Portret Magazine No 31
60 ден. • Бр. 31 • Јуни 2018 МОЈА БОРБА ДЕПРЕСИЈАТА МОЖЕ ДА МУ СЕ СЛУЧИ СЕКОМУ НА „ТИ“ СО ВЕРИЦА НЕДЕСКА Децата се нашето совршено огледало МАРТИНА МАРКОВСКА1
- Page 2 and 3: 2
- Page 4: Содржина јуни 2018 НА
- Page 7 and 8: СКОПЈЕ - ул. Македон
- Page 10 and 11: Портрет на уредник
- Page 12 and 13: Колумна Страв од ле
- Page 14 and 15: На „ти“ со ВЕРИЦА
- Page 16 and 17: На „ти“ со НЕПРИФА
- Page 18: ЕЛЕГАНЦИЈА, ЛУКСУЗ
- Page 21 and 22: #ВозиПравоВозиЗдра
- Page 23 and 24: Луна Радонјанин го
- Page 25 and 26: Најлесно се изразу
- Page 27 and 28: Моја борба 27
- Page 29 and 30: Моја борба борат со
- Page 31 and 32: Бесценети прегратк
- Page 33 and 34: Фотографија: Горан
- Page 35 and 36: Инспирација Кога с
- Page 37 and 38: Инспирација 37
- Page 39 and 40: Инспирација 39
- Page 42 and 43: Фото дневник ЕДЕН Д
- Page 44 and 45: Golden Dust
- Page 47 and 48: 47
- Page 49 and 50: treats Портрет мода SPRI
- Page 51 and 52: MANGO маица 990 ден. MANGO
60<br />
ден. • Бр. <strong>31</strong> • Јуни 2018<br />
МОЈА БОРБА<br />
ДЕПРЕСИЈАТА МОЖЕ<br />
ДА МУ СЕ СЛУЧИ СЕКОМУ<br />
НА „ТИ“ СО<br />
ВЕРИЦА НЕДЕСКА<br />
Децата се нашето<br />
совршено огледало<br />
МАРТИНА<br />
МАРКОВСКА1
2
ПРИВЛЕЧНО, УДОБНО И СЕКСИ
Содржина јуни 2018<br />
НА „ТИ“ СО<br />
14. ВЕРИЦА НЕДЕСКА<br />
Децата се нашето совршено огледало<br />
МОЈА БОРБА<br />
26. НИКОЛИНА МИЦКОСКА<br />
Не е срамно да се признае дека се минува<br />
низ период на депресија тоа може да му<br />
се случи секому<br />
ИНСПИРАЦИЈА<br />
32. МАРТИНА МАРКОВСКА<br />
Анксиозноста освен што е исцрпувачка<br />
и страшна, ни ги отвора очите и ни<br />
покажува дека е време за промена<br />
ПОРТРЕТ УБАВИНА<br />
44. МЕЈКАП ЕДИТОРИЈАЛ<br />
Golden dust<br />
66. DAY & NIGHT<br />
Убавина во текот на целиот ден<br />
67. ПАРФЕМИТЕ ШТО ГИ САКАМЕ<br />
Омилени мирисни ноти за оваа сезона<br />
МИСЛИ ЗДРАВИ МИСЛИ<br />
80. ЧАСОВИ ЗА ПИЕЊЕ ВИНО<br />
Пенливи вина на пиедесталот на секоја<br />
свеченост<br />
86. ТРЕНИНГ ЗА ЦЕЛО ТЕЛО<br />
Комплетен фит тренинг со сопствена<br />
тежина<br />
ДИЗАЈН И ДЕКОР<br />
104. ПОИНАКВА ГРАДИНА ВО ДОМОТ<br />
Внесете зеленило во домот и направете<br />
го катче за уживање<br />
ЛИЦЕ ОД НАСЛОВНАТА СТРАНИЦА<br />
СЕМЕЕН ПОРТРЕТ<br />
74. ПОМЕЃУ СТРАСТ И ЛУДИЛО<br />
Портрет на љубовта на Гала и Салвадор<br />
Дали<br />
Фотограф: Горан HLVK Поповски<br />
4
ИЗДАВАЧ<br />
Година 4 бр.<strong>31</strong>, јуни 2018<br />
Првиот број излезе на 01.12.2015<br />
Излегува еднаш месечно<br />
Адреса на издавач и редакција<br />
Ул. „8-ми Септември“ бр.2/2-16<br />
Скопје<br />
тел/факс 02/3080 305<br />
contact@portretmag.com<br />
ПРОДУКЦИЈА<br />
Одговорно лице, главна и одговорна уредничка<br />
Ружица Антиќ (ruzica@portretmag.com)<br />
Заменичка на главната и одговорна уредничка<br />
Тања Тодоровска Малакјан (tanja@portretmag.com)<br />
Новинарка<br />
Марта Стевковска (marta@portretmag.com)<br />
Креативна директорка и уредничка за мода и убавина<br />
Бојана Максимовска (bojana@portretmag.com)<br />
Асистентка и стилистка<br />
Ана Коцевска<br />
Соработници<br />
Ана Јовковска, Џејлан Рустемоска, Ана Фрицханд, Филип Поповски<br />
Фотографија<br />
Жарко Чулиќ (zarko@portretmag.com), Горан В. Поповски HLVK<br />
Арт дирекција и графички уредник<br />
Душан Стојковиќ (dushan@portretmag.com)<br />
Маркетинг<br />
Елена Шекеровска (elena@portretmag.com)<br />
Лектор<br />
Дејан Василевски, Ивана Кузмановска<br />
Печатница<br />
Европа 92- Кочани<br />
Адреса: Крижевска 52, Кочани<br />
Датум на печатење: 01.06.2018<br />
Број на печатени примероци: 5.000<br />
Дистрибуција<br />
Адриа Медиа Балкан - 072/236 529<br />
ISSN 1857-9906<br />
Правен застапник<br />
Панчевски Адвокатска канцеларија<br />
Бул. „8ми Септември“ бр.2/2-4 1000 Скопје<br />
тел. 02/ 3213 683 070/234 163<br />
Забелешка<br />
Списанието „Портрет“ е авторска содржина што излегува еднаш месечно со одобрение од сопственикот на правата,<br />
издавачката куќа Антиќ медиа. Сите авторски права се задржани. Секое недозволено објавување, користење или<br />
репродуцирање на било која содржина ќе се смета за прекршување на авторските права и истото ќе подлежи на<br />
соодветна санкција. Пред примена на лекарските совети што се дел од содржината задолжително консултирајте се со<br />
лекар. „Портрет“ претставува заштитена трговска марка во Државен завод за индустриска сопственост-Скопје под број<br />
ТМ/2015/1119<br />
и број ТМ/2015/1120.<br />
6
СКОПЈЕ - ул. Македонија,<br />
ТЦ Сити мол, ТЦ Рамстор<br />
БИТОЛА - Широк Сокак<br />
www.bozinovski.com.mk<br />
swiss made calvinklein.com #ckminute#
Портрет ви подарува<br />
Напишете за кој подарок аплицирате и испратете ги вашите лични податоци на contact@portretmag.com.<br />
Проверете дали сте еден од среќните добитници во следниот број на „Портрет“. Со среќа! Подароците може<br />
да ги подигнете во рок од 30 дена по објавувањето.<br />
LUSH Сет Ready Jelly Go<br />
AVON Сет LBD парфем и<br />
кармин<br />
LANCÔME L’Absolu Velour<br />
мат кармин<br />
YSL Сет Pure Chromatics – палета<br />
сенки за очи и YSL Volupte Sheer<br />
Candy кармин<br />
PARUSAN Сет шампон и тоник<br />
за коса<br />
ДОБИТНИЦИ НА ПОДАРОЦИ ОД ПРЕТХОДНИОТ МЕСЕЦ<br />
Clinique Мoisture Surge 72h крем за лице / Ана Цветаноска<br />
Esteе Lauder Day Wear Eye Cooling гел за околу очи / Марија Марковска<br />
Сет Avon Skin So Soft гел за туширање и млеко за тело / Викторија Тодорова<br />
Сет Lancôme L’Absolu Velours течен кармин и Lancôme Artliner 24h долготраен ајлајнер / Елена Младеновска<br />
Max Factor Color Elixir кармин / Симона Митровска<br />
Сет Lush Fresh& Fancy / Елена Макревска Дисоска<br />
Книги:<br />
Џелат на љубовта - Ирвин Д. Јалом / Валентина Варелова<br />
Просечен индекс на среќата - Давид Машадо / Марија Алтипармакова<br />
Девојката што ја остави зад себе - Џоџо Мојес / Драган Ќириќ<br />
8
Портрет на уредникот<br />
Билдинг на умот<br />
Пред извесно време забележав дека<br />
местата што ги посетувам ги помнам<br />
по мојата емотивна состојба што<br />
преовладувала на патувањето. Па,<br />
така, ако некој град сум го посетила тажна или<br />
потиштена, кога ме мачело нешто, никогаш не<br />
можам да го доживеам како преубаво место, колку<br />
и да било магично. Затоа, додека го подготвувавме<br />
овој број и имав можност да слушнам две млади и<br />
успешни девојки, кои избраа храбро да зборуваат<br />
за своите психолошки состојби, чувствував<br />
огромна почит за нивната храброст.<br />
Во земја во која најчесто родителите нè<br />
советуваат дека никој не треба да знае како се<br />
чувствуваме, навистина е реткост некој да одлучи<br />
дека нема да влезе во тие шаблонски рамки и со<br />
својот пример ќе инспирира некого да побара<br />
помош. Во рубриката „Моја борба“ Николина<br />
Мицкоска својата лична борба со депресијата,<br />
што лекарите ѝ ја дијагностицирале на 19 години,<br />
ја опиша со надеж дека конечно менталното<br />
здравје и грижата за него, ќе излезат од стигмата<br />
длабоко втемелена во општеството. „За жал,<br />
во мојата битка со депресијата и анксиозноста<br />
изгубив неколку блиски личности. Губењето на<br />
пријателството го поднесов многу тешко, но со<br />
текот на времето сфатив дека не може секој да<br />
ја разбере ситуацијата, ниту, пак, е емоционално<br />
подготвен да се соочи со такво нешто.“<br />
Со Мартина Марковска, девојката од насловната<br />
страница, сме соработувале многупати, таа<br />
била дел од многу наши модни едиторијали и<br />
секогаш сме биле презадоволни од нејзината<br />
професионалност и посветеност. Затоа особено<br />
ме радува, што таа во нас препозна медиум<br />
преку кој на најотворен начин може да ја прати<br />
пораката дека анксиозноста, паничните напади и<br />
депресијата можат да му се случат секому и дека<br />
единствена правилна одлука е да побараш помош<br />
најбрзо што можеш. „Срцето ти чука толку силно<br />
што мислиш дека ќе ти излезе од градите. Се<br />
потиш интензивно, губиш рамнотежа, се бориш за<br />
здив и помислуваш дека ќе умреш. Сето ова трае<br />
од 5 до 30 минути, што ти изгледаат како вечност.<br />
Стравувањето дека пак ќе добиеш паничен напад<br />
е причината што се појавува повторно. И така<br />
влегуваш во оној ’магичен круг‘ за кој мислиш<br />
дека нема излез. Од моето искуство, не постои<br />
правило, кога, каде и со кој интензитет ќе добиеш<br />
паничен напад.“<br />
За крај, сакам да ви посакам месец исполнет со<br />
сопствен мир и себеразбирање. Зашто, како што<br />
е важно и сите интензивно работиме на правење<br />
„тело за на одмор“, многу поважно е и да работиме<br />
на дух за секаде. Како што секое лето си даваме<br />
шанса дека следното ќе изгледаме подобро и<br />
вистински веруваме во тоа, така секое утро се<br />
надеваме дека денот ќе го почнеме со мирна глава<br />
и со спокојни мисли. Но, треба да сфатиме дека и<br />
за тоа треба вредно да работиме и да се радуваме<br />
на секој мал чекор во вистинскиот правец.<br />
Ружица Антиќ<br />
10
Добра<br />
ноќ на<br />
грижите.<br />
Грижата за вашето<br />
здравје никогаш не била<br />
подостапна. Лекување без<br />
упат од матичен лекар,<br />
покритие за оперативно<br />
лекување во Словенија со<br />
вклучени патни трошоци<br />
и неверојатни бенефиции<br />
за деца се само дел од<br />
поволностите што ги опфаќа<br />
овој семеен пакет.<br />
Специјалистичко вонболничко и болничко<br />
лекување и осигурување на операции<br />
Избегнете ги<br />
непредвидените<br />
трошоци и<br />
обезбедете врвна<br />
здравствена нега<br />
за вас и вашите<br />
најблиски.<br />
Сè ќе биде во ред.<br />
triglav.eu<br />
triglav.mk
Колумна<br />
Страв од<br />
летање<br />
Имам многу стравови поврзани со моите деца, што секој<br />
ден ми се засилуваат. Ќе пробам да ги класифицирам, за<br />
подобро да разберете што ме мачи.<br />
Првиот страв ми е дека кога тогаш ќе го сфатат бенефитот<br />
на „celebrity“ родител и ќе го користат на најлош можен<br />
начин. Затоа без престан им повторував како мора многу<br />
да учат, сами да заработуваат за да бидат самостојни и од<br />
никого да не зависат. Но кога мојот најстар син почна да<br />
зборува дека ќе студира во странство затоа што тука нема<br />
добри факултети и нема да може да заработува многу пари,<br />
сфатив дека тоа е резултат на моето „попување“. Можеби<br />
имав добра намера, но пристапот ми беше погрешен.<br />
Вториот страв ми е поврзан со класичните тестостерон<br />
приказни за растењето на машки деца, односно се плашам<br />
дали ќе учествуваат во тепачки, дали ќе сакаат да возат<br />
мотори, дали ќе ми ја крадат колата. Па така без престан<br />
им раскажував мини хорор приказни за сообраќајки, возев<br />
секаде со 40 км на час, и на секое разминување со мотор,<br />
додека ги возев гласно ццкав... Но еден ден седевме со<br />
друштво во еден локал на Партизанска и кога помина мотор<br />
со голема брзина, моите тројца синови, во истата секунда на<br />
глас викнаа: „Будалаааа...“. На сите им беше многу смешно,<br />
најстариот син се посрами и се налути, средниот дополни<br />
дека сите што возат мотори се будали, а најмалиот без<br />
престан повторуваше будалааа. Охооо и за овој мој страв<br />
можеби имав добра намера, но пристапот дефинитивно ми<br />
беше погрешен.<br />
Третиот мој страв е исконски и малограѓански (ве молам не<br />
ме осудувајте). Се плашев дека нема да бидат блиски кога ќе<br />
пораснат и ќе имаат свои семејства. Па затоа држев лекции<br />
дека со кого и да се дружат, какви и да им се девојките,<br />
жените, не смеат да дозволат да се скарани или разделени.<br />
И тогаш еден ден средниот син ми кажа дека нема да збори<br />
со девојката на Л. зашто таа ќе биде лоша и ќе сака браќата<br />
да се скараат. Мајко мила што направив! Без никаква лоша<br />
намера, со многу погрешен пристап, до свекрва од шпанска<br />
серија.<br />
За стравовите поврзани со нивното здравје, не сакам<br />
ни да пишувам. Доволно е ако кажам дека кога некој од<br />
нив е настинат, од мојот однос и атмосферата дома, друг<br />
прашува дали брат му ќе умре. Ги преполнив ли моите<br />
деца со стравови, предрасуди само затоа што премногу се<br />
плашам да не им се случи нешто? Пробав да разговарам со<br />
моите родители, но добив ироничен одговор; „Опаааа си<br />
заборавила кога те пуштавме во град до 11:30 часот, а ти<br />
среќна си доаѓаше во 3 сабајле и додека ние бевме пред<br />
нервен слом, ладно ни одговараше дека си спремна да си<br />
ја одлежиш казната и дека нема да излегуваш следниот<br />
викенд. Епа сфаќаш ли ние колку сме биле беспомошни“.<br />
Ова дефинитивно не беше одговорот што сакав да го<br />
слушнам. И додека размислував како од толкаво гомно, на<br />
крај сум завршила волку нормална, ми текна една вистина.<br />
Многу години пред да станам немилосрдна пубертетска<br />
кучка, не научив добро да пливам зaшто слушав кратки<br />
хорор приказни за давеници. Не научив да скијам зaшто пред<br />
секое зимување слушав кој скршил нога, рака и каде. Па на<br />
крај испадна дека сум аматер за црни сценарија, во однос<br />
на моите родители. И тогаш сфатив дека моите погрешни<br />
пристапи, се цел еден животен процес. А стравовите се тука<br />
за да растат и стареат во нас. Тука се како извртена форма<br />
на најсилна љубов да нѐ потсетуваат дека безброј глупости<br />
ќе бидат правени. Дека ќе дојде денот кога ќе сфатиш дека<br />
мораш да го пуштиш своето дете, да биде дете не светот.<br />
Ќе дојде ден кога ќе бидеш нем сведок на разделби, кои<br />
премногу ќе болат, на растење што единствено поминува<br />
со солзи. И ќе треба да оставиш тоа да биде така, иако ќе<br />
чувствуваш дека би можела да одиш до крајот на светот,<br />
само за да ги смениш работите. Со годините ќе научиш<br />
стравовите да не ги изговараш гласно. Ноќе да ги шепотиш<br />
во себе, а дење како вистински борец да се бориш и да се<br />
надеваш на најдоброто.<br />
12<br />
Ружица Антиќ<br />
*Текстот не е лекториран со цел да се задржи автентичноста
ОВАА ПРОЛЕТ ОРОЧЕТЕ<br />
ГИ ВАШИТЕ ЗАШТЕДИ ПО<br />
НАЈПОВОЛНИ КАМАТНИ СТАПКИ
На „ти“ со<br />
ВЕРИЦА НЕДЕСКА<br />
ДЕЦАТА СЕ НАШЕТО<br />
СОВРШЕНО ОГЛЕДАЛО<br />
Нема ништо посилно и поиздржливо од жена<br />
Пишува: Ана Јовковска<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
Верица Недеска дојде во Македонија. Се израдував што<br />
имам можност да ја интервјуирам оваа прекрасна жена,<br />
актерка, сценаристка, режисерка, мајка на две деца, сопруга<br />
на режисерот Иво Трајков, Охриѓанка која живее во Прага...<br />
можам да продолжам да редам или, пак, да ја опишам со три<br />
збора – ретко убав човек! Длабока е како родното Охридско<br />
Езеро, а едноставна. Вредна и своја. Само што заврши со<br />
снимањето на еден краткометражен филм каде што глуми,<br />
а веќе паралелно го подготвува целовечерното сценарио со<br />
кое живее подолг период. „Понекогаш се чувствувам како<br />
обврските никогаш да не ќе завршат, но филмот не е трка на<br />
100 метри, туку маратон, така што уште сум на патеката“, ми<br />
вели. Глумата ѝ е одмор од светот на возрасните, а за светот<br />
на децата ни проговори и од личните искуствава. На крајот<br />
од разговорот ми ја кажа најточната дефиниција за кичот:<br />
Неприфаќањето на себеси раѓа кич. Ние сме опседнати да им<br />
се допаднеме на другите, да бидеме нешто што не сме.<br />
АЈ: Верица, драго ми е што одвоивте време за овој разговор<br />
во овие неколку денови додека сте во Македонија.<br />
Најсиромашен човек е човекот без време. Во тој поглед, јас<br />
се чувствувам мошне сиромашно во последно време. Вие? И<br />
на што најмногу го „арчите“ своето време?<br />
ВН: Драга Ана, во тој случај и јас сум една од посиромашните<br />
душички на планетава. Во последно време сè повеќе запаѓам<br />
во сиромаштија од таков вид. Обидувајќи се да балансирам<br />
помеѓу домашните обврски и професионалните задачи што<br />
ме чекаат, сè повеќе работи не стигнувам да ги направам.<br />
Зошто децата се најкреативните суштества? Затоа што,<br />
за разлика од возрасните, имаат време да се досадуваат,<br />
а досадата раѓа креативност. Од тој поглед, жал ми е што<br />
одамна не сум се досадувала. Постигнување баланс помеѓу<br />
земјата во која живеам и земјата каде што ги развивам моите<br />
моментални проекти, бара уште поголем напор за економично<br />
и квалитетно трошење на времето. Но, претпоставувам, тоа е<br />
судбината на секој возрасен. За среќа, со возраста доаѓа и<br />
трпеливоста, мирот и сознанието за минливоста.<br />
АЈ: Актерка, сценаристка, режисерка, сопруга, мајка...<br />
Како ви изгледа еден ден во Прага, меѓу професионалните<br />
обврски и приватните приказни?<br />
ВН: Најважното нешто што морав да го научам, особено<br />
откако станав мајка, е фактот дека перфекционизмот е<br />
невозможен. Со сите овие „улоги“ што се обидувам да ги<br />
„одиграм“ во животот, учам да реагирам и да импровизирам<br />
на најдобар начин и, најважно од сè, да се радувам и да<br />
живеам сега и тука. Утрата ми почнуваат во шест и до осум<br />
часот сè ми е во знакот на подготовка за претстојниот ден<br />
на децата. Откако едниот ќе тргне на училиште, а другиот во<br />
градинка, се обидувам времето да го искористам за работа<br />
14
СО ВОЗРАСТА ДОАЃА И<br />
ТРПЕЛИВОСТА, МИРОТ<br />
И СОЗНАНИЕТО ЗА<br />
МИНЛИВОСТА.<br />
на моите проекти, сè до ручек, кога полека се прибираме<br />
дома. Со оглед на тоа што помеѓу моите две деца има<br />
поголема старосна разлика, денот по ручек има различен<br />
тек, во зависност од потребите. И така циклично, но не во<br />
круг, туку во некаков вид на спирала, бидејќи ни еден ден не<br />
е како претходниот.<br />
АЈ: Жените често ги идентификуваат во релација со нивните<br />
сопрузи или татковци заради доминантната машка култура<br />
што перфидно ѕирка од секое ќоше во општеството. Па, и<br />
покрај вашите големи актерски достигнувања, неретко<br />
ве опишуваат како сопругата на познатиот режисер Иво<br />
Трајков. Ви пречи или ви годи?<br />
ВН: Искрено, не се оптоварувам со тоа како ме опишуваат<br />
другите, но ако можам да избирам, би избрала да ме<br />
опишуваат и да ме доживуваат како Верица Недеска. Тоа<br />
бев, сум и секогаш ќе бидам. Доминантната машка култура<br />
не е нешто што постои само кај нас, за жал. Фактот дека<br />
постојат многу повеќе мажи кои се занимаваат со филм<br />
или со уметност, си го прави своето. Светот го водат повеќе<br />
мажи отколку жени. За жал, дури и кај жените кои сакаат<br />
да влезат во тој свет, се потенцираат и се стимулираат<br />
машките елементи. Сосема погрешно, ако ме прашате мене,<br />
и затоа, не само уметноста туку и светот е таму каде што е<br />
денес. Сосема погрешно се восприема и се манифестира<br />
силата, снагата на човекот. Јас мислам дека нема ништо<br />
посилно и поиздржливо од жена, иако можеби некој маж ќе<br />
каже поинаку. Но, вистина е дека мажите, генерално, имаат<br />
поголема амбиција од жените. Можеби поради фактот што<br />
никогаш не можат да ја достигнат креацијата на нешто што<br />
е толку совршено како што е раѓањето на ново човечко<br />
суштество. Како и да е, за мене културата нема пол, ниту род,<br />
делата се тие што нè карактеризираат како индивидуи, а не<br />
тоа чии жени или ќерки сме.<br />
АЈ: Пред три години бевте фотографирана бремена на<br />
насловната страница на списанието „Лице в лице“, праќајќи<br />
порака за важноста да се читаат книги и за светот на<br />
фантазијата. Таа фотографија сосема случајно ми направи<br />
асоцијација на една реченица на еден наш режисер:<br />
„Имало уметници кои одлично флертуваат со политиката,<br />
но никогаш не затруднеле од неа“. Кој е вашиот став за<br />
швалерската врска на политиката и уметноста?<br />
ВН: Добро е што никогаш не затруднеле, бидејќи жални би<br />
биле тие „деца“ кои би се родиле. Културата е најсилното<br />
„оружје“ што може да биде употребено во разни политички<br />
цели. Швалерајот на уметниците со политиката постоел<br />
и ќе постои, но тешко на тие што го живеат. Можете да<br />
замислите колкав стрес предизвикува таа врска. Уметноста<br />
е моќна и знаеме колку често била користена како алатка за<br />
15
На „ти“ со<br />
НЕПРИФАЌАЊЕТО<br />
НА СЕБЕСИ РАЃА<br />
КИЧ. НИЕ СМЕ<br />
ОПСЕДНАТИ<br />
ДА ИМ СЕ<br />
ДОПАДНЕМЕ НА<br />
ДРУГИТЕ, ДА<br />
БИДЕМЕ НЕШТО<br />
ШТО НЕ СМЕ.<br />
ГЛУМАТА МИ<br />
Е ОДМОР ОД<br />
СВЕТОТ НА<br />
ВОЗРАСНИТЕ.<br />
манипулација и заведување на масите. Уметноста би требало<br />
да биде невина, чиста, да биде коректор на политиката,<br />
а не нејзина љубовница. Што би рекол Брехт, уметноста<br />
не е огледало, туку чеканот со кој се образува реалноста.<br />
Уметноста може да убие, но може и да роди. Јас го избирам<br />
второто. Но, тоа е право на личен избор, како и сè друго.<br />
Затоа не судам. Се обидувам да ја живеам својата приказна и<br />
да ја негувам таа чесна. Уметноста не трпи лаги.<br />
АЈ: Од истата приказна се сеќавам на вашата изјава: „Моите<br />
родители не беа типови што заспиваа со книга в рака. Не<br />
беа интелектуалци, туку луѓе-работници, кои вредно си го<br />
заработуваа лебот. Но, затоа секогаш ме поддржуваа да се<br />
образувам и да читам. Велеа – да бидеш подобра од нас.“<br />
Толку силен впечаток ми остави оваа ваша изјава, што по<br />
три години сè уште ја паметам. Вашите родители треба да<br />
се горди на вас, и како одлична актерка и како добар човек.<br />
Што сакате да им пренесете вие на вашите деца?<br />
ВН: Сакам да им го пренесам сето знаење што го имам, сакам<br />
да бидат подобри од мене, сакам да ги инспирирам, да им<br />
покажувам и да ги водам, а не да ги подучувам. Децата се<br />
нашето совршено огледало. Не смееме да се лутиме доколку<br />
прават нешто што не ни се допаѓа, веројатно тоа го виделе<br />
од нас. Таму треба да биде корекцијата. Децата се моето<br />
најинспиративно и најблагородно дело на кое сè уште<br />
„работам“ и, за среќа, ќе го правам тоа до крајот на својот<br />
живот. Тие се мојот најдобар учител. Сакам да ги научам да<br />
бидат свои и да љубат. Сакам да бидат среќни и фер луѓе.<br />
Веројатно најголемата желба на секој родител.<br />
АЈ: Од вас слушнав дека во Чешка децата до петто одделение<br />
во училиште немаат задолжителна литература за читање,<br />
како нашите задолжителни лектири на пример, но затоа<br />
имаат дневник на прочитани книги во кој си ги запишуваат<br />
сите книги што ги прочитале и впечатоците што им ги<br />
оставиле. Прекрасно! На тој начин децата учат читањето<br />
да го поимаат како љубов, а не како обврска/задолжение.<br />
Имате ли уште некој позитивен пример од образовниот<br />
систем во Чешка со кој сте во директен контакт преку вашата<br />
ќерка Зана, што би го препорачале во македонски контекст?<br />
ВН: Многу сум задоволна со образовниот систем што го нуди<br />
Чешката Република. Покрај навиката за читање што ја стекна<br />
ќерка ми, која читањето го разбира како одмор, а не обврска,<br />
сметам дека сум среќен родител, бидејќи, пред сè, моето<br />
дете сака да оди на училиште и сака да напредува. Не мораме<br />
да се убедуваме. И најважно од сè, гледам дека добива<br />
применето знаење. Не постои борба за оцена до степен како<br />
што е овде. Таму постои една основна радост од знаењето и<br />
споделувањето. Љубопитноста не се убива, туку се негува.<br />
Но, сето тоа почнува од претшколска возраст. Децата не<br />
се присилени да рецитираат песнички и приредбите не им<br />
траат час и половина, туку максимум 20 минути. Се посветува<br />
време на индивидуализмот, а не на постројување во ред и<br />
поредок. Во Чешка, горе-долу секое училиште има своја<br />
политика и свое уредување. Мислам дека дури и секое<br />
одделение и секоја учителка може да го одредува темпото<br />
во своето одделение. Важното е до трето одделение сите<br />
да знаат да читаат, собираат и одземаат. Исто така, постои<br />
можност, наместо девет години во основно, да поминете<br />
16
пет или седум, а остатокот да го поминете во гимназија.<br />
Таму, децата кои се подготвени да ги поминат приемните,<br />
добиваат потешки и покомплицирани задачи. За сметка на<br />
тоа, настанува едно природно проветрување во средината,<br />
каде што и тие што останале, добиваат шанса да бидат први,<br />
да станат видливи. А оние што отишле во гимназија, да имаат<br />
нов старт, да напредуваат, а не да тапкаат во место, чекајќи<br />
ги другите да ги стигнат. Како и во животот. Училиштето ги<br />
подготвува многу повеќе за реалниот живот што следува и<br />
реалноста што е неизбежна.<br />
АЈ: Како би ја опишале со неколку зборови вашата улога во<br />
новиот филм „Мишко“ на младиот режисер Ханис Багашов,<br />
чијашто премиера беше минатиот месец на Скопскиот<br />
филмски фестивал?<br />
ВН: Секој обид да ја опишам мојата улога во филмот на<br />
Ханис во неколку зборови ми звучи штуро и нефер, пред сè<br />
кон ликот, бидејќи комплексноста врз која се темели секој<br />
лик, бара повеќе од неколку зборови. Во секој случај, морам<br />
да признам дека ми беше задоволство да соработувам и да<br />
го запознам Ханис, кој е еден неверојатен спој на талентиран<br />
и воспитан млад човек, со кој допрва ќе се гордееме.<br />
Искрено, отсекогаш сум гледала огромен мотив и несебично<br />
сум се вложувала во проектите на многу млади режисери и<br />
режисерки. Енергијата и чистотата што ја добиваш од нив<br />
е непроценлива радост за сите нас. Довербата што им ја<br />
даваме на овие млади луѓе, знаењето и искуството што сме<br />
го стекнале е најдобрата инвестиција за едно колективно<br />
добро. Нема ништо поубаво од тоа да знаеш дека си дел од<br />
патот што треба го изодат овие млади автори.<br />
АЈ: Каков тип сценарија ви се предизвик за творење?<br />
ВН: Добри. :) Пишувањето е долг и макотрпен процес. Особено<br />
сценариото, бидејќи во одреден степен е осаменичка,<br />
аскетска работа. Покрај креативниот набој на сценаристот,<br />
бара и познавање на структурата, на драматургијата, на<br />
филмскиот јазик. Без ова не може да биде раскажана таа<br />
приказна во слики. За разлика од литературното дело, што<br />
се визуализира на индивидуално ниво во нашата глава, како<br />
читач-восприемач, сценариото се стреми да биде колективно<br />
визуелно патување што го восприемаме преку очите на<br />
авторите кои работат на него. Режисерот е нашиот читач.<br />
Додека добрата книга завршува на полица во нашиот дом,<br />
доброто сценарио веројатно ќе заврши во нашата канта<br />
за ѓубре. Сценариото е само преодна фаза до финалниот<br />
производ, а тоа е готов филм. Тоа е долг процес, чиста<br />
алхемија.<br />
АЈ: А што конкретно од тој творечки процес најсилно може<br />
да ги окупира вашите сетила?<br />
ВН: Важно ми е лично да ме поместува, како човек, како<br />
искуство што сакам да го доживеам, да ме тера да истражувам,<br />
да верувам дека вреди да го споделам со другите. Инаку<br />
е залудно потрошено време, а времето е скапо. Филмот и<br />
онака е прескап за да трошиш енергија на неважни теми.<br />
А пишувањето е начин на терапија, но не само лична туку и<br />
на едно пошироко, колективно ниво. Филмот е неопходна<br />
колективна ментална хигиена. Искрено, се сметам себеси<br />
за совршено среќен човек зашто можам да се занимавам со<br />
ваква професија.<br />
АЈ: Дали традицијата ја сметате за богатство или за ментален<br />
кафез?<br />
ВН: Ментален кафез може да биде и најубавото нешто<br />
што ни припаѓа, сме го наследиле или го сакаме. Сметам<br />
дека тоа зависи од нас и од нашата свесност, од нашата<br />
флексибилност, но и од слободата. Традицијата е богатство.<br />
Може да ни биде конекција со нашето вчера, но доколку<br />
станеме нејзини робови и слепи следачи, ќе ни стане<br />
кафез. Сè во животот се сведува на постојан баланс,<br />
неконзистентност, многу неизвесност, но и отвореноста кон<br />
промени, кон перципирање на нешто што е највредно, а тоа<br />
е сега и тука.<br />
АЈ: Кичот е општествено легализирана форма на тиранија.<br />
Скопје го восприемате од далеку, бидејќи одамна живеете<br />
во Прага, но каде наоѓате кич во нашево општество? Што ви<br />
пречи кога се враќате во родната земја?<br />
ВН: Скопје е градот на моето второ раѓање. Јас верувам<br />
дека ментално, духовно се раѓаме повеќепати, толку пати<br />
колку што самите сме подготвени да почнеме од почеток.<br />
Тука ги поминав најубавите, студентските денови. Тоа беше<br />
прекрасна живеачка на која со задоволство се сеќавам. Тука<br />
има едни прекрасни луѓе кои повторно и повторно ме тераат<br />
да доаѓам. Факт е дека понекогаш не го препознавам градот.<br />
Целата инстант-изградба што се одвиваше изминатиов<br />
период ме вџасува, но тоа што не можеш да го промениш, не<br />
треба да те фрустрира. Додека во времето на моето тукашно<br />
живеење единствената кич зграда беше еден хотел во Дебар<br />
Маало, денес е речиси насекаде. Жалам што се обидуваме<br />
да бидеме нешто што не сме. Таа чудна несигурност во<br />
сопственото битисување, недовербата кон нашите деца,<br />
непочитта кон нашите родители и предци е нешто што ме<br />
боли. Неприфаќањето на себеси раѓа кич. Ние сме опседнати<br />
да им се допаднеме на другите, да бидеме нешто што не сме.<br />
АЈ: Вашиот роден град, Охрид, е парче рај. Што најмногу ви<br />
недостига од дома?<br />
ВН: Велат дека глетката со која ќе се родиш е нешто што<br />
целиот живот ќе го бараш. Езерото, мирот, тишината,<br />
Галичица, најблиските... понекогаш ми се чини дека сум била<br />
во истата темна ќелија во која Миладинов ја пишувал Т’га за<br />
југ.<br />
AJ: Колку (и на кој начин) сте во допир со себеси?<br />
ВН: Себерефлексијата е една од најсилните доблести кај<br />
луѓето. Ми се допаѓаат луѓето кои не престануваат да работат<br />
на себе, бидејќи сметам дека тоа е исто толку бесконечно<br />
колку и вселената. Луѓето се како водата, можеби ја<br />
менуваат формата, состојбата, коритото каде што течат, а<br />
сепак се вода, сепак се луѓе. Затоа, да останам во допир со<br />
себеси е една од најважните работи што ме води. Само така<br />
можеме да бидеме во допир и со сè околу нас. Се обидувам<br />
да ја слушам својата интуиција и да имам дијалог со себе.<br />
Себерефлексијата, себељубовта, себепочитувањето,<br />
себекорекцијата, се нешто што завршува веројатно со<br />
смртта.<br />
АЈ: Што или кој е вашиот емотивен бастун на кој се потпирате<br />
кога ви е темно?<br />
ВН: Моите најблиски.<br />
17
ЕЛЕГАНЦИЈА,<br />
ЛУКСУЗ И<br />
РЕТРО-ЕСТЕТИКА<br />
ВО ЕДЕН<br />
ЧАСОВНИК<br />
Tissot PR 100 е класичен часовник, што заради својот универзален<br />
изглед може да се носи често и во секоја пригода. Се одликува со<br />
едноставен и елегантен дизајн со ретро-естетика што симболизира<br />
луксуз, квалитет и класичен стил.<br />
Дванаесетте дијаманти сместени на местото на броевите на<br />
дисплејот прават да биде еден од најнеодоливите часовници за<br />
секоја дама.<br />
Часовникот Tissot PR 100 можете да го најдете во продажните места<br />
на Божиновски часовници и накит.
СИТНИ ДЕТАЛИ ШТО ЈА<br />
ПРАВАТ СВАДБАТА<br />
Покрај големите, очигледни нешта за договарање<br />
околу вашата свадба, како просторот, музиката,<br />
одлуката околу облеката, има уште многу детали<br />
што, иако на прва нема да ви се чинат како нешта што ќе<br />
ви зададат маки, добро е да не ги потценувате, најмногу<br />
поради нивниот број. Покани, декорации за маси, за домот,<br />
за гостите, бидермаер, бонбончиња и сличните ситници<br />
се само дел од нив. Најдобро е да одлучите што сѐ сакате<br />
да вклучите во свадбената прослава согласно буџетот и<br />
можностите (сѐ што изгледа добро на „Пинтерест“ нема да<br />
изгледа добро и во реалност), а потоа да се одлучите за<br />
стилот во кој сакате сѐ да биде поврзано. Одберете палета<br />
од бои во чиишто рамки ќе ги декорирате сите детали за<br />
да бидете сигурни дека ништо нема да отскокнува и да<br />
изгледа неприродно.<br />
Некои од глобалните трендови за кои се одлучуваат<br />
паровите оваа година се рустичен, минималистички<br />
или бохо декор, но неизбежни се и класичните мотиви.<br />
Изберете или креирајте го изгледот за поканите (хартиени<br />
или електронски покани што се сѐ почеста практика) и<br />
во сличен стил изработете ги и картичките за оброците;<br />
изберете декор во сличен стил и за уредувањето на салата,<br />
додавајќи свеќи, балони или други декорации по желба;<br />
цветните аранжмани усогласете ги со бидермаерот, што<br />
може да биде класичен букет, минималистички букет<br />
сочинет од еден лист филодендрон, на пример, букет со<br />
сукуленти и сл. Почнете со планирање навреме и овие<br />
ситни детали ќе ви бидат задоволство, а не измачување.<br />
20<br />
Во соработка со
#ВозиПравоВозиЗдраво<br />
ЗА ПОЧИСТ И ЕКОГРАД<br />
Веќе познатата ревијална трка во организација на Стопанска<br />
банка АД – Скопје се одржа на почетокот на месец јуни по<br />
улиците на Скопје. Целта, како и секоја година, е подигнување<br />
на свеста за користење алтернативни форми на транспорт.<br />
Од Банката порачуваат дека возењето велосипед, тротинет,<br />
ролерки, скутери, скироли не само што не загадува туку<br />
и помага во намалувањето на сообраќајниот метеж, во<br />
заштитата на животната средина, а притоа е и многу забавно<br />
и здраво.<br />
Добредојдени беа сите со овие екопревозни средства, како<br />
и родителите со бебе-колички кои накратко го ослободија<br />
центарот на Скопје од автомобили.<br />
И оваа година со секој извозен метар, Стопанска банка<br />
АД – Скопје ќе донира средства за нова урбана опрема за<br />
Град Скопје, за поттикнување на користењето велосипеди<br />
како транспортни средства. Многу наскоро е планирано и<br />
дополнување на СТБ Детскиот велодром, а се подготвува<br />
и терен за изградба на нов урбан велодром со повеќе<br />
предизвици и содржини, во соработка со Град Скопје.<br />
Ревијалната трка почна во 11 часот од порта „Македонија“,<br />
од каде што учесниците си ги подигнуваа бројчињата со кои<br />
подоцна учествува во извлекувањето на вредните награди:<br />
5х Specialized велосипеди, 5х GoPro камери, 5х FitBit алки,<br />
5х MICRO тротинети и друга спортска опрема. Годинешната<br />
трка беше посебна и поради рекордно големиот број на<br />
учесници, кои освен во трката уживаа и во програмата<br />
збогатена со забава, богата содржина и интеракција.<br />
На целта во Градски парк беше поставена бина, а на повеќе<br />
позиции посетителите учествуваа во игри, забавни содржини,<br />
предизвици и вредната лотарија.<br />
Стопанска банка АД – Скопје преку своите алтернативни<br />
канали, иновативни услуги и производи, директно влијае<br />
врз заштитата на животната средина, меѓутоа, ги користи и<br />
својата распространетост и релевантност да застапува една<br />
значајна тема како што се овие алтернативи на транспорт<br />
во густо населените урбани средини кои не загадуваат, а<br />
воедно и помагаат за здравиот живот на корисниците.<br />
Во тој контекст, пред сите филијали на Банката се поставени<br />
паркинзи за велосипеди, вработените во Банката сѐ почесто<br />
ги користат велосипедите како начин за пристигнување на<br />
работа, граѓаните на Скопје веќе втора година активно го<br />
користат СТБ Детскиот велодром, имаат на располагање 5<br />
модерни станици за поправка на велосипеди и поставени се<br />
105 паркинг-позиции на локации договорени со активистите<br />
кои се борат Скопје да прерасне во велосипедски град,<br />
а како што најавуваат од Банката, во подготовка се и нови<br />
активности.<br />
21
Од лево кон десно:<br />
Њомза Селмани<br />
Луна Радонјанин<br />
Мија Јовчевска<br />
Анастазија Христова<br />
Бисера Алчевска<br />
МАТУРАНТИТЕ НА „НОВА“ НА<br />
НАЈПРЕСТИЖНИТЕ СВЕТСКИ<br />
УНИВЕРЗИТЕТИ<br />
Пишува: Тања Тодоровска Малакјан<br />
Фотографија: Жарко Чулиќ<br />
Учењето почнува од најраното детство, кога почнуваме да примаме знаења што потоа ги<br />
применуваме практично, па ги прошируваме преку образованието, за да ги градиме врз<br />
нив своите кариери понатаму во животот, не престанувајќи да се надградуваме и како<br />
професионалци и како луѓе. Матурата е првото скалило на успехот во образованието, што<br />
потоа ни ги отвора вратите кон нови знаења и успеси пред какви што се наоѓаат матурантите<br />
од гимназијата „Нова“, чиишто знаења, вештини и труд ги доведоа до студирање на некои од<br />
најпрестижните светски универзитети.<br />
22
Луна Радонјанин го почнува своето образование во „Нова“ од второ одделение сѐ до четврта година. Гледајќи<br />
наназад кон годините поминати во училиштето и гимназијата таа вели: „Без ’Нова‘, одлуката да го продолжам<br />
академското образование во Кина немаше да биде лесна и веројатно немаше да биде ниту возможна“. Како<br />
најзначаен аспект од школувањето ја издвои поддршката од наставниците и консултантот за избор на факултет,<br />
Бела Глигорова, кои постојано го следеле нејзиниот развој низ годините и остварувањето на нејзините цели и<br />
соништа преку запишувањето на Универзитетот Њујорк Шангај. Токму овој факултет бил нејзин прв избор за<br />
универзитет на кој се учи на англиски јазик, според програмата „Advanced placement“ со која имала можност<br />
да се запознае при учењето во „Нова“. Интересно е што Луна поминала три години од детството во Шангај,<br />
кому повторно му се враќа: „Сега ќе имам шанса повторно да ги доживеам тие искуства од перспектива на<br />
студент и очекувам дека и универзитетот и градот ќе ми помогнат да научам многу повеќе и да ги развијам<br />
моите идеи и интереси во природните науки“, завршува таа.<br />
Меѓународната матура (IB) во гимназијата „Нова“ била главната причина поради која Њомза Селмани<br />
се префрлила во ова училиште во трета година. Иако била трансфер-ученик, многу брзо се вклопила во<br />
програмата и во новата средина. „Од првата недела се вклучив во голем број на школски клубови и учествував<br />
на повеќе воншколски активности како ученичкиот совет, Дебата, Црвен крст, Модел Европски парламент.<br />
Различниот пристап кон предметите во програмата ми го развиваше критичкото размислување и ми овозможи<br />
да се стекнам со вештини за пишување научни трудови и истражување што ќе ми го олеснат понатамошното<br />
образование“, вели Њомза. Процесот на аплицирање на универзитетите подразбирал многу труд и време,<br />
почнувајќи од есеите, па сѐ до интервјуата. Но, нејзиниот труд се исплатеше – и покрај тоа што ја примиле на<br />
дванаесет универзитети, одлучувачки беа истражувачкиот карактер и можностите за лабораториска работа<br />
на Универзитетот Њујорк Абу Даби, каде што Њомза ќе студира биомедицинско инженерство.<br />
Како дел од убавите искуства и моменти поминати во „Нова“, Мија Јовчевска ја издвои програмата Advanced<br />
Placement (AP). „Станува збор за американска програма што им дава можност на средношколците ширум<br />
светот да учат предмети на факултетско ниво и за нив да бидат екстерно оценети преку еден завршен испит“,<br />
вели Мија. Иако на овој начин изучувани, предметите, според неа, биле потешки и пообемни, ѝ овозможиле<br />
подлабоко изучување на природните науки и математиката, како и поширока перспектива за светот преку<br />
часовите по економија и компаративна политика. За запишувањето на Универзитетот на Пенсилванија<br />
најзаслужно го гледа учењето во „Нова“ вклучително со програмата AP, волонтерската работа и професорите<br />
кои ѝ дале огромна помош и поддршка. Мија ќе студира биохемија и биофизика, а како што самата вели,<br />
истражувачкиот карактер на Ју-Пен и современите лабораториски услови се главните причини поради кои со<br />
ентузијазам ги исчекува факултетските денови.<br />
Интересот на матурантката Бисера Алчевска отсекогаш бил насочен кон природните науки. „Гимназијата<br />
’Нова‘ им дава можност на учениците да изберат часови како дел од програмите AP и IB. Овие часови се на<br />
повисоко ниво и се наменети за да ги подготват учениците за нивните понатамошни студии“, вели таа. Воедно,<br />
додава дека, иако процесот на аплицирање на престижните универзитети е многу напорен, професорите и<br />
академските советници во „Нова“ обезбедуваат поддршка за сите ученици кои имаат желба да студираат на<br />
овие универзитети. „Знаењето што го стекнав во ’Нова‘ би сакала да го надополнам и да го применам во мојата<br />
понатамошна кариера и сметам дека Универзитетот Њујорк Шангај ќе ми ја овозможи таа цел. Возбудена сум<br />
што ќе ја имам можноста да учам од светски познати професори и што ќе бидам вклучена во практичниот дел<br />
од наставата, односно во истражувањата на моите професори“, додава Бисера.<br />
Стремежот да се излезе од традиционалниот начин на размислување, искажување и образование во третата<br />
година од гимназиското образование ја донело Анастазија Христова до гимназијата „Нова“. „Влегов со отворен<br />
дух за нови предизвици, а на крајот излегов со многу повеќе – се пронајдов себеси и создадов своја образовна<br />
цел – да студирам односи со јавност“, вели Анастазија. Сублимираната и стручна програма „Меѓународна<br />
матура“ и професионалниот кадар ѝ помогнаа при остварување на оваа цел, а дружбата со деца од различни<br />
националности и култури ја гледа како најзаслужна за нејзиното оформување како граѓанин со отворени<br />
погледи кон светот. Анастазија беше примена во речиси сите училишта во САД каде што аплицираше, но се<br />
одлучи за Универзитетот „Де Пол“ поради, како што самата вели, уникатната академска платформа за личен<br />
и професионален развој. „Покрај тоа, голема улога играат и условите за студирање – ми беше доделена<br />
стипендија, а морам да признам дека примамлива беше и локацијата на универзитетот што се наоѓа во срцето<br />
на Чикаго, давајќи ми можности за практика во врвни агенции“, завршува таа.<br />
23
ИГОР ЈОСИФОВ, МУЛТИМЕДИЈАЛЕН УМЕТНИК<br />
НИЗ ГОДИНИTE<br />
НАУЧИВ…<br />
Фотографија: Ристо Јосифовски - Ромбо<br />
Уметноста е мој/а... Уметноста е мој живот, а и животот<br />
уметност. Уметноста е единствен сведок во историјата<br />
за животот на човештвото, почнувајќи од пештерското<br />
сликарство, па досега. Уметноста е моја религија.<br />
Јас сум создаден да создавам... уметност.<br />
Преку своите дела да му нудиш убавина на светот значи...<br />
да го споделам својот креативен процес, да инспирирам со<br />
искреноста во уметноста.<br />
Соработката со Марина Абрамовиќ ми донесе... огромно<br />
искуство во светот на перформансот во едно многу важно<br />
време историски за перформанс-уметноста во Музејот на<br />
модерна уметност во Њујорк – MoMA, каде што учествував<br />
со перформанси за ретроспективна изложба „The Artist is<br />
present“.
Најлесно се изразувам кога... творам.<br />
Светски изложбен простор кој ме воодушевува е...<br />
Pompidou во Париз и во Мец. Art Basel, Walker Art Center<br />
во Минеаполис се временски пред сите концептуално во<br />
современата уметност, додека со своите колекции што имаат<br />
да ги понудат дефинитивно е SFMoMA во Сан Франциско,<br />
каде што сум ја имал честа да ги уживам феноменалните<br />
изложби и ретроспективни изложби изминатите 13 години.<br />
Фасцинантни се начинот на кој функционираат и буџетот<br />
со кој располагаат, музејот е обновен со нови изложбени<br />
простории, а најсовремено е тоа што самата зграда е<br />
уметничко дело сама по себе, новиот дел на надворешниот<br />
дел на зградата е 3D printed. Лудило.<br />
Мојата фасцинација од оганот почна... откако знам за<br />
себе, сум фасциниран од огнот. Професионално и активно<br />
почнав да го користам огнот во мојата работа во 2006, со<br />
12 години напорна работа научив многу од самиот процес<br />
кој се трансформира во најразлични дела, перформанси,<br />
инсталации, скулптури.<br />
Елемент што најмногу ме инспирира... Секој елемент ме<br />
инспирира на свој начин и со своето симболично значење<br />
што секој елемент го носи со себе.<br />
Перформанс на кој најдолго сум работел...<br />
„2 Димензионален“ (2009-2014) кој го имам направено 8 пати<br />
околу светот во престижни музеи, меѓу кои ‘Modern Wing- Art<br />
institute’ во Чикаго каде што првпат го правев перформансот<br />
„2 Димензионален“, во кој на некој начин бев мост помеѓу<br />
стариот и новиот дел на Музејот дизајниран од Ренцо Пјано<br />
за отворањето на Modern Wing во 2009, во овој перформанс<br />
публиката станува перформер.<br />
Преубаво искуство и третман како уметник добив во Onassis<br />
Cultural Centre во Атина.<br />
Исто така ‘Continuum’ перформансот во DFBRL8R<br />
Performance Art Gallery во Чикаго 2017 беше со времетраење<br />
од 10 дена, по 10 часа секој ден.<br />
Уметничко дело кое ми оставило најсилен впечаток е...<br />
тешко да одвојам едно дело покрај толку монументални<br />
дела. Дефинитивно инсталациите на Jenny Holzer, Christian<br />
Boltanski, James Turrell, Maurizio Cattelan, Olafur Eliasson.<br />
Град во кој се чувствувам најспокојно е... Кавадарци, поточно<br />
Моклиште каде што творам и живеам кога сум во Македонија,<br />
исто така и во Мендосино, Северна Калифорнија. Поголемите<br />
градови не даваат мир, туку напротив, си носат свој хаос.<br />
За успешно да ја владееш техниката „fire reflection“,<br />
најважно е... да имаш огромна концентрација, да го разбираш<br />
оганот и да научиш да го владееш, да бидеш упорен и да не<br />
се откажуваш. За да ја откријам мојата техника ‘fire reflection’<br />
ми беа потребни повеќе од 6 години интензивна работа и<br />
уште 6 години усовршување, оганот е прекрасен елемент кој<br />
временски не дава место за грешки, туку мора да се биде<br />
свесен за неговата моќ и времетраење. Исто така, многу е<br />
важно да се биде информиран за материјалите на кои се<br />
гори и нивната архивност.<br />
Најмоќната трансформација низ која сум поминал е... Монт<br />
Еверест дефинитивно беше клучно место каде што научив<br />
за медитацијата и е чувство на свесност што секој ден го<br />
практикувам.<br />
Импактот што го остварувам со публиката за време на<br />
перформансот... е енергетски дијалог каде што публиката<br />
е дел од самиот перформанс. Перформансот е најдиректна<br />
форма на изразување каде што најважни се идејата и<br />
енергијата создадена за време на перформансот. Тоа е<br />
нешто што фотографијата и видеото не можат да го доловат,<br />
туку присутноста во моментот на реализација.<br />
Во зависност од перформансот, се подготвувам психички и<br />
физички за да го реализирам најдобро што можам.<br />
Најтешко ми е да творам кога... немам време да се посветам,<br />
а морам да донесам некои важни одлуки и се занимавам со<br />
елиминирање.<br />
Кога би можел да<br />
сменам некој дел од<br />
мојата кариера, тоа би<br />
било... веќе го менувам, а<br />
тоа е и официјално легално<br />
разрешување на токсични<br />
соработки со неискрени и<br />
непрофесионални луѓе кои ги<br />
има многу во овој уметнички<br />
свет и бизнис, вклучувајќи<br />
галерии, музеи и организации<br />
кои не би сакал да ги именувам,<br />
но би сакал да им препорачам<br />
на сите уметници, без разлика<br />
на каков вид творештво<br />
работат, да се заштитат, да си<br />
ги знаат своите права и да си го<br />
ценат својот труд.<br />
Во моментов работам на... организирање на моите колекции<br />
низ светот, формирам свој Artist in Residence program со<br />
соработка со светски уметници и куратори веќе потврдени<br />
за 2019. Исто така во 2019 ќе учествувам со свое дело на<br />
изложбата на 100-годишнината од Bauhaus: An Enduring<br />
Legacy за отворањето на новиот музеј Ruth’s Table посветен<br />
на Ruth Аsawa во Сан Франциско.
26<br />
Моја борба
Моја борба<br />
27
Моја борба<br />
Живееме во години кога се верува дека сѐ се постигнува со<br />
моќта на умот, дека сѐ е во нашите глави и дека оптимизмот<br />
и ведриот дух се начин на живот, нешто што лесно се<br />
постигнува, па така сѐ повеќе наидуваме на мотивациски<br />
говорници, семинари и слично. Во вакво опкружување<br />
некако е наметнато да се избегнуваат негативните мисли и<br />
емоции. Сепак, на некој начин Вие се соочивте со нив уште<br />
во раното детство. Можете да ни кажете нешто повеќе за<br />
Вашите први средби со анксиозноста?<br />
Во раното детство анксиозноста не беше многу истакната,<br />
мислам дека сите мислеа дека сум само многу срамежливо<br />
девојче. Не сакав да одам во градинка, но никој тоа не го<br />
гледаше како нешто страшно, но гледајќи наназад, сега<br />
сфаќам дека уште оттогаш можеби сум имала блага доза на<br />
социјална анксиозност. Но, се дружев со деца, имав многу<br />
блиски пријатели, и со текот на времето, како што растев, во<br />
основно училиште функционирав сосема нормално. Но, во<br />
животот сите се соочуваме со моменти кои се многу стресни,<br />
непредвидливи, тешки и по неколку такви искуства во мојот<br />
живот, од кои едно беше тешка болест и смрт во потесното<br />
семејство, мојата анксиозност излезе на површина.<br />
Сепак, на 16-годишна возраст анксиозноста кај Вас се<br />
зголеми, сега веќе надополнета и со панични напади и желба<br />
за изолација, избегнување социјални<br />
настани, осамување... Имајќи предвид<br />
дека станува збор за период на едни<br />
од најпредизвикувачките, тинејџерски<br />
години, како се справувавте со<br />
новонастанатите ситуации тогаш?<br />
Се чувствував многу несфатено, не<br />
знаев како да им објаснам на најдобрите<br />
пријатели низ што поминувам и<br />
едноставно се затворив во себе. Секој<br />
повик со покана за излегување ми беше<br />
тежок момент. Толку многу сакав да<br />
излезам, да се дружам, да функционирам<br />
како и секој друг тинејџер, но, од друга<br />
страна, водев борба со себеси. И<br />
понекогаш успевав да се изборам и да излезам и сето тоа<br />
да помине без напади на паника, но тоа беа ретки моменти<br />
и беа придружени со илјадници анксиозни мисли кои ме<br />
преморуваа. Имаше денови кога едноставно не можев да<br />
одам на училиште, моето тело немаше енергија да се справи<br />
со социјални ситуации и само спиев. Моите родители исто<br />
така не знаеја како да се справат со ситуацијата со оглед на<br />
тоа дека моето однесување се смени целосно, но и не сакаа<br />
да ја прифатат реалноста дека нивното дете се соочува со<br />
нешто такво.<br />
Три години сте се справувале со вакви епизоди кои<br />
непридружени со соодветна терапија доведуваат до нова<br />
состојба – на 19-годишна возраст Ви е дијагностицирана<br />
депресија. Како ги примивте овие вести и со какви средства<br />
и сили се боревте со состојбата за која, за жал, сѐ уште<br />
ретко се зборува?<br />
По многу обиди да се изборам со ситуацијата со помош на<br />
медитација и разговори со блиските, сфатив дека состојбата<br />
не ми се подобрува и сама одлучив да побарам помош од<br />
За време на лекувањето имав<br />
подеми и падови, имаше<br />
денови кога се чувствував<br />
многу подобро и бев исполнета<br />
со енергија, но имаше и денови<br />
кога немав никаква сила, ниту<br />
желба да станам од кревет и<br />
да се борам.<br />
психијатар. Ми беа препишани антидепресиви уште на<br />
првата средба со психијатарот и постојано одев на контрола.<br />
За време на лекувањето имав подеми и падови, имаше<br />
денови кога се чувствував многу подобро и бев исполнета со<br />
енергија, но имаше и денови кога немав никаква сила, ниту<br />
желба да станам од кревет и да се борам. Но во најголемиот<br />
дел од моето лекување мојата состојба беше стабилна.<br />
Посетував и психолог, кој со разговор ми помагаше и ме<br />
советуваше како успешно да се соочам со секојдневните<br />
обврски и покрај тоа што земав антидепресиви.<br />
Кажавте дека сте биле на терапија со антидепресиви – во<br />
која мера Ви помогна ваквото лекување и кога решивте дека<br />
сте подготвени да ги оставите лековите имајќи предвид<br />
дека ваквиот чекор претставувал вистинска борба за оние<br />
што ја поминале?<br />
Терапијата со антидепресиви колку што може да помогне,<br />
толку е и опасна. Самите антидепресиви даваат храброст<br />
на некој начин, што може да доведе до несакани ситуации,<br />
и кај суицидални лица кои се на антидепресиви е многу<br />
ризично. Антидепресивите се зависност - доколку пропуштев<br />
неколку дози, минував низ милион варијации на чувства и<br />
емоции, не можев да се контролирам. Има многу несакани<br />
дејства, качуваш многу килограми, имаш проблеми со<br />
спиењето, не се чувствуваш како свој и уште<br />
мал милион работи за кои психијатрите не<br />
те предупредуваат. На пример, никогаш<br />
не помислив дека антидепресивите ќе<br />
направат да се чувствувам како сосема<br />
поинаква личност. Поради тоа, навистина<br />
не сакав да ги земам апчињата и само го<br />
чекав моментот да бидам подобро за да<br />
ги откажам апчињата и да ја преземам<br />
контролата во свои раце. Но, знаев дека<br />
во таа состојба во која бев, морав да ги<br />
примам апчињата и терапијата многу ми<br />
помогна во однос на анксиозноста, а со тоа<br />
ми се намали делумно депресивноста. По<br />
речиси три години борба се почувствував<br />
подготвена и сама донесов одлука да ги прекинам апчињата.<br />
Самиот процес на откажување беше многу тежок, придружен<br />
со многу непријатни физички и психички симптоми. Но со<br />
помош на семејството, најблиските пријатели и со поддршка<br />
од психолог, успешно поминав низ процесот.<br />
Гледано од денешна перспектива, што сѐ подразбираше<br />
ваквата битка, со какви лични, но и општествени состојби<br />
се соочувавте, со оглед на стигмата, па дури и табуто за<br />
менталните болести кај нас?<br />
Се чувствував многу неприфатено. Првенствено, со тоа<br />
што во периодот кога јас почнав со антидепресивите<br />
веќе бев редовен студент и морав често да отсуствувам<br />
од наставата. Очекував некакво разбирање и човечност<br />
од страна на моите професори, но многу мал дел од нив<br />
имаа разбирање. Поради тоа, сѐ уште ги немам завршено<br />
студиите. Неприфатеност има и во другите општествени<br />
сфери и навистина негативно влијае бидејќи се чувствуваш<br />
како да не припаѓаш во општеството, каде што нема никакви<br />
бенефиции ниту пак групи за поддршка за личностите што се<br />
28
Моја борба<br />
борат со ова. Во ваквите случаи може да се забележи колку<br />
менталното здравје сѐ уште е табу-тема на која треба многу<br />
да се работи.<br />
Дури и кога има отвореност при зборувањето на темата<br />
за депресија, некако секогаш се задржуваат прашањата<br />
на терапијата, лековите, состојбата... ретко се зборува за<br />
квалитетот на живот, во однос на пријателствата, љубовниот<br />
(па и сексуалниот) живот, релациите со семејството... колку<br />
се важни поддршката, разбирањето од нив, колкави се<br />
жртвувањата од двете страни и слично?<br />
Секако, квалитетот на животот е различен од тоа што би<br />
сакале, но со текот на времето, како што се подобрува<br />
состојбата, така и тоа се менува. Лично, поддршката и<br />
разбирањето од моето семејство од пријателите ми значеа<br />
сѐ, иако беа потребни големи жртви и одземање голем дел од<br />
нивното време. Среќна сум што сум опкружена со луѓе што<br />
имаа многу трпение, љубов и желба да ми помогнат. Посебна<br />
благодарност до моите пријатели што останаа покрај сите<br />
мои обиди за изолација и се бореа секојдневно заедно со<br />
мене да ја надминам оваа состојба.<br />
Она што е за секоја почит кај Вас се<br />
отвореноста, искреноста и храброста<br />
да зборувате за состојбите со кои се<br />
справувавте – на какви коментари и<br />
реакции наидовте притоа?<br />
Кога почнав јавно и отворено да зборувам<br />
за мојата состојба, бев свесна дека ќе се<br />
соочам со секакви реакции, но исто така<br />
знаев дека сум подготвена да се борам со<br />
стигмата. Негативни коментари, како што и<br />
очекував, имаше. Од тоа дека депресијата<br />
и анксиозноста не се болести, ниту пак<br />
нешто битно и сериозно, до тоа дека само<br />
’ненормални‘ луѓе оделе на психолог, дека<br />
било срамота што јавно зборувам за тоа и слично. Жално е<br />
што во 21 век има луѓе што сѐ уште имаат вакви мислења, што<br />
не знаат дека голем дел од менталните болести се последица<br />
на хормонски промени и дека не е така едноставно како што<br />
изгледа, ниту пак дека сами сме си криви за тоа. Но, покрај<br />
негативните коментари бев исконтактирана од многу млади,<br />
па и постари луѓе што се соочуваат со истото, но се плашат<br />
да побараат помош или, пак, се чувствуваат неприфатено.<br />
Благодарноста што ми ја искажаа за тоа што отворено<br />
зборувам за она низ кое поминуваме ми значеше многу<br />
повеќе од сите негативни коментари, како и фактот дека<br />
можеби некој ќе успее да сфати и да разбере малку подобро<br />
како е да се живее со ваква болест во општество кое не нѐ<br />
прифаќа, со надеж дека можеби еден ден стигмата ќе се<br />
намали.<br />
Во целата битка со депресијата и анксиозноста се соочивте<br />
ли со губење на блиски личности кои едноставно не ја<br />
сфатија ситуацијата во која бевте и излегоа од Вашиот<br />
живот?<br />
За жал, во мојата битка изгубив неколку блиски личности,<br />
меѓу кои и една од најблиските другарки, за која сметав дека<br />
цел живот ќе биде покрај мене. Губењето на пријателството<br />
Губењето на пријателството<br />
го поднесов многу тешко, но<br />
со текот на времето сфатив<br />
дека не секој може да ја<br />
разбере ситуацијата, ниту<br />
пак е емоционално подготвен<br />
да се соочи со такво нешто.<br />
го поднесов многу тешко, но со текот на времето сфатив<br />
дека не секој може да ја разбере ситуацијата, ниту пак<br />
е емоционално подготвен да се соочи со такво нешто.<br />
Не е лесно да се справуваш со личност која се бори со<br />
анксиозност и депресија и не им замерувам на личностите<br />
што не се веќе дел од мојот живот.<br />
Студентка сте по психологија – дали одлуката за Вашите<br />
студии потекнува од ситуацијата со која сте се справувале<br />
уште од детството и ја гледате како повод и можност да им<br />
помогнете на луѓето што би се нашле во иста или во слична<br />
состојба како Вашата?<br />
Уште од детството бев воодушевена од психологијата<br />
како наука. Со текот на времето, едноставно знаев дека<br />
е тоа вистинскиот избор за мене. Во најтешките моменти<br />
желбата да се посветам на помагање на луѓето и љубовта<br />
кон психологијата ми беа едни од најголемите мотивации да<br />
продолжам да се борам. Сметам дека токму моето искуство<br />
би било предност во поголемо разбирање на моите идни<br />
пациенти.<br />
Имајќи ја предвид тежината што ја носи депресијата, кога за<br />
жал многумина што се справуваат со неа<br />
неретко ја губат битката посегнувајќи<br />
по сопствениот живот, што, според<br />
Вас и Вашето искуство, е најважно во<br />
ваквите најцрни моменти и за оној што се<br />
справува со депресијата и за најблиските<br />
од неговата околина што сакаат да му<br />
помогнат?<br />
Сметам дека поддршката и љубовта<br />
од најблиските се едни од најбитните<br />
работи, личноста да не се чувствува сама,<br />
неприфатена. Поголема инволвираност<br />
во нивните животи, постојано да се<br />
покажува нивната важност и вредност.<br />
Понекогаш и поттик да се направат и најмали работи може да<br />
биде од помош бидејќи луѓетo што се борат со депресивни<br />
епизоди тешко наоѓаат желба и сила само за да станат од<br />
кревет. Секако, би препорачала и соработка со психолог/<br />
психијатар, разговор со професионално лице и правилна<br />
терапија можат да бидат добра превентива од суицидални<br />
мисли.<br />
За крај, иако не постои универзална парола како „остави, ќе<br />
помине“, „ајде сѐ ќе биде во ред“ и слично, бидејќи сечија<br />
битка е индивидуална – сепак, што во Вашиот случај Ви<br />
помогна најмногу? Што би им порачале на поединците или<br />
семејствата што се соочуваат со анксиозност или депресија?<br />
На сите што се соочуваат со овие болести би им препорачала<br />
да не се плашат да побараат помош. Менталната состојба на<br />
умот е многу важна и не треба да се занемарува. Особено што<br />
денеска има голем број достапни психолози и психијатри,<br />
групи за поддршка (па макар и онлајн), па дури и разговор<br />
со блиска личност знае да биде од помош. Не е срамно да<br />
се признае дека се минува низ тежок период, тоа може да<br />
му се случи секому. Со вистинска поддршка и правилна<br />
терапија сметам дека секој може да се избори и успешно да<br />
ја надмине оваа состојба.<br />
29
Моја борба<br />
C HIT<br />
C HAT<br />
ВЕЛИМИР<br />
ЖЕРНОВСКИ<br />
Црните дупки не се така црни... Секогаш има<br />
излез!<br />
Кога мислам на „Музејот на современа<br />
уметност“ во Скопје мислам на... Глобалната<br />
солидарност, која ја изгубивме.<br />
Практикувам арт активизам затоа што... Повеќе би<br />
рекол дека се обидувам да практикувам општествена<br />
одговорност.<br />
Уметноста е паралелен универзум... Како и љубовта, страста,<br />
страдањата, раѓањето, смртта итн...<br />
Идеален изложбен простор... Треба сите да сфатиме дека просторот<br />
не е одделен од нас, ние сме простор! Така и во контекст на<br />
излагањата.<br />
Омилена техника за творење... Истражување, читање, откривање, патување...<br />
Најлесно се изразувам...Кога имам што да кажам.<br />
Културата во нашата земја... Е далеку, далеку, светлосни години во иднината,<br />
доколку напорно и посветено работиме.<br />
Фотографија: Жарко Чулиќ<br />
Утрински ритуал... Јога, кафе и работа.<br />
Омилен „cover“ на албум... Во оваа прилика, а и еден од омилените Moon Safari – AIR 1998.<br />
Кога подготвувам изложба... Се борам со сета љубов и сите демони на овој и некои други светови.<br />
Прв синоним за идеален живот... Да можеш да го работиш и уживаш она во кое си најсигурен.<br />
Уметничко дело што не престанало да ме фасцинира... Ги има многу, но во моментов ми текнува на „Без<br />
наслов“ - Портрет на Рос од Феликс Гонзалес Торес.<br />
Моја најлоша каркатерна особина... Сигурен сум дека ги има многу.<br />
Надвор од ограничувањата доаѓа креативноста... Само надвор од ограничувањата можеме да научиме вистински<br />
да живееме.<br />
Омилено место во Скопје... Сите зеленила кои успеавме да ги задржиме.<br />
Најмногу пари трошам на... Уживање.<br />
Биди маж, оженствени се... Поинаков свет е возможен!<br />
30<br />
*Текстот не е лекториран со цел да се задржи автентичноста
Бесценети прегратки и бакнежи... Најискрени насмевки што даваат смисла на животот. Тие<br />
се центарот на нашиот универзум! Сите наши одлуки се водени од безусловната љубов и<br />
од желбата да им го пружиме најдоброто.<br />
Четири децении сме посветени на создавање производи кои се синоним за врвен<br />
квалитет, користејќи уникатни и исклучително благи клинички тестирани формулации,<br />
изработени во соработка со врвни експерти.<br />
Чест ни е што 40 години сме дел од нивното секојдневие, уште од првиот ден по раѓањето!<br />
Нежно уште од првиот допир!
Инспирација<br />
ЗА ЛИЧНАТА БОРБА СО АНКСИОЗНОСТА И<br />
ПАНИЧНИТЕ НАПАДИ<br />
„АНКСИОЗНОСТА ОСВЕН ШТО Е<br />
ИСЦРПУВАЧКА И СТРАШНА, НИ ГИ ОТВОРА<br />
ОЧИТЕ И НИ ПОКАЖУВА ДЕКА Е ВРЕМЕ ЗА<br />
ПРОМЕНА“<br />
Современото живеење сè повеќе го<br />
поттикнува егзистенцијалниот страв кај<br />
поединците и директно влијае врз нашето<br />
ментално здравје. Иако постојат и лични<br />
и индивидуални причини, се смета дека<br />
токму поради стресот и притисокот, што<br />
се составен дел од нашето секојдневие,<br />
анксиозноста, паничните напади и<br />
депресијата станаа сè почести психолошки<br />
состојби и сè повеќе луѓе страдаат од нив.<br />
Иако, за разлика од порано, отвореноста на<br />
оваа тема малку е зголемена, сепак сè уште<br />
многу луѓе го одложуваат своето лекување,<br />
бидејќи немаат храброст отворено да<br />
зборуваат за својата состојба. Мартина<br />
Марковска е млада, преубава девојка, која<br />
неколкупати била дел од нашите модни<br />
едиторијали и со која секогаш соработуваме<br />
со радост. Иако е многу млада, таа ни<br />
докажа дека има високоразвиена свест<br />
и искрено се надеваме дека со своето<br />
искуство ќе остави позитивен пример, за<br />
правилен пристап кон својата психолошка<br />
состојба.<br />
Пишува: Ружица Антиќ<br />
32
Фотографија: Горан HLVK Поповски<br />
Стилистка: Бојана Максимовска<br />
Шминка: Фросина FRAN Ангеловска<br />
Фризура: Даниел Артевски<br />
Мода: Yes Master<br />
Локација: Воен базен, Аеродром<br />
33
Инспирација<br />
Мартина, најнапред сакам да ви се<br />
заблагодарам што се согласивте отворено<br />
да зборувате за вашата борба со<br />
анксиозноста, депресијата и паничните<br />
напади. Имавте ли пред вашето искуство<br />
некакви предзнаења за ваквите психолошки<br />
состојби?<br />
Искрено, ми требаше малку време за да се<br />
одлучам на ваков чекор и да проговорам<br />
јавно за состојбата во која се наоѓам. Иако<br />
ова е еден вид на „разголување на душата“<br />
и моја приватност, не чувствувам срам и<br />
непријатност да ја споделам мојата „борба“,<br />
онаа што ја води секој можеби петти<br />
човек, бидејќи знаеме дека анксиозноста<br />
претставува проблем на современиот човек.<br />
Би ми било мило ако барем на еден ваш<br />
читател му помогнам да види дека не е сам<br />
и дека анксиозноста и паничните напади<br />
се резултат на динамиката и зголеменото<br />
темпо на живот, односно се составен дел<br />
од животот, но најважно е отворено да се<br />
зборува за тоа. Јас бев многу мала и немав<br />
апсолутно никакви предзнаења, ниту бев<br />
свесна дека постои такво нешто. Затоа,<br />
на почетокот, кога анксиозноста ми беше<br />
непознато чувство, обраќав внимание само<br />
како на физички симптоми и мислев дека<br />
станува збор за некоја моментална состојба,<br />
како слабокрвност, аритмии, висок притисок<br />
и сл.<br />
На 17-годишна возраст првпат се сретнавте<br />
најнапред со физички симптоми на<br />
анксиозност, за да се соочите потоа и со<br />
панични напади. Можете ли подетално да<br />
ни опишете сè што ви се случуваше во тие<br />
први моменти кога не знаевте што ве мачи?<br />
Периодот на адолесценција изобилува со<br />
бурни психички, емоционални и морални<br />
кризи, па затоа, кога ми се појавија<br />
најпрвин психичките знаци за состојба на<br />
анксиозност, лесно губење на трпението,<br />
тешкотии со концентрација, опсесивност,<br />
не го сфаќав толку сериозно, мислејќи дека<br />
е само краток период. Набргу следуваше и<br />
првиот паничен напад, што многу стресно<br />
го доживеав. Срцето ти чука толку силно<br />
што мислиш дека ќе ти излезе од градите.<br />
Се потиш интензивно, губиш рамнотежа, се<br />
бориш за здив и помислуваш дека ќе умреш.<br />
Сето ова трае од 5 до 30 минути, што ти<br />
изгледаат како вечност. Стравувањето дека<br />
пак ќе добиеш паничен напад е причината<br />
што се појавува повторно. И така влегуваш<br />
во оној „магичен круг“ за кој мислиш дека<br />
нема излез. Од моето искуство, не постои<br />
правило, кога, каде и со кој интензитет ќе<br />
добиеш паничен напад.<br />
Бројот на млади луѓе на кои овој проблем<br />
им е секојдневие постојано се зголемува<br />
и тие не добиваат соодветен третман или<br />
пристап. Каков став имаше вашето семејство<br />
и блиските луѓе што ве опкружуваат?<br />
Имав максимална поддршка и од семејството<br />
и од пријателите. Исто како мене, и тие<br />
беа изненадени од сето тоа што ми се<br />
случува и сакаа да помогнат на секој начин.<br />
Нештата нема да се подобрат со „чекање<br />
да помине“. Најдобрата работа што можете<br />
да ја направите доколку се соочувате со<br />
депресија и анксиозност е барање помош<br />
од стручно лице. Многу знаат да кажат дека<br />
никој не може да ти помогне, освен самиот<br />
ти и дека ти управуваш со својот ум. Јас се<br />
согласувам со сето тоа, меѓутоа кога си во<br />
целиот тој хаос, ти треба некој да те наведе<br />
да размислуваш така, да те фокусира на<br />
твојата флексибилност, надеж и потрага по<br />
смислата на твојот живот.<br />
Дополнителен проблем е што кај нас свеста<br />
за нега на менталното здравје и посета на<br />
психотерапевт е мала. Имавте ли проблем,<br />
ви беше ли тешко да опишете како се<br />
чувствувате кога првпат се сретнавте со<br />
ваквиот вид специјалисти?<br />
На почетокот ми беше чудно и цело време<br />
мислев и дополнително си правев тензија<br />
дека ако некој дознае, ќе мисли дека сум<br />
луда, за да сфатам на крајот дека моето<br />
здравје и мојата среќа се поважни од тоа<br />
што мислат другите. Додека се плашев што<br />
ќе си помислат, каде ќе ми се случи, со кого<br />
ќе бидам, сè повеќе самата си ја влошував<br />
состојбата и не бев фокусирана да го решам<br />
проблемот, туку многу повеќе да го скријам.<br />
34
Инспирација<br />
Кога сфатив дека некои работи не можам<br />
и не треба да ги скријам, тоа беше првиот<br />
чекор да си помогнам и тогаш сфатив дека<br />
сум подготвена да побарам помош.<br />
За жал, многу млади, амбициозни и<br />
енергични луѓе парализирани од страв<br />
не успеваат да функционираат и нивното<br />
секојдневие станува вистински пекол.<br />
Какви ситуации најчесто ви ги зголемуваа<br />
стравовите и ви ја влошуваа состојбата?<br />
Така е, за жал. Се дистанцираш од секаков<br />
вид активности, откажуваш дружби и<br />
стануваш затворен во себе. Смислуваш<br />
секакви изговори, само за да останеш дома,<br />
од страв дека надвор ќе се случи нешто.<br />
Не можеш во ниеден момент да мислиш и<br />
да се подготвуваш за ниедна секојдневна<br />
обврска, затоа што, што и да помислиш да<br />
правиш, веќе во следната секунда си велиш<br />
– а што ако ми стане лошо таму, и најсигурно<br />
се чувствуваш кога не правиш ништо.<br />
Секојдневно работите што требаше да ги<br />
завршам, се зголемуваа и се трупаа и тоа ми<br />
правеше дополнителен притисок. Помислата<br />
дека сум целосно непродуктивна правеше<br />
да се чувствувам многу лошо. Имаше<br />
моменти кога требаше да бидам во контакт<br />
со луѓе кои не ми се блиски и немав реално<br />
објаснување зошто не можам да дојдам.<br />
Анксиозноста, паничните напади и<br />
депресијата најчесто се круг во кој личноста<br />
запаѓа од една состојба во друга. Денес,<br />
кога размислувате за најтешките моменти<br />
што ги поминавте, во која состојба се<br />
чувствувате најлошо?<br />
Дефинитивно најтешко ми беше кога ми се<br />
случија првите напади и кога немав точно<br />
претстава што ми се случува. Чувствата што<br />
ви поминуваат низ главата се многу силни<br />
и реалистични и вие навистина сте убеден<br />
дека ќе умрете и дека нема шанси да ви<br />
стане подобро. Откако побарав помош<br />
исто така ми требаше многу време за да<br />
почнам да ги практикувам советите што ги<br />
добивав. Имав милион прашања и секогаш<br />
кога мислев дека сум совладала некоја<br />
состојба, пак ќе се појавеше нешто ново,<br />
што ќе почнеше да ме загрижува и повторно<br />
да ми предизвикува немир. Сепак, со текот<br />
на времето станав целосно свесна за тоа<br />
што ми се случува, научив да ги контролирам<br />
мислите, пробувам да се придржувам до<br />
советите, да ги применувам техниките на<br />
дишење и, конечно, се случија позитивните<br />
промени.<br />
Голем дел од модниот свет е јавна работа<br />
изложена на критиките на голем број луѓе.<br />
Како денес се справувате со работи што ви<br />
прават притисок и стрес?<br />
Самодовербата е најважна. Доколку ја<br />
имате, критиките нема да ги сфаќате<br />
трагично, особено негативните, бидејќи<br />
секогаш ќе ги има. Пробувам да се<br />
фокусирам само на убавите аспекти<br />
на мојата професија, да не си правам<br />
дополнителен притисок и, генерално, додека<br />
фотографирам или снимам се чувствувам<br />
опуштено и релаксирано. Најчесто,<br />
советите се да избегнуваш стресни работи<br />
и моменти, но сите знаеме дека стресот е<br />
секојдневие, па затоа многу е поважно да<br />
научиш да се носиш со таквите ситуации и<br />
со емоциите што тие ги предизвикуваат кај<br />
тебе. Со физичка активност најдобро се<br />
исфрла напнатоста и негативната енергија.<br />
Слушање музика е исто така добро решение,<br />
проследено со вежби за правилно дишење.<br />
Мартина, многу млада имате развиена свест<br />
од колкава важност е транспарентно да се<br />
зборува за вакви проблеми. Што сметате<br />
дека е најважно да знаат луѓето што имаат<br />
слични проблеми, во која било фаза?<br />
Бидете трпеливи! Анксиозноста, освен<br />
што е исцрпувачка и страшна, таа ни ги<br />
отвора очите. Нè тера да се спознаеме, да<br />
размислуваме за себе, за работите што нè<br />
исполнуваат вистински. Таа е аларм што<br />
ни кажува дека нешто не правиме како што<br />
треба, дека е време за промена. Следете<br />
ги вашите соништа и таа ќе исчезне. Inhale,<br />
exhale...<br />
35
36<br />
Инспирација
Инспирација<br />
37
38<br />
Инспирација
Инспирација<br />
39
40<br />
Инспирација
Фото дневник<br />
ЕДЕН ДЕН СО ЈОГА ИНСТРУКТОРКАTA<br />
Лејла Рамковска<br />
Прекрасно утро со „smoothie“ на свеж<br />
воздух<br />
Чувството потоа е прекрасно. Секој ден одвојувам време за медитација и раздвижување во природа. И 5<br />
минути, имаат големо значење за телото.<br />
Време е за „power yoga“. Два пати<br />
неделно покрај приватните часови,<br />
држам групни часови.<br />
Моето богатство во една слика!<br />
На крајот на овој ден, на пијачка пред<br />
зграда.
ЛЕТЕН КАМП<br />
НА НОВА 2018<br />
од 18 ЈУНИ до 6 ЈУЛИ<br />
Камперите ќе истражуваат некои од највозбудливите<br />
локации, како дел од нивните активности:<br />
Спортски центар „Борис Трајковски“, Аквапаркот, МТП<br />
Спортски центар, Хиподром, Градскиот парк и Водно.<br />
За повеќе информации, обратете ни се по<br />
е-мејл: summer.camp@nova.edu.mk<br />
или на телефон: 3061-807 локал 201<br />
Возраст од 4 до 6 год.<br />
СРЕЌНИ ЖАПЧИЊА<br />
АКТИВНОСТИТЕ ВКЛУЧУВААТ:<br />
забавен парк, прошетка во природа,<br />
Зоолошка градина, јавање коњи,<br />
научни експерименти и едукативни забавни игри.<br />
Возраст од 6 до 8 год.<br />
ПИНГВИНИ<br />
АКТИВНОСТИТЕ ВКЛУЧУВААТ:<br />
мост со јажиња, погоди ја целта, кајакарење,<br />
тенис, јавање коњи, аквапарк, мечување,<br />
игри за градење тимски дух и камперски оган.<br />
Возраст од 9 до 13 год.<br />
ПАНТЕРИ<br />
АКТИВНОСТИТЕ ВКЛУЧУВААТ:<br />
кајакарење, рафтинг, мост со јажиња, ласер таг,<br />
јавање коњи, тенис, куглање, картинг, аквапарк,<br />
стрелање со лак и стрела, пикадо, мечување,<br />
дунк тенк, игри за градење тимски дух и<br />
камперски оган.
Golden<br />
Dust
ФОТОГРАФ: Жарко Чулиќ<br />
МОДЕЛ: Марго Бојаџиева - Моделс Ин<br />
ШМИНКА: Фросина FRAN Ангеловска<br />
ФРИЗУРА: Даниел Артевски<br />
45
47
Summer<br />
MANGO 990 ден.<br />
MANGO 2.090 ден.<br />
DIESEL фармерки 13.690 ден.<br />
SPRINGFIELD блуза 1.799 ден.<br />
SPRINGFIELD чанта 1.499 ден.<br />
PARFOIS чевли 1.990 ден.<br />
PARFOIS 1.190 ден.<br />
MANGO 1.490 ден.<br />
MANGO 1.990 ден.<br />
48
treats<br />
Портрет мода<br />
SPRINGFIELD 999 ден.<br />
REPLAY 5.990 ден.<br />
MANGO маица 1.490 ден.<br />
REPLAY панталони 6.290 ден.<br />
MANGO ремен 990 ден.<br />
PARFOIS сандали 1.490 ден.<br />
PARFOIS 1.790 ден.<br />
MANGO 2.990 ден.<br />
MANGO 1.990 ден.
Топло лето<br />
MANGO кошула 2.490 ден.<br />
GUESS BY MARCIANO кратки панталони 10.390 ден.<br />
BATA чевли 2.890 ден.<br />
MANGO обетки 690 ден.<br />
PARFOIS часовник 1.790 ден.<br />
PARFOIS чанта 2.290 ден.<br />
50<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
Модел: Искра Матиќ - Моделс Ин<br />
Стилист: Ана Коцевска<br />
Шминка: Доковски (VD Make Up)
MANGO маица 990 ден.<br />
MANGO фармерки 2.990 ден.<br />
MANGO палто 4.990 ден.<br />
PARFOIS часовник 1.890 ден.<br />
PARFOIS прстен 390 ден.<br />
PARFOIS чанта 1.890 ден.<br />
BATA чевли 3.490 ден.<br />
51
52<br />
MANGO блуза 1.990 ден.<br />
MOTIVI панталони 4.390 ден.<br />
MANGO обетки 890 ден.<br />
MANGO чанта 2.490 ден.<br />
PARFOIS часовник 2.090 ден.
Портрет мода<br />
MANGO 2.490 ден.<br />
MOTIVI 3.090 ден.<br />
BATA 2.890 ден.<br />
MANGO 2.490 ден.<br />
BATA 3.490 ден. REPLAY 4.390 ден. PARFOIS 1.990 ден.<br />
Shoeholics<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ
Портрет мода<br />
SHOPIT<br />
CARPISA 1.990 ден.<br />
MANGO 2.490 ден.<br />
PARFOIS 1.290 ден.<br />
CARPISA 990 ден.<br />
BATA 2.490 ден.<br />
CARPISA 1.290 ден.<br />
PARFOIS 1.490 ден.<br />
MANGO 1.990 ден.<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ
ЛЕТО<br />
LEVI’S 8.290 ден.<br />
PARFOIS 690 ден.<br />
MOTIVI 3.290 ден.<br />
MANGO 1.490 ден.<br />
MANGO 2.490 ден.<br />
PARFOIS 690 ден.<br />
PARFOIS 1.190 ден.<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
55
РУЖИЦА АНТИЌ<br />
АВАНТУРАТА<br />
„CHLOE NOMADE“,<br />
ЌЕ ЈА ПАМЕТАМ ЦЕЛ ЖИВОТ<br />
23.03.2018<br />
Денов ми почна совршено, со најсреќна вест која ја добив во форма на меил, од нашите долгогодишни<br />
клиенти „Еликсир“, кои сакаат јас да одам на регионален настан, промоција на парфемот„Chloe<br />
<strong>No</strong>made“ што ќе се одржува во мај во Израел. Два пати го прочитав меилот, и веднаш ми се направи<br />
адреналин, иако имам скоро два месеци до тргнување. Размислувам што знам за брендот „Chloe“ и<br />
дали се вклопувам во овој светски комплимент „Chloe girl“. Минатото лето во Берлин си се почастив<br />
со една „Chloe Drew“ ташничка, долги години го користев нивниот „Eue De Parfum“, имам користено<br />
и „Love story“, но сѐ уште ме мачи дали ќе одоговорам соодветно на оваа голема чест. Ја гледам<br />
кампањата за парфемот, парфем за жени кои без размислување тргнуваат во нови авантури, секогаш<br />
спремни да патуваат, и на тие патувања повторно да се откриваат самите себеси. Сега ми олесна,<br />
па јас сум цел живот „<strong>No</strong>made“ девојка. Со секоја преселба во нов град, поради кариерата на мојот<br />
сопруг, си давав шанса да се надевам дека ќе почнам како нова жена. И дека сите мои лоши навики,<br />
нема да ги преселам со мене. Ми олесна, едвај чекам да дојде мај, и да бидам дел од овој светски<br />
настан.<br />
23.05.2018<br />
Стигнав на аеродром скоро два часа пред летот, во постојана паника да не задоцнам. Дојде денот<br />
што го чекав два месеци, и поткована со пустински стајлинзи, секакви технолошки гаџети, сѐ што<br />
најдов „Chloe“ дома, тргнувам за Израел. И иако сум била на два светски настани, немам никаква<br />
претстава како ќе изгледа и тоа ме прави многу среќна и возбудена. Имам и закажано интервју со<br />
Quentin Bisch, кој го создал овој егзотичен парфем, и прочитав толку детали за неговиот живот, што<br />
мислам дека го познавам одамна. Прва станица Истанбул, втора станица Тел Авив. Уште на аеродром<br />
се почуствував како вистинска дива, кога ме чекаше шофер, и кога ме зема заедно со главната ѕвезда<br />
на вечерта Mr. Bisch лично. Морам да кажам дека тој ми ја повтори мојата теза, дека во светот луѓето<br />
колку стануваат поуспешни, толку се однесуваат поубаво. Еден час до хотелот се интересираше<br />
за Македонија, за „Портрет“, за мојата работа. Трпеливо до детал ми објаснуваше како изгледа<br />
целиот процес на работа на создавање на парфем, иако го прашував и глупости, како на пример,<br />
дали се плаши за својот живот кога работи постојано на тајни формули за нови парфеми (морам да<br />
престанам да гледам Discovery ID). Вечерва беше резервирана за настанот овде во хотелот во кој<br />
сум сместена, кој дефинитивно е најубавиот хотел што сум го видела во животот, „Setai Hotel“. На<br />
настанот имав можност да се запознаам со останатите „Chloe girls“, кои беа блогерки, уреднички на<br />
принт и дигитал магазини, актерки и сл. Две работи научив вечерва, прво дека професијата блогерка,<br />
е многу потценета, и дека во светските брендови работат генијалци. Сите блогерки што личат дека<br />
само шетаат и сликаат кафиња и ташнички, вложуваат огромен труд. Па тоа било цела продукција,<br />
асистенти, монтажа, барање локации, барање кадар и сл. Секоја од нив се трудеше да најде што е<br />
можно пооргинален начин да се слика со парфемот. Ние новинарите бевме поопуштени и уживавме<br />
во целата атмосфера, на терасата од хотелот, која беше цела со прекрасни бели цветови и со поглед<br />
на море. Не можам да опишам како мириса парфемот, ако некогаш замислувам идеална верзија oд<br />
себеси таа би мирисaла точно вака-дење, ноќе. Вечерва беше совршена: шампањ, прекрасна музика,<br />
преубави жени, насекаде мирис на „<strong>No</strong>made“. И да, имав можност да ја запознаам Bar Refaeli, светски<br />
топ-модел, најсовршеното суштество што сум го видела одблиску. Легнувам највозбудена, утре<br />
тргнуваме во вториот дел oд промоцијата, во пустина.<br />
56
24.05.2018<br />
Се одјавивме од хотелот, кога ни кажаа дека превозот ни пристигнал. Е колку филмска глетка беше<br />
тоа, десет огромни црни џипови, со бројка на секој, чекаа наредени во колона. Патувавме три часа<br />
до пустината, и имавме можност подобро да се запознаеме со останатите девојки. Јас бев во кола<br />
со уредниката на естонскиот магазин „Sade“, и со уредничката на дигиталната верзија на L`Officiel за<br />
Балтичките земји, прекрасни девојки и навистина беше супер искуство што имав можност да слушам,<br />
што се случува и како изгледа работата во редакциите на светските медиуми. Кога стигнавме во нешто<br />
што наликуваше на оаза, со зелена трева и вештачко езеро, веќе целосно мислев дека сум во рајот.<br />
Во тој амбиент ги направивме интервјуата со парфумерот, поделени во три групи. Тука ручавме,<br />
исто на најфилмска маса целата украсена со цвеќиња и најразлични изараелски специјалитети. Кога<br />
мислев дека не може нешто поубаво да изгледа, тргнавме накај вториот хотел во пустина, и тоа беше<br />
најинтересното нашто што сум го видела. Цел со пустинска архитехтура, мириси и дизајн, само што<br />
седевме и пиевме кафе на терасата со поглед во пустина, се чувствував најпосебно на свет. Никогаш<br />
нигде, некое место не ми пружило толкав мир и спокој. Кафето испиено таму, сама на терасата во<br />
пустина, мислам дека ќе го памтам цел живот. Вечерва ја завршувам со среќна мисла и надеж дека од<br />
Израел си одам со шанса за нов почеток. И да дефинитивно сум „Chloe girl“, зашто секоја од нас е во<br />
определен период од животот.<br />
57
КВЕНТИН БИШ<br />
ПАРФУМЕР, СОЗДАВАЧ НА<br />
CHLOE NOMADE<br />
На почетокот на вашата кариера сте биле во многу ситуации кога не сте се вклопувале во<br />
стандардниот модел на парфумери. Од каде ја црпевте силната верба и упорност да го работите<br />
тоа што го сакате?<br />
Мојата приказна е малку необична, и по многу стандарди не ги исполнував условите за да станам<br />
професионален парфумер. Од една страна бев момче кое многу слабо сакаше и работеше хемија и<br />
наука, од друга страна на десетгодишна возраст секојдневно ги погодував парфемите на сите наши<br />
професори. Уште тогаш сфатив дека многу ме фасцинираат парфемите и заклучив дека сакам да<br />
создавам парфеми. Кога сфатив дека навистина немам никаков потенцијал да бидам хемичар, се<br />
запишав на театарска игра и во рекордно време го завршив универзитетот. Основав своја театарска<br />
компанија, но желбата да станам парфумер не ме напушташе, па затоа напишав писмо до најдобрите<br />
парфумери во Франција. Нивниот одговор беше дека без хемија шансите ми се многу мали, но ако<br />
имам толкава страст, сепак да пробам. По две години ја добив првата работа како асистент-парфумер<br />
и почнав да го живеам мојот сон. Личи на неверојатна приказна, но мислам дека само огромната<br />
љубов и страст што ја чувствував за парфемите, откако знам за себе, ми дадоа сила и желба да не се<br />
откажам никогаш.<br />
58
Го создадовте Chloe <strong>No</strong>made, инспириран од жените, авантуристки кои уживаат да откриваат нови<br />
хоризонти во сопствениот живот. Што е слободата за вас и кога сте биле најблиску до неа?<br />
За мене, слободата има огромно значење, и како поединец и кога работам и сум дел од некој колектив.<br />
Имам изразено многу силно чувство за слобода во секој аспект од моето живеење и сега веќе не<br />
можам да функционирам никако поинаку. Во првиот момент кога ќе почувствувам дека на кој било<br />
начин мојата слобода е загрозена, веднаш имам потреба да се тргнам од приказната и да заминам<br />
на друго место, каде што ќе можам да бидам целосно слободен. Всушност, многу години сум во<br />
постојана потрага по слобода и верувам дека таков ќе останам засекогаш. Особено што сфатив дека<br />
мојата креативност најдобро функционира во таа сосема слободна состојба на телото, духот и умот.<br />
За многу жени ништо подобро не буди спомени на личности и места од парфем. На што мириса<br />
жената што го користи Chloe <strong>No</strong>made?<br />
Мојата идеја, кога почнав да работам на <strong>No</strong>made, беше да создадам парфем што ќе може да го користи<br />
секоја жена и што кај неа ќе ги буди нејзините најскриени чувства за нови авантури. Сакав секоја<br />
различна жена да „го носи“ парфемот на различен начин, во комбинација со мирисот на сопствената<br />
кожа. Како кога патуваш со некого и откриваш различни места, двајцата ги доживувате исти работи,<br />
места и случки, на различен начин. Па, така, сакав секоја жена на свој начин да го доживее искуството<br />
<strong>No</strong>made, во комбинација со нејзиниот личен печат. Вака го замислував додека работев на него, но<br />
откако имав можност да ја запознам актерката Ариене Лабед, која е заштитно лице на овој парфем и<br />
со која што веднаш се пронајдовме и препознавме еден во друг слични енергии, сега кога мислам на<br />
<strong>No</strong>made мислам на неа. Првиот работен наслов на парфемот беше „Бегство“ и водечкиот мотив ми<br />
беше дека секоја жена заслужува шанса одново да се пронајде себеси. Иако имаше забелешки дека<br />
има некоја машка нота, што му дава „унисекс“ момент, сепак го сметам за исклучително женствен,<br />
вистинска верзија на денешната жена, силен и возбудлив.<br />
Ако судиме по дизајнот на шишето, <strong>No</strong>made е парфем за елегантни жени, со слободен дух, кои знаат<br />
што сакаат. Факт е дека секоја современа жена се стреми да биде токму таква, па сметате ли дека<br />
овој парфем има потенцијален да стане култен?<br />
Според мене, постојат неколку работи што ги поседуваат сите „култни“ парфеми. Првата работа<br />
секако е моќноста на парфемот, и тоа изразена низ две работи, долготрајноста и трагата што ја<br />
остава. Исто така мора да биде препознатлив, мора да стои долго и да станува пријатен кога ќе почне<br />
да се менува во комбинација со кожа. Овие елементи, во комбинација со маркетингот и брендот, на<br />
крајот даваат парфем што луѓето го користат со години и со кој се врзуваат емотивно.<br />
Парфумерите наоѓаат инспирација за својата работа во различни делови од секојдневието. Кои<br />
мириси оставиле најсилен впечаток кај вас и имате ли некој мирис што ви пречи?<br />
Па, повеќе моите пријатели имаат проблем со мојот „нос“, затоа што имам исклучително чувствителен<br />
нос, што навистина може да биде вистинска непријатност во секојдневниот живот. Можеби ќе звучи<br />
смешно, но постојано имам проблем и многу често ми мириса на „мокро куче“ и тој мирис навистина<br />
ми пречи. Исто така, не можам да го поднесам мирисот што го оставаат мандарините на моите раце,<br />
по лупењето.<br />
Имате професија што ви дава можност да ја покажете целата своја креативност и својот талент. Што<br />
треба да поседува секој што сака да стане врвен парфумер?<br />
Од мојот случај може да се заклучи дека за секое правило може да има отстапка. Но, да се<br />
разбереме, таа отстапка носи голема одговорност. Можеби не сум хемичар, но мојата посветеност<br />
и фокусираност, мојот пристап ми овозможиле да постигнам успех. Значи, прво и основно, како<br />
и во секоја работа мора да постои голема љубов, страст и посветеност. За парфумер важно е да<br />
поседуваш трпеливост како карактерна особина и, секако, да имаш визија и вредно да работиш на<br />
неа.<br />
59
3.<br />
4.<br />
1.<br />
7.<br />
6. 5.<br />
8.<br />
2.<br />
Glam Time<br />
1. CAROLINA HERRERA Good Girl Velvet EDP 80 ml. 7.800 ден.<br />
2. CAROLINA HERRERA Good Girl EDP 50 ml. 3.730 ден.<br />
3. CAROLINA HERRERA Good Girl Legere EDP 50 ml. 5.450 ден.<br />
4. MISSLYN Holo Glow Lip Cream крем балсам за усни 390 ден.<br />
5. DIORSKIN Mineral Nude бронзер<br />
6. GUERLAIN La Petit Robe <strong>No</strong>ir кармин<br />
7. GUERLAIN Robe <strong>No</strong>ir лак за нокти<br />
8. LANCOME L’absolu Lacquer сјај за усни 1.850 ден.<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
60
ЗБОГУМ НА ЦЕЛУЛИТОТ!<br />
Добриот изглед на телото и кожата почнува со здравата исхрана и физичката активност, а се продлабочува со соодветна<br />
нега. Токму овој период од годината е идеално време на вообичаената нега на кожата да додадете и антицелулитни<br />
препарати што ќе дадат максимални резултати. Производите од линијата Cell-Plus се совршени за антицелулитни третмани,<br />
докажано ефикасни во борбата против целулитот и масните наслаги. Секој од нив содржи природен активатор за слабеење,<br />
патентиран комплекс од морски коморач и карнозинска киселина – состојки што ќе го ремоделираат вашето тело.<br />
CELL-PLUS EXFOLIATING AQUA SCRUB<br />
пилинг за тело 900 ден.<br />
Овој пилинг е вистински третман<br />
за телото, сочинет од мешавина на<br />
морска сол што ќе помогне да се<br />
отстрани вишокот вода во телото,<br />
како и нечистотиите и мртвите<br />
клетки. Идеален е за подготовка на<br />
кожата пред следните антицелулитни<br />
препарати.<br />
CELL-PLUS NIGHT SLIMMING CREAM<br />
ноќен крем за затегнување 1.320 ден.<br />
Со ефект што дејствува во текот<br />
на ноќта, овој крем ја преобликува<br />
кожата, овозможувајќи ѝ да ги прими<br />
сите хранливи состојки од него.<br />
Ги коригира несовршеностите на<br />
кожата предизвикани од целулитот и<br />
локализираните масни наслаги.<br />
CELL-PLUS COLD GEL<br />
CREAM ладен гел-крем<br />
за тело 1.080 ден.<br />
Крем за тонирање<br />
што, благодарение на<br />
студената гел-формула, е идеален за<br />
најделикатните типови кожа и за кожа<br />
со попуштена цврстина, бидејќи не<br />
предизвикува црвенила, ниту иритација.<br />
Се користи со масирање, неколкупати<br />
дневно.<br />
CELL-PLUS FIRMING<br />
CREAM крем за<br />
затегнување 1.140 ден.<br />
Производ заслужен за<br />
враќање на цврстината,<br />
еластичноста и<br />
тонусот на кожата. Ја<br />
навлажнува и ја храни<br />
кожата, правејќи ја поисполнета и<br />
цврста, но истовремено нежна и мазна.<br />
Покрај целулит, ги таргетира и стриите<br />
на телото. Се нанесува со масирање,<br />
неколкупати дневно.<br />
CELL-PLUS GEL CREAM<br />
WITH CRYO EFFET гелкрем<br />
со крио-ефект<br />
1.080 ден.<br />
Гел-кремот со<br />
хијалуронска киселина<br />
ја тонира кожата и<br />
врши дренажа на<br />
ткивата што задржуваат вишок вода<br />
и притоа создаваат натеченост и<br />
подуеност. Се препорачува кај жени по<br />
породувањето или по диета, бидејќи ги<br />
враќа тонусот и еластичноста на кожата.<br />
CELL-PLUS CREAM FOR ADVANCED<br />
STAGE CELLULITE крем за целулит во<br />
напредна фаза 1.440 ден.<br />
На кожата зафатена со отпорен<br />
целулит несовршеностите се видливи<br />
во форма на дупчиња. Овој крем ги<br />
тагретира токму локализираните<br />
масни депоа, дозволува третманот да<br />
навлезе во кожата и со блага масажа<br />
да резултира со подобрување на<br />
нејзиниот изглед.<br />
CELL-PLUS SLIMMING CREAM FOR BELLY AND<br />
HIPS крем за слабеење 1.500 ден.<br />
Моќната формула на овој производ ги<br />
таргетира несовршеностите на стомакот и<br />
колковите, резултирајќи со затегната кожа<br />
со подобрен изглед и тонус. Масирајте ја<br />
двапати дневно, во период од еден месец и<br />
забележете ја промената.<br />
61
ПРИКАЗНАТА ЗАД БРЕНДОТ-МЕДУЗА<br />
ЧЕТИРИ ДЕЦЕНИИ ОД ПРВАТА РЕВИЈА НА ВЕРСАЧЕ<br />
Пишува: Џејлан Рустемоска<br />
Oд шивачката работилница на неговата мајка во<br />
Калабрија, до црвениот тепих во Лос Анџелес,<br />
приказната за Џани Версаче е клучно парче од<br />
мозаикот наречен made in Italy, но и важно поглавје од<br />
историјата на модата во светски размери. Низ неговиот<br />
концепт италијанската мода се развива во вистинската<br />
насока: не само парчиња внимателно дизајнирана облека<br />
туку цел универзум во кој се испреплетуваат уметност,<br />
култура, историја и имагинација. Неговата трагична<br />
смрт пред околу дваесет години само му додаде доза<br />
мистериозност на неговиот лик, праќајќи го порано<br />
од очекуваното во историјата на модните митови на<br />
дваесеттиот век.<br />
Џовани Марија Версаче, подобро познат како Џани, е<br />
роден во Реџо Калабрија непосредно по завршувањето<br />
на Втората светска војна. Уште од мали нозе се одликува<br />
со љубопитност и желба за создавање, надминување на<br />
границите на возможното и откривање на нови хоризонти.<br />
Шивачката работилница на неговата мајка на улицата<br />
„Томазо Гули“, број 3, е неговото омилено катче каде што<br />
ја храни својата креативност и учи како да создава чуда со<br />
своите раце. Мајка му важи за најдобра шивачка во градот<br />
и воопшто не е загрижена кога учителките ѝ укажуваат на<br />
неговата опседнатост со италијанските филмски диви,<br />
чиишто силуети честопати се наоѓаат во тетратките на Џани,<br />
наместо домашните задачи. Едноставно, тие не знаат да ја<br />
препознаат смислата за естетика и мода на нејзиниот син.<br />
Како што минуваат годините, Џани сѐ повеќе се оддалечува<br />
од формалното образование, а сѐ повеќе се приближува до<br />
остварување на сонот. Цела своја креативност ја испробува<br />
на неговиот омилен модел, неговата помала сестра, муза<br />
и сојузник во секој потфат, Донатела Версаче. Неговиот<br />
префинет вкус ќе го донесе најдоброто од актуелните прета-порте<br />
колекции на Genny, Callaghan, Florentine Flowers и<br />
Chloé во семејниот бутик. Локалните госпоѓи опседнати со<br />
мода го доживуваат младиот Џани како бог и безрезервно<br />
се потпираат на неговите модни совети.<br />
Кога има 25 години тој ја напушта родната Калабрија и<br />
се сели на север, во Милано, градот што речиси преку<br />
ноќ станува светска модна метропола, еволуција за која<br />
и самиот ќе одигра важна улога. Најпрвин соработува<br />
со најпознатите конфекциски куќи, а набрзо, заедно со<br />
неговиот постар брат Санто ги поставуваат темелите на<br />
семејната модна куќа. Во 1978 година се случува првата<br />
62
Портрет мода<br />
официјална самостојна ревија за женската колекција<br />
на Џани Версаче во палатата на Перманенте во Милано,<br />
а ефектот врз публиката ги надминува очекувањата на<br />
младиот дизајнер. „Версаче“ буди восхит и го остава<br />
светот гладен за повеќе. Кога го прашуваат за изворот на<br />
инспирација, Џани одговара дека за сѐ е заслужна неговата<br />
Калабрија и сведоштвата за славното минато на грчката<br />
и римската империја. Токму слободната комбинација на<br />
декоративни елементи од различни уметнички епохи го<br />
дефинира неговиот единствен стил, па така во неговите<br />
колекции можат да се најдат елементи од ренесансата,<br />
барокот, па сѐ до поп-арт уметноста. Не само за линиите<br />
туку и за материјалите, од преработена кожа во различни<br />
бои, преку култната метална мрежа што и денес е заштитен<br />
знак на брендот, па сè до свила во шарени, иновативни<br />
дезени. За заштитен знак на брендот, „Версаче“ неслучајно<br />
ја одбираат медузата од грчката митологија, алудирајќи на<br />
моќта на брендот да го маѓепса и да го зароби во својот<br />
свет секој што барем еднаш ќе се препушти на нивната<br />
фантазија.<br />
Производ на креативната смелост на Џани Версаче е една<br />
поинаква жена, изразито секси и гламурозна, која остава<br />
важен печат врз модната естетика на осумдесеттите и<br />
деведесеттите години. За да ја претстави пред светот<br />
ги одбира топ-моделите, дури според многумина токму<br />
Версаче ги измислува супермоделите кои гордо ги носат<br />
неговите колекции: Наоми Кембел, Синди Крафорд,<br />
Кристи Тарлингтон, Линда Евангелиста, на кои подоцна<br />
им се приклучуваат Клаудија Шифер и Карла Бруни,<br />
сите протагонистки на револуционерните рекламни<br />
кампањи за „Версаче“, кои го носат потписот на некои од<br />
најславните фотографски имиња од деведесеттите. На<br />
листата приврзаници на брендот не изостануваат и славни<br />
имиња како Елтон Џон, Џорџ Мајкл, Стинг, Мадона, па<br />
дури и Леди Ди, верен фан на линијата на висока мода<br />
„Atelier“. Креативноста на Џани Версаче го премостува<br />
светот на модата и се проширува на линии за ентериер и<br />
декор, како и креации на костими за театарски претстави<br />
и опера, полиња на уметноста што уште во раното детство<br />
за дизајнерот стануваат извор на инспирација и нови<br />
предизвици. Палатите на Џани Версаче во Милано, Комо и<br />
Мајами се храмови во кои се слави неговата естетика што сѐ<br />
до последните денови од неговиот живот ќе се развива во<br />
нови форми и димензии.<br />
И токму кога Џани Версаче се наоѓа на врвот на својата<br />
кариера и се чини невозможно да се заузди неговата<br />
креативна генијалност, се случува трагедија. Во едно<br />
сосема обично сончево утро во Мајами, враќајќи се од<br />
кратка прошетка, Џани Версаче е смртно застрелан пред<br />
влезот на неговата вила Каза Казуарина од страна на<br />
серискиот убиец Ендрју Каненан. По смртта на Џани, што и<br />
понатаму останува обвиена во мистерија, целата модна куќа<br />
ја губи рамнотежата што токму неговата сестра Донатела<br />
Версаче ќе успее да ја воспостави повторно, најпрвин<br />
работејќи во сенката на споменот на нејзиниот брат, а<br />
подоцна ослободувајќи се од притисокот да биде како него<br />
и давајќи му сопствен печат на семејниот бренд. И нејзина<br />
заслуга е што брендот-медуза што се раѓа од малечката<br />
шивачка работилница во Калабрија и визијата на Џани<br />
Версаче, денес е вистинска семејна империја што, покрај<br />
модни колекции, вклучува линија парфеми, скапоцен накит,<br />
ентериер, па сѐ до синџир луксузни хотели.
ARTDECO Instant Skin Perfector балзам за лице за<br />
природен финиш 1.270 ден.<br />
BOURJOIS Metal Edition 24 h<br />
течна сенка за очи 450 ден.<br />
ARTDECO Luminous Skin Stick стик за<br />
осветлување и потенцирање 830 ден.<br />
MAC Prep+Prime Fix+ прајмер и финиш за лице 1.308 ден.<br />
ОСВЕЖИ<br />
СЕ!<br />
ROSAL<br />
Perfect You<br />
путер за тело<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
BOBBI<br />
BROWN<br />
All Over<br />
Glow течен<br />
хајлајтер<br />
2.260 ден.<br />
DIOR<br />
Pump’N’Volume<br />
маскара<br />
64
НОВАТА МИРИСНА БАЈКА ОД<br />
NINA RICCI СЕ ВИКА BELLA<br />
Во секоја девојка се крие по една принцеза. Токму затоа<br />
мирисните приказни зад Nina Ricci, Les Belles de Nina го<br />
комуницираат хаштагот #princesslife. По мирисите Nina и<br />
Luna, време е за доминација на новата принцеза со име Bella.<br />
Таа е палава и заводлива во исто време, а невозможно е да се<br />
одолее на нејзината убавина и на мирисот што ја отсликува:<br />
женствен, сладок, но нескротлив.<br />
ПРИНЦЕЗИ НА НОВОТО ВРЕМЕ<br />
Трите убавици на Nina Ricci се инспирирани од новата<br />
генерација. Nina во себе крие радосна романтика, преточена<br />
во калабриски лимон, нежна гарденија, зелен лимон, јаболка,<br />
кедрово дрво и бел мошус; загонетната заводливост искажана<br />
преку карамелизираните ноти, зачинети со розови бобинки се<br />
карактеристични за Luna. Овие два мириса, заедно со Bella, го<br />
сочинуваат триото на модерни принцези.<br />
МАГИЧНАТА ФОРМУЛА ЗАД BELLA<br />
Свежиот цветен мирис е дело на парфумерката Сонија<br />
Констант, која имала цел да креира секси мирис со карактер.<br />
Мирисната приказна почнува со рабарбара, чијшто делумно<br />
овошен, делумно горчлив вкус се надоврзува со свежа<br />
мандарина и допир на ванила. Цветните ароми се должат<br />
на масло од турска роза, фрезија и бел мошус, што создава<br />
сензација на кашмир по кожата. Сѐ заедно резултира со<br />
мирис што зрачи со спонтаност и смелост од една страна и<br />
сензуалност и женственост од другата.<br />
Знакот за препознатливост на Les Belles de Nina е, секако,<br />
јаболкото, што стана нивен амблем. Јаболкото асоцира<br />
на забрането овошје што евоцира искушение, страст и<br />
насладување, што кај новиот мирис е отсликан во зелена<br />
нијанса со златни детали, рефлектирајќи ја свежината и<br />
живоста на Bella. По првпат на ливчињата на јаболкото се<br />
појавува литмара во сина боја.<br />
ПРИКАЗНАТА ЗА ПРИНЦЕЗИТЕ<br />
Режисерот на новата кампања на Nina Ricci, Еугенио Рекуенко,<br />
ја осмисли приказната како модерна бајка. Во неа се<br />
појавуваат Нина, Луна и Бела, но нема простор за принцот од<br />
бајките, ниту, пак, за зли магии. Станува збор за ултрамодерни<br />
принцези кои можат да го вртат светот онака како што сакаат<br />
тие. Во улога на Нина е моделот Естела Боерсма, во улога на<br />
Луна е моделот, актерката и пејачка Сонија Бен Амар, a Бела<br />
ја оживува моделот Барбара Палвин. Секоја од нив има тотем<br />
што ја карактеризира – кај Нина тоа е був, кој ја отсликува<br />
нејзината мудрост, волк кај Луна за нејзината одлучност<br />
и срна кај Бела, која симболизира нескротливост. Трите<br />
заедно се храбри, не се плашат да се спротивстават, ниту да<br />
предизвикаат.<br />
65
MAC Mineralize Charcoal<br />
Mask маска за лице<br />
2.000 ден.<br />
MAC Mineralize Volcanic<br />
Ash Exfoliator пилинг<br />
2.104 ден.<br />
LUSH SLEEPY лосион за<br />
тело 1.295 ден.<br />
DIOR SAUVAGE EDP 100 ml.<br />
CLARINS Fix Make<br />
Up фиксатор за<br />
шминка 1.784 ден.<br />
MAC Cleanse OFF Oil масло за<br />
чистење 1.821 ден.<br />
ESTEE LAUDER Sdvanced Night<br />
Repair ноќен серум 6.250 ден.<br />
LUSH Cup O’Coffee<br />
маска за лице и тело<br />
595 ден.<br />
CLINIQUE Pep-Start крем<br />
за очи 1.487 ден.<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
BOBBI BROWN ноќен<br />
крем 4.260 ден.<br />
66
Сезона на нови<br />
мириси<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
HUGO BOSS the scent<br />
EDT 30 ml. 3.330 ден.<br />
ELIE SAAB in white EDP<br />
50 ml. 5.070 ден.<br />
ARMANI code turquoise<br />
EDT 75ml. 4.250 ден.<br />
THIERRY MUGLER aura<br />
EDP 50 ml. 5.105 ден.<br />
BVLGARI omnia pink<br />
sapphire EDP 50 ml.<br />
4.067 ден.<br />
KENZO aqua femme<br />
EDT 50 ml. 3.420 ден.
ЗАБЛЕСКАЈТЕ ОВАА<br />
ПРОЛЕТ СО МАС<br />
Kонечно дојде време да бидете главна ѕвезда! Постигнете го сјајот што го<br />
посакувате со суперхероите на MAC – кремот за стробинг и лосионот за тело<br />
со стробинг-ефект. На рутината за убавина додадете ги хидратантните и<br />
освежувачки спреови Fix+ во Goldlite или Pinklite нијанса, што ќе го подобрат и<br />
ќе го одржат изгледот на вашата шминка и до 12 часа, а истовремено ќе ви ја<br />
потенцираат блескавоста поради светкавите честички што ги содржат во себе.<br />
Стробинг-лосионот има лесна кремава текстура и формула богата со бисерни<br />
честички, што ќе ѝ дадат на кожата суптилен, но секси сјај. Брзо се впива и ја<br />
прави кожата мека и мазна. Суперсекси ефект ќе постигнете доколку го нанесете<br />
на деколтето и на нозете.<br />
Спрејот Fix+ е омилен производ на жените ширум светот. И тој е збогатен со бисерни<br />
светкави честички што создаваат совршена сјајност. Fix+ стробинг-формулата<br />
ги содржи сите хидратантни и освежувачки придобивки, како и легендарниот<br />
Fix+ спреј, што го извлекува максимумот од шминката и ја продолжува нејзината<br />
трајност до 12 часа.<br />
Оние што сакаат дополнителен сјај можат да ги комбинираат спрејот Fix+ и<br />
хајлајтерот Extra Dimension. Јаболчниците и очите се само некои од местата на<br />
кои кога ќе го нанесете спрејот и хајлајтерот дополнително ќе заблескате.<br />
Сите производи на колекцијата Strobe, како и оригиналните Fix+ спреови со<br />
мирис на кокос, лаванда и роза можете да ги најдете на продажното место на МАС<br />
во „Скопје сити мол“.<br />
68
MAC Strobe Prep<br />
Prime Fix Plus<br />
Goldlite спреј за<br />
лице 1.308 ден.<br />
MAC Strobe Prep<br />
Prime Fix Plus<br />
Pinklite спреј за<br />
лице 1.308 ден.<br />
MAC Strobe<br />
Extra Dimension<br />
Skinfinish Show<br />
Gold хајлајтер<br />
2.035 ден.<br />
MAC Strobe<br />
Extra Dimension<br />
Skinfinish Whisper<br />
of Gilt хајлајтер<br />
2.035 ден.<br />
MAC Strobe Body<br />
Lotion Opalite<br />
лосион за тело<br />
2.200 ден.
ВРВНИ ТРЕТМАНИ ЗА ЛИЦЕ СО ФРАНЦУСКАТА<br />
КОЗМЕТИКА AURIEGE PARIS ВО<br />
Miss EN<br />
Редовната нега на лицето е неопходна за здрав изглед на кожата, поцврст тонус, поголема еластичност, а со сето<br />
тоа и поголема убавина. Не залудно се вели дека убавите жени се негувани жени, а еден од чекорите кон оваа<br />
цел се третманите за лице.<br />
Козметичкото студио „Мис Ен“ нуди мноштво третмани за лице кои одговараат на индивидуалните потреби и на<br />
потребите на кожата според нејзиниот тип. Независно за кој третман ќе се одлучите, едно нешто заедничко за<br />
секој од нив е што се прават исклучиво со француската органска козметика Auriēge Paris. „Мис Ен“ е единствен<br />
застапник на оваа висококвалитетна козметика, која освен преку третманите можете да ја испробате и преку<br />
некој од многубројните производи од богатата линија на Auriēge Paris што можете да ги купите во салонот.<br />
Еден од најинтересните и сѐ почесто барани третмани е Oxy третманот. Со текот на годините циркулацијата<br />
на крвта во организмот е сѐ послаба, а тоа резултира со сѐ помалку кислород до клетките поради што тие не<br />
функционираат оптимално. Токму затоа уредот Oxy е највисоко достигнување на технологијата за примена на<br />
кислород при подмладување на кожата.<br />
Она што го прави Oxy уредот посебен се многуте технолошки иновации, меѓу кои и:<br />
- директна примена на кислородот на кожата во највисока можна концентрација, од 95%;<br />
- примена на кислородот со истовремена абразија и масажа на лицето и телото;<br />
- благодарение на абразијата, кислородот продира во најдлабоките слоеви на кожата, што може да се<br />
спореди со мезотерапија со кислород;<br />
- постојано производство на свеж кислород без резервоари како другите уреди со слична примена.<br />
Поради сите овие и уште повеќе технолошки карактеристики, Oxy уредот целосно го промени начинот на примена<br />
на кислородот за подмладување на кожата. Воедно станува збор и за најлуксузниот третман со кислород.<br />
70
Пред третманот потребно е кожата да се исчисти за подобар ефект. Првиот дел од третманот се состои од абразија<br />
со вбризгување кислород. Целта е да се отстранат мртвите клетки од површината на кожата и да се отстранат<br />
нејзините помали несовршености. Потоа се врши вакуум-масажа со кислородна инфузија, што дополнително го<br />
поттикнува развојот на нов колаген. Следен чекор е вбризгувањето активни состојки и кислород на површината<br />
на кожата за закрепнување на кожата и блескав сјај. На крај доаѓа посебна маска со природни состојки. Во<br />
текот на целиот третман се нанесуваат посебни кремови и маски за хранење и дополнително обновување и<br />
подмладување на кожата, а она што е најважно е дека третманот е исклучително релаксирачки и може да се<br />
спореди со велнес-третман. Зависно од состојбата и од потребите на кожата, се советува да се направат 1-3<br />
третмани во интервал од 14 до 30 дена. Освен лицето, може да се третира кој било дел од телото, но најчесто се<br />
третираат грбот, деколтето, рацете и нозете.<br />
Фотографија: Жарко Чулиќ<br />
Дел од резултатите се видливи веднаш и на долг рок, а опфаќаат подмладување на кожата, подобар и поизедначен<br />
тен, намалување на површинските оштетувања и неправилности на кожата, заштита од надворешните, штетни<br />
влијанија и бактериите, како и забрзан метаболизам на клетките, поради што кожата изгледа посвежо и<br />
поблескаво. Испробајте го овој или некој друг третман од мноштвото различни понуди во салонот „Мис Ен“.<br />
71
Портрет поддржува македонска уметност<br />
„PRELUDE“<br />
АГРОН САЛИУ<br />
72
ПОМЕЃУ СТРАСТ И ЛУДИЛО<br />
ПОРТРЕТ НА ЉУБОВТА НА ГАЛА И САЛВАДОР ДАЛИ<br />
Пишува: Џејлан Рустемоска<br />
Салвадор Дали ја среќава неговата Гала – неговата муза,<br />
љубов и опсесија (според многумина дури и пропаст)<br />
во далечната 1929 година. Нејзиното име е Елена<br />
Ивановна Дјаконова, Русинка по потекло, Французинка по<br />
душа. Кога ја запознава, таа е омажена за францускиот поет<br />
Пол Елијар, кого го сретнала во институт во Швајцарија, каде<br />
што се лекувала од туберкулоза кога имала само 18 години.<br />
Ги сплотила љубовта кон книжевноста и културата, а по<br />
завршувањето на Првата светска војна се венчале и добиле<br />
ќерка, Сесил. Немирната и неконвенционална природа на<br />
Гала, нејзиниот цврст карактер и скриен шарм паралелно<br />
се инспирација за уште еден сликар, Макс Ернст, нејзиниот<br />
љубовник и третиот елемент од брачната заедница со поетот<br />
Елијар. Нејзиниот сопруг е немоќен пред каприците на<br />
сопругата и ја одобрува нивната авантура, само за да не го<br />
напушти. Тој ја внесува Гала во круговите на надреалистите<br />
во Париз, каде што ќе се најде и Дали, кој при првата<br />
средба со Елијар го промовира краткиот надреалистички<br />
филм „Андалузиски пес“, ремек-делото на кое работел со<br />
режисерот Луис Буњуел. Воодушевен од енергијата што<br />
младите интелектуалци во Париз успеваат да му ја пренесат,<br />
Дали ги поканува да го поминат летниот одмор во Кадакес,<br />
во неговата родна Шпанија. Токму таму првпат ќе ја сретне<br />
Гала, средба што засекогаш ќе го смени текот на неговиот<br />
живот. Од прв поглед е убеден дека и порано ја среќавал<br />
во своите соништа и дека е предодредена од судбината да<br />
биде неговата Градива, неговата водилка, неговата победа<br />
и жената која ќе го излекува од секоја слабост. Таа ги<br />
исполнува неговите канони за совршено елегантна жена.<br />
Иако не е класична убавица, Гала изгледа необично млада<br />
за нејзината возраст, има негувана кожа, грациозно држење,<br />
мали гради и тенок струк. Но, не е изгледот, туку некоја<br />
фатална моќ што го прилепува за неа и го тера да заборави<br />
дека има сопруг и ќерка и е 11 години постара од него. Ја<br />
сака за себе.<br />
Гала со нејзината ѓаволска интуиција успева да го препознае<br />
талентот во Дали и подготвена е да направи сѐ за да го<br />
претвори во познат уметник. Како да поседува магнет за<br />
прекумерно чувствителни и невротични мажи, кои се во<br />
потрага по безбедно прибежиште и го наоѓаат токму во<br />
нејзиното присуство. Толку талентирани, а толку кревки<br />
што кон неа развиваат зависност, опсесија, обожавање,<br />
преданост. Врската со Дали станува нераскинлива. Таа<br />
набрзо ги напушта нејзиниот сопруг и ќерката и ја почнува<br />
авантурата што ќе трае сѐ до последните денови од нивните<br />
животи. Гала се преселува во центарот на емотивниот,<br />
духовен и креативен универзум на големиот Дали.<br />
Се венчаат со граѓанска церемонија во 1934 година, брак<br />
на кој се противи таткото на Дали, сметајќи дека постарата<br />
Русинка со неуспешен брак зад себе не е достојна невеста<br />
за неговиот син. Но, во светот на Гала и Салвадор нема<br />
место за мислењето на другите. Тие стануваат едно, дотаму<br />
што Дали почнува да ги потпишува сликите и со нејзиното<br />
74
име „Гала-Салвадор Дали“: „токму од твојата крв, Гала, ги создавам моите<br />
слики“. Нивниот брак станува свеж извор на инспирација за неговите<br />
дела. Таа е чест модел во неговите слики, неретко во религиозни улоги,<br />
како во компромитирачкото дело „Мадона од Порт Лигат“. Не само негова<br />
сопруга туку станува и негов агент и застапник на неговите права пред<br />
сопствениците на галериите и купувачите. Агресивно се посветува на<br />
неговата промоција како уметник, злите јазици велат дека дури користела<br />
тарот карти за да манипулира со неговата кариера. Следуваат најплодните<br />
години за творештвото на Дали, кој станува сѐ позрел уметник. Наскоро ја<br />
добива наклонетоста на Едвард Џејмс, британски мултимилионер и мецена,<br />
кој ги помагал славните надреалисти.<br />
Со неговата сопруга стануваат поим за модерна и влијателна двојка.<br />
Најубавите заеднички години поминати помеѓу Париз, Њујорк, Калифорнија<br />
и Шпанија ќе бидат крунисани со венчавка во катедралата во Хирона во 1958<br />
година, чин што религиозниот Дали долго го очекувал, но бил возможен само<br />
по смртта на првиот сопруг на Гала. Всушност, парадоксално се работи за<br />
почетокот на крајот. Нивната нераскинлива врска почнува да попушта, а<br />
остатокот од животот ќе го поминат обидувајќи се да ги склопат парчињата<br />
за повторно да ја оживеат страста. Особено Дали. Судирот помеѓу нејзината<br />
изразена сексуалност и неговата импотентност ќе внесе многу ликови<br />
во нивниот живот, млади уметници, љубовници на Гала, кои, иако не се<br />
оспорувани од Дали, сепак ќе ја нарушат рамнотежата на нивната заедница.<br />
Во 1968 година Дали ѝ го подарува на својата муза замокот во Пубол, иако<br />
таму ќе може да ѝ се придружи само со дозвола. Најчести гости се нејзините<br />
љубовници, кои, не можејќи да ги воодушеви со својата избледена убавина,<br />
ги маѓепсува со богатството на нејзиниот сопруг, опсипувајќи ги со скапи<br />
подароци, слики, уметнички дела. И Дали сака да се појавува во јавноста<br />
со убави жени, но не наоѓајќи никакво задоволство во нивното присуство,<br />
ваквата игра го изморува и го фрла во депресија. Состојбата на Дали ќе се<br />
влоши кога на почетокот на осумдесеттите е принуден да се пензионира<br />
поради парализата што му ги ограничува моторните способности, па дури<br />
и држењето на четката. Очајот го прави помалку толерантен кон Гала и<br />
нејзините вонбрачни афери, потребата од нејзината љубов и мајчинска<br />
заштита на моменти преминува во насилство. Но, крајот на Гала стигнува<br />
побрзо од очекуваното, во 1982 година таа потклекнува на борбата со<br />
тежок грип. Нејзината смрт ќе ја однесе и надежта и смислата на животот на<br />
Дали, кој ќе ја надживее за седум години, но години полни очај, гладување,<br />
себеизмачување и патење по изгубената љубов.<br />
Салвадор Дали ја љубел Гала со целото свое битие. Бил нејзин пријател,<br />
партнер и слуга, а таа негова муза, соучесник и извор на креативна енергија.<br />
Хемијата што настанала при нивната прва фатална средба ја одреди целата<br />
судбина и творештвото на овој човек и гениј.
ВИРЏИНИЈА ВУЛФ<br />
НЕПРЕКИНАТ ТАНЦ ПОМЕЃУ БРИЛИЈАНТНОСТА И ДЕПРЕСИЈАТА<br />
Вирџинија Вулф е една од најзначајните англиски писателки, критичарки, есеистки, феминистки и интелектуалки на дваесеттиот<br />
век. Како писателка спаѓа во модернистите, а некои од нејзините позначајни дела се романите „Г-ѓа Даловеј“, „Кон светилникот“,<br />
„Орландо“, како и есејот „Сопствена соба“.<br />
Родена на 25 јануари 1882 година, Аделина Вирџинија<br />
Стивен пораснала во значајно семејство. Нејзиниот<br />
татко сер Лесли Стивен бил историчар и автор, а<br />
нејзината мајка Јулија Принсеп Стивен, која била родена<br />
во Индија, била модел за уметниците од Прерафаелитското<br />
братство, филантроп и медицинска сестра, професија за<br />
која напишала и книга. И двајцата биле венчани и вдовци<br />
пред заедничкиот брак. Па, така, Вирџинија имала тројца<br />
крвни роднини – браќата Тоби и Адријан и сестрата<br />
Ванеса, како и двајца полубраќа – Џорџ и Џералд и две<br />
полусестри – Лаура и Стела. Осумте деца живееле под ист<br />
покрив во областа Кенсингтон, западен Лондон. Двајца<br />
од нејзините браќа се школувале на Кембриџ, додека, пак,<br />
девојките биле образовани во домашна атмосфера, каде<br />
што им биле достапни многубројни дела од богатата семејна<br />
Викторијанска библиотека.<br />
Од раѓањето, па сѐ до 1895 година, Вирџинија ги минувала<br />
летата во Сент Ајвс, крајбрежно гратче на југоисточниот<br />
дел од Англија. Семејната куќа имала поглед на заливот<br />
Портминстер и на светилникот Гадреви, што ја инспирирале<br />
при пишувањето. Во нејзините доцни мемоари, Вулф се<br />
навраќа на Сент Ајвс со наклонетост и љубов, а токму ова<br />
место е живо опишано во нејзиниот модернистички роман,<br />
„Кон светилникот“ (1927).<br />
Како девојче, Вирџинија била мошне љубопитна, весела<br />
и игрива. Уште од најрана возраст почнала да пишува<br />
семеен весник, „Хајд Парк Гејт њуз“ во кој ги документирала<br />
фамилијарните анегдоти. Сепак, раните трауми ѝ го зацрниле<br />
детството, почнувајќи од сексуалните злоупотреби што врз<br />
неа ги вршеле двајцата полубраќа Џорџ и Џералд (за што<br />
пишувала во автобиографските есеи „Скица од минатото“<br />
и „22 Хајд Парк Гејт“), преку ненадејната смрт од ревматска<br />
треска на нејзината мајка (1895), што ја доведува Вирџинија<br />
до првиот нервен слом на тринаесет години, па сѐ до смртта<br />
на полусестрата Стела само две години подоцна.<br />
Покрај справувањето со семејните загуби, Вирџинија<br />
ги продолжила своите студии по германски, грчки и<br />
латински јазик на Кралскиот колеџ во Лондон. За време<br />
на четиригодишните студии таа се запознала со неколку<br />
значајни феминистки и со нивните образовни реформи и<br />
идеологии.<br />
Во 1904 година и татко ѝ умира од рак што доведува до уште<br />
еден емоционален немир кај Вирџинија по што е сместена<br />
во ментална установа на кус период. Нејзината интимна<br />
осаменост и опустошеност ќе се преплетува со книжевното<br />
творење и изразување низ целиот нејзин живот.<br />
Во 1905 година таа почнува и професионално да пишува<br />
како соработник во „Тајмс литерари суплемент“. Веќе<br />
следната година од тифус починува и нејзиниот брат Тоби.<br />
По смртта на татко им, братот и сестрата на Вирџинија,<br />
Ванеса и Адријан, ја продале куќата во Хајд Парк Гејт и се<br />
преселиле во областа Блумсбери во Лондон. За време на<br />
овој период, Вирџинија се запознала со неколку членови<br />
од групата Блумсбери, друштво сочинето од интелектуалци<br />
и уметници кои преку претстави, игри и слично изразувале<br />
општествена критика и ги изнесувале своите модерни<br />
ставови кон феминизмот, пацифизмот и сексуалноста. Токму<br />
по една ваква претстава во која глумела и Вирџинија, се<br />
продлабочува пријателството меѓу неа и еден од членовите,<br />
Леонард Вулф, со кого стапува во брак на десетти август<br />
1912 година. Вирџинија и Леонард развиваат страсна љубов<br />
еден кон друг што ќе трае до крајот на нивните животи.<br />
76
Неколку години пред бракот со Леонард, Вирџинија<br />
почнала со пишување на својот прв роман со оригинален<br />
наслов „Мелимброзија“, што по девет години и многубројни<br />
измени излегува во 1915 година под насловот „Крајот на<br />
патувањето“. Таа во делото експериментира со неколку<br />
книжевни алатки, како необични, нелинеарни наративни<br />
перспективи, околности и состојби како на сон и спонтаност<br />
при пишувањето. Две години подоцна, Вирџинија и Леонард<br />
купуваат машина за печатење и ја<br />
основаат „Хогарт прес“, нивната<br />
издавачка куќа, управувана од нивниот<br />
дом од која ќе излезат многу нивни<br />
изданија, како и дела од Зигмунд Фројд,<br />
Кетрин Менсфилд и Т. С. Елиот.<br />
Една година по крајот на Првата светска<br />
војна, Вирџинија го издава романот<br />
„Ноќ и ден“ (1919), временски сместен<br />
во ерата на едвардијанската Англија.<br />
Третиот роман „Собата на Јакоб“ (1922)<br />
е инспириран од брат ѝ Тоби, во кој<br />
по првпат внела модерни елементи<br />
при пишувањето. Истата година се<br />
запознава со авторката, поетесата и<br />
градинарка на дворови, Вита Саквил-<br />
Вест, сопруга на англискиот дипломат<br />
Харолд Николсон. Вирџинија и Вита<br />
почнуваат да се гледаат како пријателки<br />
што подоцна се развива во романтична<br />
врска. Иако по некое време ќе ја<br />
прекинат врската, двете остануваат<br />
пријателки сѐ до смртта на Вирџинија.<br />
Во 1925 година, Вулф добива позитивни<br />
критики за „Г-ѓа Даловеј“, нејзиниот<br />
четврти роман. Фасцинантната<br />
приказна се преплеткува со внатрешни<br />
монолози што поттикнале разни дилеми<br />
и прашања на теми како феминизам,<br />
ментални болести и хомосексуалност<br />
во поствоена Англија. Романот доби<br />
своја филмска адаптација во 1997<br />
година со актерката Ванеса Редгрејв<br />
во главната улога, што подоцна ќе биде<br />
инспирација за романот „Часовите“ на<br />
писателот Мајкл Канингем, што, пак,<br />
беше отелотворен во филм во 2002<br />
година во кој Никол Кидман маестрално<br />
ја отслика Вулф за што беше наградена<br />
сo „Оскар“. Романот „Кон светилникот“<br />
(1927) бил еднакво успешен поради<br />
модернистичкото истражување и<br />
нурнување во релациите меѓу луѓето преку животите на<br />
членовите од семејството Ремзи додека го поминуваат<br />
одморот на островот Скај во Шкотска.<br />
Саквил-Вест е музата-инспирација за романот „Орландо“ во<br />
кој Вулф го конципира дејството околу англиски благородник<br />
кој мистериозно станува жена на триесетгодишна возраст<br />
и живее преку три века. Овој роман е нејзиното ремекдело<br />
за кое Вулф доби пофалби од критиката и достигна<br />
нови нивоа на популарност. Во 1929 година, Вирџинија го<br />
издава „Сопствена соба“, феминистички есеј базиран на<br />
предавањата што ги одржувала пред жени на колеџ, во кои<br />
се задржувала на женските ролји во литературата. Во есејот<br />
„ВИСТИНА Е ДЕКА ЧЕСТО<br />
МИ СЕ ДОПАЃААТ ЖЕНИ.<br />
МИ СЕ ДОПАЃА НИВНАТА<br />
НЕКОНВЕНЦИОНАЛНОСТ.<br />
МИ СЕ ДОПАЃА НИВНАТА<br />
КОМПЛЕТНОСТ. МИ<br />
СЕ ДОПАЃА НИВНАТА<br />
АНОНИМНОСТ“<br />
таа ја искажува идејата дека „За една жена да може да<br />
пишува фикција таа мора да има пари и своја просторија“.<br />
Во нејзиното следно дело „Бранови“ (19<strong>31</strong>) таа ги турка<br />
книжевните граници, создавајќи драма-поема напишана за<br />
изведба на шест различни лика. Во 1937 година го издава<br />
последниот роман пред нејзината смрт „Години“, за една<br />
семејна историја разгледана низ генерациите, а следната<br />
година го издава есејот „Три гвинеи“, што е своевидно<br />
продолжување на феминистичките<br />
теми од „Сопствена соба“, адресиран<br />
против фашизмот и војната.<br />
Во текот на својата кариера, Вулф<br />
честопати држела предавања на<br />
колеџи и универзитети, имала<br />
драматични преписки, пишувала<br />
моќни есеи и издала куси приказни.<br />
Кон средината на четириесеттите<br />
години од нејзиниот живот веќе била<br />
докажана како интелектуалка во<br />
општеството, иновативна и влијателна<br />
писателка која го пробивала патот<br />
на феминизмот. Дотогаш невидените<br />
книжевни способности ѝ донеле<br />
успех кај критичарите, колегите и<br />
публиката, но и покрај успесите во<br />
кариерата, таа постојано патела<br />
од долгата и исцрпувачка борба со<br />
депресијата и драматичните промени<br />
на расположението.<br />
Сопругот на Вирџинија, Леонард,<br />
кој секогаш бил покрај неа, бил<br />
свесен за знаците што укажувале на<br />
сѐ подлабоката депресија во која<br />
запаѓала. Тоа било забележливо<br />
особено додека таа работела на<br />
последниот манускрипт „Помеѓу<br />
чиновите“, што е објавен постхумно, во<br />
1941 година. Во тој период во Европа<br />
беснеела Втората светска војна, па<br />
двајцата сопружници се договориле<br />
дека ќе извршат самоубиство во исто<br />
време доколку Германија ја нападне<br />
Англија, особено стравувајќи поради<br />
фактот што Леонард бил Евреин.<br />
Во 1940 година нивниот лондонски<br />
дом бил уништен кога Германците го<br />
бомбардирале градот.<br />
Не можејќи да се справи со<br />
разочарувањата и константната<br />
безнадежност, на 28 март 1941 година,<br />
Вирџинија го облекла својот капут, ги наполнила џебовите<br />
со камења и влегла во реката Уз, дозволувајќи да ја однесе<br />
водената струја. Властите го нашле нејзиното тело по три<br />
недели, а нејзините останки се кремирани и растурени на<br />
нивниот имот Манкс хаус, во селото Родмел, југоисточно од<br />
источен Сасекс, Англија.<br />
Иако нејзината популарност спласнала по Втората светска<br />
војна, нејзиното дело доживеа ново откривање и слава со<br />
новите генерации читатели за време на феминистичкото<br />
движење во седумдесеттите години на 20 век. Сепак, Вулф до<br />
ден-денес останува втемелена како една од највлијателните<br />
автори на минатиот век.
ИНТЕРАКЦИЈА<br />
Контактирајте нѐ:<br />
contact@portretmag.com<br />
facebook.com/portretmagazin<br />
instagram.com/portretmagazin<br />
#portretmagazin<br />
#портретмагазин<br />
#portretstreetstyle
Ч А С О В И З А П И Е Њ Е В И Н О<br />
ПЕНЛИВИ ВИНА<br />
На пиедесталот на секоја свеченост<br />
За пенливите вина, нивното добивање, карактеристики и начинот на консумација<br />
поразговаравме со м-р Петар Петров, асистент на Универзитетот МИТ – Скопје, при Факултетот<br />
за менаџмент на еколошки ресурси, катедра за безбедност на храна.<br />
ШАМПАЊОТ – СИНОНИМ ЗА ПЕНЛИВИ ВИНА<br />
Производството на пенливи вина почнало уште во XVII век, а два века подоцна шампањот<br />
станува синоним за пенливи вина.<br />
Иако производството на пенливи вина е во постојан раст и се стреми кон постигнување<br />
на униформен квалитет, сепак досегашните произведени пенливи вина многу варираат во<br />
квалитетот, карактерот и стилот.<br />
На пазарот поим за квалитетно пенливо вино е францускиот шампањ, кој води потекло од<br />
најсеверниот француски вински регион Шампањ. Неговото производство е имитирано речиси<br />
низ целиот свет.<br />
СУВИ ВИНА СО ПОЛН ВКУС<br />
Добриот и квалитетен шампањ секогаш се одликува со фина структура, најчесто е сув со полн<br />
вкус што личи на потпечен двопек, кремави ароми и е многу освежителен. Овие благодатни<br />
својства шампањот го ставаат на пиедесталот на секоја свеченост.<br />
Другите пенливи вина варираат од блиски натпреварувачи со шампањот, направени од исто<br />
грозје и иста технолошка постапка, па до вина што се поблиску до пенливите пијалаци, полни<br />
со јаглеродни меурчиња, понекогаш овошни ароми, па и без вкус. Сепак, мора да се истакне<br />
дека оригиналното благородно буке на шампањот е условено токму од климатските услови во<br />
производниот реон.<br />
ДВА ВИДА ПЕНЛИВИ ВИНА<br />
Во зависност од квалитетните својства, генерално пенливите вина се поделени во две групи:<br />
• Лесни, суви пенливи вина;<br />
• Пенливи вина со долготраен вкус, најфини ароми и јасен стил.<br />
Пенливите вина од првата група го истакнуваат регионалниот идентитет и индивидуалноста.<br />
Најголем дел се произведени од грозје со понеутрален вкус од шампањот, па затоа се<br />
одликуваат и со помала киселост. Овие вина се многу освежителни и најчесто се консумираат<br />
како млади вина послужени на многу ниски температури.<br />
Вината од втората група претставуваат сериозни конкуренти на изворниот шампањ. Како млади<br />
вина се со благо помеки својства од класичниот шампањ, но со нивно соодветно дозревање во<br />
шише стануваат речиси идентични на шампањот.<br />
Пенливите вина најчесто се сервираат без присуство на храна, а исто така можат да се<br />
комбинираат и со лесни предјадења, како и со овошни и зеленчукови салати.<br />
80
Кула од зеленчук<br />
Рецептот е фантастичен.<br />
Многу лесен, многу економичен и сериозно маркантен. Овој рецепт едноставно ги<br />
добива сите 5 ѕвездички за оригиналност и вкус.<br />
Сите сакаме лесни и вкусни оброци кои не се тешки за време на топлите денови и<br />
ги консумираме со леснотија. Послужете го ова прекрасно предјадење во<br />
комбинација со добро оладена Coca-Cola. Трпезата со својот изглед ќе ги<br />
воодушеви сите гости на начин кој конзумирањето ќе се одвива со сласт.<br />
За една порција ви е потребно да исечете две крукчиња од модриот патлиџан, две<br />
парчиња од тиквичката, две коцки исечени од доматот, две моцарела парчиња,<br />
еден шери домат и малку крупно рендана моцарела за топинг.<br />
Сите состојки се сечат со дебелина од еден сантиметар.<br />
Ги премачкувате со ладно цедено маслиново масло, ги посолувате, наросете малку<br />
црн бибер и ставете ги да се печат на 185° со вентилатор, околу 20-на минути.<br />
Додека се печат овие кули од зеленчук, оладете шишенца Coca-Cola или Coca-Cola<br />
Zero и бидете спремни за комплименти од уживањето.<br />
Послужете го ова прекрасно предјадење во комбинација со добро оладена<br />
Coca-Cola. Трпезата со својот изглед ќе ги воодушеви сите гости, а<br />
консумирањето ќе се одвива со сласт.<br />
Филип Поповски<br />
Зеленчук и Coca-Cola<br />
е стил на живот!<br />
Скоро и да не постои шанса некому да не му се допадне овој рецепт.<br />
Поздрав екипа и се читаме во нареден број.<br />
Доколку сакате повеќе вакви рецепти<br />
посетете го мојот блог www.gotvimesofico.mk
НАШ НУТРИЦИОНИСТ<br />
Со здрава и<br />
правилна<br />
исхрана<br />
против<br />
несоницата<br />
Доколку се фаќате себеси како бесцелно се излежувате или<br />
шетате низ домот среде ноќ, бидејќи претходно се откажавте<br />
од идејата да спиете, можеби не е лошо да појдете до<br />
кујната. Ако кога бевме мали бабите или мајките ни велеа<br />
пред спиење да се напиеме шолја топло млеко, современата<br />
медицина денес покажува дека тие веројатно биле во право.<br />
Најновите истражувања откриваат дека во кујната се кријат и<br />
други „лекови“ за добар сон. Храната што најдобро дејствува<br />
против несоница го помага излачувањето супстанции што го<br />
опуштаат организмот што овозможува полесно заспивање<br />
и закрепнувачки сон. Во комбинација со редовна физичка<br />
активност и со намалување на стресот, таа може да ве одведе<br />
во царството на слатките сништа.<br />
Тања Турунџиева,<br />
нутриционист во<br />
„Вита диет клуб“<br />
ПРОИЗВОДИ СО БЛАГОТВОРНО ДЕЈСТВО<br />
Широк спектар на хранливи производи ќе ви помогнат во<br />
намерата да остварите цврст и квалитетен сон. Сепак, кај<br />
хроничните случаи на несоница или при случај на заболувања<br />
или нарушувања во организмот, што, покрај другите симптоми,<br />
можат да јават и несоница, потребно е да се консултирате со<br />
стручно лице што ќе ви помогне при справување со проблемот.<br />
Посегнете по:<br />
- Топло млеко со мед, мисиркино месо, сирење, кикиритки и<br />
банани<br />
Мисиркиното месо и другата набројана храна содржи обилно<br />
количество триптофан, аминокиселина што организмот ја<br />
користи за производство на серотонин, што, пак, служи како<br />
некој вид средство за успивање. Серотонинот ја забавува<br />
активноста на нервите, го смирува мозокот и испраќа порака<br />
на добро чувство во целото тело. Кога ќе падне мрак, мозокот<br />
го претвора серотонинот во друга супстанција, мелатонин,<br />
што, пак, го регулира сонот.<br />
Според едно ново канадско истражување, кога луѓето<br />
кои пателе од хронична несоница јаделе храна богата со<br />
триптофан (доволно се 250 мг триптофан во две парчиња<br />
проволоне сирење на пример), заедно со одредено количество<br />
јаглехидрати, поминале двојно помалку време будни во текот<br />
на ноќта.<br />
Причината, пак, поради која се препорачува топло млеко со<br />
мед е поради содржината на јаглехидрати, како и во случајот<br />
со проволоне сирењето, а тоа е затоа што јаглехидратите<br />
што брзо се варат, како медот или пирето од компири, го<br />
поттикнуваат ослободувањето инсулин во организмот, што,<br />
пак, за возврат овозможува поголемо количество триптофан<br />
да стигне до мозокот.<br />
Постигнете ја целта што подразбира ноќ помината во цврст<br />
и квалитетен сон така што ќе испиете чаша топло млеко<br />
со мед пред спиење (топлината го зголемува дејството на<br />
триптофанот) или ќе изедете парче мисиркино месо со
Мисли здрави мисли<br />
интегрален леб, банана, една рака јатки, малку печен грав или<br />
парче до две сирење.<br />
- Интегрални житарки<br />
Овесната каша, интегралните житарки и лебови го<br />
поттикнуваат производството на серотонин, како и другата<br />
храна што е богата со сложени јаглехидрати.<br />
Три од вашите дневни порции на јаглехидрати нека бидат<br />
сочинети од интегрални житарки (една порција е една мала<br />
чинија интегрални житарки, едно парче интегрален леб,<br />
125 грама интегрален ориз или јачмен, на пример). Некои<br />
истражувачи препорачуваат пред спиење да се изеде малку<br />
храна со сложени јаглехидрати, за да не дојде до опаѓање на<br />
шеќерот во крвта во текот на ноќта, што може да го наруши<br />
сонот кај некои луѓе.<br />
- Чај од камилица<br />
Понекогаш сѐ што е потребно за да заспиете е да легнете<br />
со уверување дека ќе заспиете. Иако науката не потврдува<br />
дека чајот од камилица е делотворен против несоницата,<br />
многумина тврдат дека ги опушта, па доколку сметате дека<br />
шолја од овој пријатен, топол чај пред спиење ќе ви помогне<br />
да заспиете, тогаш веројатно и ќе биде така. Доволна е една<br />
шолја чај пред спиење.<br />
РИБАТА КАКО РЕШЕНИЕ<br />
Рибата не е добра само за срцето, омега 3 масните киселини<br />
што ги содржи (што во големи количества се наоѓаат во<br />
мозокот) можат да го поправат расположението, бидејќи<br />
го поттикнуваат излачувањето на хормонот серотонин.<br />
Подоброто расположение обично значи и подобар сон.<br />
Испитувањето на делотворноста на омега 3 масните киселини<br />
при лекувањето на несониците дало двострани резултати,<br />
но со сигурност нема да си наштетите доколку во исхраната<br />
внесете повеќе лосос, ленено семе и ореви за да утврдите<br />
дали ви помагаат или не.<br />
- Риба, мешунки, тофу, леќа и други производи богати со<br />
железо<br />
Ако т.н. синдром на немирни нозе не ви дава да заспиете,<br />
можно е да станува збор за еден вид анемија што настанува<br />
поради недостаток на железо. Направете соодветни лекарски<br />
испитувања за да проверите дали ова е случајот кај вас.<br />
Лекарот може да ви препише суплементи или храна богата со<br />
многу железо за да го решите овој проблем.<br />
За да внесете колку што е можно помалку заситени масти,<br />
јадете риба наместо месо, и тоа за ручек наместо за вечера,<br />
бидејќи протеините од рибата можат да го намалат дејството<br />
на серотонинот што го поттикнува сонот.<br />
На жените до 50 години им е потребно околу 18 мг железо<br />
дневно, додека, пак, на жените по педесеттата и на возрасните<br />
мажи им е потребно 8 мг железо. Порција од шест остриги<br />
содржи 14 мг, во 250 грама леќа има 7 мг, а во 200 грама<br />
зготвен лосос 0,7 мг железо.<br />
За да внесете повеќе железо од растителната храна, што, пак,<br />
може потешко да се ресорбира во организмот, консумирајте<br />
ја заедно со протеинска храна што содржи железо (на пример,<br />
риба) или витамин Ц, што исто така помага при полесно<br />
апсорбирање на железото.<br />
СУПЛЕМЕНТАРНО НАДОПОЛНУВАЊЕ ВО НЕКОИ СЛУЧАИ<br />
Кога важните нутритиви што треба да се внесуваат во<br />
организмот се на многу ниско ниво, лекарот може да ви<br />
препише додатоци во исхраната, односно суплементи.<br />
- Мултивитамин /во кој има и железо и витамин Б<br />
Минералите и витамините што ги содржат мултивитамините<br />
можат да помогнат при несониците, особено витаминот Б<br />
и железото. Недостатокот на железо или фолна киселина<br />
може да предизвика појава на синдром на немирни нозе.<br />
Витамините од групата Б се важни за работата на мозокот,<br />
регулирањето на сонот и расположението. На пример,<br />
витаминот Б6 директно учествува во производството на<br />
серотонинот. Не внесувајте повеќе железо од она што го<br />
содржи мултивитаминот, освен доколку не ви е препорачано<br />
поинаку од страна на лекар, бидејќи премногу железо може<br />
да биде штетно и да се контраиндицира во организмот.<br />
Доколку почувствувате дека мултивитаминот ви дава енергија,<br />
внесувајте го порано во текот на денот.<br />
- Магнезиум<br />
Овој минерал учествува во производството на серотонинот<br />
што го подобрува сонот, додека, пак, неговиот недостаток<br />
исто така може да предизвика синдром на немирни нозе.<br />
Магнезиумот-глицинат и магнезиумот-малат поретко можат<br />
да предизвикаат стомачни тегоби и дијареја отколку<br />
магнезиумот-цитрат и магнезиумот-хидроксид. Доволни се<br />
100 до 300 мг магнезиум, пред спиење.<br />
ПРОДУКТИ ШТО ТРЕБА ДА СЕ ИЗБЕГНУВААТ<br />
Покрај препораките за храна и пијалаци што благотворно<br />
дејствуваат при справувањето со несоници, постојат и неколку<br />
состојки што треба да се избегнуваат, барем во периодот на<br />
константни или хронични состојби на несоница. Такви се:<br />
- Алкохол<br />
Иако алкохолот дејствува како седатив, можете да се<br />
разбудите по неколку часови, кога најголемиот дел од<br />
алкохолот метаболизира – т.е. откако ќе пројде неговото<br />
смирувачко дејство. Алкохолот исто така може да го влоши<br />
ноќното рчење и ноќната апнеа, бидејќи ги опушта мускулите<br />
на дишните патишта.<br />
- Кофеин<br />
Кофеинот е последното нешто што му треба на организмот<br />
навечер. Доколку сте исклучително чувствителни на кофеин,<br />
се препорачува да престанете да го внесувате во целост. Едно<br />
истражување покажа дека дури и 200 мг кофеин (колку што се<br />
наоѓа во две шолји кафе) наутро е доволно да го наруши сонот<br />
во текот на ноќта. Чајот, газираните пијалаци и чоколадото<br />
исто така содржат кофеин.<br />
- Обилна вечера со многу масти<br />
Масната храна исто така може да предизвика проблеми со<br />
варењето, како и жиговина, што дополнително го отежнува<br />
заспивањето.<br />
83
НИСКОКАЛОРИЧЕН ОБРОК<br />
РАТАТУЛИ<br />
ЗА 6 ПОРЦИИ<br />
1 или 2 поголеми кромида,<br />
исечкани<br />
4 големи чешниња лук,<br />
исечкани<br />
½ шолја маслиново масло<br />
1 зелена пиперка, тенко<br />
исечкана<br />
1 црвена пиперка, тенко<br />
исечкана<br />
1 голем модар патлиџан,<br />
исечкан на коцки<br />
4 или 5 мали тиквички, исечкани на лентички + 8 до 10 зрели домати, излупени и исечкани + 1 супена лажица<br />
сечкан свеж босилек (или 1 кафена лажичка сув) + 1 и ½ кафена лажица сол + свежо мелен црн бибер<br />
Пропржете ги кромидот и лукот во тенџере со загреано масло. Штом станат стаклести, додадете ги пиперките, модриот<br />
патлиџан и тиквичките и измешајте заедно сѐ. Намалете ја температурата, покријте го тенџерето и оставете да се готват околу<br />
десет минути, протресувајќи го тенџерето два до трипати за зеленчуците да се зготват рамномерно. Додадете ги доматите,<br />
зачинете и продолжете да готвите уште 10 до 12 минути. Откријте го тенџерето и дозволете вишокот течност да испари,<br />
постојано мешајќи. Гответе додека зеленчукот не е добро зготвен, но без да се распадне.<br />
Нутритивни вредности за една порција: 228 калории, 19 г масти, 16 г јаглехидрати, 3 г протеини.<br />
84
НИСКОКАЛОРИЧЕН ДЕСЕРТ<br />
КОЛАЧ СО ПРАСКИ И БОРОВИНКИ<br />
ЗА 10 ПОРЦИИ<br />
3 супени лажици несолен<br />
путер<br />
3 супени лажици масло за<br />
готвење<br />
1 шолја интегрално брашно<br />
1 шолја млеко со ниска<br />
масленост<br />
1 кафена лажица ванила<br />
екстракт<br />
3 зрели, но цврсти праски,<br />
исечкани на месечинки<br />
2 шолји свежи или замрзнати боровинки + ½ шолја шеќер + ½ кафена лажица сол<br />
1 и ½ кафена лажица прашок за печиво<br />
Загрејте ја рерната на 170 Целзиусови степени. Во плех за печење (23 x 33 см) ставете го путерот и оставете го<br />
да се растопи пет до седум минути. Во меѓувреме, измешајте ги брашното, прашокот за печиво и солта во длабок<br />
сад. Додадете ги млекото, шеќерот и ванилата, па измешајте за да се соедини заедно сѐ. Додадете го стопениот<br />
путер на смесата и уште еднаш промешајте ја. Истурете ја смесата во загреаниот плех, а врз неа рамномерно<br />
распоредете ги праските и боровинките. Вратете го плехот во рерната и печете додека горниот дел од колачот<br />
не добие златно-кафеава боја, околу 50 минути до еден час. Извадете го колачот да се олади барем 15 минути, па<br />
послужете го уште топол, посебно или со топка сладолед од ванила.<br />
Нутритивни вредности за една порција: 196 калории, 9 г масти, 29 г јаглехидрати, 3 г протеини, 18 г шеќер.
ТРЕНИНГ ЗА<br />
ЦЕЛОТО ТЕЛО<br />
Не сме поборници на тоа дека сега, пред летото, мора да се почне да се вежба за да се покаже телото на плажа.<br />
Вежбањето и внесувањето на каква било физичка активност треба да биде дел од секојдневието во текот на целата година.<br />
Нема изговори – со тренингот што ви го предложуваме, во соработка со инструкторките од „Тринити“, Катерина Попева и<br />
Јована Пенева, можете да вежбате и во вашиот дом, не ви се потребни посебни справи, бидејќи станува збор за тренинг со<br />
сопствена тежина, а доволни ви се околу триесетина минути за да ги комплетирате сите вежби. Почнуваме!<br />
1. ДИЈАГОНАЛЕН ИСЧЕКОР<br />
Застанете исправено со стапалата отворени во<br />
ширина на колкови, задржете ја тежината на левото<br />
стапало, направете длабок исчекор назад со<br />
десното стапало, поставувајќи го веднаш зад левото.<br />
Полека свиткајте ги колената и спуштајте го телото,<br />
клекнувајќи сѐ додека предното бедро (левото) не<br />
дојде паралелно со подот и двете колена под агол<br />
од 90 степени. Држете го стомакот стегнат и грбот<br />
исправен. Стапалото на предната нога треба да биде<br />
насочено напред.<br />
2. ПРОПАЃАЊА ЗА ТРИЦЕПС<br />
Поставете го задникот блиску до столчето така што дланките ќе ги поставите на столче,<br />
лактите исправени со внатрешната страна обратно од столчето. Колената се исправени,<br />
а стапалата потпрени на подот. Лизгајте го задникот надолу блиску до столчето и<br />
виткајте ги лактите насочени точно зад вас (внимавајте да не излегуваат странично).<br />
Спуштете се колку што можете подлабоко, задржете две-три секунди и вратете се во<br />
почетната позиција.<br />
Фотограф: Жарко Чулиќ<br />
86
2. ВОЈНИЧКИ СКЛЕКОВИ<br />
Рацете поставете ги каде што ви е најудобно во природна<br />
положба, а телото треба да следи права линија од рамената до<br />
глуждовите. Стапалата можат да бидат и споени и малку одвоени.<br />
Почнете да ги виткате лактите и да го спуштате телото речиси<br />
до подот сѐ додека лактите не се паралелни со подот, а градите<br />
речиси го допираат подот. Потоа следува потешкиот дел, односно<br />
враќање на телото во почетната позиција. Туркате со дланките<br />
од подот сѐ додека лактите не се исправат целосно. Телото<br />
задолжително треба да остане право, ригидно (вкочането) и<br />
цврсто, за да се задржи правилната форма на склекот.<br />
4. КЛЕКОВИ<br />
Телото држете го исправено, стапалата се отворени во<br />
ширина на колковите, целата тежина е во петиците, грбот е<br />
исправен. Спуштете го задникот длабоко кон подот, како да<br />
треба да седнете. Кренете се нагоре во почетната позиција,<br />
притиснете ги колковите нанапред и стегнете го задникот.<br />
Направете 15-20 повторувања во три до четири серии.<br />
5. ВЕЛОСИПЕД – ЗА СТОМАК<br />
Легнете на земја, поставете ги рацете зад главата,<br />
стапалата над земја, наизменично спојувајте ги спротивниот<br />
лакот и коленото, држејќи го стомакот постојано стегнат.<br />
Направете 15-20 повторувања во три до четири серии.<br />
6. СУПЕРМЕН<br />
Легнете на земја на стомак, со раце испружени напред.<br />
Истовремено кренете ги и рацете и нозете од под и<br />
задржете се во таа позиција. Со секој милиметар обидете<br />
се колку што е можно повисоко да ги кренете и рацете и<br />
нозете. Држете по 20-30 секунди во три до четири серии.<br />
87
Филмски предлози<br />
Летото е за уживање! Затоа во првиот летен месец имате можност да се опуштите и да се насмеете со комедиите и<br />
авантурите на репертоарот во Cineplexx. Не пропуштајте го и настанот Ladies night за незаборавна вечер со вашето<br />
омилено женско друштво.<br />
ОСУМТЕ НА ОУШН (OCEAN’S 8)<br />
акција, комедија, крими – од 14.06.2018<br />
Деби, отуѓената сестра на Дени Оушн, се обидува да ја<br />
изведе најголемата кражба на векот за време на годишната<br />
„Мет Гала“ во Њујорк. Нејзиниот прв чекор е да собере<br />
совршен тим: Луи, Роуз, Дафне Клугер, Најн Бол, Тами, Амита<br />
и Констанс.<br />
СВЕТОТ ЈУРА: ПАДНАТОТО КРАЛСТВО<br />
(JURASSIC WORLD: FALLEN KINGDOM)<br />
акција, авантура, сај-фај – од 07.06.2018<br />
Кога вулканот на островот почнува да<br />
оживува, Овен (Крис Прат) и Клер (Брајс Далас<br />
Хауард) почнуваат акција за спасување на<br />
преостанатите диносауруси од истребување.<br />
Овен сака да ја најде Блу, главниот грабливец<br />
кој е исчезнат во дивината, а Клер почнува да<br />
ги почитува овие суштества, кои сега станаа<br />
нејзина мисија. Доаѓајќи на нестабилниот<br />
остров додека лавата почнува да тече,<br />
експедицијата открива заговор што може да<br />
ја доведе нашата планета до опасен поредок<br />
што не е виден уште од праисториско време.
БАШ СУМ УБАВА (I FEEL PRETTY) комедија – од <strong>31</strong>.05.2018<br />
Рене Бенет, која ја игра Ејми Шумер, е млада жена која<br />
секојдневно се бори со чувството на несигурност и недостаток<br />
на самодоверба. Таа добро знае како е кога си просечен во<br />
светот во кој владеат тие со совршен изглед и со совршена<br />
генетика. Нејзината обична приказна станува несекојдневна<br />
кога повреда на главата ќе ѝ го смени животот на потполно<br />
необичен начин. По пад од велосипед во фитнес-центар<br />
и повреда на главата, Рене верува дека одеднаш станала<br />
неодолива. Благодарение на сигурноста во себе што ја<br />
немала досега, почнува да реди и професионални успеси во<br />
козметичката компанија за која работи, а нејзината шефица,<br />
нејзин идол и пример, почнува многу да ја почитува. На крајот,<br />
Рене ќе сфати дека магијата престанала, но и дека вистинската<br />
убавина не е на површината на кожата, туку длабоко во човекот.<br />
НЕВЕРОЈАТНИТЕ (THE INCREDIBLES 2)<br />
анимација, акција, авантура – од 21.06.2018<br />
Омиленото семејство суперхерои се враќа<br />
во „Неверојатните 2“, но овој пат Хелен е во<br />
центарот на вниманието, оставајќи го Боб дома<br />
со Виолет и Даш да ги поминува секојдневните<br />
херојски обврски во еден „нормален“ живот.<br />
Ова претставува тешка транзиција за сите, уште<br />
потешка знаејќи дека семејството сѐ уште не е<br />
запознаено со фактот дека бебето Џек-Џек има<br />
супермоќи. Кога новиот негативец изведува опасен<br />
заговор, семејството, заедно со Фрозон, мораат<br />
да најдат начин повторно да работат заедно – што<br />
е полесно да се каже отколку да се направи, и<br />
покрај тоа што тие се неверојатни.<br />
КЛУБОТ НА ЗАДОВОЛНИ ЖЕНИ (BOOK<br />
CLUB) комедија – од <strong>31</strong>.05.2018<br />
Даен (Даен Китон) останува вдовица по 40<br />
години брак. Вивијан (Џејн Фонда) сѐ уште се<br />
забавува со мажи без никакви обврски. Шерон<br />
(Кендис Берген) сѐ уште е во долг процес на<br />
развод. Бракот на Керол (Мери Стинберген) е<br />
во пад веќе 35 години. Животот на четирите<br />
доживотни пријателки се свртува наопаку<br />
кога во нивниот литературен клуб ќе се појави<br />
книгата „Педесет нијанси сиво“. Од откривањето<br />
на нова романса до повторно разгорување на<br />
старите пламени, тие меѓусебно се инспирираат<br />
да го направат следното поглавје, најдобро.
Летен водич<br />
Иако во текот на летниот период настанува затишје кога се премиерите на филмовите и сериите во прашање, сепак<br />
најдовме два интересни наслова што веруваме дека ќе ви се допаднат – една драма/вестерн серија и еден трилер/хорор.<br />
Апликациите, пак, ги посветивме на добрите фотки и видеа од сѐ подолгиот престој во природа, уживајќи во прекрасното<br />
време. Овековечете ги моментите на најдобар начин!<br />
Rain<br />
Yellowstone<br />
Откако моќен вирус ќе ја збрише речиси целата популација,<br />
преживеаните брат и сестра се во постојана потрага по<br />
безбедност. Тие излегуваат надвор од засолништето по<br />
шест години откако вирусот пренесен преку дожд ја уништи<br />
Скандинавија, за да проверат дали постојат други преживеани.<br />
Возбудлива трилер, сај-фај, на моменти и хорор-серија од<br />
Данска.<br />
Дејството се врти околу семејство ранчери од Монтана кои<br />
се спротивставуваат на сите што се обидуваат да ја присвојат<br />
нивната територија. Кевин Костнер дебитира во оваа нова<br />
телевизиска серија сместена во жанрот вестерн. Костнер<br />
е современ ранчер кој се справува со различни проблеми,<br />
меѓу кои и со повремени насилни конфликти со локалните<br />
земјоделци, како и со соседниот резерват со Индијанци.<br />
90
Facetune 2<br />
Оваа апликација ќе ви помогне при средување на вашите (селфи)<br />
фотки. Некои од многуте можности се и алатките за избелување<br />
на забите, измазнување на дамките од лицето и вишокот<br />
сјај. Покрај нив корисниците можат да ја приспособуваат<br />
сатурацијата, осветлувањето и сенките. Алатката „пред и<br />
потоа“ овозможува да се забележат сите промени што се<br />
направени. Дополнително апликацијата има и „magic camera“<br />
што овозможува коригирање видеа во живо со филтри и други<br />
алатки.<br />
Quik<br />
Уште една одлична апликација за видеа е Quik развиена од<br />
GoPro. Преку неа лесно можете различни снимки да ги споите<br />
во едно видео, да селектирате до 200 фотографии и видеа<br />
од вашиот клауд, да внесувате визуелни ефекти, текстуални<br />
пораки и титлови врз видеата. Можете да избирате и од преку 80<br />
бесплатни песни што ќе ги додадете на видеото или, пак, ваша<br />
музика. Зачуваните видеа во големина 1080 или 720p можете да<br />
ги споделувате на социјалните мрежи и други сервиси.
РАСПОЛОЖЕНИ<br />
ЗА ДОБРА КНИГА<br />
„ВРЕМИЊА НА ИГРА. ДЕТСТВО ВО ТРАНСИЛВАНИЈА“ – КЛАУДИУ М. ФЛОРИЈАН [АНТОЛОГ]<br />
Ова дело, опиено од мирисите на детските игри и на убавите спомени, ги опишува настаните поврзани со<br />
едно мешано германско-романско семејство што живее некаде близу градот Брашов во седумдесеттите<br />
години на XX век, видени и пренесени преку очите на едно шестгодишно дете.<br />
Живеејќи помеѓу два различни менталитета, на германските Саси и на романските Олтенци, момченцето се<br />
обидува да ги опише и да ги разбере премрежињата низ кои минале неколку генерации од двете семејства,<br />
притоа опишувајќи ги парадоксите на различните идеологии, култури и религии конфронтирани на различни<br />
нивоа.<br />
За него сите настани се само игри што ги играат, не само децата туку и возрасните, и тоа во домот во кој<br />
живее, на улицата пред куќата, во маалото каде што го поминува времето.<br />
Романот е добитник на престижната награда за литература на Европската унија за 2016 година.<br />
„ТРНЛИВА ВИСТИНА“ – ЕЈЛИН ГОУЏ [КУЛТУРА]<br />
Од авторката на книгата ЖЕНА ВО ЦРВЕНО<br />
Книга исполнета со непредвидливи ситуации и епилог што никој не може да го замисли.<br />
Рејчел и Роуз, сега жени со возрасни деца, конечно се соочуваат со судбината што ги прогонува речиси<br />
половина век кога беа заменети во болницата. Она што сега им се заканува може целосно да им го загорчи<br />
животот и да ги открие длабоко скриените тајни: претстојниот брак на способниот и грижлив син на Роуз<br />
и проблематичната ќерка на Рејчел. Уште еднаш двете жени и нивните семејства се спротивставени едни<br />
наспроти други.<br />
Рејчел дознава дека нејзината мајка, Силви, умира. Само Роуз знае дека Силви е всушност нејзина мајка – и<br />
таа копнее да биде признаена како ќерка на Силви, пред да биде доцна. Роуз ѝ се обраќа на мајка си за<br />
помош. Со изнемоштеното здравје, а сепак силна по дух, Силви мора да избере помеѓу комплицираната<br />
мрежа од лаги... и вистината што ќе ги уништи животите на двете нејзини ќерки – како и на нејзината кревка<br />
внука – пред да почне да се лекува.<br />
„ВЕШТЕРКИТЕ ДЕНЕС“ – КАЛИА ДИМИТРОВА [ТЕМПЛУМ]<br />
„Вештерките денес“ е книга жизнена, силовита, продорна, свежа, нежна, приемчива, заводлива, самосвесна<br />
и нималку климоглава – баш како самата Калиа. Освен тоа, книгата има јасна дикција, непосреден израз и<br />
неприкриен активистички (општествен) ангажман.<br />
Лирскиот субјект во „Вештерките денес“ е самосвесната (горда на својата женскост) млада девојка, бунтарка,<br />
сугестивна, духовита и шармантна – но идентификацијата на читателот сепак не оди толку мазно, зашто Калиа,<br />
склона кон провоцирање и „нарушување на јавниот ред и мир“, на својата почва поставила нагазни мини.<br />
Стилот на Калиа е емотивно реалистичен, со нежни ретки преплетувања на фантастични слики и евокации.<br />
Нејзиниот јазик на моменти е колоквијален и „баналистички“, но интересно е што зад често слаткавата<br />
површина се кријат бруталистички замки. Дражеста наеднаш станува вражесна.<br />
Книгата е прва во новата едиција „300 ветрила!“ на издавачката куќа „Темплум“, посветена на Огнен Чемерски.<br />
„ДЕВОЈКАТА ШТО ПИШУВАШЕ НА СВИЛА“ – КЕЛИ ЕСТИЗ [ТРИ]<br />
На островот Оркас штотуку дипломираната Инара Ериксон го истражува имотот на својата неодамна почината<br />
тетка, која ѝ го оставила во наследство. Случајно наоѓа внимателно скриено, извезено парче свила. Додека ги<br />
разоткрива слој по слој тајните што ги крие тоа, животот почнува да ѝ се испреплетува со животот на Меј Лиен,<br />
младата Кинеска која пред повеќе од еден век била протерана од својот дом. Низ приказните што Меј Лиен<br />
ги раскажува везејќи ја свилата, Инара ја дознава трагичната вистина што длабоко ќе го потресе нејзиното<br />
семејство, а неа ќе ја натера да се осмели на незамислив чекор...<br />
Инспириран од вистински настани, брилијантниот историски роман на Кели Естиз е потресна приказна за<br />
две жени поврзани со времето и судбината. Жени со силен дух и достоинство, цврсто решени да постапат<br />
правилно, независно од цената што треба да ја платат. Зашто додека не се каже вистината за минатото, не<br />
може да се најде спокој во сегашноста.<br />
92<br />
Не запирајте со читањето тука: испратете ни е-пошта со вашите<br />
податоци на contact@portretmag.com и освојте една од книгите погоре.
Портрет поддржува македонска поезија<br />
СОБА ВО БЕРЛИН<br />
мапата на Фабиан<br />
спие на сини бранови<br />
кои проаѓаат низ неговата<br />
растурена соба.<br />
неговите сни цутат<br />
од стар цветен килим,<br />
кој ја носи пролетта<br />
назад во Берлин.<br />
неговото огледало<br />
ти се смее со лик<br />
на минат љубовник.<br />
не успеваш да го видиш,<br />
само можеш да преспиеш<br />
на неговиот тврд кревет.<br />
Калиа Димитрова од<br />
збирката „Вештерките<br />
денес“, 2018<br />
93
ШЕСТИОТ ВИКЕНД НА ГОРДОСТА<br />
КУЛТУРНО-УМЕТНИЧКИ НАСТАН<br />
ОД СВЕТСКИ РАНГ<br />
Месецов ќе го почнеме со шестиот викенд на гордоста, што веќе прерасна<br />
во сериозен и високопрофилиран културен настан, на кој публиката<br />
секоја година има можност да ужива во современите и професионалните<br />
продукции на регионални и светски уметници. Разговаравме со неколку луѓе<br />
кои со својата работа и со своето залагање направија овој настан да изгледа<br />
навистина светски.<br />
Пишува: Ружица Антиќ<br />
СЛАВЧО ДИМИТРОВ, куратор на фестивалот,<br />
Коалиција „Маргини“<br />
Во јуни по шести пат се одржува „Викендот<br />
на гордоста Скопје 2018“, организиран од коалицијата<br />
„Маргини“ и ЛГБТИ Центарот за поддршка при Хелсиншкиот<br />
комитет на РМ. Чувствувате ли дека за овие шест години има<br />
промена на свеста кај македонската јавност?<br />
Овие последни шест години беа исклучително динамични<br />
и турбулентни, исполнети со насилство, дискриминација и<br />
понижување, од една страна, и борба, упорност, истрајност<br />
и креативност од друга. Мислам дека промените неизбежно<br />
се случија, колку и да изгледаат како мали победи и<br />
поместувања, и ќе продолжат да се случуваат. Нови<br />
линии на солидарност, нови алијанси на поддршка, нови<br />
пријатели, луѓе од најразлични области, генерации и статуси<br />
што застанаа во одбрана на правата на ЛГБТИ-луѓето.<br />
Но, останува и фактот дека сè уште огромен процент од<br />
македонската јавност е хомофобична и трансфобична, тоа<br />
го покажуваат многу истражувања. Особено е загрижувачки<br />
дека ваквите ставови се високозастапени помеѓу младата<br />
популација. ЛГБТ-луѓето сè уште секојдневно се соочуваат<br />
со дискриминација, срам и понижување, живеат двојни<br />
животи, во страв од насилство и исклучување, а властите,<br />
институциите и медиумите срамежливо или исклучително<br />
малку зборуваат за овие проблеми. Сепак, охрабрувачки за<br />
нас е дека секоја година бројот на публиката и интересот<br />
за уметничките и културните содржини што ги нудиме на<br />
Викендот на гордоста расте, а со тоа и сè поголем број<br />
луѓе се вклучува во процесот на себетрансформација низ<br />
интеракција со уметничките содржини.<br />
Оваа година носечката идеја е НАСТРАНО.ПОЛИТИЧКО,<br />
како фигуративен статус на „настраноста“ во рамки на<br />
доминантните културно, политички простори. Која е<br />
пораката што сакате да ја испратите оваа година?<br />
На прво место сакаме да ги преиспитаме главните политички<br />
категории што, како што нè учеа феминистичките филозофи,<br />
се устроени согласно прерогативите на маскулинизмот и<br />
потребите на хетеронормативната желба и животни форми.<br />
Од друга страна, сакаме да ги промовираме формите на<br />
соживот, интимност, социјализација и културни практики<br />
што произлегуваат од заедниците и супкултурите на<br />
сексуалните и родовите малцинства и токму од нив самите да<br />
понудиме имагинација за алтернативни и утописки можности<br />
за бидувањето заедно, интимност и политички и социјален<br />
живот. Конечно, сакаме да го зграпчиме „фигуративниот<br />
статус на настраноста“ во општеството, односно<br />
понижувачките претстави на привилегираните и оние што<br />
се прокламираат за „нормални“, да ги трансформираме и да<br />
ги превреднуваме во извор за демократска трансформација.<br />
Односно, „настраноста“, онака како што е замислена со страв<br />
во ограничениот и насилен ум на хетеронормативноста, како<br />
радикално различното и чудното, како формите на живот<br />
што „мораат да се отфрлат за доброто на нацијата“, како<br />
пркос кон сите легитимни и човечки признаени идентитетски<br />
рамки, како ексцесивност во однос на сите калапи на<br />
нормализација, како сопка за репродукција на „стариот<br />
добар“ и банално зол живот е токму она што е нужно, што<br />
е неопходно, што е услов за демократското политичко<br />
живеење и етичкиот живот. За да биде демократијата можна,<br />
воопшто, политиката мора да биде настрана!<br />
И годинава имате организирано навистина интересна и<br />
квалитетна содржина. Може ли да ни кажете што точно ќе<br />
се случува?<br />
Без скромност, можеме да кажеме дека годинава имаме<br />
исклучителна програма, со уметници од светски ранк и имиња<br />
што оставија свој белег во историјата на уметноста, како и<br />
уметници кои се водечки во моментов во културната квирпродукција<br />
во светот и во регионот. Фестивалот го отвораме<br />
со ретроспективна изложба на антологискиот фотограф Дел<br />
Лагреј Волкено, насловена како „Корпус квир: тела на отпор“.<br />
Следува концерт на еден од најзначајните перформансуметници<br />
на денешницата, Иво Димчев, чиишто концерти<br />
во последниве години ги полнат театрите на сите светски<br />
метрополи и ја доведува публиката до солзи и екстаза. На<br />
наше огромно задоволство, со претставата „Дијамант“ ќе ѝ<br />
го претставиме на македонската публика Дејвид Хојл, едно<br />
од најзначајните имиња на авангардниот и кабаретски<br />
театар, со специјално гостување на театарската дреггрупа<br />
од Лондон, The Lipsinkers. Фестивалот го затвораме<br />
со перформанс на родово небинарниот трансуметник во<br />
Европа, Травис Алабаназа, чиишто емотивниt изведби се<br />
бележат како „иднината на квир-перформансот“ и диџеј-сет<br />
на трансуметницата и музичарка од Белград, Соња Сајзор,<br />
во придружба на три белградски дрег-кралици, кои ќе ни<br />
приредат, сигурен сум, незаборавно дрег-шоу.
За жал, ЛГБТ-заедницата сè уште е мета на постојани<br />
напади и секојдневно се загрозуваат човековите права на<br />
сите членови. Што сметате дека е најважно да се промени<br />
во нашето општество за секој член да се чувствува сигурно<br />
и слободно?<br />
Јавни и бескомпромисни заложби на сите политички<br />
актери за заштита и промоција на правата на ЛГБТ-луѓето,<br />
сензитивизација и проактивен пристап на медиумите,<br />
ослободување на образованието од хомофобичните и родово<br />
стереотипни содржини, остро одвојување на влијанието на<br />
религиозните актери од политичкиот живот и поинтензивна<br />
културна продукција со родово и сексуално еманципаторски<br />
примеси. Социјалната правда и борбата против економската<br />
експлоатација и искоренувањето на класната нееднаквост<br />
се исто така нужен услов за искоренување на хомофобијата<br />
и патријархатот. Конечно, поголема солидарност и емпатија<br />
од сите општествени слоеви и групи, затоа што, без разлика<br />
на сè: „We are queer, we are here, deal with it!“<br />
БИЉАНА ТАНУРОВСКА ЌУЛАВКОВСКИ,<br />
програмска уредничка на „Кино Kултура“<br />
Биљана, вие сте истакната културна<br />
работничка и силна поборничка за<br />
независната културна сцена во нашата<br />
земја. Каква е улогата на културните<br />
центри и зошто е важно тие да даваат<br />
помош и поддршка на ЛГБТ-заедницата?<br />
Културните центри имаат примарна улога да бидат места за<br />
вклучување на различните заедници, односно простори каде<br />
што се премостуваат анимозитетите, каде што се говори<br />
отворено, каде што се слуша гласот на другиот, каде што<br />
се омоќуваат оние што се обезмоќени или оние чијшто глас<br />
нема продор пошироко во општеството. Тие треба да бидат<br />
социјални генератори на културни и уметнички изразности<br />
што вклучуваат различни теми од заедниците. ЛГБТ е една<br />
од тие заедници, која, за жал, сè уште е маргинализирана кај<br />
нас и чиишто теми и проблеми, сметам, се блиски или сродни<br />
со другите заедници, на пример жените, возрасните групи и<br />
други заедници од „маргините“. Лицата од оваа заедница се<br />
мои колеги, пријатели и се автори кои со своето творештво<br />
го исцртуваат современиот културен јавен простор, кој<br />
е отворен, слободен, свесен, инклузивен, нов, разнолик,<br />
односно кој е дел од пошироките нови културни современи<br />
светски простори.<br />
„Кино Култура“ ќе ги отвори своите врати и неколкумина<br />
раскажувачки од јавната сцена ќе зборат за настани<br />
во кои биле посрамени поради својата општествена<br />
ненормативност. Може ли културата и слободата што ја<br />
носи, да помогне да се подигне свеста и луѓето да станат<br />
отворени и толерантни кон идентитетските рамки?<br />
Опасноста е што културата се користеше кај нас<br />
за инструментализација на граѓаните, наместо за<br />
редефинирање на нашата граѓанска свест. Мислам дека<br />
сега е тоа време кога можеме да ја зајакнеме улогата на<br />
културата, односно да стане централен дел од јавната сфера.<br />
Јавната сфера и јавниот простор преку културата можат да<br />
градат нови простори на слобода и на ослободување, каде<br />
што прифаќањето на разликите во заедницата ќе јакне и ќе<br />
стане една од најважните вредности на градење на идниот<br />
општествено-релевантен свет. Секако, ова без политичка<br />
волја и континуирана поддршка не е можно. Но, верувам, или<br />
сакам да верувам, дека поддршките од сите страни допрва<br />
ќе доаѓаат и верувањата во цврст, еден и непроменлив<br />
идентитет ќе бидат минато.<br />
ИГОР ДЕЛОВ, графички дизајнер<br />
Игор, вие сте автор на креативниот<br />
дел на „Skopje Pride Weekеnd 2018“<br />
и веќе имавме можност да го видиме<br />
дизајнот на постерите. Од што бевте<br />
инспирирани оваа година и која е<br />
пораката што ја праќате преку вашата работа?<br />
Ми претставува огромно задоволство што имам можност<br />
да работам на проекти со кои директно учествувам во<br />
создавањето на културниот живот во мојот град. Отсекогаш<br />
предизвик ми биле темите поврзани со општествена<br />
одговорност, при што целам да ги инспирирам луѓето<br />
накратко да се прашаат за убедливоста на нивниот став<br />
кон одредена тема. Од друга страна, чест ми е да помагам<br />
на малите и средните бизниси во нашата држава, со<br />
создавањето бренд-идентитети, што се од голема важност<br />
за нивната работа, како и визуелната култура во нашиот<br />
град. Славчо Димитров, со кого соработуваме веќе повеќе<br />
години, секогаш ги поместува границите на нашите<br />
можности, задавајќи комплексни теми и задачи, што на<br />
прв поглед изгледаат како тешки математички равенки<br />
со многу непознати, но кои сепак треба на лесен начин<br />
да се пренесат и да се објаснат кон крајната публика.<br />
И покрај тоа што процесот е долг и тежок, сепак ние со<br />
ваквите проекти растеме како професионалци, заедно со<br />
моите соработнички, Бисера Крцковска и Ема Наумоска.<br />
Во овој случај, инспирирани бевме од ригидноста и од<br />
структуралноста на обрасците за пополнување што можат да<br />
се најдат низ шалтерите на јавната администрација, познати<br />
по нивната темнорозова, евтина хартија. Образецот, што<br />
е симбол за политичкото, наеднаш ги изместува и ги крши<br />
своите граници. На тој начин, ние го доловуваме настраното<br />
во општеството, што, и покрај тоа што е дел од него, е во<br />
постојан конфликт со политичкото, односно ригидното.<br />
Дизајнерите се изразуваат преку, бои, форми и облици.<br />
Дали знаете како би изгледал вашиот дизајн на постер што<br />
би ја опишал моменталната состојба на членовите на ЛГБТзаедницата<br />
во нашата земја?<br />
Како што веќе наспоменав, нашиот пристап на изработка<br />
на постер би го опишал како еден тежок процес, каде<br />
што постерот поминува низ повеќе фази на истражување,<br />
развивање идеи, дигитално и рачно скицирање, изведба,<br />
како и повеќекратно модифицирање и коригирање. Според<br />
тоа, за да можам да дадам скромен одговор на вакво сложено<br />
прашање, би морал да поминам низ делови од истиот<br />
процес за развивање постер. Како и да е, за финалниот<br />
постер би кажал дека тој мора да ги задоволува естетските<br />
и концептуалните критериуми на нашето студио. Накратко,<br />
би рекол дека моменталната состојба воопшто не е црнобела,<br />
туку претставува цел спектар на идеи и ставови, што во<br />
принцип е и главната суштина на таа заедница.
кул ту<br />
НИКОЛА<br />
УЗУНОВСКИ<br />
УМЕТНИК<br />
ра<br />
Подготвуваат: Ружица Антиќ & Душан Стојковиќ<br />
Фотографија: Жарко Чулиќ<br />
96<br />
*Текстот не е лекториран со цел да се задржи автентичноста
ID<br />
Имам поминато дванаесет години во формално,<br />
специјализирано образование, од кои вторите шест<br />
години од ова образование билe убедување дека сѐ што<br />
ме учеле првите шест години било тотално погрешно. Оваа<br />
контрадикција ме наведе по трипати да се преиспитувам и да<br />
ги проверувам фактите пред да ги прифатам нештата.<br />
„МОЕТО СОНЦЕ“<br />
„Моето сонце“ е проект во развој, не е завршен и не знаеме<br />
дали ќе се заврши некогаш. Но, идејата е да се покаже дека<br />
група луѓе се обидува да создаде утопија како сонце за некој<br />
што го нема. Проектот од еден аспект е истражување што<br />
следи научни методи што се користат на слични проекти од<br />
аероинженерството, но бидејќи овој проект нема да може да<br />
се користи масовно, неговата главна цел е да пренесе порака<br />
и да инспирира други луѓе да реализираат слични проекти.<br />
Проектот дава пример како луѓе со ист интерес од разни<br />
страни од светот можат да соработуваат преку мрежи на<br />
краудсорсинг и краудфандинг и да реализираат вредности<br />
или продукти на начин што не бил претходно достапен. А<br />
главната метафора на проектот е важноста на употребата на<br />
сончевата енергија, односно големата економска промена<br />
во современото општество, што се стреми да го замени<br />
производството на енергија од горива, со одржливите извори<br />
на енергија како сонцето.<br />
ЖЕЛБИТЕ СЕ ОСТВАРУВААТ...<br />
„Желбите се остваруваат“ е изложба што се состои од<br />
реконструкција на работилницата на Дедо Мраз, што се<br />
наоѓа во Лапонија, соба полна со маси, а на масите писма<br />
со желби од целиот свет. Посетителите можат да седнат и<br />
да ги читаат желбите на децата од целиот свет, но на масата<br />
стои и книга со статистичко истражување на желбите, каде<br />
што може да се види дека желбите кои децата ги посакувале<br />
се создадени или наметнати од контекстот во кој живеат.<br />
Изложбата и истражувањето се наменети за да ја подигнат<br />
свеста, за тоа како општеството влијае врз нашите лични<br />
избори и желби и како нашите желби се рефлектираат во<br />
општеството.<br />
СНЕГ<br />
„Снег“ е серија фотографии од снег, фотографирани на<br />
над сто различни локации низ светот. Од големи градови<br />
како Стокхолм, Хелсинки, села во Лапонија, до познати скицентри<br />
како Кортина, Инсбрук. Фотографиите се намерно<br />
фотографирани со подолга експозиција за филмот да биде<br />
тотално бел, така што при принтање хартијата излезе од<br />
принтерот иста каква што била и пред принтање. Проектот<br />
содржи процес на продукција како нормален фотографски<br />
проект што следи одредена тема, но визуелно не претставува<br />
ништо. Проектот е да се пренесе вредноста од уметничкото<br />
дело, на личното искуство на гледачот. Главниот дел од<br />
делото да биде имагинацијата и субјективната вредност<br />
што ја создава гледачот. На пример, ако некој го поминал<br />
детството скијајќи на Маврово, во белата фотографија<br />
од снегот од Маврово го гледа сопственото искуство и<br />
сеќавањето на Маврово.<br />
ЕДНА И ЕДИНСТВЕНА<br />
Земајќи ја дефиницијата на љубов од енциклопедија јас само<br />
го ставам гледачот во контекст да си ја преиспита својата<br />
дефиниција на љубовта. Додека ја чита дефиницијата<br />
гледачот автоматски се сеќава на своите најемотивни<br />
искуства и така тие стануваат дел од делото, па затоа делото<br />
е насловено „Една и единствена“, зашто секој има свое<br />
незаменливо искуство. Токму ова сакав да го пренагласам<br />
и да го претворам во уметничко дело. Ова дело е и некаков<br />
вид критика или надополнување на концептуалните дела<br />
на Џозеф Косут, кој со делото „Еден и три стола“, каде што<br />
зема еден стол, фотографија од истиот стол и дефиниција<br />
од речник што е стол, кажува дека важен е концептот за кој<br />
се зборува, а не како е претставен. Ова дело кажува дека<br />
и работите што не ги кажуваме имаат исто значење како<br />
тие што ги кажуваме, но важно е да си ги преиспитуваме<br />
вредностите и да ги редефинираме, ако е потребно.<br />
НАЈГОЛЕМ ПРЕДИЗВИК<br />
Кога го почнав проектот „Моето сонце“ прво отидов во<br />
скандинавските земји, за кои овој проект е наменет, но во<br />
две години, чукајќи на врати, речиси секаде го добивав<br />
истиот одговор: „Супер идеја, ама тука никој нема да ти даде<br />
пари за тоа“. Во Скандинавија луѓето се многу рационални<br />
и штедливи и не се навикнати да трошат пари и време на<br />
утопии. Тогаш размислував да се откажам од проектот, но<br />
кога се вратив во Италија и ме прашаа каде сум бил и што<br />
сум правел, им кажав, а некои куратори и колекционери<br />
препознаа одлична идеја и вложија пари за да почнеме да<br />
работиме. Тука, на луѓето би им било подраго да трошат пари<br />
за утопии отколку да штедат. Подоцна проектот го поделив на<br />
низа работилници и секоја работилница беше во соработка<br />
со друга институција или друг универзитет и проектот одеше<br />
нанапред, но секој стадиум беше покомплициран и поскап<br />
од претходниот. Последните неколку години не можам<br />
да најдам доволно буџет да се направи некое значајно<br />
унапредување, но не значи дека нема шанси тоа да се случи<br />
во иднина.<br />
УМЕТНОСТА Е СЛОБОДА<br />
Уметноста е ослободување, ослободување од идеите<br />
што ни се вртат низ глава и барање истомисленици кои се<br />
борат за истите идеи што ни се вртат низ глава. Уметноста<br />
е борба, борба за изгубените вредности и можните иднини.<br />
Уметноста е крик, искажување на идеите на пренагласен<br />
начин, да бидеме колку што е можно подалеку слушнати и<br />
појасно разбрани.<br />
НИКОЛА, ГРАЃАНИН НА СВЕТОТ<br />
Роден сум во држава што денес не постои, а имам живеено во<br />
градови и држави што се толку различни едни од други, што<br />
се речиси неспоредливи, така што сигурно имам изгубено<br />
каков било национален идентитет. Секаде се чувствувам<br />
како странец, бидејќи не се вклопувам во локалната култура,<br />
но секаде низ светот имам пријатели кои ми прават чувство<br />
дека секаде сум дома. Проектите што ги работам се најчесто<br />
во соработка со луѓе од целиот свет, се продуцираат или<br />
комуницираат на разни локации и во различни контексти.<br />
Наменети се да отворат дискурс на актуелни теми<br />
што продолжувам да ги обработувам, преиспитувам и<br />
редефинирам.<br />
97
AДОЛЕСЦЕНЦИЈА<br />
СООЧУВАЊЕ СО<br />
РАЗВОЈНИТЕ<br />
ПРЕДИЗВИЦИ<br />
Адолесценцијата е период од животот кој побудува впечатлив интерес во<br />
психолошките истражувања, посебно во областа на развојната психологија.<br />
Почетокот и крајот на овој период различно се определуваат во зависност<br />
од културата, општеството и очекувањата од оваа возрасна група. Оттука, во<br />
индустриските земји таа почнува во периодот меѓу 10 и 13 години, а завршува<br />
од 18 до 20 години. Целиот овој период е поделен на три потпериоди: а) рана<br />
адолесценција (од 10 до 14 години), б) средна адолесценција (од 15 до 19 години)<br />
и в) доцна адолесценција (од 20 до 24 години, со што станува и составен дел<br />
од преминот кон рана зрелост – прва потфаза која трае од 18 до 25 години).<br />
Секој од овие потпериоди има свои специфики во однос на исполнувањето на<br />
развојните задачи. Така, раната адолесценција е главно насочена кон стекнување<br />
биолошка зрелост и во овој период се завршуваат пубертетските промени.<br />
Средната адолесценција е насочена кон натамошен развој во интелектуалниот,<br />
емоционалниот, социјалниот и доменот на формирањето на идентитетот и развој<br />
на себството. Конечно, во доцната адолесценција или младоста сите развојни<br />
задачи би требало да бидат завршени или да се привршуваат.<br />
Пишува: Проф. д-р Ана Фрицханд<br />
Во адолесценцијата се јавуваат промени во сите развојни домени. Се менува<br />
влијанието на некои од агенсите на социјализација (на пр., во детството родителите<br />
имаат поголемо и посилно влијание врз развојот, за разлика од адолесценцијата<br />
кога посилни се влијанијата од врсниците); се менува и контекстот во кој<br />
адолесцентите се развиваат (на пр., стекнуваат нови пријатели, заминуваат во друго<br />
училиште, добиваат нови работни задачи, воспоставуваат нов квалитет во односите<br />
со врсниците, влегуваат во романтични врски итн.). Во адолесценцијата се развива<br />
способноста за решавање проблеми (кои стануваат побројни и посложени, но и<br />
вештините за нивно решавање стануваат поквалитетни и поефикасни), за заземање<br />
туѓо гледиште, за разбирање на себеси и слично. Според најновите истражувања<br />
од доменот на еволуциската психологија, како и од когнитивната развојна<br />
невронаука, постојат докази дека во периодот на адолесценција се одвиваат<br />
интензивни промени во мозокот кои подразбираат раскинување на старите и<br />
создавање на нови синаптички врски (процес наречен синаптогенеза), што се<br />
манифестира во однесувањето на адолесцентите. Ваквите промени значително
Мисли здрави мисли<br />
влијаат врз нивниот морален развој. Како последица од<br />
созревањето на претфронталниот кортекс, во периодот на<br />
адолесценција донесувањето одлуки главно се одвива во сè<br />
уште несозреаниот систем на амигдалата, кој се фокусира<br />
на моменталната ситуација. Оттука, доколку сите врсници<br />
постапуваат на одреден начин во дадената ситуација,<br />
најверојатно и адолесцентот ќе се однесува исто. Во<br />
возрасниот период, пак, претфронталниот кортекс дејствува<br />
со иста брзина како и системот на амигдалата, што им<br />
овозможува на возрасните многу повеќе да ги осмислуваат<br />
моралните одлуки пред да ги донесат.<br />
Меѓу најважните развојни задачи во периодот на<br />
адолесценцијата спаѓаат оние што се насочени кон<br />
стекнување физичка зрелост, постигнување интелектуална<br />
компетентност, градење личен<br />
идентитет, напредување во<br />
моралниот развој кон повисоките<br />
стадиуми на морално расудување и<br />
покомплексен морален идентитет,<br />
создавање емоционална независност<br />
од родителите, воспоставување<br />
поблиски и потрајни пријателски<br />
врски, влегување во романтични врски,<br />
професионална ориентација и избор<br />
на идната професија, како и многу<br />
други. За време на адолесценцијата<br />
пријателствата се релативно стабилни<br />
и најдобро се одржуваат кога<br />
пријателите имаат слични ставови,<br />
аспирации и интелектуален капацитет.<br />
Пријателите од ист пол зафаќаат<br />
поголем дел од перципираната<br />
социјална мрежа на адолесцентите, а<br />
пријателите стануваат еднакво важни,<br />
па дури и поважни од родителите,<br />
како извори на поддршка и совети во<br />
многу значајни домени. Еден белег на<br />
пријателството во адолесценцијата е<br />
акцентот на блискоста и доверувањето.<br />
Имено, адолесцентите покажуваат<br />
поголема блискост во нивните пријателства отколку децата.<br />
Во адолесценцијата когнитивните процеси се на повисоко<br />
ниво отколку во детството, врз што влијае и поголемото<br />
искуство. Адолесцентите мислат за алтернативните<br />
можности, кои не се дадени непосредно и сетилно,<br />
размислуваат низ хипотези, насочени се кон иднината, а за нив<br />
е карактеристично и метакогнитивното мислење (мислење<br />
за сопствениот мисловен процес). Во текот на развојот<br />
на мисловниот процес ги преиспитуваат општествените<br />
вредности, правила и норми, а неретко и ги негираат и<br />
„уриваат“ бунтувајќи се отворено против авторитетите и<br />
општеството. Основен дострел во когнитивниот домен е<br />
развојот на апстрактно-логичкото мислење, што подразбира<br />
способност за користење различни видови мислење, и на<br />
дедуктивна логика. За периодот на адолесценција, исто<br />
така, карактеристичен е изразениот егоцентризам, кој се<br />
препознава преку три карактеристики. Првата се однесува на<br />
неможноста адолесцентот да разликува помеѓу привремени<br />
и подлабоки случувања (па затоа мисли дека некои лични<br />
случувања, кои не се толку важни, ги запомниле и другите,<br />
како што е, на пример, сопнување на скали во присуство<br />
на сведоци). Второ, адолесцентот не прави разлика меѓу<br />
субјективното и објективното (оттука, смета дека и другите<br />
луѓе се исто толку заинтересирани за него/неа колку и тој/<br />
таа самиот/ата). Третата карактеристика на егоцентризмот<br />
во адолесценцијата се однесува на неможноста да се<br />
разликува универзалното од посебното (поради што, на<br />
пример, адолесцентот мисли дека радостите и маките од<br />
неговата прва љубов се само негова/нејзина посебност и<br />
возрасните не можат да го/ја разберат).<br />
Еден исклучително важен развоен<br />
процес кој се одвива во периодот<br />
на адолесценција е процесот на<br />
индивидуација, во кој адолесцентот<br />
се ослободува од емоционалната<br />
зависност од родителите, но ја<br />
задржува врската со нив. Овој процес<br />
се одвива во четири фази. Најнапред<br />
има нагласена диференцијација<br />
од родителите, што се гледа низ<br />
критичкиот став кон нив, одбивање на<br />
сè што тие му кажуваат и доживување<br />
на себеси на начин различен од нив.<br />
Потоа следува фазата на вежбање<br />
на независноста од родителите, кога<br />
адолесцентот ги одбива нивните<br />
предупредувања и мисли дека сè може<br />
самиот да испроба. Третата фаза е<br />
повторно зближување со родителите,<br />
но сега како самостојна личност,<br />
при што се воспоставува соработка<br />
и нема апсолутна послушност како<br />
во детството. На крајот од овој<br />
процес се воспоставува независност,<br />
чувство на сопствен идентитет, т.е.<br />
индивидуалност. Адолесцентите во овој период честопати<br />
експериментираат со различни можни слики за себе,<br />
го преиспитуваат и го критикуваат однесувањето на<br />
родителите, чија дотогашна слика на идоли се деидеализира,<br />
па некогаш дури и се обезвреднува. Неретко се јавува<br />
изразен отпор кон крутиот авторитет, чести конфликти<br />
и спротивставеност на мислењата. Па, сепак, она во што<br />
адолесцентите најмногу се разликуваат од своите родители<br />
е животниот стил што го претпочитаат, додека конфликтите<br />
околу суштинските вредности се поретки. Оттука, гледано<br />
низ призмата на односот родител–адолесцент, во периодот<br />
на адолесценција всушност се одвива процес на двонасочна<br />
социјализација каде што родителите и адолесцентите<br />
заемно влијаат едни врз други и учат едни од други, што е<br />
особено важно за квалитетен премин во периодот на рана<br />
возрасна доба.<br />
Доколку имате прашања и теми од развојната психологија за кои сакате да читате во некои од следните<br />
броеви, пишете ни на contact@portretmag.com<br />
99
ИВО СЕКУЛОВСКИ<br />
КРЕИРАЊЕ НА ФЛУИДНА ВИЗУЕЛНА МЕШАВИНА<br />
ПРИ ФОТОГРАФИРАЊЕТО<br />
Доколку треба да се наврати на своите почетоци,<br />
фотографот Иво Секуловски би ги сместил нив уште во<br />
периодот на основното училиште, кога првпат зел апарат<br />
во рака. Неговиот брат бил љубител на фотографијата и<br />
купил фотоапарат DSLR, што Иво почнал да го користи на<br />
тринаесетгодишна возраст. „Благодарение на брат ми,<br />
кому фотографијата му е хоби и денес, мене ми прерасна<br />
во професија“, вели Секуловски. Бил самоук и учел со<br />
испробување и експериментирање, до 19-годишна возраст,<br />
кога запишува студии по фотографија во Милано. За<br />
време на студиите бил асистент на неколку фотографи, а<br />
по студиите почнува да работи самостојно како независен<br />
фотограф. Денес, најчесто фотографира едиторијали<br />
за модни списанија и издавачки куќи, лични проекти и<br />
комерцијални фотографирања.<br />
„Кога не фотографирам, чувствувам огромно незадоволство<br />
и празнина. Фотографијата за мене претставува медиум<br />
преку кој можам да го искажам и да го пренесам тоа што го<br />
мислам и тоа што го чувствувам. Претставува идеален процес<br />
што ми овозможува да го анализирам она што е околу нас и<br />
да дадам нови визуелни предлози и видувања, а ме тера да<br />
видам работи и нешта што инаку никогаш не би ги видел или<br />
забележал“, вели тој.<br />
Особено обожава да работи на „биполарноста“ на<br />
фотографирањето што се крие меѓу тоа што е вистина и лага,<br />
факт и фикција и играта меѓу двете. „Со други зборови, мојата<br />
работа се состои во интересот за истражување на она што се<br />
смета за фотографски реализам, интуиција и конструирана<br />
фикција. Со комбинации од мртва природа, лични опсесии,<br />
сеќавања и понекогаш автопортрети се обидувам да<br />
создадам еден вид флуидна визуелна мешавина“, додава<br />
Секуловски.<br />
Тој вели дека инспирацијата доаѓа од секаде, од<br />
секојдневните навики, па дури и стереотипи, книги, текстови,<br />
изложби, музеи, истражувања... „Сакам кога нешто навистина<br />
ме вознемирува или ме интригира, така знам дека тоа е она<br />
што сакам да го фотографирам“, завршува тој.<br />
Досега, Секуловски има учествувано на повеќе групни<br />
изложби, но ја издвојува како една од позначајните<br />
изложбата организирана од дизајнерот JW Anderson<br />
минатиот месец во Лондон на која учествуваше и Секуловски<br />
со свои фотографии. Негови фотографии се објавени на<br />
голем број интернет-страници и во многу комерцијални, но и<br />
независни списанија, меѓу кои се: „Хангер ТВ“, проектот „The<br />
Photographic Dictionary“, „Der Greif“, metalmagazine.eu, „Вог“<br />
(Италија), „Ел“ (Британија), „Ел“ (Хрватска), „Флер“ (Италија),<br />
„Факинг јанг!“, дигиталниот магазин „Кактус“ и други.
Македонска фотографија
МАРКО „GP“ МАРКОВИЌ, ЈУТЈУБЕР И ВЛОГЕР<br />
„МОЈАТА ПУБЛИКА МЕ<br />
НАПРАВИ ПОДОБАР ЧОВЕК“<br />
Вистинска ѕвезда на<br />
македонската „Јутјуб“ сцена<br />
Ако пред неколку години децата пред спиење гледаа цртани филмови, денес од најмала<br />
возраст гледаат видеа што на „Јутјуб“ и на другите мрежи, преку своите канали, ги<br />
прикачуваат други деца и млади луѓе. Тие најчесто се приспособени за возраста што<br />
се таргетира, често се многу гласни и колоритни, придружени со различни помагала.<br />
Па, затоа кај децата предизвикуваат голем интерес и со внимание ги гледаат, бидејќи<br />
овие визуелни дразби навистина е тешко да се постигнат со играчки, книги и другите<br />
традиционални начини за детски развој, што ги користевме досега. Неодамна и кај нас<br />
се одржа настан од светски вид, најпознатите македонски јутјубери со здружени сили<br />
го имаа своето прво шоу пред својата публика. Масовноста на овој настан, возбудената<br />
публика која со часови чекаше да влезе, ни покажа дека и кај нас има квалитетни млади<br />
луѓе кои со својата креативна работа влијаат на своите врсници. Затоа сакавме да го<br />
запознаеме младиот Марко Марковиќ или многу повеќе познат под своето корисничко<br />
име „GP“, 19-годишен јутјубер и влогер, кој има сериозна публика и може да се пофали<br />
со висококвалитетна продукција и содржина, што ја пласира редовно.<br />
Пишува: Ружица Антиќ<br />
Фотографија: Жарко Чулиќ<br />
Предводник сте на новата генерација влијателни млади луѓе,<br />
кои се појавија како резултат на развојот на технологијата и<br />
на социјалните мрежи. Кога првпат забележавте дека сакате<br />
да оставите свој печат на најмасовната мрежа „Јутјуб“?<br />
Никогаш немаше единствен момент. Се работеше за долг<br />
период на раст на џиперите и како тие оставаа сè повеќе<br />
коментари од типот на: „Чекаме ново видео, сакаме уште<br />
од ова и слично“. Поради непрекинатото зголемување на<br />
публиката и нивните коментари и желби за повеќе видеа,<br />
сфатив дека има сè повеќе луѓе на кои им се допаѓа мојата<br />
содржина што ја објавувам на својот канал на „Јутјуб“ и<br />
решив оваа работа да почнам да ја работам сериозно и<br />
континуирано.<br />
Во моментов се водат агресивни кампањи децата да<br />
се оддалечат од електронските уреди и постојано се<br />
посочуваат негативните страни на интернетот. Кои се<br />
придобивките од глобализацијата на социјалните мрежи и<br />
масовноста на интернетот?<br />
Секако дека со развојот на социјалните мрежи<br />
комуникацијата помеѓу луѓето се смени засекогаш. А со<br />
масовноста на интернетот, сметам дека на секој поединец<br />
му се овозможи пристап до буквално секоја информација<br />
и многу лесно може да дојде до секој податок што го бара.<br />
Со ова многу луѓе сами учат и истражуваат за тоа што ги<br />
интересира и, глобално, младината денес е понапредна од<br />
кога било. Морам да дополнам дека да не беше интернетот
развиен како што е развиен денес, никогаш немаше да ги<br />
знам вештините за креирање видеа што ги знам сега.<br />
Неодамна одржавте спектакуларен настан во организација<br />
на „Јутјуб“ Македонија, што беше посетен од илјадници<br />
деца и млади. Задоволен ли сте од насоките во кој се<br />
развива македонската влогерска сцена?<br />
Секако дека и јас и сите други македонски креатори на<br />
сцената на „Јутјуб“ сме презадоволни од нејзиниот развој.<br />
Никогаш не претпоставуваме дека ќе стигнеме до овде, но<br />
секако тоа е плод на нашиот труд и на нашата креативност.<br />
Како што постојат огромен број следбеници на мрежата<br />
на „Јутјуб“, така има и различни видови јутјубери – некои<br />
снимаат влогови, други снимаат игри, предизвици, лајвстримови,<br />
филмови, песни и уште многу други работи. Секој<br />
ја споделува својата пасија и љубовта кон тоа што го снима<br />
и со тоа мрежата нуди огромен избор на видеа и буквално<br />
секој од гледачите може да си најде по нешто интересно за<br />
гледање.<br />
Најважно за еден влогер е да биде влијателен и гледан, а<br />
неговата содржина да биде квалитетна и интересна. Колку<br />
често снимате влогови, го апдејтувате својот канал и каде<br />
наоѓате инспирација за нив?<br />
Поретко снимам влогови, за разлика од некои други јутјубери,<br />
поради тоа што на мојот канал снимам повеќе гејминг-видеа.<br />
Се обидувам да бидат колку што е можно поквалитетни и<br />
за време на училишната година на мојот канал да закачам<br />
по три видеа неделно. Имам практика за време на летниот<br />
распуст или поради други прекини во текот на училишната<br />
година да ставам ново видео секој ден. Инспирација наоѓам<br />
на најразлични места, некогаш ќе видам нешто ново на<br />
интернет, некогаш нешто ново ќе ми се случи во реалниот<br />
живот, некогаш ќе добијам интересен предлог од страна на<br />
публиката – но најмногу од љубовта што ја имам кон мојата<br />
омилена мрежа „Јутјуб“.<br />
Секој што редовно ги гледа вашите видеа, веднаш ќе го<br />
забележи вашиот напредок. Која технологија најчесто<br />
ја користите за снимање и како се едуцирате за нејзино<br />
користење?<br />
До неодамна користев обична веб-камера за компјутер, а<br />
сега користам ДСЛР-апарат со кој го снимам мојот „facecam“,<br />
односно моите реакции на играта. Играта ја снимам директно<br />
на компјутер, а видеата ги спојувам и ги обработувам во<br />
софтвер за видеомонтажа. Како што споменав претходно,<br />
интернетот најмногу ми има помогнато за да се едуцирам за<br />
користење на целата техника – од хардвер до софтвер, како<br />
и самото искуство.<br />
Неодамна објавивте и ваше музичко видео, што за многу<br />
кратко време имаше милионски прегледи. На музиката<br />
гледате како нов предизвик или уште еден начин да ја<br />
изразите својата креативност?<br />
Пред сè, огромно благодарам до џиперите и до сите што<br />
ја слушаа мојата песна и навистина сте неверојатни за<br />
огромниот број прегледи! Кога станува збор за музиката<br />
– отсекогаш сум сакал да слушам музика, а понекогаш и да<br />
создадам некоја своја музика. Сепак, не се гледам себеси<br />
во професионалниот музички свет и иако можеби некогаш<br />
повторно ќе објавам песна – тоа повторно ќе биде уште еден<br />
начин да ја изразам својата креативност.<br />
Светските влогери и јутјубери многу млади заработуваат<br />
сериозни суми пари, а брендовите и компаниите плаќаат за<br />
да ги пласираат своите производи во влогови и видеа. Каква<br />
е свеста кај нас, имаат ли македонските влогери помош од<br />
партнерски компании?<br />
¬Засега, кај нас тоа не е многу развиено. Имавме среќа тројца<br />
јутјубери, односно јас, BobiBeatbox и Winncoot неодамна<br />
да бидеме одбрани да изработуваме видеа за „Фанта“,<br />
кои во нас препознаа момци чијашто енергија одговара на<br />
нивниот бренд и почнаа да нè поддржуваат. Па, така, сега<br />
ни е полесно зашто добиваме голема помош за нашите и<br />
нивните видеа, секако дека ни помогнаа и за остварување<br />
на нашиот прв настан „Јутјуб шоу Македонија“. Секако, сме<br />
соработувале и со други поголеми и помали компании кои<br />
поддржуваат јутјубери или влогери, но најчесто тоа биле<br />
еднократни проекти.<br />
Од неодамнешниот настан можевме да забележиме дека сте<br />
омилен кај многу деца, млади луѓе и сте вистинска ѕвезда.<br />
Што се измени во вашиот живот откако станавте популарен<br />
и на кој начин најмногу комуницирате со својата публика?<br />
Иако не сакам себеси да се гледам како „популарна личност“,<br />
сепак многу работи се сменија во мојот живот. Многу ме<br />
радува тој факт и сум благодарен, бидејќи „популарноста“<br />
многу ми помогна во својата одговорност, издржливост,<br />
како и во самодовербата. Затоа најмногу си ја сакам својата<br />
публика, со која најчесто комуницирам преку моите видеа и<br />
преку коментарите под секое видео. „Популарноста“ сама<br />
по себе носи одговорност и свесен сум за тоа, моите чекори<br />
можат да влијаат на многу други луѓе и тоа најчесто се млади<br />
луѓе, што се во развој. Но, во реалниот живот секогаш се<br />
обидувам да бидам добра личност и да бидам праведен пред<br />
сите и пред себеси. Мислам дека токму тоа се рефлектира и<br />
во видеата на мојот канал на „Јутјуб“, така што чест ми е што<br />
можам на толку многу луѓе да оставам насмевка на нивните<br />
лица.<br />
За крај, многу е важно да испратиме заедничка порака за<br />
правилна употреба на интернетот. Можете ли да ни кажете<br />
кои се најважните услови за едно дете да биде безбедно во<br />
светот на социјалните мрежи и целиот интернет-криминал?<br />
Доколку се работи за помало дете, многу е важно родителот<br />
да знае што прави неговото дете и кои сајтови ги посетува.<br />
Никогаш не треба да се посетуваат сомнителни страници<br />
или, пак, да се разговара со непознати личности, исто како<br />
и во реалниот свет. Исто така, многу треба да се внимава<br />
каде се оставаат личните податоци, бидејќи на интернетот<br />
тоа може многу лесно да биде злоупотребено. Сметам дека<br />
и во училиштата треба да се обрне внимание на правилното<br />
користење на интернетот, бидејќи децата се најранливите<br />
жртви кои можат да потпаднат во опасности поврзани со<br />
интернетот. Затоа, пак, „Јутјуб“ е една од најбезбедните<br />
страници на кои можат да се забавуваат децата!
Дизајн и декор<br />
ПОИНАКВА ГРАДИНА<br />
ВО ДОМОТ<br />
Одгледувањето растенија во домот освен што носи задоволство и на многумина им преоѓа во хоби, па и во<br />
опсесија, воедно го надополнува декорот, го освежува и го прави просторот за домување поубав. Ви нудиме<br />
неколку поинакви предлози за саксиски цвеќиња, растенија и дрвја што ќе ви го направат домот катче за<br />
уживање.<br />
Можеби изборот за одгледување дрво во домот ви се чини премногу смел, но лимоновото дрво, на пример,<br />
е многу лесно за чување и не расте многу големо. Постои и во џуџеста верзија, но онаа оригиналната е<br />
особено привлечна. Внимавајте при одбирањето на локацијата да го поставите на место што има доволно<br />
сончева светлина.<br />
104
Дизајн и декор<br />
Растенијата поставени на полици или на<br />
постаменти во различни висини можат да<br />
создадат своевиден параван кој може да<br />
служи како разделник што визуелно ќе ги<br />
подели собите без да го затвори просторот.<br />
Висечките растенија закачени на таванот<br />
можат да бидат навистина декоративни<br />
поради нивното лежерно разгранување<br />
во форма на ползавец. Прицврстени или<br />
обвиткани околу парчињата мебел ќе бидат<br />
навистина уникатен растителен декор.<br />
Понекогаш повеќе е подобро. Мноштвото<br />
растенија во различни големини, сместени<br />
во различни, впечатливи саксии, можат да<br />
придонесат за бохо дух при уредувањето на<br />
домот.<br />
Не плашете се да ставите билки во спалната<br />
соба. Изберете ги оние што испуштаат<br />
кислород навечер и што придонесуваат за<br />
подобар сон, како алое вера, арека палма,<br />
гарденија, сансеверија (индијанско перо),<br />
јасмин, лаванда и слични.<br />
Свежите зачински билки ќе наидат на<br />
широка примена во кујната. Засадете ги<br />
во тегли, конзерви, керамички садови –<br />
онака како што најмногу ќе ви се вклопат<br />
во останатиот кујнски декор и уживајте во<br />
секогаш свежите ароми.<br />
Кактусите и сукулентите се хит во последно<br />
време, веројатно поради многуте различни<br />
видови, како и поради лесното одржување.<br />
Издвојте катче од домот што ќе биде<br />
наменето токму за овие растенија.<br />
105
ИДЕМЕ НА ЖУРКА! 1.0<br />
Го обожаваме летото! За време на најопуштените и најубави месеци во годината се одржуваат и концертите на отворено што,<br />
освен уживање во одлична музика, гарантираат и незаборавни искуства. Изберете дестинација што најмногу ви одговара, како<br />
и програма што соодветствува на вашиот музички стил, спакувајте го ранецот и подготвени сте за уште едно супер лето.<br />
SZIGET<br />
Задолжителен за сите хардкор-концертџии. Еден од<br />
најголемите концерти во Европа со повеќе од 60 официјални<br />
бини на кои можете да уживате во рок, метал, инди, панк,<br />
поп, синтпоп, реге, хип-хоп, world music и електронска<br />
музика. Се одржува на остров на реката Дунав, а претставува<br />
повеќе од фестивал – во програмата влегуваат и театарски<br />
шоуа, циркуски точки и различни уметнички проекти.<br />
Сместувањето е во различни видови кампинг, а достапни<br />
се и пакет билети со влезници и кампирање. За пасовите од<br />
седум, пет или три дена, кампирањето е бесплатно.<br />
Кога: од 8 до 15 август<br />
Каде: Остров Обуда, Будимпешта, Унгарија<br />
Како да стигнам до таму: Лет до Будимпешта (1 час и 35<br />
минути) и уште 20-тина минути со јавен превоз до Обуда.<br />
Влезници: За сите седум дена влезницата е <strong>31</strong>0 евра.<br />
Хедлајнери: „Арктик манкис“, Дуа Липа, Кајго, Лана Дел Реј,<br />
Кендрик Ламар, „Горилаз“, Мамфорд & санс, Шон Мендес,<br />
Бастиј, Лики Ли, Зара Ларсон, Финк и др.<br />
TOMORROWLAND<br />
Еден од најзначајните фестивали за електронска музика што<br />
ги пречекува посетителите во атмосфера како карневал.<br />
Секоја година фестивалот има носечка тема, а годинешната<br />
е мистичната The Story Of Planaxis, што се поврзува со<br />
магиски и морски мотиви. Сместувањето е во составот на<br />
фестивалскиот кампус во кампот, „Дримвил“, во кој има<br />
продавници, маркети, тушеви, па дури и салони за убавина.<br />
Кога: од 20 до 22 јули и од 27 до 29 јули<br />
Каде: Бом, Белгија<br />
Како да стигнам до таму: Со авион до Брисел (2 часа и<br />
45 минути), па со воз или автобус до Бом (уште 1 час и 30<br />
минути).<br />
Влезници: Дневните билети за еден фестивалски ден<br />
почнуваат од 91 евро.<br />
Хедлајнери: Карл Кокс, Армин ван Бурен, Димитри Вегас,<br />
Соломон, Бен Клок, Свен Вет, Пол Калкбренер, Мартин<br />
Гарикс, Алесо, Паул ван Дајк, Шарлот де Вите и др.<br />
106
ULTRA EUROPE<br />
Фестивалот за електронска музика „Ултра“ е присутен на<br />
глобалната сцена, а како „Ултра Европа“ почнува да се<br />
одржува од 2013 година во Хрватска. Можете да го посетите<br />
во рамките на трите дена во Сплит (од шести до осми јули)<br />
или за најавантуристичките посетители постои и опцијата<br />
„Дестинејшн ултра“, што почнува на петти јули во Сплит,<br />
па следуваат трите официјални вечери на „Ултра Европа“<br />
(шести, седми и осми јули), „Ултра регата“ на Брач на деветти<br />
јули, „Ултра бич“ и „Ултра бич афтер парти“ на Хвар на<br />
десетти јули и „Клоузинг парти“ на Вис на 11 јули. Достапни<br />
се пакет билети за влез и сместување во камп, хотел, хостел<br />
и апартмани.<br />
Кога: од 6 до 8 јули<br />
Каде: Сплит, Хрватска<br />
Како да стигнам до таму: Лет од Скопје до Загреб (1 час и 15<br />
минути), па со воз/автобус (околу шест часа) или уште еден<br />
лет (45 минути) до Сплит.<br />
Влезници: Тридневните билети за „Ултра Европа“ почнуваат<br />
од 129 евра.<br />
Хедлајнери: „Афроџек“, „Чејнсмоукерс“, Дејвид Гета, Алесо,<br />
Армин ван Бурен, Карл Кокс, Диџеј Снејк, Маршмело и др.<br />
WAY OUT WEST<br />
Шведската сцена е домаќин на различен тип изведувачи–<br />
почнувајќи од меѓународни суперѕвезди до локални<br />
музичари, претежно од рок-сцената, изведувачи на<br />
електронска и хип-хоп музика. Петте сцени се поставени во<br />
паркот Слотскоген, каде што, покрај музика, се прикажуваат<br />
и филмски проекции, поставени се и уметнички изложби и<br />
инсталации, како и киосци со храна. Целиот фестивал е во<br />
екоконцепт, па така можат да се купат само вегетаријанска<br />
храна и органски промо-материјали.<br />
Кога: од 9 до 11 август<br />
Каде: Гетеборг, Шведска<br />
Како да стигнам до таму: Со авион до Гетеборг (три часа) и<br />
со јавен превоз уште 20-тина минути до паркот Слотскоген.<br />
Влезници: Блок-билетот за сите три фестивалски дена е 202<br />
евра.<br />
Хедлајнери: „Аркејд фајр“, „Арктик манкис“, Пети Смит, Оги<br />
Поп, Рај, Кендрик Ламар, Бонобо, Зигрид, Фивер Реј, Џорџа<br />
Смит и др.<br />
107
ГРАДСКИ<br />
РИТАМ<br />
108<br />
SKOPJE STREET FESTIVAL<br />
08-10 јуни од 17:00 ч.<br />
ГРАДСКИ ПАРК<br />
НИНА БАДРИЌ<br />
09 јуни од 20:30 ч.<br />
МАКЕДОНСКА ФИЛХАРМОНИЈА<br />
ELECTRIC UNIVERSE<br />
09 јуни од 23:00 ч.<br />
СКОПСКО ЛИЗГАЛИШТЕ<br />
NIKOLA VEMIC<br />
09 јуни од 23:00 ч.<br />
ЕПИЦЕНТАР<br />
ФЕСТИВАЛ НА УЛИЧНИ ИЗВЕДУВАЧИ<br />
„БАСКЕРФЕСТ“<br />
12-17 јуни од 19:00 ч.<br />
ПЛОШТАД, СКОПЈЕ<br />
DJ GREGORY/UZUN BABA<br />
14 јуни од 23:59 ч.<br />
СЕКТОР 909<br />
МАВРОВСКИ МАРАТОН<br />
17 јуни од 09:00 ч.<br />
НАЦИОНАЛЕН ПАРК „МАВРОВО“<br />
AXWELL/INGROSSO НА SKOPJE<br />
CALLING<br />
21 јуни од 21:00 ч.<br />
СТАДИОН НА АРМ<br />
MORCHEEBA И NOUVELLE VAGUE НА<br />
SKOPJE CALLING<br />
22 јуни од 20:00 ч.<br />
СТАДИОН НА АРМ<br />
MARKO NASTIC<br />
22 јуни од 23:59 ч.<br />
ЕПИЦЕНТАР<br />
TEXAS И ДАРКО РУНДЕК НА SKOPJE<br />
CALLING<br />
23 јуни од 21:00 ч.<br />
СТАДИОН НА АРМ<br />
TAKASI NAKAJIMA/UZUN BROTHERS<br />
23 јуни од 23:59 ч.<br />
СЕКТОР 909<br />
ПЛАНИНАРСКИ ВЕЛОСИПЕДСКИ<br />
МАРАТОН „ШАРСКИ ВОДИ“<br />
24 јуни од 08:00 ч.<br />
ПЛАНИНАРСКИ ДОМ „СМРЕКА“,<br />
ПОПОВА ШАПКА<br />
ALAN WALKER НА SKOPJE CALLING<br />
24 јуни од 20:00 ч.<br />
СТАДИОН НА АРМ<br />
DEJAN DEX/JOSS/BERRYQYAT/SASHO<br />
UZUNOVSKI<br />
29 јуни од 23:59 ч.<br />
СЕКТОР 909<br />
KIKO NAVARRO<br />
30 јуни од 23:59 ч.<br />
ЕПИЦЕНТАР
Се зборува за...<br />
КОИ СЕ НАЈЧЕСТИТЕ ПРИЧИНИ ЗА ОПАЃАЊЕ<br />
НА КОСАТА КАЈ ЖЕНИТЕ?<br />
Растењето на влакното минува низ природен процес што<br />
може да биде нарушен од физичка и ментална нерамнотежа.<br />
Кај жените, меѓу најчестите причини за опаѓање спаѓаат:<br />
генетика, бременост, стрес, медицинска состојба (анемија,<br />
проблем со тироидната жлезда; автоимуна болест;<br />
полицистични јајници; хормонални нарушувања), лекарства,<br />
загадување на воздухот и агресивни третмани (фарбање и<br />
трајни фризури).<br />
Добрата вест е што можете да дејствувате кај дифузното<br />
опаѓање (при што косата опаѓа рамномерно на целата глава).<br />
Решението е Парусан – шампон и тоник што ја стимулираат<br />
циркулацијата и внесувањето на хранливи материи на<br />
кожата на главата, го запираат опаѓањето на косата и го<br />
поттикнуваат нејзиниот раст. Со користењето на Парусан во<br />
фазата на растење повторно се наоѓаат значително повеќе<br />
фоликули на влакна – резултат што се одразува на густината<br />
на косата. Освен тоа, преостанатите состојки во Парусан го<br />
зајакнуваат коренот на влакното, ја хидрираат и ја негуваат<br />
косата, правејќи ја здрава и сјајна. При нивна редовна<br />
употреба, резултатот е видлив веќе по три месеци. Клинички<br />
докажано!<br />
ПРОИЗВОДИ ОД<br />
РОСАЛ<br />
ЗА СОВРШЕНА ВЕРЗИЈА ОД СЕБЕ<br />
Познатата хрватска козметичка компанија Росал ја претстави<br />
линијата Perfect You, што нуди комплетна нега за усни, лице,<br />
тело и раце, за негуван изглед, со трендовски призвук. Секој<br />
од производите нуди длабинска нега, ефикасна заштита<br />
и брза примена со неодоливи ароми, врвни состојки и<br />
практични и атрактивни пакувања.<br />
Rosal Lip Balm Perfect You е сјај за нега на усните. Ги заштитува,<br />
навлажнува и хидрира со богатата формула сочинета од шеа<br />
путер и масло од авокадо, а воедно овозможува висок сјај и<br />
нежна боја. Не ги лепи усните и лесно се нанесува.<br />
Rosal Face Perfect You е крем за лице што е практичен и<br />
едноставен за користење, а се разликува според типот на<br />
кожа за која одговара – нормална, сува или мрсна. Со еден<br />
потег дава нега, хидратација, заштита од сонце и изедначен<br />
тен.<br />
Rosal Body Perfect You е путер за тело што негува како путер,<br />
а се размачкува како крем. Овозможува длабинска нега и<br />
инстантно ја прави кожата совршено мазна.<br />
Rosal Hands Perfect You е лосион за раце што ја храни и ја<br />
заштитува сувата кожа, брзо се апсорбира, а доаѓа во три<br />
неодоливи мириси на јагода, ванила и камилица.<br />
ИГРА СО БОИ ВО НОВАТА КОЛЕКЦИЈА<br />
DIORSHOW<br />
Кога е играта на бои во прашање, не постојат граници за<br />
Диор. Креативниот директор на Christian Dior makeup,<br />
Питер Филипс ги осмисли новите производи од линијата<br />
Diorshow: тушот за очи Diorshow On Stage Liner, маскарата<br />
Diorshow Pump ‘n’ Volume и тушот за веѓи Diorshow All-<br />
Day Brow Ink. Течниот туш се нанесува лесно, овозможува<br />
совршено исцртување, а неговите пигменти се постојани и<br />
водоотпорни со трајност до 24 часа. Достапен е во црна,<br />
бела, розова, зелена, тиркизна, црвена, сина и жолта нијанса<br />
за уникатно креативно изразување. Маскарата, пак, создава<br />
инстант-волумен во различни, екстравагантни бои. Доаѓа<br />
во флексибилно пакување, а со едноставно притискање<br />
на еластичната туба, густата формула на Diorshow Pump<br />
‘N’ Volume ќе се пренесе на четкичката во неопходното<br />
количество. Покрај стандардните бои, достапна е во<br />
четири нови, лимитирани неонски нијанси: виолетова, сина,<br />
корална и розова, како и во водоотпорна верзија. Тушот за<br />
веѓи креира совршено дефинирани веѓи со интензивен или<br />
природен изглед. Неговата формула е богата со интензивни<br />
пигменти и водоотпорни полимери што гарантираат<br />
беспрекорен изглед и до 36 часа, а апликаторот е совршен<br />
за лесно нанесување. Лесно се отстранува со средство за<br />
чистење, а е достапен во три нијанси.<br />
109
Колумна<br />
АНА ЈОВКОВСКА<br />
новинарка, авторка и активистка<br />
КОРЕНОТ НА ЗЛОТО<br />
НЕ МИ Е ВАЖНО ДА БИДАМ ПОДОБРА ОД ДРУГИТЕ, ТУКУ ВАЖНО МИ Е<br />
ДА БИДАМ НАЈДОБРА ВЕРЗИЈА НА СЕБЕСИ<br />
Ви благодарам на вниманието, бевте одлична публика!<br />
Го исклучувам микрофонот, станувам од модераторското столче, слегувам од сцената и посакувам најбрзо<br />
што може да се скријам од рефлекторите. Камен ми стои во грло. Пијам вода од шишето на екс, како да<br />
сум дехидрирала. Ги барам со поглед моите блиски луѓе низ толпата, за побрзо да ме снема меѓу нив. Ги<br />
излажав дека беа одлична публика. Никакви беа! Повеќето од луѓето во публиката беа дојдени за крв, а<br />
не за да слушнат различни мислења и да научат нешто ново. Сепак, низ насмевка ги поздравив по три часа<br />
биење битки во дебатата што ме истошти како да сум трчала маратон. Психичкиот напор често е потежок<br />
од физичкиот, а модераторот мора да ги балансира зовриените страсти. Морав да ја спуштам топката.<br />
110
Колумна<br />
Немаше друг начин да ја смирам тензијата што владееше во<br />
просторот, освен да им речам дека сите имаат право на свое<br />
мислење, иако нивните ставови беа одраз на една грозна<br />
реалност што ја живееме години наназад. Насилството, во<br />
која и да е форма, вербално, психолошко, структурно... може<br />
да се дисциплинира само со добар збор. Немав намера да<br />
играм „чикен“ со зборови со публиката, која им се нафрли<br />
на говорниците како да сакаше да ги линчува, иако на<br />
моменти ми доаѓаше да им ја плеснам вистината в лице и да<br />
им одржам кратка лекција по цивилизирано и аргументирано<br />
дискутирање. Притисокот сигурно ми беше 200, но решив да<br />
дишам длабоко, изброив до десет и продолжив со умерен<br />
тон на гласот и со блага нарав. Јавните настани или настапи,<br />
сеедно, те тренираат да станеш зен-мајстор. Барем така се<br />
тешам што одамна веќе не вежбам јога. :) Како модератор<br />
треба да умееш да ги препознаеш чудните енергии на<br />
луѓето и секогаш да си подготвен дека ситуацијата може<br />
да излезе од контрола. Сум имала многу такви искуства. И<br />
сè ова немаше да ми остави толку силен впечаток, ако не<br />
продолжев да размислувам зошто младите луѓе денес се<br />
однесуваат толку агресивно. Не се агресивни во барањето<br />
на своите права (тоа сосема би можела да го разберам,<br />
па и да го оправдам), туку во потребата да го деградираат<br />
другиот и да го распарчат туѓото мислење. Иницијацијата на<br />
насилничкиот тон почнува со немањето трпение вистински<br />
да се слушне другиот и да се почитува и оној што размислува<br />
различно од нас. Паланечката филозофија – или мислиш<br />
како мене и си со мене или си против мене, длабоко ни го<br />
осакатила општествово. Имав цел пат до дома пеш да мислам<br />
за коренот на проблемот... За коренот на злото... Плус бев<br />
со штикли (високи потпетици) :) па одот ми беше неизбежно<br />
бавен. Имав долго време за размислување.<br />
Ние бевме деца на топката. Овие денес се деца на<br />
тастатурата. Игравме на улица, под сенките на крошните<br />
на дрвjата. Децата денес рефлектираат на сината светлина<br />
од мониторот на компјутерот. Ние се валкавме во кал,<br />
додека тие, денешните деца, голтаат валкани информации<br />
на социјалните мрежи. Развивавме фантазија како да<br />
„изградиме“ куќи и дворци од ливчиња и песок, а ним денес<br />
сè им е достапно на тацна. Овие партитури не се патетичноносталгична<br />
песна по старото време, туку потреба од<br />
преиспитување како растат децата денес. Како овој современ<br />
ѕвер нè голта во капиталистичката челуст?<br />
Младите се робови на технологијата, а до каде тоа може<br />
да ескалира нè предупредуваат фрапантните стории за<br />
злоупотреба на деца и млади преку интернет. Неодамна<br />
слушнав дека има нов тренд каде што тинејџери од цел свет,<br />
поврзани преку разни групи на интернет, се сечат себеси,<br />
натпреварувајќи се кој подлабоко ќе продре со ножот под<br />
својата кожа. Ужасно! Боли уште на самата помисла! САД и<br />
Русија водат во бројот на жртвите од овој болен синдром.<br />
Сечењето по (или под) кожата, психолозите го објаснуваа<br />
како патолошка потрага по загубената смисла, длабоко во<br />
себеси. Некој ќе рече дека и во „наше“ време имаше разни<br />
секти, што вешто и подмолно ги заведуваа младите да<br />
изградат култ околу некоја личност или кауза (најчесто без<br />
никаква логика и рацио), но денес моќта на заведувањето е<br />
многу поразорна заради лесната достапност до информации<br />
и заради големата изложеност на личните податоци.<br />
Денес, заведувањето, маскирано во модерните технолошки<br />
болештини, носи свилени ракавици. Далеку од тоа дека сум од<br />
оние луѓе кои интернетот го сметаат за бизнисот на ѓаволот,<br />
но опасностите од неговата неконтролирана употреба од<br />
страна на децата и адолесцентите се многубројни. Примеров<br />
со заведувањето на деца, кој ескалира и со голем број<br />
самоубиства меѓу младата популација, можеби е екстремната<br />
страна на технолошкиот вампир кој нè голта сите, а сепак не<br />
сме далеку ни од домашните нус ефекти од прекумерната<br />
злоупотреба на социјалните мрежи. Локалните ситуации<br />
секако дека се побезопасни по физичкиот интегритет на<br />
младиот човек, но разорни се за духовниот интегритет.<br />
Социјалните мрежи често ги споредувам со канализација<br />
по која површно пловат разни валканици (избегнувам<br />
подегутантен збор, а би го употребила!). Отвораш<br />
„Фејсбук“ или „Твитер“ и лавина од зли коментари, полни со<br />
фрустрација, а празни од аргументација, се шират на разни<br />
теми актуелни во државава. Луѓето имаат потреба виртуелно<br />
да го истурат својот гнев. Едни се жедни за сензации, други<br />
се гладни за шпекулации. Па, така, додека една информација<br />
стигне до својата вистина, по пат ќе се закити со милион<br />
предвремени заклучоци од сезнајковци, дежурни мрчатори<br />
и експерти за сè и сешто. Изгледа дека сме општество<br />
со најголем број експерти по глава на жител. :) Да не се<br />
разбереме погрешно, јас сум голем „фан“ на критиката, но<br />
кога таа е конструктивна и мотивирачка. Кога аргументира, а<br />
не кога етикетира. Кога зборува со факти, а не со впечатоци.<br />
Кога сплотува, а не кога прави нови поделби. Кога укажува<br />
за да ги подобри состојбите или луѓето и кога се обидува<br />
да направи промени, а не само кога се празни од гнев, без<br />
грам одговорност да понуди решение или да преземе акција.<br />
Со таквиот тип на злонамерна критика имам проблем, оти<br />
отвора нов круг на зло, наместо да понуди идеи за решенија.<br />
Таквите дежурни мрчатори најчесто се малициозни во своите<br />
намери. И можеби и нема толку да ми бодат очи, ако во исто<br />
време на социјалните мрежи има и по нешто убаво. Зрак<br />
светлина во тунелот. Некој добар совет, некаква животна<br />
филозофија што ќе те инспирира и ќе те натера да размислиш<br />
како живееш, каде движиш и како можеш да придонесеш<br />
кон подобар свет. Нешто што ќе те натера да имаш повеќе<br />
разбирање, повеќе трпение, повеќе емпатија, повеќе<br />
одговорност за животната средина, за културата, за другиот,<br />
за сè... Нешто што ќе те мотивира да направиш добро дело,<br />
без притоа да калкулираш што ќе добиеш за возврат. Нешто<br />
што ќе го надмине синдромот „козата на комшијата“ и ќе те<br />
поттикне секој ден да бидеш подобра верзија на себеси.<br />
Јас конечно решив дека не ми е важно да бидам подобра од<br />
другите, туку важно ми е да бидам најдобра верзија на себе.<br />
Се разбира, сè почнува од својот круг, во своето маало, со<br />
своите луѓе, за своите колеги и (со)граѓани. Само треба да си<br />
доволно свесен (или освестен) :) за да почнеш камче по камче<br />
да поместуваш планини. „Биди ти промената која сакаш да<br />
ја видиш во светот“. Постојано го цитирам Ганди, оти во оваа<br />
реченица се крие тајната на мудриот и на одговорниот живот.<br />
Секое празно плапотење на „Фејсбук“ и секое удирање по<br />
тастатурата во револуционерен ритам е „млатење празна<br />
слама“ ако не си подготвен со промените да почнеш од<br />
себеси. Од денеска, не од понеделник. :) Од СЕГА!<br />
111
#PORTRETMAGAZIN<br />
#OOTD<br />
#NATURE<br />
@teonamango<br />
@macaparket<br />
@ksenijadespotoska<br />
@kiril.ambar<br />
@dekovelevski<br />
@irenateodora<br />
112
LOVES<br />
INSTAGRAM<br />
#BIKE<br />
#PORTRETMAGAZIN<br />
@nik.vuk<br />
@victory__<br />
@gorddk9<br />
@mkovacheska<br />
@drenkacrochet<br />
@gj_mihaela<br />
113
STREET & STYLE<br />
ИМАТЕ СУПЕР СТИЛ И САКАТЕ ДА НИ ГОСТУВАТЕ ВО РУБРИКАТА STREET STYLE?<br />
ФОТОГРАФИРАЈТЕ СЕ И ТАГИРАЈТЕ ГИ ВАШИТЕ ФОТКИ СО ХАШТАГОТ #PORTRETSTREETSTYLE.<br />
Фотографија: Жарко Чулиќ<br />
Сања Симоска<br />
Марко Симовски<br />
Бранкица Јордановска<br />
Ефимија Мановска<br />
Григорија Гулевска<br />
Михаела Петровска<br />
114
ПРИВЛЕЧНО, УДОБНО И СЕКСИ<br />
115
116