈີ ໃ ຽັບີບຄໄບງຖຄ ໃ ທ As, Sb ຖະ Bi ຖທກັຍຖນະະແຈໄາຈີ ໃ ໃ ບ 

ຂໄາຄຽັຖ. 

H 2 SO 4 ຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ As, Sb ຖະ Bi ເນໄ H 3 AsO 3 , Sb 2 (SO 4 ) 3 ຖະ Bi 2 (SO 4 ) 3 . 

HNO 3 ບາິຈຽ ບາຄປໄບ As ເນໄບາິຈ H 3 AsO 3 

ບາິຈຽຂັໄຂຸ ໄາກາຄ P 4 ເນໄບາິຈຈະ່ຖິກ 

Sb ເນໄ Sb 2 O 3 

ບາິຈຽຂັໄຂຸ ໄ Sb ເນໄ Sb 2 O 5 

Bi ເນໄ Bi 2 O 3 

ບາິຈຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ As ເນໄບາິຈ H 3 AsO 4 

NaOH ປໄບຽ ໃ 

ບ As ເນໄ AsO - ຖະ H 2 . 

ເບຸນະູູຄີຕປໃ ທກັຍຖນະຸ IIA, Zn and Li ເນໄີິຈີ ໃ ຽັາຈບີບຄຽິ ໃ ຄີບີບຄີິຈ N 3- 

ຽນົ ໃ າີໄງກະຖາງຈໄທງ່ໄາເນໄບກິຈ ນົ ປີຈຕກິຈຂບຄຖນະັໄກັຍບາີງັກຽກີຈະິກິຖິງາກັຍບະຖນະ, 

ເນໄີິຈີ ໃ ຽັາຈທາຽຖ, ບະຖນະຸ VA and VIA ເນໄີິຈີ ໃ ຖະຽນີງແຈໄຽັ ໃ : S 4 N 4 ໃ ທາຈຸ IIIA 

ເນໄາຈີ ໃ ີຽຖກຸຂະໜາຈເນງໃ ີ ໃ ຍ່ ໃ ຖະຽນີງ BN ີຄໄາຄ 2 ປູຍຍຍໄາງ ຽັຈ ຖະ ກຕາິຈໃ ທ AlN ີ 

ຄໄາຄບຍຍຽັຈ. 

84

າຈີ ໃ ດູ ໃ ໄາງຸີະາຍແໄາຍທກນົາງກທໃ າາຈໄຸ, ທາໝັໄຄຂບຄບີບຄຽີ ໃ ຂ ໄ Bi 3+ and Sb 3+ ີ 

ດູ ໃແຈໄ ຖະ ເາຈຖະຖາງຈບີບຄຽນົ ໃ າໜີງກະຖາງຈໄທງ່ໄາເນໄບກຈບີບຄ BiO + ຖະ SbO + ໃ ທ 

ທາໝາງຄຂບຄບກບບີບຄນົ ຸຈຖຄາາຸ, ີຕີບບີບຄຽັ ໃ : NO - 3 , PO 3- 4 າຈບາຽິ ຖະ 

ບີບບີບຄ ຽັ ໃ : As(OH) - 4 , Sb(OH) - 4 , Sb(OH) - 6 , 

ບີກດໃ າຄໜຶ ໃ ຄ ທາປຄກາຽກີຈບກຂີແຈຂບຄາທະບກີຈາຄ +5 ຽີ ໃ ຂ ໄແາຸ, NaBiO 3 ັຈທໃ າຽັ 

ທບກີແຈີ ໃ ປຄີ ໃ ຸຈະິຈໜຶ ໃ ຄ. 

4. າຈະຂບຄາຈຸ VA 

ບິຈ: N 2 O 3 , P 4 O 6 , As 4 O 6 , Sb 4 O 6 , Bi 2 O 3 

ປີຈຕ: NH 3 , PH 3 , AsH 3 , SbH 3 , BiH 3 

ປາຖ: PF 5 , PCl 5 , PBr 5 , AsF 5 , SbCl 5 , BiF 5 

ບາິຈບກິຈ ຖະ ຽກ ບ: HNO 3 , H 2 SO 4 , H 3 PO 2 ບາິຈປີຕຈະ່ຖັຈ, H 3 PO 3 ບາິຈບກຈ 

ະ່ຖັຈ, HPO 2 ບາິຈຽາຈະ່ຖັຈ, H 4 P 2 O 6 ບາິຈີຖຈະັຈ, H 3 PO 4 ບາິຈບກຈະ່ຖິກ, 

HPO 3 ບາິຈຽາຈະ່ຖິກ, H 4 P 2 O 7 ບາິຈີຖຈະ່ຖິກ, ZnSO 4 , CuNO 3 , Cu(C 2 H 3 O 2 ) 2 

5. ກາ ່າເໄ 

ີຕ ່າເໄຽຂໄາເບຸຈານະກ ່າກາະຖິຈບ ່າີບບ, ບາິຈີຕິກ ຖະ ີຕາຈເໄ 

ຽັຸ ໆງ ່ບກາກເໄຽປັຈແ ໄຂີຈແ ຖະ ຈບກແ ໄແຖໄທ າຈງັຄເໄຽັຸ ໆງ ຖະ ັຍ 

ັກຽື ໃ ບຄແຈໄບີກ ບາຽິກ, 

Sb ຖະ ຍີະຸຈຊືກ ່າາເໄາຄຈໄາກາດານົາງດໃາຄ ຖະ ຽປັຈ 

ຽັຖນະະ Sb ເໄຽປັຈຽັຖນະະກ ັຍື ຽື ໃ ບຽປັຈເນໄືຂຄຂຶໄຖໄທ ່າາເໄຽັ 

ິ ຖະ ດູ ໃເາຈະ ັໄີ Sb 15 – 30 % ຖະ ີກໃທະດູ 

ໃຽຖັກໜໄບງ ຽື ໃບນົ່ ໃ ຽັິຖໄທ 

ນົ ັຄາກຽດັຖຄ ັະຂະນງາງບບກ ຽປັຈເນໄຽັປູຍຽັຄີ ໃ ັຈຽຈີ 

ຍີະຸຈ ັໄ ່າແຽປັຈຖນະ 

ະີ ໃ ີຸຈຽື ໃ ບງໃາ ່ ່າເໄຽຂໄາເກາະຖິຈິທແໄາ ຽື ໃ ບຄໄຄຽືບແແໝໄບັຈະ ັຈ ຖະ 

ບຸະກບປ ັກາທາບຈແໃາຄໂ 

85

ຍຈີ 11 

ຍັຈາາຈູເໝທຈ IVA 

ຍັຈາາຈູເໝທຈ IVA ະກບຍຈໄທງ 5 າຈຽັ ໃ : ກາກຍບ C, ີຖິີບບ Si, ກາີບບ 

Ge, ກ ໃ ທ Sn ຖະ Pb. ຍັຈາາຈູເີຸຖັກະະີ ໃ ກໃ າຄກັຽັ ໃ : C ຽັບະຖນະ, Si ຖະ Ge 

ຽັາຈຽິ ໃ ຄຖນະ ໃ ທ Sn ຖະ Pb ຽັຖນະ ໃ າຈັຄໝຈີທາຽຖຽບຽຖັກຕຄຽ ໃ າ 4 ີໃ າບກີຈາຄ +4 

ຖະ +2. 

1. າທະກາຄທເ່າະາຈ ຖະ ະນທັຈກາໄຍ. 

ກາກຍບ C: ເ່າະາຈຄທດູ ໃ ເ 3 ປູຍປໃ າຄ : ຽັຈ, ກຕາິຈ ຖະ ຊໃ ານີະິຈໃ າຄໂ. ເ 

າທະາຈະີກາກຍບຽັປໃ ກາກຍາຈຽັ ໃ : ນີູ CaCO 3 ຖະ ງັຄຽັໃ ທະກບຍຂບຄາຈປີ 

ຈຕກາກຍບຽັ ໃ : ີຕຖຼ. າຈະຂບຄກາກຍບີດູ ໃ ເ ຈ ຖະ ັຈຸກະິຈ. 

ີຖິີບບ Si: ຽັາຈີ ໃ ີນົາງຽັບັຈັຍບຄປບຄາກບກີ. ຍ່ ໃ ຍຽນັີຖິີບບເາທະຽຖີ 

ເ່າະາຈ ໃ ຍຽນັຈງ ໃ ທແຽັປໃ ີຖິກາ SiO 2 ຖະ ີນົາງເນີ, ຈິ ຖະ ປໃ ໃ າຄໂ ເປູຍຍຍ 

ຂບຄາຈະີຖິກາຈ SiO 3 ກາກຼີຖິີບບແຈໄຈງກາຕີຈິທ SiO 2 ຈໄທງກາກຍບີ ໃ ບຸນະູູຄ. 

SiO 2 + 2C 2Si + 2CO 

Si ງັຄຍ່ ໃ ່ຍ່ຖິຸຈຊໄາໄບຄກາ Si ີ ໃ ຍ່ຖິຸຈໄບຄຽບາ Si ີ ໃແຈໄແ່າະິກິຖິງາກັຍ Cl 2 ຖໄທແຈໄ SiCl 4 

Si + 2Cl 2 SiCl 4 

ນົັຄາກັໄ່າຽບາາຈ SiCl 4 ີ ໃ ຍ່ຖິຸຈຖໄທຕີຈິທຈໄທງ H 2 ຖໄທແຈໄ Si ີ ໃ ຍ່ຖິຸຈ 

SiCl 4 + H 2 Si + 2Cl 2 + H 2 

ກາີບບ Ge: ຽັາຈີນາງາກ 

ກ ໃ ທ Sn: ຄທເາທະາຈະຽັ ໃ : ີຽີແຕຈ SnO 2 ຽິ ໃ ຄຽ ໃ ບຕີຈິທຈໄທງຊໃ າກກະແຈໄກ ໃ ທ. 

SnO 2 + 2C Sn + 2CO 

Pb: ຽິ ໃ ຄຄທເາຈະີ ໃ ່າັ : ກາຖີາ PbS ກາະຖິຈ າກ PbS ໄບຄຽບາປໃ ຈັ ໃ ຄກໃ າທ 

າຽາຽຍກໃ ບຽ ໃ ບໃ ຼຸທຽັບກິຈ ຖໄທຶ ໃ ຄຕີຈິທບກິຈຈໄທງຊໃ າກກຈັ ໃ ຄຖຸ ໃ ີໄ: 

2PbS + 3O 2 2PbO + 2SO 2 

PbO + C Pb + CO 

2. ຸຖັກະະີິກ 

C Si Ge Sn Pb 

ຖັຈະໝີບາ (ທາຽຖັ) (pm) 77 117 122 140 154 

ຖັຈະໝີບີບຄ (pm) - - 93 112 120 

ທາໜາໜໄ(g cm -3 ) (ກຕາິຈ) 2.22 2.33 5.32 (ຽາ) 5.75 11.3 

86

(ຽັຈ) 3.5 (ຂາທ)7.31 11.3 

ຸຈນົບນົທ( ) ກຕາິຈ 3730 

ຽັຈ 3550 

1410 937 232 327 

ຸຈຈ( ) 4829 2355 2830 2270 1744 

ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄ (kJ 

mol -1 ) 

3438 2364 2830 2270 1744 

ະາຍແໄາຖຍ 2.5 1.74 2.02 1.72 1.55 

ກາັກ່າແໄາ 

(ກຕາິຈ) ຈີ່ເໄ 

(ຽັຈ) ຍ່ ໃ ັກ່າ 

ຽິ ໃ ຄ່າ 

ຽິ ໃ ຄ່າ 

(ຽາ)ຽິ ໃ ຄ່າ 

(ຂາທ) ຈີ 

ຈີ 

ກາກຍບີ 3 າທະ : ຽັຈ, ກຕາິຈ ຖະ ຊໃ າກກ. ຽັຈຽັຽັຈະີຽິ ໃ ຄີຄໄາຄຽັປູຍກໄບີ ໃ 

ໜໄາ. ະີປູຍກັຍຽປັຈເນໄຽັຈຽັາຈຂຄີ ໃ ຸຈ ຽັຈີຸຈຽ 

ໃ 

ບງູຄ ຍ່ ໃ ັກ່າແໄາ ຖະ ທາປໄບງໄບຍ່ ໃ ີຽບ 

ຽຖັກຕຄຽຖີ 

ຽັຈີຈັຈະີການັກຄູຄ. ຈັ ໃ ຄັໄ ຽ ໃ ບ່າາຽງຖະແຶ ໃ ຄໃ ບຄະກາງຄະໄບແຈໄດໃ າຄ 

ທງຄາ 

ກຕາິຈຽັປູຍປໃ າຄໜຶ ໃ ຄຂບຄກາກຍບີ ໃ ຽັຶກ, ກຕາິຈຽັາຈຂຄີຈ່າ, ຽນົ ໄບຽຖັກໄບງ, ຖະ 

ຽັໃ , ັຄງັຄິໄຍ່ ໃ ຂຄ ຽັຈ, ຄໄາຄີຖັກະະຽັໃ ໄບກັ, ເຖະນທໃ າຄໃ ຈຼທກັ, ກາກຍບ 

ໃ ຖະບາ່ ໃ ກັກັຍບີກາບາຈໄທງັະ ທາຽຖຽັປູຍນກນົ ໃ ຼ, ທາງາທັະຽ ໃ າກັຍ 142 

ຽິ ໃ ຄດູ ໃ ຖະນທໃ າຄັະຈໃ ຼທ ຖະ ັະູ ໃ ຂບຄກາກຍບ-ກາກຍບ, ະຈຄທໃ າີຽຕ ຖະນທໃ າຄໃ ນໃ າຄກັ 

335 ປຄດຶຈໜຼທກັຖະນທໃ າຄັໄັປຄບໃ ບ່າທກປຄທາຽຈີທາ, ຽປັຈເນໄກຕາິຈຽຖ ໃ ບບບກແຈໄຽັັໄ ນົ 

ໃ , 

ກຕາິຈັກ່າແໄາແຈໄຈີຽ ໃ າີ ໃ ທ 

ງໄບບາກາກຍບງັຄີທາຽຖຽບຽຖັກຕຄຽນົ ບບີກໜຶ ໃ ຄີ ໃ ະ 

ຽ ໃ ບີ ໃ ແແຈໄ ໃ ທເັໄຈຼທກັ. 

87

ບຸນະູ 25 

ຖະ ທາຈັ 1 ຍັງາກາຈ, ກຕາິຈຽັປູຍປໃ າຄີ ໃ ໝັໄຄີ ໃ ຸຈ. 

ໃ າທັຈກບຸນະູະຈຄທໃ າກຕາິຈໝັໄຄກທໃ າຽັຈ, ໃ ຽັຈຍ່ ໃ ໃ ຼແຽບຄຽັກຕາິຈ ງໄບບັຈາ 

ກາໃ ຼໄານົາງ ະຖັຄຄຄາກ່ກ່າັີໃ າູຄຽ ໃ ບຄາກໄບຄ່າຖາງັະທາຽຖ ຖະ ຽ ໃ ບາກຽັຈີທາ 

ໜາໜໄນົາງກທໃ າກຕາິຈ, ີ ໃ ທາຈັູຄນົາງໂ, ຽັຈຶ ໃ ຄໝັໄຄກທໃ າກຕາິຈ, ຽັຈຽັຈໄບງໂະຖິຈຽັບຸຈາ 

ນະກ່າາກກຕາິຈ ຈງເໄທາປໄບູຄ ຖະ ທາຈັູຄ (2000 

, 100.000 ຍັງາກາຈ) ີ Pt ຽັທຽຖັ ໃ ຄ 

ະິກິຖິງາ. 

Si ຖະ Ge ຍ່ ໃ ີປູຍປໃ າຄ ິຖີບບຽັຶກີຽາີຽຄ າຖນະ, ຖັກະະາຄີິກຊ ທໃ າຽັຽິ ໃ ຄຖນະ, 

ກາີບບັໄຽັຽິ ໃ ຄຖນະີຽາ, ັຄິຖີບບ ຖະ ກາີບບີຄໄາຄປູຍຍຍຈຼທກັຍຽັຈ, ໃ 

ຂຄໄບງກທໃ າຽັຈ ັຄີໄຽ ໃ ບຄາກທາຂຄປຄຂບຄັະນົ ຸຈຖຄຽ ໃ ບຂະໜາຈບາເນງໃ ຂ ໄ, າຈັຄບຄ 

ະິຈີໄ່າແໄາແຈໄໄບງໜຶ ໃ ຄ. 

ກ ໃ ທີ 3 ປູຍປໃ າຄ : ກ ໃ ທີຽາ (ນົ ກ ໃ ທບາາ), ກ ໃ ທຂາທ (ນົ ກ ໃ ທຍີາ) ຖະ ກ ໃ ທກາາ. ກ ໃ ທີຽາຽັບະ 

ຖນະີຄໄາຄ ກັຍຽັຈ ຖະ ໝັໄຄີ ໃ ບຸນະູ (

3. ຖັກະະາຄຄຽີ 

ຽຊິຄທໃ າະີທາຽຖຽບຽຖັກຕຄ 4 ໃ າຈເຸ IVA ກ່ ໃ ຍ່ ໃ ີຈບີບຄ M 4+ ງໄບະຖັຄຄາກາກ 

ທຽັບີບຄູຄ, ເຍັຈາາຈຸ IVA C ຽັາຈີ ໃ ີະາຍແໄາຖຍູຄີ ໃ ຸຈເຸ ຽັາຈຈໃ ຼທີ ໃ ີບບີບຄ 

C 4- (ຽາັຈ) ຖະ 

(ບາຽຕັຈ) ເບຸນະູູຄ C ະຍ່ ໃ ແຈໄນະັໄ ໃ ແຈໄາແຍຽັ ໃ : 

າຈຽັ ໃ : 

ບາຈຽບີໄທໃ າຽາັຈີບີບຄ C 4- ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາເນໄຽາ, າແຍຽັ ໃ : 

ບາ 

ຈຽບີໄທໃ າ: ບາຽຕັຈ, ີບບີບຄ 

ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາເນໄບາຽີຖ. 

C ັກຽກີຈາຈະກບຍທາຽຖ ຖະ ີທາາາຈເກາຽກີຈັະທາຽຖຖະນທໃ າຄບາ 

ກາກຍບຈໄທງທຽບຄ ່ ໃ ກັຽັໄ ນົ ຽັທຄ ຽປັຈເນໄຽກີຈາຈະບຄະາຈ່າທນົທຄນົາງ, ບາ Si 

ຖະ Ge ກ່ ໃ ່ ໃ ກັຽບຄແຈໄໃ ີຂບຍຽຂຈ່າກັຈ, ັະ Si-Si ຖະ Ge-Ge ຍ່ ໃ ຂຄປຄຽ ໃ າີ ໃ ະຽັໄງາທແຈໄ 

ະຖັຄຄາັະ ຖະ ຽ ໃ າກັຍ 226 ຖະ 188 kJ ເຽ ໃ ບະຖັຄຄາັະ C-C = 346 kJ. 

89

າະຖາຄ 1.2 ະິກິຖີງາຽີຍາຄະິກິຖິງາຂບຄາຈຸ IVA 

າຈ 

HCl ຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ 

H 2 SO 4 ຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ 

HNO 3 ຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ 

າຈຖະຖາງຈໃ າຄ 

ະິກິຖິງາ 

ຍ່ ໃ C, Si, Geຽ ກີຈະິກິຖິງາ 

C ເນໄ CO 2 ກັຍ SO 2 , Si ຍ່ ໃ ີະິກິຖິງາ, Ge, Sn, Pb ເນໄບີບຄ M 4+ ກັຍ SO 2 

Si, Pb ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາ (HF ຽ ໃ າັໄີ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ Si ເນໄ H 2 SiO 6 ກັຍ 

H 2 ) 

O 2 

ບາງ່ໄາ 

C, Ge, Pb ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາ, Si ເນໄ Si - ໃ ທ Sn ເນໄ Sn(OH 

C, Si, Ge, Sn ເນໄບກິຈ MO 2 , Pb ເນໄ PbO 

ດໃ າຄໄາ 

Cl 2 

S 

ຖນະ (ຽາ) 

C ເນໄ CO ກັຍ H 2 , Si, Sn ເນໄ MO 2 ກັຍ H 2 

ຸກາຈເນໄ MCl 4 ງກຽທັໄ Pb ເນໄ PbCl 2 

ຸກາຈເນໄ MS 2 ງກຽທັໄ Pb ເນໄ PbS, C, Si ເນໄາແຍ, ິຖິິຈ, Sn, Pb ເນໄ 

ຖນະ 

ຈງ ໃ ທແທາແທ່ ໃ ະິກິຖິງາຽີຽີ ໃ ຂ ໄາກ C ຽຊິຄ Pb າະຖາຄ (1.2) ະຈຄທໃ າະິກິຖິງາ 

ຍາຄດໃ າຄຂບຄາຈຸ IVA ຽຊິຄໃ ທໃ າ Sn ຖະ Pb ຽັຖນະ, ໃ ກ່ ໃ ງັຄີຖັກະະຍາຄດໃ າຄີ ໃ ະຈຄທໃ າ Pb ຽັ 

ຖນະນົາງກທໃ າ Sn, PbCl 2 ີ ໃ ປໄບຽ 

ໃ 

ບງ່າແໄາແຈໄຈີໃ SnCl 2 ຍ່ ໃ ່າແໄາ PbCl 2 ຖະຖາງເຽນົໄາແຈໄໄບງນົາງ 

, ໃ ທ SnCl 2 ຖະຖາງແຈໄເທາຖະຖາງບຄະາຈ, ະຈຄທໃ າ Pb (II) ຽັບີບຄນົາງກທໃ າ. ບກາກັໄ Sn 

ງັຄີຖັກະະຍາຄດໃ າຄໃ ບຂໄາຄຽັັຄບາິຈ ຖະ ຍາຽີ ຽກີຈແຈໄັຄຈບີບຄ ຖະ ບບີບຄ ຈັຄະຽນັແຈໄາຈ 

ໃ າຄໂ. 

4. ຽກ ບ ຖະ າຈະຍາຄະິຈ 

ິຖິກັຈຽັາຈະກບຍີ ໃ ່າັ, ິຖິກັຈ SiO 2 ຖະຖາງແຈໄເຍາຽີປຄ ເນໄາຈະຂບຄຽກ ບຂບຄບາິຈິ 

ຖິິກໃ າຄໂຽັ ໃ : 

າີຽາິຖິກັຈ 

າີບບກິຖິກັຈ 

ຖະ ບາຈີຽກ ບຂບຄບາິຈ H 6 Si 2 O 7 , H 4 Si 3 O 8 າຈຖະຖາງຽຂັໄຂຸ ໄຂບຄິຖິກັຈຽບີໄທໃ າ: ”ທ່ຽີກາ” ເໄ 

ະຖິຈໄາກັແ ຖະ ເໄຽັກາທ, ຊໄາເໃ ບາິຈຽັ ໃ : HCl ຖຄເາຈຖະຖາງຂບຄາົີິຖິກັຈ, ະແຈໄຶກບາິຈ 

ິຖິິກຽັທຸ ໄ, ີູຈ ໃ ທແທໃ າ (SiO 2 ) x (H 2 O) y ຽິ ໃ ຄຽ ໃ ບຽບາແຽາ່ໄາະບບກແແຈໄາຈີ ໃ ຽບີໄທໃ າ: ິຖິກາຽຖີ 

ຖັກະະຈູຈທາຸ ຖະ ່ໄາແຈໄຽັດໃ າຄຈີ. 

90

ໃ 

ິຖິກັຈບ ໃ ໂ ບກາກບາຖາແຖິຖິກັຈຍ່ ໃ ຖະຖາງ່ໄາ, ີດູ ໃ ໃ ທແເ່າະາຈ, ຽັປໃ ຖະ ປໃ ໃ າຄໂ, 

ປໃ ໃ ທນົາງີ ໃ ຽັໃ ທະກບຍຂບຄນີ ຖະ ຈິັກຽັປໃ ິຖິກັຈ ປໃ ຽນົ ໃ າີໄັກີບາຖູີງຽັໃ ທະກບຍ 

, ຈິໜຼທກ່ ໃ ຽັບາຖູີິຖິກັຈ, ຽັີ ໃ ໃ າເທໃ າກາກຍບຽັາຈໃ ທະກບຍຂບຄິ ໃ ຄີ ໃ ີີທິຈັຄນົາງ, 

ໃ ທິຖິບຽັາຈໃ ທະກບຍຂບຄິ ໃ ຄີ ໃ ຍ່ ໃ ີີທິຈໃ ທນົທຄນົາງ ັຄບຄາຈດູ ໃ ເຸ IVA ຈໄທງກັ. 

ກໄທຽັິຖິກັຈີ ໃ ັຈຽັາຈນົທີ ໃ ຽດັນົາງ, ຂຍ່ ໃ ແນົ, ຽຍິ ໃ ຄຽັາຈຂຄຍຍໜຶ ໃ ຄ, ກໄທຽປັຈາກ 

າງ (SiO 2 ), ນີູ (CaCO 3 ) ຖະ ຈາ (Na 2 CO 3 ) ນົບຽຂໄາ່າກັ, ຽ ໃ ບຽດັຖຄກ່ ໃ ຂຄຽັກໄທກໄທຶ ໃ ຄີ 

ກາີິຖິກັຈ ຖະ າີິຖິກັຈກັ, ກໄທ່າະຈາຽັກໄທຈາ ນົ ກໄທບໃ ບ, ງໄບນົທີ ໃ ບຸນະູຍ່ ໃ ູຄ 

ນົາງ ຖະ ຖະຖາງເຈໃ າຄແຈໄ, ກາໃ ຼະິຈຂບຄບກິຈ ນົ ໃ ບກິຈຍາຄະິຈຖຄແຽປັຈເນໄແຈໄກໄທີ ໃ ີຸ 

ະາຍໃ າຄໂຽັ ໃ : ຊໄາເໄ PbO CaO ະແຈໄກໄທຕິ, ີຈັຈະີນັກຽນູຄ, ເໄຽປັຈຽ ໃ ບຄກໄທຽຖະແ, 

ຊໄານົ ຸຈໃ ທຂບຄບກິຈຂບຄຖນະ, 

ໃ ບກິຈຍົ່ຕິກ ະແຈໄກໄທຍົ່ຕິຖິກັຈ ຽິ ໃ ຄີ່າະິຈກາ 

ຂະນງາງທຈໄທງທາປໄບ່ ໃ າ, ຊ ກທາປໄບທາຽດັຍ່ ໃ ກຄໃາງ, ກໄທແຽຕກຽັຍົ່ຕບາຖູີິຖິກັຈຍ່ 

ີບກິຈກາີ, ກໄທແຽຕກທາປໄບູຄ, ບາິຈແຈໄຈີ ຖະ ຽ ໃ ບໄບຄກາີ ໃ ະເນໄກໄທີີໃ າຄໂກ່ ໃ ໃ 

າຈຍາຄະິຈຖຄແບີກຽັ ໃ : 

ຊໄາໄບຄກາີຂຼທ ເນໄເໃ ບກິຈກົ 

ຊໄາໄບຄກາີໄາ ເນໄເໃ ບກິຈກຍາ 

ີຍທ ເນໄເໃ ັຄກາ 

ີ່ໄາາເນໄເໃ ິກ 

າະຖາຄ 1.3 ບັຈາໃ ທປໄບງຂບຄໃ ທະຂບຄະຖິຈະັກໄທະິຈໃ າຄໂ (H.H. Holscher, The 

Glass Primer, Magazine, Inc., 1972) 

ໃ ທ 

າະະ 

ນົບຈແໄາ 

ກໄທຽງຖະ 

ກໄທແ ກໄທໃ ະທເງ 

ະ 

ຍັຸ 

ແ 

ກໄທ 

SiO 2 

71.5-73.5 

70.0-72.5 

55.0-56.0 

80.0-81.0 

71.0-73.0 

54.0-55.0 

CaO 

7.8-10.8 

5.4-6.5 

0-0.2 

0-0.2 

8.0-11.0 

17.0-22.0 

Na 2 O 

12.5-15.5 

15.8-17.0 

3.9-4.5 

3.9-4.5 

13.0-15.0 

- 

ບ ໃ ໂ 

0.94-7.55 

3.63-8.84 

14.27-16.5 

14.27-16.5 

1.86-6.40 

26.0-34.0 

ຽກ ບ 2 ັກະຖະຖາງ່ໄາແຈໄ Sn 2+ ຽັທຕີຈິທີ ໃ ີະິຈິາຍ, າາຈຊ ກບກີແຈຽັ Sn 4+ ແຈໄ 

ຈງຄໃາງ, ຊໄາ ໃ ຍາຽີຽັ ໃ : NaOH ຖຄເາຈຖະຖາງ SnCl 2 ະແຈໄຶກຂາທຂບຄ ໃ ບຄບກິຈີ ໃ ຊ ກແປຽຈຕຈ 

91

SnO.xH 2 O ນົ Sn(OH) 2 ຽິ ໃ ຄຖະຖາງແຈໄເຍາຽີ່າທນົາງ່ ໃ ແເນໄະແ Sn(OH 

Sn 2+ ງກະ 

ຖາງຈໄທງ່ໄາແຈໄຈີ SnCl 2 ຖະຖາງ່ໄາເນໄຶກຂາທ Sn(OH)Cl ່າຖັຍ Sn 4+ ຽ ໃ ບ ໃ ຍາຽີຖຄແະແຈໄ Sn(OH) 4 

ຽິ ໃ ຄຖະຖາງເຍາຽີ່າທນົາງເນໄະຽັຈ Sn(OH 

ຽກ ບກ ໃ ທບຄ ຈງ ໃ ຄທແຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ, ງກຽທັໄບາຽັຈ ຖະ ີັຈຽິ ໃ ຄຽ ໃ ບຖະຖາງເ່ໄາກ່ ໃ ະເນໄບີ 

ບຄ Pb(II) ີ ໃ ຊ ກປີຈຕັຈ Pb 2+ (aq) ຽກ ບກ ໃ ທບຄຸກະິຈຖະຖາງເຍາຽີ່າທນົາງເນໄ່າແຍ Pb(OH . 

າຈະກບຍຂບຄ ໃ ຽັິຈ່ ໃ ປໃ າຄກາງ, ຽ ໃ ບຽຂໄາແເປໃ າຄກາງຖໄທຊ ກະແທໄ, ່່າທນົາງຂ ໄກ່ ໃ 

ະຈຄຶຈ, ຍັນາຽຖ ໃ ບຄ ໃ ຽັິຈຽັຍັນາິ ໃ ຄທຈຖໄບີ ໃ ່າັຽຖ ໃ ບຄໜຶ ໃ ຄ. 

5. ຸະນງຈ 

ະນງຈຂບຄຽັຈີ ໃ ເໄນົາງໃ ຽປັຈທັຈະຈຸຍຈ, ັຈ ນົ ຂັຈຊູ ງໄບທາຂຄຂບຄັ, ໃ ທກຕາິຈ 

ັໄບກາກເໄຽປັຈຈິ່ຈ່າງັຄເໄຽັຂທັໄແໄາເຽຖແໄາຽີ, ຊໃ ານີຽັຽ ໄບແ ຖະ ຊໃ າກກຽັ 

ທຕີຈິທີ ໃ ຈີເກາະຖິຈຖນະ, ຊໃ າີຖັກະະຈູຈັຍແຈໄຈີ ຽ ໃ ບຄາກີທາຸູຄຶ ໃ ຄີຽ ໄບີ ໃ ໄ ິທນົາງ, 

ັກເໄເກາຈູຈັຍາຈີຽັ ໃ : ເບຸຈານະກ່າາງ, ບາຈເໄຊໃ າຈູຈີາກາຈຖະຖາງຽ ໃ ບເນໄແຈໄ່ໄາາຂາທ 

ະນງຈດໃ າຄບ ໃ ງັຄີບີກຽັ ໃ : ເໄເກາຽປັຈຶກິ, ງາຄຈ່າ, ງາຂັຈຽກີຍ, ິຖິີບບ ຖະ ກາີບບເໄ 

ຽປັຈາຈຽິ ໃ ຄທ່າເຕາິຽີ, ະນງຈຂບຄກ ໃ ທ: ເໄຽປັຈຽນົັກຸຍກ ໃ ຖະ ຽປັຈຖນະນົາງດໃ າຄຽັ ໃ : 

ບຄຍຕບ (10% Sn, 90%Cu) ິທຽີ (75%Sn, 25%Pb), ຖຽຈີ (50%Sn, 50% Pb) ຖນະທິ 

(10%Sn, 15%Sb, 75%Pb) ໃ ທຖນະ ໃ ບກາກເໄຽປັຈຖແນະຽ ບະິຈໃ າຄໂ, ຍັຈຽີຖີ (ກໄບ 

ຊໃ າ), າຈກັບກ ( ໃ ຽາຽບີຖ) ຖໄທ ງັຄ່າາເໄຽັທັຈະຈຸເກ່ຖະີີ ໃ ໄບຄກາທາຖໄາຽັ ໃ : ກໄທ 

ຽກັຍາຈຽີ, ່ ໃ ່ໄາ, ່ ໃ ກາ ຖະ ງັຄຽັຖນະີ ໃ າາຈກ່າຍັຄກ່າັະາຍຖັຄີ 

92

ຍຈີ 12 

ຍັຈາາຈູເຸ IIIA 

I. າຈູຸ III A 

າຈູຸ IA ຖະ IIA ີ ໃ ກໃາທາຖໄທຽັທກຍຖບກ S ຽິ ໃ ຽບຽຖັກຕ ຄ S ໃທຸີ ໃ ະ 

ຽທໄາ່ ໃ ແີໄ ຽັທກຍໆບກ P ໃຖະທ ັຍັໄຄໃຸ IIIA ຽັໄແ ຽຊິຄຸ O າຈຸ IIIA ະກ 

ບຍຈໄທງ ຍົ່ B , ບາຖູີີບບ Al, ກຖຖີບບ Ga, ບຄຈີບບ In, ຈີບບ Ti ຸຖັກະະ 

ຂບຄາຈເຸີໄກໃາຄກ ັແ ຽຖີ ໃ າກ B ຽິ ໃ ຄຽັຽິ ໃ ຄຖນະແ ຽຊິຄ Ti ຽິ ໃ ຄຽັຖນະ 

Al 

ີຸຖັກະະໄບຂໄາຄແາຄຖນະນົາງ ເາຈູຸີໄ: B, Al ຽັາຈີ ໃ ີທາ ່າັເຸີໄ, 

1. ກາໄຍ ຖະ ກາກຼ 

າ ່າະຈາ B ັກດູ ໃເປູຍບາິຈຍົ່ຕິກ HBO 3 ຖະ ຽກືບຂບຄຍົ່ຕ ັຈຽັ ໃ : ຍ່ຕກ 

Na 2 B 4 O 7 .10 H 2 O ທິີກຼຍຕບ ັໄ ຊໄາໃຼເນໄຽັບາິຈຍ່ຕິກ ກໃບຈງຽປັຈເນໄຽກີຈະິກິຖິງາ 

ກ ັຍບາິຈຖໄທ ຶ ໃຄຽາບາິຈເນໄແຈໄບກິຈຍ່ຕິກຂ ັໄຸຈໄາງຈີຕິທບບກແຈບບກຈໄທງ Mg ີ ໃ ບຸນະູ 

ູຄ 

B 2 O 3 + 3 Mg 2B + 3MgO 

ຊໄາກຼຍຕບຍ່ຖິຸຈໄບຄຕີຈີທ BCl 3 , BBr 3 ຈໄທງ H ຈງເນໄ ່າັຈກ ັຍຖກປໄບ 1000 0 C 

ບາຖູີີບບຽັຖນະີ ໃ ີນົາງີ ໃ ຸຈ ຖະ ັຈທໃາຽັາຈີ ໃ ີດູ ໃນົາງຽັີາປບຄາກ ບກ 

ີ ຖະ ີຖີບ ຍບາຖູີີບບ Al ເາທະາຈະ ໃທແ ປໃຂບຄ Al ໃທເນໃງຽັ 

ທກ ບາຖູີີຖີຈຽກຈທດໃາຄ: ຈິໜຼທ ີໄປໃີ ໃ ່າັ ່າຽບາາປໃບຽບາຖນະ ື: ຍບກແຈ 

Al 2 O 3 .x H 2 O ຖະ ແຕບແຖຈ Na 3 AlF 6 ບກິຈີ ໃ ຽກີຈເ ່າະາຈ ີ ໃ ຽບີໄກ ັທໃາ: ່ຕ ັຈ ັີ 

ທາຂຄນົາງ, ໃບງໃາຄໂຽັ ໃ : ບງີຈຄ, ີ ໃທຄ, ະກບຍຈໄທງຶກ່ຖັຈ ່າເີ ໃ ີຖນະບກິຈ 

ບື ໃ ຽັ ໃ : Cr 2 O 3 , Mn 2 O 3 ບັຽັຽນຈເນໄໃບງີີທງຄາ ນົື ຶກທກບາຖູີີຖິກ ັຈີ ໃ ີ 

ຖນະຍາຄະິຈ. 

93

2. ຸຖັກະະີິກ ຖະ ຸະນງຈ 

ຍຕບຽັາຈຽໃ ໃ ຄຖນະ ິ ຶກຍຕບີຈ ່າ ຂຄນົາງ ຸຈນົບນົທູຄຽຊິຄ 2300 o C ູຄກທໃາ 

າຈບື ໃ ເຸຈຼທກ ັນົາງ 

ເບຸນະູ ່າະຈາຽັທ ່າແໄາີ ໃ ແທ 

ໃະ ່າແໄາແຈໄຈີຽື ໃບ 

ບຸນະູູຄຂືໄຶ ໃ ຄຽັຸຖັກະະິຽຈຂບຄທກາຈຽິ ໃ ຄຖນະ 

ງັຄີຍຕບເປູຍຍຍັງາ 

ຖັກຽັຄີ ່ໄາາບີຈຈໄທງ ຶກຍຕບເໄເຕາິຈະຽີ ຍຕບຽັທຈູຈຽີຕ ຄແຈໄຈີ ເໄ 

ຽປັຈໃຄທຍຸເຽື ໃ ບຄະິກິຖິງາີທຽົງ 

ບາຖູີີບບຽັຖນະີ ໃ ີີຂາທໄາງືຽຄິ, ຽຍາ, ໜຼທ, ຂຄ ຈໄຄຄ່ແຈໄຸຍີຽັໃນົື 

ຈຶຄຽັຽັໄແຈໄ, ັກ ່າແໄາ ຖະ ທາປໄບແຈໄຈີນົາງ ຽື ໃບຄາກທໃາຖັກະະຽນົ ໃ າີ ໃ Al ຶ ໃຄຽັ 

ຖນະີ ໃ ີຸະນງຈນົາງ ເໄຽັຖນະຽືບນົາງະິຈີ ໃ ່າແຽປັຈໃທະກບຍຂບຄຽື ໃ ບຄຍິ 

ນົື ຖຈແ, ບາາ ຖະ ຽື ໃ ບຄຽປືບ ຈູຕາີ (94,30% Al, 4% Cu, 0,5% Mn, 0,5 Mg, 0,7 % Si) 

ຽັຖນະຽືບ ່າັນົາງ ຽຊິຄ ໃທໃາ Al ັກ ່າແໄາຍ່ ໃ ແຈໄຈີຽ ໃ າ Cu ໃ 

າາຖາຄ 1 ຸຖັກະະຍາຄະກາຂບຄາຈຸ IIIA 

B Al Ga In TI 

ຖັຈະໜີບາບ (ຖນະ) (pm) 

ຖັຈະໝີແບບບ M + (pm) 

ທາໜາໜໄ(g cm -3 ) 

ຸຈຽື ໃ ບງ( 0 C) 

ຸຈຈ ( 0 C) 

ະຖັຄຄາກາກທຽັແບບບັໄ 1(Kj mol -1 ) 

ະຖັຄຄາແປຽຈຽີ (Kj mol -1 ) 


E r 0 (V) 

ັໄ 2 

ັໄ 3 

98 143 141 166 171 

20 50 62 81 95 

2.34 ນົື 2.7 5.91 7.3 11.8 

2300 660 30 156 303 

2550 2467 2403 2000 1457 

800 577 579 558 589 

2427 1816 1929 1820 1970 

3658 2745 2962 2703 2879 

-4630 -4645 4060 -4140 

2,01 1,47 1,66 1,46 1,44 

-1,66 -0,53 0,34 +0,72 

94

ຽຍາກທໃາບຄ Cu ນົາງຶ ໃຄ ່າເໄຽປັຈບຸະກບແໄາ າງແໄາຂະໜາຈເນໃງຽັ ໃ : າງ ໃຄແໄາ 

ປຄູຄ, ເໄບາຖູີີບບຽປັຈຽື ໃ ບຄທຽປືບ ຽາະ ່າທາປໄບແຈໄຈີ ຖນະ Al ຽັີຽຄິຂຶໄຽຄາ 

ຶ ໃຄ ່າາຽປັຈຽື ໃ ບຄເໄເຽປືບນົາງດໃາຄຽັ ໃ : ຂ ັ, ະາຈ ຖະ ຽັຈທັຈຊຸກ່ ໃໄາຄະຽຈຍໃຄ , 

ຽໄງບາຖູີີບບຍາຄໂເໄນ່ ໃ ບານາ 

Ga, In ຖະ Ti ຽັຖນະີ ໃ ໃບຂໄາຄບໃບ In ຽຖັຍຂູຈຽັປບງ Ti ີໄຽັຖນະີ ໃ ່າ 

ແໄາແຈໄຈີ ງກຽທັໄ B າຈູເຸີໄີຸຈນົບນົທຍ່ ໃ ູຄນົາງຈງະຽາະ ໃ Ga ຽື ໃ ບງີ ໃ 30 

ຽ ໃ າ ັໄ. 


ເບຸນະູ ່າະຈາ ຶກຍຕບຖໄາໄາ່ ໃ າຈໃາຄໂ ງກຽທັໄທບບກີແຈຖຽັ ໃ : F 2 HNO 3 

ຽຂັໄຂຸໄ ັະຽກີຈະິກິຖິງາກ ັຍາຈບື ໃ ໂ 

ີ ໃ ບຸນະູຽ ໃ າ ັໄ 

ປູຍປໃາຄີຍ່ ໃ ໃບແທ່ ໃ່ ໃ ກາຽກີຈ 

ະິກິຖິງານົາງກທໃາ, ໃທບາຖູີີບບກ່ຍ່ ໃ ທໃບຄແທາເຈ ຽາະຈງກກະິີບກິຈຽັີຍາຄ 

ນຸ ໄໄບຄກ ັືໄິທໜໄາບກແທໄ ຍານົບຈາາຈກ ່າ ັຈີບກິຈີໄແຈໄ ຈໃຄ ັ ັໄບາຖູີງີ ໃ ຖທທກ ັຍ 

ຍານົບຈຽັຖຽືບຍານົບຈະຽກີຈະິກິງາແຈໄແທຂືໄ ຈງ ໃທແບາຖູີີບບຽກີຈະິກິຖິງາີ ໃ 

ບຸນະູູຄຽັ ໃ ຈຼທືກ ັກ ັຍຍຕບ 

ຊໄາຽາເບາກາຈາຈຸ IIIA ປໃທກ ັຍ O 2 ເນໄບກິຈ M 2 O 3 (ງກຽທັໄ TiO) ກ ັຍ ປາຖ 

ເນໄ MX 3 (ງກຽທັໄ TiX) ຽາກ ັຍາຈເນໄ M 2 S 3 (ງກຽທັໄ Ti 2 S) ຽາກ ັຍ ີຕ ຖະ ບາ 

ຖູີີບບເນໄີິຈ BN AlN ຽາກ ັຍກາກຍບ B ຖະ Al ເນໄາຕແຍຈ B 4 C ຖະ Al 4 C 3 

ຸກາຈີໃາບກີຈາຄູຄຸຈຽັ +3 Ga ,In ີະາທະ +1, +2, +3 ຖະ Ti ີະາທະ 

+1 ຖະ +3 ່ໄາໜັກບາງິ ໃ ຄູຄະາທະ +3 ງິ ໃ ຄໝຈາ ່າັຖຄແ ໃະາທະ +1 ຽີ ໃ 

ທາ ່າັຂືໄາຈະຂບຄ Ti ີ ໃ ີຽຖກບກີຈາຄ +1 ່າັກທໃາທກ +3 

B ປໃທກ ັຍຖນະແຈໄນົາງະິຈເນໄແຍແຕຈຽັ ໃ : MgB 2 

B ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກ ັຍາຈຽືບາຄ 

ເນໄ B +3 ບີບຄ B +3 ໃກ ັຍບາິຈ H 2 SO 4 HNO 3 ີ ໃ ຽຂັໄຂຸໄ ຖະ ປໄບເນໄ 

ບາິຈ H 2 BO 3 ນົື 

B(OH) 3 ໃທບາຖູີີບບ ັໄຖະຖາງເບາິຈ H 2 SO 4 ເນໄ Al +3 

ີ ໃ ຊືກແປຽຈຕຈກ ັຍ SO 2 ກ ັຍບາ 

ິຈ HNO 3 Al ະຽກີຈບາກາ “ກະາີໄ (ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາ)” ຖະຖາງແຈໄຽັຍາຄຽື ໃ ບຽາະຽກີຈ 

ບກິຈກນຸ ໄໜໄາຖນະຽງ Al 

ເຽຍກໃເນໄຍ່ຕ ັຈບີບຄ BO 2 

- 

ຖະຖາງເຍາຽີກໃເນໄບາຖູີ ັຈບີບຄAl(OH) 3 ໃທ B ຖະຖາງ 

95

ຖນະ Al ຖະຖາງແຈໄເັຄບາິຈ ຖະ ເຍາຽີ 

2Al (s) + 2H + 2 Al +3 + 3 H 2 (g) 

2 Al(s) + 2OH - + 6H 2 O 2Al(OH) - 4 + 3H 2 (g) 

ຽປາຍ່ ໃ ຍບີບຄ B +3 ັຄເາຈຖະຖາງ ຖະ າຈຂຄ ໃທ Al 3+ ະີດູ ໃະຽາະເາຈ 

ຖະຖາງເະາຍີ ໃ ຊືກແປຽຈຕຈ ນົື າຈະີ ໃ ີະຖັຄຄາຖັຈິຈຶກູຄນົາງຽັ ໃ : Al 2 O 3 , AlF 3 

າຈທກີໄຍ່ ໃ ຖະຖາງ ບາຖູີີບບບີບຄີ ໃ ຊືກແປຽຈຕຈ [Al(H 2 O) 6 ] 3+ ງກະນົາງຈໄທງ ່ໄາແຈໄ 

[Al(H 2 O) 6 ] 3+ + H 2 O ↔ H 3 O + + [Al(H 2 O) 5 OH] 2+ 

[Al(H 2 O) 5 OH] 2+ + H 2 O ↔ H 3 O + + [Al(H2O)4(OH)2] + 

[Al(H 2 O) 4 (OH) 2 ] + + H 2 O ↔ H 3 O + + Al(OH) 3 + 3H 2 O 

ຶ ໃ ຄະແຈໄັຄບີບຄີ ໃ ຍັຸຍທກ ຖະ ຶກ Al(OH) 3 

Al ຽັທຈີຕີທີ ໃ ຈີຶ ໃຄເໄເກາປໃບຽບາຖນະຍາຄະິຈາກບກິຈຂບຄຖນະ ັໄ ຈງ 

ະຽາະເກ່ຖະີໄີ ໃ ເໄກາກຍບຽັທຕີຈີທຍ່ ໃ ແຈໄ ຍາຄີ ໃ ະຽກີຈາຕແຍຈຂບຄຖນະ ັໄ ຽັ ໃ : ກາ 

ກຼ Gr ຖະ Mn າກບກິຈຂບຄຖນະັຄບຄ 

Gr 2 O 3 + 3Al Al 2 O 3 + 2Gr 

ຂະຍທກາຽຕຈຸກຄຈງເໄ Al ຍຍີໄຽບີໄທໃາ : ຂະຍທກາຽີຕແ ຽາະຽກີຈທາ 

ປໄບນົາງະິກິຖິງາຍາຄະິຈຂບຄາຈຸ IIIA ະນົຼຸຍແທໄເາາຖາຄ. 

າາຖາຄ: 2 ະິກິຖິງາຍາຄະິກິຖິງາຂບຄາຈຸ IIIA 

B Al Ga In TI 

ຽາເບາກາຈ 

X 2 (ຽາ) 

S (ຽາ) 

ຸກາຈເນໄາຈະບບກແຈຖະແແຕຈ 

ຸກາຈເນໄປແຖຈ 

ຸກາຈເນໄັແຈ 

N 2 (ຽາ) BN AlN 

C ຽາ B 4 C Al 4 C 3 

ຖນະ (ຽາ) ຍແປຈ ຖນະຽືບ 

ບາິຈຽືບາຄ 

ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖະງາ H 2 (ຊໄາີຍານົບຈ) - ະິກິຖິງາແທຂືໄ 

HCl ຽຂັໄຂຸໄ 

ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖະງາ 

H 2 (ໄາ) - H 2 (ແທ) 

H 2 SO 4 ຽຂັໄຂຸໄ H 3 BO 3 + SO 2 Al + (aq) + SO 2 – M 3+ (aq) + SO 2 

HNO 3 ຽຂັໄຂຸໄ H 3 BO 3 + NO 2 ຍ່ ໃ ຽກີຈ/ງ M 3+ (aq) + NO 2 

ຍາຽີຽຂັໄຸໄປໄບ BO - 2 (aq) + H 2 Al(OH) - 4(aq) – Ga(OH) - 4 

96

ບກິຈ ຖະ ປີຈຕ ກິຈ 

ກຼຍ່ຕິກບກິຈຈງກາຽາບາິຈຍ່ຕິກ 

B(OH) 3 

100 HBO 2 

ບາິຈບ່ຍ່ຕິກ ບາິຈຽາຍ່ຕິກ 

100 

B 2 O 3 

ຍ່ຕິກບບກແຈ 

B 2 O 3 ຽັາຈຂຄໄາງືກໄທ ີຄໄາຄຽັຖີຽິ ໃ ຄີໜໃທງ BO 3 BO 4 ນົື ີ ໃ ີ O ບໄບບາ 

B B 2 O 3 ຽັບບກແຈີ ໃ ຽັບາິຈ ປໃທກ ັຍ ່ໄາແຈໄ ບາິຈຍ່ຕິກະິຈບື ໃ ະແຈໄຽາຍົ່ຽຕຈື ໃ 

ຄ ັກະີີະຽາະ ຖັກະະີໄ ່າາເໄຽັະນງຈເກາທຶຽາະຖນະ (ຽບີໄທໃາກາຈບຍ 

ຈໄທງຽັຈຍົ່ຕກ)ທດໃາຄຽັ: 

B(OH) 3 ຽັບາິຈບໃບນົາງ ຂຼູຈແຈໄື: H 3 BO 3 ຽບີໄທໃາບາິຈບ່ຍົ່ຕິກ ນົື ບາິຈ ຍົ່ຕິກ 

ີຖັກະະຖະຄ ັຍຽືໄບ ເໄຽັດາຖໄາຄາ ບາິຈຍົ່ຕິກຽັຶກີີຂາທ ຖະຖາງ ່ໄາແຈໄາກາຄ ເນໄ 

B(OH) 4 

ກ ັຍ H + ັຈຽັບາິຈໜຶ ໃ ຄຕຄ. ຽື ໃບຽາບາິຈຍົ່ຕິກະຽກີຈກາູຽງ ່ໄາຽັຂ ັໄໂ 

ແຈໄບາິຈຍ່ຕິກ HBO 3 ບາິຈແຕຍ່ຕິກ ນົື ຽຕາຍ່ຕິກ H 2 B 4 O 7 ຽັໄ ຖະຽື ໃບ ່ໄາບບກໝຈກ່ 

ະແຈໄບກິຈ B ີຖັກະະຍາຄດໃາຄໄາງື Si ເຸ IVA ທາ ່າັເງຄູ ບາິຈຍ່ຕິກ 

ຖະ າຈະຂບຄຍ່ຕ ັຈະີທາໄາງືກ ັຍບາິຈີຖີິກ ຖະ ຽກືບີຖີກ ັຈ 

ບກິຈບາຖູີີບບີນົາງປູຍ Y – Al 2 O 3 ແຈໄາກກາຽາປີຈຈ ກິຈບາຖູີີບບີ ໃ 500 0 C ເ 

ປູຍຍຍີໄີຄໄາຄຍຍີ ໃ ບກິຈບີບຄຖຼຄກ ັຽັກໄບຍຍກາຄໜໄາ ຖະ ບາຖູີີບີບຄກະາງດູ ໃເ 

ຄີໜໄາ ຖະ ໃບຄຄຈໜໄາ ຊໄາຽບາ Al 2 O 3 ຍຍີໄາຽາີ ໃ 100 0 C ກ່ະແຈໄ່ຕ ັຕ ັຽິ ໃ ຄຽັ 

Al 2 O 3 ບີກປູຍໜຶ ໃ ຄຽບີໄທໃາ - Al 2 O 3 ີຄໄາຄະກບຍຈໄທງບກິຈບີບຄຽັະິຈຍັຸິຈຸຈຍຍ 

ຽປກກະກ ັຖ ຖະ ີບາຖູີີບບບີບຄດູ ໃຽັຖະຍຼຍ ່າທບຄເາຂບຄໃບຄຄຈໜໄາ 

່ຕ ັຈ ັຂຄນົາງ ຖະ ຍ່ ໃ ຖະຖາງທເທາຖະຖາງຽຖີງ 

ງກຽທັໄຍາຽີຽື ໃ ບງ 

ະຖັຄຄາ 

ຖັິກຶກ ຖະ ຽບາີຂບຄກາກ່ ໃຽກີຈຂບຄ Al 2 O 3 ີໃາູຄນົາງ Al 2 O 3 ີຸຈຽື ໃ ບງູຄນົາງ 

ທາປໄບ ຶ ໃຄເໄຽປັຈບິຈແ. ຊໄາຽາປໃຍບກແຈຽຊິຄ 3000 0 C ະແຈໄບາຕ ັຈ ັຶ ໃ ຄເໄຽປັຈາຈ 

ຂ ັຈຊູ ຽາະີທາຂຄນົາງ Al 2 O 3 ຽັບກິຈີ ໃ ຽັແຈໄັຄບາິຈ ຖະ ຍາຽີຖະຖາງແຈໄັຄບາິຈ 

ຖະ ຍາຽີ 

ຽື ໃບື ໃ ຍາຽີຽັ ໃ : NaOH ່າທ ່າກ ັຈຖຄເາຈຖະຖາງຂບຄ Al 3+ ະແຈໄ Al(OH) 3 ີໄ 

ຖະຖາງແຈໄັຄບາິຈ ຖະ ຍາຽີ 

Al(OH) 2 - (aq) 

OH Al(OH) 3 Al 3+ (aq) 

97

2- 3- 

ຖະ ຊໄາເໄຍາຽີ ່າທນົາງກ່ະແຈໄບີບຄຽັ ໃ : Al(OH) 5 Al(OH) 6 

Al(OH) 3 

ີຖັກະະຽັທຸໄຂາທາະາກີ ຽຍິ ໃ ຄຍ່ ໃ ຽນັ 

າາຈຈູຈາຈຍາຄດໃາຄຽັ ໃ : 

າຈບຄະາຈ ່າທກີີງໄບ ຶ ໃຄເນໄຽັາຈໃທງີິຈເກາງໄບໄາ ຽາະທໃາໄາຍາຄະິຈຍ່ ໃ 

ງຶຈ ັຍີ. 

ປແຖຈ 

ຍຕບແຕປແຖຈ BF 3 ,BCl 3, BBr 3 , BI 3 ຽັຽຖກູທາຽຖ ປໃແຖຈຂບຄບາຖູີີບບ 

ຽັາຈທາຽຖ ງກຽທັໄ AF 3 ຶ ໃ ຄັະໄບຂໄາຄຽັັະບີບຄນົາງກທໃາຽປແຖຈບື ໃ ບາຖູີີ 

ບບກົ່ຕີຽຖກູເນງໃຽັາໃາຄ ບາ F 6 ບາບໄບປບຍຈໄທງ Al ຽັຍຍຄຈໜໄາ 

ເຍຕບແຕປໃແຖຈະີຽບຽຖັກຕ ຄຼຄ 6 ທບໄບປບຍ B ຽຖກູຽັຍຍປບຍທຼາ 

ນົຼ ຖະ ດູ ໃຈໃຼທ ເະາທະບາງ ຖະ ເທາຖະຖາງຍ່ ໃ ີຂທັໄ ຽຖກູຍຍີໄຽັບາິຈຖິທ 

ບິ າາຈ ັຍູໃຽບຽຖັກບກ ັຍຍາຽີຖິທບິ 

ກູ Al 2 X 6 

ໃທ AlCl 3 AlBr 3 ຖະ AlI 3 ກ່ ໃີຽບຽຖັກຕ ຄຍ່ ໃ ຍຈືກ ັ ໃຽປາຍປແຖຈີໄຽັຽຖ 

(X= ປາຖ) ຈງ AlX 3 ັຍູໃກ ັຽັແຈຽີເາທະບາງ ຖະ ເທາຖະຖາງ 

ຍ່ ໃ ີຂທັໄ Al ໃບາຽຈີີຽບຽຖັກຕ ຄ 3 ູໃ ຖະ ແຈໄູໃີ ໃ 4 າາກບາ Cl ຽັັະທາ 

ຽຖຍຍບ່ຈິຽຈຶ ໃຄີຽບຽຖັກຕ ຄ 4 ູໃຍຈ ບາ Cl ັຄີ ໃ ດູ ໃບໄບປບຍ Al ຽັຍຍຄີ ໃ 

ໜໄາ ຖັກະະທີໄໄາງືກ ັຍຍ່ຕກີ ໃ ີະນງຈເກາຽປັຈ ່ໄາກະຈໄາຄເນໄບໃບ ຖະ ເໄເກາ 

ຽປັຈກໄທຍາຄະິຈ, ຽປັຈາຈຽືບຍ, ຽື ໃ ບຄັໄຈິຽາ, ຽປັຈະຍູຍາຄະິຈ ບກາກ ັໄງັຄເໄເ 

ກາທິຽະຖນະຍາຄດໃາຄ ຈງກາຽາຍ່ຕກກ ັຍບກິຈຖນະ ະແຈໄຽາຍ່ຕກຽັຽັຈເຽໝືບ 

ກໄທີີະຽາະ ຶ ໃ ຄຍບກເນໄປູໄະິຈຖນະແຈໄ (ກາຈບຍຈໄທງຽັຈຍ່ຕກ) 

ຽກືບບາຖູີີບບ ັກະຽັແປຽຈຕຈຽັ ໃ : AlCl 3 .6H 2 O, Al(NO 3 ) 3 .9H 2 O, Al 2 (SO 4 ) 3 .18H 2 O 

າຈຖະຖາງຂບຄຽກືບບາຖູີີບບຽັບາິຈ ຽາະບາຖູີີບບບີບຄີຂະ 

ໜາຈໄບງ ຍັຸູຄຶ ໃຄ 

ຽປັຈເນໄຽຖກູ ່ໄາີ ໃ ດູ ໃບໄບປບຍຽກີຈະາຍີຂທັໄດໃາຄປຸປຄ ຖະ ຽປັຈເນໄຕ ຄນົຼຸຈບບກາກ 

ຽຖກຸາກຽຖກູ ່ໄາແຈໄ ຽກືບບຄປູຍຍຍຖະນທໃາຄບາຖູີີບບ ຖະ ຖນະຈໃຄຽບີໄທໃາ: ັ າຈ 

ໄີູຈ ໃທແ ໃ M + 2 SO 4 . M 3+ 2 (SO 4 ) . 24 H 2 O ນົື M + M 3+ (SO 4 ) 2 .12 H 2 O ຽື ໃບ M + ຽັ 

ຖນະຈໃຄ ັ ນົື NH + 4 M 3+ ຽັ Al 3+ Fe 3+ Gr 3+ ຽັໄ າຈ ່າະຈາີ ໃ ແຈໄເໄກ ັາຍໄາື: າຈ 

ໄຼ KAl(SO 4 ) 2 .12H 2 O ນີໄຽປັຈເນໄ ່ໄາຂຸໃກາງຽັ ່ໄາເແຈໄ ຽາະບາຖູີີບບບີບຄ 

ເາຈຖະຖາງງກະນົາງຈໄທງ ່ໄາເນໄບີບຄີ ໃ ຍັຸໃາຍທກ ກ ັຍ ບາຖູີີບບປີຈ ກິຈ າຈຽນົ ໃ າີໄ 

ະຈຶຄຈູຈາຈຂທຖບງທກບາຸາກຈິີ ໃ ີໃາຖຍຽຂໄາານາຖໄທກຶກ. 

98

ຍຈີ 12 

ຸ IIA ຖນະຈັ ໃ ຄຈິ 

າຈເຸ IIA ະກບຍຈໄທງຽຍຖຼ Be, ,າຽງີບບ Mg, ກາີບບ Ca, ະບຄີບບ Sr, ຍາ 

ຖີບບບ Ba, ຖາຈີບບ Ra ຽບີໄທໃ າຖນະຈັຄຈິ. 

1. ກາໄຍ ຖະ ກາຸຄໃ ຄ 

າຈເຸີໄທໃ ບຄແທເກາຽກີຈະກິຖິງານົາງ ຶ ໃ ຄຍ່ ໃ ຍຽັາຈຽຖີາ່າະາຈ, ໃ ະຍ ໃ ທແຽັ 

າຈະເນົ ໃ ຄປໃ າຈໃ າຄໂ ຖະ ເ່ໄາະຽຖ, ປໃ ີ ໃ ່າັຂບຄ Be ໃ ຽຍຕິຖຽັທກບາຖູິິຖິກັຈ 

Be 3 Al 2 (SiO 3 ) 6 , ່ຖະກຈກ່ຽັຶກຽຍຕິຖ ກັ (ໃ ີ Cr ຽຖັກໄບງ), າຽງີບບຽັໃ ທະກບຍຂບຄ 

າຕັຖຖິຈ (KCl.MgCl 2 .6H 2 O) ຖະ ດູ ໃ ປໃ ທກັຍກາີບບເປໃ ຈຖແ CaCO 3 .MgCO 3 . Mg ຽັ 

ຖນະາຈີ ໃ ີນົາງເ່ໄາະຽຖປບຄາກາີ. ໃ ທ Ca ັໄັຈຽັຖນະີ ໃ ີດູ ໃ ນົາງຽັບັຈັຍ 3 ເຖກຸີ 

ເໜໄາຖກະາ 3.4%, າຈະຂບຄ Ca ຽັກາກຍັຈນົາງີ ໃ ຸຈ, ດູ ໃ ເະາຍນີູ, ນີບໃ ບ, 

ຽ ບກນບງ, ຖແ, ບະຕາກິຈ ຖະ ງັຄີຽັູັຈຽັ ໃ : ບແປແຈ CaSO 4 ຖະ ດິຍ່າ CaSO 4 .2H 2 O, 

ປໃ ນີຈະັຈກ່ ໃ ຽັຈະັຈະປີຈຕກິຈຂບຄກາີບບ, Sr ຖະ Ba ີໄບງ, ຍຽັກາກຍັຈ 

(ະບຄຽງິຈ SrCO 3 ທິຽິຕິຈ BaCO 3 ) ຖະ ຸັຈ (ຽຽຖິຈ SrSO 4 , ຍຕິຈ BaSO 4 ) Ra ຽັາຈີ ໃ 

ີກ່າະະາຍຖັຄີ, ນາງາກ, ັກຍເປໃ ງູຽຕຼ. 

2. ຸຖັກະະຽີ 

ຖນະຸ 

IIA ຽັາຈີ ໃ ທໃ ບຄແທເະິກິຖິງາ ຽກີຈະິກິຖິງາຈງກຄກັຍບະຖນະໃ ທນົາງ, ຽັ 

ີຕີຈິທີ ໃ ຈີນົາງ, ຖນະທກີໄຽກີຈາຈະກບີບຄີ ໃ າະາກີ, ເາຈະຖນະຸ IIA ີໃ າທະບກ 

ີຈາຄ +2 ຽ ໃ າັໄ, ບີບຄ M 2+ ໝັໄຄນົາງຽາະີຄໄາຄຽບຽຖັກຕຄຽັຍຍາຈບາງຖໄາ. 

ຖນະຸີໄຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາແຈໄປີຈຕກິຈກັຍບາງປີຈຕ H 2 ໄາງ ກັຍຖນະຈັ ໃ ຄ, ່າຖັຍ Be 

ຖະ Mg ະິກິຖິງາຽກີຈໄາເບຸນະູກກະິ, ໄບຄເໄບາງ່ໄາຶ ໃ ຄະແຈໄາີ ໃ ໄບຄກາ, ະິກິຖິງາະ 

ແທຂ ໄ່າຖັຍາຈ່ ໃ ແ, ຖນະຈັ ໃ ຄຈິ (ງກຽທັໄ Be) ຖທກັຍ H 2 ເນໄບີບຄແປຽຈຕຈ, ໃ Mg ຽກີຈະິກິຖິງາ 

ຍຍັໄແຈໄງາກ ໄບຄເໄທາຈັ, ບີບຄແປຽຈຕຈໃ ທນົາງຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາເນໄບາງປີຈຕ. 

ຽປາຽນັທໃ າ: ຖີີບບີຖັກະະໄາງ ກັກັຍາຽງີບບນົາງ, ທາໄາງ ກັຍຍີໄຽບີໄທໃ າ: ”ທາ 

່າັງຄຄຸ” ທາ່າັງຄຄຸຽນັແຈໄັຈຽເາຈຍໆບກ s ຖະ p ບຄຊທ່າບິຈຂບຄ 

າະຖາຄາຈູຽີ, ຖັກະະາຄີິກ ຖະ ຽີນົາງດໃ າຄໄາງ ກັຖະນທໃ າຄາຈີ ໃ ດູ ໃ ເ່ ໃ າໜໃ ຄເງງຄຸ 

ກັ. Li Be B C 

Na Mg Al Si 

99

ຖນະຸ IIA ຖທກ ັຍ N 2 ແຈໄຈງກ ຄ, ີ ໃ ບຸນະູູຄເນໄີຕ ັຈ, ່າຖັຍ IA ີ Li ຽ ໃ າ ັໄີ ໃ 

ຖທກ ັຍ N 2 ີໄກ່ ໃ ໃທາືກ ັບີກປູຍໜຶ ໃ ຄຖະນທໃາຄ Li ກ ັຍ Mg ຖນະີຕ ັຈຽນົ ໃ າີໄຽື ໃບຽກີຈ 

ະິກິຖິງາກ ັຍ ່ໄາະເນໄບາງບາີງັກ ຖະ ຖນະປີຈຕ ກິຈ. 

າະຖາຄະິກິຖິງາຽິຍາຄະິຈຂບຄາຈູຸ IIA 

ະິກິຖິງາຽີ ໝາງຽນຈ 

M X MX 

2 

2 M O 2 MO 

2 

M S MS 

3 M N M N 

6 M P 

M 2 C MC 

M H 

2 

4 

M 2 H 

M 2 H 

2 

2 

Be 2 OH 

M 2 NH 

 

3 

3 M 2 NH 

2 M 

 

3 

MH 

3 

2 

3 

2 

2 

O M ( OH ) 

 

2 h 

2 

P 

2 

2 

( aq ) M 

2 

M ( NH 

( g ) M 

3 

2 

2 

H 

O Be ( OH ) 

) 

N 

H 

2 

2 

2 

2 

H 

2 

2 

( s ) 3 H 

H 

2 

2 

X 2 ໃາຈູປາຖຸກ 

Ba ງັຄາາຈຽກີຈຽັ BaO ບີກງັຄາາຈ 

ຽກີຈະິກິຖິງາກ ັຍ Se, Te ແຈໄບີກດູ ໃບຸນະູ 

ູຄີຕິຈງກະຖາງຈໄທງ ່ໄາເນໄ NH ດູ ໃ 

ບຸນະູູຄັຄໝຈງກຽທັໄ Be ຶ ໃ ຄເນໄ BeC 

ດູ ໃບຸນະູູຄ M = Ca, Sr, Ba ບຸນະູ 

ູຄໃທ Mg າງເໄທາຈ ັ, Be ຍ່ ໃ ຽກີຈ 

ະິກິຖິງາ Ca, Sr, Ba ບຸນະູນໄບຄ Be, M 

ບາງ ່ໄາປໄບ Be ຽກີຈະິກິຖິງາໄາ Be ຽ ໃ າ 

ັໄ Ca,Sr,Ba NH ນົທ ຖະ ີາຈຽຖັ ໃ ຄ 

NH ນົທ Ca,Sr,Ba ເນໄາຈຖະຖາງີໄາ 

NH , (g) ບຸນະູູຄ 

Be + 2NaOH = Na 2 BeO 2 + H 2 


ຖນະຈັ ໃ ຄຈິຂຄກໃ ທາຖນະຈັ ໃ ຄາາຈີແຈໄ, ໄທແຈໄ, ຖະ ີໃ າບໃ ຼຄບໃ ບຖຄຽ ໃ ບຽຖກຖ່າຈັຍຽີ ໃ ຂ ໄຽັ ໃ 

ຈຼທກັຍຖນະຈັຄ, ີຖັກະະ ໃ ທແຂບຄຖນະຽັ ໃ : ີຄຽນົ ໄບ, ັກ່າແໄາແຈໄຈີ, ຂະໜາຈບາໄບງກໃ ທາ 

ຂະໜາຈບາຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄເປບຍທຼຈຼທກັ, ີຂະໝາຈບາໄບງໃ ີທານົາງກໃ ທາ, ຽປັຈເນໄ 

ຖນະຸີໄີທາໝາໝໄູຄກໃ ທາຖນະຈັຄ, ີຸຈປໄບຽ ໃ ບງ, ຸຈຈ ຖະ ຽບາຖີຂບຄກາຖະຽນີຈູຄກທໃ າ 

ຖນະຈັ ໃ ຄ, ຖນະຈັ ໃ ຄຈິີທາຽຖຽບຽຖັກຄຽັ ns 2 ໃ ຄຽກີຈຽັບີບຄີ ໃ ີແໄາຍັຸ +2 ຖະ ຽງຽບຽຖັກຕຄງາກ 

ກໃ ທາຸຖນະຈັຄ. 

100

ຽຊິຄໃ ທໃ າະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຂບຄາຈຸີໄະູຄນທໃ າຂບຄາຈຸ 

IA ໃ ງັຄັຍທໃ າີໃ າ່ ໃ າ 

ຖະ ະາຍແໄາຖຍກ່ ໃ ີໃ າ່ ໃ າ, ໃ າັຄບຄີໄນົ ຸຈຖຄແາຸ (າກ Be 

Ba) ຖນະຽນົ ໃ າີໄັຈແຈໄທໃ າີະາຍ 

ແໄາຍທກ. 

ຽ ໃ ບຄາກຂະໜາຈບີບຄຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄຈິໄບງກທໃ າຂະໜາຈບີບຄຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄ ໃ ບີບຄແໄາຍັຸນົາງກທໃ າ 

ຽັບຄຽ ໃ າ, ຈັ ໃ ຄັໄໃ າະຖັຄຄາແປຽຈັຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄຈິຶ ໃ ຄູຄກທໃ ານົາງ (ຍ່ ໃ ຽທໄາຽຊິຄຽ ໃ ບຄໝາຖຍ -) ຽຊິຄທໃ າະີ 

ກາຼຍບີບຄີ ໃ ີຂະໜາຈເກໄກັຽັ ໃ : Ca 2+ ກັຍ Na + (99 ກັຍ 95 pm), ະຖັຄຄາແປຽຈັຂບຄ Ca 2+ ີໃ າ 

ນົາງກທໃ າຂບຄ Na + ະາ 4 ຽ ໃ າ (1566 ກັຍ 393 kJmol -1 ) າຽນຈີ ໃ ະຖັຄຄາແປຽຈັີໃ າູຄນົາງີໄຽປັຈ 

ເນໄກາັກ່າຽຕຈຸກຄຂບຄບີບຄຖນະຸ IIA ່ ໃ າ (ຽັຖຍ) ນົາງກທໃ າໃ າີ ໃ ທຽັ E 0 ຂບຄ Ca ຽ ໃ າກັຍ -2.87 

V ງັຄ່ ໃ າກທໃ າຂບຄ Na ຽິ ໃ ຄຽ ໃ າກັຍ -2.71 V. 

ເກາິາຖະາໃ າກາັກ່າຂທັໄແໄາ E 0 ຈໄທງໃ າາຄກາທັຈກບຸນະູັໄ, ່າຖັຍຖນະຸ IIA 

່າຽັໄບຄ່າຶຄຽຊິຄະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄ 2 ຂັໄຖທກັ : ກາກທຽັຂັໄີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ ຖະ ກາ 

ກທຂັໄີ ໃ ບຄ ຽາະເີ ໃ ຸຈແຈໄບີບຄ M 2+ າກາະຖາຄ 2 ະຽນັທໃ າໃ າ E 0 ຍ່ ໃ ຖຼຄຖ່າຈັຍ) ະຖັຄຄາແປຽຈ 

ັຂບຄ Be ູຄນົາງກ່ ໃ ິຄ ໃ ງັຄຍ່ ໃ ຖຍຖໄາຄະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຖທ 2 ຂັໄແຈໄ, ຽບາຖີຂບຄກາຖະ 

ຽນິຈຂບຄ Be ີໃ ານົາງກທໃ າາຈບ ໃ ຈໄທງ. 

າຈູ 

າະຖາຄະຈຄຸຖັກະະຍາຄດໃາຄຂບຄາຈູຸ IIA 

Be 

Beryllium 

Mg 

Magnesium 

Ca 

Calcium 

Sr 

Strontium 

Ba 

Barium 

ຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄ 2S 2 3S 2 4S 2 5S 2 6S 2 

ຖັຈະີບາ (pm) 112 160 197 215 222 

ຖັຈະໝີບີບຄ M +2 31 65 99 113 130 

ທາໜາໜໄ (g/cm 3 ) 1.85 1.74 1.54 2.6 3.5 

ຸຈຽ ບງ ( )) 1280 651 845 789 925 

ຸຈຈ ( ) 2970 1107 1487 1334 1140 

ທາຂຄ( ຼຍເໃ ຽັຈ =10) 5 2 1.5 1.8 

ະຖັຄຄາກທຽັບີບຄ 

ຂັໄ 1 

ຂັໄ 2 

900 

1757 

738 

1452 

590 

1146 

549 

1063 

502 

961 

101

ໃ 


ທິີະຖິຈຖນະຸ 

IIA ຈງ ໃ ທແເໄທິີງກະຖາງກົ່ຕທີ ໃ ປໄບຽ ບງຈໄທງແໄາ, ຽປັຈເປູຍຍຍ 

ຈຼທກັຍຖນະຈັ ໃ ຄ ່າຖັຍ Mg ບາຈະຖິຈຽັບຸຈານະກ່າາກ່ໄາະຽຖ, ຈງເໄັໄຽຖີ ໃ ໄກຶກ Mg 2+ ີ ໃ ີ 

ເ່ໄາະຽຖຈໄທງູຈິຍ CaO ແຈໄ Mg(OH) 2 . 

ບຄຽບາຶກ Mg(OH) 2 ບບກ ຖໄທຖະຖາງເບາິຈກົ່ປີຈຕິກ 

ຖະຽນງາຈຖະຖາງີ ໃ ແຈໄກ່ ໃະຽນັ MgCl 2 

ຖໄທງກະຖາງ MgCl 2 ີ ໃ ປໄບຽື ໃ ບງຈໄທງແໄາ ແຈໄຖນະ Mg ຖະ ບາງ Cl 2 

ທິີກາະຖິຈ Mg າຄບຸຈານະກ ່າບີກທິີໜຶ ໃ ຄ ໃ: ຽປັຈ MgO າກ Mg(OH) 2 ຖໄທ 

ຶ ໃຄຕີຈິທ MgO ຈໄທງກາກຍບີ ໃ ບຸນະູ 

ແຈໄຖນະ Mg ຽັາຈບາງ ຽິ ໃ ຄຽປັຈເນໄຽດັ 

ຖຄຽັາຈຂຄ່ ໃ ແ. 

Mg(OH) 2 (s) 

MgO (s) + H 2 O (g) 

MgO (s) Mg (g) + CO (g) 

ກາະຖິຈ Be ຖະ Ba ່າທຽຖັກໄບງ ບາຈເໄທິີຽຕຈຸກຄຽັ ໃ : ຕີຈິທ BeF 2 ຈໄທງ Mg ຖະ ຕີຈິທ 

BaO ຈໄທງ Al ີ ໃ ບຸນະູູຄ 

BeF 2 + Mg Be + MgF 2 

3BaO + 2Al 3Ba + Al 2 O 3 

5. າຈະີ ໃ ່າັ 

າຈະຂບຄາຈເຸີໄີ ໃ ໃ າເແຈໄກໃ າຈຈັຄ່ ໃ ແີໄ: 

MgSO 4 .7H 2 O ຈີຽກືບ ເໄຽັດາຊໃາງ 

CaCl 2 ີຖັກະະຸໃນົທແຈໄຄໃາງ, ເໄຽັະນງຈຽັາຈຈູຈ ່ໄາ 

CaSO 4 .2H 2 O ງິຍ ່າເໄຽປັຈູຕາຽີບບຕີ (CaSO 4 .2H 2 O) ູະິຈີໄຽື ໃບຖທ 

ກ ັຍ ່ໄາະຂະນງາງທຽຖັກໄບງ ຖະ ຂຄທດໃາຄແທທາ, ຽໝາະີ ໃ ະຽປັຈຍຍ ຖະ ຽືບກ, 

102

ບກາກ ັໄງັຄເໄູຕາຽີບບຕີຽປັຈໃາຍາຄະິຈ, ງິຍ ່າງັຄີະນງຈ ່າັດໃາຄ 

ບື ໃ ບີກຽັ ໃ : ເໃຖຄເີ ັຄບກີຖ 2% ຽື ໃ ບຽປັຈເນໄີ ັຄຂຄທໄາຖຄ. 

BaSO 4 ເໄເກາຊໃາງາຍຖັຄີ 

X ເກະຽາະບານາ ຖະ າຄຽຈີບານາ ງໄບ 

BaSO 4 ຈູຈຖັຄີຽບັກແຈໄຈີ 

ຶ ໃຄຽປັຈຽັທຽືບຍືໄໜໄາບະແທງະທະາງເ, ກ່ ໃະຽປັຈເນໄຽຍິ ໃ ຄຽນັ 

ເຕີ, ບກາກ ັໄີຂາທຖິຽິ ໃ ຄເໄຽປັຈີາງັຄຽັາຈະຖະນທໃາຄ BaSO 4 ກ ັຍ ZnS 

ຽັາຈີຂາທັຄູໃ. 

6. ທາກະຈໄາຄຂບຄ ່ໄາ 

່ໄາ ່າະາຈຍາຄັໄຄຍ່ ໃ ຽກີຈບຈກ ັຍະຍູໃ, ່ໄາີ ໃ ີຖັກະະຍຍີໄຽບີໄທໃາ: ່ໄາກະຈໄາຄ, ໃທ ່ໄາ 

ີ ໃ ຽັບຄຈີກ ັຍະຍູໃຽບີໄທໃາ: ່ໄາບໃບ. ະຍູໃຽັຽກືບຂບຄແຂ ັີ ໃ ີຽຖກຸຽັໃງາທ, ທດໃາຄ 

ຽັ ໃ : າີບບະຽບາຖັຈ NaC 18 H 35 O 2 ຽັະຍູໃະິຈໜຶ ໃ ຄ, ຽື ໃບຖະຖາງ ່ໄາກ່ ໃເນໄະຽບາຖັຈບີ 

ບຄ. 

ະຽບາຖັຈບີບຄີ ໃ ແຈໄຽັທນົ ັກກາ ່າທາະບາຈ, ກ ່າ ັຈາຍແຂ ັ ຖະ ທາຽິ 

ຽືໄບ, ຊໄາເ ່ໄາີບີບຄຍາຄະິຈຽັ ໃ : Ca 2+ , Mg 2+ , Fe 2+ 

ະຽບາຖັຈບີບຄະກຶກບບກາ ຽັ 

າຽນຈຽປັຈເນໄະຍູຽກີຈບຈຖໄທງັຄຽກີຈແະຍູໃ. 

່ໄາເໄຈິາ ່າະາຈເະຊາີ ໃ ຍາຄຍໃບຽິ ໃ ຄດູ ໃເຍ່ຖິຽທີ ໃ ີນີູນົາງ ະີ Ca 2+ 

ຖະຖາງດູ ໃ. ັຄີໄງໄບ ່ໄາີບາິຈກາກຍິກ H 2 CO 3 ຖະຖາງດູ ໃຽຖັກໄບງ, ບາິຈີໄແຖະຖາງນີ 

ູໄາໂເນໄ Ca 2+ ຖະ 

ບບກາຖະຖາງດູ ໃເ ່ໄາເໄຈິ. 

↔ 

ທາກະຈໄາຄຂບຄ ່ໄາາຽນຈາາກກາີຍີກາກຍ ັຈບີບຄ ກ ັຍ ຽັ ໃ ີໄ 

ຽັທາກະຈໄາຄ ໃທາທ ັຄີໄຽາະຽປາາາຈກ ່າ ັຈ (ນົື Mg 2+ ນົື Fe 2+ ) ແຈໄຄໃາງຈງກາ 

ໄ ່ໄາ 

່ໄາກະຈໄາຄະຽຈີໄໄຖໄທີຶກບບກາ ຽິ ໃ ຄະ ັຍກ ັຍາະະ ຈ ັຄີ ໃ ຽປາຽີງຽນັາງເ 

ກາໄ ່ໄາ, ຊໄາຽກີຈກ ັຍໝ່ໄ ໄ ່ໄາຂະໜາຈເນງໃ, ິງກ ັຽບີໄທໃາ: ຂີໄແຂນະ (ິຈດູ ໃໝ່ໄ ), ຽນຈີ ໃ ີ 

103

າຈຂຄແິຈໜໄາຖນະີ ໃ ຽັທໝ່ໄ ່ໄາງໃບງນົຼຸຈະິຈິາຍກາຊໃາງຽທາປໄບ ຽປັຈເນໄິໄ 

ຽືບຄຽືໄບແ. 

່ໄາີ ໃ ຽປັຈເນໄະຍູຍ່ ໃ ຽັບຄ ໃ ່ໄາກະຈໄາຄ, ໃທີ ໃ ຽປັຈເນໄະຍູຽກີຈບຄຈີ ໃ ່ໄາບໃບ. ່ໄາ 

ກະຈໄາຄ ໃ ່ໄາີ ໃ ຍັຸບີບຄຂບຄ Ca 2+ , Mg 2+ , Fe 2+ ເະຖິາູຄ. ່ໄາກະຈໄາຄຍໃຄຽັ 2 ະິຈື: 

່ໄາກະຈໄາຄ ໃທາທ ຖະ ່ໄາກະຈໄາຄຊາທບ. 

່ໄາກະຈໄາຄ ໃທາທ ໃ ່ໄາີ ໃ ຍັຸບີບຄຂບຄຽກືບຍີກາກຍາຈ 

HCO 

 

3 

 

່ໄາກະຈໄາຄຊາທບ ໃ ່ໄາີ ໃ ຍັຸບີບຄຂບຄຽກືບກົ່ຕ ທ ຖະ ຽກືບຸັຈ 

ທິີກາກ ່າ ັຈ ່ໄາກະຈໄາຄ ຽິ ໃ າາຈກ ່າ ັຈທາກະຈໄາຄຂບຄ ່ໄາກະຈໄາຄ ໃທາທຈໄທງທິີ 

ກາ ່າແໄ, ່ໄາກະຈໄາຄຊາຄທບຍ່ ໃ າາຈກ ່າ ັຈຈໄທງທິີກາໄແຈໄ 

Ca 

2 

 

 

2 HCO CaCO ( s ) CO ( g ) H O ( l ) 

3 

3 

2 

2 

ບກາກທິີກາໄຽີ ໃ ງັຄາາຈກ ່າ ັຈ ່ໄາກະຈໄາຄຂບຄ ່ໄາຈໄທງທິີາຄຽີ 

ເໄທິີກາ 

ຖກໃຼບີບຄ 

Ca ( HCO ) ( aq ) Na CO ( s ) CaCO ( s ) 2 NaHCO ( aq ) 

3 2 

2 3 3 

3 

7. າຈະເຸ IIA 

າຈະຖະນທໃາຄຸ IIA (Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra) ກ ັຍບກີຈ ໃຄີໄ: ັ BeO, MgO, CaO, 

SrO, BaO, RaO. ບກິຈດູ ໃເຸ IIA ໃບກິຈຍາຽີ ຽາະຽື ໃບະິກິຖິງາກ ັຍ ່ໄາຖໄທະກາງ 

ຽັຍາຽີຽັ ໃ : 

BeO 

MgO 

CaO 

H 

H 

2 

H 

2 

O Be ( OH ) 

2 

O Mg ( OH ) 

O Ca ( OH )... 

2 

2 

8. ກາ່າເໄ ຖະ ຸະນງຈ 

ເຍັຈາຖນະຈັ ໃ ຄຈິັຄນໄາະິຈ ຖນະ Ca, Sr ຖະ Ba ຍ່ ໃ ໃ ບງີະນງຈເໄບງ, ໃ Mg ໃ ບ 

ຂໄາຄີະນງຈນົາງ, ຽ ໃ ບຄາກີ່ໄາໜັກຽຍາ, ີທາໜຼທຂຄ່ະາ, ຶ ໃ ຄິງເໄຽັທັຈະຈຸຄໄາຄ, 

ຈງະກັຍຖນະບ ໃ ຽັ ໃ : Al, Zn ຽັໄ. ແຈໄຖນະຽ ບີ ໃ ຽຍາ ຖະ ຂຄປຄາ, ເໄຽປັຈໃ ທ 

ຂບຄຽ ໃ ບຄຍິ, ກະຽ ໃ າ, ຂັແຈ, ຽ ໃ ບຄເໄໃ າຄໂ...ຖນະ Mg ເໄຽັຕີຈິທເຂະຍທກາຸຄໃ ຄປໃ ຍາຄະິຈ 

104

ຈໄທງ Be ເໄຽປັຈຽັຖນະຽ ບຍາຄະິຈ, ຽ ໃ ບະກັຍ Cu ຈງີ Be 2% ະແຈໄຖນະຽ ບີ ໃ ີ 

ຖັກະະິຽຈເກາໄາາທາບໃ ບ່ ໃ ກາຍິຈຄ່ກັຍແກັຍາ,ຶ ໃ ຄເໄຽປັຈຽັະິຄ ຖະ ຸຈ່ ໃ ແໄາ. 

ບກາກັໄ ຖນະຽ ບຂບຄຽຍຖີງັຄີະນງຈເກາຽປັຈທັຈະຈຸຄໄາຄຍາຄດໃ າຄີ ໃ ໄບຄກາທາຽຍາ ຖະ 

ທາຂຄ Be ຍ່ຖິຸຈີຖັກະະໃ ຄເໃ ່ ໃ ິທຕຄ ຖະ ຖັຄີຽບັກ, ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄເໄຽັິໄໃ ທະກບຍເຽ ໃ ບຄ 

ະິກບິທຽົງ ຖະ ນົບຈຖັຄີຽບັກ ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າ Be ຽັາຈີ ໃ ີິຈ ຖະ ນາງາກ. 

105

ຍຈີ 14 

ຸ IA ຖນະຈັ ໃ ຄ 

າຈເຸ IA ະກບຍຈໄທງຖີີບບ Li,າຕີບບ Na, ກາຖີບບ K ,ຕູຍິຈິບບ Rb ,ຽີບບ Cs 

ຖະ ຕັຄີບບ Fr ຽບີໄທໃ າ :ຖນະຈັ ໃ ຄ .Fr ຽັາຈກ່າັະາຍຖັຄີ ະຖິຈຂຶໄາແຈໄໜໄບງາກະິກິຖິງາ 

ິທຽົງ .ຈງກກະິຽ ໃ ບຽທໄາຽຊິຄຖນະຈັ ໃ ຄັກະຽທໄາຽຊິຄ Li ແນາ Cs ຽ ໃ າັໄ. 

I. ະຊາີ ໃ ຍຽນັ ຖະ ກາຸຄໃ ຄ 

ຽ ໃ ບຄາກຖນະຸີໄທໃ ບຄແທເກາຽກີຈະິກິຖິງານົາງ ຶ ໃ ຄຍ່ ໃ າາຈຍຽນັາຈ່າທກີໄດູ ໃ ເາທະຽຖີ . 

ເ່າະາຈະດູ ໃ ປໃ ທກັຍາຈບ ໃ ເາທະາຈະ າຕີບບ ຖະ ກາຖີບບ ີດູ ໃ ນົາງກທໃ າາຈບ ໃ າຈ 

ະຂບຄ Na າາຈຍຽນັແຈໄ ໃ ທແຽັ ໃ :່ໄາະຽຖິ NaCl 

,% 3 ຽກ ບກິໃ NaCl ເປູຍຶກຂບຄາຈ 

ຂຄີ ໃ ດູ ໃ ເະຊາີ ໃ ໃ າຄໂ າຕີບບີຕັຈ ນົ ຽກ ບີຖີີຽີີດູ ໃ ເະຽຈີຖີ (Chile Saltpeter, NaN )ເ 

ບາຽຖິກາເໄ .າຈະຂບຄ K ີດູ ໃ ໃ ທແ່ານີຽັ ໃ :ຽຖຈາຕ ແກາ ຍ KCl ເຍ່ ໃ ຽກ ບນົາງນໃ ຄຽັິທ 

ແທ KCl ຖະ າຕັຖແຖຕ KCl.MgC .6 

O Li, Rb ຖະ Cs ຽັາຈີ ໃ ນາງາກ ຍຽນັາຈະຂບຄ 

າຈ່າທກີໄຽັທກບະິິຖິກັຈ. 

ເາຈະຸກະິຈຖນະຈັ ໃ ຄີຽຖກບກີຽຈຄ +1 ຼຄດໃ າຄຈຼທ. 

ຽ ໃ ບຄາກຖນະຈັ ໃ ຄຽັທຕີຈີທີ ໃ 

ປຄ ກາຸຄໃ ຄຖນະຈັ ໃ ຄາກບີບຄ + 1ຈໄທງທິີາຄຽີຶ ໃ ຄຽັຽຖ ໃ ບຄີ ໃ ງາກນົາງ ຽາະຍ່ ໃ າາຈນາາຈີ ໃ ຽັຕີ 

ຈີທີ ໃ ປຄກທໃ າາຕີຈີທບີບຄ 

ທິີກາຸຄໃ ຄຖນະຈັ ໃ ຄຈງ ໃ ທແຶ ໃ ຄເໄທິີກາງກຽກ ບກົ່ຕທີ ໃ ນົບນົທຈໄທງ 

ແໄາ ທດໃ າຄຽັ ໃ :ກາຸຄໃ ຄຖນະາຕີບບາກກາງກ NaCl ີ ໃ ນົບນົທຈໄທງແໄາ ເີໄັກເໃ 

CaC 

ຽ ໃ ບນົ ຸຈຸຈນົບນົທເນໄ່ ໃ າຖຄ ະແຈໄກາ C 

ດູ ໃ ຂໄທບາຈ ຖະ ຖນະ Na ດູ ໃ ຂໄທກາຈ 

)ກາຈ (Na ↔ N C → C )ບາຈ( 

ທາໄບຄກາຖນະ Rb ຖະ Cs ີໜໄບງ ຶ ໃ ຄບາຈະເໄທິີາຄຽີຈງ ຽັ ໃ :Ca ຽຂໄາແີ ໃ ຖະ 

ຖນະຈັ ໃ ຄີ ໃ ໄບຄກາະກັ ໃ ຽັບາງບບກາ. 

Ca(s) + 2CsC (s) 

CaC (s) + Cs(g) 

106

ໃ 

II. ຸຖັກະະີິກ ຖະ ກາ່າເໄ 


າະຖາຄີ 1ຸຖັກະະຍາຄບັຂບຄາຈເຸ IA 

ຖັຈະໝີບາ)ຖນະ( )pm( 

ຖັຈະໝີບີບຄ )pm( 

ທາໜາໜໄ (g/cm 3 ) 

ຸຈນົບນົທ ( ) 

ຸຈຈ ( ) 

ທາຂຄ)ຼຍກັຍຽັຈ ( 10 

(V) 


ະຖັຄຄາກທຽັບີບຄ (kJ.mol -1 ) 

ະຖັຄຄາແປຽຈຕັ (kJ.mol -1 ) 

ຽບາີຂບຄກາຖະຽນີຈ (kJ.mol -1 ) 

ີຂບຄທແ 

Li Na K Rb Cs 

155 

60 

0.53 

180 

1317 

0.6 

-3.04 

1.15 

520 

-498 

159 

ຈຄ 

190 

95 

0.97 

97.8 

892 

0.4 

-2.71 

1.01 

496 

-393 

108 

ຽນົ ບຄ 

235 

135 

0.86 

64 

774 

0.5 

-2.93 

0.91 

419 

-310 

90 

ໃ ທຄ)ບິຈ( 

248 

148 

1.53 

39 

688 

0.3 

-2.99 

0.89 

403 

-284 

86 

ຈຄກໃ 

267 

169 

1.87 

28.5 

690 

0.3 

-3.02 

0.86 

ຖນະຈັ ໃ ຄີີຽຄ າທທທາທ ກັຍຽຄ ິ, ຽັຖນະີ ໃ ຽຍາ, ທາໜາໜໄ່ ໃ າໃ າຄາກຖນະ ໃ ທແ ຽ ໃ ບຄາກ 

ບາີຂະໜາຈເນງໃ ຖະ ີທາໜໄບງ ຖີີບບຽັຖນະີ ໃ ຽຍາີ ໃ ຸຈ .ຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂຶໄ ຂະໜ 

າຈບາເນງໃ ຂຶໄ ໃ ບັຈາກາຽີ ໃ ຂຶໄຂບຄທານົາງກທໃ າບັຈາກາຽີ ໃ ຂຶໄຂບຄຂະໜາຈບາ ຈັ ໃ ຄັໄ 

ທາໜາໜໄຶ ໃ ຄຽີ ໃ ຂຶໄາຖ່າຈັຍາກ Li ນາ Cs ) ງກຽທັໄ K ີທາໜາໜໄ ໃ າກທໃ າ Na ຽຖັກໜໄບງ.( 

ຖນະໃ ທນົາງັກະີຸຈປໄບຽ ໃ 

ບງູຄ ໃ ຖນະຈັ ໃ ຄີຸຈປໄບຽ ໃ 

ບງ່ ໃ າ .Cs ປໄບຽ ໃ 

ບງດູ ໃ ບຸນະູ 

28.5 ຽ ໃ າັໄ ເບຸນະູກາຄຽທັຂບຄະຽຈຖາທກະຽັາຈນົທແຈໄ ຸຈປໄບຽ ບງ ຖະ ຸຈຈີໃ ານົ ຸຈ 

ຖຄຽ ໃ ບຽຖກບາຽີ ໃ ຂຶໄ 

ະຈຄທໃ າຽ ໃ ບຂະໜາຈບາຽີ ໃ ຂຶໄັະຖນະບໃ ບຖຄ 

375 

-251 

78 

ໄາ 

ຈງີ ໃ ່າທຽບ 

ຽຖັກຕຄັໄບກຸຈີ່າທໜໄບງດູ ໃ ຖໄທ ຖນະຈັ ໃ ຄີຖັກະະບໃ ບ ຖີີບບຽັີ ໃ ຂຄກທໃ າໝູ ໃ ຊໄາຼຍກັຍ 

າຈເຸຈຼທກັ ເໄີຈັຈແຈໄງາກ າຈ່ ໃ ແບໃ ບຖຄເໄີຈັຈແຈໄຄໃາງ. 

ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄີໃ າ່ ໃ າ ຽບຽຖັກຕຄັໄບກຸຈນົ ຸຈບບກແຈໄຄໃາງ າຈ່ ໃ ແ 

ເຸງິ ໃ ຄີຂະໜາຈບາເນງໃ ຂຶໄ ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຶ ໃ ຄີໃ າ່ ໃ າຖຄ Cs ີໃ າະຖັຄຄາກາກທ 

ຽັບີບຄຶ ໃ ຄີໃ າ່ ໃ າີ ໃ ຸຈ ຖະ ຽັາຈີ ໃ ີະາຍແໄາຍທກູຄີ ໃ ຸຈ ຸຖັກະະໃ າຄໂັກ່ ໃ ຽ ໃ ບຄາາກກາ 

107

ໃ 

ີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄັໄບກ )ຽິ ໃ ຄີດູ ໃ ຈຼທ( ນົ ຸຈແແຈໄຄໃາງ ຽ ໃ ບຽບຽຖັກຕຄັໄນົ ຸຈແຖໄທ ບີບຄີ ໃ ແຈໄີຄໄາຄ 

ກັຍາຈບາງຖໄາຶ ໃ ຄໝັໄຄ ຖະ ຽປັຈເນໄະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຂັໄີ ໃ ບຄີໃ າູຄກທໃ າຂັໄີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ ຽ ໃ ບຄາກ 

ບີຽຖກຕຄບກຈຼທັໄຽັບີຽຖັກຕຄ s ຽ ໃ ບຽງແຖໄທບີບຄ 

ໜຶ ໃ ຄ ຂະໜາຈບີບຄຶ ໃ ຄໄບງກທໃ າຂະໜາຈບານົາງ. 

ີຖະຈັຍະຖັຄຄານົັກນົ ຸຈຖຄແຂັໄ 

ຊໄາຽບຽຖັກຕຄັໄບກຸຈຍ່ ໃ ແຈໄນົ ຸຈບບກແາກບາ ຼຄໃ ຊ ກຈັເນໄຂຶໄແດູ ໃ ເຖະຈັຍະຖັຄ ຄາ 

ີ ໃ ູຄຂຶໄ ຽິ ໃ ຄຽ ໃ ບກກັຍຖຄາງັຄະຊາະ ໄກ່ ໃ ະໃ ບງະຖັຄຄາ ່າຖັຍຖນະຈັ ໃ ຄ ະຖັຄຄາີໄີໃ າ່ ໃ າຂະໜາຈດູ 

ເໃ ທຄຽັກ່າີ ໃ າາາຈຽຍິ ໃ ຄຽນັແຈໄ 

ທແຽັີະຽາະຂບຄຖນະ. )ເາະຖາຄ( 

ຖນະຈັ ໃ ຄຸກະິຈ ຖະ ຽກ ບຂບຄັຽ ໃ ບຽາແໝໄະເນໄີໃ າຄໂເ 

ຈງ ໃ ທແ ບີບຄເາຈຖະຖາງເ່ໄາະຖທທກັຍຽຖກຸ່ໄາີ ໃ ດູ ໃ ເກໄໂ ະຖັຄຄາີ ໃ ໃ ບງບບກາຽບີໄ 

ທໃ າ :ະຖັຄຄາປີຈຕັຈັ ບີບຄຖທທກັຍຽຖກຸ່ໄາຈໄທງປຄຈຶຄຈູຈບີບຄ 

າຈແໄາຍັຸ ຖະ ຖັຈະໝີບີບຄ ຽ ໃ ບບັຈາໃ ທແໄາຍັຸ່ ໃ ຖັຈະໝີີໃ າູຄຂຶໄ 

ຽິຄທາປຄຂຶໄດູ ໃ ກັຍຂະໜ 

ປຄຈຶຄຈູຈນົາງ ະໃ ບງ 

ະຖັຄຄາແຈໄນົາງເຂະຍທກາປີຈຕັຈັ ຊໄາບີບຄີຂະໜາຈໄບງ ຽຖກຸ່ໄາງິ ໃ ຄຽຂໄາາເກໄແຈໄນົາງ ປຄຈຶຄຈູຈ 

ກ່ ໃ ນົາງຂຶໄ ຊໄາຼຍຖະນທໃ າຄາຈເຸຈຼທກັຽິ ໃ ຄແໄາຍັຸຽ ໃ າກັ ຽ ໃ ບຂະໜາຈບີບຄເນງໃ ຂຶໄ ະຖັຄຄາປີຈຕັຈ 

ັ ະີໃ າໄບງຖຄ ະຽນັແຈໄາກໃ າະຖັຄຄາປີຈຕັຈັ ຂບຄ L 

ັ ຂບຄ L 

ນາ Cs + ທເຈກ່ ໃ າະຖັຄຄາປີຈຕັຈ 

ັຍທໃ າູຄກທໃ າກກະິ ຽາະທໃ າບີບຄຖີີບບີຂະໜາຈໄບງນົາງ າາຈຖທກັຍຽຖກຸ ໄາແຈໄ 

ດໃ າຄປຄາງະຖັຄຄາບບກາແຈໄນົາງ ກາີ ໃ ະຖັຄຄາປີຈຕັຈັຂບຄ L 

L 

ູຄີໄຽປັຈເນໄຽັກາງາກີ ໃ ະຕີຈີທ 

ປຄຽ ໃ ບີ ໃ ແໄາຂບຄທຕຂບຄ Li ີໃ າຽັຖຍນົາງກທໃ າາຈຖນະຈັ ໃ ຄບ ໃ ໂຽິ ໃ ຄິຈາກທະຽັ. 

ກາທັຖະນທໃ າຄຍ່ ໃແໄາ ກັຍະຖັຄຄາຽຖີ ະຈຄຈໄທງ: 

nF 

ຈັ ໃ ຄັໄ ຊໄານາກະິາຖະາໃ າາຄະຖັຄຄາບຸນະູີ ໃ ຂໄບຄກັຍປຄຽ ໃ ບີ ໃ ແໄາຂບຄທຕຂບຄບີບຄ 

ຖນະະໄບຄິາຖະາໃ າຂບຄ 

ຈງຸຈທໃ າໃ າຽບີີ ໃ ໃ ຼຄແ 

ກໃ ຼທຂໄບຄີ 3ະິຈ: 

ຽ ໃ ບທາະຈທກ ຽປາບາຈະ່າຶຄຽຊິຄໃ ໃ າຽບາຖີ ີ ໃ ໃ ຼ ຄ H 

M(s) ↔ M(g) ຽບາຖີຂບຄກາຖະຽນີຈ ) 

M(g) ↔ (g) + ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄ 

M(s) ↔ M(aq) ະຖັຄຄາແປຽຈຕັ ) 

M(g) ↔ (aq) + 

ຂບຄາຈ າທກຈຼທກັະຍ່ ໃ ກໃ າຄກັນົາງາເຈ ໃ າ H ີ ໃ 

108

ຽຊິຄທໃ າຂັໄບຽນົ ໃ າີໄະຍ່ ໃ ຽກີຈຂຶໄິຄເຂໄທແໄາ 

ຽາະາທະຽຖີ ໃ ັໄກັຍາທະຸຈໄາງ ກັ ກາຽຍີ ໃ ຄໃ າ 

, ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄ ຖະ ) . 

ໃ ກ່ ໃ ຽັກາຼຍຼຍກັຈງໃ າທັຈກບຸນະູ 

ທໃ າະນົາງ ນົ ໜໄບງທເຈ ບາຈະິາຖະາາກ 

າກາະຖາຄີ 1າກ Na ນາ Cs ັຄໃ າ ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄ ຖະ ນົ ຸຈຖຄ 

)ໃ ີຽ ໃ ບຄໝາງ ຽາະີກາາງະຖັຄຄາ (ໃ າ ຖະ ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄ ຽັາຽນຈ 

ຽປັຈເນໄໃ າ ນົ ຸຈຖຄາກ Na ຽຊິຄ Cs . N (aq) ຊ ກຕີຈີທແຈໄຄໃາງກທໃ າ C (aq) ໃ Li ີ ູຄນົາງ 

ຽ ໃ ບຖທັຄາໃ າຖໄທຶ ໃ ຄຽປັຈເນໄ ຂບຄ Li ່ ໃ າີ ໃ ຸຈ. 


ຽ ໃ ບຄາກຖນະຈັ ໃ ຄີຖັກະະບໃ ບ ຖະ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍາຈບ ໃ ແຈໄຄໃາງ ຶ ໃ ຄຍ່ ໃ າາຈ່າາຽປັຈຽັິ ໃ ຄ 

ຂບຄຽ ໃ ບຄເໄ ໃ ທແແຈໄ ກັຍຖນະບ ໃ ໂ .ໃ າຕີບບ ຖະ ກາຖີບບງັຄີຸຖັກະະີ ໃ ຈີຈໄາບ ໃ ໂບີກຽັ ໃ : 

ີທາປໄບ່າຽາະູຄ ,ຸຈນົບນົທ່ ໃ າ ,ັກ່າທາປໄບ ຖະ ແໄາແຈໄຈີ .ຶ ໃ ຄາາຈເໄາຕີບບ ຖະ 

ກາຖີບບຽັາຈຊໃ າງຽທາປໄບເນໄບຄະິກບິທຽົງ .ຖທຈາຕີນຸ ໄຕາິກຽັທ່າແໄາີ ໃ ບໃ ບ 

ຖະ ຖາາຊ ກ Li ເໄເກາຸຄໃ ຄາຈບບຕກາຽຖຖິຈ ໃ ທ Rb ຖະ Cs ັໄເໄເກາຽປັຈຽທຕ 

ຽບຽຖັກຕິກີ ໃ ໄບຄກາຖນະີ ໃ ຽງຽບຽຖັກຕຄແຈໄຄໃາງ ຽິ ໃ ຄ Rb ຖະ Cs ີຸຖັກະະຈັ ໃ ຄກໃ າທ. 

III. ຸຖັກະະາຄຽີ 

ຖນະຈັ ໃ ຄຸກາຈທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາຽີນົາງ ັກຽກັຍແທໄເ່ໄາັກາ ນົ າະະູບາກາຈ ຽ ໃ ບ 

ນົີກຽທັໄາກທາຸ ໃ ຖະ ກາເບາກາຈ .ຽປັຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາດໃ າຄປຸປຄແຈໄກາປີຈົ ຖະ ປີຈກິຈີ ໃ 

ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄຈີ ) ງກຽທັໄ LiOH ີ ໃ ຖະຖາງ່ໄາແຈໄາກາຄ (ະິກິຖິງາໃ ທາປໄບບບກາຽັ່າທນົາງ. 

2M + 2 O 2 + 2O + 

ທາປຸປຄຂບຄະິກິຖິງາຽີ ໃ ຂຶໄາຖ່າຈັຍາກ Li ຖະ Cs ,ະິກິຖິງາກັຍ Li ຽັແດໃ າຄກກະິ 

ກາປີຈົີ ໃ ຽກີຈາກະິກິຖິງາຖະນທໃ າຄ Na ກັຍ່ໄາບາຈຖຸກແໝໄ ໃ ທະິກິຖິງາຂບຄ K, Rb ຖະ Cs ັໄ 

ປຸປຄນົາງ ກາປີຈົີ ໃ ຽກີຈຂ ໄະຖຸກແໝໄັີ. 

ທິີີ ໃ ະໃ ທງນົ ຸຈທາທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາຂບຄ Na ຖຄ :ຽບາ Na ຖທກັຍຍານົບຈກາງຽັຖນະະ 

ຽິ ໃ ຄ ຽັາຈນົທ, ະິກິຖິງາຂບຄາຕີບບຍານົບຈເ່ໄາີທາປຸປຄນົ ຸຈໜໄບງຖຄກທໃ າ Na ຍ່ຖິຸຈ ເໄ 

າຕີບບຍານົບຈຽັທຕີຈີທກາເຖນະແຈໄຈງກຄ. 

ຖນະຈັ ໃ ຄຖະຖາງເ່ໄາບາີງັກ ແຈໄາຈຖະຖາງີໄາີ ໃ ັກ່າແໄາແຈໄຈີ ຽຂໄາເທໃ າຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ຊ ກບໄບ 

ຈໄທງຽຖກຸບາີບັກ. 

Na(s) + N (l) N (N ) + (N ) 

109

ໃ ຊໄາີາຈຽຖັ ໃ ຄະິກິຖິງາຽັ ໃ :ຽນົັກດູ ໃ ່າ ະແຈໄບາີ ທດໃ າຄາຕີບາີ 

Na(s) + N (l) N (N ) + (g) 

າະຖາຄີ ໃ 2ຍາຄະິກິຖິງາຂບຄາຈເຸ IA 

2Li + L O ຖນະະແຈໄ N , K , Rb ,Cs 

M + O MOH + ະິກິຖິງາ Li ກກະິ ບກັໄຽກີຈແຈໄປຸປຄ 

M + 

M + 

ປີຈທຽັາຈະບີບຄ LiH ໝັໄຄີ ໃ ຸຈ 

X= າຈຸປາຕ 

3Li + 

M + N (l) (N ) + (g) 

M + Hg ຖນະະ 

Li ຽ ໃ າັໄີ ໃ ະິກິຖິງາກັຍ 

ແຈໄ ,ງັຄີ As ຖະ Sb. 

1. ບກິຈ ຖະ ປີຈກິຈ 

ຖນະຈັ ໃ ຄຖຸກແໝໄເບາກາຈ ນົ ເບກີ່າທນົາງແຈໄບກິຈ 3ະິຈ :ບກິຈກກະິີບີບຄ 

,ກບກິກ ຖະ ູຍຽີບກິຈ , ຖີີບບແຈໄບກິຈຖີີບບ L O Na ແຈໄາຕີກບກ 

ິຈ ໃ ທ K, Rb ຖະ Cs ແຈໄູຍຽີບກິຈ K , Rb ຖະ Cs ູຍຽີບກິຈຽັາຈ 

ະີີ ຖະ ີຖັກະະາຕາກີິກ ຽັາຈບກີຈາຄີ ໃ ປຄນົາງ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາແຈໄປີຈົ 

ກບກິຈ ຖະ ບກີ. 

2 + 2 O 2O + + 

K ີະນງຈ າຖັຍັກີູ ນົ ເຽປ ບຈ າ ໄາ ຽ ໃ ບໃ ທງເການາງເຽ ໃ ບຄາກາາຈຽກີຈ 

ະິກິຖິງາໃ ຼບາງກາກຍິກຽັບາງບກີ 

4K + 2C → 2 

ກບກິກາາຈຽປັຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາແຈໄ 

ກັ 

2 + 2 O 2O + 

ຊໄາະຸຄໃ ຄບກິກ ໃ ທແບ ໃ ໂບກາກ L O ໄບຄເໄຖນະຕີຈີທຖນະີຕັຈ 

10 K + 2KN 6 

ບກິຈີຶກຖຈິກຽັຍຍບິຕູບ່ແຕ ຽັຍາຽີີ ໃ ຖະຖາງ່ໄາແຈໄຈີ 

+ 2O 

110

ຈ ຖະ 

ກາຸຄໃ ຄປີຈກິຈຂບຄາຈຸ IA ເໄທິີງກາຈຖະຖາງກົ່ຕທຈໄທງແໄາ ຽິ ໃ ຄະແຈໄບາງ C 

ດູ ໃ ກາຈບີກຈໄທງ .າຈຂຄປີຈກິຈີຶກຖກິກຍຍຈຼທກັຍ NaCl ຖະ ີຖັກະະຸ ໃ 

)ຈູຈ່ໄາແຈໄຈີ (ກາຖະຖາງຂບຄປີຈກິກຖນະນົ ຸຈຖຄາກ Cs ແນາ Li. 

3. ຽກ ບຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄ 

ຽກ ບຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄຽັຽກ ບີ ໃ ີຖັກະະບີບຄນົາງີ ໃ ຸຈ ັຄບີບຄຍທກ ຖະ ບີບຄຖຍໃ າຄກ່ ໃ ະຈຄຸ 

ຖັກະະໃ າຄໂງກກັຈງຽຖີ 

ີ ໃ ບາ 

ຸຖັກະະຂບຄາຈະະຽັຖັກະະຖທຂບຄບີບຄັຄບຄະິຈ 

ຽັ ໃ :ຸຖັກະະຂບຄາຈຖະຖາງາຕີກົ່ຕທະິາຖະາາກຍທກຂບຄບີບຄາຕີບບີ ໃ ຊ ກແປຽຈຕ 

ກັຍຸຖັກະະຂບຄບີບຄກົ່ຕທີ ໃ ຊ ກແປຽຈຕ. 

ຈງ ໃ ທແຽກ ບຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄຖະຖາງ່ໄາແຈໄ ີຂ່ໄງກຽທັໄຍາຄະິຈ ໃ ທະຖິາກາຖະຖາງຂບຄຽກ ບ 

ກ່ ໃ ະຂຶໄດູ ໃ ກັຍະຖັຄຄາຶກຖກິກ ຖະ ະຖັຄຄາແປຽຈຕັບີກ ຽາະຽບາຖີຂບຄາຈຖະຖາງີໃ າຽ ໃ າກັຍ 

ຍທກຂບຄະຖັຄຄາຶກຖຈິກ ກັຍະຖັຄຄາແປຽຈຕັ (ຶ ໃ ຄີໃ າຽັຖຍ ( 

= + 

N (g) + C (g) 

N (aq) + C (aq) 

N 

C 

ຽກຶບີ ໃ ີບີບຄຍທກຂະໜາຈໄບງ ທາໜາໜໄຂບຄແໄາຍັຸະູຄຽັ ໃ : 

ີໃ ານົ ຸຈຖຄາາຸາກ Li ຽຊິຄ Cs ເບັຈາີ ໃແທກທໃ າການົ 

ະຖັຄຄາຶກຖກິກະ 

ຸຈຖຄຂບຄະຖັຄຄາແປຽຈຕັ ຈັ ໃ ຄັໄ ຽກ ບ )າກ 

Li Cs) ະຖະຖາງແຈໄຈີຂຶໄ ໃ ທຽກ ບີ ໃ ີບີບຄຖຍຂະໜາຈເນງໃ ທາໜາໜໄແໄາຍັຸ່ ໃ າຽັ ໃ :ຽກ ບບີບຈຈທ , 

ຽກ ບຂບຄຸັຈ ທໄຂບຄະາຍຖະຖາງແຈໄະກຄກັຂໄາ ຽກ ບຖະຖາງແຈໄໜໄບງຖຄ. 

111

າະຖາຄີ 3ະາຍກາຖະຖາງແຈໄຂບຄຽກ ບຕູບ່ຕທ ຖະ ບີບຈຈທ 

mo ) 

(kJ 

ະາຍຖະຖາງແຈໄ 

(g/100g) 

LiF NaF KF RbK CsF LiI NaI KI RbI CsI 

1037 

-958 

+79 

0.27 

(18) 

ຽຖກເທຄຽຖັຍະຈຄຽຊິຄ 

918 

-853 

+65 

4.22 

(18) 

817 

-770 

+47 

92 

(18) 

784 

-744 

+47 

130 

(18) 

ີ ໃ ທັຈກກາຖະຖາງ 

729 

-711 

+18 

367 

(18) 

729 

-803 

-74 

165 

(20) 

670 

-698 

-28 

184 

(25) 

615 

-615 

0 

127 

(0) 

596 

-589 

+7 

152 

(17) 

568 

-556 

+12 

44 

(0) 

ຽກ ບ່າທກກົ່ຕທຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄ ຖະ ຽກ ບາຕີຂບຄາຈປາຖະຍ່ ໃ ີທໄກາຽີ ໃ ຂ ໄ ນົ 

ນົ ຸຈຖຄີ ໃ ັຈຽ ະາຍກາຖະຖາງແຈໄຈີ່ທ ຊໄານາກິາຖະາເກ່ຖະີີ ໃ ບີບຄຖນະ ກັໃ ຼະຽາະ 

ບີບຄຖຍ ະຽນັທໃ າເກ່ຖະີ CsF 

CsI ກາຖະຖາງະນົ ຸຈຖຄ (CsF CsCl CsBr CsI) ຽາະການົ ຸຈ 

ຖຄຂບຄະຖັຄຄາແປຽຈຕັຂບຄບີບຄປີຖຽັໃ ທະກບຍ່າັ ່າຖັຍຽກ ບຖີີບບ ະາຍກາ 

ຖະຖາງແຈໄຽີ ໃ ຂຶໄ (LiF 

LiI) ຽາະທໃ າະຖັຄຄາຶກຖກິກໃ ີນົ ຸຈຖຄີກະຍຈງກຄ. 

ຽກ ບຂບຄຖນະຸ IA ຍ່ ໃ ີີ ບກາກບີບຄຖຍະີີເຂບຄັຽບຄ ຽັ ໃ :Mn ຽ ໃ ບ່າາຽາະ 

ແຈໄທແຽັີະຽາະຂບຄາຈ. 

ຽກ ບຖີີບບີຸຖັກະະໃ າຄາກຽກ ບຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄບ ໃ ໂດູ ໃ ນົາງດໃ າຄ ຽກ ບຖີີບບນົາງະິຈຖະຖາງ 

່ໄາແຈໄໜໄບງຽັ ໃ :LiF, L , L ປບຈ LiOH ຽກ ບປາຖຂບຄຖີີບບງັຄີຖັກະະຽບ 

ຽຖັກຕຄັໄບກຸຈນົາງກທໃ າປາຖຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄບ ໃ 

າາຈຖະຖາງເາຈຖະຖາງບຄະາຈຍາຄະິຈ 

ຽັ ໃ :ຽບ ,ຽນົໄາ ຽ ໃ ບຄາກບີບຄຖີີບບີຂະໜາຈໄບງຶ ໃ ຄີທາໜາໜໄຂບຄແໄາຍັຸູຄ ຽ ໃ ບບີບຄຖຍີ 

ຂະໜາຈເນງໃ 

ບີບຄຖີີບບາາຈຈຶຄກຸ ໃ ຽບຽຖັກຕຄເນໄີໃ າບໃ ຼຄແນາທັຽບຄຽປັຈເນໄບີບຄຖຍຽກີຈະາຍີ 

ຂໄທ ທາໜາໜໄບີຽຖັກຕຄໃ ຽຂໄາແເຍ່ຖິຽທຖະນທໃ າຄິທຽົງັຄບຄຽປັຈເນໄຍາຄີັະຖັກະະກທາ 

ຖັຄ. 

+ - 

cations anions 

112

ຽກ ບຖີີບບີ ໃ ີບີບຄຖຍຂະໜາຈເນງໃ ຽກີຈະາຍີຂໄທແຈໄ 

ຈັ ໃ ຄະິຈບ ໃ ຽັ ໃ : 

ະີທາໝັໄຄໜໄບງກທໃ າຽກ ບຂບຄຖນະ 

L C → L O + C ຽກ ບ N C ຖະ ບ ໃ ໂຍ່ ໃ ີະິກິຖິງາຊໄາບຸນະູ່ ໃ າກທໃ າ800 

4LiN 2L O + 4N + ຽກ ບ NaN ງກແຈໄ NaN 

2NaN 2 NaN + 

ບກາກັໄກາຽກີຈບກິຈ ຖະ ີຕັຈ ກ່ ໃ ງັຄໃ າຄາກຖນະຈັ ໃ ຄບ ໃ ໂ. 

4. າຈະີ ໃ ່າັ 

າຈະີ ໃ ່າັຂບຄາຈຸ IA ີ ໃ ະໄບຄຽທໄາຽຊິຄ າຕີປີຈກິຈ (NaOH) ຽິ ໃ ຄີ ໃ າັທໃ າຈາແ 

ຽັາຈຂຄ ,ີຂາທ ,ຈູຈ່ໄາ ,ກັຈິທໜັຄ ,ັຈກໄທແຈໄະຖິຈຂຶໄຈໄທງທິີງກາຈຖະຖາງ NaCl ຈໄທງແໄາ 

ັກເໄເບຸຈານະກ່າໃ າຄໂຽັ ໃ :ະຍູ ,ຽໄງ ,ແໝຼ .າຕີກົ່ຕທ (NaCl) ີເໄຍ່ຖິກ ຖະ ເໄຽັາຈຸຄ 

ໃ ຄາຈະິຈໃ າຄໂຂບຄາຕີ .າຕີກາກຍັຈ (N ) ີ ໃ າາຈທໃ າຈາ 

ໃ ທແປຽຈຕ 

N .10 ຽບີໄທໃ າຈາັກໄາ ກາະຖິຈເບຸຈານະກ່າັກເໄຂະຍທກາກໄແຂ ຈງໃ າ N 

ຖະ C 

ຖຄເຽກ ບ ເໄະນງຈເບຸຈານະກ່າກໄທ ,ຽໄງ າຈຽປັຈເນໄ່ໄາບໃ ບ າຈະຂບຄກາຖີບບ 

ຽັ ໃ :ກາຖີີຕັຈ (KN ) ຖະ ກາຖີູັຈ 

ເໄຽປັຈຸ ໆງ. 

113

າກີ III າຈັຄີຄຄ 

ຍຈີ 15 

ຍັຈາາຈູເໝທຈ່າປບຄ ໝທຈ B 

I. າຈຕັຄີຄ 

ເຍຈີໄແຈໄຽທໄາຽຊິຄາຈຽຕຕີຽິີຍ, ບັແຈໄກໃ າຈທກຍໆບກ s ຖະ ຍໆບກ p ເາຖະຖາຄາຈ ູ 

ຽີງັຄຽນົ ບບີບຄາຈທກໜຶ ໃ ຄ : າຈຕັຄີຄ ຽິ ໃ ຄແຈໄກໃ າຈທກຍໆບກ d ຖະ f ຽັາຈີ ໃ ດູ ໃ ເຸ B ັຄນົາງ 

ັໄຄໃ IB ຽຊິຄ VIIIB ຖະ ຸ VIIII ັຈແທໄເ່ ໃ າໜໃ ຄຖະນທໃ າຄຸ IIA ກັຍ IIIA ຽນຈີ ໃ ຽບີໄທໃ າາຈຕັຄີຄ 

ກ່ ໃ ງໄບາຈຽນົ ໃ າີໄ ຍໃ ຄງກາຈີ ໃ ໃ ບງຂໄາຄີະາຍແໄາຍທກກັຍທກີ ໃ ໃ ບຂໄາຄີະາຍແໄາຖຍ. 

ທກຍໆບກ d ຽັທກີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄເບ່ຍິ່ d ຍ່ ໃ ຍຽັ, ຽີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ d ີ ໃ ຖະ, ໃ ທທກຍໆບກ 

f ແຈໄກໃ ທກີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄເບ່ຍິ່ f ຍ່ ໃ ຍຽັຽີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ f ີຖະ, ບາຈຽບີໄບີກຍຍໜຶ ໃ ຄທໃ າາຈຕັຄ 

ີຄກ, ຽາະກທດູ ໃ ຖະນທໃ າຄາຈີ ໃ 57 ຽຊິຄ 71 ກັຍາຈີ ໃ 89 ຽຊິຄ 103 ຂບຄທກຍໆບກ d ີ ໃ ຽັ 

າຈຕັຄີຄນົັກ. 

ຊໄາິາຖະາາຖທຄບ ກ່ະຍໃ ຄບບກແຈໄຽັ 5 ບະຸກ : 

1) ບະຸກຕັຄີຄີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ ແຈໄກໃ : າຈຕັຄີຄີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄເບ່ຍິ່ 3d ຍ່ ໃ ຍ 

2) ບະຸກຕັຄີຄີ ໃ ບຄ ແຈໄກໃ : າຈຕັຄີຄີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄເບ່ຍິ່ 4d ຍ່ ໃ ຍ 

3) ບະຸກຕັຄີຄີ ໃ ີ ໃ ແຈໄກໃ : າຈຕັຄີຄີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄເບ່ຍິ່ 5d ຍ່ ໃ ຍ 

IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB 

21 

Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu 

39 

Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag 

57 

La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au 

89 

ຍໆບກ d 

Ac Rf Db Sg Bh Hs Mf 

30 

Zn 

48 

Cd 

80 

Hg 

58 

Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb 

90 

Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No 

ຍໆບກ d 

4) ບະຸກຖາແແຈໄກໃ : າຈັຄີຄກີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄເບ່ຍິ່ 4f ຍ່ ໃ ຍ 

71 

Lu 

103 

Lr 

114

5) ບະຸກບກິແແຈໄກໃ : າຈັຄີຄກີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄເບ່ຍິ່ 5f ຍ່ ໃ ຍ 

າຈັຄີຄາງເປບຍທຼີ ໃ 7 ຂບຄາະຖາຄາຈູທະີບ່ຍິ່ 6d ຍ່ ໃ ຽັ ໃ າຈປບຍທຼີໄ 

ງັຄີຂ່ໄູຍ່ ໃ ຼຄ່. 

ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າ າຈຍາຄດໃ າຄບາຈັຈທໃ າຽັາຈຕັຄີຄກ່ ໃ ງັຄຍ່ ໃ ຽັີ ໃ ກຖຄກັຽ ໃ ບ ຈງະຽາະກໃ ຼທ 

ກັຍຸ IB ຖະ IIB ັກທິະງາາຈຍາຄກຸ ໃ ຽັ ໃ ຄັຈທໃ າ: າຈຕັຄີຄັໄະໄບຄີບາ ນົ ບີບຄີ ໃ ີບ່ຍິ່ d ຍ່ ໃ 

ຽັ Cu ີບາີ ໃ ຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຖະຈັຍບກຸຈຽັ 3d 10 4s 1 ຽິ ໃ ຄບ່ຍິ່ d ຍຽັ Cu(I) ກ່ີບ່ຍິ່ 

d ຍຽັ ໃ Cu (II) ີຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຖະຈັຍບກຽັ 3d 9 ຍຍີໄຊ ທໃ າ Cu ຽັຕັຄີຄແຈໄ, ໃ 

Zn ີບ່ຍິ່ d ຍຽັັຄເບາ ຖະ ເບີບຄ Zn(II) ກ່ ໃ ຍ່ ໃ ຽບີໄທໃ າ: Zn ຽັາຈຕັຄີຄາະາຍຈັຄ 

ກໃ າທ ຖະ ງັຄີັກທິະງາາຈາຄກຸ ໃ ກ່າໜຈເນໄິາຖະາະຽາະບີບຄ ທໃ າາຈັໄະໄບຄີບີບຄີ ໃ ີບ່ຍິ່ d ຍ່ ໃ 

ຽັ, ຈັ ໃ ຄັໄາຈຸ IIIB ຽັ ໃ : Sc ກ່ ໃ ຍ່ ໃ ຊ ທໃ າຽັາຈຕັຄີຄ ກັເຄໃທາິຈຽນັຍຍີໄ: ຽາະ Sc(III) ຍ່ ໃ 

ຂາຈຽບຽຖັກຕຄ d ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າກາຽທໄາຽຊິຄາຈຕັຄີຄ່ ໃ ແເຍຈີໄະຖທຽຊິຄາະຖາຄແທໄັຄໝຈຽ ໃ ບຄ 

າກັກິງຽປັຈເປູຍຍຍີໄ. 

II. ຖັກະະ ໃ ທແ 

າຈຕັຄີຄັຄໝຈຽັຖນະ ຖະ ີຖັກະະໃ າຄໂີ ໃ ຽປາປູ ໄກັ, ັກ່າແໄາ ຖະ ທາປໄບແຈໄຈີ, ີ 

ຄຽນົ ໄບ, ຂຄ ຖະ ປໄບຽ 

ໃ 

ບງີ ໃ ບຸນະູູຄ. 

າຈຽນົ ໃ າີໄີຖັກະະາຄີິກ ຖະ ຽີໄາງ ກັນົາງເຖທຄບ (ບະຸກຈຼທກັ) ບກາກກາ 

ໄາງ ກັາຄຈໄາຖທຄັໄຄ (ຸ) າກກະິ ຈງະຽາະດໃ າຄງິ ໃ ຄາຈເບະຸກຖາແ ຖະ ເບະຸກ 

ບກາແປຄີຖັກະະໄາງ ກັນົາງຍ່ ໃ ຍໃ ຄຸບີກ່ ໃ ແ ຖະ ະຽທໄາຽຊິຄຖທຽັທກຈຼທກັແາ 

ຖທຄບ. ຽຖ ໃ ບຄທາ ກັາຄຖທຄບີໄກໃ າຄາກາຈຽຕີຽຽີ, ກາີ ໃ ຽັຍຍີໄຽ ໃ ບຄາກຽ ໃ ບ 

ຽີ ໃ ະຸີ ໃ ິທຽົງຂ ໄບີກໜຶ ໃ ຄະນົບຈແ, ຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ຽີ ໃ ຂ ໄະຽຂໄາແເບ່ຍິ່ d າງເ, ໃ ເກ່ຖະີາຈ 

ຽຕຕີຽິຽີຽັກາຽີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ s ນົ p ຽຂໄາແເຖະຈັຍບກ, ຂະໜາຈບານົ ຸຈຖຄນົາງ, ະຖັຄຄາາ 

ກາກທຽັບີບຄ (IE) ຖະ ່າັະາຍຽບຽຖັກຕຄ (EA) ກ່ ໃ ູຄນົາງ່າ ິ ໃ ຄຽນົ ໃ າີໄຽປັຈເນໄາຈຽຕຕີຽ 

ຽີາຖທຄບີຖັກະະກໃ າຄກັ. 

າຈຕັຄີຄໃ າຄໂີຖັກະະຖທີ ໃ ກັນົາງດໃ າຄຈັຄີໄ: 

1) າທະບກີຈາຄນົາງໃ າ 

2) ັກຽກີຈບີບຄ 

3) າຈະັກີີໃ າຄໂ 

4) າຈະຽັທກາຕາກຽິກ (Paramagnetic) 

115

ເຍຈີໄໃ ທນົາງະຽທໄາຽຊິຄາຈເບະຸກຕັຄີຄີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ ຖະ າຈຍາຄາຈເບະຸກີ ໃ ບຄ ຖະ 

ີ ໃ າບີກຽຖັກໄບງ ຈງະຽາະີ ໃ ີະນງຈເໄບງ່ ໃ ິ ໃ ຄິ ໃ ີີທິຈະ່າທັຂບຄຽປາ, າະຖາຄ (2) ະຈຄ 

ຖັກະະຍາຄດໃ າຄຂບຄາຈບະຸກີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ. 

າຈຕັຄີຄີຽບຽຖັກຕຄໜຶ ໃ ຄ ນົ ບຄເຖະຈັຍງໃ ບງ s ບກຸຈາຈເບະຸກຕັຄີຄີ ໃ ໜຶ ໃ ຄີ 

ຖັກະະຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຈັ ໃ ຄີໄ: 

1. ກາງເ ີຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຂບຄບາງຖໄາບາກກຄ 

2. ຈາຈີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄ 2 ເບ່ຍິ່ 4s ຖະ ບຄາຈ (Cr ຖະ Cu) ີຽບຽຖັກຕຄຼຄ 1 ເບ່ຍິ 

່ັໄ 

3. ່າທຽບຽຖັກຕຄ d ີັໄຄໃ 1 ເ Sc ແຽຊິຄ 10 ເ Cu ຖະ Zn 

ຸກາຈ (ງກຽທັໄ Sc) ີາທະບກີຈາຄ +2 ະຈຄທໃ າຽງຽບຽຖັກຕຄ 4s ແາ່າະຈາ, າຈີ ໃ ດູ ໃ 

າຄໄາງຸຈ (ຸ IIIB) : Sc ີາທະບກີຈາຄ +3 ດໃ າຄຈຼທ ຖະ ບຄາຈີ ໃ ດູ ໃ ຂທາຸຈ (ຸ IIB) ນົ Zn ີ 

າທະບກີຈາຄ +2 ດໃ າຄຈຼທ, ໃ ທາຈຕັຄີຄບ ໃ ໂ ີາທະບກີຈາຄນົາງໃ າຽາະບກາກຽບຽຖັກຕຄ s 

ຖໄທ ຽບຽຖັກຕຄ d ບາຈນົ ຸຈບບກແ ນົ ຊ ກ່າແເໄປໃ ທກັຍຽບຽຖັກຕຄບ ໃ ແຈໄບີກເກາຽກີຈາຈະ 

ຽ ໃ ບຄາກຽບຽຖັກຕຄ 3d ີຖະຈັຍະຖັຄຄາເກໄຼຄກັຍຽບຽຖຕຄ 4s າທະບກີຈາຄູຄຸຈຂບຄາຈ Ti ຽຊິຄ 

Mn ະີໃ າຽ ໃ າກັຍຍທກຂບຄ່າທຽບຽຖັກຕຄ 4s ຖະ ່າທຽບຽຖັກຕຄ 3d ຽັ ໃ : Cr ຽິ ໃ ຄີຄໄາຄ 

ຍຍຽບຽຖັກຕຄຖະຈັຍບກຸຈຽັ 3d 5 4s 1 າທະບກີຈາຄູຄຸຈະຽັ (5 + 1) = +6 

ບີກດໃ າຄໜຶ ໃ ຄຽປາບາຈເໄນົັກກາທໃ າາທະບກີຈາຄະີໃ າູຄຸຈຽ ໃ າກັຍຽຖກີ ໃ ຂບຄຸຽັ ໃ : Ti (ຸ IVB) 

າທະບກີຈາຄູຄຸຈຽັ +4, ຽຊິຄດໃ າຄເຈກ່ ໃ າ Cu (ຸ IB) ີາທະບກີຈາຄູຄກທໃ າ +1 ຖະ ຸ VIII ຂບຄ 

ບະຸກີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ (Fe, Co, Ni) ຍ່ ໃ ີາທະບກີຈາຄ +8. 

ຽ ໃ ບິາຖະາແາບະຸກັຄບະຸາກີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ, ີ ໃ ບຄ ຖະ ີ ໃ າ, ະຍທໃ າາຈີ ໃ ດູ ໃ າຄໄາງຂບຄ 

ບະຸກ, ະີາທະບກີຈາຄູຄຸຈໝັໄຄ, ໃ ທາຈີ ໃ ດູ ໃ າຄຂທາຂບຄບະຸກັກະີາທະບກີຈາຄ່ ໃ າ 

ໝັໄຄ, ເບະຸກີ ໃ ບຄ Zr (ຸ IVB) ີາທະບກີຈາຄີ ໃ ູຄຸຈ : +4 ຽັາທະີ ໃ ໝັໄຄີ ໃ ຸຈ, ໃ ທ Ag 

(ຸ IB) ກັຍາາທະບກີຈາຄ +1 ຽັາທະີ ໃ ໝັໄຄີ ໃ ຸຈ (Ag ີັຄາທະ +1, +2 ຖະ +3) 

ໃ ຊໄານາກິາຖະາຽັຸ (າຈຽຍ ໄບຄຽິຄາຽຍ ໄບຄຖຸ ໃ ) ຽປາຍທໃ າບະຸກຕັຄີຄີ ໃ ບຄ ຖະ ີ ໃ າ 

ະີໃ າບໃ ຼຄດູ ໃ ເາທະບກີຈາຄູຄ, ທດໃ າຄ: Mo (VI) ຽັທບກີແຈີ ໃ ບໃ ບກທໃ າ Cr(VI) ະຈຄທໃ າ 

Mo(VI) ຊ ກຕີຈິທງາກກທໃ າ, ັກດູ ໃ ເາທະບກີຈາຄູຄ, າະຖາຄ 3 ະຈຄໃ າບໃ ຼຄຂບຄະັຈຊະາຍ ຖະ 

ບ່າາຈບກີແຈຂບຄາຈຕັຄີຄ. 

າະຖາຄ: ທໄທາໝັໄຄ ຖະ ບ່າາຈບກີແຈຂບຄາຈຕັຄີຄ. 

ບະຸກ IIIB IVB VB VIB VIIB VIII IB IIB 

116

ໃ 

ໃ 

1 າທະບກີຈາຄ່ ໃ າຽັ 

2 

3 

ທຕີຈິທີ ໃ ຈີ 

າທະບກີຈາຄູຄໝັໄ 

ຄ 

າທະບກີຈາຄູຄຸຈຽັ 

ທບກີແຈີ ໃ ຈີ 

າທະບກີຈາຄູຄຽັທ 

ບກີແຈີ ໃ ບໃ ບ 

າທະບກີຈາຄ 

+8 ຍ່ ໃ ີ 

າທະບກີຈາຄູຄ 

ຽັທບກີແຈີ ໃ 

ບໃ ບ 

າທະບກີຈາຄູຄ 

ຸຈີໃ າຽກິຽຖກີ ໃ 

ຂບຄຸ 

ເຍຈີໄແຈໄຽທໄາຽຊິຄທໄຂບຄກາໃ ຼຄຂະໜາຈບາັຄເປບຍທຼ (ຖທຄບ) ຖະ ເຸ 

(ຖທຄັໄຄ) ແທໄຖໄທ, ກາໃ ຼຄີໄີດໃ າຄັຈຽທກາຈຽຕີຽີ (າຈຸ່າປບຄ), ໃ ທາຈຕັຄີຄັໄີ 

ກາໃ ຼຄໄບງນົາງເບະຸກຕັຄີຄຈຼທກັ, ຽຊິຄະີທາໄບໃ ຼຄແເາຄນົ ຸຈຖຄາກໄາງແຂທາ, 

ໃ ນົ ຸຈຍ່ ໃ ນົາງ ຖະ ງັຄຍ່ ໃ ະໝ່ ໃ າະຽໝີບີກຈໄທງ, ຽນຈີ ໃ ຽັຍຍີໄງໄບຽັກາຽີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄຽຂໄາແີ 

ຖະຈັຍະຖັຄຄາາງເຽັ ໃ : ເບະຸກີ ໃ ໜຶ ໃ ຄຽັກາ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ 3d ບັຽັກ່າຍັຄີ ໃ ຈີຖະນທໃ າຄປຄຈຶຄ 

ຈູຈຽິ ໃ ຄະຸແໄາຍທກເິທຽົງີ່ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ 4s ີ ໃ ດູ ໃ າງບກ, ະຸຍທກີ ໃ ຽີ ໃ ຂ ໄເິທຽົງຶ ໃ ຄຍ່ ໃ ີ 

ນົາງ່ ໃ ຂະໜາຈບາ, ໃ ທກາຽີ ໃ ຂະໜາຈບາຂບຄາຈເຸຈຼທກັ, ະຽນັທໃ າບາເບະຸກີ ໃ 

ບຄເນງໃ ກທໃ າບາເບະຸາກີ ໃ ໜຶ ໃ ຄາກກະິ, ໃ ບາເບະຸກີ ໃ າີຂະໜາຈຽ ໃ າໂກັຍບາ 

ເບະຸກີ ໃ ບຄ, ທດໃ າຄ: ຽຊິຄທໃ າ Hf ະີຽບຽຖັກຕຄນົາງກທໃ າ Zr ຽຊິຄ 32 ໃ ກ່ ໃ ງັຄີຂະໜາຈຽ ໃ າກັຍ Zr 

ກາີ ໃ ຽັຍຍີໄຽ ໃ ບຄາກາາກຽບຽຖັກຕຄ 4f ເບະຸກຖຕາແ, ຽບຽຖັກຕຄ f ຍ່ ໃ ຽັກ່າຍັຄີ ໃ ຈີ 

ນົາງ່ ໃ ະຸຍທກາກິທຽົງ, ຈັ ໃ ຄັໄຂະໜາຈບາເບະຸກຖຕາແນົ ຸຈຖຄນົາງາກ La ຽຊິຄ Lu ຽ ໃ ບ 

າຽຊິຄ Hf ບາຶ ໃ ຄີຂະໜາຈຍ່ ໃ ເນງໃ ຂ ໄນົາງຽ ໃ າີ ໃ ນທັຄແທໄ. 

ຈງ ໃ ທແຖນະຕັຄີຄຂຄ ຖະ ີຸຈຽ ບງ, ຸຈຈ, ຖທັຄທາປໄບຂບຄກາຽັບາງູຄກທໃ າ 

ຖນະຽຕຕີຽຽີ (າຈຸໄ່ ໃ ) ັຄີໄບາຈຽັງໄບບກາກຽບຽຖັກຕຄ s ຖໄທ, ຽບຽຖັກຕຄ d ຄຽຂໄາ 

ປໃ ທັະ່າະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຂບຄາຈຕັຄີຄູຄກທໃ າຂບຄຖນະຈັ ໃ ຄ ຖະ ຖນະຈັ ໃ ຄຈິ, ໃ ທ 

ໃ າກາັກ່າແໄາຽຕຈຸກຄ E 0 ີໃ າູຄກທໃ າາຈູຸ IA ຖະ IIA ເາະຖາຄ 2 ະຈຄໃ າ E 0 ຂບຄາຈ 

ບະຸກຕັຄີ ໃ ໜຶ ໃ ຄທໃ າີໃ າຽີ ໃ ຂ ໄາກໄາງແຂທາຂບຄບະຸກ ຖະ ບກາກ Cu 2+ - Cu ຽິ ໃ ຄີໃ າ E 0 ຽັ 

ຍທກຖໄທ, ບກາກັໄຽັທຕີຈິທີ ໃ ກທໃ າປີຈຕັຄໝຈ ໝາງທາທໃ າຖະຖາງເບາິຈເນໄບາງປີຈຕ 

(H 2 ) ແຈໄ. 

III. ຸາຈະກຈຼ 

າຈຸ IIIB ະກບຍຈໄທງະກຈຼ Sc, Y, La Ac ບຄາຈນົັຄີໄຽັາຈຽຖີ ໃ ໄຂບຄບະຸກຖ 

ຕາແ ຖະ ບຕິແ ຽິ ໃ ຄັຈຽັທກຕັຄີຄກ າຈເຸີໄະຍ່ ໃ ຊ ຽັາຈຕັຄີຄກ່ ໃ ແຈໄ ຖະ ຈງ ໃ ທ 

ແຖໄທຍ່ ໃ ີຖັກະະຂບຄທກຕັຄີຄ່າ. 

117

ະາຍແໄາຖຍຂບຄະກຈຼີໃ າ່ ໃ າ, າຈຽບຄີຖັກະະຽັຍາຽີ, ະກຈຼຽັຖນະ 

ນົາງກທໃ າບາຖູີງຽຖັກໄບງ, ໃ ີຖັກະະໄາງ ບາຖູີງນົາງດໃ າຄຽັ ໃ : ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາດໃ າຄປຸປຄ 

ຽ ໃ ບຍ່ ໃ ີບກິຈຽ ບຍິທໜໄາດູ ໃ , ບກິຈຽັຍາຽີນົາງກທໃ າ Al 2 O 3 ໃ ເ່ໄາເນໄແປຽຈຕຈບກິຈ Sc 2 O 3 xH 2 O 

ີ ໃ ະແຈໄ Sc(OH) 3 ຖະ າຈະກ່ ໃ ີໃ າທະບກີຈາຄ +3 ຽ ໃ າັໄ, ຽກ ບ ScCl 3 ຖະຽນິຈແຈໄໃ ຍ່ ໃ 

ຖະຖາງເ່ໄາ, ູບ່ຖທຖະຖາງເ HF ແຈໄ, ຽ ໃ ບຄາກບີບຄ [ScF 6 ] 3- 

ຊັຈາກ Sc ແນາ Y ຖະ La 

ຖັກະະຽັຖນະຽີ ໃ ຂ ໄ ຖະ ທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງານົາງຂ ໄ, Ac ຽັາຈກ່າະະາຍຖັຄີ. 

ບະຸກຖຕາແຽິ ໃ ຄຽັກຸ ໃ າຈານົັຄ La ີາຈຖທັຄໝຈ 14 າຈາກ Ce ຽຊິຄ Lu ຍາຄັໄຄ 

ຽບີໄທໃ າາຈຖນະຕຕຽບີ (Rare earth elements ຽັກຸ ໃ ຂບຄາຈຽີເາະຖາຄາຈີ ໃ ນາກ່ ໃ າກຈແຈໄເ 

່ຖະີາກໜໄາຖກໃ ນາແຈໄງາກກທໃ າາຈບ ໃ ະກບຍຈໄທງຍາຄາຈາກກຸ ໃ ບກິແ ຖະ ກຸ ໃ ຖາແ 

ຖທີ 16 າຈ), າຈຽນົ ໃ າີໄີາທະບກີຈາຄີ ໃ ່າັ : +3 າຈບ ໃ ໂເຸ IIIB າຈັຄໝຈເກຸ ໃ ີ 

ຖັກະະາຄີິກ ຖະ ຽີໄາງ ກັນົາງ, ເ່າະາຈຶ ໃ ຄຍປໃ ຂບຄາຈຽນົ ໃ າີໄດູ ໃ ຖທກັ ຖະ ງກບບກ 

າກກັແຈໄງາກ, 

ໄບຄບາເໃ ຽັກິກກາງກຍາຄທິີຽັ ໃ : 

ກາງກຍຍຕາຕກຕາີ 

(Chromatography) ານົັຄ Ac ຽັບະຸກບກິແຽິ ໃ ຄີດູ ໃ 14 າຈຽັ ໃ ຈຼທກັັໄຄໃ Th ຽຊິຄ Lr າຈ 

ຽນົ ໃ າໃ ຽັາຈກ່າະະາຍຖັຄີ. 

IV. ຸາຈ ແຽຼ ນົ ຸ IVB 

າຈຽີຼ Zr ຖະ ຽປັຼ Hf ີໃ າບກີຈາຄ +4 ໃ ທແຽຼ Ti ີໃ າບກີຈາຄັໄຄ +2, +3 

ຖະ +4 ຽ ໃ ບຄາກຖະນທໃ າຄ La ກັຍ Hf ີບະຸກຖາແຈັໄດູ ໃ 14 າຈ ຖະ ຂະໜາຈຂບຄບາຽນົ ໃ າ 

ັໄໃ ບງໂໄບງຖຄາຖ່າຈັຍ ຶ ໃ ຄຽບີໄທໃ າ: ການຈທາແຈ ຈັ ໃ ຄັໄ ຂະໜາຈຂບຄບາ Hf ຖະ າຈ 

ປັທີຄຊັຈແເບະຸກຕັຄີຄີ ໃ າຶ ໃ ຄໄບງກທໃ າີ ໃ ນທັຄແທໄ ຖະ ີຂະໜາຈເກໄຼຄກັຍາຈເບະຸກີ 

ບຄີ ໃ ດູ ໃ ຽໜ ບາຈັໄຽັ ໃ : ບາ Hf ກັຍບາ Zr ີຂະໜາຈຽ ໃ າກັຍ 156 ຖະ 159 pm າຖ່າຈັຍ. 

Ti ຖະ Zr ີດູ ໃ ເປໃ ນົາງະິຈີ ໃ ່າັ ຖູແຖ TiO 2 ຖະ ຽີບ ZrSiO 4 ຽປາກຼ Ti ຈງກາຕີ 

ຈີທ TiO 2 ຈໄທງກາກຍບຈງກຄຍ່ ໃ ແຈໄ ຽາະະຽກີຈາແຍຈ ໄບຄເໄກັ ົ່ຕີໃ າແຽິຄ າຈະ TiO 2 

ຖະ ກາກຍບີ ໃ ປໄບຶ ໃ ຄະແຈໄ TiCl 4 ຖໄທຶ ໃ ຄໃ າບາງ TiCl 4 ແຽິຄ Mg ີ ໃ ນົບນົທ ຂັໄຸຈໄາງຶ ໃ ຄກ່າັຈ 

Mg ີ ໃ ຽນົ ບ ຖະ MgCl 2 ບບກຈງກັ ໃ ີ ໃ 1000 o C 

TiO 2 + 2C + 2 Cl 2 

TiCl 4 + 2 Mg 

TiCl 4 + 2CO 

2 MgCl 2 + Ti 

118

ບີກທິີໜຶ ໃ ຄເນໄບາງ TiI 4 ະນົາງຈໄທງຖທຈປໄບະແຈໄ Ti ຍ່ຖິຸຈ (ຂະຍທກາທບາຕຽຖ) Ti ຽັ 

ຖນະີ ໃ ີີຂາທຽໝ ບຽຄ ິ, ຂຄ, ຈຶ ໃ ຄຽັຽັໄໄບງແຈໄຈີ ່ໄາໜັກຽຍາ, ຍ່ ໃ ນົ ຸ ໄງນໄຼ ຖນະີທາ່າັນົາງເ 

ກາໄາຄຽ ໃ ບຄຍິ, ງາບາທະກາຈ ຖະ ຽ ໃ ບຄ ີ ໃ ເໄເບຸຈານະກ່າຽີ Zr ຽັຖນະີ ໃ ບໃ ບກທໃ າ Ti ກຼແຈໄ 

າຈະຂບຄ Ti, Zr, ຖະ Hf 

TiO 2 ຍ່ ໃ ຖະຖາງ່ໄາ ໃ ຖະຖາງເ H 2 SO 4 ເນໄ Ti(SO 4 ) 2 ຽກ ບີໄງກະນົາງຈໄທງ່ໄາປໄບເນໄບາິຈແຽ 

ຖະຖາງກ ບ Ti(IV) ຽກ ບ Ti(IV) ງກະນົາງຈໄທງ່ໄາເນໄແຽີຖບີບຄ TiO +2 ເາຈຖະຖາງເ່ໄາ 

Ti(SO 4 ) 2 + 3 H 2 O TiOSO 4 + 2 H 3 O + -2 

+ SO 4 

TiCl 4 ຽັາຈະທາຽຖີ ໃ ຖະຽນີງແຈໄ ງກະນົາງຈໄທງ່ໄາປຸປຄຽ ໃ ບຊ ກທາຸເບາກາຈ ເນໄ 

TiO 2 ຽັທັຂາທ 

TiCl 4 + 2 H 2 O 

TiO 2 + 4HCl 

່າຖັຍ Ti(IV) ີບບີຄຍຍ [TiCl 2 ] 2- ຈໄທງ ຊໄາຽາ TiO 2 ກັຍກາກຍບະແຈໄແຽຼ (III) ບກິຈ 

Ti 2 O 3 ຶ ໃ ຄຽັຍາຽີນົາງກທໃ າ TiO 2 ຊໄາຕີຈີທຽກ ບ Ti(IV) ຈໄທງັຄກະີເບາິຈກ່ ໃ ະແຈໄຽກ ບ Ti(III) ຽກ ບ [ 

Ti(H 2 O) 6 ]Cl 3 ີີໃ ທຄ ຖະ [Ti(H 2 O) 5 Cl] Cl 2 . H 2 O ີີຂຼທ າຈະຂບຄ Ti(II) ີບກິຈ ຖະ ປ 

ແຖຈ 

ZrO 2 

ຖະ HfO 2 ີຸຖັກະະນົາງກທໃ າ TiO 2 ZrO 2 ຍ່ ໃ ຖະຖາງເຍາຽີກໃ ໃ ່າະິກິຖິງາກັຍ 

ບາິຈແປຈຕົ່ຕິກ ເນໄຽີີົ່ແຕຈ ZrOCl 2 . 8H 2 O (ຽິ ໃ ຄຍ່ ໃ ີແບບບ ZrO 2+ ) ເາຈຖະຖາງັຄ Zr ຖະ 

Hf ໄບໃ ຼຄ ີ ໃ ະຽກີຈແບບບຽີໄຄໄບຽັ ໃ [ZrF 6 ] 2- ,[Zr(C 2 O 4 ) 4 ] 4- ຽັໄ 

V. ຸາຈທາຽຖຼ ນົ ຸ VB 

າຈຸ VB ະກບຍຈໄທງທາາຈຼ V, Nb ຖະ Ta ທາາຈຼີຖັກະະາຄຽີໄາງ ແຽຼ 

ໃ ີະາຍແໄາຍທກໄບງກທໃ າ, ຖນະຍ່ຖິຸຈກຼແຈໄາກກາຕີຈິທ V 2 O 5 ຈໄທງ Al ນົ ຕີຈິທ VCl 4 ຈໄທງ 

Mg, ທາາຈຼຽັຖນະີ ໃ ຂຄນົາງ ຖະ ໄາາການົ ຸຈນໄຼ, ຍ່ ໃ ໃ ບງເໄະນງຈເະາຍຖນະຍ່ຖິຸຈ, 

ັກເໄຽປັຈຖນະະຽັ ໃ : ະກັຍຽນົັກກໄາຽປັຈເນໄຽນົັກກໄາໜຼທ ຖະ ນົ ຸຈກການົ ຸຈນໄຼ, ເາຈະ 

ໃ າຄໂ V ີາທະບກີຈາຄັໄຄໃ +2 ຽຊິຄ +5 ປາຖີັໄຄໃ VF 5 , VCl 4 , VBr 3 , VI 3 ບກາກ VF 5 

ຖໄທຄາປາຖະິຈບ ໃ ຍ່ ໃ ີ, ທາາຈຼຄາບກິຈ V 2 O 5 (າຈຂຄີຽນົ ບຄ) ຽັາຈ 

ະີ ໃ ່າັຂບຄທາາຈຼ, ກຼແຈໄາກກາຽາທາາຈຼເບກີຖະຖາງເ່ໄາແຈໄຽຖັກໄບງ 

ເນໄາຈຖະຖາງີຽນົ ບຄບໃ ບັຈຽັບກິຈີ ໃ ຽັັຄບາິຈ ຖະ ຍາຽີ ເນໄບີບຄຈີບກທາາຈຼ (V) 

ນົ ບີບຄກທາາຈິຖ ເບາິຈ ຖະ ບີບຄທາາຈັຈ ເຍາຽີ V 2 O 5 ີໄເໄັທຽຖັ ໃ ຄ 

ະິກິຖິງາເຂະຍທກາກຼບາິຈຸູຕິກ, າທະບກີຈາຄ +4 ງັຄີບີບຄບກທາາຈຼ (IV) 

ນົ ບີບຄທາາຈິຖ VO 2+ , າທະ +2 ຽັບີບຄ່າະຈາ V 2+ ຽິ ໃ ຄຽັທຕີຈິທີ ໃ ປຄ. 

119

່າຖັຍ Nb ຖະ Ta ີໃ າບກີຈາຄ +5 ີ ໃ ະຽໝີ Nb (V) Ta (V) ະຊ ກຕີຈີທຈໄທງທຕີຈີທປຄນົາງ 

ຽ ໃ າັໄ ຽັ ໃ : ຽາ Nb 2 O 5 ນົ Ta 2 O 5 ດໃ າຄປຸປຄກັຍຖນະາຽດີບບີ ໃ ່ ໃ ການົ ຸງນໄຼ ະແຈໄ Nb 2 O 3 

ຖະ າຖ່າຈັຍ TaO2 າຖ່າຈັຍ, ຖນະ Nb ັໄ່າແໄາແຈໄຈີນົາງີ ໃ ບຸນະູ່ ໃ າ, ໃ ທ Ta ຽັຖນະີ ໃ 

່ ໃ ການົ ຸງນໄຼຂບຄາຈຽີ ຖະ ຈຶຄເນໄຽັຽັໄຖທຈໄບງແຈໄຈີ. 

VI. 

ຸາຈກົ 

າຈເຸ VIB ະກບຍຈໄທງກົ, ຖິຍ່າ ຖະ ັຄະຽ ນົ ທຸ W ີ ໃ ່າັີ ໃ ຸຈ : ກົ ຽິ ໃ ຄ 

ະຽທໄາຽຊິຄນົາງກທໃ າບີກບຄາຈ, ເ່າະາຈ, ປໃ ່າັຂບຄກົໃ : ກົທ FeO.Cr 2 O 3 ຽິ ໃ ຄຽັບກ 

ິຈາຈະ, ຊໄາຕີຈິທປໃ ີໄຈໄທງກາກຍບ, ກ່ ໃ ະແຈໄຖນະຽ ບຽນົັກ-ກົ ຽິ ໃ ຄເໄ ໃ ຖຄເເຽນົັກກໄາແຈໄ 

ຈງກຄ, 

ຽ ໃ ບະຖິຈຽນົັກກໄາ, 

ຽ ໃ ບໄບຄກາກົຍ່ຖິຸຈເນໄຽ ໃ າປໃ ກົທກັຍ K 2 CO 3 ຽິ ໃ ຄະແຈໄ 

K 2 CrO 4 ີ ໃ ຖະຖາງ່ໄາງກບບກາາກບກິຈຽນົັກ (III) ຽິ ໃ ຄຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ, ກຶກ K 2 CrO 4 ຖໄທຽາກັຍ 

ກາກຍບະແຈໄ Cr 2 O 3 ຂັໄຸຈໄາງຶ ໃ ຄຕີຈິທ Cr 2 O 3 ຈໄທງ Al. 

ກົຽັຖນະີຂາທ ຽຄ ິຽັຄຽນົ ໄບ ຖະ ຂຄນົາງ, າາຈໄາາການົ ຸ ໄນໄຼ, ຄທາຽັ 

ຄຽນົ ໄບແຈໄຈາເບາກາຈ ຖະ ຽ ໃ ບຄາກຖັກະະີໄ, ຶ ໃ ຄເໄຽນົັກ ນົ ຽນົັກກໄາຽ ບຍ Cr ຽປັຈຽ ໃ ບຄະຈັຍ 

ໃ າຄໂຽັ ໃ : ຽ ໃ ບຄະຈັຍຖຈ, Cr ີະນງຈນົາງເກາຽປັຈຖນະ, ຈງະຽາະດໃ າຄງິ ໃ ຄຽນົັກກໄາຽ ບ, 

ຈງເໄ Cr ເໃ ທະໃ າຄໂ, ຽນົັກກໄາີ ໃ ເໃ Cr ຖຄເ່າ 1-2% ະຽີ ໃ ທາຂຄກໃ ຖະ ທາໜຼທ, 

ຊໄາີ Cr 4-10% ະຽີ ໃ ທາຂຄກໃ ຂ ໄແບີກຽຊິຄບຸນະູ ຖະ ທາຈັູຄ, ຽນົັກກໄາຍ່ ໃ ຽັໝໄຼຄີ Cr 

> 10% ຖະ ີ Ni ະດູ ໃ ່າຽັ ໃ : ີ Cr 18%, Ni 8% ່ ໃ ການົ ຸຈນໄຼ ຖະ າຈຽີະິຈໃ າຄໂແຈໄ່າ 

ທນົາງ Cr ຖທກັຍາຈເກຸ ໃ ເບະຸກີ ໃ ບຄດູ ໃ ຽິຄາຈັໄຽັ ໃ : ບາ Hf ກັຍບາ Zr ີຂະໜາຈ 

ຽ ໃ າກັຍ 156 ຖະ 159 pm າຖ່າຈັຍ 

VII. 

ຸາຈັຄກາ ນົ ຸ VIIB 

ັຄກາ Mn າຈ່າບິຈຂບຄຸຽັາຈີ ໃ ່າັຸ VIIB, Tc, ີ ໃ ດູ ໃ ຊັຈຖຄາຽັາຈກ່າະະາຍຖັຄີ 

ຖະ ຍ່ ໃ ີເ່າະາຈ, ໃ ທ Re ຽັາຈີ ໃ ນາກ່ ໃ ໄຍຽ ໃ ບ 1925 ີໄຽບຄ. 

ປໃ າຈີ ໃ ່າັຂບຄັຄກາໃ ແຕຖູິຈ MnO 2 , ກາຸຄໃ ຄຖນະັຄກາເໄທິີຕີຈິທປໃ ບກິຈ 

ຈໄທງບາຖູີງ. 

3Mn + 4Al 3Mn + 2A 

ະເໄກາກຍບຽັທຕີຈີທຍ່ ໃ ແຈໄ ຽາະທໃ າ C ະຖທກັຍ Mn ດູ ໃ ບຸນະູແຈໄ M C, Mn ຽັຖນະີ 

ຂີໄຽຊ ໃ າ ີຶກ 3 ຍຍ : ຖະ ບຄຍຍ່າບິຈຂຄາາຈຂູຈກໄທແຈໄ ໃ ທຍຍີ ໃ າບໃ ບ, ນັກຄ່ ແຈໄ 

ຍຍີ ໃ າີໄເບຸນະູ່າະຈາຍ່ ໃ ໝັໄຄ ກກະິຖນະ Mn ະດູ ໃ ເປູຍ 

120

ະນງຈໃ ທເນງໃ ຂບຄ Mn : ເໄຽັຖນະະກັຍຽນົັກ ຖະ ຽນົັກກໄາ. ເກາຽປັຈຖນະະຍ່ ໃ 

່າຽັເໄຖນະຍ່ຖິຸຈນົາງາເຈ ໃ ຄຽປັຈແຈໄາກປໃ ບກິຈຈງກຄ ປີຈຈີທປໃ ບກິຈຽນົັກ ຖະ ບກິຈັຄກາ 

ີ ໃ ະຖທກັຈງກາກຍບເຽາີ ໃ ີຖຽ ໃ າ ແຈໄຖນະະຽັ ໃ : ີຽກແຖຽ ຽີ ໃ ຄີ Mn 15 20 

ຖະ ຽຕຕັຄກາ ຽີ ໃ ຄີ 75 81 

່ ໃ ກາກັຈນໄຼແຈໄຈີ ຖທັຄ່ ໃ າຈຽີ່າບີກ. 

ຽນົັກກໄາະີ ໃ ີ Mn ນົາງກທໃ າ 10 

ຂ ໄແ ີທາຂຄູຄ ຖະ 

ເຍັຈາາຈຕັຄີຄ ໄບຄຊ ທໃ າ Mn ຽັາຈີ ໃ ທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາ ຽ ໃ ບຄາກຍ່ ໃ ີບກິຈກນຸ ໄິທ 

ຈໄາໜໄາຂບຄຖນະ ຖນະບ ໃ ບີກນົາງະິຈ Mn ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍບາິຈປຄແຈໄ 

ປໃ ທກັຍປາຖແຈໄ 

ຽປແຖ ເບຸນະູູຄຽປັຈະິກິຖິງາກັຍບະຖນະນົາງະິຈແຈໄາຈະຽັ ໃ : MnS, , M , 

M 

ນງ່ໄຈັ ໃ ຄີໄ: 

ເາຈະຂບຄ Mn ີ ໃ ຍ ໃ ທແ Mn ີຽຖກບກີຈາຄ +2, +3, +4, +6 ຖະ +7 ະນົ ຸຍແຈໄຈງ 

1. ເບາິຈ ໃ າບກີຈາຄ +2 ໝັໄຄີ ໃ ຸຈ, +7 ີທາຽັບບກີແຈດໃ າຄປຄ ໃ ທ +3 ຖະ +6 ຍ່ ໃ ໝັໄ 

ຄ ະຽກີຈກາຈິຕບບຕັຽັ (disproportionation) ຽັ ໃ : ເາຈຖະຖາງບາິຈ ນົ າຈຖະຖາງີ ໃ 

ຽັກາຄ Mn ຈິຕບບຕັຽັ ແຈໄ Mn ຖະ Mn 

3Mn + 4 2Mn + Mn + 2 O 

ເາຈຖະຖາງ່ໄາ M ຈິຕບບຕັຽັແຈໄ M ຖະ Mn 

2M + 2 O M + Mn + 4 

2. ເຍາຽີ ໃ າບບກີຈາຄີ ໃ ໃ າູຄີທາຽັບກິຈຍ່ ໃ ປຄາເຈ ໃ າບກີຈາຄ +6 ໝັໄຄະຽາະເ 

ຍາຽີຽ ໃ າັໄ ຖະ ທກໃ າບກີຈາຄີ ໃ ີໃ າາກາຄີທາໝັໄຄກທໃ າເບາິຈ ກະ ຍ່ ໃ າາຈຈິຕບບຕ 

ັຽັແຈໄຄໃາງ. 

າຈະຂບຄ Mn ີີັໄຄເາຈຂຄ ຖະ າຈຖະຖາງ ຖະ ັກຽກີຈບີບຄ ຽຊິຄທໃ າ Mn(III) ະຍ່ ໃ 

ໝັໄຄເາຈຖະຖາງ ໃ ກ່ ໃ າາຈຽກີຈບີບຄີ ໃ ໝັໄຄແຈໄ ຽັ ໃ : [Mn(CN 

ັຄກາ Mn 

ບກິຈີ ໃ ່າັໃ ບກິຈ 

ຽັາຈະຂບຄ Mn (IV) ະິຈຈຼທີ ໃ ັກຍຽນັ ນົ ຽທໄາຽຊິຄດຸ ໃ ະຽໝີ. Mn 

ຽັາຈ 

ຂຄີ່ໄາາຈ່າ ຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ ຖະ ຽັທບກິແຈ ຈງບາເຸຖັກະະບກີແຈ ໃ ຄເໄເບຸຈານະກ່າ 

ະຖິຈກໄທ ຽາະໃ ທງຽປັຈເນໄກໄທເ ເກໄທັກີ F 

ຽກ ບຍະຍ່ ໃ ີີ ບກາກັໄງັຄເໄ Mn 

ກາຖີບບກັຄກາັຈ KMn 

ຽີ ໃ ຄຽັີຂຼທ ະຊ ກບບກີແຈຽັ F 

ຽັ່າທນົາງເກາຽປັຈຊໃ າແາງ. 

ຽິ ໃ ຄ 

ນົ ຈໃ າຄັຍິ ຽັາຈຽີີ ໃ ່າັ ີີໃ ທຄຈ່າ ຖະຖາງເ່ໄາແຈໄຄໃາງ 

ແຈໄາຈຖະຖາງີ ໃ ີີໃ ທຄຈຄ Mn ເກາຖີບບກັຄກາັຈີໃ າບບກິຽຈັຽ ໃ າ +7 Mn ເາຈ 

ຖະຖາງບາິຈຽັທບກິແຈີ ໃ ປຄນົາງ ຖະ ຊ ກຕີຈິທຽັ M 

ຖະຖາງີ ໃ ຽັກາຄຍ່ ໃ ຊ ທໃ າຽັທບກິແຈີ ໃ ຈີ ີ ໃ ແຈໄາກກາຊ ກຕີຈິທແຈໄກໃ Mn 

Mn + 8 + 5 M + 4 O = +1.51 v 

ໃ ເາຈຖະຖາງີ ໃ ຽັຍາຽີ ນົ າຈ 

121

ໃ 

Mn + 2 O + 3 Mn + 4O =+0.58 v 

າຈຖະຖາງ KMn ກແຈໄ Mn ຊໄາຽກັຍແທໄຈ ຊໄາີ M ດູ ໃ ່າຽຖັກໜໄບງກ່ ໃ ງິ ໃ ຄຽັກາກະຸ ໄ 

ກາກ. ຈໃ າຄັຍິເໄຽັາຈຖະຄ ັຍຽ ໄບ Mn 

VIII. ຸ VIII B 

ຸຈາ 

່າຖາງຍກີຽຕງຈໄທງທິີບກີຈາຄ. 

ຸ VIII B ີາຈຖທັຄໝຈ 9 າຈ ຍໃ ຄບບກຽັ 3 ຸຈໂຖະ 3 າຈ ຖຼຄກັາຊທບຽບີໄທໃ າ: 

ໃ 

Fe Co Ni 

Ru Rh Pd 

Os Ir Pt 

ທາໄາງ ກັຂບຄຸຖັກະະໃ າຄໂ ຽັແາຄຊທບຂບຄຸຈຈຼທກັນົາງກທໃ າຊທັໄຄ ຽັ : Fe, 

Co ຖະ Ni ີທາໄາງ ກັນົາງກທໃ າຽນົັກກັຍຕູີຼ Ru ຖະ ບບຼ Os. ທເຈກ່ ໃ າ ຽປາງັຄິງ 

ຍໃ ຄາຈທກີໄບີກທິີໜຶ ໃ ຄ : ຽບີໄູຈາຸຈ່າບິຈີ ໃ ະກບຍຈໄທງ Fe Co Ni ທໃ າາຈກຸ ໃ ຽນົັກ ໃ ທບີກນກ 

າຈແຈໄກໃ Ru Rh Pd Os Ir ຖະ Pt ຽບີໄທໃ າກຸ ໃ ຖິັ (ົາິ) າຈກຸ ໃ ຖິັປໃ ທກັຍບຄ ຖະ 

ຽຄ ິ່າຍາຄຽ ໃ ບຽບີໄທໃ າຖນະະກຸ 

ຽິ ໃ ຄຽັຖນະີ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາໄາ 

ທ ຖນະຽນົ ໃ າີໄີຸຈປໄບຽ ບງ ຖະ ທາໜາໜໄູຄ. 

ກຸ ໃ ຽນົັກ 

ຖນະກຸ ໃ ຽນົັກທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາ່ 

ັຍັໄຄໃ ຸ IIIB າຽຊິຄຸ VIIB ໃ າບກີຈາຄູຄຸຈຂບຄາຈະີໃ າຽ ໃ າກັຍຽຖກຸຽັ ໃ : +6 ູຄຸຈ່າ 

ຖັຍ Cr ເຸ VIB +7 ູຄຸຈ່າຖັຍ Mn ເຸ VIIB ໃ ຽ ໃ ບາຽຊິຄຸ VIIIB, IB, IIB ະັຄຽກຈຽນັທໃ າໃ າ 

ບກີຈາຄະີໃ ານົ ຸຈຖຄ ໃ າບກີຈາຄູຄຸຈຂບຄ Fe ຽັ +6 Co, ຽັ +4, Ni ຽັ +4, Cu ຽັ +2, Zn 

ຽັ +2 ຖະ ງິ ໃ ຄກທໃ າັໄໃ າບກີຈາຄຂບຄາຈຽນົ ໃ າີໄີ ໃ ີ ໃ ຍຽນັະຽໝີະຽັໃ າ່ ໃ າຽັ ໃ : ຂບຄ Fe ຍ +2 

ຖະ +3 ຽັໃ ທນົາງ. 

Fe Co ຖະ Ni ີຸຈປໄບຽ ໃ 

ບງ ຖະ ຸຈຈເກໄຼຄກັ (າະຖາຄີ 2) ຖະ ຸກາຈີຸຖັກະະ 

ຽຕຕກຽິກ ຊ ກຈູຈດໃ າຄປຄຽຂໄາແເ ໃ ຄໃ ຽນົັກ ຖະ ຽ ໃ ບຽບາບບກາກ ໃ ຄໃ ຽນົັກຖໄທກ່ ໃ ງັຄປັກາຸ 

ຖັກະະໃ ຽນົັກແຈໄດໃ າຄຊາທບ. າຈັຄາະິຈະຈຄຸຖັກະະ ໃ ທແຂບຄາຈຕັຄີຄ ຽັ ໃ : າຈ 

ະີີ, ຊ ກໃ ຽນົັກຈູຈ ຖະ ຽກີຈບີບຄ່າທນົາງ. 

ຽນົັກ ຽນົັກຽັາຈີ ໃ ່າັ ຖະ ີະນງຈນົາງ ີດູ ໃ ເຖກນົາງຽັບັຈັຍີ ໃ ີ ໃ ຖະ ຊໄາັຍະຽາະ 

ຖນະີນົາງຽັບັຈັຍີ ໃ ບຄປບຄາກບາຖູີຼ ນີບັກະີັຄໝຈະີຽນົັກດູ ໃ ະາ 5 

ຽິ ໃ ຄໃ ທເນງໃ 

ະດູ ໃ ເູທ ຖະ ີຖິກັຈ ປໃ ຽນົັກີ ໃ ່າັ : ປໃ າີຈ F ແຖ່ແ F O ກີແ 

F 

(FeO.Fe 2 O 3 ) ຖະ ີຽຈີແຕ FeC 

122

ກາະຖິຈຽນົັກເໄທິີຕີຈິທບກິຈຈໄທງກາກຍບ ກາຕີຈິທຽປັຈເຽາະຖິຈຍຍ ໃ ຖ ເໃ ປໃ າຈໄກ 

ຖະ ນີູຖຄແາຄຈໄາຽິຄຂບຄຽາ ນີູີ ໃ ເໃ ຖຄແ່າັໄເໄຽັຖັກ (Magnetic flux ໃ ະຖິາ 

ຽັໄປຄໃ ຽນົັກ ນົ ່າທຂບຄຽັໄປຄໃ ຽນົັກີ ໃ ຸ ໄຄາກຂທັໄໜຶ ໃ ຄແນາຂທັໄໜຶ ໃ ຄຂບຄໃ ບໃ ຽນົັກ) ໃ ຊໄາປໃ 

ີນີູດູ ໃ ຖໄທກ່ ໃ ໃ ີຖີກັຈຖຄແຽັຖັກ ໃ ຖປໄບຽຂໄາແາຄຈໄາຖຸ ໃ ຂບຄຽາ ບຸນະູຈໄາຖຸ ໃ ຂບຄຽາ 

ູຄະາ 1500 ບຸນະູຈໄາຽິຄະາ 200 400 ະິກິຖິງາີ ໃ ຽກີຈຽັຈັ ໃ ຄີໄ ກາກຍບຖຸກແໝໄແຈໄ 

CO ຶ ໃ ຄແຕີຈິທບກີຈຂບຄຽນົັກ ແຈໄງັຄຖໄທໃ ບຸນະູຂບຄໃ ທໃ າຄໂຂບຄຽາ ດູ ໃ ໃ ທຽິຄຸຈຶ ໃ ຄປໄບໜໄບງ 

F ໃ ຼຽັ F ່ ໃແ F 

ໄາງແຈໄຖນະ 

ຊ ກຕີຈິທຽັ FeO ີ ໃ ໃ ທຖຸ ໃ ຂບຄຽາີທາປໄບນົາງຕີຈິທຂັໄຸຈ 

2C(s) + (g) 2CO(g) 

3F (s) + CO(g) 2 F (s) + C (g) 

F (s) + CO(g) 3FeO(s) + C (g) 

FeO(s) + CO(g) Fe(s) + C (g) 

ໃ ທນີູຊ ກຽາເນໄຽັ CaO ຽິ ໃ ຄະຖທກັຍິຖິກາຽັິຖີກັຈ ຖະ ບາຈຖທກັຍິ ໃ ຄຽ ບບ ໃ ໂ 

ຽັູທ ນົ ບະຖູີັຈ ແນົຖຄແາຄກໄຽາ. 

CaC (s) CaO(s) + C (g) 

CaO(s) + Si (s) CaSi (s) 

ຽນົັກີ ໃ ະຖິຈແຈໄຽບີໄທໃ າ ຽນົັກຽຈ (ກາະກັຈຽນົັກ) ຽັຽນົັກຍ່ ໃ ຍ່ຖິຸຈ ີ C ດູ ໃ ະາ 4% Mn 1.7% 

Si 1.5% ນົ ່ ໃ າກທໃ າ ບກາກັໄງັຄີ P, S ຖະ າຈບ ໃ ໂຽຖັກໜໄບງຽນົັກຽຈກນັກຄໃາງ. 

ຊໄາຽບາຽນົັກາງກນົບກັຍຽຈຽນົັກ ຖໄທນົ່ ໃ ຽຂໄາຍຍ ະແຈໄ ຽນົັກນົ່ ໃ ຽິ ໃ ຄບາຈຽັີຽາ ນົ ຂາທ ຖໄທໃ 

ທາແທີ ໃ ຽປັຈເນໄຽນົັກຽດັຖຄ ຊໄາະເນໄຽນົັກຽດັຖຄໄາໂ ະແຈໄຽນົັກນົ່ ໃ ະິຈີຽາ ກາກຍບີ ໃ ດູ ໃ ະງກ 

ບບກຽັໃ ກຕາິຈ ຽປັຈເນໄແຈໄຽນົັກນົ່ ໃ ະິຈບໃ ບໜຼທ ໃ ຊໄາະເນໄຽນົັກຽດັຖຄຍຍແທໂະແຈໄຽນົັກນົ່ ໃ ະິຈ 

ີຂາທຶ ໃ ຄຂຄໃ ບງ ຽາະກາກຍບຍ່ ໃ ແຈໄຊ ກງກບບກາ ໃ ະຖທກັຍຽນົັກຽັາຈະຽນົັກກາກຍທ F C 

ຽນົັກນົ່ ໃ ຽັຽນົັກຖາາຊ ກ ຍ່ ໃ ີຸະາຍ ຽາະຂາຈທາຂຄປຄ. 

ຽນົັກຽຈ ໃ ທເນງໃ ີ ໃ ະຖິຈບບກາເກາຽປັຈຽນົັກກໄາ ຽນົັກກໄາຽັຖນະຂບຄຽນົັກກັຍກາກຍບ ີ C 

ເະຖິາີ ໃ ໄບຄກາັໄຄໃ ໜໄບງນານົາງຽຊິຄ 1.5 

ໃ ທນົາງກ ບຍຍ່ ໃ ີ P, S, Si ່າຽຖີງ. ຽປາ່າກ 

ຽນົັກກໄາບບກຽັ 3 ະິຈາະຖິາຂບຄ C ີ ໃ ດູ ໃ ຽນົັກກໄາີ ໃ ີະຖະາກາກຍບ່ ໃ າ ( 

C ່ ໃ າກທໃ າ 

0.2) ຽນົັກກໄາີ ໃ ີະຖິາກາກຍບາກາຄ ( C 0.2 0.6) ຖະ ຽນົັກກໄາີ ໃ ີະຖິາູຄ ( C 0.75 1.5) 

ເກາຽປັຈຽນົັກກໄາາກຽນົັກປໃ ບັກເໄທິີ ໃ ບາກາຈ ນົ 

ໜໄາຽນົັກນົທ່າັຈບາກາຈ ຽ ໃ ບເນໄ ເຽນົັກປໃ ບຊ ກບບກີແຈຽັກາ C 

ຽຂໄາແເຽນົັກປໃ ບີ ໃ ນົບນົທ ນົ ໃ ບງໂເນໄີທ 

ແໝຈ ະນົບຈາຈຽ ບ 

ບ ໃ ໂະຊ ກບບກີແຈບບກແາກກາກປໃ ບ ບໄາງຶ ໃ ຄ ໃ ກາກຍບຖຄແາ່າທີ ໃ ໄບຄກາ ທິີ 

123

ຽປັຈຽນົັກກໄາບີກທິີໜຶ ໃ ຄີ ໃ ິງກັນົາງ ກາເໄຽາແໄາ ນົ ຽບີໄທໃ າຽາບາຕກ ຽາະເໄກັຍຽຈຽນົັກແຈໄ າາຈ 

ຍັຄັຍບຸນະູ ຖະ ທຍຸ C ຸະາຍຂບຄຽນົັກກໄາແຈໄຈີ. 

ຽປາບາຈ ໃ ຖນະຍາຄະິຈຽຂໄາແເຽນົັກກໄາຽ ໃ ບັຍຸຄຸະາຍ ທັຈະຈຸີ ໃ ຽປາເໄກັນົາງດູ ໃ ເຽນົັກກໄາ 

ຽນົັກກໄາ ຽນົັກກໄາີ ໃ ີຖນະຍາຄດໃ າຄດູ ໃ ຽ ໃ ບເນໄີຸຖັກະະຍາຄດໃ າຄຽັ ໃ : 

ຽນົັກກໄາັຄກາີ 

(12 Mn, 1 C) ີທາຂຄຽັິຽຈ, ຽນົັກກໄາກຕຼ (0.6 Cr , 0.2 C) 

ຂຄປຄ ຖະ ໜຼທາ, ຽນົັກກໄາກຕຼ- ທາຽຈຼ (0.8 1.1 % Cr, 0.15 0.18% V, 

0.1 1.05% C) ໜຼທ ຖະ ຂຄ, ຽນົັກກໄາຍ່ ໃ ຽຂໄາຂີໄໝໃ ຼຄ (17 19% Cr, 7 9 Ni,0.08 0.2% C) ໄາາ 

ການົ ຸ ໄນໄຼ, ຂຄ ຖະ ຈຶຄຽັຽັໄແຈໄຈີ. 

ຽນົັກີທາທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາາກາຄ 

ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ່ໄາເບຸນະູ່າະຈາ 

ໃ ຽປັຈ 

ະິກິຖິງາກັຍບາງ່ໄາແຈໄກາ ກັຍບາີຈ HCl ນົ S ຽ ບາຄແຈໄ ໃ ກັຍ HN ຽຂັໄຂຸ ໄຽກີຈ 

ບາກາຍ່ ໃ ບຍະໜບຄ ເປູຍຍຍຈຼທກັກັຍ Cr ຽນົັກນົ ຸ ໄງນໄຼແຈໄຄໃາງເບາກາຈີ ໃ ຸ ໃ ຽາະຽັໝໄຼຄຽນົັກ 

ີຈຄຽິ ໃ ຄຽັບກີ ໃແປຽຈຕ Fe 2 O 3 . H 2 O O 2 ກ່ ໃ ຽັິ ໃ ຄ່າຽັຽາະກາຽກີຈໝໄຼຄ ຊໄາີບາິຈ ນົ CO 2 

່າທຽຖັກໄບງ ນົ ຊໄາໃ ທຂີໄໝໄຼຄຽບຄດູ ໃ ່າ ະກະຸ ໄເນໄຽກີຈໝໄຼຄ ແທຂ ໄ ຽນົັກຽກີຈະິກິຖິງາກັຍບະຖນະັໄຄ 

ນົາງແຈໄຽກ ບຍັໄຄໝຈ )ງກຽທັໄ N 2 ( ຽ ໃ ບຽປັຈເນໄປໄບແຈໄາຈະທິາກ. 

ໃ າບກີຈາຄູຄຸຈຂບຄ Fe +6 ຶ ໃ ຄະີຸຖັກະະຽັທບກີແຈດໃ າຄປຄເາຈຖະຖາງບາິຈ 

ປຄ ຽຕຈຸກຄ FeO 4 –Fe 3+ ີໃ າຽຊິຄ 1.9 V FeO 2- 4 ຽັທບບກີແຈີ ໃ ປຄກທໃ າ MnO - 4 ຈງ ໃ ທແຽປາະ 

ຍ Fe ເໃ າບກີຈາຄ 2 + ຖະ 3+ 

ຽກ ບບແປຈຕັຂບຄ Fe(II) ຽັ ໃ :FeCl 2 ຍ່ ໃ ີີ ໃ ຽກ ບແປຽຈຕ ນົ 

າຈຖະຖາງໃ າຄໂ ຂບຄ Fe(II) ີີຂຼທບໃ ບບັຽ ໃ ບຄາກ [Fe(H 2 O) 6 ] 2+ 

Fe(II) ຊ ກບບກີແຈຽັ Fe(III) 

FeSO 4 ຽັທຕີຈີທເນໄບຄຈຖບຄ ຖະ ເໄເບຸຈານະກ່າຽປັຈີງໄບີາ ຖະ ຽິກຽັໄ ຽກ ບ 

ບຄປູຍຍຍ (NH 4 ) 2 SO 4 . FeSO 4 . 6 H 2 O ຽບີໄທໃ າຽກ ບຂບຄຕ 

ຊໄາຽາຽນົັກເບາກາຈ ນົ ເ O 2 ະແຈໄບກິຈ ee 3 O 4 ເຍັຈາບກິຈຂບຄຽນົັກ , eeOFe 2 O 3 ຖະ 

Fe 2 O 3 )ີຈຄ (ຽັບກິຈີ ໃ ໝັໄີ ໃ ໝັໄຄີ ໃ ຸຈ ແຈໄາກກາຽາຽຕຕິກບບກແຈີ ໃ ຊ ກແປຽຈຕ FeO (ີຈ່າ) 

ຍ່ ໃ ໃ ບງໝັໄຄ ໃ ທ ee 3 O 4 ຽັບກິຈະ , eeOFe 2 O 3 ີ ໃ ຊ ກໃ ຽນົັກຈູຈແຈໄດໃ າຄປຄ. 

ບີບຄ Fe +3 

ຊ ກແປຽຈຕແຈໄຄໃາງ ເາຈຖະຖາງຶ ໃ ຄຽັ [Fe(H 2 O) 6 ] 3+ 

ຖະ ະຽັບາິຈຽຖັກໄບງເນໄ 

H + [Fe(H 2 O) 6 ] 3+ ↔ [Fe(H 2 O) 5 (OH)] 2+ + H + 

ຽປາຽຍິ ໃ ຄຽນັາຈຖະຖາງຂບຄ Fe(III) ຽັີຽນົ ບຄ -່ໄາາກ່ຽ ໃ ບຄາາກີຂບຄ [Fe(H 2 O) 5 (OH)] 2+ 

ີໄ ັໄຄີ ໃ [Fe(H 2 O) 6 ] 3+ ຍ່ ໃ ີີກົ່ ຖະ ຸັຈຂບຄ Fe(III) ຽັາຈຽີີ ໃ ເໄເກາຽປັຈີງໄບ ຖະ ຽິກ 

າຈໄ NH 4 Fe(SO 4 ) 2 . 12 H 2 O ີີໃ ທຄບໃ ບ. 

124

ັໄຄ Fe(II) ຖະ Fe(III) ີໃ າບໃ ຼຄີ ໃ ະຽກີຈາຈະຂບຄບ່ຈີຽຽີແຈໄນົາງ ີນົາງີ ັໄຄີບໃ ບ 

ຖະ ີຽຂັໄ ທດໃ າຄຽັ ໃ :ປໃ ທກັຍ CN - ເນໄາຈີ່ໄາຽຄ ິກໃ ຶ ໃ ຄ່າາເໄຽັທິີທິຽາະຸະາຍ Fe +2 

ຖະ 

Fe +3 ຈງເໄ K 3 [Fe(CN) 6 ] ) ຶກີຈຄ (ຖະ K 4 [Fe(CN) 6 ] )ຶກີຽນົ ບຄ (ຽັາຈກທຈບຍ ຊໄາະ 

າຈຖະຖາງ Fe +2 ກັຍາຈຖະຖາງ K 3 [Fe(CN) 6 ] ກ່ະເນໄຶກີ່ໄາຽຄ ິກໃ ີ ໃ ຽບີໄທໃ າ :ຽິຕຍຸຍຖູ ະ 

າຈຖະຖາງ Fe +3 ກັຍາຈຖະຖາງຂບຄ K 4 [Fe(CN) 6 ] ະແຈໄຶກີໄາກໃ ີ ໃ ຽບີໄກັທໃ າ :ຕັຼຍຕູ ທາິຄ 

ັໄາຈີ່ໄາັໄຄບຄຽັາຈຈຼທກັ KFe Fe(CN) 6 . H 2 O າຈີໄີຄໄາຄຍຍ NaCl ຖະນທໃ າຄູ ໃ ບີບຄຽນົັກ 

ີ ໃ ດູ ໃ ິຈກັກ່ະີໝທຈ CN ຽ ໃ ບງຄ ໃ ທ K + 

ຖະ ຽຖກູ H 2 O ກດູ ໃ າໃ ບຄັຈກໄບ ບາຈຈບຍ 

Fe +3 

ແຈໄບີກທິີໜຶ ໃ ຄ ເໄແບແບຽບີບຄ SCN - 

ຶ ໃ ຄະເນໄ[Fe(SCN)] +2 

ີຈຄກໃ ຶ ໃ ຄຽັທິີຈບຍ 

Fe +3 

ີ ໃແທນົາງ ຽຊິຄທໃ າີ Fe +3 

ຼຄໃ 10 -5 /ຖິຈ ກ່າາຈຍບກແຈໄ. 

ກຍາ ຖະ ີກ 

ເ່າະາຈ Co ປໃ ທດູ ໃ ກັຍ As ຖະ S ເປໃ ະແ CoAsS ກາງກຽບາ Co ບບກາກປໃ 

ຽປັຈແຈໄຈງຽບາປໃ ະີຖິກາດໄາຄີຖິກາກ່ະປໃ ທກັຍບາຽຽຈີ ໃ ຽກີຈຂ ໄເກ່າະທິີ ຖະ ປໃ ທກັຍຽນົັກີ ໃ ຽ ໃ ບ 

ເີໄປໃ ຽັກາກກຕຸຄ 

12 CoAsS + 35 O 2 Co 3 O 4 + 6 As 2 O 5 12 SO 2 

ຂັໄຸຈໄາງ່າ Co 3 O 4 ແຕີຈີທຈໄທງບາຖູີີບບ ແຈໄຖນະ. 

ໃ ທປໃ ຂບຄ Ni ຽຖແຈ NiS ກາະກັຈຖນະ Ni ເໄທິີຈຼທກັຍກາະກັຈ Co ຽາປໃ 

ະີຖີກາ ຽ ໃ ບແຈໄບກິຈຖໄທຶ ໃ ຄຕີຈິທບກິຈເນໄຽັຖນະຈໄທງບາງ (CO + H 2 ) 

ກຍາຽັຖນະີ ໃ ຂຄີຽຄ າັບບກີບໄາ ີຸຖັກະະຽຕຕກຽິກ (Ferromagnetic ຽັ 

າຈີ ໃ ິຈໃ ຽນົັກແຈໄທໃ ບຄແທ) ກັຍຽນົັກ ຖະ ກັຍທບບກີແຈຕດໃ າຄປຄ ຽັ ໃ ບາີຈີຕິກຽຂັໄຂຸ ໄ ະະຈຄ 

ບາກາດຸຈິໄຄ ເໄະນງຈເກາຽປັຈຖນະະກັຍຽນົັກ ,ີກ ,ບະຖູີີບບ ຖະ ບ ໃ ໂ. 

ີກກ່ ໃ ຽັຖນະີ ໃ ໃ ບຂໄາຄຂຄ ີຽຄ າັບບກີບຽນົ ບຄ ເກາູຍຽນົັກຈໄທງກຕ ັກະູຍີ 

ກປບຄ ໄກໃ ບຽ ໃ ບເນໄກຕູິຈຽນົັກແຈໄຈີ 

ເາຄະິຍັຈກາູຍຈໄທງແໄາ ຂັໄ່າບິຈຽບາຽນົັກາູ 

ຈໄທງບຄ ຖໄທ່ ໃ ຈໄທງີກ ຂັໄຸຈໄາງຶ ໃ ຄ່ ໃ ຈໄທງກຕ. 

ໃ າບກີຈາຄຂບຄ Co ີ ໃ ຍຽນັໃ ທເນງໃ ໃ +2 ຖະ +3 ຖະຂບຄ Ni ໃ +2 ເໃ າ +2 ກຍາ 

ບາຈດູ ໃ ເປູຍບີບຄ່າະາຈີ ໃ ຊ ກປີຈຕັຈ ນົ ຽັບີບຄ ໃ ່າຖັຍໃ າບກີຈາຄ +3 ະຽກີຈາຈະບ່ຈີຽ 

ຽີນົາງະິຈ າຈະ່າະຈາຂບຄ Co(III) ີຍ່ ໃ ນົາງຽັ ໃ :ບກີຈ Co 2 O 3 ູັຈບຄໄບ K 2 SO 4 . 

Co 2 (SO 4 ) 3 ຖະ ຕູບ່ຕທ CoF 3 Co 3+ ຽັທບບກີແຈຕີ ໃ ປຄ າາຈບບກີແຈຕ ໄາແຈໄບກີ 

Co 3+ + e - Co 2+ = 1.81 V 

125

ຸຖັກະະຽີຂບຄີກເາຈຖະຖາງກໃ ຼທກັຍ Ni(II) ຽັໃ ທນົາງ ຽ ໃ ບ ໃ ຍາຽີປຄຖຄເາຈ 

ຖະຖາງຂບຄ Ni 2+ 

ະແຈໄຶກ Ni(OH) 2 ີຂຼທ ຶ ໃ ຄຖະຖາງເບາີບບແຈໄບີບຄບາີ [Ni(NH 3 ) 6 ] 2+ 

NiO 2 

ຽັາຈະີ ໃ ່າັຂບຄ Ni(IV) າຈີໄຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ ຖະ ຽັາຈບບກີແຈຕີ ໃ ປຄ ່າຖັຍ 

Ni(III) Ni 2 O 3 ກ່ ໃ ຽັາຈບບກີແຈຕີ ໃ ປຄ ຽິ ໃ ຄເໄຽປັຈຽຖຖຽບຈິັ ຶ ໃ ຄຽັຽຖຖະແໄາະິຈໜຶ ໃ ຄ 

ຽຖຖີໄີປຄຽ ໃ ບີ ໃ ແໄາະາ 1.3V 

Fe + Ni 2 O 3 . H 2 O +2 H 2 O ເໄແ 

→ Fe(OH) 2 + 2Ni(OH) 2 

ກຸ ໃ ົາິ 

າຈກຸ ໃ ົາິ ) Ru, Rh, Pd, Os, Ir, Pt) ຍ່ ໃ ທໃ ບຄແທເະິກິຖິງາຽີ ັຄງັຄີ່າທໜໄບງ ີ 

ະຖິາຖທກັຖໄທະາ 2 1 % ເຖກ ຽ ໃ ບຄາກຽັາຈີ ໃ ໄາ ຖະ ນາງາກ ຖນະຽນົ ໃ າີໄຶ ໃ ຄີໃ າ 

ຖະ ຖາາຄ ຈງ ໃ ທແເ່າະາຈ າຈເກຸ ໃ ົາິຽກີຈດູ ໃ ປໃ ທໂກັຽັ ໃ ເປໃ ະຽີຕິແຖ PtAs 2 ,ູ 

ຽີແຕ PtS ,ຖະ ຍຕກແກ ຽິ ໃ ຄຽັາຈະຂບຄ PtS, PdS ຖະ NiS ຽປາບາຈຍຽນັາຈຽນົ ໃ າີໄເ 

າທະຽຖີ ບກາກຽັປໃ ເນົ ໃ ຄປໃ ຂບຄີກັກີຖນະຽນົ ໃ າີໄດູ ໃ ຽັ່າທຽຖັກໜໄບງ ຖະ ງັຄດູ ໃ 

ກັຍາຈຸ IB ບຄ ຽຄ ິ ຖະ ່າ .ຽ ໃ າີ ໃ ຍຽັຖນະາ່າະາຈກ່ ໃ ີຽັ ໃ :ບບິຖິຈຼຽັຖນະ 

າ່າະາຈຂບຄບບຼ ຖະ ບິຕິຈຼ. 

ຖັກະະຂບຄຖນະກຸ ໃ ີໄີຍາຄບັີ ໃ ກໃ າຄກັຽັ ໃ :Ru ຖະ Os ຽັີຽາ ຽນົັກ ຂຄໃ ບງ ໃ ບີກີ ໃ 

າຈຽັາຈີຂາທ ຖະ ບໃ ບຈຶຄຽັຽັໄແຈໄ ຈງະຽາະ Pt ຈຶຄຽັຽັໄໄບງແຈໄຈີນົາງ ຸຖັກະະີໄ ກັຍ 

່າະກບຍກັຍີີຂາທ ຶ ໃ ຄຽບີໄຽັ ໃ າັທໃ າ່າຂາທ. 

ຽຊິຄທໃ າໃ າບກີຈາຄຂບຄຽນົັກໃ +6 ໃ ຽປາຍໃ າບກີຈາຄຂບຄ Ru ຖະ Os ີໃ າູຄຸຈປບຈ + 8 

ເບກີຈ RuO 4 ຖະ OsO 4 ຽິ ໃ ຄຽັາຈະທາຽຖ OsO 4 ຽັຶກີຂາທປໄບງຽ 

ໃ 

ບງດູ ໃ ບຸນະູ 40 

ີກິ ໃ ໄາງ ກົ່ ຖະ ີິຈ ເາຈະໃ ທເນງໃ າຈກຸ ໃ ີໄີຽຖກໃ າບກີຈາຄ +2 ນາ +4 

Pd ຖະ Pt ຖທັຄ Au )່າ (ຖະຖາງແຈໄເບທາຕີຽງ ຶ ໃ ຄຽັາຈະຖະນທໃ າຄ HNO 3 ຽຂັໄຂຸ ໄ 

ກັຍ HCl ຽຂັໄຂຸ ໄ ກາີ ໃ ຖະຖາງເບທາຕີຽງແຈໄຽາະທໃ າຽກີຈບີບຄ [PtCl 6 ] 2- [PtCl 6 ] 2- ຖະ [AuCl 4 ] - 

Rh Os ຖະ Ir ຍ່ ໃ ຖະຖາງເບທາຕີຽງ ຖນະ Ir-Pt ຽັຖນະີ ໃ ຂຄນົາງ ເໄຽປັຈນທາກກາ , 

ຽ ໃ ບຄ ແງາກ່າ ຽັໄ 

Pd ຽັຖນະກຸ ໃ ົາິະິຈຈຼທີ ໃ ຽປັຈະິກິຖິງາແຈໄກັຍ HNO 3 ຖນະ Pd ີທາາາຈິຽຈດໃ າຄ 

ໜຶ ໃ ຄ ຈູຈ ປີຈົແຈໄ ເບຸນະູ 1000 

Pd ຈູຈ ປີຈົແຈໄນົາງຽັບັຈາໃ ທ່າທບາ 

Pd : H = 5 : 3 ບີບຄີ ໃ ່າັຂບຄ Pd [PdCl 6 ] 2- ຖະ [PdCl 6 ] 2- ຽິ ໃ ຄີປູຍປໃ າຄຽັາຸຖັຈ ຖະ ປູຍຈ 

ໜໄາາຖ່າຈັຍ ບີບຄີ ໃ ່າັຂບຄ Pt ກ່ ໃ ຖັກະະຈຼທກັຍຂບຄ Pd [PtCl 6 ] 2- ຖະ [PtCl 6 ] 2- ັໄຄ Pt ຖະ 

Pd າາຈຽກີຈບີບຄດໃ າຄບ ໃ ບີກນົາງະິຈຽັ ໃ :[Pt(NH 3 ) 4 ] 2+ 

126

ກ່ຖະີີ ໃ ໄບຄກາຂໄທແໄາີ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາໄາ Pt ຈູຈ ປີຈົແຈໄຈີນົາງ ກັຍ Pd ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄັກເໄ 

າຈັຄບຄີໄຽັາຈຽຖັ ໃ ຄະິກິຖິງາເະິກິຖິງາກາ ໃ ປີຈົ ຽິ ໃ ຄໝາງຽຊິຄກາ ໃ H ຽຂໄາແເັະ 

ູ ໃ ນົ ັະາຂບຄາຈບຄະາຈີ ໃ ຍ່ ໃ ບີ ໃ ທ 

ປີຈົີ ໃ ຊ ກຈູຈ ແທໄີ ໃ ຖນະະດູ ໃ ເປູຍີ ໃ ທໃ ບຄແທ່ ໃ 

ະິກິຖິງານົາງກທໃ າຽຖກຸປີຈົ Pt ັໄເໄຽັາຈຽຖັ ໃ ຄເະິກິຖິງາໃ າຄໂຽ ໃ ບຽີ ໃ ໄີ ໃ ິທເນໄນົາງຂຶໄ 

ບີກ ຽັ ໃ :ົາິຈ່າ ຽັຸ ໃ Pt ີ ໃ ຽປັຈແຈໄາກກາ ໃ ັຄກະີຖຄເບາີຈຕຕິິກ H 2 PtCl 6 ົາິຈ່າຽັ 

າຈຽຖັ ໃ ຄະິກິຖິງາເຂະຍທກາຽີບຸຈານະກ່ານົາງດໃ າຄ ບກາກັໄ Pt ເໄຽັຖນະະຈັຍ ກັຍ່າບີ 

ຈໄທງ. 

ຸ IB 

າຈຸ IB ະກບຍຈໄທງບຄ (Cu) ,ຽຄ ິ (Ag) ຖະ ່າ (Au) ຽປາປູ ໄັກາຈຽນົ ໃ າີໄາໃ ຈາຖໄທ 

ຽບາາຽປັຈຽ ໃ ບຄະຈັຍ ນົຼຽຄ ິ ຖະ ຽ ໃ ບຄເໄບ ໃ ໂ. 

ະຊາີ ໃ ຍຽນັ ຖະ ກາຸຄໃ ຄ 

ປໃ ຂບຄບຄີັຄູທ ,ບກີຈ ຖະ ກາກຍັຈ ຽັ ໃ :າຖແແຕ CuFeS 2 ິທແຕ Cu 2 O າຖາ 

ແ Cu(OH) 2 .CuCO 3 ຖະ ເ່າະາຈງັຄີຖນະຽຖີຽັຽັຈບຄດູ ໃ ເນີ ຖະ າງ ໃ ທາຈຽຄ ິ 

ຽປາຍັຄເະາຍຽຖີ ຖະ າຈະ ປໃ າຈີ ໃ ່າັຂບຄຽຄ ິແຈໃ ກໃ ບາຕຽແ Ag 2 S ຽຄ ິກົ່ຕທ AgCl 

ໃ ທປໃ າຈຂບຄຽຄ ິັກຍດູ ໃ ເປໃ ຂບຄບຄ ກ ໃ ທ ຖະ ່າ ເ່າະາຈຍຽນັ່າເາທະຽຖີ ຖະ າຈ 

ະຽຖຖູແຕຈ AuTe 2 ບກັໄງັຄຍຽນັດູ ໃ ເາຈບ ໃ ໂ. 

ປໃ ບຄີ ໃ ່າາະກັຈັກຽັປໃ ູທ 

່າປໃ ີ ໃ ຽປັຈເນໄະຖິາຂບຄບຄຽຂັໄຂຸ ໄຂຶໄຖໄທາຂາຄຈງ 

ເນໄີບາກາຈໃ າຽຶ ໃ ບກ່າັຈ S ຖະ As ີ ໃ ດູ ໃ ເຂັໄ່າບິຈີໄ ຍາຄໃ ທຂບຄູທໃ ຼແຽັບກິຈ ຖໄທຶ ໃ ຄ 

ຽບາປໃ ີ ໃ ຂາຄຖໄທັໄາຽາກັຍຂີໄາງ ຽ ໃ ບກ່າັຈຽນົັກ ແຈໄຽນົັກ (II) ີຖິກັຈ ຖະ ກາກປໃ ບະຖິຈີ ໃ ແຈໄໃ 

Cu 2 S ຶ ໃ ຄີ Cu 2 O ດູ ໃ ຸຈໄາງຽາຽັີ ໃ ຶ ໃ ຄແຈໄຖນະ Cu 

Cu 2 S + O 2 2Cu + SO 2 

2Cu 2 O + Cu 2 S 6Cu + SO 2 

ບຄີ ໃ ແຈໄຽບີໄທໃ າຍຖິຽີບຽີ ຍ່ຖິຸຈ 

% 99 ັກີ Fe Ag Au ຖະ າຈບ ໃ ່າ ຊໄາໄບຄກາ 

ບຄຈຄຍ່ຖິຸຈໄບຄເໄທິີກາງກຖະຖາງຈໄທງແໄາ ເໄບຄຈຄຍ່ ໃ ຍ່ຖິຸຈຽັບາຈ ໃ ບຄຈຄຍ່ຖິຸຈ 

ຽັກາຈ ຖະ ເໄາຈຖະຖາງ CuSO 4 H 2 SO 4 ຽັຽບຽຖັກຖິຈ ັຍຍ່ ໃ ແໄາເນໄ່ຈີີ ໃ ະຽປັຈເນໄ Cu 

ຖະ Fe ຖະຖາງາກບາຈ ໃ ທຖນະີໃ າຽັ ໃ Ag Au Pt ດູ ໃ ກໄຽຖຖດູ ໃ ໄບາຈ ບກາກັໄ ຍ່ແໄາ 

ກ່ ໃ ໄບຄຽໝາະກັຍກາຕີຈິທຽາະ Cu 2+ ຽັ Cu ຽກາະດູ ໃ ີ ໃ ກາຈ ຽນົ ບ Fe 2+ ແທໄເາຈຖະຖາງ ຖນະີຖາາ 

ຽັ ໃ :Au ຖະ Pt ຶ ໃ ຄຽັຽປັຈ ແຈໄາກຂະຍທກາະຖິຈບຄຈຄເນໄຍ່ຖິຸຈ ກາງກຽຄ ິ ຖະ ່າາກປໃ 

ເໄຂະຍທກາແບແຈ 

ຖນະັຄບຄະິຈີໄຊໄາບບກີແຈຕຈໄທງບາກາຈຈງີບີບຄແບແຈດູ ໃ ່າ ະແຈໄ 

127

າຈີ ໃ ຖະຖາງ່ໄາແຈໄ 

ຖນະ 

ຽິ ໃ ຄຽປາາາຈງກາາກາຈບ ໃ ໂນົັຄາກັໄຶ ໃ ຄຽບາາປີຈິທຈໄທງັຄກະີເນໄຽັ 

4Ag + 8CN - + O 2 + 2H 2 O 4[Ag(CN) 2 ] - + 4OH - 

2[Ag(CN) 2 ] - + Zn 2Ag + [Zn(CN) 4 ] 2- 

ບກາກັໄງັຄແຈໄຽຄ ິຽັບງ ແຈໄາກກາປໃ ບກ ໃ ທ ຖະ ກາຽປັຈບຄຈຄເນໄຍ່ຖິຸຈ 

ຸຖັກະະີິກ ຖະ ະນງຈ 

ບຄ ຽຄ ິ ຖະ ່າ ຖໄທຖໄທໃ ຽັຖນະີ ໃ ຂໄບຂໄາຄບໃ ບ ຈຶຄຽັຽັໄໄບງ ຖະ ີຽັໃ ຍາຄແຈໄ 

ຈງະຽາະ່າ ບຄຽັຖນະີ ໃ ີີຈຄທງຄາ ຽຄ ິີີຂາທຽັຽຄ າ ຖະ ່າີີຽນົ ບຄຄາ ຖນະຽນົ ໃ າີໄີ 

ທາໜາໜໄ ຸຈປໄບຽ 

ໃ ບງ ຖະ ຸຈຈູຄ ັຄງັຄຽັາຈີ ໃ ັກ່າແໄາແຈໄຈີນົາງ ເຍັຈາຖນະັຄນົາງ 

ຽຄ ິັກ່າແໄາແຈໄຈີີ ໃ ຸຈ ບຄັກ່າແໄາແຈໄຈີຽັບັຈັຍບຄປບຄາກຽຄ ິ ຽປາເໄບຄາເກິຈະກ່າກໃ ຼທແໄາ 

ຽາະຸຖັກະະີໄ ຽຄ ິີຖາາໄບຂໄາຄູຄ ຶ ໃ ຄເໄະນງຈເາຄີໄຍ່ ໃ ແຈໄນົາງ ທເຈກ່ ໃ າຸຖັກະະກາ 

ັກ່າແໄາຂບຄບຄະນົ ຸຈຖຄນົາງຽ ໃ ບີຖນະບ ໃ ດູ ໃ ່າຼຄຽຖັກໜໄບງ ຈັ ໃ ຄັໄບຄີ ໃ ເໄເກິຈະກ່າກໃ ຼທ 

ກັຍແໄາຶ ໃ ຄຽັບຄີ ໃ ຍ່ຖິຸຈ ນົ ຽກ ບຍຍ່ຖິຸຈ ບຄຈຄງັຄັກ່າທາປໄບແຈໄຈີບີກຈໄທງ ຶ ໃ ຄິງເໄຽປັຈຽ ໃ ບຄ 

ທ. 

ຖນະັຄາະິຈ່າາຽປັຈຖນະນົາງະິຈ ບາຈຖະນທໃ າຄກຸ ໃ ຈຼທກັຽບຄ ຽັ ໃ :ຽຄ ິກັຍ່າ ນົ 

ກັຍຖນະກຸ ໃ ບ ໃ ຽັ ໃ :ບຄກັຍັຄກະີ ຖນະຽນົ ໃ າີໄ່າາຽປັຈຽ ໃ ບຄເໄເຽປ ບ ຖະ ຽ ໃ ບຄະຈັຍໃ າຄໂ 

ຖນະີ ໃ ່າັ :ບຄຽນົ ບຄ (Cu and Zn) ບຄຍຕບ (Cu and Sn) ຽຄ ິະຽີຖີຄ (sterling silver) (Ag 

92.5% Cu 7.5%) ເກາຽປັຈນົຼຽຄ ິກ່ ໃ ເໄບຄ ຖະ ຽຄ ິຽັໃ ທເນງໃ ່າຖັຍ່າັໄຽັຽ ໃ ບຄະຈັຍ ຖະ 

ທັຈຊຸີໃ າຂບຄຽປາ. 

128

ຸຖັກະະຽີ 

າະຖາຄະຈຄຸຖັກະະຽີຍາຄບັຂບຄບຄ ຽຄ ິ ຖະ ່າ 

O 2 

H 2 O 

ປາຕ 

າຈ 

ບາີຈາຄ 

HCl ຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ 

H 2 SO 4 ຽຂັໄຂຸ ໄ 

HNO 3 ຽຂັໄຂຸ ໄ 

ຍາຽີປຄ 

ບທາຕີຽທ 

= ຍ່ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາ 

Cu Ag Au 

CuO Cu 2 O 

CuCl CuCl 2 

CuBr CuBr 2 

CuF 2 , CuI 

Cu 2 S CuS 

CuC + H 2 

Cu 2+ + SO 2 

Cu 2+ + NO 2 

Cu 2+ + NO 2 

129 

Ag 2 O 

AgF,AgCl,AgBr,AgI 

Ag 2 S 

Ag + + SO 2 

Ag + + NO 2 

Au 2 Cl 6 

Au 2 Br 6 

AuC + NO 2 

ຖນະ Cu Ag ຖະ Au ໄາ່ ໃ ກາຽກີຈະິກິຖິງາ່ະາ ທາໄາຽີ ໃ ຂຶໄາກ Cu ແນາ Au ່າຽັ 

ຖນະີ ໃ ຍ່ ໃ ໃ ບງະຽກີຈະິກິຖິງາກັຍາຈບ ໃ ເາະຖາຄະນົ ຸຍະິກິຖິງາຍາຄະິຈຂບຄາຈຽນົ ໃ າີໄກັຍາຈ 

ໃ າຄໂ ບຄຍ່ ໃ ນົ ູ ໄງນໄຼຄໃາງ ຽ ໃ ບະແທໄເບາກາຈຸ ໃ ຈັກະຽກີຈີຂຼທີ ໃ ິທ າຈັໄກາກຍັຈີ ໃ ຽັຍາຽີ 

ຽ ໃ ບຽກີຈຂຶໄຖໄທກ່ ໃ ະກນຸ ໄິທບຄຈຄແຈໄ ໄບຄກັຖນະນົ ຸ ໄງນໄຼ ແຈໄຽັດໃ າຄຈີ. 

2Cu + O 2 + CO 2 + H 2 O CuCO 3 . Cu(OH) 2 

ຽຄ ິະປັກາທາຽັຽຄ າຄາຂບຄັແທໄແຈໄຽັດໃ າຄຈີເບາກາຈກກະິ 

ໃ ໄບຄຍ່ ໃ ີູທເ 

ບາກາຈຽາະະຽປັຈເນໄຽຄ ິຈ່າຽ ໃ ບຄາກຽກີຈ Ag 2 S ຽ ໃ ບຄເໄີ ໃ ຽັຽຄ ິຽັີຈ່າ ນົ ີຽໄາຄໃາງເບາກາຈີ ໃ ີຖະ 

ິຈ ໃ ທ່າະຄຍ່ ໃ ໃ ຼຄ ່າຍ່ ໃ ຖະຖາງເບາິຈເຈບກາກບາີຈະຖະນທໃ າຄ HNO 3 ຖະ HCl 

ຽຂັໄຂຸ ໄີ ໃ ຽບີໄທໃ າບທາຕີຽງ ຽາະທໃ າຽກີຈບີບຄ [AuCI 4 ] - ຽິ ໃ ຄຖະຖາງ່ໄາແຈໄ. 

າຈະຂບຄາຈຸ IB 

າຈເຸ IB ຽັາຈຸຈຼທີ ໃ ີໃ າບກີຈາຄ ແຈໄູຄກທໃ າຽຖກີ ໃ ຂບຄຸ າຈະ Cu(II) ໝັໄຄກທໃ າ 

າຈະ Cu(I) ເາຈຖະຖາງ່ໄາ Cu + ຈິຕບບຕັຽຈແຽັ Cu 2+ ແລະ Cu 

2Cu + Cu 2+ Cu

Ag ີຸຖັກະະ ກັຍຖນະຈັ ໃ ຄີ ໃ າຈະຂບຄ Ag + ຽັາຈບີບຄ ະໃ າຄກັຍຖນະຈັ ໃ ຄດູ ໃ ຍໃ ບທໃ າບກ 

ີຈຂບຄ Ag ຖະຖາງ່ໄາແຈໄໜໄບງ ູທ ຖະ ປາຖກ່ ໃ ຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ ຖະ Ag + ີທໄູຄີ ໃ ະຽກີຈບີ 

ບຄ Ag(II) ກ່ ໃ ີ ໃ ຍ່ ໃ ໝັໄຄ ຖະ ຽັາຈບບກີແຈີ ໃ ປຄນົາງ ຽປາຍາຈຂບຄ Au(III) ນົາງກທໃ າ 

າຈີ ໃ Au ດູ ໃ ເໃ າບກີຈາຄບ ໃ າຈະຂບຄາຈຸ IB ຊ ກຕີຈິທເນໄຖນະແຈໄຄໃາງ. 

Cu 2 O ີີຈຄ ເກາກທຈກົ ູງກ ຊໄາໄກູ ຸງກຶ ໃ ຄຽັ່ໄາາີ ໃ ຕີຈິທແຈໄກັຍາຈຖະຖາງຍາຽີຂບຄຽກ ບ 

Cu(II) ະແຈໄຶກີຈຄຂບຄ ຽາະ Cu(I( ປີຈຕກີຈຍ່ ໃ ໝັໄຄະແຈໄ Cu 2 O ຽກ ບປີຈປັຈ ຖະ າຈຖະຖາງຂບຄ 

ຽກ ບ Cu(II) ັກີີໄາບຂຼທ ຽາະີບີບຄ [Cu(H 2 O) 4 ] 2+ 

Cu(OH) 2 ຽັຶກ ທຸ ໄີໄາ ປີຈຕກີຈີໄຖະຖາງບຽງແຈໄບີບຄີໄາກໃ 

130 

ຽ ໃ ບ ໃ ຍາຽີຖຄເາຈຖະຖາງ Cu(II) ະແຈໄ 

Cu(OH) 2 + 4 NH 3 (aq) [Cu(NH 3 ) 4 ] 2+ + 2OH - 

ຽກ ບ Cu(II) ີ ໃ ່າັ ຽກ ບູັຈ CuSO 4 ຍ່ ໃ ີ່ໄາຽັາຈີ ໃ ຍ່ ໃ ີີ ໃ ປີຈຕັຈີ ໃ ຽປາຽບີໄທໃ າຸີ CuSO 4 . 

5H 2 O ຽັຶກີໄາ ຸຄໃ ຄຈໄທງກາຖະຖາງບຄເ H 2 SO 4 ຽຂັໄຂຸ ໄ ຖະ ປໄບ CuSO 4 ີະນງຈນົາງດໃ າຄ 

ຽັ ໃ :ເໄເກາຽປັຈີງໄບ າຈີ ກາູຍບຄຈໄທງແໄາ ກາບກໜັຄ ເໃ CuSO 4 ່າທຽຖັກໜໄບງຽ ໃ ບ 

່າຖາງານົ ໃ າງ. 

Ag ເາຈະ ໃ ທແີໃ າບກີຈາຄ +1 ກຄກັຂໄາກັຍຽກ ບ Cu(II (ຽິ ໃ ຄີຸຖັກະະາຕາກ 

ຽິກ ຽກ ບ Ag(I) ຸກະິຈຽັາຈແຈບະກຽິກ ຖະ ຽກ ບຍຸກະິຈຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາ Ag + ຽກີຈບີບຄ 

ແຈໄ່າທນົາງຽັ ໃ :[Ag(CN) 2 ] - , [Ag(NH 3 ) 2 ] + ຽປາຶ ໃ ຄຽນັແຈໄທໃ າຽຄ ິຖະຖາງແຈໄເາຈຖະຖາງ NaCN ນົ 

AgCl ຖະຖາງເາຈຖະຖາງບຼ ັໄຄີໄຽາະຽກີຈບີບຄ. 

AgF ຽັຽຄ ິປາ ຖະິຈຈຼທີ ໃ ຖະຖາງ່ໄາແຈໄ ຽຄ ິປາ ຖແທ່ ໃ ຄະນທໃ າຄ ະີີ່ໄາຖຄດໃ າຄແທ 

ຽ ໃ ບຊ ກຄ ທາແທ່ ໃ ຄະນທໃ າຄຂບຄຽຄ ິປາ ຖຽັະນງຈນົາງຽປັຈບິັຖັຽ ບຍີຊໃ າງປູຍ ັກ 

ເໄ AgBr ເີໄຽຄ ິີຕັຈ AgNO 3 ຽັາຈະີ ໃ ່າັຂບຄຽຄ ິ ຽາະຽັຽກ ບີ ໃ ຖະຖາງ່ໄາແຈໄນົາງ ເໄນົາງ 

ເກາຸຄໃ ຄາຈຽີເທຄກາບຸຈານະກ່າກາຊໃ າງປູຍ ຸຄໃ ຄາຈະຂບຄຽຄ ິະິຈໃ າຄໂ ກາູຽຄ ິ 

ຈໄທງແໄາ ຖະ ກາຽປັຈທໃ . 

າຈຸ IIB 

າຈັຄກະີ Zn, Cd ຖະ ຍານົບຈ Hg ດູ ໃ ເຸ IIB ຽິ ໃ ຄດູ ໃ ໄາງຸຈຂບຄກຸ ໃ d ເາະຖາຄາຈູ ຄ 

ໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຂບຄບາໃ (n-1)d 10 ns 2 ຈງີບບກຍີ d ຽັ ຽຊິຄທໃ າດູ ໃ ເະາຍບີບຄກ່ ໃ ຄງັຄ່າທ 

ຽບຽຖັກຕຄ d ຍ 

10 ຽາະຽນຈີໄຍາຄຍ່ ໃ ຖທາຈຸ IIB ຽັາຈຕັຄີຄ. 

ະຊາີ ໃ ຍຽນັ ຖະ ກາຸຄໃ ຄ 

ັຄກະີຽັຖນະີ ໃ ແທ່ ໃ ະິກິຖິງາຽີ 

ຶ ໃ ຄຍ່ ໃ ຍຽນັາຈຽຖີເ່າະາຈ 

ປໃ ີ ໃ ່າັຂບຄັຄກະີ 

ໃ ZnS ່າປໃ າຂາຄຽ ໃ ບໃ ຼຸທຽັບກີຈ ຖໄທຶ ໃ ຄປີຈິທບກີຈຈໄທງຊໃ າກກເບຸນະູູຄ ັຄກະີີ ໃ

ແຈໄບບກາະຽັບາງ ຖະ ເນໄທຍໜໄຽັາຈນົທ ນົ ບາຈທຍໜໄເນໄຽັາຈຂຄຽຖີງເາະະີ ໃ 

ຽດັແຈໄຸ ໃ ັຄກະີຖະບຼຈຽບີໄທໃ າ :ຸ ໃ ັຄກະີ 

2ZnS + 3O 3 2ZnO + 2SO 2 

ZnO + C Zn + CO 

ບີກທິີໜຶ ໃ ຄີ ໃ ເໄເກາງກຖນະັຄກະີາກປໃ ແຈໄກໃ ກາ່າຽບາປໃ ີ ໃ ຂາຄຖໄທາຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ 

H 2 SO 4 ຽ ໃ ບງກັຄກະີບບກຽັັຄກະີູທເາຈຖະຖາງ ຖໄທ່າແງກະນົາງຈໄທງແໄາແຈໄຖນະ 

ັຄກະີ. 

າ່າະາຈຍຽນັ Cd ເປໃ ຂບຄັຄກະີ ຖະ ແຈໄຖນະ Cd າໄບໂກັຍັຄກະີ .Cd ີຸຈ 

ຈ່ ໃ າກທໃ າັຄກະີ ຶ ໃ ຄງກບບກາກກັແຈໄຈງກາກັ ໃ ປໃ ຂບຄຍານົບຈໃ HgS ຽິ ໃ ຄຽັປໃ ີຈຄຽຂັໄ ງກ 

ບບກາແຈໄຈງກາຂາຄ HgS ເບາກາຈ ຖໄທຽປັຈເນໄຍ່ຖິຸຈຈໄທງກາກັ ໃ . 

HgS + O 2 Hg + SO 2 

ຸຖັກະະີິກ ຖະ ະນງຈ 

ຖນະັຄາະິຈຽັີຂາທຽຄ ິ ັຄກະີ ຖະ Cd ຽັຖນະີ ໃ ຂໄບຂໄາຄບໃ ບ ີຸຈນົບນົທ ຖະ 

ຸຈຈ່ ໃ າ ັຈທໃ າຽັຖນະີ ໃ ຽັບາງແຈໄຄໃາງ ັຄກະີັໄຽ ໃ ບຽັາຈນົທກ່ ໃ ແນົຖ ໃ ັຄງັຄຍ່ ໃ ໃ ບງນຈຽ ໃ ບຽດັ 

ຖຄຽັາຈຂຄ ຍານົບຈຽັາຈນົທເບຸນະູ່າະຈາ ຽາະີຸຈປໄບຽ 

ໃ 

ບງ -39 ຍານົບຈຽັບາງແຈໄ 

ຄໃາງ ບາງຂບຄຍານົບຈຽັິຈ ຊໄານາງເຽຂໄາແເປໃ າຄກາງຼຄໃ ຽຖັກໜໄບງກ່ ໃ ຽັບັະຖາງ ຍານົບຈີທາ 

ໜາໜໄູຄຽຊິຄ 13.6g.cm -3 

ັກ່າແໄາ ຖະ ທາປໄບແຈໄຈີ ່າະິຈຂບຄກາຂະນງາງທຽ ໃ ບແຈໄປັຍ 

ຽກ ບຍຄີ ໃ ເໃ ທຄບຸນະູ 0 ນາ 300 ຖະ ຽັາຈນົທີ ໃ ຍ່ ໃ ໃ ຼກກໄທ ຈັ ໃ ຄັໄຶ ໃ ຄເໄຍານົບຈຽປັຈຽີ 

ີຽີ ຖະ ຽ ໃ ບຄາກທາໜາໜໄີໃ າູຄ ຶ ໃ ຄເໄຽປັຈຽັຍາຕບຈີຽີ (ຽັຽ ໃ ບຄທັຈກທາຈັຍັງາ 

ກາຈ) ຖະ ່ີຽີ (ຽ ໃ ບຄ ທັຈທາຈັີ ໃ ີຖັກະະຽັນົບຈກໄທປູຍັ (U tube) ເໄທັຈທາຈັຂບຄ 

າຈນົທາກປູຍໃ າທາຈັີ ໃ ບໃ າແຈໄ) 

ຽປາິງເໄັຄກະີຽ ບຍຽນົັກ ນົ ຽນົັກກໄາກັຂີໄໝຼຄ ຖະ ງັຄເໄຽປັຈຖນະບີກນົາງະິຈຽັ ໃ : 

ບຄຽນົ ບຄ ຽຖຖນໄຄ ນົ ຊໃ າແາງີ ໃ ຽປັຈຈໄທງັຄກະີ ະຖີາັຄກະີີ ໃ ເໄເີໜຶ ໃ ຄໂຽັ່າທນົາງ Cd 

ເໄຽປັຈາຈ ກັ Cd ຈູຈິທຕຄແຈໄຈີ ຶ ໃ ຄເໄຽປັຈໃ ຄທຍຸເຽ ໃ ບຄະິກບິທຽົງ ຍານົບຈຖທກັຍ 

ຖນະ ໃ ທແ )ງກຽທັໄ Fe, Co, Ni ຖະ Pt) ແຈໄຖນະະຽິ ໃ ຄບາຈະຽັາຈຂຄ ນົ າຈນົທເ 

ບຸນະູ່າະຈາ ຖນະະຂບຄຍານົບຈນົາງະິຈີະນງຈຽັ ໃ :Ag-Sn-Hg ເໄບັຈຂໄທ Sn-Hg ເໄ 

ຽ ບຍທໃ 

131

າະຖາຄະຈຄຸຖັກະະຂບຄາຈຸ IIB 

Zn Cd Hg 

ຖັຈະໝີບາ)ຖນະ( )pm) 

137 

154 

157 

ຖັຈະໝີບີບຄ (pm) 

74 

97 

110 

ທາໜາໜໄ (g.cm -3 ) 

7.13 

8.64 

13.6 


ໃ ບງ 

419 

321 

-39 

ຸຈຈ 

907 

765 

357 

H vap kJ.mol -1 

115 

100 

58 

ະຖັຄຄາກາກທຽັບີບຄຂັໄ 1 )kJ.mol -1 ( 

906 

867 

1006 

ຂັໄ 2 )kJ.mol -1 ( 

1732 

1630 

1809 


1.66 

1.46 

1.44 

(V) X 2+ + 2e - 

ຽຖກບ່ຈີຽັ 

ໃ າ O.N 

X 

-0.76 

4; 6 

+2 

-0.40 

4;6 

+2 

+0.84 

2;4 

+2 +1 

ຸຖັກະະຽີ 

ໃ າບກີຈາຄຂບຄາຈຸ IIB ຈງ ໃ ທແໃ +2 ໃ Hg ີໃ າບກີຈາຄ +1 ຈໄທງຸຖັກະະຽັ 

ຖນະນົ ູຈາຸາກ Zn ນາ Hg ທາທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາີໃ າບໃ ຼຄ ເການົ ຸຈຖຄ ກັ Zn ຖະຖາງເບາີຈ 

ແຈໄຄໃາງແຈໄ H 2 ຍານົບຈຽັຖນະີະກຸະິຈໜຶ ໃ ຄ ຍ່ ໃ ທໃ ບຄແທ່ ໃ ະິກິຖິງາຽີ ເບຸນະູ 25 ຍ່ ໃ ີ 

ະິກິຖິງາເບາກາຈນໄຄ າກໃ າ 

ໃ ທ Hg ັໄ ຊ ກບກິຈງາກ່ໂກັຍ Ag ( Ag = +0.80V) 

າະຖາຄະຈຄະິກິຖິງາຽີຂບຄາຈຸ IIB ກັຍາຈຍາຄະິຈ 

ະຈຄທໃ າ Zn ກັຍ Cd ຽັາຈຕີຈິທ ຶ ໃ ຄິຈາກ Cu ຖະ Ag ເຸ IB 

ບາກາຈ)ຽາ( 

ປາຕ(X) 

າຈ 

HCl າຄ 

NaOH ປໄບ 

HNO 3 , H 2 SO 4 

ແຈໄບກິຈ MO ເບຸນະູີ ໃ ຍ່ ໃ ູຄນົາງ່າຖັຍ Zn ຖະ Cd ຖະ ດູ ໃ 300 

ແຈໄ MX 2 (M=Zn and Cd) Hg 2 X 2 , HgX 2 

ແຈໄ MS 

Zn ຖະ Cd ແຈໄ H 2 ່າຖັຍ Hg ຍ່ ໃ ຖະຖາງ 

Zn ຽ ໃ າັໄີ ໃແຈໄ H 2 ຖະ [Zn(OH) 4 ] 2- 

ັຄາະິຈຽປັຈະິກິຖິງາກັຍ HNO 3 ຖະ H 2 SO 4 ປໄບ ຖະ ຽຂັໄຂຸ ໄ 

່າຖັຍ Hg 

132

າຈະຂບຄາຈຸ IIB 

ຽຊິຄາຈະຂບຄາຈເຸ IIB ີູຈ ກັຍາຈະຂບຄາຈເຸ IIA ໃ ທໃ າີຸຖັກະະາຄ 

ຈໄາບີບຄໜໄບງກທໃ າ ຸຖັກະະີໄີໃ າບໃ ຼຄນົ ຸຈຖຄແາຸ Zn Cd Hg າຈະ Hg ັກະຖະຽນີງ 

ຖະຽນີຈ ຖະ ຖະຖາງເາຈຖະຖາງບຄະາຈແຈໄນົາງກທໃ າາຈະຂບຄ Zn ຖະ Cd ທເຈກ່ ໃ າ Zn 

ຖະ Cd ຽັຖນະີ ໃ ີະາຍຂໄທແໄາຖຍາກາຄ ຖະ າຈະກ່ ໃ ງັຄີຸຖັກະະທາຽຖດູ ໃ ່າຽັ ໃ : 

ບກີຈຽປັຈເນໄຖະຽນີຈແຈໄ ບກາກາຈະີຖັກະະປູຍຍຍບີບຄໄບງກທໃ າຖໄທ າຈຸ IIB ງັຄກໃ າຄ 

າກາຈຸ IIA ບີກດໃ າຄໜຶ ໃ ຄ :າຈັຄາະິຈຽກີຈາຈະີ ໃ ໝັໄຄ ທາໝັໄຄຽີ ໃ ຂຶໄາກ Zn 

ແນາ Hg ຖະ າກຈທໃ າຽຖກບ່ຈີຽຽີຂບຄ Hg ີ ໃ ຍະຽໝີ (2;4) ີໃ າ່ ໃ າກທໃ າຽຖກບ່ຈີຽຽີຂບຄ Zn 

ຖະ Cd (2;6) 

ັຄກະີບກີຈ ZnO ຽັາຈະີ ໃ ່າັີ ໃ ຸຈຂບຄັຄກະີ ຽັຸ ໃ ີຂາທ ເໄຽັາຈີ ເໄເກາ 

ຽປັຈີາ ຖະ ເໃ ເະຖິຈະັດາຄຽ ໃ ບໄບຄກາດາຄີຂາທ ຖະ ງັຄເໄເບຸຈານະກ່າຽຕາິກ ັຄກະີບກ 

ີຈງັຄີຸຖັກະະໃ າຽ ໄບຖກ່າບີກ ຶ ໃ ຄ່າາເໄຽັດາຖໄາຄຍາຈ ຖະຍາຈ ແແໝໄ ີຂບຄ ZnO ໃ ຼຽັ 

ີຽນົ ບຄຽ ໃ ບຽາເນໄປໄບຂຶໄໄ CdO ັໄຽັາຈີຂາທດູ ໃ 0 

, ີຽນົ ບຄດູ ໃ 25 

ຖະ ໃ ຼຽັີຈ່າຽ ໃ ບຽາ 

ຽ ໃ ບ ໃ ຍາຽີຽັ ໃ :NaOH ຖຄເາຈຖະຖາງ Zn 2+ ນົ Cd +2 ະແຈໄຶກປີຈຕກີຈີຖັກະະຽັທຸ ໄ 

ຂາທ Zn(OH) 2 ຽັາຈີ ໃ ຽັັຄບາີຈ ຖະ ຍາຽີ ຖະຖາງແຈໄັຄເບາີຈ ຖະ ເຍາຽີ 

ໃ 

Zn(OH) 2 + 2H + Zn 2+ + 2H 2 O 

Zn(OH) 2 + 2OH - [Zn(OH) 4 ] 2- 

ໃ Cd(OH) 2 ຍ່ຖະຖາງເຍາຽີ ປີຈຕກີຈັຄບຄະິຈຖະຖາງເາຈຖະຖາງບາີງັກ ຖະ າຈ 

ຖະຖາງີງາທແຈໄາຈ 

ໃ 

Zn(OH) 2 + 4NH 3 [Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ + 2OH - 

Zn(OH) 2 + 4CN - [Zn(CN) 4 ] 2- + 2OH - 

ZnS ີີຂາທ ເໄຽັໃ ທະກບຍຂບຄີຂາທິ ຽິ ຄີ :BaSO 4 ກັຍ ZnS, ZnS ກັຍ CdS ີ 

ຖັກະະຄຽນົ ໄບ ຶ ໃ ຄເໄຽປັຈ່ຖະາຍ. 

ກາີ ໃ ຽປາເໄັຄກະີຽ ໃ ບຍຽນົັກຽ ໃ ບກັຽນົັກຽຂໄາໝໄຼຄັໄ 

ກ່ ໃ ຽ ໃ ບຄາກເບາກາຈຸ ໃ ີ ໃ ໜໄາຖນະະີ 

ັຄກະີກາກຍັຈີ ໃ ຽັຍາຽີ Zn(OH) 2 . ZnCO 3 ກນຸ ໄຽັໃ ຍາຄ ຽິ ໃ ຄໃ ທງໄບຄກັການົ ຸ ໄງນໄຼຂບຄ 

ຖນະແ່າ ຽນົັກຽ ບຍັຄກະີແຈໄຽປັຈ່ ໃ ່ໄາ ໃ ັຄກະີ ຖະ ບ ໃ ໂ ັຄກະີຊ ກບກິຈຄໃາງກທໃ າຽນົັກ ຽ ໃ ບຽບາ 

ັຄກະີຽ ບຍຽນົັກແທໄຶ ໃ ຄໄບຄກັຽນົັກຍ່ ໃ ເນໄຽຂໄາໝໄຼຄ ບກັໄງັຄຽກີຈບກີຈ ຖະ ກາກຍັຈີ ໃ ຽັຍາຽີຂບຄ 

ັຄກະີກຸິທໜໄາຂບຄັຄກະີບີກັໄໜຶ ໃ ຄຽັກາຽີ ໃ ກາໄບຄກັຽນົັກຽຂໄາໝໄຼຄແຈໄນົາງຂຶໄ. 

Hg(II) ຍ່ ໃ ີປີຈຕກີຈ ຖະ ກາກຍັຈ ຽກ ບ Hg(II) ໃ ທເນງໃ ຖະຖາງ່ໄາແຈໄ ງກຽທັໄໄູທ ,ບີບຈຈທ , 

ຈະັຈ ຖະ ບບກາຽຖຈ HgS ີະາຍກາຖະຖາງແຈໄ່ ໃ ານົາງ (K sp =1.6 10 -54 

)ຖະ ງັຄຍ່ ໃ ຖະຖາງເ 

133

HNO 3 ຽຂັໄຂຸ ໄປໄບ ໃ ຖະຖາງເບທາປີຽງຽາະຽກີຈບີບຄ [HgCl 4 ] 2- 

ຖະຽນີຈແຈໄ ນົບນົທຖໄທຍ່ ໃ ັກ່າແໄາ ຖະຖາງ່ໄາແຈໄຈີ 

134 

HgCl 2 ຽັຽຖກຸທາຽຖ 

ໃ ເາຈຖະຖາງຍ່ ໃ ັກກທຽັບີບຄ HgCl 2 

ຊ ກຕີຈິທແຈໄຄໃາງຈງ Sn 2+ ທິີີໄເໄກທຈນາ Hg 2+ ( ນົ Hg ຈງໃ ຼຽັ HgCl 2 ກໃ ບ) ະຖິຈຂບຄຽຕຈູກຄ 

ບາຈຽັຶກີຂາທ HgCl 2 ນົ ຍານົບຈ ຖໄທໃ ທໃ າະເໄະຖິາ Sn 2+ ໄບງ ນົ ນົາງ HgI 2 ຽກີຈະິກິຖິງາ 

ກັຍບີບຈຈທແຈໄບີບຄ [HgI 4 ] 2- 

HgI 2 + 2 I - [HgI 4 ] 2- 

າຈຖະຖາງີ ໃ ຽັຍາຽີຂບຄ K 2 [HgI 4 ] ຽບີໄທໃ າ ຽຽຖີຕຕີຽບຽ ຽິ ໃ ຄຽປັຈະິກິຖິງາກັຍບາີງັກ 

ແຈໄີ່ໄາາ ຽຊິຄທໃ າະີບາີງັກຼຄຽຖັກໜໄບງກະຍບກແຈໄ ຶ ໃ ຄເໄຽັທິີກທຈນາບາີງັກບີກທິີໜຶ ໃ ຄ. 

າຈະບກີຈ, ປີຈຕກີຈ ຖະ ູທຂບຄ Hg(I) ຍ່ ໃ ໃ ບງີາຈະີ ໃ ໝັໄຄ )ເາຈຖະຖາງ( 

ແຈໄກໃ : Hg 2 X 2 ( X=Cl, Br, I) ຖະ Hg 2 SO 4 ເາຈຖະຖາງ່ໄາ Hg(I) ິບຕບຕັຽັແຽັ 

Hg(II) ຖະ Hg ຽາະໃ າ E 0 2+ 

ຂບຄະິກິຖິງາ Hg 2 Hg 2+ + Hg ີໃ າ V 0.14- 

ຽປັຈເນໄ G 0 = 14 KJ 

ໃ າຈເຈກ່ ໃ າີ ໃ າາຈນົ ຸຈທາຽຂັໄຂຸ ໄຂບຄ Hg(II) ເາຈຖະຖາງຈງຽປັຈເນໄຽກີຈາຈີ ໃ ຍ່ ໃ ຖະຖາງ ນົ 

ຽກີຈາຈຽັໄ ບາຈະຽປັຈເນໄຽກີຈ ິບຕບຕັຽັແຈໄັຄັໄ )ນົັກຂບຄຽຖີ າຽິຖິຽບ( ຈັ ໃ ຄັໄ: 

າຈ່າທນົາງະິຈ ຽັ ໃ :ປີຈຈກິຈ ,ູທ ຖະ ຖີກໃ ທນົາງຽປັຈເນໄ Hg(I) ິບຕບຕັ 

ຽັ ແຈໄຽກ ບ Hg(I) ຸກະິຈຍ່ ໃ ຖະຖາງເ່ໄາີາຈ ຖະ ຽີຕກົ່ຕາຈ ບີບຄ Hg(I) ຽັບາູ ໃ ະກບຍຈໄທງ 

ບາ Hg 2ບາີັະ່ ໃ ກັ ຈັ ໃ ຄັໄ ຽປາຶ ໃ ຄເໄ Hg 2+ 2 ບີບຄ Hg(I) ີ ໃ ະຂຼທໃ າ Hg + 

ນົັກການົາງດໃ າຄະໜັຍະໜູກາີັະ Hg – Hg ເຽກ ບ Hg(I) ຽັ ໃ : 

1. ກາທິຽາະຶກຽີິຈຕີ (I) ກົ່ຕທຈໄທງຖັຄີຽບັກ ຍທໃ າຄໄາຄຽັຽັໄ ໃ Cl – Hg – Hg – Cl 

2. ກາ່າແໄາຂບຄຽກ ບ Hg(I) ີ ໃ ີ ແໄາຍັຸ 1-ຽັຖັກະະຂບຄຽບຽຖັກຕຖິຈີ 

ໃ ີແໄາຍັຸຍທກ 

ຽ ໃ າ +2 

3. ຕາັະຽັກັຂບຄຽກ ບ Hg(I) ະຈຄຽັໄີ ໃ ຍບກຽຊິຄກາັ ໃ ະຽ ບ Hg – Hg 

4. ຽກ ບ Hg(I) ຽັແຈບະກຽິກ ະຈຄທໃ າຽບຽຖັກຕຄັຍຽັູ ໃ ັໄຄໝຈຊໄາບີບຄຽັຍຍ Hg + ກ່ະ 

ີຽບຽຖັກຕຄຈຼທ 

5. ປຄແໄາຂບຄຽທທາຽຂັໄຂຸ ໄີ ໃ ີຈບີບຄ Hg(I) ະຈຄທໃ າະໄບຄີກາຊໃ າງບບຄຽບຽຖັກຕຄ 

ຶ ໃ ຄະ່າັກັຍຂບຄຽີ 

ຽກ ບ Hg(I) ີ ໃ ່າັ Hg 2 Cl 2 ເໄຽັດາ ຽບີໄທໃ າ :າຖຽຖ ກາີ ໃ ເໄຽັດາແຈໄຈງຍ່ ໃ ີິຈຽາະ 

Hg 2 Cl 2 ີາທະຖະຖາງແຈໄ່ ໃ ານົາງ ຽກ ບຽີີທຕີ (I) ຽປແຖຈ ກັຍຽກ ບີຖຽທຈຕຽປແຖຈນົາງະກາຽັ ໃ :Hg 2 F 2 

2+ 

ຖະຖາງເ່ໄາ AgF າທະຖະຖາງແຈໄນົ ຸຈຖຄາກົ່ຕທຽຊິຄບີບຈ ກັກັຍ Hg 2 ຍ່ ໃ ຽກີຈບີບຄ Ag + ເາຈ 

ຖະຖາງບບຽີງ AgCl ຖະຖາງແຈໄຽາະຽກີຈ [Ag(NH 3 ) 2 ] + ໃ Hg 2 Cl 2 (II) ບີົ່ແຕຈ 

HgNH 2 Cl ) ຶກີຂາທ (ຖະ ຍານົບຈ )ີຽາຈ່າ 

Hg 2 Cl 2 (s) + 2 NH 3 HgNH 2 Cl(s) + Hg(l) + NH + 4 + Cl - 

ະິກິຖິງາບັີໄເໄຽັິ ໃ ຄຍຄຍບກທາກໃ າຄຖະນທໃ າຄ AgCl ກັຍ Hg 2 Cl 2 

ີ

ຍຈີ 16 

າຈະບ່ຈີຽັ ຖະ ບີບຄ 

ຖນະຕັຄີຄຽກີຈ າຈະບ່ຈີຽັ ຖະ ບີບຄແຈໄຄໃາງ .າຈະບ່ຈີຽັັກີຸ 

ຖັກະະິຽຈຍາຄດໃ າຄ ຽັ ໃ :ີີໃ າຄໂ ຖະ ຽັາຈີ ໃ ຊ ກຈູຈຈໄທງໃ ຽນົັກ ຂະໜຄທິາຽີີ ໃ ທໃ າຈໄທງາຈ 

ະບ່ຈີຽັ ຖະ ບີບຄຽບີໄທໃ າຽີກບ່ຈີຽັ ຽິ ໃ ຄີະນງຈເາຄຽີທິຽາະ ຖະ ເາຄ 

ບຸຈານະກ່າ ຽັ ໃ :ກາງໄບີ ກາູຍຖນະ ກາກໄ່ໄາຽີງ. 

ິງາ: 

າຈະບ່ຈີຽັ າຈະີ ໃ ບາ ນົ ບີບຄຖນະກາຄີຽຖກຸ ນົ ບີບຄ ຽິ ໃ ຄຽບີໄທໃ າຖິກຈ 

ນົ ຸບ່ຈີັຈບໄບປບຍ .ຖິກຈັກະ່ ໃ ກັຍບາກາຄຈໄທງັະທາຖັຄຽຍຍບ່ຈີັຈ ນົ ຽບີໄບີກດໃ າຄ 

ໜຶ ໃ ຄທໃ າ :າຈະ. 

ັກຽີະທິ ໃ Werner ແຈໄະງາງາບະິຍາງຽຖ ໃ ບຄາຈະບ່ຈີຽັາັໄຄໃ ີ 

1893ິ ໃ ຄ່າັຂບຄິຈະຈີຽທີຽີໃ ບາຖນະກາຄີທາຖັຄບຄະິຈ 

ຽຖັກຕຄີ ໃ ນົ ຸຈບບກແເກາຽກີຈບີບຄຖນະ 

. 

ະິຈໜຶ ໃ ຄຂຶໄດູ ໃ ກັຍ່າທຽບ 

ໃ ທະິຈີ ໃ ບຄັໄ່າຖັຍີັະກັຍຸບາີ ໃ ຽບີໄທໃ າຖິ 

ກຈ ຽັ ໃ :Co ີກົ່ຕທກກະິໃ CoCl 3 ຈງຽບຽຖັກຕຄາາກບາ Co ແນາບາ Cl ໃ ຊໄາ 

ີ NH 3 ດູ ໃ ່າ ກຍາ )III( ກົ່ຕທະຽກີຈາຈະ ຽັ ໃ : CoCl 3 .6NH 3 ຽິ ໃ ຄບາຈຂຼູຈຽັ 

[Co(NH 3 ) 6 ]Cl 3 NH 3 ຽັຖິກຈີ ໃ ີັະຈງກຄກັຍບີບຄ Co 3+ ບີບຄຖນະຖທກັຍຖິກຈຽບີໄທໃ າບີບຄ 

າຈີໄີ [Co(NH 3 ) 6 ] 3+ ຽັບີບຄ. 

ຊໄາຖິກຈຽັບີບຄ ແໄາຍັຸຂບຄບີບຄີໃ າຽ ໃ າກັຍຍທກຂບຄບີບຄຖນະກັຍບີບຄຂບຄຖິກຈ ຖິ 

ກຈະີຽບຽຖັກຕຄູ ໃ ຈຈຈໃ ຼທຽິ ໃ ຄະຽກີຈັະທາຽຖ 

ຍທກ ທດໃ າຄຖິກຈີ ໃ ຽັບີບຄຖຍ :Cl - 

ຽັໄ. 

ບີບຄ ບີບຄຖນະ ຖິກຈ 

[Ag(NH 3 ) 2 ] + Ag + NH 3 2 ຽຖກຸ 

[Cu(NH 3 ) 4 ] 2+ Cu 2+ NH 3 4 ຽຖກຸ 

[Fe(CN) 6 ] 4- Fe 2+ CN 6 ຽຖກຸ 

[Fe(CN) 6 ] 3- Fe 3+ CN 6 ຽຖກຸ 

[Co(NH 3 ) 4 Cl 2 ] + Co 3+ NH 3 4 ຽຖກຸ 

Cl 2 ຽຖກຸ 

ຍຍບ່ຈີັຈແຈໄກັຍບີບຄຖນະຽິ ໃ ຄຽັບີບຄ 

CN - OH - ໃ ທຖິກຈີ ໃ ຽັຽຖກຸແຈໄກໃ NH 3 H 2 O, CO 

135

ບີບຄີ ໃ ີແໄາຍັຸຍທກ ບາຈະຖທທກັຍບີບຄຈໃ ຼທີ ໃ ີບີບຄຖຍຽັາຈະກບ່ຈີຽັ ຽັ ໃ : 

[Ag(NH 3 ) 2 ]Cl ຖະ ເຖັກກະະຈຼທກັບີບຄີ ໃ ີແໄາຍັຸຖຍກ່ ໃ ບາຈະຖທກັຍບີບຄຈໃ ຼທີ ໃ ີແໄາ 

ຍັຸຍທກ ຽັ ໃ :K 4 [Fe(CN) 6 ] 

າກຖິກຈີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄູ ໃ ຈຈຈໃ ຼທີ ໃ ະເນໄກໃ ບີບຄຖນະັໄ ຊໄາີຽບຽຖັກຕຄີ ໃ ເນໄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄແຈໄ 1 

ບາະຽບີໄທໃ າຖິກຈງູິຽຈຽ ນົ ຽຈຽ ທດໃ າຄຖິກຈງູິຽຈຽ ແຈໄກໃ NH 3 , Cl - , N , 

C 6 H 5 N ຽັໄ ຖິກຈບາຈີບາີ ໃ ເນໄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄນົາງກທໃ າ 1ບາ ຽິ ໃ ຄຽບີໄທໃ າຖິກຈັຖິຽຈຽ 

ນົ ຖີຽຈຽ ຽຖກຸຽບີຖຈີບາີ NH 2 CH 2 CH 2 NH 2 ີບາ N ບຄບາ ເນໄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄແຈໄ 2 

ູ ໃ ຶ ໃ ຄັຈຽັຈິຽຈຽ ບີບຄ [Cu(NH 2 CH 2 CH 2 NH 2 ) 2 ] 2+ ີຄໄາຄ 

CH 2 H 2 N 

CH 2 H 2 N 

Cu 

2+ 

NH 2 CH 2 

NH 2 CH 2 

ຽິ ໃ ຄາງັຄບຄຂບຄຽຖກຸຽບີຖຈີບາີ່ ໃ ກັຍບີບຄຂບຄ Cu ຽປັຈເນໄຽກີຈທຄະິຈນໄາບາ ຂະຍທ 

ກາຽກີຈຽັທຄຍຍີໄຽບີໄທໃ າ ີຽຖັ າຈະີ ໃແຈໄຽບີໄທໃ າ າຈະີຖັຈ ຽັ ໃ : 

[Cu(NH 2 CH 2 CH 2 NH 2 ) 2 ] 2+ S ຍາຄຽ ໃ ບະຽບີໄຖິກຈັຖຈິຽຈຽທໃ າີຖັຈ. 

ຽປາະຍ າທໃ າຽຖກກບ່ຈີຽັຽຖ ໄບງໂເຽຖ ໃ ບຄຂບຄບີບຄຖະ າຈ ່າີໄໝາງຽຊິຄ່າທບາ 

ຂບຄຖິກຈີ ໃ ເນໄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ ຖະ ີັະກັຍບີບຄຖນະ ບາຽນົ ໃ າີໄບາຈາາກຽຈຽ ນົ ຖີ 

ຽຈຽກ່ ໃ ແຈໄ ທດໃ າຄຽັ ໃ :[Co(NH 3 ) 6 ] 3+ ຖະ [Co(en) 2 Cl 2 ] + ຽຖກກບ່ຈີຽັຂບຄກຍາີໃ າຽ ໃ າກັຍ 6 

ຽ ໃ າກັ ຽາະີບາເນໄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄດູ ໃ ປບຍບີບຄ Co 3+ ຖທັຄໝຈ 6ບາ ຽຖກກບ່ຈີຽັີ ໃ ຍຽນັ 

ນົາງເາຈະກບ່ຈີຽັໃ 4 , 2ຖະ 6 

າະຖາຄຖິກຈຍາຄະິຈ 

ຖິກຈງູີຽຈຽ 

ູຈ 

NH 3 

X - (ບີບຄປາຕ) 

CN - 

OH - 

C 

S 

O 2- 

NO 

CO 

ໃ ຂບຄຖິກຈ 

ບີ 

ປາຕ 

ແງາ 

ປີຈຕກ 

ກາກຍຈ 

ູຽ 

ບບກ 

ີຕິທ 

ກາກຍິທ 

136

ຖິກຈັຖຈີຽຈຽ 

ບາີ ໃ 

ໃ ຖະ ູຈ 

ທນງ່ໄ 

ເນໄ e - 

ຈີບາີຽບາ NH 2 CH 2 CH 2 NH 2 

1,10-ີຕຖີ 

ບີບຄບບກາຖັຈ 

O 

O 

ບີບຄກຕີຽັຈ NH 2 CH 2 C 

C 

ຽບິຖິຈີບາີຽຕາບາຽັຈ 

C 

O 

O 

N 

2- 

N 

En 2 

2 

O-phen 

C 2 

2 

Gly - 1 

EDAT 4- 

6 

137

O 

O 

4- 

O 

C 

CH 2 

CH 2 

C 

O 

N 

CH 2 CH 2 N 

O 

C 

CH 2 

CH 2 

C 

O 

4 

O 

O 

I. ັະເບີບຄ 

ກາຽກີຈັະຖະນທໃ າຄບີບຄຖນະກັຍຖິກຈ 

ປບຈປູຍປໃ າຄບີບຄບາຈບະິຍາງແຈໄຈໄທງິຈະຈີ 

ັະທາຽຖ ຖິກຈັໄຊ ແຈໄທໃ າຽັຍາຽີຖີທບິ ເນໄູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄແຈໄ ໃ ທບີບຄຂບຄຖນະ ນົ ບາທກາຄ 

ຽປັຈໜໄາີ ໃ ຽັບາີຈຖີທບິ ປັຍູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄາກຖິກຈຽຂໄາແເບບກຍີານທໃ າຄ ີກາັໄບກັຖະນທໃ າຄ 

ບບກຍີາຂບຄຖິກຈີ ໃ ີູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ ກັຍບບກຍີານທໃ າຄຂບຄບີບຄຖນະຽກີຈັະທາຽຖຍຍບ່ຈີ 

ັຈ ບກາກັໄ ກາຽກີຈບີບຄໝັໄຄງັຄຽ ໃ ບຄາາກແປຍຕິຈແຈຽັຂບຄບບກຍິາບາຖນະ ຖະ 

ແປຍຕິຈບບກຍິາີິຈາຄະຽາະ ຈັ ໃ ຄັໄບີບຄຶ ໃ ຄີປູຍປໃ າຄຽັຍຍະຽາະ ຽັ ໃ :ປູຍຈໜໄາ. 

ບີບຄຖນະຕັຄີຄບາຈະເໄັຄບບກຍິາ d s ຖະ p ທດໃ າຄຽັ ໃ :[Co(NH 3 ) 6 ] 3+ ຽກີຈາກແປຍຕິຈ 

ແຈຽັຂບຄບບກຍີາ 3d ບຄບບກຍີາ ກັຍບບກຍີາ 4s ໜຶ ໃ ຄບບກຍີາ ຖະ ບບກຍີາ 4p າບບກ 

ຍີາແຈໄແປຍຕິຈບບກຍີາ d 2 sp 3 ນກບບກຍິາ ຽັປູຍຈໜໄາ. 

NH 3 

NH 3 

NH 3 

Co 3+ 

NH 3 

NH 3 

NH 3 

ບີບຄ [Co(NH 3 ) 6 ] 3+ ີຄໄາຄປູຍຈໜໄາ 

ບາ Co ີຄຍຍຽບຽຖັກຕຄ 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 7 4s 2 ຽບຽຖັກຕຄັໄບກໃ 3d 7 4s 2 ຖະ 

ຽ ໃ ບຽັບີບຄ Co 3+ ຽບຽຖັກຕຄນົ ຸຈແ 3 ຄຍຍຽບຽຖັກຕຄັໄະຽັ 3d 6 

138

Co 

Co 3+ ເກາຽກີຈແປຍຕິຈແຈຽັຍຍ d 2 sp 3 

ແປຍິຕບບກຍິາະແຈໄັະີ ໃ ຂຄປຄ ຽິ ໃ ຄແຈໄະຖັຄຄາ 

ຼຄ່ີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄບບກຍິາ 3d ະັຍູ ໃ ກັໝຈ ຖະ ຽປາແຈໄບບກຍິາ 3d ນທໃ າຄຂຶໄາບຄບບກຍີາ ຽບ 

ຽຖກຕຄນກູ ໃ າກ NH 3 6 ຽຖກຸຶ ໃ ຄຽຂໄາແດູ ໃ ເແປຍິຕບບກຍິາັຄນກແຈໄຈັ ໃ ຄີໄ: 

[Co(NH 3 ) 6 ] 3+ d 2 sp 3 

Co 3+ ີຸຍັຈາຕາກຽິກ ຽາະີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ ໃ ບີບຄ [Co(NH 3 ) 6 ] 3+ ຽັແຈບະກ 

ຽິກ )ຍ່ ໃ ີຸຖັກະະາຕາກຽິກ( 

ທດໃ າຄ: ແປຍຕິຈບບກຍິາີ ໃ ຽກີຈເບິບຄບ ໃ ໂ 

[Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ , [Ni(CN) 4 ] 2- , [NiCl 4 ] 2- ຽັຈັ ໃ ຄີໄ 

ຽັ ໃ :[Ag(NH 3 ) 2 ] + , [Pt(NH 3 ) 4 ] 2+ , 

[Ag(NH 3 ) 2 ] + 

sp 

5s 

[Pt(NH 3 ) 4 ] 2+ 

dsp 2 

6s 

[Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ 

sp 3 

[Ni(CN) 4 ] 2- 

dsp 2 

4s 

[NiCl 4 ] 2- sp 3 

139

ແປຍຕິຈບບກຍິາເບີບຄະຍທກເນໄປໄ ູປູຍປໃ າຄຂບຄບີບຄາກທດໃ າຄຂໄາຄຽິຄີໄ 

ີແປຍິຕບບກຍິຕ 

າ 3 ຍຍ sp sp 3 ຖະ dsp 2 ຽິ ໃ ຄະແຈໄປູຍປໃ າຄຽັຽັໄ ໃ ,ປູຍີ ໃ ໜໄາ ຖະ ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ 

ປູຍປໃ າຄບີບຄຍາຄະິຈ 

ບີບຄ ແປຍຕິຈບບກຍິາ ປູຍປໃ າຄ 

[Ag(NH 3 ) 2 ] + sp ຽັໄ ໃ H 3 N Ag + NH 3 

[Pt(NH 3 ) 4 ] 2+ 

NH 3 

ຖະ sp 3 ປູຍີ ໃ ໜໄາ 

[NiCl 4 ] 2- 

NH 3 

Zn 2+ 

NH 3 NH 3 

[Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ 

ຖະ dsp 2 ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ 

[Ni(CN) 4 ] 2- 

NH 2 

NH 2 NH 2 

Pt 2+ NH 2 

າກທດໃ າຄຂໄາຄຽິຄີໄະຽນັແຈໄທໃ າ ທກີ ໃ ີຽຖກບ່ຈີຽັຽ ໃ າ 4 ບາຈີປູຍປໃ າຄແຈໄບຄຍຍ ປູຍີ ໃ 

ໜໄາ ນົ ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ ະຽັຍຍແຈໄັໄຂຶໄດູ ໃ ກັຍະິຈຂບຄແປຍຕິຈບບກຍິາ 

ເກາຽກີຈບີບຄັໄ 

ັກະີບີບຄຖນະາາຈຽກີຈແປຍຕິຈບບກຍິາະິຈຈຼທກັແຈໄບຄຍຍ 

ທດໃ າຄຽັ ໃ Co 3+ ບາຈຽກີຈແປຍຕິຈບບກຍິາ d 2 sp 3 ແຈໄບຄຍຍ. 

Co 3+ 

ຍຍ 1[Co(NH 3 ) 6 ] 3+ 

d 2 sp 3 

140

ຍຍ 1 [CoF 6 ] 3- 

sp 3 d 2 

ຍຍ 1 ເໄຽບຽຖັກຕຄ d າກບບກຍິາ 3d ຽິ ໃ ຄຽັບບກຍິາຂໄາຄເປໃ ທເແປຍຕິຈບບກຍິາ ບີ 

ບຄີ ໃແຈໄຶ ໃ ຄຽບີໄທໃ າ :ບີບຄຄຍຍບບກຍິາຈໄາເ ບີບຄຍຍີໄີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທໄບງກທໃ າບີບຄຖນະ 

່າຖັຍຍຍ 2 ເໄຽບຽຖັກຕຄ d າກບບກຍິາ 4d ຽິ ໃ ຄຽັບບກຍິາຈໄາບກເກາຽກີຈແປຍຕິຈບບກຍິາ 

ຶ ໃ ຄຽບີໄບີບຄຍຍີທໃ າ ບີບຄຍຍບບກຍິາຈໄາບກ ຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທງັຄີດູ ໃ ເບບກຍິາ 3d ຖະ ່າ 

ທຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທເບີບຄຍ່ ໃ ແຈໄນົ ຸຈໜໄບງຖຄແກທໃ າບີບຄຂບຄຖນະ ບີບຄັຄບຄຍຍຈັ ໃ ຄກໃ າທີໄຽຊິຄທໃ າະ 

ີແປຍຕິຈບບກຍິາ d 2 sp 3 ກັ ີປູຍປໃ າຄຈໜໄາ ກັ່າ ໃ ຸຖັກະະາຄໃ ຽນົັກໃ າຄກັ ຍຍ 1ຽັ 

າຈແຈບະກຽິກ ໃ ທຍຍ 2ຽັທກາຕາກຽິກ ີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທຽຊິຄ 4 ທ. 

ທກຽປາປູ ໄທໃ າບີບຄຖນະີຽບຽຖັກຕຄ d ່າທໜຶ ໃ ຄ 

ຊໄາຽັບາຸກີ ໃ ຕັຄີຄໜຶ ໃ ຄກ່ ໃ ະຽັຽບ 

ຽຖັກຕຄ 3d ຊໄາຽປາະເນໄບບກຍິາ 3d ຽກີຈແປຍຕິຈບບກຍິາ ໄບຄຽປັຈເນໄຽກີຈບບກຍິານທໃ າຄຽ ໃ ບທໃ າູ ໃ ຽບ 

ຽຖັກຕຄາກຖິກຈະແຈໄຽຂໄາາເບບກຍິານທໃ າຄັໄແຈໄຽັັຄູ ໃ ຈັ ໃ ຄັໄ ຊໄາີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທກ່ ໃ ໄບຄເນໄັຍ 

ູ ໃ ກັ ຽິ ໃ ຄເີໄໄບຄກາະຖັຄຄາ ທເຈກ່ ໃ າ ກາຽກີຈັະຖນະ-ຖິກຈະໃ ບງະຖັຄຄາ ່າທ 

ໜຶ ໃ ຄບບກາ່າ ຊໄາະຖັຄຄາີ ໃ ໃ ບງບບກາເກາຽກີຈັະີໃ ານົາງ ງິ ໃ ຄຽັບກາຈເນໄຽກີຈບີບຄຍຍບບກ 

ຍິາຈໄາເ ກາເບບກຍິາ 3d ະແຈໄັະຖນະ-ຖິກຈີ ໃ ຂຄກທໃ າບບກຍິາ 4d ຽິ ໃ ຄໝາງທາທໃ າ 

ະຖັຄຄາີ ໃ ໃ ບງບບກາີໃ າູຄ ຈງກກະິ່າຖັຍບີບຄຕັຄີຄ ເຸີ ໃ ໜຶ ໃ ຄີ ໃ ີ 3d 4 ນົ 3d 6 ັກະຽກີຈບີບຄ 

ຍຍບບກຍິາຈໄາເກັຍຖິກຈຽັໃ ທນົາງ ງກຽທັໄກັຍຖິກຈຂບຄ F - ຖະ H 2 O ຽິ ໃ ຄັກະແຈໄບບກຍິ 

າຍຍຈໄາບກ ຊໄາຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຂບຄບີບຄໃ 3d 5 ຽິ ໃ ຄີັໄະຖັຄຄາງໃ ບງຽັຽິ ໃ ຄໜຶ ໃ ຄີ ໃ ີທາ 

ໝັໄຄຽັິຽຈ ກາັຍູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄຽປັຈແຈໄງາກຶ ໃ ຄັກະຽກີຈບີບຄຍຍບບກຍິາຈໄາບກ ງັກຽທັໄກັຍຖິ 

ກຈ CN - 

ທດໃ າຄ [Fe(CN) 6 ] 3- 

ຽິ ໃ ຄະຽກີຈັະຖນະ-ຖິກຈີ ໃ ໝັໄຄນົາງາາຈຽປັຈເນໄຽບຽຖັກຕຄ 3d 5 

ັຍູ ໃ ກັແຈໄ 

Fe 3+ 

[Fe(CN) 6 ] 3- 

d 2 sp 3 

[Ni(CN) 4 ] 2- ຽກີຈແປຍຕິຈແຈຽັ dsp 2 ີ ໃ ະຽກີຈ sp 3 ກັຍ [NiCl 4 ] 2- ຽາະແປຍຕິຈບບກຍິາ 

dsp 2 ໄບກັແຈໄຈີນົາງກັຍບບກຍິາຂບຄຖິກຈ CN - ຽກີຈັະີ ໃ ຂຄປຄນົາງ ແຈໄະຖັຄຄາຼຄ່ີ ໃ ະ 

ຽປັຈເນໄຽກີຈຽບຽຖັກຕຄ 3d ັຍູ ໃ ກັແຈໄ. 

141

ກາເໄິຈະຈີັະທາຽຖບະິຍາງຽຖ ໃ ບຄັະເບີບຄີທາຍ່ ໃ ຍູນົາງະກາ ຽັ ໄທໃ າ 

ຍ່ ໃແຈໄບະິຍາງາຽນຈີ ໃ ບີບຄີີໃ າຄໂ ຖະ ຍ່ ໃ າາຈເໄິຈແຖໃ ໃ າຍາຄໃ າແຈໄຽັ ໃ ະຖັຄຄາັະບບກາແຈໄ 

ກາຽັ ນົ ຍ່ ໃ ຽັາຈາຕາກຽິກເໄກາຈະຽປູຍປໃ າຄຂບຄບີບຄ ແຈໄ ໃ ກຄກັຂໄາກັ ຍາຄຽ ໃ ບຽຊິຄິ 

ປູ ໄະິຈຂບຄປູຍປໃ າຄບີບຄງັຄ່າາເໄຍບກຸຖັກະະໃ ຽນົັກຍ່ ໃແຈໄ ທດໃ າຄຽັ ໃ :ບີບຄ Co(III) ຶ ໃ ຄຽັປູຍ 

ຈໜໄາ ທີຸຍັຈແຈບະກຽິກ ຽບຽຖັກຕຄັຄໝຈຖໄທັຍູ ໃ ໃ າກຈທໃ າີບີບຄ Co(III) 

ີ ໃ ຽັາຕາກຽິກໝາງທາທໃ າີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ ຖະ ງັຄີທານງຸ ໄຄງາກບ ໃ ບີກ 

ະງາງາຂຼຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຂບຄ [Co(NO 2 ) 6 ] 4- 

ແປຍຕິຈບບກຍິາ d 2 sp 3 ຖະ ີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທໜຶ ໃ ຄກ່ ໃ ະຽັຈັ ໃ ຄີໄ: 

ຽັໄທໃ າຊໄາ 

ຽິ ໃ ຄຽັປູຍຈໜໄາ ະກບຍຈໄທງບີບຄ Co 2+ 

ີ ໃ ີ 

- 

d 2 sp 3 

ນົ ຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຂບຄບີບຄ Cu(II) ຽິ ໃ ຄຽັປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ ຈງ Cu 2+ ີ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄ 

ຈໃ ຼທໜຶ ໃ ຄຽກີຈແປຍຕິຈບບກຍິາ dsp 2 ກ່ ໃ ະຽັຈັ ໃ ຄີໄ 

- 

dsp 3 

ິຈະຈີັະທາຖັຄເຽຖ ໃ ບຄີໄຽັໄທາເະຽາະະິຈບບກຍິາຂບຄບີບຄຖນະ ນົ ບາກາຄ 

ຍ່ ໃແຈໄະຽາະຽາະຄຽຊິຄກະຍຂບຄຖິກຈີ ໃ ີ່ ໃ ຸຍັຈຂບຄບີບຄ ຖະ ີໄໃ ຸຈບໃ ບຂບຄກາເໄ 

ິຈະຈີັະທາຽຖ. 

ິຈະຈີກາກຶກ )CFT ນງ່ໄາາກ Crystal Field Theory) ຽັບີກິຈະຈີໜຶ ໃ ຄກໃ ຼທກັຍັະເ 

ບີບຄ າິຈະຈີີໄ ກາຽ ໃ ບງຄຖະນທໃ າຄບີບຄຖນະກັຍຖິກຈຽັຽຖ ໃ ບຄກາຈຶຄຈູຈກັາຄແໄາະຊິຈ 

ຍ່ ໃແຈໄກໃ ຼທຂໄບຄກັຍີຈະຈີັະທາຖັຄຽຖີງ ິ ໃ ຄີ ໃ ິຈະຈີກາກຶກໄທໄາໃ ຂບຄແໄາຍັຸຖຍ ນົ ແຈ 

ຖຂບຄຖິກຈີ ໃ ີ່ ໃ ະຖັຄຄາຂບຄຽບຽຖັກຕຄເບບກຍິາ d ຂບຄບີບຄຖນະ ິຈະຈີີໄຽຖີ ໃ ໄາາກ 

ທາປູ ໄຈໄາິຈະຈີແໄາະຊິຈຂບຄຶກ ກໃ ຼທຂໄບຄກັຍບີບຄຖນະີ ໃ ດູ ໃ ເຶກຖັຈິກ ເແຖງະນົັຄີໄແຈໄຊ ກ່າາ 

ເໄດໃ າຄກທໄາຄຂທາຄເຽຖ ໃ ບຄຂບຄາຈະບ່ຈີຽັ. 

າກກະິຖິກຈຽັບີບຄີ ໃ ຊ ແໄາຖຍ ນົ ຽັຽຖກຸີຂໄທຶ ໃ ຄາາຈິ ໃ 

ໃ ທີ ໃ ຊ ແໄາຖຍຽຂໄານາບີ 

ບຄີ ໃ ຊ ແໄາຍັຸຍທກ ຽ ໃ ບທາຽຂໄາເິຈະຈີກາກຶກ ຽປາທິາຖະາບບກຍິາ d ເນໄຍຊໄທ. 

142

z 

y 

z 

y 

x 

x 

z 

d xz 

y 

x 

d xy 

z 

d z 

2 

ປູຍິຈາຄຂບຄບບກຍິາ d ັຄນໄາ 

y 

x 

d yz 

ເບີບຄຖນະ ບບກຍິາ d ັໄຄນໄາີະຖັຄຄາຽ ໃ າກັ 

z 

y 

x 

d x 

2 

-y 

2 

ຊໄາີແໄາຖຍາບໄບປບຍຽັທຄ 

ະຖັຄຄາຂບຄບບກຍິາ d ັໄຄນໄາງັຄຽ ໃ າກັຽຊິຄທໃ າະຖັຄຄາະູຄກທໃ າຽກ ໃ າ ໃ ຊໄານາກແໄາຍັຸຖຍາດູ ໃ ເກໄບີ 

ບຄຖນະເຖັກະະຍ່ ໃ ຽັທຄ ຽັ ໃ ດູ ໃ າຂບຄປູຍຈໜໄາ ນົ ປູຍີ ໃ ໜໄາ ີ ໃ ຽກີຈຂຶໄ່ ໃ ຽບຽຖັກຕຄເ 

ບບກຍິາ d ະກໃ າຄກັ 

x 

y 

z 

ນກຖິກຈຽຂໄາາເກໄບີບຄຖນະາຖັກະະປູຍຈໜໄາ 

ບບກຍິາ d 2 ບບກຍິາ ) ຖະ ) ນັິຈາຄແາກບ່ຈີັຈ ຖະ 3 ບບກຍິາ 

ນັີໄແາທຍໃ ຄຽິ ໃ ຄຖະນທໃ າຄກບ່ຈີັຈ (d xy , d xz ຖະ d yz (ຽ ໃ ບຽປາ່າຽບາຖິກຈຽຂໄາາເກໄບີບຄ 

ຖນະກາຄາທບ່ຈີັຈເປູຍຈໜໄາ ແໄາຖຍຂບຄຖິກຈະຈັຽບຽຖັກຕຄເບບກຍິາ 

ປຄກທໃ າຈັຽບຽຖັກຕຄເາບບກຍິາີ ໃ ຍ່ ໃ ແຈໄນັິຈີໄແາຄຖິກຈ ປຄຈັາຄແໄາາຊິຈຽປັຈ 

ເນໄະຖັຄຄາຂບຄຽບຽຖັກຕຄເບບກຍິາັຄບຄີໃ າູຄຂຶໄ ເປູຍຈໜໄາັໄະຖັຄຄາງໃ ບງ d ຶ ໃ ຄງກບບກ 

ຽັບຄທກ :ທກີ ໃ ີະຖັຄຄາູຄຶ ໃ ຄບາຈຽບີໄຽັ e g ກັຍທກີ ໃ ີະຖັຄຄາ່ ໃ າຽບີໄທໃ າທກ t 2g 

ຖະ 

.ທກ 

ະຖັຄຄາູຄແຈໄກໃ ບບກຍິາ ຖະ ໃ ທະຖັຄຄາ່ ໃ າແຈໄກໃ ບບກຍິາ d xy , d xz ຖະ d yz ທາ 

ກໃ າຄຖະນທໃ າຄະຖັຄຄາຂບຄບບກຍິາ d ບຄທກີໄຈໄທງ ຂະ ໜາຈນົາງໜໄບງຂບຄ ຂຶໄດູ ໃ ກັຍ 

ະິຈຖນະ ໃ າບກີຈາຄຂບຄຖນະ ແໄາຍັຸ ນົ ຽັຂໄທູ ໃ ຂບຄຖິກຈ ຖະ ທາງາທຂບຄັະ 

ຖນະ-ຖິກຈ ໃ າ ບກແຈໄາກກາຈຖບຄ )ນທໜໃ ທງໃ cm -1 ) 

143

t 2g 

dxy d xz 

d yz 

e g 

d z 

2 

d x 

2 

-y 

2 

ບີບຄຽຖີ ທຄ ປູຍຈໜໄາ 

ະຖັຄຄາຂບຄ d orbital ເບີບຄຽີຄໄບປູຍຈໜໄາ 

ຖິກຈໃ າຄະິຈີທາາາຈກໃ າຄກັເກາງກຖະຈັຍບບກຍິາ d ບຄທກເນໄນໃ າຄາກ 

ກັນົາງ ນົ ໜໄບງ ຖິກຈຽັ ໃ : CN - ຖະ NH 3 )ຽິ ໃ ຄຽັຍາຽີປຄຖີທບິ (າາຈງກບບກຍິາ e g ຖະ 

t 2g 2 ທກັໄແຈໄນົາງກທໃ າ H 2 O ຖະ F - ໝາງທາທໃ າຽປັຈເນໄຽກີຈຶກເນງໃ ນົ ໃ າ 

ູຄ ຽ ໃ ບໃ າະຖັຄຄາບບກ 

ຍິາ e g ຖະ t 2g ໃ າຄກັນົາງ ຽບຽຖັກຕຄ d ເັໄ t 2g ີ ໃ ີະຖັຄຄາ່ ໃ າກທໃ າກ່ ໃ ະີບກາຈດູ ໃ ເຖະຈັຍ່ ໃ າ ຖະ 

ັຍູ ໃ ກັຽບຄແຈໄນົາງ ຽປາຽບີໄາທະີ ໃ ຽບຽຖັກຕຄັຍູ ໃ ກັແຈໄນົາງີ ໃ ຸຈທໃ າ ະິ່ ໃ າ ຊໄານາກທໃ າະຖັຄຄາັໄ e g 

ຖະ t 2g ຍ່ ໃ ນໃ າຄກັນົາງ ຽບຽຖັກຕຄັກດູ ໃ ຈໃ ຼທ າທະີໄຽບີໄທໃ າ ະິູຄ ບີບຄະຽັທກະິ່ ໃ າ ນົ ະິ 

ູຄ ຂຶໄດູ ໃ ກັຍໃ າະຖັຄຄາີ ໃ ເໄເກາັຍູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄ ນົ ໃ າ 

ຽປາແຈໄະິ່ ໃ າ ຖະ ຽ ໃ ບ 

ະແຈໄ 

ະິູຄ ໃ ຄຶກີ ໃ ຽັເນໄຽກີຈບີບຄະິ່ ໃ າ ຽັ ໃ ຄປຄ ກຄກັຂໄາ ໃ ຄຶກີ ໃ ແຈໄບີບຄະິູຄ ຽັ 

ໃ ຄບໃ ບ 

ຊໄາະຼຍຼຍກັຍິຈະຈີັະທາຽຖທກະິ່ ໃ າກ່ ໃ ະ ກັຍບີບຄຍຍບບກຍິາຈໄາເ 

ຖະ ທກະິູຄ ກັຍບີບຄຍຍບບກຍິາຈໄາບກ 

ໃ ຄປຄ ນົ ໃ ຄບໃ ບຂຶໄດູ ໃ ກັຍະິຈຂບຄຖິກຈ ທດໃ າຄ [Co(NH 3 ) 6 ] 3+ ກັຍ [CoF 6 ] 3- ບັີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ )NH 3 

ຽັຖິກຈ (ີ ໃ ຄປຄ 

ີໃ ານົາງ ຽບຽຖັກຕຄັຍູ ໃ ກັແຈໄໝຈຍ່ ໃ ີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທຽນົ ບ ະິຽັ 0 ຈີບີບຄ 

ະິ່ ໃ າ ໃ ທບັີ ໃ ບຄ )F - ຽັຖິກຈ (ີ ໃ ຄບໃ ບຽັໃ າໜໄບງ 

ີໃ າໜໄບງ ຽບຽຖັກຕຄ d ກະາງດູ ໃ 

ເບບກຍິາັຄນໄາ ຖະ ີຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ 4 ະິຖທຶ ໃ ຄຽັຍທກຂບຄຽບຽຖັກຕຄຈໃ ຼທ 4 ີໃ າ 

ຽ ໃ າກັຍ 4 x ນົ 2 ແຈໄບີບຄຽັທກະິູຄ 

ໃ ຄປຄ 

ໃ ຄບໃ ບ 

ະິ່ ໃ າ 

ະິູຄ 

[Co(NH 3 ) 6 ] 3+ [CoF 6 ] 3- 

່າຖັຍບີບຄຖນະະິຈຈຼທກັ ຽປາບາຈັຈະິຈຂບຄຖິກຈີ ໃ ຽປັຈເນໄຽກີຈ ໃ ຄປຄ ຖະ ໃ ຄບໃ ບແຈໄ 

ຈັ ໃ ຄີໄ: 

144

ນົາງ. 

CN - > N > en > NH 3 > H 2 O > OH - > F - > Cl - > Br - > I - 

CN - ີທາາາຈີ ໃ ຸຈເກາງກຖະຈັຍ e g ຖະ t 2g ເນໄນໃ າຄກັ ຖະ I - ີທາາາຈໜໄບງ 

ບາເິຈະຈີ ໃ ຄຶກ ຽປາະຽນັແຈໄທໃ າປູຍຈໜໄາ ເກ່ຖະີຽບຽຖັກຕຄ d ຽັ d , 1 d 2 ຖະ d 3 ຽບ 

ຽຖັກຕຄະດູ ໃ ເຖະຈັຍຖຸ ໃ t 2g ຽິ ໃ ຄີະຖັຄຄາ່ ໃ າ ຖະ ຍ່ ໃ ໄບຄກາແັຍູ ໃ ຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຶ ໃ ຄີແຈໄດໃ າຄຈຼທ 

ເຖະຍຍ d , 8 d 9 ຖະ d 10 ກ່ ໃ ກັ ຍ່ ໃ ີາຄຽຖ ບກບ ໃ ຈັ ໃ ຄັໄຄຍຍຽບຽຖັກຕຄີແຈໄດໃ າຄຈຼທເບີບຄຽີຄໄບ 

ປູຍຈໜໄາຂບຄບີບຄຖນະັໄໂ ຽບຽຖັກຕຄ 

ໃ ຄ 

ປຄ 

d 4 d 5 d 6 d 7 

ໃ ຄ 

ບໃ ບ 

)ຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄຂບຄບີບຄ d , 4 d , 5 d 6 ແລະ d 7 ເ ໃ ຄປູຍຈໜໄາີ ໃ ປຄ ຖະ ບໃ ບ( 

ນກຊ ກຍັຄັຍເນໄດູ ໃ ເ t 2g ຽັີ ໃ ໃ ທບີກ 3 , 2 ນົ 4 ຽບຽຖັກຕຄະດູ ໃ ເັໄ e g ໃ ່າຖັຍ d , 4 d , 5 d 6 

ຖະ d 7 ະີແຈໄັຄບີບຄະິ່ ໃ າ ຖະ ະີູຄ ເກ່ຖະີ [Co(NO 2 )] 4- 

ຽິ ໃ ຄຽັບີບຄປູຍຈໜໄາ 

ຖະ ບະິຍາງຄໄາຄຍຍຽບຽຖັກຕຄແຈໄງາກຈໄທງິຈະຈີັະທາຽຖັໄ ຊໄາ່າາິາຖະາຈໄທງິຈະຈີ 

ໃ ຄຶກະຽຂໄາເແຈໄຄໃາງຂຶໄ ບີບຄ Co 2+ ດູເຖະຍຍ d 7 ຖະ N 

ກ່ ໃ ຽປັຈເນໄຽກິຈ ໃ ຄີ ໃ ປຄນົາງ ຽບຽຖັກຕຄັຍູ ໃ 

ກັໝຈ 3 ູ ໃ ເັໄ t 2g ຽບຽຖັກຕຄທີ ໃ 7 ຂຶໄແເຖະຈັຍັໄ e g ບີບຄຶ ໃ ຄຽັທກະິ່ ໃ າ ຖະ ີຽບ 

ຽຖັກຕຄຈໃ ຼທໜຶ ໃ ຄທ 

ິຈະຈີ ໃ ຄຶກບະິຍາງກາງກບບກຍິາ d ເ ໃ ຄຶກຍຍບ ໃ ບກາກປູຍຈໜໄາແຈໄບີກ .ທດໃ າຄ 

ຽັ ໃ ເ ໃ ຄປູຍີ ໃ ໜໄາ ຖະ ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ ຽ ໃ ບີຽຖກບກີຽຈຽີຽ ໃ າກັຍ 4 ະຈຄຖັກະະດູ ໃ ຖິກຈັໄຄ 

ີ ໃ ຽຂໄາາເກໄບີບຄກາຄເຍຍປູຍີ ໃ ໜໄາ ຖະ ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ 

x 

y 

z 

y 

z 

x 

145

) ກ (ປູຍີ ໃ ໜໄາ 

)ຂ (ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ 

ປູຍີ ໃ ຖິກຈຽຂໄາາເກໄບີບຄຖນະເຍຍ )ກ (ປູຍີ ໃ ໜໄາ )ຂ (ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ 

d xy 

d xz 

d yz 

d z 

2 

d x 

2 -y 

2 

d x 

2 -y 

2 

d xy 

d z 

2 

d x 

2 -y 

2 

d xy 

d xz d yz 

d z 

2 

dx z 

d yz 

ປູຍທຄ 

ປູຍີ ໃ ໜໄາ 

ປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ 

ປູຍະຸຖັຈ 

) ປູຍກາງກບບກຍິາເ ໃ ຄຍຍໃ າຄໂ( 

າຖັຍາຈປູຍີ ໃ ໜໄາ ັໄະຖັຄຄາຂບຄບບກຍິາ d ງກບບກຽັບຄຖະຈັຍຍຍຈຼທກັຍາຈ 

ປູຍຈໜໄາ ໃ ະິຈບບກຍິາກັຍກັຄກັຂໄາກັ ກະ ທໃ າ ບບກຍິາ ຖະ ີະຖັຄຄາ ໃ າກທໃ າ 

d xy , d xz ຖະ d yz ຂະໜາຈຂບຄ ) ທາກໃ າຄຖະນທໃ າຄະຖັຄຄາບຄຖະຈັຍ (ເາຈຍຍປູຍີ ໃ ໜໄາກ່ ໃ 

ໄບງກທໃ າເຍຍປູຍຈ່າຖັຍບີບຄຖນະ ຖະ ຖິກຈະິຈຈຼທກັ ໃ າຂບຄ 

ເາຈປູຍີ ໃ ໜໄາໄບງ 

ກທໃ າະຖັຄຄາິ ໃ ເໄເກາັຍູ ໃ ຽບຽຖັກຕຄະຽໝີ ຈັ ໃ ຄັໄ າຈປູຍີ ໃ ໜໄາຶ ໃ ຄຽັທກະິູຄ 

ເາຈປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາີຖິກຈດູ ໃ າກ x ຖະ y ຽປາບາຈະຊ ທໃ າບະຸັາາກປູຍຈ 

ໜໄາ ຈງຽບາຖິກຈີ ໃ ດູ ໃ ເກ z ບບກແ ຈັ ໃ ຄັໄ ບບກຍິາ ຖະ ຽິ ໃ ຄີະຖັຄຄາຽ ໃ າກັເປູຍ 

ຈໜໄາະີະຖັຄຄາໃ າຄກັເປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ ຈງີ ໃ 

ດູ ໃ ເຖະຈັຍູຄກທໃ າຽາະີກາງູ ໄຈັກັ 

ຖະນທໃ າຄບີບຄຖຍຂບຄຖິກຈກັຍຽບຽຖັກຕຄເ 

) າກ x ຖະ ກ y (ເຂະະຈຼທກັ ຽ ໃ ບ 

ິາຖະາບບກຍິາ d xy , d xz ຖະ d yz ັໄຄາ ະຽນັແຈໄທໃ າແໄາຖຍຂບຄຖິກຈງູ ໄຈັຽບຽຖັກຕຄເບບກຍິ 

າ d xy ປຄກທໃ າບຄບບກຍິາ ຈັ ໃ ຄັໄ ັໄ t 2g ກ່ ໃ ງກງໃ ບງບບກແແຈໄບີກ ກັ ຈງີ d xy ດູ ໃ ເຖະຈັຍູຄກທໃ າ 

d xz ຖະ d yz ກາງກບບກຍິາ d ບບກຽັີ ໃ ຖະຈັຍຽ ໃ ບດູ ໃ ເ ໃ ຄຍຍປູຍີ ໃ ຂໄາຄຂະໜາ 

II. 

ີຂບຄບີບຄ 

ບີບຄີີໃ າຄໂ ິຈະຈີ ໃ ຄຶກາາຈບະິຍາງຽຖ ໃ ບຄີຂບຄຂບຄບີບຄ ແຈໄຽັດໃ າຄຈີ 

ທດໃ າຄ ີຂບຄບີບຄປູຍຈໜໄາຂບຄກຍາ (III) 

146

ບີບຄ 

[Co(EDTA)] - 

[Co(en)(C 2 O 4 ) 2 ] - 

[Co(C 2 O 4 ) 3 ] 3- 

[Co(en) 3 ] 3+ 

[Co(NO 2 ) 6 ] 3+ 

[Co(NH 3 ) 6 ] 3+ 

[Co(H 2 O) 6 ] 3+ 

ີ 

ບິຈ 

ບິຈຈຄ 

ຂຼທ 

ຽນົ ບຄໄ 

ຽນົ ບຄ 

ກາີ ໃ າຈີີ ຽ ໃ ບຄາາກທໃ າາຈັໄຈູຈກ ໃ ຄຍາຄໃ ທຄຂບຄ ໃ ຂບຄາກຄຂາທີ ໃ ໃ າາຈ ຖະ 

ທາງາທ ໃ ຂບຄຄີ ໃ ຊ ກຈູຈກ ແທໄັໄດູ ໃ ເຂບຍຽຂຈະຽັກັີ ໃ າຽປາາາຈຽຍິ ໃ ຄຽນັແຈໄ )ະ າ 400 

ນາ 700nm) ຄີ ໃ ໃ າບບກາະແຈໄຄີ ໃ ຍ່ ໃ ຊ ກຈູຈກ ແທໄ ຽັ ໃ :ຊໄາາຈຈູຈກ ຄີໄາຶ ໃ ຄີທາງາທ ໃ 

ໃ 

ໃ 

ະາ 400nm ຽບາແທໄ ຽປາະຽຍິ ຄຽນັາຈັໄຽັີໄ. 

̅ (cm -1 ) 25000 20000 16000 

(nm) 400 500 600 700 

ີີ ຊ ກກ ບິຈ ໄາ ຂຼທ ຽນົ ບຄ ໄ ຈຄ 

ີີ ໃ ຽຍິ ໃ ຄຽນັ ຽນົ ບຄ ໄ ຈຄ ບິຈ ໄາ ຂຼທ 

ໄ 

ຍທ 

ະຖັຄຄາຄ, ທາງາທ ໄ ຖະ ຽຖກ ໄ ີກາທັກັຈັ ໃ ຄີໄ: 

E = hv (E= ະຖັຄຄາ J, v= ທາຊີ ໃ (N/s) ນົ Hz, h = ໃ າຄີ ໃ ຂບຄຕັຄ = 6.626 x 10 -34 J.s ) 

c = 

x v (= ທາງາທ ໄ, c= ທາແທຄ) 

ຖະ ̅ = ( ̅ = ຽຖກ ໄ )( 

1) 

 

ຈັ ໃ ຄັໄ ̅ = ( 2 ) 

E = 

າກ ( 1) 

ຖະ ( 2) 

ຽນັແຈໄທໃ າ ຽປາບາຈຽທໄາຽຊິຄໃ າຂບຄຽຖກ ໄໃ າຂບຄະຖັຄຄາແຈໄ ຖະ 

ຽຖກ ໄັໄຽັບັຈາໃ ທີ ໃ 

ກັຍທາງາທ ໄ ຊໄາະຖັຄຄາີໃ າູຄ ໝາງຽຊິຄຽຖກ ໄີໃ າູຄ ກັ ໃ ທາ 

ງາທ ໄັໄ. 

ທດໃ າຄ: ຊໄາະຽັກ່າີໃ ທຄຂບຄປີຈຕີທາງາທ ໄ 410 nm ີະຖັຄຄາຽ ໃ າເຈ? (ກ່າໜຈເນໄ h 

= 6.626 x 10 -34 J.s ຖະ c = 3 x 10 8 m/s) 

ທິກໄ: າກູຈ E = = = 4.84 x 10 -19 J = 4.84 x 10 -22 kJ 

147

ຽ ໃ ບາຈຈູຈກ ະຖັຄຄາຄແທໄ ຽບຽຖັກຕຄະຈຈຂຶໄແເັໄະຖັຄຄາີ ໃ ູຄຂຶໄ ຽິ ໃ ຄທາກໃ າຄ 

ຂບຄະຖັຄຄາບຄຖະຈັຍະຽັໃ າະຽາະ່າທໜຶ ໃ ຄ ຽ ໃ າກັຍະຖັຄຄາີ ໃ ຊ ກຈູຈກ ຽບາແທໄ ຊໄາເໄິຈະຈີ 

ໃ ຄຶກບະິຍາງາກຈກາີ ໃ າຈີີ ະຽທໄາແຈໄທໃ າະຖັຄຄາຄີ ໃ ຽປັຈເນໄຽບຽຖັກຕຄໃ ຼາກຖະຈັຍ t 2g ຂຶໄ 

ແຖະຈັຍ e g ະຖັຄຄາ່າທັໄີໃ າຽ ໃ າກັຍ ຊໄາ ີໃ າູຄ ະຈຄທໃ າໄບຄກາະຖັຄຄານົາງ ຶ ໃ ຄະຽປັຈເນໄ 

ຽບຽຖັກຕຄໃ ຼາກຖະຈັຍ t 2g ຽັ e g ແຈໄ ຄີ ໃ ຊ ກກ ະດູ ໃ ເຂບຍຽຂຈທາງາທ ໃ ່ ໃ າ ີຂບຄຄີ ໃ ຊ ກຈູຈ 

ກ ຶ ໃ ຄຂຶໄດູ ໃ ກັຍຂະໜາຈຂບຄ 

ຽັ ໃ [Co(NH 3 ) 6 ] 3+ ີໃ າ 

ຽ ໃ າກັຍ 22900 cm -1 ຽິ ໃ ຄີທາງາທ ໃ ຽ ໃ າກັຍ 

437 nm ນົ ະາ 440 nm ທາງາທຂບຄ ໃ ຄີ ໃ ຊ ກກ ະຈຄທໃ າຽັຄີໄາ ຽປາຶ ໃ ຄຽຍິ ໃ ຄຽນັທໃ າ ບີບຄ 

ີໄີີໄ 

່າຖັຍບີບຄຖນະະິຈຈຼທກັຍ ຖິກຈໃ າຄະິຈກັຽປັຈເນໄຽກີຈ 

ີ ໃ ີໃ າໃ າຄກັ ທດໃ າຄຽັ ໃ ໃ າ 

ຂບຄບີບຄປູຍຈໜໄາຂບຄ Co 3+ ຽ ໃ ບຖິກຈໃ CN - , NH 3 ຖະ H 2 O ະຽ ໃ າກັຍ 33 800 cm -1 , 22 

900 cm -1 ຖະ 18 200 cm -1 າຖ່າຈັຍ ຽປາາາຈັຈຖຼຄຖ່າຈັຍໃ າ ຽິ ໃ ຄຽບີໄທໃ າ ບາຸກະຽັກຕຽີ. 

CN - > N > en > NH 3 > H 2 O > OH - > F - > Cl - > Br - > I - 

ຽຊິຄດໃ າຄ ເຈກ່ ໃ າ ໃ າ ດໃ າຄຈຼທບາຈຽຈາີຂບຄາຈຽີຄໄບຍ່ ໃ ແຈໄ ຊໄາີຽບຽຖັກຕຄ d ນົາງກທໃ າໜຶ ໃ ຄ 

ບາຈີກາຈູຈ ີີ ໃ ີທາງາທບຄ ນົ ນົາງກທໃ າບຄໃ າ ຽປັຈເນໄີີ ໃ າກຈຍ່ ໃ ຽັແາີ ໃ ກະແທໄາກໃ າ 

ຽຊິຄທໃ າິຈະຈີ ໃ ຄຶກບະິຍາງຽຖ ໃ ບຄທາກໃ າຄຂບຄຽບຽຖັກຕຄ d ແທໄ ະນົບຈບະິຍາງຽຊິຄກາີ 

ີຂບຄາຈ ແຈໄຽັດໃ າຄຈີ 

າຈ ຖ່າຈັຍຂບຄຖິກຈເະຽັກຕຽີ ຽັໄ 

III. ບີຂບຄບີບຄ 

ໃ ກ່ ໃ ີຂ່ໄ່າກັຈເຍາຄກ່ ໃ ຖະີ ຽັ ໃ ຍ່ ໃ າາຈບະິຍາງຸຖັກະະທາຽຖຂບຄ 

ຈງກກະິາຈະີ ໃ ີູຈຽຖກຸ ກັ ບາຈີູຈຄໄາຄ ນົ ກາັຈບາໃ າຄກັຽບີໄທໃ າ ບີ 

າຈະບ່ຈີຽັກ່ ໃ ີບີຈັ ໃ ຄີໄ 

1. ບີຍຍຄໄາຄ ີຍຍໃ າຄໂຈັ ໃ ຄີໄ 

ກ .ບ ຍຍກທຽັບີບຄ ຽັ ໃ : 

[Co(NH 3 ) 5 Br] 2+ S and [Co(NH 3 ) 5 SO 4 ] + Br - 

ຂ .ບີປີຈຕັຈັ ຽັ ໃ : 

[Cr(H 2 O) 6 ]Cl 3 , [Cr(H 2 O) 5 Cl]Cl 2 . H 2 O , [Cr(H 2 O) 4 Cl 2 ]Cl . 2H 2 O 

.ບີບ່ຈີຽັ ຽັ ໃ 

[Co(NH 3 ) 6 ] 3+ [Cr(C 2 O 4 ) 3 ] 3- and [Cr(NH 3 ) 6 ] 3+ [ Co(C 2 O 4 ) 3 ] 3- 

2. ບີຍຍຽຖຂາະິຈ ີຍຍີກ ຖະ ຍຍຕັຄ ບັ່າບິຈ ບາ ນົ ກຸ ໃ ຽບຽຖັກຕຄດູ ໃ ຈໄາຈຼທ 

ກັ ໃ ທບັາຄນົັຄດູ ໃ ຖະຈໄາ ທດໃ າຄ ຽັ ໃ : 

148

Cl 

NH 3 

Cl 

NH 3 

Pt 

Pt 

Cl 

NH 3 

NH 3 

Cl 

ິ 

ຕັຄ 

3. ບີຍຍຄ ບີັຄບຄຽັຽຄ າເກໄທຽິ ໃ ຄກັ ຖະ ກັ ທດໃ າຄຽັ ໃ :[Co(en 3 )] 3+ 

N 

N 

N 

N 

N 

N 

Co 

Co 

N 

N 

N 

N 

N 

N 

IV. ກາຽບີໄ ໃ າຈະບ່ຈີຽັ 

ເກາບໃ າ ໃ າຈະບ່ຈີຽັ ເນໄະິຍັຈານົັກກາຈັ ໃ ຄ່ ໃ ແີໄ: 

1) ຊໄາາຈະໃ ຽກ ບ ເນໄຽບີໄ ໃ ບີບຄຍທກກໃ ບ ກັຍຽກ ບ່າະຈາ ຽິ ໃ ຄທໃ າ ໃ ບີບຄະງາທ ກ່ ໃ ເນໄຂຼ 

ິຈ່ ໃ ກັັຄບີບຄຈງຍ່ ໃ ະຍໃ ບນທໃ າຄ 

2) ະຽາະເບີບຄ ເນໄຽບີໄ ໃ າຖ່າຈັຍຈັ ໃ ຄີໄ ຖິກຈບີບຄຖຍ ຽຖກຸີ ໃ ຽັກາຄ ຖະ ບີບຄຖນະກາຄ 

3) ຖິກຈີ ໃ ຽັບີບຄຖຍ ເໃ ໃ ຖຄໄາງຽັ x 

ກ (ບີບຄີ ໃ ໃ ຽກ ໃ າ xູທ ຽ ໃ ບຽັຖິກຈໃ ຼຽັ x 

ຽັ ໃ :ກົ່ຕທ ຽັ ກົ່ຕ 

ປີຈຕກິຈ ຽັ ປີຈຕກ 

ຂ (ບີບຄຖຍີ ໃ ໃ ຖຄໄາງຈໄທງ xູັຈ ຽ ໃ ບຽັຖິກຈ ໃ ຼຽັ ຽ xx 

ຽັ ໃ :ຸັຈ ຽັ ູຽ ,ກາກຍັຈ ຽັ ກາກຍຽ 

ຖິກຈີ ໃ ຽັຽຖກຸີ ໃ ຽັກາຄ ເນໄຽບີໄ ໃ ຽບີໄ ໃ ຽຖກຸຽກ ໃ າຈງຍ່ ໃ ໃ ຼ ງກຽທັໄ H 2 O ເໄ ໃ 

ຽັ ຽບ ,NH 3 ຽັບາີ ,CO ຽັກາກຍິຖ NO ຽັີົິຖ 

4) ່າທຖິກຈ ເໄ ຈີ ,ຕີ ,ຽຕາ ,ຄາ ຖະ ຽປັກາ ່າໜໄາ່າຖັຍຖິກຈ່າະຈາ່າທ ,3 , 2 

5 ,4 ຖະ 6 ຊໄານາກຽັຖິກຈັຖິຽຈຽ ເໄ າ ຍິ ,ຕິ ,ຽຕາຈິ 4 ,3 , 2 ຖະ ໃ ຖິ 

ກຈດູ ໃ ເທຄຽຖັຍ ຽັ ໃ :(en) 2 ຽບີໄທໃ າ ຍິ )ຽບີຈີບາີ( 

5) ບີບຄີ ໃ ີແໄາຍທກ ຍ່ ໃ ໄບຄໃ ຼ ໃ ຖນະກາຄ ໃ ເໄທຄຽຖັຍຈໄທງຽຖກຖຽັຄານົັຄ ໃ ຽ ໃ ບະຈຄຽຖກ 

ບກີຽຈຽີຂບຄຖນະັໄ 

6) າຈີ ໃ ີ ໃ ຽັກາຄ ຽບີໄ ໃ ຍຍຈຼທກັຍບີບຄີ ໃ ີແໄາຍທກ 

149

7) ບີບຄີ ໃ ີແໄາຖຍ ເນໄຖຄໄາງຖນະກາຄທໃ າ xູັຈ ຖໄທ່ ໃ ຈໄທງທຄຽຖັຍຽຖກຖຽັຄ ະຈຄຽຖກບກີຽຈ 

ຽີຂບຄຖນະ ໃ ຖນະີ ໃ ຖຄໄາງທໃ າ xູັຈ ັໄ ບາຈໄບຄເໄ ໃ ີ ໃ າາກຽໄາາາຖາີ ຽັ ໃ ຽນົັກ ເໄ 

ຕັຈ 

ທດໃ າຄ :[Co(NH 3 ) 6 ]Br 3 ຽປັກາບາີກຍາ (III) ຍຕທ 

K 3 [Fe(CN) 6 ] 

[Ag(NH 3 ) 2 ] + 

[Cu(NH 3 ) 4 ] 2+ 

ກາຖີບບຽປັກາແງາທຕັຈ (III) 

ບີບຄຈີບາີຽຄ ິ (I) 

ບີບຄຽຕາບາີບຄ ( II) 

[Co(NH 3 ) 4 Cl 2 ] + ບີບຄຈີກົ່ຕຽຕາບາີກຍາ (III) 

[Fe(CN) 6 ] 4- 

ບີບຄຽປັກາແງາທຕັຈ ( II) 

[CoCl 6 ] 3- ບີບຄຽປັກາກົ່ຕກຍາັຈ (III) 

[Co(en)] 3+ 

ບີບຄ ຕິ ( ຽບີຖີຈີບາີ ກຍາ ) (III) 

[Co(en)(CN) 2 ]ClO 3 ຈີີງາຍິ (ຽບິຖິຈິບາີກຍາ ( (III) (ກົ່ຖັຈ) 

[Pt(NH 3 ) 2 Cl 2 ] ຈີກົ່ຕຈີບາີຕາິ ( II) (ເໄິ ນົ ຕັຄ ່າໜໄາ) 

[Ni(NH 3 ) 6 ] 3 [Co(NO 2 ) 6 ] 2 ຽປັກາບາີີກ ( II) )ຽປັກາີຕກຍາຽ ( III ) 

150

ໃ 

ໃ 

ໃ 

ໃ 

ຍຈຽິກນັຈຖທ 

ຖັກະະຂບຄາຈາາະຖາຄາຈ 

1. IE 1 ( 1 ະຖັຄຄາບີບຄແຽັຖ່າຈັຍີ ) ຽິ ໃ ຄຽັຖັກະະຍາຄດໃ າຄຂບຄາຈເາະຖາຄາຈ ຂ່ໄເຈຽທໄາແຈໄ 

ຊ ກໄບຄ 

ກ .IE 1 ຂບຄາຈຽີ ໃ ຂ ໄາຸ ຽ ໃ ບຄາກະຸຍທກເິທຽົງ ຖະ ຂະໜາຈບາຽີ ໃ ຂ ໄ ຶ ໃ ຄຽປັຈເນໄຂະຽບ 

ຽຖັກຕຄນົ ຸຈາກບາແຈໄຄໃາງ 

ຂ .IE 1 ຂບຄາຈຽີ ໃ ຂ ໄາປບຍທຼ ຽ ໃ ບຄາກະຸຍທກເິທຽົງຽີ ໃ ຂ ໄ ຶ ໃ ຄຽປັຈເນໄຂະໜາຈບາໄບງ 

ຖຄຽບຽຖັກຕຄຶ ໃ ຄນົ ຸຈາກບາແຈໄງາກຂ ໄ. 

.IE 1 ຂບຄາຈີໃ າບໃ ຼຄຽີ ໃ ຂ ໄາຸ ຖະ າປບຍທຼ ງໄບະຸເິທຽົງຽີ ໃ ຂ ໄ ຽປັຈເນໄຽບຽຖັກຕຄ 

ນົ ຸຈາກບາແຈໄງາກ 

ຄ .IE 1 ຂບຄາຈຸ I ີໃ າ່ ໃ າກທໃ າຸ II ຖະ າຈຸ III ີ ໃ ດູ ໃ ເປບຍທຼຈຼທກັເຸກໂປບຍທຼະຽໝີ. 

2. ຂ່ໄເຈີ ໃ ະຈຄກາຽີ ໃ ຂ ໄຂບຄໃ າະຖັຄຄາບີບຄແຽັຖ່າຈັຍີ ໃ 1ແຈໄຊ ກໄບຄ 

ກ .Sb < As 

.Cl < Sb 

3. າຈເຈເາະຖາຄາຈີໃ າ (Electron affinity) ູຄຸຈ 

ຂ .P < As < Sb < S X > Z ຂ ຂະໜາຈບາ . Z > X > Y 

1 ຈັຍີ ະຖັຄຄາບີບຄແຽັຖ່າ . X > Y > Z ຄ ຸຈຈ ຖະ ຸຈປໄບຽ ບງ . Y > X > Z 

5. າຈ A ຖະ B ີຖັຈະໝີບາ 180 ຖະ 92pm າຖ່າຈັຍ ຖັຈະີບີບຄຂບຄາຈ A ຖະ B ຽ ໃ າກັຍ 

90 ຖະ 180 pm າຖ່າຈັຍຂ່ໄເຈຽັແແຈໄນົາງີ ໃ ຸຈ. 

ກ 19 ..35 ຂ 20 ..25 34 ..37 30 . ຄ.31 

6. ຖັກະະຂບຄາຈເປບຍທຼຈຼທກັ ຖະ ຸຈຼທກັຂ່ໄເຈຊ ກ 

ກ 19 ີຸຈປໄບຽ ໃ 

ບງ່ ໃ າກທໃ າາຈີ ໃ ີຽຖກບາ 11 າຈີ ໃ ີຽຖກບາ . 

ຂ ົ 

ໃ 

ູບ່ຖທີຸຈປໄບຽ ບງ່ ໃ າກທໃ າບກີ . 

ກົ່ຖທີໃ າຽິ ໃ ຄຽຖາຈະຊາ່ ໃ າກທໃ າບີບຈຕທ . 

ຄ ຽຍຖີບບີຽບຽຖັກຕຽກາີທີ່ ໃ າກທໃ າຽຍຖີບບ . 

7. ກ່າໜຈາຈ A-K ດູ ໃ ເຸ ຖະ ປບຍທຼຂບຄາຈາະຖາຄຈັ ໃ ຄາະຖາຄ 

ປບຍທຼ 

ຸ 

I II III IV V VI VII VIII 

151

ໃ 

1 A 

2 B F G H J 

3 C E I K 

4 D 

ຂ່ໄເຈຊ ກໄບຄ 

ກ 1 ະຖັຄຄາບີບຄແຽັຖ່າຈັຍີ . F > E > D > C 

ຂ ຂະໜາຈບາ . H > I > J > K 

ຽຖກຸີ ໃ ຽກີຈາກ . A ກັຍ G ີປູຍປໃ າຄຽັປູຍີ ໃ ໜໄາ 

ຄ .E 3 F 2 ຽັາຈະບີບຄ ໃ ທ GI 2 ຽັາຈະກທາຖັຄ 

8. ກ່າໜຈເນໄ A ຽັາຈີ ໃ ີຽຖກບານົາງກທໃ າ Ar ດູ ໃ 2 ຖະ B ຽັາຈີ ໃ ີຽຖກບາໄບງກທໃ າ Ar ດູ ໃ 1 

ຽິ ໃ ຄຽັຖັກະະຂບຄາຈະ A x B y 

a. ູຈ A 2 B b. ູຈ AB 2 c. ຖະຖາງ ໄາແຈໄ d. າຈະບີບຄ e. າຈະກທາຖັຄ 

f. ປູຍປໃ າຄູຄ່ g. າຈຖະຖາງຽັບາິຈ h. າຈຖະຖາງຍາຽີ 

ກ ຂ່ໄ . a ,e ຖະ f 

ຂ່ໄ . ຂb ,c ຖະ d 

ຂ່ໄ . a ,e ຖະ h 

ຂ່ໄ . ຄb ,d ຖະ g 

10 -9 

ຂ່ໄູາກາະຖາຄເໄບຍ 

າຈ ຽຖກທາ ່າທິທຕຄ 

A 

B 

C 

D 

9. າຈເຈີໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີູຄີ ໃ ຸຈ 

7 

24 

35 

40 

ກ .A ຂ .B 

.C ຄ .D 

10. າຈເຈຈໃ ດູ ໃ ປບຍທຼຈຼທກັ 

ກ .A, B 

ຂ .B, C 

.A, D 

ຄ .C, D 

11. ຂ່ໄເຈຖຼຄຖ່າຈັຍຸຈປໄບຽ ໃ 

ບງ ຖະ ຸຈຈຂບຄາຈແຈໄຊ ກໄບຄ 

ກ .Co > Cu > Zn 

.He > Ne > Kr 

12. າກຂ່ໄູ່າໜໃ ຄຂບຄາຈເາະຖາຄ 

ຂ .Na > Mg > Al 

ຄ .Cl > Ar > V 

4 

11 

18 

21 

ຸ 



152

ໃ 

2 

3 

4 

5 

a 

b 

c 

d 

e 

f 

ກາາຈຽຈາຂ່ໄເຈຊ ກໄບຄີ ໃ ຸຈ 

g 

h 

i 

j 

k 

ໃ 

ກ ຂະໜາຈ . g > p ຂ ກາຖະຖາງຂບຄາຈະກົ່ຖທຂບຄ . I > k 

ກາຖະຖາງຂບຄາຈະຸັຈຂບຄ . b > f ຽ ບໃ າ . ຄCO 2 ຖຄເາຈຖະຖາງ a ຽກີຈຶກແທກທໃ າ 

13. X, Y, Z ຽັາຈເປບຍທຼຈຼທກັ ເໄຂ່ໄູເາະຖາຄ່ ໃແີໄ: 

າຈ ູຈຽຖກຸຂບຄບກິຈ ທາຽັບາິຈຍາຽີຂບຄາຈຖະຖາງ - ຸຈຈຂບຄບກິ ) ( 

X 

Y 

Z 

ຂ່ໄທາເຈິຈ 

XO 2 

YO 

ZO 2 

ກ 1 ໃ າບີບຄແຽັບັຈັຍີ . ຂບຄ Z > X > Y 

l 

m 

ບາິຈ 

ຍາຽີ 

ບາິຈ 

ຂ ຂະໜາຈບາຂບຄ . Z < X < Y 

ຽ ໃ ບຽກີຈາຈະາຈ . X, Y ຽກີຈັະບີບຄ ໃ ທາຈ , Z ຽກີຈັະກທາຖັຄ 

n 

o 

p 

q 

r 

2230 

3600 

ຄ າຈເຸຈຼທກັ . Z ັຈຽັບະຖນະ 

14. ິາຖະາາຈ Na, Mg, Al ຖະ Si ະຖັຄຄາບີບຄແຽັ ຖ່າຈັຍີ ໃ ຂບຄາຈເຈີໃ າູຄຸ 2ຈ ຖະ ຽບ 

ຽຖັກຕຽກາີທີູຄຸຈ 

ກ .Na, Si ຂ .Mg, Al .Al, Si ຄ .Na, Al 

15. ຊໄາບາຂບຄາຈຖຼຄາປບຍທຼ ຖະ າຸຈັ ໃ ຄີໄ 27 ,26 ,25 : ຖະ 75 ,43 , 25 າຖ າຈັຍຂ່ໄເຈ 

ຊ ກໄບຄນົາງີ ໃ ຸຈ 

25 າຈີ ໃ ີຽຖກບາ .ກ ີຂະໜາຈບາໄບງີ ໃ ຸຈາປບຍທຼ ຖະ າຸ 

ຂ 27 າຈີ ໃ ີຽຖກບາ . ີຂະໜາຈບາໄບງີ ໃ ຸຈາປບຍທຼ ຖະ າຸ 

26 ຽຍິ ໃ ຄາປບຍທຼ ຖະ າຸ າຈີ ໃ ີຽຖກບາ . ຖະ 43 ີຂະໜາຈບາຽ ໃ າກັ 

. ຄ ຽຍິ ໃ ຄາປບຍທຼ ຖະ າຸ າຈີ ໃ ີຽຖກບາ 75 ີຂະໜາຈບາໄບງີ ໃ ຸຈ 

16. າຈະບກິຈເຂ່ໄເຈຖຼຄາກາຽີ ໃ ທາປຄຂບຄຍາຽີແຈໄຊ ກໄບຄ 

. ກAl 2 O 3 , Cl 2 O 7 , MgO, SiO 2 ຂ .Cl 2 O 7 , Al 2 O 3 , SiO 2 , MgO 

.MgO, Cl 2 O 7 , Al 2 O 3 , SiO 2 

ຄ .Cl 2 O 7 , SiO 2 , Al 2 O 3 , MgO 

17. າຈກຸ ໃ ເຈ່ ໃ ແີໄີ ໃ ີຖັຈະໝີບາເກໄຼຄກັນົາງີ ໃ ຸຈ 

. ກ Mn, Fe, Co, Ni ຂ .Al, Si, P, S 

.Li, Be, B, C 

ຄ .He, Ne, Ar, Kr 

18. ກຸ ໃ ຂບຄາຈເຂ່ໄເຈີກາຖຼຄຖ່າຈັຍໃ າະຖັຄຄາບີບຄແຽັຖ່າຈັຍີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ (IE 1 ) ແຈໄຊ ກໄບຄ 

-10 

153

ໃ 

ໃ ໃ 

. ກC < Si < Li < Ne ຂ .Ne < C < Si < Li 

.Li < Si < C < Ne 

ຄ .Ne < Si < C < Li 

່າີໄຄ :ເໄຂ່ໄູ່ 21 - 19 


ຸ 


1 

2 a b c d e 

3 f g h i j k l m 

4 n o p q r s t 

5 u v 

6 w x y z 

19. າຈີ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍບກີຖໄທແຈໄາຈະບກິຈນົາງີ ຸຈໃ 

. ກc ຂ .d .e ຄ .k 

20. າຈຽ ໃ ບຽກີຈະິກິຖິງາກັຍບກີະແຈໄາຈະີ ໃ ຽັແຈໄັຄບາິຈ ຖະ ຍາຽີ : 

. ກe ຂ .h .i ຄ .j 

21. ຂ່ໄເຈີ່າທທາຽຖຽບຽຖັກຕຄຽ ໃ າກັັຄໝຈ 

. ກa + , b 2+ , c ຂ .g 2+ , h 3+ , m 

. k, l, m ຄ .l - , n, o 2+ 

22. ຊໄາ A, B ຖະ C ຽັາຈ 3ະິຈີ ໃ ຽກີຈະິກິຖິງາກັຽກີຈຽັາຈະ ABC 3 ຽ ໃ ບ່າ ABC 3 າ 

ຽາະຽກີຈາຈບາງ C 2 , ຊໄາເນໄາຈບາງ C 2 ີໄຽກີຈະິກິຖິງາກັຍ A ແຈໄາຈະີູຈຽີຽັ A 2 C ຽ ໃ ບ່າ 

A ກັຍ B ຽກີຈະິກິຖິງາກັຽກີຈາຈຂຄີຂາທ າຈ .ຖະຖາງ່ໄາແຈໄຈີ , A, B ຖະ C ໃ ຂ່ໄເຈ. 

. ກH, N ຖະ O ຂ .H, P ຖະ O 

. Na, Mn, Cl ຄ .K, Cl ຖະ O 

23. ຊໄາາຈ X ີຽຖກບາຽ ໃ າກັຍ 25 ຽ ໃ ບຽັາຈະະິຈໜຶ ໃ ຄີູຈຽັ Na 5 [X(SO 4 ) 2 Cl 4 ] ຽບ 

ຽຖັກຕຄເບີບຄຂບຄ X ີກາັຈຖຼຄຈັ ໃ ຄຂ່ໄເຈ 

11 ,8 ,2 .ກ 12 ,8 ,2 . ຂ 13 ,8 ,2 . 14 ,8 ,2 . ຄ 

24. ບາີ ໃ ີໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີີູຄ ແຈໄກໃ ບາີ 

ີຽຖກບາໄບງ .ກ 

ີຂະໜາຈເນງໃ . ຂ 

ີໃ າະຖັຄຄາບີບຄແຽັູຄ . ຄ ີໃ າບໃ ຼຄຽກີຈຽັບີບຄຍທກ . 

່າີໄຄ :ເໄຂ່ໄູ່ ໃແີໄບຍ່າຊາຂ່ໄ 27 - 25 

ກ່າໜຈເນໄາຈA, B, C ຖະ D ີຽຖກບາຽ ໃ າກັຍ 35 ,38 , 55 ຖະ 10 າຖ າຈັຍ 

25. າຈເຈີະຖັຄຄາບີບຄແຽັຖ່າຈັຍີ ໃ ໜຶ ໃ ຄ່ ໃ າຸຈ 

. ກA ຂ .B .C ຄ .D 

26. າຈເຈີຸຈປໄບຽ ໃ ບງູຄຸຈ ຖະ ່ ໃ າຸຈ າຖ່າຈັຍ 

154

ໃ 

ໃ 

. ກA ຖະ D ຂ .C ຖະ A .B ຖະ D ຄ .B ຖະ C 

27. າຈເຈຽັຖນະຽິ ໃ ຄຽກີຈະິກິຖິງາກາປາຖແຈໄາຈະ ຽິ ໃ ຄີບັຈາໃ ທ່າທຂບຄຖນະ່ 

ປາຖ 1:2 

. ກA ຂ .B .C ຄ .D 

28. ກ່າໜຈເນໄ 

A ຽັາຈເຸີ ໃ 3 ປບຍທຼີ ໃ 2 

C ຽັາຈເຸີ ໃ 2 ປບຍທຼີ ໃ 3 

. ກາຖຼຄຖ່າຈັຍຂະໜາຈບາຂບຄາຈຂ່ໄເຈຊ ກໄບຄ 

. ກA > B > C > D ຂ .B > C > A > D 

B ຽັາຈເຸີ ໃ 2 ປບຍທຼີ ໃ 2 

D ຽັາຈເຸີ ໃ 1 ປບຍທຼີ ໃ 3 

.C > A > D > B 

ຄ .D > C > B > A 

29. າຈເຂ່ໄເຈຽັຖນະຽ ໄບຂຄີ ໃ ີທາທໃ ບຄແທເະິກິຖິງາຽີນົາງີ ໃ ຸຈ 

. ກNa ຂ .Be .Mg ຄ .Si 

30. າຈ X ຽກີຈະິກິຖິງາກັຍບກີະເນໄບກິຈີ ໃ ີູຈຽັ X 2 O 3 ຽິ ໃ ຄຍ່ ໃ ຖະຖາງ່ໄາ ໃ ຖະຖາງແຈໄເ 

າຈຖະຖາງ HCl ຽຂັໄຂຸ ໄ 2 mol/dm 3 ຖະ າຈຖະຖາງ NaOH ຽຂັໄຂຸ ໄ 2 mol/dm 3 າຈ X ທດູ ໃ ເຸເຈ 

ເາະຖາຄາຈ. 

1 ຸ .ກ ຂ 2 ຸ . 3 ຸ . ຄ 4 ຸ . 

31. ກ່າໜຈໃ າບີບຄແຽັ (IE) ຂບຄາຈຽັ KJ/mol ຈັ ໃ ຄີໄ: 

າຈ IE 1 IE 2 IE 3 IE 4 

A 

B 

C 

D 

E 

807 

850 

584 

700 

502 

2433 

1760 

1820 

1457 

4569 

າຈູ ໃ ເຈດູ ໃ ເຸີ ໃ າຖ່າຈັຍ 2 ຖະ າຈູ ໃ ເຈີ ໃ ດູ ໃ ເຸີ 3 

155 

3665 

14855 

2751 

7739 

6916 

25033 

21013 

11584 

10547 

9550 

ກ .AB ຖະ CD ຂ .AC ຖະ DE .AC ຖະ BD ຄ .AD ຖະ BE 

32. າຈ W, X, Y ຖະ Z ີຽຖກບາ 9 ,7 ,6 , 3າຖ່າຈັຍ າຈເຈີທາຽັຖນະນົາງີ ໃ ຸຈ 

. ກW ຂ .X .Y ຄ .Z 

33. າະຖາຄາຈີ ໃ ເໄກັໃ ນົາງເັຈຸຍັັຈຖຼຄາຈທເຈ?

ກ ຖຼຄາຖ່າຈັຍກາໄຍກໃ ບນົັຄ . ຂ ັຈຖຼຄາທາບາາກໄບງແນົາງ . 

ັຈຖຼຄາຽຖກບາາກໄບງແນົາງ . ັຈຖຼຄາຽຖກທາາກໄບງແນົາງ . ຄ 

34. າຈບາງຖໄາຖຼຄາກຽິຄຖຄຖຸ ໃ ຈັ ໃ ຄິໄ :Ne, Ar, Kr ຖະ Xe ຽັນງັຄຶ ໃ ຄາາຈຸຄໃ ຄາຈະຂບຄ Xe 

ແຈໄຄໃາງກທໃ າາຈບ ໃ . 

ໃ ໃ 

ໃ ໃ 

. ກXe ີຂະໜາຈບາເນງໃ ີ ຸຈ ຂ. Xe ີໃ າຽບຽຖັກຕຽກາີທີີໄບງີ ຸຈ 

. Xe ີະຖັຄຄາບີບຄແຽັໄບງີ ຸຈ ຊ ກຸກຂ່ໄ . ຄ 

່າີໄຄ : 36 - 35 

າຈ ຽຖກບາ 35. າຈເຂ່ໄເຈີທາຽັບະຖນະນົາງີ ຸຈ 

E 

F 

G 

H 

12 

17 

19 

35 

ກ .E ຂ .F .G ຄ .H 

36. າຈເຂ່ໄເຈຽ ໃ ບຽກີຈາຈະກົ່ຖທະແຈໄັະບີບຄີ ໃ ຂຄປຄີ ໃ ຸຈ 

ກ .E ຂ .F .G ຄ .H 

37. າຈເນໄຽບຽຖັກຕຄແຈໄຄໃາງີ ໃ ຸຈດູ ໃ ຍ່ຖິຽທເຈຂບຄາະຖາຄາຈ 

ູຖຸ ໃ າຄໄາງ .ກ 

ຂ ູຖຸ ໃ າຄຂທາ . 

. ູຽິຄາຄໄາງ ຄ ູຽິຄາຄຂທາ . 

38. າຈເຈ່ ໃ ແີໄທະຽັຖນະ 

. ກ 

ຂ . . 

ຄ . 

39. າຈີ ໃ ດູ ໃ ເປບຍທຼຈຼທກັກັຍາຈ A ຽິ ໃ ຄີຽຖກບາ 14 ໃ າຈີ ໃ ີຽຖກບາຽ ໃ າເຈ? 

10 .ກ 

21 . ຂ 

18 . 

ຄ 6 . 

່າີໄຄ :ເໄຂ່ໄູ່ ໃແີໄບຍ່າຊາຂ່ໄ 41 - 40 

າຈ ຽຖກບາ 40. າຈເຂ່ໄເຈຽັບະຖນະຸກາຈ 

A 19 

ກ .A ຖະ D . ຂB ຖະ C .B ຖະ D ຄ .A ຖະ B 

B 35 

41. າຈເຈຽງຽບຽຖັກຕຄແຈໄຄໃາງີ ໃ ຸຈ 

C 

D 

37 

53 

ກ .A ຂ .B .C ຄ .D 

156

ຽບກະາບໄາຄບີຄ 

1. ທິຕຈ ິງະທັຈັ, ບະຄະາຈ 1 ຽບກະາກາິຽຈກາຶກາະຖັຍີ ໃ 227 າກັຈະາ່າຖາ 

ຖະ ຽບກະາທິາກາ, ໜໃ ທງຶກາິຽຈ ກກາຶກນັຈູ. 

2. ຽີບະຄະາຈ (ປຼຍປຼຄຈງ: ່າຄ ຽາ 1986) 

3. ຽີບະຄະາຈ (ປຼຍປຼຄຈງ: ບາາແງາ ໃ ໄຄ, ບາາ ຽຂັຽັຈ ະະ າ, ບາາ 

ທິແຖທຼຄ, ບາາຍທປບຄ ທຄ, ່າບ ັຈາທຄ ) 30.8.1986 

4. ່າີຽີ 4-5-6 Entrance A-NET ຖະຍຍ Admission ຽັຄຈງກຄ ຖະ ຶະນາທິະງາແຖ 

ປຼຍປຼຄຈງ ບາາ ່າຖາ ກຸບ 

5. ກິຈະໜາ ຸິາ, ນົັກຽີ ໃ ທແ ຽນົັໄ 2 (ຸຖາຖຄກບະນາທິະງາແຖ) ິັໄຄີ ໃ 14 

6. ຽີບະຄະາຈ 1 າກທິາຽີາຈ ະະທິະງາາຈ່າະາຈ ະນາທິະງາແຖນໃ ຄາຈ 

7. ທິາຽີາຈ ີີ 1 ຽນົັໄ 2 ປຄປຼໄາຄູະຊຖະຍຍ 8+3 ກກ່ ໃ ໄາຄ ຖະ ຍ່າຖຸຄູ 1988 

I

II

ເຄມີອະນົງຄະທາດ1

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?