AWAL SAINS - BUKU TEKS 1

Awal
Sains
Prasekolah

Tajuk-tajuk dalam Siri ini:
Awal Sains 5-6 Tahun
Awal Matematik 4-5 Tahun
Awal Matematik 5-6 Tahun

Awal
Sains
Prasekolah
Buku Teks
Umur 4-5 tahun
Muhammad Syukri Rosli
Fadhlatullah Zakaryya Adam
iii

Pengarang
Muhammad Syukri Rosli BSc Petroleum Geoscience (University of Adelaide, Australia)
Berkhidmat sepenuh masa di Al-Ameen sebagai Editor Penyelidikan dalam bidang Sains.
Merupakan graduan Petroleum Geoscience daripada University of Adelaide. Berpengalaman
menulis dalam bidang sains dan kreatif.
Fadhlatullah Zakaryya Adam B.A (Hons) Business Administration (UUM), Professional Diploma in
Early Childhood Education, UM (UMCCed)
Berkhidmat sepenuh masa di Al-Ameen sebagai Editor Penyelidikan untuk menghasilkan bahanbahan
pendidikan awal kanak-kanak. Perunding utama untuk Cepat Matematik Prasekolah.
www.ameeneducare.com.my
2-1, Tingkat Satu, Jalan 9/23A
Medan Makmur Off Jalan Usahawan
53200 Setapak, Kuala Lumpur, Malaysia
Tel: +603-4143 4343 Faks: +603-4149 1414
E-mel: alameen@tm.net.my AJL931362
Teks © 2011 Al-Ameen Serve Holdings Sdn. Bhd.
Grafik & Ilustrasi © 2011 Al-Ameen Serve Holdings Sdn.Bhd.
Edisi Asal: Pertama kali dicetak Mac 2011
oleh Al-Ameen Serve Holdings Sdn.Bhd.
Reka Bentuk Kulit: Nuriman Amri Abdul Manap
Tipografi & Reka Bentuk: Nusaibah Din
Grafik & Ilustrasi: Mohd Razali Bin Mat Rashad
Hak cipta terpelihara.
Setiap bahagian daripada terbitan ini tidak boleh diterbitkan semula,
disimpan untuk pengeluaran atau dipindahkan kepada bentuk lain,
sama ada dengan cara elektronik, gambar, rakaman dan sebagainya tanpa izin
terlebih dahulu daripada Al-Ameen Serve Holdings Sdn. Bhd. (378533T)
Had Liabiliti. Buku ini diterbitkan dengan sebaik mungkin bagi tujuan panduan dan pendidikan
para pembaca. Panduan dan nasihat yang terkandung dalam buku ini bertujuan baik dan bersifat
umum. Anda berkemungkinan perlu merujuk kepada penasihat atau pengamal profesional untuk
sesuatu keputusan yang bersifat khusus untuk diri anda. Pihak pengarang dan penerbit serta wakilwakil
mereka tidak memberi apa-apa jaminan terhadap isi kandungan buku ini dan tidak boleh
dipertanggungjawabkan dengan apa-apa liabiliti ataupun kerugian kepada mana-mana pihak yang
terbit daripada keputusan yang anda buat.
Perpustakaan Negara Malaysia
iv
Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan
Muhammad Syukri Rosli, 1988-
Awal sains prasekolah. 4-5 tahun / Muhammad Syukri Rosli.
ISBN 978-967-362-081-4
1. Science--Study and teaching (Preschool). 2. Education, Preschool. I. Judul.
372.35044
Dicetak oleh:
BS Print (M) Sdn. Bhd.
No. 10, Jalan Indrahana 1 Off Jalan Kuchai Lama, 58100 Kuala Lumpur.

Isi Kandungan
Bagaimana Menggunakan
Buku Ini? ............................................. iv
Isi Kandungan ...................................... v
Senarai Bahan ..................................... ix
KEMAHIRAN SAINTIFIK
Warna
Eksperimen 1
Teropong Berwarna ......................... 3
Eksperimen 2
Warna yang Bergerak ...................... 5
Bentuk
Eksperimen 1
Kertas Bentuk .................................. 7
Eksperimen 2
Kad Bentuk ..................................... 9
Saiz
Eksperimen 1
Saiz Bulatan .................................. 11
Eksperimen 2
Saiz Daun ..................................... 13
Cuaca
Eksperimen 1
Meramal Cuaca ............................ 15
Perubahan Suhu
Eksperimen 1
Minuman Panas 1 ......................... 17
Eksperimen 2
Minuman Panas 2 ......................... 19
MENYIASAT ALAM HIDUPAN
Tubuh Badan
Eksperimen 1
Tubuh Badan Manusia ................... 23
Eksperimen 2
Mengukur Anggota Badan ............. 25
Penglihatan
Eksperimen 1
Teropong ...................................... 27
Pendengaran
Eksperimen 1
Telefon Tali ................................... 29
Penyentuhan
Eksperimen 1
Kasar atau Sejuk ........................... 31
Eksperimen 2
Panas atau Sejuk ........................... 33
Penghiduan
Eksperimen 1
Hidung untuk Menghidu ................ 35
Eksperimen 2
Berapa Jauh Bau Objek? ............... 37
Deria Rasa
Eksperimen 1
Rasa ............................................. 39
Tumbuhan
Eksperimen 1
Bentuk Daun ................................. 41
Eksperimen 2
Potpuri .......................................... 43
Eksperimen 3
Menanam Tauge ........................... 45
Haiwan
Eksperimen 1
Mengenali Haiwan ........................ 47
Eksperimen 2
Membela Semut ............................ 49
MENYIASAT ALAM BAHAN
Tenggelam Atau Timbul
Eksperimen 1
Tenggelam atau Timbul ................. 53
MENYIASAT ALAM FIZIKAL
Menghasilkan Bayang-Bayang
Eksperimen 1
Menghasilkan
Bayang-bayang ............................. 57
Glosari ............................................... 59
Kurikulum Prasekolah ......................... 65
Bibliografi ............................................ 58
Indeks ................................................. 75
v

Bagaimana Menggunakan Buku Ini?
Perubahan Suhu
1
3
Istilah yang boleh digunakan:
Panas
Sejuk
Air
Ais
2
ST 2.0
KEMAHIRAN SAINTIFIK
ST 2.5
Menyelesaikan masalah kehidupan harian secara
hands-on.
ST 2.5.1
Menjalankan aktiviti untuk menyelesaikan
masalah harian mudah seperti:
Menyejukkan minuman yang panas.
4
Eksperimen 1
Minuman Panas 1
Menyejukkan minuman panas dengan ais
5 Bahan-bahan:
6 Langkah:
Air panas, (tidak terlalu panas
1. Tuangkan air panas ke dalam dua biji
sehingga boleh melecurkan kulit) gelas.
Ketulan ais
2. Bincangkan dengan kanak-kanak,
Dua biji gelas lutsinar
bagaimana untuk menyejukkan minuman
Piring
panas?
Mangkuk
Cawan
3. Bahagikan kanak-kanak kepada tiga orang
untuk setiap kumpulan.
4. Tambahkan ais ke dalam salah satu gelas.
5. Setelah sepuluh minit, minta kanak-kanak
untuk mencelupkan jari ke dalam setiap
gelas itu.
6. Bandingkan gelas manakah yang masih
panas dan gelas manakah yang sudah
sejuk.
7
Apa yang perlu dibincangkan?
1. Minta kanak-kanak untuk meramalkan gelas manakah yang akan sejuk terlebih
dahulu semasa mereka menunggu.
17
18
Kami telah menyediakan buku ini supaya pembelajaran dan kajian sains boleh dilakukan
bersama kanak-kanak dengan jayanya.
Berikut adalah huraian untuk setiap komponen yang terdapat dalam buku ini:
1. Tajuk bab
a. Nama konsep sains yang ingin difokuskan dalam aktiviti.
2. Sukatan mata pelajaran sains prasekolah
a. Rujukan berkenaan aspek mana yang ingin disentuh dan dicapai melalui sesuatu
aktiviti dalam buku ini.
3. Istilah yang boleh digunakan
a. Istilah yang bersesuaian untuk digunakan semasa anda menerangkan aktiviti yang
sedang berjalan. Ingatlah, perkataan yang ditulis di sini bukannya untuk dihafal
oleh kanak-kanak. Akan tetapi, ia berfungsi sebagai pengayaan kosa kata
buat kanak-kanak. Dedahkan istilah-istilah penting ini supaya kanak-kanak
biasa mendengarnya.
4. Tajuk eksperimen atau aktiviti
a. Nama eksperimen atau aktiviti yang akan dilakukan.
5. Bahan-bahan
a. Bahan-bahan merupakan senarai alat dan bahan yang diperlukan untuk menjayakan
aktiviti ini. Kebanyakan bahan yang kami senaraikan boleh didapati di dalam kelas
dan mempunyai harga yang murah. Sekiranya anda tidak dapat menyediakan bahan
tersebut, cuba fikirkan bahan lain yang bersesuaian. Membaca keseluruhan langkah
aktiviti akan membantu anda menjadi lebih kreatif dalam pemilihan bahan.
6. Langkah
a. Sebelum memulakan aktiviti, adalah lebih baik untuk anda membaca keseluruhan
langkah yang disediakan. Cuba fikirkan beberapa perkara berikut semasa anda
merancang aktiviti yang bakal anda jalankan:
i. Adakah kanak-kanak mempunyai kemahiran untuk melakukan aktiviti ini?
ii. Di manakah tempat yang sesuai untuk melakukan aktiviti ini.
vi

iii. Berapakah bilangan kanak-kanak yang sesuai dalam satu kumpulan untuk
aktiviti ini?
iv. Adakah aktiviti ini dapat memberi keseronokan kepada kanak-kanak?
7. Apa yang perlu dibincangkan?
a. Apa yang perlu dibincangkan adalah interaksi anda dengan kanak-kanak semasa
aktiviti ini sedang berjalan.
b. Anda boleh memanfaatkan ruang perbincangan ini untuk memerhati dan menilai
pemahaman kanak-kanak semasa atau selepas mereka melakukan sesuatu aktiviti.
Aktiviti dan Eksperimen dalam Awal Sains
Dalam buku ini, kami menyediakan aktiviti dan eksperimen berdasarkan Kurikulum Sains
Prasekolah Kebangsaan yang digubal oleh Kementerian Pelajaran Malaysia. Aktiviti dan
eksperimen ini menawarkan pengalaman saintifik untuk kanak-kanak dengan kaedah yang
menarik dan interaktif.
Setiap bab dalam buku ini menyentuh pelbagai kemahiran saintifik yang perlu diterapkan lebih
awal kepada kanak-kanak. Misalnya, kemahiran mengenal pasti, kemahiran menceritakan
dan merekodkan pemerhatian, kemahiran membuat ramalan, kemahiran membuat
perbandingan, kemahiran mengelaskan objek dan kemahiran untuk menyelesaikan masalah
dalam kehidupan dengan konsep sains yang telah dipelajari.
Sikap, Kaedah dan Pengalaman Saintifik
Untuk kanak-kanak prasekolah, sikap saintifik bermaksud tabiat bertanya dengan betul,
keinginan yang mendalam untuk mendapatkan jawapan, serta berkebolehan melakukan
penyelesaian yang tepat terhadap permasalahan yang berlaku.
Kaedah saintifik pula bermaksud memusatkan perhatian kanak-kanak kepada apa yang
mereka fikir akan berlaku. Ia dilakukan dengan menggalakkan mereka membuat ramalan
(walaupun bagi mereka, hal ini lebih kepada membuat tekaan).
Pengalaman saintifik kanak-kanak bermula apabila mereka mula membuat ramalan.
Mereka perlu diberi peluang untuk memperkatakan apa yang mereka fikir bakal berlaku
sebelum sesebuah aktiviti dimulakan, dan tentunya, sebelum anda mula bercakap. Angkat
persoalan-persoalan berikut semasa kanak-kanak melalui pengalaman saintifik mereka:
Tujuan
Ramalan
Langkah
Bahan-bahan
Persoalan
Kenapakah anda melakukan
eksperimen atau aktiviti ini?
Apakah yang kamu fikir bakal
berlaku?
Bagaimanakah kita boleh
menguji ramalan kita ini?
Apakah yang akan kita gunakan
bagi menjalankan eksperimen
atau aktiviti ini?
Siapa yang patut menjawabnya
Guru, ibu bapa
Kanak-kanak
Guru, ibu bapa dan kanak-kanak
Kanak-kanak
Tugas guru dan ibu bapa adalah
menyediakan bahan-bahan
vii

Persoalan
Siapa yang patut menjawabnya
Keputusan Apakah yang berlaku? Kanak-kanak
Kanak-kanak mencatatkan
pemerhatian mereka di dalam buku
makmal
Kesimpulan Kenapa kamu fikir ia berlaku? Kanak-kanak
Anda akan membuat penilaian
ini bersama dengan kanak-kanak
selepas aktiviti dan eksperimen itu
tamat
Menjadi Pembimbing yang Baik
Beri peluang kepada kanak-kanak untuk membuat ramalan mengenai apa yang mereka
fikir akan berlaku. Tugas anda adalah menunggu mereka mengumpulkan idea-idea
mereka. Ini pasti menjadi satu sikap yang baik dan penguasaannya adalah melalui latihan
yang berterusan.
BUKU MAKMAL adalah untuk kanak-kanak mencatatkan pemerhatian dan pemahaman
mereka terhadap sesuatu aktiviti yang telah dijalankan. Galakkan kanak-kanak untuk
membawa bersama BUKU MAKMAL ini dan mencatatkan pemerhatian mereka semasa
aktiviti sedang berjalan.
Bagi kanak-kanak yang menghadapi kesukaran untuk memahami konsep sains yang ingin
diketengahkan, bantulah mereka berfikir bagaimana untuk mendapatkan jawapannya.
Elakkan daripada terus memberikan jawapan kerana ia akan membantutkan sikap dan
pengalaman saintifik yang ingin anda terapkan.
Eksperimen dan aktiviti adalah untuk dijayakan secara berkumpulan. Manfaatkan ruang
dan bilangan kanak-kanak di dalam kelas untuk membina kumpulan yang berkesan.
Tiga orang kanak-kanak untuk setiap aktiviti merupakan bilangan yang sesuai untuk
menjayakan aktiviti dan eksperimen ini. Namun, anda boleh mengubahnya, bergantung
kepada bilangan dan kesesuaian kelas.
Sekiranya kanak-kanak tidak mahir melakukan sesuatu langkah dalam aktiviti, ulanginya
semula. Jangan terburu-buru untuk beralih ke pengajaran yang baharu. Anda juga boleh
menjadi lebih kreatif dan inovatif dengan memikirkan modifikasi terhadap aktiviti ini.
Anda seharusnya bersikap lebih terbuka dan berani mengubah suai arahan atau
langkah dalam buku ini supaya bersesuaian dengan situasi kanak-kanak. Kadangkala,
anda berhadapan dengan kanak-kanak yang lebih matang. Fikirkan aktiviti yang lebih
mencabar dan sediakan pengalaman baharu untuk mereka. Kanak-kanak mempunyai
kreativiti dan kemahiran yang tersendiri dalam melakukan sesuatu aktiviti.
viii

Senarai Bahan
2 biji cawan kertas
2 meter benang
Air
Air panas (tidak terlalu panas sehingga
melecurkan kulit)
Ais
Tiub tisu gulung
Batu
Bekas makanan berbentuk silinder (seperti
bekas kerepek kentang), atau
Bekas plastik
Belacan
Benang
Besen
Bilik yang gelap
Bola pingpong
Botol plastik
Buku Makmal
Buku yang berat, seperti kamus
Bunga
Cawan
Cip kentang
Daun yang berbeza saiz
Duit Syiling
Gabus
Gam
Gula-gula
Gunting
Kacang hijau
Kad keras
Kad manila pelbagai warna
Kain atau tisu
Kain buruk
Kain penutup mata
Kapas
Kertas
Kertas lukisan
Kertas mahjong
Kertas pasir
Kertas warna (putih, merah, kuning, hijau,
biru)
Kerusi
Klip kertas
Kompas bulatan
Krayon
Lampu suluh
Limau nipis
Madu
Majalah lama
Mangkuk
Minyak wangi
Panas
Pasir
Pelbagai jenis objek (yang tidak rosak
apabila dimasukkan ke dalam air)
Pen penanda
Pensel
Pensel warna
Penutup mata
Pewarna makanan, dua warna (merah dan
biru)
Pinggan
Piring
Pisang
Pita pelekat
Plastik
Plastik hitam
Plastik warna lutsinar, yang digunakan
untuk membalut hamper (pelbagai warna)
Putik kapas
Ranting
Sabun basuh pinggan
Sabun dan sedikit air
Sejuk
Semut
Surat khabar lama
Susu segar
Tali raffia
Tanah
ix

Kemahiran
Saintifik

2

Warna
Istilah yang boleh digunakan:
Nama warna utama seperti merah,
biru, hijau, kuning, hitam dan putih.
ST 2.0
KEMAHIRAN SAINTIFIK
ST 2.1
Membuat pemerhatian ke atas objek dan fenomena
alam di persekitaran.
ST 2.1.1
Memerhati dan mengenal warna-warna di persekitaran.
Eksperimen 1
Teropong Berwarna
Melihat warna yang berlainan melalui teropong warna
Bahan-bahan:
Bekas makanan berbentuk silinder
(seperti bekas kerepek kentang), atau
bahagian tiub tisu gulung
Plastik warna lutsinar, yang digunakan
untuk membalut hamper (pelbagai
warna)
Pita pelekat
Gunting
Langkah:
1. Guntingkan plastik berwarna besar sedikit
daripada saiz bulatan pada hujung silinder.
2. Lekatkan plastik berwarna tersebut
pada salah satu hujung silinder dengan
menggunakan pita pelekat.
3. Edarkan teropong berwarna ini kepada
kanak-kanak.
4. Sebelum itu, minta kanak-kanak
untuk melihat alam sekitarnya tanpa
menggunakan teropong. Ajak mereka
untuk menerangkan warna yang mereka
lihat.
5. Kemudian, minta mereka untuk melihat
menggunakan teropong berwarna. Ajak
kanak-kanak untuk menceritakan apa
yang mereka lihat. Galakkan mereka
untuk membandingkan apa yang mereka
perhatikan melalui teropong itu.
3

Apa yang perlu dibincangkan?
1. Tanyakan kanak-kanak, nama warna yang dilihat tanpa menggunakan teropong
dan ketika menggunakan teropong warna.
4

Warna
Istilah yang boleh digunakan:
Nama warna utama seperti merah,
biru, hijau, kuning, hitam dan putih.
ST 2.0
KEMAHIRAN SAINTIFIK
ST 2.1
Membuat pemerhatian ke atas objek dan fenomena
alam di persekitaran.
ST 2.1.1
Memerhati dan mengenal warna-warna di persekitaran.
Eksperimen 2
Warna yang Bergerak
Warna yang bergerak dan bercampur kerana tindak balas kimia
Bahan-bahan:
Susu segar
Pewarna makanan, dua warna (merah
dan biru)
Pinggan
Sabun basuh pinggan
Putik kapas
Langkah:
1. Bahagikan kanak-kanak kepada beberapa
kumpulan yang terdiri daripada empat
orang.
2. Tuangkan sedikit susu segar pada pinggan,
sehingga ia rata pada keseluruhan
permukaan pinggan.
3. Titiskan dua pewarna makanan pada setiap
penjuru pinggan yang berisi susu. Pastikan
ia tidak bercampur.
4. Calitkan putik kapas pada sabun. Letakkan
putik kapas itu di tengah-tengah pinggan
berisi susu.
5. Perhatikan apa yang terjadi.
5