You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
WERREJ<br />
Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju<br />
Mqabba - Malta<br />
<strong>Festa</strong> <strong>2016</strong><br />
3-19 Messaġġi - <strong>Festa</strong> <strong>2016</strong><br />
21 Kumitat Amministrattiv 2015-2017<br />
22 Tifkiriet Matul is-Sena <strong>2016</strong><br />
24 Messaġġi Mingħand il-Ħbieb Tagħna<br />
31 Protagonisti Marbuta mas-snin bikrija tal-<br />
Kummissjoni tal-Vara tal-Madonna tal-Ġilju<br />
43 Ġanni Darmanin u l-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju<br />
57 Poeżija: Kemm Sawwruk Sabiħa Missirijietna!<br />
58 Kummissjoni Banda Madonna tal-Ġilju<br />
76 Kanzunetta: O Madonna tal-Ġilju Ħanina<br />
79 Sezzjoni Żgħażagħ Madonna tal-Ġilju<br />
89 Kummissjoni Nisa Madonna tal-Ġilju<br />
93 Għaqda tan-Nar Madonna tal-Ġilju<br />
101 Raddiena Tri-Dimensjonali<br />
103 Apprezzament: Peter Barbara<br />
105 Attività Piroteknika<br />
107 Għaqda tal-Armar Madonna tal-Ġilju<br />
113 Junior Club<br />
117 Il-Fratellanza tal-Immakulata Kunċizzjoni<br />
121 <strong>Tal</strong>-Ġilju FM - 95.4<br />
125 Kummissjoni Rikostruzzjoni tal-Każin<br />
127 <strong>Programm</strong> Vokali u Strumentali <strong>2016</strong><br />
129 <strong>Programm</strong> ta’ Ċelebrazzjonijiet – <strong>Festa</strong> <strong>2016</strong><br />
135 Paniġierku <strong>Festa</strong> Madonna tal-Ġilju 2015<br />
146 Preżentazzjonijiet mis-Soċjetà<br />
148 Poeżija: Lil Ommna Marija, il-Ġilju tal-Qawmien<br />
149 Preżentazzjonijiet lis-Soċjetà<br />
153 L-Imqabba ta’ Mitt Sena Ilu<br />
163 Bur Megħeż u tan-Naxxari<br />
169 Il-Kult tal-Immakulata Kunċizzjoni fl-Isla<br />
173 Mill-Album ta’ Żgħożiti<br />
175 Żewġ Anniversarji<br />
181 L-Immakulata Fil-Knisja ta’ Raħal Ġdid<br />
183 Poeżija: 140 Sena Magħna<br />
185 Kerry Ingram<br />
187 Ir-Rabta Bejn il-Ħbieb Tagħna fl-Italja<br />
193 Intervista ma’ Imigrant Imqabbi<br />
197 Katalgu ta’ artikli u messaġġi<br />
201 Il-Ġemellaġġ bejn Ascoli Piceno u l-Imqabba<br />
202 Apprezzament: Mons. Ġużeppi Mercieca<br />
204 Tislima lil Ħabib: Jeremy Boissevain<br />
207 Rendikont Ċelebrazzjonijiet fil-Knisja 2015<br />
207 Ringrazzjament<br />
208 Min irreklama f’din il-pubblikazzjoni<br />
Il-faċċata ta’ quddiem:<br />
Arranġament minn Joseph<br />
Zammit li juri l-vara<br />
tal-Madonna tal-Ġilju<br />
Padruna tas-Soċjetà.<br />
(Ritratt tal-Vara: Joe P. Borg)<br />
Ritratti ta’ wara:<br />
<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju<br />
ta’ mitt sena ilu, Mejju 1916.<br />
Għal analiżi dettaljata ta’<br />
dawn ir-ritratti ara paġni 431-7<br />
tal-ktieb Sicut Lilium ippubblikat<br />
mill-istess Soċjetà fl-2012.<br />
Bord Editorjali<br />
Teddy Farrugia<br />
Michael Ghigo<br />
Charles Farrugia<br />
Riklamar<br />
Benny Briffa<br />
Gigliola Briffa<br />
Tonio Facciol<br />
Mario Cauchi<br />
Lilian Bonnici<br />
Qari tal-Provi<br />
Joseph Spiteri<br />
Bjorn Farrugia<br />
Disinn u Issettjar<br />
Fernando Dingli<br />
Prepress & Printing - Best Print Co. Ltd., Qrendi . Tel: 21680789, 21649012 . bestprint@maltanet.net<br />
© Copyright, Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju - Mqabba <strong>2016</strong><br />
‘Palazz il-Ġilju’, Pjazza tal-Knisja, Mqabba - Malta MQB 1012 . info@talgilju.com . www.talgilju.com<br />
Il-kontenut f’din il-pubblikazzjoni mhux neċessarjament jirrifletti l-fehma tal-Bord Editorjali
More branches…<br />
same personalised<br />
service<br />
St. Joseph High Street, Hamrun<br />
At Jesmond Mizzi Financial Advisors, we build upon a personal relationship and adopt a proactive<br />
approach supported by a team of dedicated professionals. Through extensive research, we assist<br />
you with advice to guide you to a tailor-made solution. This personalised service is what our clients<br />
trust us to provide them with, a blend of wealth management services for their individual demands.<br />
With an expanded branch network, you will find a branch in key towns across Malta closer to you.<br />
Our latest expansion, the newly opened flagship office in Hamrun, boasts state-of-the-art facilities<br />
making it even easier for clients to do business with us.<br />
Our new premises are located at, 1/2 St. Joseph High Street, Hamrun.<br />
Call us on 8007 2206 or visit our website for more information.<br />
HAMRUN I VALLETTA I BIRKIRKARA I TA’ XBIEX I ST PAUL’S BAY<br />
www.jesmondmizzi.com<br />
This advert has been issued by “Jesmond Mizzi Financial Advisors Limited (IS30176)” of 67/3, South<br />
Street, Valletta. “Jesmond Mizzi Financial Advisors Limited” is licensed to conduct Investment Services<br />
Business by the Malta Financial Services Authority and is a member firm of the Malta Stock Exchange.<br />
The value of investments may go up as well as down.
mill-President<br />
140 Sena taħt ħarset Marija<br />
Il-poplu Malti u Għawdxi huwa magħruf għaddevozzjoni<br />
u l-imħabba li għandu lejn l-Verġni Marija.<br />
Xhieda ta’ dan huma d-diversi festi li jsiru Ad Unur<br />
tagħha taħt diversi titoli. Kienet hi li ħellsitna minn<br />
diversi traġedji matul iż-żmien. Fost id-diversi titli<br />
nsibu dak ta’ Marija Immakulata taħt it-titolu tal-<br />
ĠILJU. Id-devozzjoni lejn l-Immakulata fl-Imqabba<br />
tmur lura għas-sena 1772 bit-twaqqif tal-Fratellanza<br />
tal-Immakulata Kunċizzjoni. Meta mbagħad fil-1876<br />
saret ix-xbieha wisq għażiża u devota għalina tal-<br />
Madonna tal-Ġilju li ħarġet min idejn Ġanni Darmanin.<br />
Fil-fatt din is-sena qegħdin infakkru l-mija u erbgħin<br />
sena fostna l-Imqabbin. Għal xi wħud id-devozzjoni<br />
lejn il-Madonna tal-Ġilju nsibuha biss fl-Imqabba.<br />
Iżda mhux il-każ għaliex mal-medda taż-żmien dejjem<br />
niskopru kemm din d-devozzjoni hija mxerrda ma’<br />
Malta u Għawdex u saħansitra f’ħafna pajjizi Ewropej,<br />
fosthom l-Italja. Kif tafu għeżież qarrejja fil-festa tassena<br />
l-oħra kellna fostna delegazzjoni min Anticoli<br />
Corrado mmexxija mill-Viċi Sindku u l-Kappillan.<br />
Fil-fatt fil-kunċert Annwali li sar it-Tlieta 16 ta’ Ġunju<br />
giet inawgurata statwa tal-ġebel maqtugħha millbarriera<br />
ta’ Charlie u l-aħwa Bondin u li tnaqqxet milliskultur<br />
Imqabbi Antoine Farrugia. Din l-istatwa ġiet<br />
irregalata mis-Soċjetà lill-poplu ta’ Anticoli Corrado.<br />
F’Settembru, delegazzjoni mis-Soċjetà marret Anticoli<br />
Corrado u assistejna għaċ-ċerimonja uffiċjali fejn<br />
din l-istatwa tpoġġiet f’niċċa li hemm fil-faċċata talkappella<br />
ddedikata lill-Madonna tal-Ġilju. Ta’ min<br />
jgħid li din l-kappella ġġarfet kollha fil-gwerra għajr<br />
l-inkwadru tal-Madonna tal-Ġilju.<br />
Ta’ min jgħid ukoll li fl-inawgurazzjoni ta’ din<br />
l-istatwa l-Banda ta’ Anticoli daqqet l-Innu tal-<br />
Madonna tal-Ġilju ta’ Mro. Joseph Darmanin. Tħossok<br />
kburi meta tisma’ l-innu tiegħek jindaqq barra minn<br />
xtutna. Matul din iż-żjara fl-Italja kellna x-xorti nżuru<br />
pajjiż ieħor iddedikat lill-Madonna tal-Ġilju. F’Affiele<br />
l-<strong>Festa</strong> tiġi ċċelebrata nhar l-ewwel Ħadd ta’ Awwissu.<br />
Hemmhekk ingħatajna merħba mis-Sindku u mill-<br />
Kappillan, fejn fost il-postijiet ta’ interess ħaduna<br />
ġewwa kappella ċkejkna fejn fis-sena 1759 kien sar<br />
miraklu. Waħda mara kellha tifel mutu u li kienet tmur<br />
titlob quddiem ix-xbieha tal-Madonna. Darba fost<br />
l-oħrajn waqt li l-mara kienet hemm seħħ miraklu. Il-<br />
Ġilju niexef li kien hemm quddiem il-Madonna beda<br />
jwarrad u t-tifel meta ra hekk qal lil ommu x’kien qed<br />
jiġri. U min dakinhar baqa’ jitkellem. Kemm int Kbira<br />
Marija!<br />
Qegħdin proprju ftit jiem biss qabel il-festa, wasalna<br />
għall-qofol taċ-ċelebrazzjonijiet f’gieħ Ommna Marija.<br />
Is-Soċjetà kollha tkun ilha tahdem għaliha matul is-sena<br />
kollha. Matul l-ġimgħa tal-festa nilħqu proprju l-iskop li<br />
naqtgħu l-frott u nifirħu u nferrħu lil dawk kollha li jiġu<br />
jgawdu l-<strong>Festa</strong> magħna. Hawnhekk nixtieq nirringrazzja<br />
lil sħabi membri fil-Kumitat Ċentrali li jikkordinaw<br />
ix-xogħol flimkien mal-kummisjonijiet kollha fi ħdan<br />
is-Soċjetà. Ilkoll jaħdmu għal għan wieħed komuni.<br />
Għal dan ħaqqhom kull tifhir u ringrazzjament. Għax<br />
trid tkun vera ddedikat f’din il-ħajja mgħaġġla li qed<br />
ngħixu llum. Nirringrazzja lis-Supretendent u lill-korp<br />
tal-Pulizija kollu li dejjem jikkollaboraw magħna.<br />
Nirringrazzja wkoll lis-Sindku u l-Kunsilliera fi ħdan ilkunsill<br />
lokali, lill-Kappilan u l-kleru u fuq kollox lilkom<br />
għeżież Soċi u Partitarji li lkoll f’daqqa nagħmlu <strong>Festa</strong><br />
li tixraq tassew lil Ommna Marija.<br />
Nippruvaw li nagħmlu mezz li nattendu għallfunzjonijiet<br />
fil-Knisja speċjalment għall-quddiesa<br />
tal-paniġierku f’jum il-<strong>Festa</strong>. Nieħdu sehem ukoll<br />
fil-manifestazzjonijiet esterni. Nifirħu u nieħdu gost<br />
mingħajr ma noffendu lil ħadd, ħalli nkunu ta’ eżempju<br />
tajjeb għal dawk kollha li jżuruna u ngħoġbu tassew lil<br />
Marija ħalli tkompli tberikna.<br />
Nawgura l-<strong>Festa</strong> Tajba lil kulħadd.<br />
TEDDY FARRUGIA<br />
3
Julio: 9984 9299 • Charlie 9989 5112
mis-Sindku<br />
Għeżież soċi u partitarji,<br />
Il-festa reġgħet magħna, u dan ifisser li għaddiet<br />
sena oħra. Spiss ngħidu li ż-żmien itir, u lkoll<br />
nafu kemm dan huwa minnu, biss jiena nemmen<br />
li jekk iż-żmien nagħrfu nużawh tajjeb, fih nistgħu<br />
nagħmlu kisbiet importanti; kisbiet li jvarjaw<br />
minn proġetti kbar sa affarijiet żgħar li aktarx ma<br />
jibqgħux jissemmew matul is-snin, iżda li jkunu<br />
għamlu differenza fil-ħajja ta’ xi ħadd partikolari.<br />
Dan qiegħdha ngħidu għaliex konvinta li bħalma<br />
japplika għall-ħidma tal-Kunsill Lokali, japplika<br />
wkoll għall-ħidma imprezzabbli li jwettqu fil-lokal<br />
is-soċjetajiet mużikali.<br />
Aħna l-Imqabbin għandna x-xorti illi fil-lokal<br />
għandna soċjetajiet mużikali attivi, li minn sena<br />
għall-oħra jħabirku sabiex jgħollu l-livell tajjeb<br />
ħafna li diġà laħqu f’diversi aspetti. Soċjetajiet<br />
mużikali li ma jaħlux żmien, anzi li jużaw kull<br />
sekonda biex jorganizzaw attivitajiet u proġetti<br />
għall-gosti ta’ kulħadd. F’dan il-messaġġ huwa<br />
impossibbli għalija li nsemmi l-ħidma li għaddejja<br />
f’kull sezzjoni fi ħdan is-Soċjetà Mużikali<br />
Madonna tal-Ġilju, għalkemm bla dubju, ixxogħol<br />
ta’ kulħadd huwa ferm apprezzat, iżda ser<br />
nitkellem dwar żewġ inizjattivi riċenti li laqtuni<br />
b’mod partikolari għaliex minnhom ibbenefika<br />
r-raħal kollu.<br />
Is-sena li għaddiet, il-Kunsill Lokali tal-<br />
Imqabba kien avviċinat biex joffri spazju fl-Isptar<br />
il-Qadim biex ikun jista’ jitwettaq il-proġett<br />
intitolat ‘Kreattività Artistika fl-Armar tal-Festi<br />
Maltin’. Dan il-proġett kien possibbli grazzi għallfinanzjament<br />
taħt l-iskema ‘Komunitajiet Kreattivi’<br />
u ttella’ b’kollaborazzjoni mal-Kunsill Malti għall-<br />
Arti u l-Kultura. Nistqarr li appena sirt naf b’dan<br />
il-proġett, emmint minnufih li kien proġett fl-aħjar<br />
interess tal-lokal, u dan is-sentiment kien espress<br />
ukoll mill-Kunsill Lokali tal-Imqabba, li b’mod<br />
unanimu qabel li joffri spazju fl-Isptar il-Qadim<br />
biex ikun jista’ jitwettaq. Dan il-proġett wassal biex<br />
artisti mil-lokal, li għandhom esperjenza kbira fejn<br />
jidħol l-armar li jlibbes it-toroq tagħna fi żmien ilfesta,<br />
jaqsmu t-talent u l-esperjenza tagħhom maċċkejknin<br />
tagħna. B’hekk, filwaqt li t-tfal ingħataw<br />
iċ-ċans li jkunu kreattivi u li jiżviluppaw it-talenti<br />
tagħhom, assigurajna ruħna li tkompli titrawwem<br />
fihom l-imħabba għall-festi tal-lokal. Il-festi huma<br />
parti integrali mill-identità tagħna bħala Mqabbin,<br />
u għalhekk filwaqt li nrawwmu fiċ-ċkejknin tagħna<br />
l-imħabba għall-festi nkunu qiegħdin ninvestu<br />
wkoll fl-identità tagħna u fil-festi li tant huma għal<br />
qalbna.<br />
Il-proġett l-ieħor li laqatni b’mod partikolari<br />
matul din is-sena kien Mater Dolorosa – il-wirja<br />
ta’ fresco li ttellgħet fi żmien il-Ġimgħa Mqaddsa.<br />
Fit-twettiq ta’ dan il-proġett, li ttella’ permezz ta’<br />
għajnuna finanzjarja taħt l-iskema għall-inizjattivi<br />
ż-żgħar, rajt liż-żgħażagħ tagħna jkunu kreattivi u<br />
jibdlu swali vojti fi sfond għall-arti - żgħażagħ li<br />
għażlu l-pożittività fuq in-negattività. Ammirajthom<br />
ukoll għaliex il-ħin u l-enerġija tagħhom ma<br />
nvestewhomx biss fil-festa li tiġi ċċelebrata f’Ġunju<br />
ad unur il-Madonna tal-Ġilju, iżda użawhom ukoll<br />
biex jikber il-kult tal-Ġimgħa l-Kbira f’pajjiżna.<br />
Jiena nemmen bis-sħiħ li l-wirjiet li jittellgħu firraħal<br />
fi żmien il-Ġimgħa Mqaddsa flimkien maddramm<br />
tal-passjoni ‘L-Imsallab fi Triqatna’ jistgħu<br />
5
jintużaw aħjar biex nattiraw aktar turisti lejn il-lokal,<br />
u ser naħdem bis-sħiħ biex matul is-snin li ġejjin,<br />
ir-raħal tagħna jsib ruħu fuq il-mappa kulturali ta’<br />
pajjiżna anki fi żmien il-Ġimgħa Mqaddsa.<br />
Dawn l-inizjattivi u inzjattivi oħrajn li jittellgħu<br />
mis-soċjetajiet mużikali tagħna matul is-sena<br />
huma xhieda ta’ kemm jintuża tajjeb il-ħin fil-lokal<br />
tagħna. Huma wkoll xhieda ta’ kemm huma attivi<br />
l-Imqabbin, li għadhom jiddedikaw il-ħin tagħhom<br />
lis-soċjetajiet mużikali li għandna fil-lokal. Minnaħa<br />
tiegħi, filwaqt li nirringrazzja lil kull min huwa<br />
involut b’xi mod jew ieħor f’xi waħda mill-fergħat<br />
ta’ dawn is-soċjetajiet mużikali, inħeġġeġ aktar nies<br />
biex jinvolvu ruħhom. Nappella wkoll lil dawk li<br />
diġà huma involuti biex meta jaraw lil xi ħadd ġdid<br />
jersaq lejn il-każin tal-banda, ma jarawhx bħala<br />
theddida, iżda bħala nifs ġdid, u japprezzaw il-ħin<br />
u l-ideat ġodda ta’ kull persuna, għax wara kollox,<br />
hemm biżżejjed xogħol għal kulħadd u konvinta li<br />
ħadd m’hu ser ikun qed jieħu post ħadd.<br />
Ma nixtieqx nagħlaq dan il-messaġġ mingħajr<br />
ma nsemmi l-maturità kbira li nara min-naħa<br />
tar-rappreżentanti tas-soċjetajiet mużikali meta<br />
niltaqgħu madwar mejda biex niddiskutu.<br />
B’sodisfazzjon ninnota kemm imxejna ’l quddiem<br />
u kemm hemm rieda tajba biex inkomplu nibnu<br />
fuq dak li diġà għandna. Jalla din l-istess maturità<br />
twassalna biex fil-futur, almenu f’Jum l-Imqabba,<br />
naslu biex naraw lis-soċjetajiet mużikali u<br />
lill-partitarji tagħhom f’kunċert wieħed fejn<br />
niċċelebraw l-identità tagħna l-Imqabbin lil hinn<br />
mill-jiem fejn niċċelebraw il-festi tal-lokal.<br />
Nagħlaq dan il-messaġġ billi nieħu l-opportunità<br />
sabiex f’ismi, f’isem il-familja tiegħi u f’isem<br />
sħabi l-Kunsillieri, nawgura lis-soċi u lill-partitarji<br />
kollha l-<strong>Festa</strong> t-Tajba. Nittamaw li anki din is-sena<br />
jkollna festa mill-isbaħ li tagħti ġieħ lill-Madonna<br />
tal-Ġilju, u għalhekk inħeġġiġkom biex filwaqt li<br />
tgawdu l-attivitajiet esterni, tipparteċipaw ukoll<br />
f’dawk interni. Fuq kollox, jalla din il-festa sservina<br />
biex ningħaqdu aktar bejnietna bħala Imqabbin u<br />
m’Ommna Marija li tħarisna mis-sema.<br />
DR. CHARLENE ZAMMIT<br />
BOV<br />
MasterCard<br />
Prepaid<br />
Cards<br />
A limited edition set of<br />
BOV MasterCard Prepaid Cards<br />
featuring Maltese Birds of Prey<br />
is now available in denominations<br />
of €50, €75, €100 and €150.<br />
your success is our goal<br />
5449<br />
5449<br />
5449<br />
5449<br />
Lesser Kestrel / Spanjulett Sekond<br />
€50<br />
VALID<br />
THRU<br />
€75<br />
VALID<br />
THRU<br />
€100<br />
VALID<br />
THRU<br />
€150<br />
VALID<br />
THRU<br />
BOV CARDS<br />
Prepaid MasterCard Artwork - Birds of Prey.indd 1 02/03/<strong>2016</strong> 15:20:19 Prepaid MasterCard Artwork - Birds of Prey.indd 2 02/03/<strong>2016</strong> 15:20:36 Prepaid MasterCard Artwork - Birds of Prey.indd 3 15/03/<strong>2016</strong> 08:44:22 Prepaid MasterCard Artwork - Birds of Prey.indd 4 02/03/<strong>2016</strong> 15:20:55<br />
Visit any BOV Branch for more information.<br />
Terms and conditions apply.<br />
2131 2020 I bov.com Issued by Bank of Valletta p.l.c., 58, Triq San Żakkarija, il-Belt Valletta VLT 1130<br />
A5 landscape.indd 1 21/03/<strong>2016</strong> 11:43:58<br />
7
DELIVERING<br />
LANDMARK DEVELOPMENTS<br />
AND CRITICAL INFRASTRUCTURE<br />
FOR OVER 30 YEARS<br />
www.polidano-group.com<br />
info@polidano-group.com
mill-Kappillan<br />
Marija turina lil Ġesù<br />
Meta nħarsu lejn Marija, din tpoġġielna immedjatament<br />
quddiemna lil Ġesù. Tridna narawh, tridna naċċettawh,<br />
tridna nixxenqu għalih, tridna niftħu qalbna beraħ<br />
għalih, tridna nħobbuh, tridna nimxu warajh, tridna<br />
naċċettaw il-Kelma tiegħu u ngħixuha, tridna nobduh<br />
u nservuh, tridna nwassluh u nuruh lil kulħadd bħalma<br />
għamlet hi!<br />
Fil-fatt din kienet is-sejħa u l-missjoni ta’ Marija.<br />
Fil-bidu Marija kellha l-pjanijiet personali tagħha,<br />
kellha l-ħolm personali tagħha. Xtaqet tiżżewweġ lil<br />
Ġużeppi, kif fil-fatt għamlet, u xtaqet ikollha l-familja<br />
numeruża tagħha. Iżda f’nofs din ir-realtà kollha, Alla<br />
uriha triq oħra, ix-xewqa tiegħu, jiġifieri, li tinsa lilha<br />
nnifisha u l-ħolma personali tagħha u minflok, issir omm<br />
l-Iben tiegħu Ġesù. Din kienet u għadha l-missjoni ta’<br />
Marija: li turi u tagħti lid-dinja lil Ġesù. Bl-iva tagħha<br />
lill-Anġlu Gabriel, il-messaġġier ta’ Alla, il-qawwa ta’<br />
Alla l-Għoli niżlet fuqha u l-Iben ta’ Alla tnissel fil-ġuf<br />
tagħha. Minn dakinhar ’il quddiem xogħol Marija kien<br />
li tagħtih u turih lill-bnedmin kollha.<br />
• Marija wriet lil Ġesù lir-rgħajja ta’ Betlem li<br />
jirrappreżentaw il-foqra fid-dinja; dawk li huma<br />
bla vuċi u mċaħħda minn kull dinjità; dawk<br />
illitterati u dawk li huma mwarrbin mis-soċjetà.<br />
• Marija wriet lil Ġesù lit-tliet maġi,<br />
rappreżentanti tan-nies sinjuri; setgħana; mexxejja;<br />
intelletwallment edukati; f’pożizzjonijiet<br />
imlaħħqa; il-kbarat tad-dinja.<br />
• Marija wriet lil Ġesù lin-nies tal-Eġittu meta<br />
kienu hemm fl-eżilju minħabba Erodi. L-Eġizzjani<br />
jirrappreżentaw id-dinja li ma temminx; lil dawk li<br />
għaddejjin mingħajr Alla għax ma jagħtux kasu u<br />
jaħsbu li ma hemmx bżonnu!<br />
• Marija wrietu u għadha turih imsallab massalib<br />
lill-umanità midinba kollha, lili u lilek, biex<br />
naraw l-imħabba tiegħu li wasslitu biex ixerred<br />
demmu għalina biex jifdina u jsalvana!<br />
Hekk trid ukoll tagħmel Marija llum aħna u nħarsu<br />
aktar mis-soltu lejn ix-xbieha sabiħa tagħha taħt it-titlu<br />
tal-Madonna tal-Ġilju.<br />
Inti u tħares lejha ara wkoll lil Ġesù. Iftaħlu qalbek<br />
u ħallih jidħol f’ħajtek u jmexxik. Din tkun l-akbar<br />
festa għal Marija.<br />
Minn qalbi nixtieq lil kulħadd festa sabiħa u qaddisa.<br />
Ejjew ilkoll nersqu lejn Marija u nħalluha tlaqqagħna<br />
ma’ Ġesù, speċjalment fil-qrar u fl-ewkaristija.<br />
DUN JOHN P. CURMI<br />
Opening Hours:<br />
Mon -Tue - Thu - Fri:<br />
4.00pm - 7.30pm<br />
Sat:<br />
8.00am - 1.00pm<br />
Wed:<br />
Closed<br />
9
Tar-Robba l/o Kirkop KKP 9090, Malta<br />
Tel: 2168 3558, 2168 5332 Fax: 2164 2834<br />
John Ghigo : 9949 3311<br />
Jurtin Ghigo : 9945 7162<br />
E-mail: johnghig@maltanet.net<br />
Web: www.tarrobbarecycling.com<br />
For all types of<br />
original, second<br />
hand and imitation<br />
autoparts with the<br />
best prices found<br />
locally!!!<br />
• Ìarr tal-Konkos<br />
• Blokki tal-Franka<br />
• Blokki tas-Sejjie˙<br />
• Torba<br />
• Bricks
mis-Segretarju<br />
“Id-dinja rota” jgħidu u fil-verità l-esperjenza hekk<br />
tgħallimna! Filli qed inżarmaw r-raħal wara l-<strong>Festa</strong><br />
u filli tirrealizza li wasal ż-żmien li nerġgħu nibdew<br />
narmaw għall-<strong>Festa</strong> oħra! Safrattant, il-ħidma b’risq<br />
il-<strong>Festa</strong> u s-Soċjetà tibqa’ għaddejja bla waqfien.....u<br />
forsi tkun din il-ħidma stess li taljena milli nirrealizaw<br />
kemm qed igerbeb iż-żmien! U din ir-realtà qed tpoġġi<br />
quddiemna sfidi ġodda!<br />
Kultant tisma’ lil min jgħidlek: “mur ġib lil<br />
missieri, Alla jaħfirlu, jara hekk!” jew “li Ommi, il-<br />
Mulej jagħtiha l-mistrieħ ta’ dejjem, tismagħha din!”.<br />
Imma hekk hi l-ħajja u rridu naċċettaw is-sitwazzjoni<br />
u nippruvaw naddattaw għaliha skond iċ-ċirkostanzi.<br />
Dan anke fl-ambitu tal-<strong>Festa</strong> u l-Każin. Illum il-ġurnata<br />
r-rwol tal-Għaqdiet Mużikali bħal tagħna nistgħu<br />
ngħidu li nbidel radikalment! Dan qed iġib miegħu<br />
responsabbiltajiet ġodda u aktar impenn regolari.<br />
L-esiġenzi tal-lum jirrikjedu mill-membri tal-Kumitat<br />
diversi laqgħat u b’mod kostanti dwar diversi materji,<br />
li dawn ikompli jżidu t-tagħbija li diġà hija mgħobbija<br />
biha sabiex jamministraw is-Soċjetà internament.<br />
Imma la din hi s-sitwazzjoni, ma nistgħux ninjorawha,<br />
anzi rridu nkunu proattivi u naħsbu għaliha għax<br />
aktar kemm jgħaddi ż-żmien aktar ’l hemm mixjin!<br />
U dan hu l-ispunt li dwaru xtaqt naqsam ftit ħsibijiet<br />
magħkom fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> ad unur il-Padruna<br />
tagħna l-Madonna tal-Ġilju <strong>2016</strong>.<br />
Is-Soċjetà tagħna evolviet matul is-snin, kibret u<br />
ssaħħet f’diversi oqsma. Rajna titjieb f’diversi setturi.<br />
Dan grazzi għal ħidma sfiqa u kollettiva ta’ dawk kollha<br />
li ġew qabilna! Stinkaw fuq li stinkaw sabiex bl-għaraq<br />
ta’ ġbinhom u bl-għaqal u l-ħsibijiet ta’ moħħhom,<br />
sawru s-Soċjetà f’dik li hi llum. Stabbilew din il-<strong>Festa</strong><br />
bħala waħda mil-aktar festi imfittxija għax mogħnija<br />
b’dak kollu li jsawwar festa tradizzjonali Maltija!<br />
Imma dan mhux biżżejjed fis-sitwazzjoni tal-lum.<br />
Irridu nassiguraw li dak li ħadmu għalih ta’ qabilna,<br />
dak li akkwistaw b’tant dedikazzjoni u sagrifiċċji,<br />
mhux biss ma jitnaqqarx iżda li jibqa jiġi aġġornat<br />
għaċ-ċirkostanzi tal-lum; li aċċennajt għaliha fil-bidu<br />
ta’ dan il-messaġġ. Biex dan iseħħ hemm bżonn li<br />
aktar soċi u partitarji joffru l-ħin tagħhom għas-Soċjetà<br />
f’kull qasam! Konxju li l-ħajja tal-lum ftit qed tagħti<br />
spazju għal dan. Donnu kulħadd mimli bl-impenji u<br />
għandu prijoritajiet oħra. Donnu ukoll li l-ħin aktar<br />
qed jaħrab u inqas qed jibqgħalna ħin “liberu” biex<br />
matulu nwettqu affarijiet li jagħtuna sodisfazzjon<br />
interjuri! Imma din ir-realtà jeħtieġ li naffrontawha<br />
b’konvinzjoni! Ma nixtieqx li b’xi mod inkun negattiv<br />
f’dawn il-jiem tal-<strong>Festa</strong> iżda ma nistax ma nesprimix<br />
id-diżappunt tiegħi għal-fatt li l-għajnuna naqset u<br />
l-piż, li illum l-ġurnata qed jitqal, sfortunatament qed<br />
jinqasam bejn numru anqas ta’ reffiegħa! Hemm bżonn<br />
aktar għajnuna, imqar min jidħol “forċina” sabiex<br />
“jirfed” ftit mit-tagħbija li preżentement l-Kumitat<br />
Amministrattiv qed ikollu jġorr. Ser inkun espliċitu u<br />
mhux se noqgħod indur mal-lewża: qed nirreferi b’mod<br />
dirett lejn il-ħatra tal-Kumitat Amministrattiv li saret<br />
f’Awwissu 2015: Kumitat li jrid jidderieġi s-Soċjetà<br />
għas-sentejn li ġejjin. Sfortunatament, mhux talli ma<br />
kien hemm l-ebda persuna ġdida li offriet li tifforma<br />
parti mill-Kumitat, talli n-numru naqas b’persuna<br />
tant li konsegwentement l-anqas kien hemm ħtieġa li<br />
tissejjaħ elezzjoni! Qabel ma nissokta dan il-messaġġ<br />
tiegħi nixtieq li nieħu l-opportunità biex pubblikament<br />
nirringrazzja lis-Sur Keith Buhagiar li serva fil-Kumitat<br />
preċedenti u li minħabba impenji oħra, ewlieni fosthom<br />
fi ħdan l-Għaqda tal-Armar, ma setgħax ikompli jġorr<br />
il-piż amministrattiv tal-Kumitat. Il-vojt tiegħu jinħass<br />
u ma nteliex. Dan iġġgħalna nirrejalizzaw il-ħtieġa<br />
li nifhmu li l-Kumitat hu l-“ġebla tax-xewka” ta’ kull<br />
organizzazzjoni għax huwa hu li jrid ifassal il-pjanijiet<br />
futuri b’viżjoni skont ir-riżorsi disponibbli u nsostni, li<br />
r-riżors uman huwa l-aqwa riżors fi ħdan kull Soċjetà!<br />
11
Viri’s<br />
Pizza •Pasta<br />
Grills • Salads<br />
Opening HOurs<br />
Tuesday to Thursday<br />
6.30pm - 10.30pm<br />
Friday to sunday<br />
6.30pm - 11.00pm<br />
28, The strand, Kalkara<br />
Tel: 2180 2993 • Mob: 9961 8728 / 9980 2763<br />
Free deliveries from Tuesday to Sunday • Min order €8.00
Inħoss li nkun qed nonqos jekk din r-realtà ma<br />
naqsamhiex pubblikament magħkom, sabiex, waqt<br />
li wieħed ikun qed igawdi l-<strong>Festa</strong>, jirrealizza ftit<br />
x’hemm madwarha: x’kien hemm bżonn biex din<br />
kollettivament setgħet tiġi organizzata! Kemm<br />
ħsibijiet, ħidma u taqtiegħ il-qalb u sagrifiċċji! Kemm<br />
trid isseffaq wiċċek ma’ nies differenti, kemm trid<br />
tkun determinat u jkollok il-volonta sabiex tasal<br />
torganizza <strong>Festa</strong>! Nixtieq li f’dawn l-jiem naħsbu ftit<br />
fuq dan kollu. Inġibu quddiem għajnejna s-sagrifiċċji<br />
li jagħmlu d-dilettanti tan-nar, id-determinazzjoni ta’<br />
dawk li jaħdmu l-armar, id-dedikazzjoni tal-bandisti<br />
tal-post, l-impenn taż-żgħażagħ u dawk li jmexxu<br />
r-radju komunitarju! Naħsbu ftit fuq il-Kummissjoni<br />
Nisa li tirsisti s-sena kollha biex mhux biss iżżomm<br />
s-Soċjetà ħajja u attiva b’attivitajiet soċjali varji imma<br />
l-impenn tagħhom biex jiġbru l-fondi meħtieġa għas-<br />
Soċjetà! Dawk li jum wara jum “iqumu u jorqdu”<br />
l-każin sabiex jissoktaw ix-xogħol tar-rikostruzzjoni<br />
ma jaqta’ xejn u dawk li jamministraw il-Fratellanza<br />
tal-Immakulata Kunċizzjoni. Dawn huma s-sinsla tas-<br />
Soċjetà tagħna: il-pedamenti......l-għeruq tagħna! Meta<br />
tagħmel hekk timtela b’kuraġġ għax tara l-impenn u<br />
l-ħerqa li nkomplu nimxu ’il quddiem: tħossok kburi<br />
li “int ma’ TAL-ĠILJU”.....tħossok kburi li inti parti<br />
minn dan it-tim! Imma dan l-entużjażmu hemm bżonn<br />
li jitkebbes b’aktar kontribut minn kull wieħed u waħda<br />
li qed taqraw dan il-messaġġ, li ġo fikom għandkom<br />
dik l-imħabba speċjali lejn Ommna l-Madonna tal-<br />
Ġilju. Ejjew inħarsu lura biss biex nitkebbsu b’kuraġġ<br />
għall-ġejjieni. Għandna viżjoni: nafu fejn irridu naslu<br />
imma t-triq hi twila u ejja nammettu: mhijiex waħda<br />
faċli u għalhekk hemm bżonn tal-għajnuna! Mhux<br />
biżżejjed li dak li jkun joħroġ bi proposta. Tajba kemm<br />
hi tajba jrid jieħu l-inizjattiva, ikun parteċipattiv, jagħti<br />
kontribut biex iwettaqha. Dak li qed jipprova jagħmel<br />
il-Kumitat Amministrattiv fil-preżent! Imma “l-passat<br />
mhux garanzija tal-futur” u m’għandna nieħdu xejn<br />
“forgranted” anzi rridu nkunu realistiċi u nintervjenu<br />
fil-waqt! B’dan il-ħsieb riflessiv nixtieq li ntemm<br />
il-messaġġ tiegħi għal din is-sena. Filwaqt li ntenni<br />
r-radd ta’ ħajr tiegħi lil kull min b’xi mod jew ieħor<br />
kien ta’ kontribut f’mixjet is-Soċjeta tul l-aħħar tnax<br />
-il xahar, nawgura l-<strong>Festa</strong> t-Tajba lil kulħadd u ndawru<br />
ħsibijietna lejn Ommna Marija, speċjalment fuq dawk<br />
li għal xi raġuni jew oħra, ma jistgħux jaqsmu l-ferħ<br />
tal-<strong>Festa</strong> bil-mod li jixtiequ u ntennulha:<br />
“U għaliex inti Ommna taħt ħarstek iżżomna<br />
U Aħna Madonna bħal Ommna nżommuk!<br />
GRAZZI MADONNA<br />
TA’ MĦABBTEK GĦALINA!<br />
MICHAEL GHIGO B. Ed (Hons)<br />
13
mit-Teżorier<br />
Kif jaħrab iż-żmien. Għadna kif bdejna sena ġdida<br />
u meta qed nikteb dan l-artiklu għall-<strong>Programm</strong> tal-<br />
<strong>Festa</strong>, wasalna fil-festi sbieħ tal-Ġimgħa l-Kbira. Kos,<br />
tliet xhur ilu bdiet is-sena l-ġdida u tliet xhur oħra<br />
inkunu qed niċċelebraw il-<strong>Festa</strong> tant għażiża għalina<br />
tal-Madonna tal-Ġilju.<br />
Meta nibda naħseb fuq xhiex ser nibbaża dan<br />
l-artiklu, f’moħħi jiġu ħsibijiet dwar fhiex waslu<br />
l-preparamenti għall-<strong>Festa</strong>. Nibda ndur ma kull<br />
kummissjoni tas-Soċjetà ħalli nara l-progress li sar<br />
fit-twettieq tal-affarijiet li jridu jsiru biex jerġa’ jkollna<br />
festa kbira u devota kif tixraq lill-Madonna.<br />
Il-Kummissjonijiet tal-Armar, tal-Banda, kif ukoll<br />
taż-Żgħażagħ u tan-Nisa jinsabu għaddejjin b’ħidma<br />
sfiqa. L-Għaqda tan-Nar ukoll kompliet il-ħidma tagħha<br />
u nixtieq hawn nirringrazzja kemm lill-Licencee ta’<br />
qabel jiġifieri s-Sur Kevin Saliba, kif ukoll lis-Sur Benny<br />
Dingli, li reġa’ aċċetta li jkun il-Licencee tal-post tan-Nar.<br />
Il-<strong>Festa</strong> tibqa’ prijorità tas-Soċjetà, Soċi u Partitarji.<br />
Għalkemm għandna ħafna spejjeż, il-<strong>Festa</strong> qatt ma<br />
naqqasnilha xejn, anżi kull sena dejjem naraw kif<br />
nagħmlu biex inżidu, kemm l-armar, in-nar, il-briju, eċċ.<br />
Hawn nixtieq nirringrażżja lil dawk il-Kummissjonijiet<br />
kollha fis-Soċjetà għall-għadd ta’ attivitajiet li jagħmlu<br />
biex jinġabru l-fondi meħtieġa.<br />
Matul is-sena il-Kumitat Amministrattiv jagħmel<br />
sensiela ta’ ġabriet mid-djar tagħkom biex inkopru<br />
parti mill-ispejjeż tal-festa. F’dawn il-jiem inkunu<br />
qegħdin induru mar-raħal niġbru l-envelops tal-aħħar<br />
ġabra u nappellalkom biex ma tonqsux li tkun ġenerużi.<br />
Dawk li għal xi raġuni jew oħra ma nsibuhomx id-dar<br />
fil-ġranet tal-ġbir ikunu jistgħu iwasslu l-envelops il-<br />
Każin u tingħata irċevuta tad-donazzjoni tagħkom.<br />
Kunu ġenerużi ukoll fl-albural li jsir fil-jiem tal-<strong>Festa</strong><br />
minn membri tal-Kumitat.<br />
Barra l-ħidma fuq il-<strong>Festa</strong>, parti kbira tal-impenn<br />
tal-Kumitat Amministrattiv huwa li jitlesta l-attrezzar<br />
tal-Każin. Il-Kumitat irid jara li l-mezzi tad-dħul<br />
jonfoqhom bil-għaqal u bl-eżatezza, għax barra<br />
l-ispejjez ta’ kuljum li kull Soċjetà trid tħallas, irid<br />
ikompli jinvesti fil-proġett tal-Każin. Matul is-sena<br />
saret ħidma kontinwa b’għadd ta attivitajiet taħt forma<br />
ta fund-raising. Jibqa’ l-fatt li llum kull ma tagħmel<br />
jiswa l-eluf u għalhekk ix-xogħol ħafna drabi ftit li xejn<br />
ikun jidher.<br />
Ħafna soċi forsi jħossuhom iddiżżapuntati għax<br />
ix-xogħol fl-erja tal-Bar għadu ma nbediex. L-erja tal-<br />
Bar hija l-qalba tal-Każin u x-xogħol ma jistax isir bilbiċċiet,<br />
iżda jrid jinbeda u jitlesta kollu fi żmien pjuttost<br />
qasir, mentri l-Każin ikun bil-kemm kemm jiffunzjona.<br />
Minħabba li s-somma involuta hija waħda kbira, qabel<br />
jinbeda x-xogħol jeħtieġ li jkollna garanzija li l-flus<br />
meħtieġa qegħdin hemm. Hawn nixtieq nirringrazzja<br />
lis-Sur Lonzu Mifsud mhux biss tal-inizjativa li ħa biex<br />
ġabar somma ta flus sabiħa għal pjan terran, iżda wkoll<br />
għax-xogħol manwali li għamel fl-imħażen tal-Bar<br />
ġewwa l-basement. Aktar dettalji fuq il-ħidma mwettqa<br />
tistgħu tarawha fl-artiklu dwar ir-Refurbishing tal-Każin.<br />
Il-Kumitat wara s-suċċess li kellu fl-akkwist ta’<br />
fondi mill-Ewropa matul din is-sena, kompla jirsisti<br />
u rnexxielu jakkwista fondi oħrajn. Dan kien kollu<br />
mertu tal-Għaqda tal-Armar, il-Kummissjoni Banda u<br />
s-Sezzjoni Żgħażagħ li permezz tal-inizjattivi ġodda<br />
rnexielhom jakkwistaw fondi mingħand il-Gvern.<br />
Kienu proġetti li ġibdu l-ammirazzjoni mill- evalwaturi<br />
tal-proġetti. Prosit tassew lil kull min kellu sehem.<br />
Biex nagħlaq dan l-artiklu nixtieq nappellalkom<br />
biex il-konkorrenza tagħkom għall-attivitajiet li ser<br />
jiġu organizzati tkun waħda kbira. Infakkarkom li dawn<br />
isiru biex intom tipparteċipaw għax il-partiċipazzjoni<br />
tagħkom, specjalment fil-marċi tkun għalina turija ta’<br />
apprezzament tax-xogħol li nagħmlu. Nixtieq ukoll li<br />
bħala devoti tal-Madonna matul din il-ġimgħa nersqu<br />
aktar lejn il-Knisja għall-funzjonijiet biex din il-<strong>Festa</strong><br />
tkun ukoll aktar tixraq lil dik OMMNA VERĠNI taħt<br />
it-titlu sabiħ tal-MADONNA tal-ĠILJU.<br />
Qabel nagħlaq dan l-artiklu nixtieq nirringrazzja lil<br />
sħabi kollha tal-Kumitat Amministrattiv, tal-għajnuna<br />
li dejjem insib minn għandhom.<br />
Nixtieq nawgura l-<strong>Festa</strong> t-tajba lill-Imqabbin kollha<br />
u lill-barranin li jiġu l-Imqabba biex magħna jaqsmu<br />
l-ferħ ta’ din il-<strong>Festa</strong> hekk kbira.<br />
BENNY BRIFFA<br />
15
34, Blue Grotto Avenue, Żurrieq<br />
(Next to 3M Take Away)<br />
Tel: 2164 2986<br />
Mob: 9917 1435, 7947 3207<br />
Opening Hours:<br />
Monday’s Closed,<br />
Tuesday to Sunday: 11am till late<br />
FREE DELIVERY minimum order of €10
mid-Direttur Spiritwali<br />
L-immakulata u l-Ħniena t’Alla<br />
Dan l-aħħar kont qed nitkellem ma’ xi ħadd dwar<br />
l-omelijji li jisma’ fil-quddies tal-Ħadd li jsiru minn<br />
diversi saċerdoti. Fost il-kritika tiegħu xejn pożittiva<br />
qalli ‘u din ir-repetizzjoni kollha dwar il-Ħniena t’Alla<br />
issa dejqitni’. Emmnuni ma stajtx nemmen dak li smajt.<br />
L-ewwel u qabel kollox għalkemm il-Papa kien<br />
ħabbar li din is-sena għandha tkun is-sena tal-ħniena<br />
ma jfissirx li hija suġġett fil-kelma t’Alla għal din issena<br />
biss! Il-ħniena t’Alla hija l-qalba tal-Bxara t-tajba<br />
jiġifieri li hija suġġett dejjem attwali. Kull ma ried il-<br />
Qdusija Tiegħu, il-Papa Franġisku jagħmilna aktar<br />
konxji tal-proposta ta’ mħabba li dejjem għandu għalina.<br />
L-istat hażin li d-dinja tinsab fiha llum għalkemm qed<br />
isiru ħafna sforzi biex jippruvaw itejjbu l-qagħda imma<br />
forsi mhumiex jindunaw bil-gwaj proprju minn fejn ġej.<br />
Biex nuża espressjoni li tista’ tfisser il-moda ta’<br />
kif qed jittrattaw is-sitwazzjoni ngħid li donnhom<br />
qed jippruvaw jwaħħlu xi ħaġa bir-rieq. Dan jagħtik<br />
x’tifhem li dik ix-xi ħaġa weħlet. Fil-fatt ma tkun weħlet<br />
xejn għax wara ftit jinqala’ kollox. Biex wieħed igawdi<br />
l-frott ta’ xi ħaga hemm bżonn l-ewwel ikollu l-għarfien<br />
dwar is-suġġett. Hekk illum ħafna qed jitkellmu dwar<br />
il-ħniena imma diżgrazzjatament ma jafux x’inhi<br />
l-imħabba vera, għax il-ħniena tiġi mill-imħabba.<br />
Biex nasal għal dak li xtaqt nirrifletti fuq<br />
l-Immakulata u l-Ħniena t’Alla tajjeb li nfakkar li<br />
l-Verġni Immakulata biex Alla seta’ joħloqha mingħajr<br />
l-ebda dnub tan-nisel (għalhekk mela dan fit-tnissil<br />
tagħha) xorta kellha bżonn il-pjan tal-fidwa. Xi ħadd<br />
jista’ jargumenta kif seta’ jkun dan meta l-Feddej ġie<br />
minnHa jiġifieri wara. Ir-risposta għaliex seta’ jagħmel<br />
hekk, hija għax Hu applika minn qabel il-merti li<br />
rebaħ Ġesù bil-passjoni, il-mewt u l-qawmien Tiegħu.<br />
Fi kliem teoloġiku dan hu dak li ngħidu ‘ante previsa<br />
merita’. Iżda dan kollu seta’ jkun min-naħa t’Alla għax<br />
Alla huwa Mħabba. Ma seta’ qatt juri ħniena ma’ Marija<br />
li mill-ewwel u qabel kollox ma ħabbhiex bl-imħabba<br />
kollha li seta’ Alla jħobb. Hawn wara kollox huwa dak li<br />
l-Papa Franġisku ried li jfakkarna f’din sena tal-Ħniena<br />
li qed niċċelebraw. Ejjew nagħrfu u nifhmu x’inhi l-vera<br />
mħabba ħalli b’hekk nagħrfu iżjed il-Ħniena tiegħu<br />
għalina biex nersqu aktar lejH u lejn xulxin.<br />
Nixtieq nawgura lill-Imqabbin u d-devoti tal-<br />
Immakulata li b’tant għożża nsejħulHa tal-Ġilju, ilfesta<br />
t-tajba mimlija mħabba u ħniena.<br />
PATRI ADRIJANU CACHIA<br />
17
Misraħ il-Fidwa, Mqabba (ħdejn il-bandli)<br />
Tel: 2164 7381<br />
All you need in one stop shop<br />
Free delivery<br />
Great choices on delicatessen, beverages,<br />
wines, detergents, etc.<br />
Packaging Materials and Machines<br />
Disposable Articles for Food Service<br />
Hygienic and Protective Wear<br />
DICK Professional Knives<br />
Prince Albert Street, Albert Town, Marsa MRS 1045<br />
Tel: 2122 7342, 2122 7344 • Fax: 2122 7345 • Mob: 7947 8222<br />
e-mail: info@diroccotrading.com • www.diroccotrading.com
mis-Surmast Direttur<br />
Insellem lill-qarrejja kollha ta’ dan il-ktejjeb<br />
annwali maħruġ fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong>, hekk kif inhu<br />
d-dmir tiegħi li nelenka xi punti dwar l-andament tal-<br />
Banda tagħna tul dawn l-aħħar tnax-il xahar!<br />
Għall-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> 2015 kellna varjazzjoni<br />
mill-aqwa ta’ selezzjonijiet mużikali b’sehem rekord<br />
ta’ ħames kantanti femminili u li kollha għadhom rabta<br />
mar-raħal tal-Imqabba. Tul is-snin konna pijunieri blintroduzjonijiet<br />
u inklużjonijiet ġodda fir-repertorju<br />
mużikali, u s-sena l-oħra ma kinitx eċċezzjoni fejn ilqofol<br />
ta’ dan intlaħaq tul il-perjodu li magħna kellna<br />
l-unur tal-preżenza tal-President ta’ Malta Eċċ. Tagħha<br />
Marie-Louise Coleiro Preca.<br />
F’Diċembru mbagħad kellna opportunità oħra<br />
li nkomplu fejn ħallejna bi programm mużikali li<br />
ittella’ fl-Arena ta’ Montekristo Estates. Il-ġeneru<br />
ta’ mużika li ndaqqet tirrifletti kemm il-Banda qed<br />
iżżomm ruħha aġġornata maż-żminijiet u li l-mixja li<br />
bdejna hija kontinwa! Qed ngħid dan bl-akbar umilità:<br />
b’rikonoxximent lejn kull min tul is-snin kollha ħadem u<br />
ta’ sehmu sabiex il-Banda tagħna tibqa’ toffri esperjenzi<br />
ġodda lill-alljievi tagħna u tippreżenta sfidi pożittivi lillbandisti<br />
tal-post li tul is-sena kollha jagħmlu s-sagriċċji<br />
sabiex jattendu b’mod regolari kemm għal-lezzjonijiet<br />
kif ukoll għall-provi bejnietna, bl-għan aħħari li tkun<br />
ta’ sodisfazzjon, togħġob u tpaxxi l-widna tal-udjenzi<br />
li jsegwuna. Iżda dan ma ġiex mix-xejn! Ġie bi pjan<br />
fit-tul u bi strateġija li implimentajna snin ilu u li<br />
kontinwament nanalizzaw sabiex nevalwaw x’nistgħu<br />
nirranġaw bil-għan li nsaħħu t-tagħlim mużikali<br />
pprovdut fi ħdan l-iskola tal-mużika tas-Soċjetà. Illum,<br />
grazzi anke għad-diversi skemi mnedija mill-Aġenzija<br />
Żgħażagħ flimkien mal-Għaqda Każini tal-Banda, qed<br />
nimplementaw sistemi innovattivi ta’ tagħlim fl-iskola<br />
tal-mużika tagħna li qed iħallu l-frott! Ma nistax<br />
nagħmel referenza għat-tagħlim mużikali mingħajr<br />
pubblikament ma nirringrazzjax lis-Surmast Edwin<br />
Pace li hu tant iddedikat f’xogħlu sabiex iħarreġ lilalljievi<br />
tagħna u jkompli jrawwem fil-bandisti tagħna<br />
livell u “sense of belonging”. Dan qed jinħass ferm<br />
anke fl-attendenza regolari tal-bandisti, speċjalment<br />
dawk ġodda, għall-provi li tista’ tgħid ma jaqtgħu xejn<br />
tul is-sena kollha, inkluż fis-sajf!<br />
Dan ifisser li kollox miexi ħarir? Ifisser li m’hemmx<br />
sfidi li rridu negħlbu? U żgur li hemm! Imma persważ<br />
li jekk nibqgħu naħdmu bħala tim wieħed magħqud:<br />
Surmastrijiet, Kummissjoni Banda, Bandisti u Kumitat:<br />
nemmen li l-isfidi kollha li niffaċċjaw inkunu nistgħu<br />
negħlbuhom b’konvinzjoni u bl-aħjar riżultat għall-<br />
Banda li hi l-fus ewlieni ta’ din is-Soċjetà Mużikali.<br />
L-appell tiegħi hu dejjem wieħed indirizzat<br />
direttament lejn il-ġenituri tat-tfal sabiex minn età<br />
ċkejkna jħajruhom jibdew jitgħallmu xi strument<br />
mużikali. Ma jfissirx li t-tagħlim tal-Banda hu biss<br />
għal tfal ta’ età tenera. Anzi! L-esperjenza qed turina<br />
li t-tagħlim tal-mużika fis-Soċjetà tagħna qed jattira<br />
nukleu ta’ persuni ta’ etajiet differenti u dan huwa “vot<br />
ta’ fiduċja” fit-tmexxija tagħna, li bħala tim; kif aċċenajt<br />
qabel, qed nagħmlu ħilitna kollha sabiex nipprovdu<br />
tagħlim ħolistiku, kemm fil-mużika, f’dik li hija prattika<br />
u teorija, u anke fl-esekuzzjoni u l-interpretazzjoni, meta<br />
qed inħeġġu lil dawk il-bandisti li jkunu ħarġu jdoqqu<br />
sabiex jissoktaw fit-tagħlim tagħhom u jintensifikaw<br />
fl-ispeċjalizzazzjoni tagħhom. Il-kredtu għal dan kollu<br />
jmur għall-istess alljievi u bandisti tal-post li huma<br />
l-protagonisti għax bis-saħħa tagħhom qed inżommu<br />
l-Banda waħda ħajja u attiva tul is-sena kollha. Ta’<br />
dan inroddilhom ħajr minn qalbi, anke tal-paċenzja li<br />
kontinwament jieħdu bija, hekk kif il-karattru tiegħi<br />
huwa dak li hu: hekk magħġun jien . . . . imma kif dejjem<br />
ngħid waqt il-kunċerti ta’ bejnietna: aħna familja waħda<br />
. . . . u huma parti minn ħajti!<br />
Inrodd ħajr ukoll lil-Kumitat Amministrattiv, b’mod<br />
speċjali lil-President Teddy Farrugia li dejjem ta’ widen<br />
għall-bandisti u l-ġenituri tagħhom u jara kif jagħmel<br />
biex imexxi ’il quddiem kull inizjattiva b’risq il-Banda.<br />
Nixtieq nawgura l-<strong>Festa</strong> t-tajba lil kulħadd!<br />
VIVA L-BANDA MADONNA TAL-ĠILJU!<br />
Mro. ANDREW CALLEJA F.V.C.M<br />
19
your<br />
professional<br />
dry cleaning<br />
partner<br />
It’s easier than ever to give your garments a SWAN quality clean.<br />
All you have to do is call or email us and we will offer a<br />
free of charge collection and delivery.<br />
Call 2248 2200<br />
Email: dryclean@swanlaundry.com.mt<br />
www.swan.com.mt<br />
Dry Cleaning of suits, dresses, trousers, coats, curtains & merino blankets • Wet washing of shirts, quilts, carpets & blankets
Kumitat Amministrattiv 2015-2017<br />
Quddiem mix-xellug: Michael Ghigo, Teddy Farrugia, Benny Briffa, Marvin Sciberras.<br />
Wara mix-xellug: Robert Aquilina, Charlie Grech, John Barbara, Gigliola Briffa, Alan Barbara, Fernando Dingli, Tonio Facciol.<br />
Nieqsa mir-ritratt: Claudio Farrugia u Patri Adrijanu J. Cachia OFM<br />
Surmastrijiet Onorarji Presidenti Onorarji Membri Onorarji<br />
Julio Tanti A. Mus. L.C.M. Benny Baldacchino Julio Barbara<br />
Joseph Tonna A. Mus. L.C.M. Charles Farrugia John Mary Ciantar<br />
Salvu Magro<br />
Joseph Farrugia<br />
Charles Polidano<br />
Annunziato Mifsud<br />
Joseph Tanti<br />
Segretarju President Teżorier<br />
Michael Ghigo Teddy Farrugia Benny Briffa<br />
Assistent Segretarju Viċi President Assistent Teżoriera<br />
Fernando Dingli Claudio Farrugia Gigliola Briffa<br />
Direttur tal-Każin Membri Relazzjonijiet Pubbliċi<br />
Tonio Facciol Robert Aquilina, Alan Barbara, Marvin Sciberras<br />
John Barbara, Charles Grech<br />
Rettur tal-Fratellanza<br />
Joe Gauci<br />
Direttur Spiritwali<br />
P. Adrijano J. Cachia OFM<br />
Surmast Direttur Delegat Għaqda Każini tal-Banda Għalliem tal-Alljievi<br />
Mro. Andrew Calleja FVCM Christopher Briffa Mro. Edwin Pace<br />
Chairperson Kumm. Nisa Chairperson Kumm. Banda Chairperson Għaqda tal-Armar<br />
Julie Abdilla Walter Farrugia John Barbara<br />
Chairperson Sezzjoni Żgħażagħ Licencee Għaqda tan-Nar Chairman Kummissjoni Radju<br />
Joseph Zammit Benny Dingli Tonio Facciol<br />
Delegata Junior Club<br />
Anna Grech<br />
Konsulenti Legali<br />
Dr. Michael Sciriha B.A. (Hons.) (Econ.), M.A. (Econ.), LL.D.<br />
Dr. Lucio Sciriha LL.B. LL.D. M.A. Fin Serv<br />
Delegat Kummissjoni Sport<br />
Joe Farrugia<br />
Konsulent Finanzjarju<br />
Malcolm Bondin B. Com., B. Accty. (Hons.), F.I.A., C.P.A.<br />
21
1911-<strong>2016</strong><br />
105 sena mit-twaqqif tas-Soċjetà.<br />
1946-<strong>2016</strong><br />
70 sena mill-Ewwel Marċ ta’ Nofs in-Nhar mill-Banda Lily.<br />
1961-<strong>2016</strong><br />
55 sena mill-Inawgurazzjoni tal-Bandalora l-Antika tal-Banda.<br />
1976-<strong>2016</strong><br />
40 sena mill-Festi Ċentinarji tal-Miġja tal-Vara.<br />
1986-<strong>2016</strong><br />
30 sena mill-Inawgurazzjoni tal-Frontispizju tal-Każin u tal-Bandiera<br />
fil-Festi tal-75 sena tas-Soċjetà<br />
1996-<strong>2016</strong><br />
20 sena mill-Mawra tal-Banda Madonna tal-Ġilju fit-Tuneżija<br />
1996-<strong>2016</strong><br />
20 sena mill-Inawgurazzjoni tal-Maħżen tal-Armar<br />
2006-<strong>2016</strong><br />
10 Snin mill-<strong>Programm</strong> Mużikali ġewwa t-Teatru Manoel<br />
2011-<strong>2016</strong><br />
5 snin mill-Guinness World Records bħala l-akbar reddiena fid-dinja<br />
tal-Għaqda tan-Nar Madonna tal-Ġilju.<br />
22
23
MINN GIGLIO DI VEROLI - ITALJA<br />
La festa della nostra Patrona quale segno di un cambiamento del cuore<br />
Carissimi voglio raggiungervi con queste mie poche parole per augurarvi una vera festa in onore di Maria Madonna del Giglio,<br />
che sia il segno di una rinascita interiore in questo anno giubilare della Misericordia, che il santo padre Francesco ha regalato al<br />
mondo. Maria la invochiamo con tanti titoli, ma sul Calvario Lei unisce il Suo cuore a quello di Gesù, nell’unica preghiera al Padre<br />
di richiesta: “Perdonali perché non sanno quello che fanno”. Li sperimentiamo come l’amore Misericordioso di Dio permette<br />
ad ogni uomo di buona volontà, di inserirsi in questo fiume di una Misericordia ri-creativa, attiva e sempre alla ricerca di vite da<br />
riabilitare e rimettere in movimento. Nessuno è il suo limite, e a tutti il Maestro, come all’adultera, ripete: “Va, e non peccare più”.<br />
In questo tempo santo, di grazia eccezionale, ci ritroviamo a contemplare e adorare il Cuore di Cristo che palpita nell’Eucaristia.<br />
La Sua presenza d’amore, posta sull’altare, attiri i nostri sguardi ed i nostri cuori e inviti a metterci in ascolto serio della Sua parola<br />
perché, oggi la Sua voce ci scuota, provochi in noi il desiderio di un rinnovamento interiore, un uscire dal torpore della nostra fede<br />
stanca e forse e insignificante, per non dire appiattita dentro delle tradizioni e nella ripetizione di parole e gesti che non dicono più la<br />
creatività della nostra risposta generosa all’azione dello Spirito. Questo oggi è un grande rischio per troppi cristiani che rischiano<br />
di non essere né più credenti, né più credibili.<br />
Con Maria, disponiamoci “cuore a cuore” con il Signore Gesù presente nell’Eucaristia: Egli è l’epifania della Misericordia del<br />
Padre! Abbiamo da poco celebrato e rivissuto i giorni di passione, di morte del Signore, che conducono alla Sua come alla nostra<br />
Risurrezione. Giorni di grazia al termine della Quaresima, “segno sacramentale della nostra conversione” dove, abbiamo potuto<br />
sperimentare, pellegrini con Lui, il perdono del Padre, il Suo abbraccio che riempie la nostra vita di quella gioia che salva e di cui<br />
abbiamo infinito bisogno. Prepariamo adesso a celebrare l’annuale festeggiamento di Maria Madonna del Giglio, significa per tutti<br />
noi, prolungare con la vita la gioia di quell’incontro che ci fa risentire figli prediletti e scelti per annunziare al mondo le meraviglie<br />
della Sua Presenza: una presenza che da forza, che incoraggia, che esorta e che perdona i nostri tanti errori. Mi piace pensare la<br />
nostra presenza nel mondo, di uomini e donne che vivono sotto la protezione di questa Mamma speciale, come un faro di speranza,<br />
come un sostegno per quei fratelli che vivono ancora con il cuore avvolto dalle tenebre. Il cristiano è l’uomo della comunione, della<br />
tenerezza, è il testimone della gioia e della carità gratuita, è colui che perché ha sperimentato in prima persona la Misericordia<br />
di Dio, per le sue cadute e i suoi peccati, offre misericordia a coloro che gli camminano accanto. Celebriamo allora con profonda<br />
gratitudine il dono di avere Maria come nostra patrona, Lei che ci ha suggerito come non smarrire mai la strada della gioia, Lei che<br />
ci incoraggia ad avere fiducia e che ci ripete in questo Anno Santo, come a Cana di Galilea: “Fate tutto quello che Lui vi dirà”. Il<br />
Signore è la nostra forza e sulla sua Parola vogliamo gettare le nostre reti per una vita abbondante e piena di soddisfazioni.<br />
In comunione di preghiera e di affetto, con la speranza di poter partecipare con una delegazione ai vostri festeggiamenti in segno<br />
di comunione tra le due comunità di Veroli e del vostro paese, auguro di vivere come un vero rinnovamento del cuore la festa annuali<br />
in onore della nostra patrona Maria Madonna del Giglio.<br />
Buona festa vostro in Cristo don Stefano<br />
Il-festa tal-Patruna tagħna bħala sinjal ta’ bidla tal-qalb<br />
Nixtieq inkun qrib tagħkom b’dawn il-ftit kliem tiegħi biex nawguralkom festa vera ad unur Marija Madonna<br />
tal-Ġilju, u li tkun tfisser sinjal ta’ twelid ġewwieni mill-ġdid f’din is-sena tal-Ġublew tal-Ħniena, li l-Papa<br />
Franġisku rregala lid-dinja (proprju f’Jum il-<strong>Festa</strong> Liturġika ta’ Marija Immakulata nhar it-8 ta’ Diċembru 2015).<br />
Aħna nsejħu lil Marija b’ħafna titli, imma fuq il-Kalvarju Hi tgħaqqad Qalbha ma’ dik ta’ Ġesù, fit-talba unika<br />
lill-Missier: “Aħfrilhom għax ma jafux x’inhuma jagħmlu”. Aħna ngħixuha, bħall-imħabba kollha Ħniena ta’<br />
Alla li tippermetti lil kull bniedem ta’ rieda tajba li jagħmel parti minn dix-xmara ta’ Ħniena li terġa’ toħloq, ma<br />
taqta’ xejn u dejjem tfittex li terġa’ tagħti ħajja sħiħa lil ħafna ħajjiet oħra. Ħadd ma huwa eskluż, u lil kulħadd<br />
l-Imgħallem, bħal lill-adultera, jirrepeti: “Mur, u tidnibx aktar”.<br />
F’dan iż-żmien qaddis, ta’ grazzja eċċezzjonali, insibu rwieħna nikkontemplaw u naduraw il-Qalb ta’ Kristu li<br />
tħeġġeġ fl-Ewkaristija. Il-preżenza Tiegħu, fuq l-altar, tiġbed il-ħars tagħna u l-qalb tagħna u tistidinna li nisimgħu<br />
sewwa l-Kelma Tiegħu sabiex illum il-Vuċi Tiegħu tmissilna qalbna, iġġagħlna nixxenqu għal tiġdid ġewwieni,<br />
noħorġu mir-raqda tal-fidi tagħna bierda u aktarx mitfija għal kollox, mitlufa fit-tradizzjonijiet u fir-ripetizzjonijiet<br />
ta’ kliem u ġesti li ma tħalliniex ngħixu b’mod ġeneruż is-sejħa all-azzjoni tal-Ispirtu. Illum dan huwa riskju għallħafna<br />
nsara li b’hekk jispiċċaw li ma jemmnux, u ħaddieħor ma jemminx fihom u f’dak li jgħidu.<br />
Ma’ Marija, nintelqu “qalb ma’ qalb” mas-Sinjur Tagħna Ġesù fl-Ewkaristija: Huwa l-ħabbar tal-Ħniena tal-<br />
Missier! Ftit tal-ġranet ilu ċċelebrajna u għixna mill-ġdid il-Passjoni Tiegħu, il-mewt Tiegħu, li twassal għall-<br />
Qawmien Tiegħu kif ukoll tagħna. Dawk kienu ġranet ta’ grazzja fl-aħħar tar-Randan, “sinjal sagramentali talkonverżjoni<br />
tagħna” fejn, stajna nħossu, aħna pellegrini bħalu, il-maħfra tal-Missier, it-tgħanniqa Tiegħu li timla<br />
ħajjitna b’dak il-ferħ li ssalva u li tagħha għandna tant bżonn. Nippreparaw issa biex niċċelebraw il-festa ta’ kull<br />
sena ta’ Marija, Madonna tal-Ġilju, li tfisser li għalina lkoll nerġgħu ngħixu mill-ġdid il-ferħ ta’ dik il-laqgħa, li<br />
tagħmilna nħossu li aħna t-tfal maħbuba u magħżula minnu biex inxandru lid-dinja l-kobor tal-Preżenza Tiegħu:<br />
preżenza li tagħti saħħa, tinkoraġġina, tħeġġiġna u taħfer il-ħafna nuqqasijiet tagħna. Jiena nara l-preżenza tagħna<br />
fid-dinja, ta’ rġiel u nisa, li ngħixu taħt il-protezzjoni ta’ dina l-Omm speċjali, bħal dawl ta’ tama, bħal għajnuna<br />
lil dawk ħutna li jgħixu b’qalbhom mgħaffġa fid-dlam. In-nisrani huwa bniedem li jiddjagola, li jħenn, huwa xhud<br />
ta’ ferħ u karità li tingħata b’xejn, huwa dak li jgħix huwa nnifsu l-Ħniena t’Alla, minħabba l-waqgħat u d-dnubiet<br />
tiegħu, joffri l-ħniena lil dawk li jimxu miegħu. Nirringrazzjawh minn qalbna għal dan id-don li għandna Marija<br />
bħala patruna tagħna: Hi li tatna parir kif m’għandniex nitilfu t-triq tal-ferħ, Hi li tinkuraġġina ikollna fiduċja u li<br />
tirripeti f’dan l’Anno Santo, bħal f’Cana fil-Galilea: “Agħmlu dak kollu li jgħidilkom Hu”. Il-Mulej huwa l-qawwa<br />
tagħna u fuq il-Kelma Tiegħu irridu nitfgħu x-xbieki tagħna għal ħajja abbundanti u mimlija soddisfazzjonijiet.<br />
Aħna magħkom magħqudin fit-talb u fi ħsibijietna, bit-tama li nkunu nistgħu nieħdu sehem b’delegazzjoni<br />
fiċ-ċelebrazzjonijiet tagħkom bħala sinjal ta’ għaqda bejn iż-żewġ komunitajiet ta’ Veroli u tal-lokalità tagħkom<br />
– Imqabba - , nawgura li lkoll ngħixu b’tiġdid veru tal-qalb dil-festa annwali ad unur tal-patruna tagħna Marija<br />
Madonna tal-Ġilju.<br />
Il-festa t-tajba,<br />
DON STEFANO DI MARIO<br />
25
BALDACCHINO BROS.<br />
Għal kull tip ta’ bini irrikorru għand<br />
Ġilju u Dennis Baldacchino<br />
jew ċemplu fuq 99865128<br />
L-aħwa Baldacchino jixtiequ jawguraw<br />
il-<strong>Festa</strong> t-Tajba lill-Imqabbin kollha
MINN ANTICOLI CORRADO - ITALJA<br />
Voglio ringraziare la società Madonna del Giglio di Mqabba “ Malta” per il dono fatto dal Sig. Antoin Farugìa della bellissima Madonna<br />
Immacolata che è stata posta all’entrata del Santuario della Madonna del Giglio che domina la vallata. E’ stata una bellissima celebrazione che<br />
passerà nella storia di Anticoli Corrado, presieduta dal Vescovo di Tivoli Mons. Mauro Parmeggiani alle presenza: della delegazione della Soicietà<br />
Madonna del Giglio di Mqabba Malta presieduta dal suo presidente Teddy Farugia, dalla intera Confraternita della Madonna del Giglio di Anticoli<br />
Corrado e delle autorità cittadine. Con il suono degli inni della Madonna del Giglio di Mqubba e di Anticoli Corrado il vescovo ha benedetto la statua<br />
della Madonna, affinchè benedica e protegga le comunità di Anticoli e Mqabba. Quei pochi giorni passati insieme hanno rafforzato ancora di più la<br />
nostra amicizia che legata dalla Madonna del Giglio specialmente quanto siamo andati a fare visita in quel Santuario in mezzo ai monti dedicato alla<br />
SS. Trinità. E in questo anno Santo della Misericordia dobbiamo di più pregare la nostra Madonna perche nel mondo porti pace, fraternità e Amore.<br />
Ella ci deve guidare verso quella strada che ci porta verso il Cristo Risorto che ci ha fatto conoscere attraverso quelle bellissime pagine del Vangelo<br />
questo amore grande per l’umanità sofferente, poveri, storpi, peccatori, pubblicani ha risanato e perdonato. Il Perdono e la misericordia di Dio e<br />
infinita e noi con l’intercessione della Madonna<br />
Madre del Perdono e della Misericordia<br />
dobbiamo seguire l’esempio di Gesù che<br />
nonostante la sofferenza e il dolore sulla croce<br />
esprime il massimo della sua misericordia e del<br />
suo amore, perdonando il suoi crocifissori e il<br />
ladro pentito lo porta con se in paradiso ecco la<br />
misericordia di Dio attraverso Gesù Cristo. Vi<br />
auguro un buona festa della Madonna del Giglio<br />
vi ricordo sempre nella mia preghiera perché<br />
nella preghiera che si sperimenta la presenza<br />
di Maria in mezzo a Noi e poi la Madonna che<br />
si raccomanda di pregare perche la preghiera<br />
rafforza la vicinanza di Gesù in noi rafforza<br />
l’amore e l’amicizia. Sperando di vederci presto<br />
e se volete siete sempre i benvenuti nella nostra<br />
comunità parrocchiale di Anticoli Corrado<br />
Auguri a Tutti che la Madonna vi benedica, e<br />
vi dia la forza e il coraggio per festeggiarla E’<br />
VIVA LA MADONNA DEL GIGLIO<br />
Don Anacleto Giagnori<br />
Parroco – Santa Vittoria VM<br />
Anticoli Corrado<br />
Messaġġ mill-Kappillan ta’ Anticoli Corrado fejn issir il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju<br />
Nixtieq nirringrazzja lis-Soċjetà tal-Ġilju tal-Imqabba, Malta għar-rigal tal-Madonna Immakulata ferm sabiħa,<br />
opra tas-Sur Antoine Farrugia, li tpoġġiet fl-intrata tas-Santwarju tal-Madonna tal-Ġilju li tagħti għal fuq il-wied.<br />
Kienet ċelebrazzjoni sabiħa ħafna li tibqa’ mniżżla fl-istorja ta’ Anticoli Corrado, ppreseduta mill-Isqof ta’ Tivoli<br />
Mons. Mauro Parmeggiani fil-preżenza tad-Delegazzjoni tas-Soċjetà Madonna tal-Ġilju ta’ Anticoli Corrado u<br />
tal-awtoritajiet ċivili. Bid-daqq tal-innijiet tal-Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba u ta’ Anticoli Corrado l-Isqof bierek<br />
l-istatwa tal-Madonna, sabiex hija tbierek u tipproteġi lill-Komunità ta’ Anticoli u tal-Imqabba. Dawk il-ftit ġranet<br />
li għaddejna flimkien saħħew aktar il-ħbiberija tagħna li marbuta mal-Madonna tal-Ġilju speċjalment meta morna<br />
nżuru s-Santwarju qalb il-muntanji ddedikat lis-Santissima Trinità. U f’din is-sena Qaddisa tal-Ħniena għandna<br />
nitolbu aktar lill-Madonna tagħna sabiex iġġib is-sliem, l-għaqda u l-Imħabba. Hi għandha tmexxina lejn dik ittriq<br />
li twassalna lejn Kristu Rxoxt li mmanifestha permezz tal-paġni sbieħ tal-Evanġelju, permezz tal-imħabba<br />
kbira lejn l-umanità li qed tbati, il-fqar, il-morda, il-midinbin, li Hu fejjaq u ħafer. Il-Maħfra u l-Ħniena t’Alla<br />
hija bla qies u bla tarf, u aħna bl-interċessjoni tal-Madonna, Omm il-Maħfra u tal-Ħniena għandna nimxu fuq<br />
l-eżempju ta’ Ġesù li, minkejja t-tbatija u l-uġigħ fuq is-salib, juri l-Ħniena u l-Imħabba tiegħu fil-milja u l-qawwa<br />
kollha tagħhom għaliex ħafer lil min kien qed isallbu u ħa miegħu fil-Ġenna lill-ħalliel li nidem; hawnhekk taraw<br />
tabilħaqq il-Ħniena t’Alla permezz ta’ Ġesù Kristu. Nawguralkom festa sabiħa tal-Madonna tal-Ġilju u niftakar<br />
fikom dejjem fit-talb tiegħi għaliex huwa fit-talb li wieħed jesperjenza u jħoss il-preżenza ta’ Marija fostna,<br />
u wara kollox hija l-Madonna stess li tirrikmandana biex nitolbu għaliex it-talb iqarribna lejn Ġesù u jsaħħaħ<br />
fina l-imħabba u l-għaqda. Waqt li nittama li naraw lil xulxin dalwaqt, jekk tridu tiġu, għalikom il-bieb dejjem<br />
miftuħ għax tkunu milqugħa mill-komunità parrokkjali ta’ Anticoli Corrado. Lilkom ilkoll nawgura li l-Madonna<br />
tberikkom, u tagħtikom il-qawwa u l-kuraġġ biex niċċelebrawha: EVVIVA L-MADONNA TAL-ĠILJU .<br />
DON ANACLETO GIAGNORI<br />
Kappillan – Santa Vittoria VM – Anticoli Corrado<br />
27
MINN AFFILE (Ruma) - ITALJA<br />
Parrocchia S. Felicita Martire<br />
Carissimi,<br />
Ancora una volta ci avviciniamo ad onorare la Madonna del Giglio, come punto culminante della nostra devozione antica e<br />
sempre nuova.<br />
Una devozione che ci aiuta a contemplare, amare, imitare e pregare la Vergine Santissima che con cura Materna ci avvicina al<br />
figlio suo Gesù, perché non si può pensare a Gesù senza la sua Madre e nemmeno alla Madre senza il proprio Figlio.<br />
Maria e colei che prima di tutto ci fa conoscere il suo Gesù, poi ci insegna la strada per andare verso di Lui; ci indica la vera<br />
strada con tutte le sue esigenze: l’ascolto della Parola, la fedeltà agli<br />
insegnamenti, l’amorosa meditazione di tutti i suoi voleri.<br />
Noi amiamo chiamare Maria di Nazareth con il titolo di Madonna<br />
del Giglio per gli avvenimenti accaduti in mezzo al popolo, senza<br />
dimenticare però che la Madonna ha collaborato direttamente con<br />
Dio alla nostra salvezza e alla redenzione del mondo.<br />
Sono certo che la Vergine Maria occupi nella nostra vita una<br />
posizione di prestigio del tutto singolare sia come Madre di Dio e<br />
primizia della Chiesa, sia come modello della nostra·vita cristiana e<br />
sostegno sicuro dell’umanità intera.<br />
È bene puntualizzare che, se vogliamo raggiungere l’unione con<br />
Dio, dobbiamo essere uniti a Maria e affidarci totalmente a Lei.<br />
Questa è la-più profonda ragione della devozione che la Chiesa<br />
Cattolica ha verso la Madonna: Lei fece crescere Gesù nel suo grembo<br />
e cosi oggi deve formare Cristo in ognuno dei battezzati. Lei ce ne dà<br />
un immagine perfetta.<br />
Per questo la preghiamo così:<br />
0 Maria, noi ti invochiamo<br />
con il dolce nome di Madonna del Giglio.<br />
Tu che hai lo sguardo sempre rivolto<br />
al tuo Gesù, prendici per mano e lascia<br />
che camminiamo con Te,<br />
sollevaci fino al tuo cuore per attingervi<br />
un po’ di quell’ amore che rivolgi al tuo Figlio<br />
Ammettici nell’intimità della tua.casa,<br />
in quel sacrario di virtù.umane e cristiane<br />
che fu la tua benedetta famiglia<br />
con Gesù e Giuseppe.<br />
Donaci il gusto della vita semplice<br />
fatta di· lavoro e di preghiera,<br />
arricchita di affetti puri,<br />
consolata dalle intime gioie<br />
della comunione d’amore.<br />
Rendi le nostre famiglie come la tua,<br />
benedici il nostro impegno quotidiano,<br />
sostienici nelle difficoltà e can il tuo Giglio,<br />
o Maria, spargi nelle nostre famiglie<br />
il profumo del .tuo Gesù. Amen.<br />
Il Parroco<br />
Don Tancredi Ciancarella<br />
28
Messaġġ mill-Kappillan tal-Parroċċa Santa Felicita, Martri, f’Affile (RUMA) fejn issir<br />
il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju<br />
Għeżież,<br />
Għal darb’oħra qegħdin noqorbu biex nagħtu ġieħ lill-Madonna tal-Ġilju, bħala l-qofol tal-qima u d-devozzjoni<br />
tagħna. Devozzjoni li tgħinna nikkontemplaw, inħobbu, nimitaw u nitolbu lill-Verġni Mqaddsa li b’imħabba ta’<br />
Omm tressaqna lejn binHa Ġesù, għaliex wieħed ma jistax jaħseb f’Ġesù mingħajr Ommu u lanqas f’Ommu<br />
mingħajr BinHa.<br />
Marija hija dik li l-ewwelnett turina nkunu nafu lil Ġesù tagħHa, imbagħad tgħallimna t-triq li twassalna<br />
s’għandu; turina t-triq vera b’dak kollu li jinħtieġ; is-smigħ tal-Kelma Tiegħu, il-fedeltà lejn it-tagħlim Tiegħu, ilmeditazzjoni<br />
kollha mħabba tar-rieda Tiegħu.<br />
Aħna nħobbu nsejħu lil Marija ta’ Nazaret bit-titlu tal-Madonna tal-Ġilju minħabba l-ġrajjiet li seħħew fost<br />
il-poplu, mingħajr ma ninsew li l-Madonna kkollaborat direttament m’Alla għas-salvazzjoni tagħna u għall-fidwa<br />
tagħna. Jiena ċert li l-Verġni Marija tieħu fil-ħajja tagħna l-ewwel post ta’ prestiġju uniku kemm bħala Omm ta’<br />
Alla u l-ewwel Qaddisa tal-Knisja, kif ukoll bħala xempju tal-ħajja nisranija tagħna u għajnuna tal-umanità kollha.<br />
Tajjeb li niftakru dejjem li, jekk irridu l-għaqda m’Alla, jeħtieġ li nkunu magħquda ma’ Marija u nafdaw lilna<br />
nfusna b’mod sħiħ fiha.<br />
Din hija r-raġuni profonda tad-devozzjoni li l-Knisja Kattolika għandha lejn il-Madonna: Hi kabbret lil Ġesù<br />
fil-ġuf tagħha u hekk hija ssawwar lil Kristu f’kull min hu mgħammed. Hi ttina dehra perfetta tiegħu.<br />
Għalhekk nitolbuha b’dan il-mod;<br />
Aħna nsejħulek,<br />
O Marija,<br />
b’ dan il-ħlejju titlu<br />
tal-Madonna tal-Ġilju.<br />
Inti li ħarstek mixħuta dejjem<br />
lejn Ġesù Tiegħek, aqbdilna jdejna,<br />
u mexxina miegħek, indokrana,<br />
u erfagħna<br />
sa fejn qalbek, biex induqu wkoll aħna<br />
ftit minn dik l-imħabba li biha marbuta Int ma’ Ibnek,<br />
u hekk Ibnek jibqa’ magħna.<br />
Fid-dar Tiegħek ilqagħna, daħħalna ġewwa<br />
O xi ħlewwa;<br />
darek b’kull barka tabilħaqq mimlija<br />
familtek tabilħaqq mogħnija<br />
B’kull xorta ta’ virtù<br />
Li kont tgħix u għadek,<br />
Ma’ Ġużeppi u Ġesù.<br />
Dewwaqna l-ħajja sempliċi<br />
Kollha ħidma u talb,<br />
Ħierġa mil-qalb<br />
Bi ħsus ġewwinija mżejna,<br />
Mehdija bil-ferħ ta’ veru<br />
tal-vera mħabba fl-għaqda,<br />
O Marija,<br />
ara li tibqa’ dejjem ħdejna.<br />
Il-familji tagħna sawwar fuq Tiegħek,<br />
il-ħidma tagħna ta’ kuljum bierek,<br />
fil-hemm u l-ġrieħi għinna, u bil-Ġilju Tiegħek,<br />
O Marija,<br />
xerred fil-familji tagħna<br />
il-fwieħa ta’ Ġesù Tiegħek<br />
biex Hu u Int tibqgħu dejjem magħna.<br />
Ammen.<br />
Il-kappillan - DON TANCREDI CIANCARELLA<br />
NOTA EDITORJALI: It-traduzzjonijiet mit-<strong>Tal</strong>jan saru minn Dott. Gerald Bugeja.<br />
29
RepaiRs on all tYpes of caRs • tuRbo fitting<br />
• full caR seRvicing • pRe test foR vRt<br />
• Replacement of petRol engine to diesel • batteRies<br />
Christian Mifsud<br />
Owner<br />
1, Sejba Road, Mqabba ZRQ 09<br />
Tel: 21 640684 • Mob: 79 444 420<br />
Joanne’s Unisex Hairstylist<br />
Hair by Joanne<br />
Triq il-Mit˙na exactly corner with Triq ix-Xriek<br />
Offering all the professional service<br />
for your hairstyles<br />
Opening hours<br />
Monday<br />
Closed<br />
Tuesday To Friday 9.00am - 2.00pm<br />
3.00pm - 6.00pm<br />
saTurday<br />
Open all day till 7pm<br />
For an appointment<br />
call on 7920 1390
MARBUTA MAS-SNIN BIKRIJA TAL-KUMMISSJONI<br />
TAL-VARA TAL-MADONNA TAL-ĠILJU<br />
Il-Vara tal-Madonna tal-Ġilju bil-pedestall u l-induratura l-antika qabel l-1902 meta saret il-ġiljuwa tal-fidda.<br />
31
Fil-programm tal-festa tal-Madonna tal-Ġilju tal-2001<br />
kont ktibt artiklu bl-isem ‘L-Istatwa tal-Madonna tal-<br />
Ġilju fl-Imqabba: Misjub id-Dokument tat-<strong>Tal</strong>ba ta’<br />
Innocenzio Zammit’. 1 Meta nħares lura ngħid li dak<br />
l-artiklu kien fundamentali fl-istudju tal-kult lejn tal-<br />
Ġilju fl-Imqabba. Dan peress li fin-nuqqas tal-petizzjoni<br />
kien hemm ħafna spekulazzjoni dwar din l-istatwa. Dan<br />
inqata’ kollu bis-sejba ta’ dak id-dokument. Kultant<br />
l-istorja fiha l-iskerzi tagħha. Wara xhur sħaħ ta’<br />
Sibtijiet inqalleb il-petizzjonijiet fil-Kurja li ma wasslu<br />
għall-ebda riżultat, tgħarraft il-frustrazzjoni tiegħi lil<br />
ħabib riċerkatur li dak iż-żmien kien qed jirriċerka fil-<br />
Kurja – is-Sur Henry Bonanno. Hu wegħedni li ser<br />
iżomm attenzjoni partikolari għal dan id-dokument firriċerka<br />
tiegħu. Bħallikieku d-destin ried jgħin għaliex<br />
ftit ġimgħat wara infurmani li sab dik il-petizzjoni u li<br />
kienet proprju fil-wiċċ ta’ kaxxa li fetaħ.<br />
F’dan l-artiklu mhux ser nirrepeti dak li għidt<br />
fl-2001, għaliex nemmen bis-sħiħ li kull spazju ta’<br />
pubblikazzjoni għandu jintuża għal riċerka ġdida<br />
aktar milli għar-riċiklaġġ ta’ tagħrif li diġà jkun<br />
inħareġ. Minflok, ser inħarsu biss lejn il-protagonisti<br />
li wasslu biex din l-istatwa tiġi kummissjonata,<br />
maħduma, imdaħħla fil-knisja tal-Imqabba u mogħnija<br />
b’dekorazzjonijiet li jagħmluha aktar solenni u devota.<br />
Ser niffukaw fuq il-benefattur Innocenzio Zammit<br />
(in-Naxxari), l-istatwarju Giovanni Darmanin, ilbenefattur<br />
tal-istellarju l-Kanonku Paolo Pullicino, u<br />
l-benefattriċi tal-ġiljuwa tal-fidda s-Sinjura Giovanna<br />
Manché. Ir-rabta ma’ Pullicino u Manché huma<br />
konferma tal-istatus għoli li kienet tgawdi l-festa tal-<br />
Madonna tal-Ġilju. Dwar ir-rabta ma’ Manché għandi<br />
wkoll sodisfazzjoni personali. Fis-siegħat li kont<br />
inqatta ma’ missieri Ġużeppi (magħruf bħala Peppi<br />
s-Sagristan) kont ta’ kull sena nara l-ġiljuwa tal-fidda.<br />
Il-kitba minquxa fuq iz-zokk tagħha wassalni għallisem<br />
‘Giovanna Manché 1902’ u minn hemm bdejt irriċerka.<br />
Iżda hawn kienu l-kumbinazzjonijiet storiċi<br />
wkoll li wasslu għall-istorja kollha. Kien ir-rakkont<br />
tan-nanna Dejdi li tgħid li dik kienet Sinjura li tat ilwarda<br />
b’wegħda wara l-fejqan ta’ bintha. Dan konna<br />
ppublikajnieh bħala novella, għaliex riċerkatur serju<br />
jista’ jikteb biss fuq il-fatti u mhux fuq il-leġġendi. 2 Iddestin<br />
ried iżda li niltaqa’ mar-riċerkatur Dr Richard<br />
Manché li kkonferma minn storja bil-fomm fil-familja<br />
Manché kif ukoll minn dokumenti tal-familja. Qabel<br />
mewtu hu niseġ din l-istorja u ddokumentaha filprogramm<br />
tal-festa tal-Madonna tal-Ġilju tal-1998. 3<br />
Il-Benefattur Innocenzio Zammit<br />
Pass kruċjali f’din l-istorja kien il-kummissjoni talistatwa<br />
tal-Madonna tal-Ġilju fl-1876. Minkejja li<br />
l-Fratellanza tal-Kunċizzjoni kienet ilha 104 snin<br />
taħdem, u minkejja li ‘n-Naxxari’ kellu devozzjoni<br />
qawwija lejn il-Kunċizzjoni tant li mal-faċċata taddar<br />
tiegħu kellu statwa tal-Kunċizzjoni, 4 hu għażel<br />
Innocenzio Zammit<br />
li jikkummissjona statwa tal-Madonna tal-Ġilju u<br />
mhux tal-Kunċizzjoni. Dan hu ċar daqs il-kristall<br />
mid-dokumentazzjoni u ma jħalli l-ebda dubju ta’<br />
spekulazzjoni jew interpretazzjoni. Wieħed jista’<br />
jispekula l-kif u l-għaliex però żgur mhux it-titlu talistatwa.<br />
Li hu dokumentat ukoll kien li din l-istatwa<br />
saret meta l-festa tal-Madonna tal-Ġilju kienet tiġi<br />
ċċelebrata fit-tielet Ħadd ta’ Mejju u b’purċissjoni<br />
organizzata mill-Fratellanza tal-Kunċizzjoni u li kienet<br />
ilha ssir mill-anqas sa mill-1772. Naraw ftit il-proċess<br />
li wassal l-istatwa fil-knisja parrokkjali.<br />
Joħroġ ċar li Innocenzio kien speċjalist tal-ġebla<br />
u anke kien jesporta l-istess ġebla. Kellu l-kumpanija<br />
tiegħu bl-isem ta’ Messrs Innocenzio Zammit and Sons<br />
reġistrata fuq indirizz fi Strada Stretta l-Belt. Kellu<br />
wkoll biċċa art fil-Marsa mikrija mill-Gvern fejn kien<br />
jaħżen il-blokok tal-ġebel sabiex jiġu esportati barra<br />
minn Malta. Aktar ’il quddiem trawwmu uliedu Mikiel<br />
u Nikola f’dan il-qasam u anke sibt każ ta’ tilwim dwar<br />
min kien is-suċċessur biex jieħu din il-konċessjoni<br />
mill-Gvern.<br />
It-talba ta’ Innocenzio Zammit ‘in-Naxxari’ lill-<br />
Kurja saret qrib il-wasla tal-istatwa għaliex hu jgħid li<br />
l-istatwa li kkummissjona kienet waslet biex titlesta u<br />
t-talba li għamel kienet aktar biex tiddaħħal fil-knisja<br />
parrokkjali tal-Imqabba u titqiegħed fil-kappellun tal-<br />
Kunċizzjoni milli biex tinħadem. Il-petizzjoni tradotta<br />
għal Malti tgħid hekk:<br />
33
• Facials (pigmentation, wrinkles, acne…)<br />
• Body massages (aromatherapy, stone therapy, indian head…)<br />
• Gym massage for face (lifting)<br />
• Reflexology treatment<br />
• Manicure/Pedicure (removing of corns & calluses)<br />
• Waxing<br />
• Electrolysis<br />
• Nail extensions (acrylic, gels & wraps)<br />
• Nail art<br />
• Eyelash/Eyebrow tinting<br />
• Professional makeup for all occasions (weddings, theatre…)<br />
Mob: 7909 1799<br />
For your<br />
Wedding Flowers, Holy Communion,<br />
Head Dresses, Engagement Parties,<br />
Funerals, Bouquets for feasts,<br />
Wedding Invitations, Souvenirs,<br />
Tulle & Accessories for all occasions<br />
Cassar Florist<br />
(taz-zizzu)<br />
Triq ÌuΩeppi Mattew Callus, Ûurrieq<br />
(near Aida Hall)<br />
Tel: 2164 0501 / 9946 7457 / 9989 7385
Il-petizzjoni sabiex l-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju tiddaħħal fil-knisja tal-Imqabba<br />
Lill-Eċċ. Reverendissimu<br />
Innocenzio Zammit qaddej umli tal-Eċċ.<br />
Reverendissimu jesponi: - Wara li ħadt ilpermess<br />
tagħkom, u anke tal-kappillan<br />
ordnajt li tinħadem statwa li tirrapreżenta<br />
lill-Verġni taħt it-titlu tal-Ġilju, liema statwa<br />
tinsab kważi lesta – il-flus għal din l-istatwa<br />
ser jiġu mill-istess kummissjonant u rikorrent<br />
u parti mill-kontribuzzjoni tal-pubbliku.<br />
Għalhekk ir-rikorrent jitlob bl-umiltà<br />
kollha lill-Eċċ. Rev. Tagħkom sabiex tagħtu<br />
l-permess sabiex din l-istatwa titpoġġa fil-<br />
Knisja Parrokkjali tal-Imqabba ġo kaxxa talħġieġ<br />
[niċċa] fil-kappellun tal-Kunċizzjoni<br />
fejn ma toħloq l-ebda skomdu.<br />
Il-Kappillan tal-Imqabba u<br />
Innocenzio Zammit<br />
l-firma ta’ Innocenzio Zammit fuq il-petizzjoni<br />
Fl-ebda parti ta’ din it-talba ma ssir referenza<br />
għall-istatwa bħala tal-Kunċizzjoni u lanqas il-<br />
Fratellanza tal-Kunċizzjoni ma hi involuta. L-uniku<br />
referenza hi għall-kappellun tal-Kunċizzjoni fejn hu<br />
jgħid din għandha titpoġġa u fejn skont hu ma toħloq<br />
inkonvenjent għal ħadd. B’hekk wieħed ma jistax<br />
jifhem kif mas-snin kien hemm min ħareġ b’teoriji<br />
li din hi statwa tal-Kunċizzjoni. Barra minn hekk<br />
insibu l-konferma li l-ħlas kien ser isir parti mill-istess<br />
benefattur u parti minn ġbir pubbliku. Il-permessi għal<br />
dak kollu kienu diġà nġabu mingħand il-kappillan<br />
ta’dak iż-żmien Dun Franġisk Vella. Dan il-proċess<br />
wassal sabiex tinħadem l-istatwa li nġabet l-Imqabba<br />
fil-21 ta’ Mejju 1876.<br />
35
<strong>Tal</strong>-Bazzi<br />
Joseph & Julian Farrugia<br />
Ìarr ta’<br />
©ebel, ramel u torba,<br />
Ωrar u xog˙ol bil-gafef u tractor,<br />
˙sad u ˙art<br />
12, Warda tal-Ìilju,<br />
Triq in-Nazzarenu, Mqabba<br />
mob: 9988 7021<br />
mob: 9987 7175<br />
tel: 2168 3409
L-istatwarju Giovanni Darmanin<br />
Mhux l-iskop li nidħol fil-bijografija ta’ Darmanin<br />
għaliex dan diġà sar b’tant reqqa mill-Professur Horace<br />
Vella f’pubblikazzjoni oħra tas-Soċjetà Mużikali<br />
Madonna tal-Ġilju. 5 Għal dawk li jridu sommarju<br />
ta’ dik il-pubblikazzjoni, id-direzzjoni tal-dan il-<br />
<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> ħasbet biex ikun hemm din ilfaċilità<br />
f’artiklu ieħor miktub mill-istess awtur li qed<br />
jidher f’dan il-programm. 6<br />
Il-Kanonku Pullicino jorbot ismu<br />
mal-istatwa tal-Ġilju<br />
Il-Kanonku Pawlu Pullicino kien figura nazzjonali li<br />
ddistingwa ruħu fil-kamp edukattiv li fih kien speċjalista<br />
kif ukoll Direttur tas-settur. Minbarra dan il-qasam, hu<br />
kien ukoll ekkleżjastiku distint, kif ukoll benefattur talarti<br />
sagra f’diversi knejjes Maltin.<br />
Paolo Pullicino twieled fil-15 ta’ Awwissu tal-<br />
1815 iben is-Sinjura Marianna xebba Schembri u Dr<br />
Arcangelo Pullicino. Ġie mgħammed jum wara ġewwa<br />
l-knisja tal-Portu Salvu, fil-belt Valletta. Il-parrini<br />
kienu n-nannu Dr Gabriele Pullicino u s-Sinjura Maria<br />
Pullicino, iz-zija tat-tarbija. Ingħata l-ismijiet ta’ Paolo,<br />
Antonio, Giovanni Maria, Filippo, Rocco u Gabriele. 7<br />
Ir-rabta tal-familja Pullicino mal-Imqabba bdiet<br />
meta fl-1814 l-Isqof Ferdinando Mattei ta l-kappella<br />
tad-Duluri (dak iż-żmien bl-isem tal-Assunta) bħala<br />
Jus Patronatus lil Dr Giovanni Schembri, Assessur<br />
fil-Kurja tal-Isqof. 8 Kien hu li biddel l-isem għal ‘tad-<br />
Duluri’ u bena zuntier imdawwar bil-balavostri. Flistess<br />
żmien inżergħu s-siġar taż-żebbuġ li sas-snin<br />
tmenin kienu sinonimi ma’ din il-kappella. 9<br />
Iżda din il-knisja kellha storja ferm aktar antika<br />
minn hekk. Dettalji dwar il-knisja l-antika jinstabu<br />
fil-Viżti Pastorali tal-Isqof Cagliares fl-1615 u l-Isqof<br />
Balaguer fl-1658.<br />
...si celebrano in essa chiesa altre 6 messe<br />
lette nelle altre sei festivita’ della B.V in detto<br />
altare, invece nella Colezione che si slea<br />
distribuire nei primi Vesperi dell’ Assunta, alli<br />
quali sono tenuti Dn Francesco e Don Rocco<br />
Agius, Fratelli della Micabiba, come possessori<br />
d’uno luogo di Case presso detta Chiesa. Sub ie<br />
IV Maii 1679 nella Visita del Vescovo Molina<br />
comparve Dn. Francesco Agius e s’obbligo’ di<br />
pagare ? 40 in contanti per la rifabbricazione di<br />
detta Chiesa che e’ assai angusta...<br />
F’manuskritt bid-data tal-1680 il-knisja li kienet<br />
diġà bl-isem tad-Duluri tiġi deskritta bħala waħda<br />
miżmuma tajba mill-Prokuratur tagħha. Hu kien<br />
jorganizza l-festa kif ukoll iqassam l-ikel li joħroġ minn<br />
obbligu fuq għadd ta’ djar imħollija minn Giovanni<br />
Agius mill-Imqabba. Dawn id-djar fl-1658 kienu<br />
L-istatwarju Giovanni Darmanin<br />
Il-Kanonku Paolo Pullicino<br />
jappartjenu għal Don Francesco Agius, iben Giovanni<br />
u l-werriet, kif wkoll ibnu l-ieħor Don Rocco Agius, u<br />
Marija ommhom. Il-knisja hi deskritta bħala tletin pass<br />
bogħod minn dik parrokkjali. 10<br />
Ir-relazzjoni tal-Kononku Pullicino mal-Imqabbin<br />
ma kinitx waħda tas-Sinjur li jagħmel żjara xi kultant.<br />
Jidher li kien hemm interazzjoni qawwija mal-<br />
Imqabbin, għalkemm wieħed irid jammetti li ħafna<br />
drabi t-transazzjonijiet kellhom natura ta’ negozju. 11<br />
Kien fl-1874 meta Pullicino ħallas għal-lampier<br />
għal quddiem l-altar tal-kor tal-knisja parrokkjali tal-<br />
Imqabba. 12 Hu stess jirrakkonta wkoll żjara lill-fdalijiet<br />
37
tat-torri tal-Wilġa akkumpanjat mill-qassis Imqabbi<br />
Dun Vinċenz Caruana. 13 Fl-istess volum jitkellem dwar<br />
il-kwadru ta’ San Pawl fil-knisja tal-Imqabba kif ukoll<br />
dwar brevjar li nstab fil-knisja parrokkjali. 14 Fis-17 ta’<br />
Marzu 1873 Dr Salvatore Farrugia minn Corfu kiteb<br />
biex isaqsi dwar binja ta’ djar li jmissu mal-proprjetà<br />
ta’ Pullicino fl-Imqabba, u li Farrugia kien qed jgħid li<br />
huma tiegħu. 15 Il-Kanonku Pullicino kien devot kbir tal-<br />
Immakulata Kunċizzjoni u kien jippriedka wkoll favur<br />
dan il-privileġġ. Dan jixhduh id-diversi priedki tiegħu. 16<br />
Proprju ftit aktar minn ġimagħtejn qabel ma l-vara<br />
tal-Madonna tal-Ġilju maħduma minn Ġiovanni<br />
Darmanin twasslet l-Imqabba, l-Kanonku Pullicino<br />
ffirma kuntratt mal-Gvern sabiex biċċa art li tmiss<br />
mal-kappella tad-Duluri tinxtara minnu. Il-kuntratt<br />
sar fit-3 ta’ Mejju 1876 quddiem in-Nutar tal-Gvern<br />
Dr Saverio Camilleri u l-Kollettur ta’ Erarju Pubbliku<br />
Dr Gio Batta. Trapani. 17 Din kienet biċċa art biswit<br />
id-dar li llum tospita l-Kunsill Lokali tal-Imqabba kif<br />
ukoll l-Għassa tal-Pulizija. Kien fl-istess dar li kienet<br />
tinżamm l-istatwa tal-Immakulata Kunċizzjoni li llum<br />
hi proprjetà tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju.<br />
Id-dokument li jikkonferma li l-istatwa tal-<br />
Kunċizzjoni tal-injam li x’aktarx tmur lura għas-seklu<br />
sittax kienet tal-Kanonku Paolo Pullicino hu l-volum<br />
506 tal-ACM mill-Arkivju tal-Kattidral. Il-volum li<br />
semmejna jiġbor fih id-deskrizzjoni tad-dar li fiha<br />
kienet l-istatwa u f’paġna 56 tgħid hekk:<br />
… balcone di pietra scoperto nella detta<br />
piazza, nicchia con una Statua della B. Vergine<br />
dell Concezione e camera su quella che procede<br />
l’ alcovo del ..... , gabinett e scale sulla... 18<br />
M’hemmx dubju li l-istatwa kkonċernata hija l-istess<br />
waħda li llum hija proprjetà tas-Soċjetà Mużikali tal-<br />
Ġilju għaliex baqgħet fl-istess niċċa sakemm fl-1992<br />
ġiet rilaxxata mill-werrieta kif ukoll mill-Awtoritajiet<br />
tal-Pulizija li dak iż-żmien kienu l-kerrejja ġewwa<br />
l-istess għassa tal-pulizija.<br />
Devozzjoni oħra ferm għal qalb il-Kanonku<br />
Pullicino kienet dik ta’ San Ġużepp. Fost ir-renti li<br />
kienu jappartjenu lilu kien hemm dik minn biċċa art ta’<br />
Landar li minnhom kellu sehem / benefizzju l-artal ta’<br />
San Ġużepp fil-Parroċċa tal-Imqabba. 19<br />
Ir-rabta tal-Kanonku Pullicino mal-vara tal-<br />
Madonna tal-Ġilju hi dokumentata fl-ittra fil-ġurnal La<br />
Rigenerazione tat-8 ta’ Ġunju 1876. 20 Minn din l-ittra<br />
joħroġ li għal festa ta’ dik is-sena Pullicino ħallas iddijadema<br />
tal-fidda tal-istatwa, lampier sabiħ maħdum<br />
f’Ruma, ventaltar u leġiju tal-fidda u affarijiet oħra.<br />
Din hi prova ċara tar-rabta ta’ dan il-persunaġġ ta’<br />
statura nazzjonali mal-vara tal-Madonna tal-Ġilju tal-<br />
Imqabba.<br />
Giovanna Manchè<br />
Giovanna Manchè<br />
tirregala l-ġiljuwa tal-fidda<br />
Giovanna twieldet nhar is-7 ta’ Settembru 1845, bint<br />
il-Kaptan Vincenzo Micallef u Teresa née Inglott.<br />
Twieldet u għexet f’Bormla sal-1863 u ma jeskludix li<br />
dan nissel fiha minn ċkunitha mħabba lejn l-Immakulata<br />
u mhux eskluż ukoll it-titlu Madonna tal-Ġilju peress li<br />
hu dokumentat li l-Bormliżi wkoll kienu jiċċelebraw<br />
il-Madonna tal-Ġilju. Fl-età ta’ 18-il sena żżewġet<br />
lill-Kurunell Engerer li kien Postmaster General.<br />
Minn dan iż-żwieġ li minnhu romlot fl-1871, kella<br />
tifel Henry (1871-1920). F’dan il-perjodu Giovanna<br />
kienet toqgħod f’numru 33 Strada Alessandro fil-Belt<br />
Valletta (fejn illum il-ġurnata hemm Burger King<br />
biswit il-Parlament ta’ Renzo Piano). Minn hawn<br />
innamrat mar-tieni raġel tagħha, Lorenzo Manché li<br />
kien joqgħod f’numru 112, Triq l-Ifran, flimkien ma’<br />
missieru Giovanni (1816-1886), li kien arġentier u<br />
ommu Euphemia nèe Calleja. Kienet l-istess Giovanna<br />
li kitbet lil Lorenzo u pproponietlu li jiżżewġu. Dan fih<br />
innifsu juri l-istatus soċjali għoli li kellha din il-mara. 21<br />
Lorenzo kien ħabib tal-Professur Salvatore Pisani<br />
li kien jiġi l-kuġin ta’ Giovanna. Pisani kien jammira<br />
ferm lil Lorenzo tant li fl-1870 ħallaslu l-vjaġġi lejn<br />
Londra u Pariġi sabiex jispeċjaliżża fl-Oftalmoloġija.<br />
Dan il-kuntatt għen mhux ftit sabiex iseħħ iż-żwieġ<br />
bejn Giovanna u Lorenzo fil-21 ta’ Novembru 1872,<br />
ġewwa l-knisja tal-Vitorja fil-Belt Valletta. Hi kellha<br />
27 sena u hu kellu 25 sena.<br />
Minn dan iż-żwieġ Giovanna kellha sebat itfal kif<br />
ukoll rabbiet lil Henry Engerer li wara sar Post Master<br />
General. Mit-tfal li għexu kien hemm Ellen mart Ignazio<br />
Psaila MD, Charles li laħaq tabib u kompla fuq il-passi<br />
ta’ missieru bħala speċjalista tal-għajnejn u surġent fl-<br />
Armata. Kien hemm ukoll Maria li żżewġet lil George<br />
39
Konklużjoni<br />
L-istorja tal-vara tal-Madonna tal-Ġilju issa hi magħrufa<br />
kollha u nafu li ma’ kinitx xi statwa tal-Kunċizzjoni<br />
mlaqqma tal-Ġilju. Nafu li saret b’inizjattiva mil-lajċi<br />
u mhux mill-intern tal-knisja. Nafu wkoll li ntlaqgħet<br />
b’ferħ u pompa kbira fir-raħal. Ġibdet mill-ewwel<br />
ġranet l-ammirazzjoni ta’ nies ta’ livell għoli u ta’<br />
speċjalizazzjoni artistika kbira. L-ismijiet ta’ Pullicino<br />
u Manchè huma ċerifikat ċar għal kwalitajiet artistiċi<br />
kbar li tippossjedi din l-istatwa.<br />
Il-ġiljuwa tal-fidda<br />
regalata minn<br />
Giovanna Manchè<br />
Falzon LP, avukat tat-tajjeb u Eleonora li żżewġet lil<br />
Ġużeppi Attard, impjegat promettenti fiċ-Ċivil.<br />
Huwa impressjonanti l-kultura u ħiliet ta’ din ilpersuna.<br />
Bdiet titgħallem il-pittura għand Girolamo<br />
Gianno fi Triq Franco l-Belt u kienet kemm tiskultura<br />
kif ukoll kollezzjonista ta’ bolli u postcards. Kienet<br />
tikkoltiva l-ġnien u xxettel il-pjanti. Kienet dilettanta<br />
tat-tisjir u wkoll l-ibbalzmar tal-għasafar. Dan iddelizzju<br />
wassal sabiex għallmet lil neputiha jimmonta<br />
l-iskeletru ta’ pappagall li permezz tiegħu rebaħ premju<br />
fl-Empire Exhibition fl-1924. Il-ġibda li kellha għallivvjaġġar<br />
wassalha sabiex takkumpanja lil żewġha<br />
għal diversi kungressi mediċi f’diversi bliet Ewropej<br />
għan-nom tal-British Ophthalmic Society.<br />
L-akbar ħidma li għamlet Giovanna fil-qasam<br />
karetatevoli kien it-twaqqif tal-Istituto Oftalmico fil-<br />
Ħamrun flimkien ma’ żewġha Lorenzo u binha Charles.<br />
Hi ħallset l-ispejjeż kollha sabiex jitmexxa dan iċċentru<br />
li kien joffri trattament lill-pazjenti mingħajr<br />
l-ebda ħlas.<br />
Kien fl-1902 li ġara avveniment li rabat lil din ilfamilja<br />
mal-vara tal-Madonna tal-Ġilju fl-Imqabba.<br />
Waħda mit-tfal ta’ Giovanna, Eleonora, intlaqtet mis-<br />
Sandfly Fever. Is-seftura li dak iż-żmien kienet taħdem<br />
mas-Sinjura Manchè nzertat mill-Imqabba u ħeġġet<br />
lil Giovanna sabiex tagħmel wegħda mal-Madonna<br />
tal-Ġilju u bħala rigal tagħti ġiljuwa tal-fidda peress<br />
li dik li kienet tintuża mal-istatwa kienet tkun waħda<br />
naturali. It-tifla fil-fatt fieqet u l-ġiljuwa ngħatat. Mhux<br />
magħruf jekk is-Sinjura Manchè għandhom jirreferu<br />
għall-persuna involuta bħala ‘Aunt Lily’. Sa fejn jidher<br />
din kienet l-uniku konnessjoni tal-familja Manchè malparroċċa<br />
tal-Imqabba.<br />
Meta fl-1910, żewġha xtara dar fi Strada Marina<br />
l-Gżira hi marret toqgħod hemm. Hu miet fl-1921 u<br />
Giovanna ħalliet din id-dinja fit-28 t’April 1921 fl-età ta’<br />
75 sena. Tinsab midfuna fiċ-Ċimiterju tal-Addolorata<br />
u fuq il-qabar wieħed isib monument b’bust tal-bronż<br />
ta’ Lorenzo li jfakkar għal dejjem din il-familja nobbli<br />
fil-ġid iżda aktar fl-opri ta’ benevolenza tagħhom.<br />
CHARLES J. FARRUGIA<br />
BA(Hons), PG. Dip. Rec. Mgmt. (N’Castle), MA(Melit), MA(Lond)<br />
_____________<br />
1 Charles J. Farrugia, ‘L-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju fl-Imqabba: Misjub<br />
id-Dokument tat-<strong>Tal</strong>ba ta’ Innocenzio Zammit’, fil-<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Ġilju, 2001, L-Imqabba, Malta, pp. 57-61.<br />
2 Anthony Grech, Novella: Il-Ġiljuwa tal-vara tal-Madonna tal-Ġilju, fil-<br />
<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju, 1992, Soċjetà Mużikali Madonna<br />
tal-Ġilju, l-Imqabba<br />
3 Richard Manché, ‘Giovanna Manché (1845-1921): Il-Benefattriċi tal-Ġiljuwa<br />
tal-Fidda għall-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju’, fil-<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Ġilju, 1998, pp. 61-63.<br />
4 Ara Charles Farrugia (ed.), Sicut Lilium: Devozzjoni u Ritwal tul is-Sekli,<br />
Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju, l-Imqabba, Malta, 2012, p. 91.<br />
5 Horace Vella, Gianni Darmanin u l-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba,<br />
<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju, Soċjetà Mużikali Madonna<br />
tal-Ġilju, l-Imqabba, <strong>2016</strong>.<br />
6 Ibid.<br />
7 ACM, Misc vol. 507.<br />
8 Giovanni Schembri miet fl-10 ta’ Marzu 1820 fil-Belt Valletta iżda ndifen<br />
fl-Imqabba proprju fil-kripta tal-istess kappella tad-Duluri.<br />
9 Dwar l-istorja sħiħa tal-kappella tad-Duluri fl-Imqabba mill-oriġini tagħha<br />
qabel l-1500 sa meta saret l-istatwa mill-Imqabbi Ġlormu Dingli fl-1977 ara<br />
Charles Farrugia, ‘Il-kappella tad-Duluri fl-Imqabba’, fil-Mument, 6 ta’ April<br />
1997, p. 22.<br />
10 Arkivju tal-Katidral, Mdina. ACM, 509, p. 128.<br />
11 ACM, Misc vol. 508. Insibu transazzjoni bid-data tal-21 ta’ Mejju 1808 li<br />
fiha kienu involuti Giovanni Ghigo iben Gio Maria u Catarina bint il-mejjet<br />
Lorenzo Balzan. Pullicino jgħid kif fl-1 ta’ Diċembru kien xtara b’kuntratt<br />
quddiem Corrado Azzopardi mingħand Antonio Galea ta’ Tereż mill-Imqabba<br />
un tumuno di terreno u li għalih fl-4 Maggio 1847 irċieva il saldo. Fis-27 ta’<br />
Jannar 1853 Pullicino reġa’ kkonkluda kuntratt quddiem Antonio Azzopardi<br />
li permezz tiegħu xtara un tumuno della clausura ta’ Scintin (illum ix-Xantin)<br />
għal 250 skont l-istima. Fit-22 ta’ Ġunju 1875 b’att quddiem in Nutar Frendo<br />
l-Kanonku Pullicino kera għalqa għal erba’ snin lil Innocenzo Bondin mill-<br />
Imqabba, bi ħlas li ried isir mill-1 ta’ Lulju 1875.<br />
12 Arkivju tal-Università, Fondo Pullicino, Ms 87, f. 90v. Il-petizzjoni li saret<br />
fis-27 ta’ Novembru 1874 tibda hekk: Siccome era pervenuto a mia notizea<br />
che l’Altare della B.V. Assunta in cielo, posto nel coro della Chiesa Parroc. Di<br />
questo casale non sia provveduto nei giorni solenni di un decente lampadaro;<br />
e disideroso io di promovoree al miglor modo che posso l’accresiamento<br />
del culto della Verg. Ssma mi sono fatto premura, trovandomi ultimamente<br />
in Parigi, di procurare da una delle migliore fabbriche di questa Capitale un<br />
lampadaro di metallo argentato in parte, ed in parte dorato, per presnetarlo e<br />
donarlo alla detta chiesa ... Ir-rikors hu ffirmat ukoll minn Dun Ġużepp Galea,<br />
Viċi Kurat tal-knisja tal-Imqabba u approvat fit-8 ta’ Diċembru 1874, propjrju<br />
jum il-Kunċizzjoni.<br />
13 Ibid., Ms. 67, f. 95 v, r.<br />
14 Ibid., Ms 67, fo. 154 v. Trovato nella Chiesa parrochiale di micabiba un<br />
antico breviario stampata a qual che sembra verso il 1719 nel quale rinviers.<br />
Tra le appendic l’ufficio. Advento S. Pauli in Insulam Melitan...<br />
15 Ibid., Ms. 87, f. 52v.<br />
16 Ibid., Ms.32. F’wieħed minn dawn li għamel fl-okkażjoni tal-Beata Vergine<br />
dele Grazie protettriċi taż-żgħażagħ fil-knisja ta’ Santa Maria ta’ Ġesù fil-Belt<br />
Valletta fl-1844 hu jgħid hekk: Maria e’ senza peccato originale, e’ concepita<br />
senza. Fuorvi (e’ vero) un tempo, in cui da molti erasi voluto creder che non<br />
prima, ma qualche istante dopo il di Lei concepimento?, Maria fosse rimasta<br />
libera dalla macchia del nostro comune peccato. Pero’ questo tempo non e’ piu’.<br />
17 ACM, Misc. 510.<br />
18 ACM, 506, 56. Nixtieq inrodd ħajr lis-Sur Mario Gauci, responsabbli fl-<br />
Arkivju tal-Kattidral tal-Imdina għall-għajnuna tiegħu.<br />
19 ACM Vol 506 f.753 -754 r.<br />
20 ‘Festività Religiosa’ fl-La Rigenerazione, 8 ta’ Ġunu 1876, p. 2.<br />
21 Richard Manché, ‘Giovanna Manché (1845-1921): Il-Benefattriċi tal-Ġiljuwa<br />
tal-Fidda għall-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju’, fil-<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Ġilju, 1998, p. 63.<br />
41
Blue Creek Restaurant<br />
Għar Lapsi, L/O Siġġiewi, Malta<br />
T: (+356) 2146 2800 | (+356) 2146 2786 • E: info@bluecreekmalta.com<br />
Under new Management<br />
www.bluecreekmalta.com
U L-ISTATWA TAL-MADONNA TAL-ĠILJU TAL-IMQABBA<br />
Daħla<br />
F’dan l-artikolu ser ngħidu xi ħaġa dwar Ġanni<br />
Darmanin, l-iskultur tal-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju<br />
tal-Imqabba, niesu, u xi xogħlijiet li għamel. Ġa nkiteb<br />
fuq ħajjet dan l-iskultur u marmista, 1 kif ukoll fuq meta<br />
u kif inġiebet l-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju ġewwa<br />
l-Imqabba. 2 F’dan l-artiklu ser nagħmel sommarju ta’<br />
dak li nkiteb fuq dan is-suġġett importanti għall-festa<br />
tal-Madonna tal-Ġilju.<br />
L-Introduzzjoni tal-Istatwa tal-<br />
Madonna tal-Ġilju ġewwa<br />
l-Imqabba<br />
L-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju nġiebet fl-Imqabba<br />
fil-21 ta’ Mejju, 1876, xogħol Ġanni Darmanin, blinizzjattiva<br />
ta’ Innoċenz Zammit. It-titlu tagħha kien<br />
dak tal-Madonna tal-Ġilju, u mhux tal-Kunċizzjoni.<br />
Il-ħidma biex tkun akkwistata din l-istatwa bdiet<br />
madwar l-1874 skont petizzjoni li kien għamel l-istess<br />
Innoċenz Zammit. L-istatwa ttieħdet l-ewwel fid-dar<br />
tal-istess benefattur, u saret mill-kartapesta. Innoċenz<br />
Zammit kellu kumpanija tal-esportazzjoni tal-ġebla<br />
Maltija li kien iżomm fil-maħżen mikri lilu mill-Gvern<br />
fil-Marsa. Il-petizzjoni ta’ Innoċenz Zammit lill-Kurja<br />
instabet fl-Arkivju tal-Kurja minn Henry Bonanno<br />
fuq l-inizzjattiva tal-Arkivista Charles J. Farrugia, li<br />
ppubblikaha, kif jidher fuq, fl-2001. Fiha Innoċenz<br />
jgħid li kellu l-permess kemm tal-Kurja kif ukoll tal-<br />
Kappillan tal-Imqabba li jikkummissjona x-xogħol<br />
fuq vara espressament taħt it-titlu tal-Madonna tal-<br />
Ġilju. Hu jgħid ukoll li kien qed iħallas parti millispejjeż<br />
biex issir il-vara. It-talba tiegħu kienet biex din<br />
l-istatwa, meta titlesta, titqiegħed f’niċċa fil-Kappellun<br />
tal-Kunċizzjoni. Il-petizzjoni ma tagħti la d-data ta’<br />
meta nkitbet, u lanqas isem l-iskultur. Nafu, però, li<br />
għamilha Ġanni Darmanin kemm mir-rapport li deher<br />
fil-Corriere mercantile maltese (8.5.1876), 2, u f’La<br />
generazione (8.6.1876), u kemm minn studju li sar<br />
bejn l-istatwa tal-Madonna tal-Karità, iffirmata minnu,<br />
ġewwa Vittoriosa u dik tal-Madonna tal-Ġilju ġewwa<br />
l-Imqabba, liema studju jiddistingwi dawn iż-żewġ<br />
statwi minn statwi oħra tal-Madonna magħmula minn<br />
ħuh, Karlu Darmanin. 3<br />
1 H.C.R. Vella (2009).<br />
2 L. Zahra (1997), 107-109; Ch.J. Farrugia (2001), 55-61; M. Sciberras (2006);<br />
79-85; Ch.J. Farrugia (2012a), 92; S. Mercieca (2012), 183; Ch.J. Farrugia<br />
(2012b), 315-319, u S. Debono (2012), 466-470.<br />
3 H.C.R. Vella (2009), 31-35. Ara wkoll isfel nett.<br />
Il-Familja ta’ Ġużeppi u Marija<br />
Darmanin, Missier u Omm Ġanni<br />
Darmanin<br />
Ġanni Darmanin twieled minn Ġużeppi u Marija<br />
Cumbo fil-Belt Valletta fit-3 ta’ April, 1817, u tgħammed<br />
l-għada bl-isem ta’ Ġwanni Pawlu, Wiġi, Pietru, Paskal<br />
u Rożarju fil-Knisja Parrokkjali ta’ San Pawl Nawfragu<br />
fil-Belt Valletta: il-parrini tiegħu kienu Antonju<br />
Schembri, bin Alessandru, u Ġwanna Farrugia, mart<br />
Mikiel, minn Valletta. 4 Missieru u ommu żżewġu fl-<br />
4 Ġanni Darmanin ma twelidx fl-1816, kif jingħad f’A. Bonnici (1998), 122.<br />
Barra minn hekk, huwa ma kienx l-ewwel wild tal-familja Darmanin, kif<br />
ser jiġi muri iktar ’l isfel, u ismu ma kienx Ġwanni, imma Ġwanni Pawlu,<br />
għaliex bejn Ġwanni u Pawlu ma hemmx sinjal ta’ punteġġatura: ara A(rkivju)<br />
P(arrokkjali) S(an) P(awl) V(alletta), Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
43
istess Kolleġġjata fit-13 ta’ Lulju, 1807. 5 Għal xi żmien<br />
huma kienu jgħixu fil-Belt: tant hu hekk, li l-ewwel tfal<br />
ta’ Ġużeppi u Marija Darmanin, missier u omm Ġanni,<br />
twieldu fil-Belt u tgħammdu fl-istess parroċċa:<br />
1. Emanuela, li twieldet f’c.1806, u żżewġet lil<br />
Ġwanni Bonnici, bin Ġwakkin u Ewfemja<br />
Grabele, minn Senglea, fil-5 ta’ Ottubru, 1828,<br />
fil-Knisja Parrokkjali ta’ Senglea; 6<br />
2. Vinċenz, li twieled fis-7 ta’ Ġunju, 1808, u<br />
tgħammed l-għada: il-parrini kienu Ġwanni<br />
Marija Darmanin, missier missieru, u Anna<br />
, bint Filippu, ħu missieru, u<br />
għalhekk il-kuġina tat-tarbija, minn Senglea; 7<br />
Vinċenz iżżewweġ lil Marija Vinċenza, u kienu<br />
joqogħdu f’Senglea, tant li martu mietet hemm<br />
fl-20 ta’ Novembru, 1839, u ndifnet fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ Senglea; 8<br />
3. Salvu, li twieled f’c.1808, u żżewweġ lil Marija<br />
Anna Frendo, bint Ġlormu u Marija Anna<br />
Rossi, fil-Knisja Parrokkjali ta’ Senglea fil-21<br />
ta’ Awwissu, 1833; 9<br />
4. Marija, imsemmija għal omm missierha, li<br />
twieldet fl-4 ta’ Marzu, 1810, u tgħammdet<br />
l-għada: il-parrini kienu Ġużeppi Dimech, bin<br />
Filippu, u Marija Degiorgio, mart Beninju,<br />
minn Valletta; 10<br />
5. Mikiel, li twieled fil-15 ta’ Frar, 1812, u<br />
tgħammed l-għada, imsemmi għal missier<br />
ommu: il-parrini kienu Salvu Darmanin, bin<br />
Ġwanni , ħu missieru, u Madalena<br />
Darmanin, mart Ġwanni , omm<br />
missieru, minn Senglea; 11 Mikiel iżżewweġ lil<br />
Marija Grima. Dawn kellhom minn tal-inqas<br />
tifel wieħed, imwieled f’Senglea u mgħammed<br />
fil-Knisja Parrokkjali: Ġużeppi, li twieled fit-<br />
3 ta’ Frar, 1836, u tgħammed fl-istess jum: ilparrini<br />
kienu Marija Darmanin, omm missieru; 12<br />
6. Karmela, li twieldet u tgħammdet fis-16 ta’<br />
Ġunju, 1814: il-parrini kienu Emanuel Lanzon,<br />
bin Salvu, minn Valletta, u Karmela Bellia, mart<br />
Vinċenz, minn Senglea; 13 din mietet fil-Belt<br />
Valletta ta’ għaxar xhur fit-8 ta’ April, 1815, u<br />
ndifnet fil-qabar tal-antenati tagħha fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ Senglea dakinhar stess; 14<br />
7. Ġwanni Pawlu, l-iskultur tagħna, imsemmi fuq<br />
u iktar ’l isfel, u<br />
8. Beatriċe, li twieldet fit-12 ta’ Lulju, 1819, u<br />
tgħammdet l-għada, 15 imsemmija għal omm<br />
5 A.P.S.P.V., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
6 A(rkivju) P(arrokkjali) S(englea), Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
7 A.P.S.P.V., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
8 A.P.S., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
9 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
10 A.P.S.P.V., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
11 A.P.S.P.V., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
12 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
13 A.P.S.P.V., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
14 A.P.S., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
15 A.P.S.P.V., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
ommha: din iżżewġet lil Franġisku Saverju<br />
Cachia, bin Franġisku u Marija Sciriha, fit-<br />
3 ta’ Mejju, 1840, fil-Knisja Parrokkjali ta’<br />
Senglea. 16 Beatriċe Cachia mietet ta’ 75 sena<br />
fl-4 ta’ Marzu, 1895. 17<br />
Meta marru joqogħdu f’Senglea, f’numri 174-176, Triq<br />
il-Vitorja, li fil-gwerra waqgħu u llum hemm pjazza fejn<br />
jiltaqgħu l-karozzi tal-linja, 18 Ġużeppi u Marija Cumbo<br />
kellhom dawn it-tfal, li twieldu f’Senglea u tgħammdu<br />
fil-Knisja Parrokkjali ta’ Marija Bambina kif ġej:<br />
9. Filippu, li twieled fis-6 ta’ Marzu, 1822, u<br />
tgħammed fl-istess jum, imsemmi għal ħu<br />
missieru: il-parrini kienu Pawlu Buhagiar, bin<br />
Rajmundu, u Marija Cumbo, bint Vinċenz,<br />
it-tnejn minn Valletta. 19 Din Marija Cumbo<br />
kienet il-kuġina tiegħu, bint ħu ommu. Filippu<br />
żżewweġ lil Marija Karmela Caruana;<br />
10. Pietru Pawlu, magħruf ukoll bħala “Pawlu”,<br />
li twieled fl-1823, imsemmi għal ħu missieru,<br />
u li fis-26 ta’ Novembru, 1843, iżżewweġ<br />
lil Karolina De Domenico, bint Mikiel (bin<br />
Ġużeppi) u Saverja De Pares, minn Valletta:<br />
berikhom fiż-żwieġ il-Kanonku Dun Ġużepp De<br />
Domenico, tal-Knisja Kolleġġjata ta’ Senglea,<br />
iz-ziju tal-għarusa, fil-Knisja Parrokkjali ta’ San<br />
Pawl Nawfragu fil-Belt Valletta; 20 Pietru Pawlu<br />
kien joqgħod ma’ missieru u ommu fl-età ta’ 23<br />
sena. 21 Fil-fatt, l-ewwel tifla li kellu twieldet fl-<br />
1844. Wara xi żmien, Pietru Pawlu u Karolina<br />
marru joqogħdu fiż-Żejtun. Pietru Pawlu miet<br />
ta’ 81 sena fit-12 ta’ Diċembru, 1903; 22<br />
11. Marija Karmela oħra li twieldet fl-4 ta’ Ġunju,<br />
1824, u tgħammdet jumejn wara, 23 u mietet ta’<br />
tlett xhur f’Senglea fl-24 ta’ Awwissu, 1824, u<br />
ndifnet fil-Knisja Parrokkjali fl-istess jum; 24<br />
12. Karlu, li twieled fit-30 ta’ Awwissu, 1825, u<br />
tgħammed l-għada, 25 u żżewweġ lil Annetta<br />
Ready, bint John u Eleonore Byrne, fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ Ħal Għaxaq fis-27 ta’ Frar,<br />
1848, 26 u<br />
13. Madalena, li twieldet fl-14 ta’ Ġunju, 1829, u<br />
tgħammdet l-għada, 27 imsemmija għal omm<br />
missierha.<br />
16 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
17 Santa tal-mewt, kollezzjoni privata.<br />
18 Dan nafuh minn tradizzjoni tal-familja tal-mara tiegħi, Vivienne née Caruana,<br />
li Karlu Darmanin kien il-bużbużnannu tagħha. Din it-tradizzjoni hija<br />
f’konflitt mat-twaħħil tal-plakka ftit tas-snin ilu fuq dar fil-ġenb tal-pjazza<br />
maħsuba li kienet ta’ Karlu Darmanin mill-Kunsill Lokali ta’ Senglea.<br />
19 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
20 A.P.S.P.V., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
21 A.P.S., Status animarum 1848, s.v. “Strada Vittoria”.<br />
22 Santa tal-mewt, kollezzjoni privata.<br />
23 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
24 A.P.S., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
25 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
26 A(rkivju) P(arrokkjali) Għ(axaq), Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
27 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
45
Carmen Lia<br />
36, St Catherine Street, Mqabba<br />
Mob: 9947 8088<br />
Email: carmenlia3@gmail.com
Salvu Darmanin<br />
Pietru Pawl Darmanin Ġanni Darmanin Annetta Darmanin Ċesare Darmanin,<br />
bin Karlu<br />
Luċija Darmanin,<br />
bint Karlu<br />
Ġużeppi Cachia,<br />
bin Beatrice, oħt Ġanni<br />
Beatrice Cachia<br />
Id-Dar ta’ Ġużeppi u Marija<br />
Darmanin f’Senglea<br />
Fl-1846, fid-dar tal-familja Darmanin fi Triq il-Vitorja<br />
f’Senglea, barra Ġużeppi u Marija u uliedhom Ġanni,<br />
Pietru Pawlu, Karlu u Madalena, kienu jgħixu wkoll<br />
Emanuela ta’ 6 snin, Stiefnu ta’ 5 snin, Marija Karmela<br />
ta’ sentejn u Franġiska Saverja ta’ sentejn. 28 Dawn<br />
l-erbgħa tal-aħħar ma kinux ulied Ġużeppi u Marija<br />
Darmanin, imma l-ewwel tlieta kienu ulied Ġanni,<br />
waqt li Franġiska Saverja kienet bint Pietru Pawlu.<br />
Karlu żżewweġ wara, fi Frar tal-1848. 29 Ftit wara<br />
ċ-ċensiment tal-1848, twieldet Emanuela, bint Pietru<br />
Pawlu u Karolina, li mietet f’Senglea b’ta’ 25 xhur u<br />
17-il jum fit-13 ta’ Ġunju, 1848, u ndifnet fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ Senglea. 30 Fi żmien sentejn, dawn<br />
l-individwi baqgħu jgħixu fl-istess dar. 31 Sa l-1862,<br />
il-familja Darmanin ma baqgħetx tgħix f’dik id-dar,<br />
għaliex f’dik is-sena nsibu jgħixu fiha lill-familji<br />
Panzavecchia u Costù. 32 Fil-fatt, l-omm, Marija, mietet<br />
f’Senglea fil-25 ta’ Novembru, 1853, fl-età ta’ 65 sena,<br />
waqt li l-missier, Ġużeppi, miet fl-istess belt fid-29<br />
ta’ Jannar, 1863, fl-età ta’ 84 sena, sena wara li daħlu<br />
f’dik id-dar ta’ Panzavecchia u ta’ Costù. 33 Dan ifisser<br />
li jekk Ġużeppi Darmanin miet f’Senglea, huwa kien<br />
qed jgħix f’xi dar oħra, probabbilment f’waħda minn<br />
tat-tfal, jew miet barra minn Senglea u ndifen fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ Senglea.<br />
28 A.P.S., Status animarum 1846, s.v. “Strada Vittoria”.<br />
29 A.P.Għ., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
30 A.P.S., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
31 A.P.S., Status animarum 1848, s.v. “Strada Vittoria”. Franġiska Saverja<br />
tħalliet barra bi żvista: insibuha parrina iktar ’l quddiem ta’ Marija, bint Karlu.<br />
32 A.P.S., Status Animarum 1862, s.v. “Stada Vittoria”.<br />
33 A.P.S., Liber defunctorum, sub diebus mortis.<br />
L-Antenati ta’ Ġanni Darmanin<br />
Sejjer nagħti issa l-arblu tar-razza tal-familja<br />
Darmanin minn Ġanni Darmanin ’l fuq sa fejn<br />
jippermettu r-reġistri tal-Knisja, kif ġej:<br />
Ġanni Darmanin, bin Ġużeppi u Marija Cumbo,<br />
iżżewweġ lil Marija Tereża Fleri,<br />
bint Stiefnu u Evanġelista Ellul,<br />
fil-Knisja ta’ San Lawrenz, Vittoriosa. 34<br />
Ġużeppi Darmanin, bin Ġwanni Marija u<br />
Madalena Durante, iżżewweġ lil Marija Cumbo,<br />
bint Mikiel Anġlu u Beatriċe Caruana, 35<br />
fil-Knisja ta’ San Pawl Nawfragu, Valletta,<br />
fit-13 ta’ Lulju, 1807. 36<br />
Ġwanni Marija Darmanin, bin Franġisku u<br />
Marija Vassallo, iżżewweġ lil Madalena Durante,<br />
bint Filippu u Marija Darmanin,<br />
fil-Knisja ta’ Marija Bambina, Senglea,<br />
fit-18 ta’ Jannar, 1778. 37<br />
Franġisku Darmanin, bin Salvu u Polissena<br />
Axiaq, iżżewweġ lil Marija Vassallo,<br />
bint Ġużeppi u Elena Moven sive Moreau,<br />
fil-Knisja ta’ San Publiju, il-Furjana,<br />
Viċi-Parroċċa ta’ San Pawl Nawfragu, Valletta,<br />
fis-17 ta’ Ottubru, 1756. 38<br />
Salvu Darmanin, bin Silvestru u Anna Mizzi,<br />
iżżewweġ lil Polissena Axiaq,<br />
bint Lawrenz u Caterina Agius,<br />
fil-Knisja ta’ Marija Bambina, Senglea,<br />
fl-14 ta’ Jannar, 1725. 39<br />
34 A.P.V(ictoriosa), Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
35 Beatriċe Cumbo, armla ta’ Mikiel Anġlu, mietet fil-Belt Valletta fis-27 ta’<br />
Awwissu, 1810, ta’ 66 sena, u ndifnet fil-Knisja ta’ San Duminku, Valletta. Ara<br />
A.P.San Duminku, Valletta, Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
36 A.P.S.P.V., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
37 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
38 A.P.S.P.V., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
39 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
47
Panel Beating<br />
Spray Painting<br />
Lawrence Grixti<br />
DemSweet<br />
Garage<br />
Sejba Road, Mob: 9945 5636<br />
Mqabba Tel: 2164 2992<br />
demsweetgarage@gmail.com
Silvestru Darmanin, bin Filippu u Evanġelista<br />
Gafa’, iżżewweġ lil Anna Mizzi,<br />
bint Duminku u Marija Azzopardi,<br />
fil-Knisja ta’ San Filep, Ħaż-Żebbuġ,<br />
fis-16 ta’ Ġunju, 1686. 40<br />
Filippu Darmanin, bin Pawlu, iżżewweġ lil<br />
Evanġelista Gafa’,<br />
bint Marju u Pawlina Buhagiar,<br />
fil-Knisja ta’ San Filep, Ħaż-Żebbuġ,<br />
fit-12 ta’ Jannar, 1659. 41<br />
Sekondi Kuġini<br />
Ġwanni Marija Darmanin, bin Franġisku u martu<br />
Madalena Durante, in-nanniet ta’ Ġanni Darmanin,<br />
kienu sekondi kuġini. Dan għaliex Silvestru Darmanin<br />
u martu Anna Mizzi kienu l-bużnanniet ta’ kemm<br />
Ġwanni Marija Darmanin u kemm ta’ martu Madalena,<br />
bint Filippu Durante u Marija Darmanin, tal-aħħar bint<br />
Filippu Darmanin u Skolastika, bin l-istess Silvestru<br />
Darmanin u Anna Mizzi. 42 Ġwanni Marija Darmanin<br />
miet f’Senglea fis-26 ta’ Jannar, 1831, ta’ madwar 70<br />
sena, waqt li martu Madalena mietet warajh fl-istess<br />
belt fit-3 ta’ April, 1834, ta’ madwar 75 sena. 43<br />
Iz-Zijiet ta’ Ġanni Darmanin<br />
Ġużeppi Darmanin u ħutu, jiġifieri, iz-zijiet ta’ Ġanni<br />
Darmanin, twieldu f’Senglea u tgħammdu fil-Knisja<br />
Parrokkjali kif ġej:<br />
1. Ġużeppi, li twieled fl-1777;<br />
2. Leonardu, li twieled fis-6 ta’ Novembru, 1778<br />
(jum San Leonardu), u tgħammed l-għada; 44<br />
3. Wiġi li twieled fis-6 ta’ Awwissu, 1781, u<br />
tgħammed l-għada; 45 huwa żżewweġ lil Tereża<br />
Scerri, bint Ġużeppi u Marija Antonja Caruana,<br />
minn Senglea, fit-12 ta’ Frar, 1832, fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ Senglea; 46<br />
4. Mattija, li twieled fil-25 ta’ Frar, 1784, u<br />
tgħammed l-għada; 47<br />
5. Katerina, li twieldet fit-3 ta’ Ottubru,1786, u<br />
tgħammdet fl-istess jum; 48<br />
6. Skolastika, li twieldet fil-5 ta’ Marzu, 1789,<br />
u tgħammdet fl-istess jum, imsemmija għal<br />
nannet ommha; 49<br />
7. Lawrenz, li twieled fil-25 ta’ Lulju, 1791, u<br />
tgħammed fl-istess jum; 50 huwa żżewweġ lil<br />
Battistina Chircop, bint Pawlu u Franġiska<br />
Quiglio, minn Senglea, fit-23 ta’ Lulju, 1811,<br />
40 A(rkivju) P(arrokkjali) Ż(ebbuġ), Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
41 A.P.Ż., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
42 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub diebus matrimonii.<br />
43 A.P.S., Liber defunctorum, sub diebus mortis.<br />
44 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
45 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
46 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
47 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
48 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
49 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
50 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
fil-Knisja Parrokkjali ta’ Senglea; 51<br />
8. Fortunatu, li żżewweġ lil Tereża Gelfo, bint<br />
Ġużeppi u Vinċenza Vella, minn Senglea, fit-8<br />
ta’ Novembru, 1818, fil-Knisja Parrokkjali ta’<br />
Senglea; 52<br />
9. Karmela, li żżewġet lil Vinċenz Bellia, bin Wistin<br />
u Persja Maniscalco, minn Senglea, fit-22 ta’<br />
Mejju, 1814, fil-Knisja Parrokkjali ta’ Senglea; 53<br />
10. Paskal, li twieled fl-20 ta’ April, 1794, u<br />
tgħammed fl-istess jum; 54<br />
11. Pietru Pawlu, li twieled fil-11 ta’ Ottubru,<br />
1798, u tgħammed l-għada, 55 u li żżewweġ lil<br />
Grazzja Gemma, bint Salvu u Tereża Darmanin,<br />
fil-Knisja Parrokkjali ta’ Senglea fil-15 ta’<br />
Awwissu, 1819; 56<br />
12. Vinċenz, li twieled fil-15 ta’ Jannar, 1802, u<br />
tgħammed l-għada; 57<br />
13. Franġisku, li twieled fid-19 ta’ Ottubru, 1804, u<br />
tgħammed l-għada; 58<br />
14. Salvu, li żżewweġ lil Marija Pavia, bint<br />
Ġużeppi u Tereża Lanzon, fil-Knisja Parrokkjali<br />
ta’ Senglea fis-7 ta’ Frar, 1830, 52 sena wara<br />
ż-żwieġ ta’ missieru u ommu, 59 u<br />
15. Filippu, li żżewweġ lil Marija Karmela Caruana,<br />
bint Paskal u Franġiska Bellia, fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ Senglea fil-31 ta’ Jannar, 1841,<br />
63 sena wara ż-żwieġ ta’ missieru u ommu. 60<br />
Huwa miet ta’ 69 sena f’Senglea fl-14 ta’ Mejju,<br />
1874, u ndifen l-għada fil-Knisja tal-Kapuċċini,<br />
f’Vittoriosa; ibnu Franġisku miet ta’ 29 sena<br />
f’Senglea fl-1 ta’ Jannar, 1876, u ndifen l-għada<br />
fl-istess Knisja tal-Kapuċċini, f’Vittoriosa; 61<br />
Il-Familja ta’ Ġanni Darmanin<br />
Ġanni Darmanin iżżewweġ lil Marija Tereża Fleri,<br />
bint Stiefnu u Evanġelista Ellul, minn Vittoriosa, fil-5<br />
ta’ Mejju, 1839, fil-Knisja Arċipretali ta’ Vittoriosa, 62<br />
u kien joqgħod l-ewwel fid-dar ta’ missieru u ommu<br />
f’Senglea meta kellu 30 sena, 63 u mbagħad mar<br />
joqgħod f’Vittoriosa, u wara fi 83, Triq Borg Olivier<br />
(Triq il-Buskett), fir-Rabat, viċin il-Knisja ta’ San<br />
Duminku. Marija Tereża Anġla Fleri kienet tewmija ma’<br />
Eliżabbetta, u twieldet f’Vittoriosa fit-13 ta’ Jannar, 1824,<br />
u tgħammdet l-għada mill-Arċipriet Salvu Fenech fil-<br />
Knisja Arċipretali ta’ Vittoriosa: il-parrina tagħha kienet<br />
il-Markiża Eliżabbetta Dorell Muscati, minn Vittoriosa. 64<br />
51 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
52 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
53 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub diebus matrimonii.<br />
54 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
55 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
56 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
57 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
58 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
59 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
60 A.P.S., Liber matrimoniorum, sub diebus matrimonii.<br />
61 A.P.V., Liber defunctorum, sub diebus mortis.<br />
62 A.P.V., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
63 A.P.S., Status Animarum 1848, s.v. “Strada Vittoria”.<br />
64 A.P.V., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
49
L-aħwa Darmanin. Mix-xellug għal-lemin: Mikiel, Pawlu, Salvu,<br />
Karlu, Ġanni.<br />
Tfal imweldin minn Ġanni u Marija Tereża Darmanin<br />
f’Senglea u mgħammda fil-Knisja Parrokkjali ta’<br />
Senglea kienu dawn:<br />
1. Emanuela, li twieldet fil-5 ta’ Marzu, 1840,<br />
u tgħammdet fl-istess jum: il-parrini kienu<br />
Ġużeppi Darmanin, missier missierha, u<br />
Evanġelista Fleri, omm ommha, armla ta’<br />
Stiefnu, minn Vittoriosa; 65 Emanuela mietet<br />
xebba ta’ 52 sena f’Vittoriosa fit-23 ta’ Jannar,<br />
1892, fit-3.00p.m., u ndifnet fiċ-Ċimiterju ta’<br />
Sidtna Marija Addolorata; 66<br />
2. Stiefnu, li twieled fl-24 ta’ Frar, 1842, u<br />
tgħammed fis-27 ta’ Frar: il-parrini kienu<br />
Mikiel Darmanin, ħu missieru, u martu Marija,<br />
minn Senglea; 67 Stiefnu żżewweġ lil Vinċenza<br />
Isouard, bint Mikiel u Ewġenja Demarco,<br />
minn Valletta, fit-23 ta’ Ġunju, 1861, fil-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ San Pawl Nawfragu, Valletta, 68 u<br />
kien residenti f’Senglea; binhom, Alfredu, miet<br />
ta’ 12-il sena u xahrejn f’Vittoriosa fis-16 ta’<br />
Settembru, 1876, u ndifen l-għada fiċ-Ċimiterju<br />
ta’ Sidtna Marija Addolorata; 69<br />
3. Marija Karmela, li twieldet fis-6 ta’ April,<br />
1844, u tgħammdet l-għada: il-parrini kienu<br />
Karlu Darmanin, ħu missierha, u Madalena, oħt<br />
missierha, minn Senglea; 70<br />
4. Ġużeppi, li twieled fl-14 ta’ Settembru, 1846,<br />
u tgħammed l-għada: il-parrini kienu Pietru<br />
Pawl Darmanin, ħu missieru, u martu Karolina,<br />
minn Senglea; 71 Ġużeppi miet ta’ 18-il sena<br />
f’Vittoriosa fil-31 ta’ Awwissu, 1864, u ndifen<br />
l-għada fil-Knisja Parrokkjali ta’ Vittoriosa; 72<br />
65 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
66 A.P.V., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
67 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
68 A.P.S.P.V., Liber matrimoniorum, sub die matrimonii.<br />
69 A.P.V., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
70 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
71 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
72 A.P.V., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
5. Mikiel Anġlu, li twieled fit-22 ta’ Diċembru,<br />
1848, u tgħammed fl-24 ta’ Diċembru: il-parrini<br />
kienu Ġużeppi Camilleri, bin Mikiel, u martu<br />
Rożolea, oħt ommu, minn Vittoriosa; 73<br />
6. Marija Anna, li twieldet fl-24 ta’ Jannar, 1851, u<br />
tgħammdet fl-istess jum: il-parrini kienu Mikiel<br />
Darmanin, ħu missierha, u martu Marija, minn<br />
Senglea; 74<br />
7. Marija, li twieldet fit-22 ta’ Mejju, 1853, u<br />
tgħammdet l-għada, u mietet ta’ ftit xhur: ilparrini<br />
kienu Ġużeppi Fleri, u oħtu Eliżabbetta,<br />
ħut ommha, minn Vittoriosa; 75<br />
8. Marija oħra, li twieldet fl-14 ta’ Awwissu, 1854,<br />
u tgħammdet fl-istess jum: il-parrini kienu Karlu<br />
Darmanin, ħu missierha, u martu Annetta, minn<br />
Senglea. 76<br />
Tfal imweldin u mgħammdin f’Vittoriosa kienu dawn:<br />
9. Lawrenz, li twieled fit-30 ta’ April, 1856, u<br />
tgħammed l-għada: il-parrini tiegħu kienu Wiġi<br />
Fleri, bin Stiefnu, u Marija Karmela, martu, li<br />
kienu joqogħdu f’Senglea. Dan Wiġi Fleri kien<br />
ħu ommu. Għal xi raġuni, floku deher bħala<br />
parrinu ibnu Stiefnu; 77 Lawrenz miet ta’ 19-il<br />
sena f’Vittoriosa fit-2 ta’ Settembru, 1875, u<br />
ndifen l-għada fiċ-Ċimiterju ta’ Sidtna Marija<br />
Addolorata; 78<br />
10. Marija Konċetta, li twieldet fit-2 ta’ Jannar,<br />
1859, u tgħammdet l-għada: il-parrini tagħha<br />
kienu Ġużeppi Camilleri, bin Ġużeppi, u Marija<br />
Tereża, oħtu xebba, minn Vittoriosa; 79<br />
11. Alfons Marija, li twieled fl-24 ta’ Ottubru, 1863,<br />
u tgħammed l-għada: il-parrini kienu Mikiel<br />
Darmanin, bin Ġużeppi, u Beatriċe Cachia,<br />
mart Franġisu Saverju, minn Senglea, it-tnejn<br />
ħut missieru. 80<br />
Il-Mewt ta’ Ġanni u Marija<br />
Tereża Darmanin<br />
Ġanni Darmanin kien membru tal-Fratellanza tat-<br />
Trinità f’Senglea, u tar-Rużarju fil-Knisja ta’ San<br />
Duminku fir-Rabat. 81 Huwa miet ta’ 92 sena fl-4 ta’<br />
Diċembru, 1908, f’daru fir-Rabat, u ndifen fil-qabar<br />
numru 6 tal-Fratellanza tar-Rużarju fil-Knisja ta’ San<br />
Duminku fir-Rabat. 82 Martu, Marija Tereża, mietet<br />
qablu ta’ 75 sena f’Vittoriosa fl-14 ta’ Marzu, 1893,<br />
fl-4.00p.m., u ndifnet fiċ-Ċimiterju ta’ Sidtna Marija<br />
Addolorata. 83<br />
73 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
74 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
75 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
76 A.P.S., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
77 A.P.V., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
78 A.P.V., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
79 A.P.V., Liber baptizzatorum, sub die baptismi.<br />
80 A.P.V., Liber baptizzatorum, sub diebus baptismi.<br />
81 A. Bonnici (1998), 125.<br />
82 A.P.Rabat, Liber defunctorum, sub die mortis. Skont is-santa tal-mewt, kollezzjoni<br />
privata, Ġanni Darmanin miet fil-5 ta’ Diċembru, 1908.<br />
83 A.P.V., Liber defunctorum, sub die mortis.<br />
51
Ix-Xogħol ta’ Ġanni Darmanin<br />
L-istatwi tal-kartapesta tista’ tgħid li twieldu malfamilja<br />
ta’ Darmanin ta’ Senglea, bil-kumpanija li beda<br />
Ġużeppi missierhom, u li kienet tissejjaħ Giuseppe<br />
Darmanin e Figli. Fost il-vantaġġi li l-kartapesta ġabet<br />
kien ir-roħs tal-istatwi. Minn din il-kumpanija, Karlu<br />
Darmanin kien l-aktar li ħadem u li ismu spikka, u<br />
kien ukoll dak li influenza lil ħutu u lil neputu, Ġlormu<br />
Darmanin. 84<br />
Anke l-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba<br />
saret mill-familja Darmanin, kif jingħad, minn Ġanni<br />
Darmanin, u tlestiet fis-sena 1876, f’Vittoriosa, u<br />
żżanżnet dik is-sena stess għall-festa. 85 L-ispejjeż<br />
tħallsu mill-ġbir li kien organizza Innoċenz Zammit.<br />
Id-diadema tal-fidda u oġġetti oħra tħallsu mill-<br />
Kanonku Pawlu Pullicino, li għamel żmien joqgħod<br />
fl-Imqabba. 86 Oriġinalment, l-anġlu kien ħaġa waħda<br />
mal-istatwa; wara nqala’ minn mal-istatwa minħabba<br />
l-ispazju fin-niċċa. 87<br />
Din l-istatwa ntlaqtet ħafif fil-gwerra meta sar attakk<br />
fuq il-Knisja tal-Imqabba. Wara dan ir-restawr, sar<br />
restawr ieħor fl-1984 minn Ġlormu Dingli fir-Rabat, u<br />
ġiet indurata minn Horace Farrugia fl-Imdina. 88<br />
Niltaqgħu ma’ ftit statwi li kritiċi moderni<br />
jattribwixxu lil Ġanni Darmanin; 89 iżda sa minn<br />
żmienu (c.1888) bosta statwi ngħidu li għamilhom hu.<br />
Fost dawn insibu l-istatwa tar-Redentur ta’ Vittoriosa;<br />
l-istatwa tal-Anġlu quddiem Kristu fl-Ort f’Vittoriosa:<br />
imma wara li tkissret bil-gwerra, din ma għamilhiex<br />
Ġużeppi Caruana, kif intqal, imma Abram Gatt; 90 Ġanni<br />
Darmanin għamel ukoll l-istatwi ta’ Santu Rokku, San<br />
Duminku u tal-Madonna tal-Karità f’Vittoriosa. Ħdejn<br />
saqajn din l-istatwa wieħed għadu jara l-firma ta’ Ġanni<br />
Darmanin. Għamel ukoll l-istatwa tal-Kalvarju fiż-<br />
Żejtun, u statwi oħra ta’ mat-triq, jiġifieri, San Lawrenz<br />
mal-Papa Sistu II u suldat, San Orenzju u Santa<br />
Paċenzja, San Duminku, San Tumas ta’ Akwinu, San<br />
Vinċenz Ferreri, il-Beata Ġovanna D’Aza, San Pietru<br />
Martri, Dumnikan, San Ġwann Martri, Dumnikan,<br />
Santa Katerina (minn Siena), Santa Marija Madalena,<br />
statwi tal-Karità u tat-Tama, San Piju V, La Vallette,<br />
u l-Beatu Alvaru, kollha f’Vittoriosa. Statwi ta’ mattriq<br />
barra minn Vittoriosa jinkludu lil Ġuditta u Ester<br />
fil-Gudja, il-Papa Innoċenz XI u San Bernard f’Ħaż-<br />
Żabbar, San Filep, ommu Awġja u missieru Teodożju<br />
f’Ħaż-Żebbuġ, reġina (Santa Klotilda) f’Ħal Kirkop,<br />
il-Prinċipessa Alessandra, Martri, f’Ħal Qormi, l-Erba’<br />
Evanġelisti f’Santa Tereża ta’ Cospicua, l-Appostli fil-<br />
Lunzjata ta’ Vittoriosa, barra slaleb u statwi oħrajn. 91<br />
84 J. Grech (1998a), 13.<br />
85 Corriere mercantile maltese, 8.v.1876, 2, kif ikkwotat minn A. Bonnici<br />
(1998),125.<br />
86 M. Galea (1991).<br />
87 J. Grech (1998a), 104. Fuq il-vara tal-Madonna tal-Ġilju, ara wkoll Ch. Farrugia<br />
(2001) u J. Farrugia (2004).<br />
88 A. Bonnici (1998), 127-129.<br />
89 J. Grech (1998a) u J. Grech (1998b).<br />
90 A. Bonnici (1998), 123, imma ara J. Grech (1998b), 27.<br />
91 P.P. Castagna (1888), 2.212.<br />
Statwa tal-Kunċizzjoni,<br />
Knisja San Pawl, Rabat.<br />
Statwa tal-Kunċizzjoni,<br />
Knisja Lunzjata, Ħal Tarxien.<br />
Statwa tal-Kunċizzjoni,<br />
Knisja San Ġorġ, Ħal Qormi.<br />
Statwa tal-Madonna tal-Karità,<br />
Knisja San Lawrenz, Vittoriosa.<br />
Dik ta’ Ħal Kirkop, skont<br />
l-informazzjoni li għandi,<br />
m’għadhiex teżisti,<br />
iżda flokha hemm oħra<br />
magħmul minn Wistin<br />
Camilleri li ġabar għalija<br />
ċertu “Santa Liena” £8. 92<br />
Fil-fatt, hemm xebh tajjeb Ritratt tal-firma.<br />
bejn dik l-istatwa preżenti<br />
ta’ Santa Klotilda,<br />
miżmuma mis-Soċjetà tal-Banda San Leonardu Abbati<br />
f’Ħal Kirkop, u dik tad-Duluri magħmula mill-istess<br />
Wistin Camilleri u li tinsab fil-Knisja Parrokkjali, filbidu<br />
tal-knisja, fuq ix-xellug, int u dieħel.<br />
Ġanni Darmanin kien ukoll mixħut fuq xogħol talirħam.<br />
93 Bħala marmista nsibuh jaħdem l-Altar Maġġur<br />
(ta’ qabel) tal-Knisja Parrokkjali ta’ Ħal Luqa. 94 Huwa<br />
ddiżinja u mexxa x-xogħol fuq il-bust tat-Tabib Wiġi<br />
Pisani fil-Mall fil-Furjana, l-armi reali fil-Palazz tal-<br />
Belt, l-armi f’Porte-des-Bombes fil-Furjana, l-armi<br />
fil-barrakka u fis-suq tal-Belt, il-pavimenti fil-Palazz<br />
tal-Belt, fil-Knisja ta’ San Pawl Nawfragu fil-Belt, fil-<br />
Knejjes ta’ San Lawrenz, il-Lunzjata u Santa Skolastika<br />
92 Ħajr lis-Sur Kenneth Cassar, minn Ħal Kirkop, espert tal-Istorja tal-Arti, li<br />
tani din l-informazzjoni.<br />
93 A. Bonnici (1998), 122.<br />
94 G. Micallef (1975), 249.<br />
53
Garage No.8<br />
Triq L-Imqabba<br />
Sqaq il-Mitħna<br />
Qrendi<br />
Seabreeze Hotel<br />
Pretty Bay, BirΩebbu©a - Malta<br />
Tel: 24 Hours (+356) 21 651256, 21 651499 - 21 651493<br />
Fax: (+356) 21 653898 • E-mail: seahotel@maltanet.net<br />
OPEN TO<br />
NON-RESIDENTS<br />
FULLY<br />
AIRCONDITIONED<br />
Pet Care<br />
Kull ma trid g˙all-©nien u g˙ar-raba’, sustanzi eçç.<br />
G˙all-Pets, Mediçini g˙all-annimali kollha.<br />
ÌwieΩ u affarijiet g˙all-kaçça, insib u sajd,<br />
˙niex ta’ l-imperjal ta’ barra u reels,<br />
qasab, snanar u swivels u kaxxi tal-plastic tas-sajd eçç,<br />
lenza, spag tan-nar, nases u dqiq tal-ful eçç.<br />
Qrendi Road, Ûurrieq – Tel: 2164 9727
f’Vittoriosa, fil-Knisja Parrokkjali u f’dik ta’ San<br />
Filippu f’Senglea, fl-Oratorju tal-Katidral ta’ Malta,<br />
fil-Katidral ta’ Għawdex, u f’ħafna djar privati, barra<br />
altari u lapidi. 95<br />
Meta wieħed jikkunsidra s-suċċess li Ġanni<br />
Darmanin kellu bħala marmista, u n-numru kemmxejn<br />
limitat ta’ statwi li llum jissemmew li huma tiegħu,<br />
wieħed ma jagħmilx ħażin isaqsi x’hinuma s-sorsi,<br />
barra dak li l-Corriere mercantile maltese ħabbar<br />
fl-1876, 96 li jiżgurawna li l-Istatwa tal-Madonna tal-<br />
Ġilju fl-Imqabba għamilha Ġanni Darmanin, u mhux<br />
ħuh Karlu Darmanin li, kif nafu, għamel tliet statwi<br />
tal-Kunċizzjoni: dik fil-Parroċċa ta’ San Ġorġ f’Ħal<br />
Qormi, dik ta’ Ħal Tarxien u dik ta’ San Pawl fir-Rabat.<br />
Wieħed għandu jistudja x-xebħ li jeżisti bejn dawn ittliet<br />
statwi ta’ Karlu Darmanin, u d-differenza bejnhom<br />
minn dik tal-Madonna tal-Ġilju, kif ukoll ix-xebħ bejn<br />
l-istatwa tal-Madonna tal-Ġilja ma’ statwi oħra ta’<br />
persunaġġi nisa tal-istess Ġanni Darmanin, bħal dik<br />
tal-Madonna tal-Karità u ta’ Santa Marija Maddalena<br />
f’Vittoriosa, Ġuditta u Ester fil-Gudja, il-Prinċipessa<br />
Alessandra, Martri, ta’ Ħal Qormi, u ta’ Santa Klotilda<br />
f’Ħal Kirkop.<br />
Irid jingħad li l-istatwi ta’ Karlu Darmanin kollha<br />
jixtiebhu. Dan għaliex, minn sorsi orali li ilhom ġejjin<br />
għandna mill-familja Darmanin, Karlu Darmanin kien<br />
iqiegħed lill-istess uliedu bħala mudelli għall-istatwi<br />
li kien jagħmel; u billi martu, Annetta née Ready,<br />
għalkemm imwielda f’Ħal Għaxaq, kellha missierha u<br />
ommha t-tnejn mir-Renju Unit, uliedu kienu addattati<br />
ħafna biex jimmudellaw saħansitra bħala anġli! 97<br />
Min-naħa l-oħra, ħarsa lejn il-Madonna tal-Karità ta’<br />
Vittoriosa u dik tal-Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba<br />
turi xebh bejniethom u differenza minn dawk ta’ Karlu<br />
Darmanin. Dawk ta’ Ġanni Darmanin it-tnejn iħarsu<br />
ftit lejn il-lemin; għandhom spazju prominenti bejn<br />
l-għajnejn u l-ħuġbejn; għandhom il-wardiet tal-wiċċ<br />
mimlija sew, u xuftejn u geddum żgħar; fl-aħħar nett,<br />
l-uċuħ tal-idejn huma t-tnejn ftit imqabbżin, bit-tielet<br />
u r-raba’ subgħa jmissu ma’ xulxin. Min-naħa l-oħra,<br />
it-tliet Kunċizzjonijiet ta’ Karlu Darmanin għandhom<br />
l-uċuħ iżgħar u iktar bjondi; tnejn minnhom, tar-Rabat<br />
u ta’ Ħal Qormi, iħarsu ftit lejn ix-xellug, dik ta’ Ħal<br />
Tarxien lejn il-lemin. Waħda biss minn dawn il-ħames<br />
statwi titbissem, dik tar-Rabat ta’ Karlu Darmanin.<br />
HORATIO CAESAR ROGER VELLA 98<br />
95 P.P. Castagna (1888), 2.211-212.<br />
96 8 ta’ Mejju, 1876, 2; ara Ch. Farrugia (2001), 59.<br />
97 Il-konnessjoni tagħna mal-familja Darmanin għenet biex dan it-tagħrif jiġi<br />
għandi minn omm il-mara, li mbagħad hi kienet ħaditu min-nanna tagħha,<br />
Franġiska Darmanin, bint Karlu Darmanin.<br />
98 Horatio Caesar Roger Vella huwa Professur tal-Latin u tal-Grieg fl-Università<br />
ta’ Malta.<br />
Referenzi<br />
Bonnici, A. (1998). Santa Marija Assunta u l-Madonna<br />
tal-Ġilju: iż-żewġ statwi ewlenin ta’ l-Imqabba.<br />
F’Ch. Farrugia, ed. L-Imqabba mal-medda taż-żmien.<br />
Imqabba, Malta, Kunsill Lokali ta’ l-Imqabba u l-Knisja<br />
Parrokkjali ta’ l-Imqabba, 106-130.<br />
Castagna, P.P. (1888). Lis storia ta Malta bil gzejjer<br />
tahha. Vol.II. Malta.<br />
Debono, S. (2012). L-arti u l-ħtieġa għaliha: il-kult<br />
tal-Madonna tal-Ġilju fl-Imqabba u l-opri tal-arti li<br />
jixhdu għalih, f’Ch.J. Farrugia (2012), 455-492.<br />
Farrugia, Ch. (2001). “L-istatwa tal-Madonna tal-<br />
Ġilju fl-Imqabba”:125 sena fostna –90 sena ta’ ħidma”<br />
<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> Madonna tal-Ġilju, Imqabba, 55-61.<br />
Farrugia, Ch. J. ed. (2012). Sicut Lilium: devozzjoni u<br />
ritwal tul is-sekli. Imqabba, Malta, Soċjetà Mużikali<br />
Madonna tal-Ġilju.<br />
Farrugia, Ch. J. (2012a). Id-devozzjoni lejn il-Madonna<br />
tal-Ġilju f’Malta. F’Ch.J. Farrugia ed. (2012), 83-101.<br />
Farrugia, Ch. J. (2012b). L-Imqabba fis-sekli dsatax<br />
u għoxrin u t-twaqqif tal-partiti. F’Ch.J. Farrugia ed.<br />
(2012), 299-349.<br />
Farrugia, J. (2004). “Il-Madonna tal-Ġilju –<br />
devozzjoni partikulari lejn l-Immakulata fl-Imqabba”,<br />
Tota pulchra: <strong>Festa</strong> ta’ l-Immakulata Kunċizzjoni,<br />
Franġiskani Konventwali, Victoria, 63-71.<br />
Galea, M. (1991). Mons. Dr Paolo Pullicino (1815-<br />
1890). Malta.<br />
Grech, J. (1998a). Vari ta’ Malta u Għawdex. San<br />
Ġwann, Malta, Publishers Enterprises Group (PEG) Ltd.<br />
Grech, J. (1998b). Il-vari tal-Ġimgħa l-Kbira ta’ Malta<br />
u Għawdex. San Ġwann, Malta, Publishers Enterprises<br />
Group (PEG) Ltd.<br />
Mercieca, S. (2012). L-altar u l-Konfraternità tal-<br />
Immakulata Kunċizzjoni ġewwa l-Imqabba: l-ewwel<br />
tliet mitt sena ta’ storja. F’Ch.J. Farrugia (2012), 147-188.<br />
Micallef, G. (1975). Ħal Luqa: niesha u ġrajjietha.<br />
Malta.<br />
Sciberras, M. (2006)“130 sena (1876-2006) mill-miġja<br />
ta’ l-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju ġewwa l-Imqabba.<br />
95 sena (1911-2006) mit-twaqqif tas-Soċjetà”, <strong>Festa</strong><br />
Madonna tal-Ġilju, 2006, 79-85.<br />
Vella, H.C.R. (2009). Ġanni Darmanin u l-istatwa tal-<br />
Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba wara mitt sena minn<br />
mewtu (1908-2008). Imqabba, Malta, Soċjetà Mużikali<br />
Madonna tal-Ġilju Mqabba A.D. 1911.<br />
Vella, H.C.R. (2015). Katalgu. Kitbiet fil-<strong>Programm</strong>i<br />
tal-<strong>Festa</strong> Madonna tal-Ġilju. L-Imqabba, Malta.<br />
Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju, Mqabba.<br />
Zahra, L. (1997) “Il-miġja ta’ l-istatwa tal-Madonna<br />
tal-Ġilju fl-Imqabba fil-21 ta’ Mejju, 1876”, <strong>Festa</strong><br />
Madonna tal-Ġilju, 1997, 107-109.<br />
55
Covers for<br />
cars, boats, trucks,<br />
jeeps & dutch canopies, awnings,<br />
umbrellas, hasira, etc.
1876 - <strong>2016</strong>: 140 SENA FOSTNA<br />
Mija w erbgħin sena ilu,<br />
Mejju wieħed u għoxrin<br />
elf tmien mija sitta w sebgħin<br />
jum għażiż għall-Imqabbin.<br />
F’dan il-jum waslet il-vara<br />
biha kienu imsaħħrin<br />
lilha tawha merħba kbira<br />
folol kbar magħha mdawrin.<br />
Kemm ħabbewk missirijietna<br />
għax int Omm l-Iben Divin<br />
illum ngħożżu dak li writna<br />
u nħarsuh matul is-snin.<br />
Innocenz Zammit irsista<br />
u għamel petizzjoni<br />
sabiex f’kappellun titpoġġa<br />
ġo dak tal-Kunċizzjoni.<br />
Waqt daż-żmien ta’ tant stennija<br />
issuktat il-pressjoni;<br />
kemm il-kappillan u l-kurja<br />
ħarġu l-approvazzjoni<br />
Bħal sajjetta l-aħbar xterdet<br />
li fil-knisja ngħatat post<br />
kull devot u partitarju<br />
qalbu ħassha tfur bil-gost.<br />
F’kappellun tal-Kunċizzjoni<br />
ta’ dil-knisja hawn naraw<br />
dil-vara li tassew tgħaxxqek<br />
“<strong>Tal</strong>-Ġilju” żgur jammiraw.<br />
Xogħol sabiħ fil-kartapesta<br />
tħares lejh titpaxxa żgur<br />
Ganni Darmanin l-imgħallem<br />
wettaq dal-kapulavur.<br />
X’wiċċ sabiħ għandha l-Madonna<br />
b’tant ħlewwa w devozzjoni<br />
din tiġbdek tħares lejha<br />
tassew ta’ attrazzjoni.<br />
Kanonku Pawl Pullicino<br />
ried iżejjen dan il-ġmiel<br />
b’dijadema w bost’ oġġetti<br />
fir-rikezza jagħtu l-ħjiel.<br />
S-Sinjura Giovanna Manche`<br />
lill-Madonna rregalat<br />
ġiljuwa sbejħa tal-fidda<br />
kif ta’ bintha l-fejqan rat.<br />
Żgur xtaqet tkun bħal dak l-anġlu<br />
biex f’kull hin hi toqgħod ħdejk<br />
għax Madonna inti thenni<br />
w tħaddan kull min jersaq lejk.<br />
Waqt attakk li sar fil-gwerra<br />
il-vara ġarbet ħsarat żgħar<br />
iżda din ġiet irranġata<br />
b’reqqa kbira w mill-aħjar.<br />
Fis-sen’ elf u disa’ mija<br />
magħhom żid erba` w tmenin<br />
restawr ieħor sar f’dil-vara<br />
għax hekk xtaqu l-Imqabbin.<br />
Il-magħżul kien Ġlormu Dingli<br />
l-Imqabbi restawratur<br />
magħruf sew għal dax-xogħol tiegħu<br />
għal ħidmietu tawh unur.<br />
Imbagħad fittxew mgħallem ieħor<br />
riedu gwapp induratur<br />
malajr marru sal-Imdina<br />
w hemm sabuh mal-vari jdur.<br />
Il-Magħruf Horace Farrugia<br />
f’dax-xogħol ilu mħarreg snin<br />
f’dal-gżejjer wieħed mill-aqwa<br />
għaqlin kienu l-Imqabbin.<br />
Hekk narawk illum sabiħa<br />
b’dax-xogħol kollu li kien sar<br />
xhieda kemm qlub Imqabbija<br />
fihom tħeġġeġ dak in-nar.<br />
Kemm jixraqlek dan it-titlu<br />
“Int il-Ġilju l-aktar pur”<br />
inti l-għaxqa ta’ dar-raħal<br />
dmugħ f’għajnejna bl-hena jfur.<br />
Għad kbir jiġu ta’ devoti<br />
bil-fiduċja jersqu lejk<br />
jitolbu l-għajnuna tiegħek<br />
b’ħarsa fissa lejn għajnejk.<br />
Kompli bierek lil raħalna<br />
fuqna xerred barka w sliem<br />
ferħanin inħollu fommna<br />
biex ifaħħrek bl-isbaħ kliem.<br />
Ibqa` fewwaħ ġilju safi<br />
fuqna wliedek Imqabbin<br />
inti l-għaxqa w l-għożża tagħna<br />
bik tassew aħna kburin.<br />
<strong>Festa</strong> kbira nagħmlu f’gieħek<br />
imħabbitna b’hekk nuruk<br />
dan int tafu O Madonna<br />
ħafna lilek inħobbuk.<br />
Kav. CARMEL BIANCHI K.C.<br />
57
Il-membri tal-Kummissjoni Banda Madonna tal-Ġilju. Quddiem mix-xellug:<br />
Bjorn Farrugia, Walter Farrugia (Chairman), John Cassar, Michael Ghigo.<br />
Wara mix-xellug: Christian Ghigo, Raoul Cassar, Redianne Zammit Ghigo.<br />
Sitt Bandisti ser jiddebuttaw għall-ewwel darba mall-Banda<br />
Madonna tal-Ġilju fil-<strong>Festa</strong> <strong>2016</strong>.<br />
Quddiem: Mix-xellug għal-lemin: Ailie Zammit (Clarino), Nathan Bonnici<br />
(French Horn), Mro. Edwin Pace, għalliem, Giulio Spiteri (Trumpet) u<br />
Roberta Polidano (Clarino).<br />
Fuq wara: Fiona Micallef (Flugel Horn) u Maya Micallef (Clarino).<br />
Hekk kif tibda toqrob ir-Rebbiegħa u l-jiem<br />
sbieħ tagħna jwassluna għaċ-ċelebrazzjoni<br />
tal-Ġimgħa Mqaddsa u l-Għid il-Kbir, nistgħu<br />
ngħidu li l-<strong>Festa</strong> tant għażiża għalina tkun wara<br />
l-kantuniera! Il-<strong>Festa</strong> hi l-iskop tal-ħidma<br />
kollha ta’ kull fergħa fi ħdan is-Soċjetà, u dak li<br />
nagħmlu tul is-sena fl-aħħar mill-aħħar, jilħaq ilmilja<br />
tiegħu proprju fil-ġranet taċ-ċelebrazzjoni<br />
tal-<strong>Festa</strong>. U ħidmet il-Banda mhux eċċezzjoni!<br />
Veru li ħidmet il-Banda huma mifruxa tul ilġimgħat<br />
kollha tas-sena iżda bla dubju l-qofol<br />
ta’ ħidmietna tiġi inkurunata proprju bis-sehem<br />
tagħna matul din il-ġimgħa li tant inkunu qed<br />
nistennew b’ħerqa! Ta’ kull sena hu d-dover<br />
tagħna li nelenkaw il-ħidma li tkun saret u b’dan<br />
ir-rapport mhux biss nispjegaw l-andament<br />
ta’ ħidmet il-Kummissjoni Banda imma ukoll<br />
nanalizzaw flimkien fejn wasalna filwaqt li<br />
nħarsu ’l quddiem lejn fejn qed naspiraw li<br />
naslu tul ix-xhur li ġejjin.<br />
Bħal ma hi l-konswetudni, nibdew billi<br />
nagħtu ħarsa ħafifa u nġeddu l-memorji ta’<br />
sehem il-Banda Madonna tal-Ġilju fil-<strong>Festa</strong><br />
2015. Żammejna bit-tradizzjoni li tkun proprju<br />
l-Banda tagħna li tiftaħ il-Ġimgħa tal-<strong>Festa</strong><br />
u s-sena l-oħra l-Banda għamlet dan il-Ħadd<br />
ta’ qabel, fil-Jum tal-ħruġ tal-Vara min-niċċa,<br />
fejn filgħaxija pparteċipat f’attività mużikoletterarja<br />
imtellgħa mil-Kummissjoni Nisa<br />
b’kollaborazzjoni mal-Junior Club. L-għada<br />
t-Tnejn imbagħad il-Banda kienet impenjata bi<br />
prova ġenerali li saret fil-Pjazza fuq l-Planċier<br />
Meravilja bi preparazzjoni għall-Kunċert<br />
Annwali tal-għada t-Tlieta 16 ta’ Ġunju. Dan<br />
kien meħtieġ minħabba l-kumplessità tal-<br />
<strong>Programm</strong> Speċjali li kellna mħejji s-sena li<br />
għaddiet b’rabta mat-tifkira tas-70 sena mittwaqqif<br />
ta’ din l-Ewwel Banda Imqabbija u<br />
Ritratt Storiku meħud fi tmiem il-Kunċert ta’ Tifkira<br />
esegwit mill-Banda Madonna tal-Ġilju fl-Arena ta’<br />
Montekristo Estates: it-Tlieta 8 ta’ Diċembru 2015 –<br />
Jum is-solennità tal-Immakulata Kunċizzjoni. Proprju<br />
l-Kunċert Mużikali intemm bl-Innu tal-Banda Lily li proprju<br />
kien ġie inawgurat 70 sena qabel, eżattament fl-ewwel<br />
programm tal-Banda: Il-Ħadd 9 ta’ Diċembru 1945. Is-<br />
Surmast Fundatur Mro. Joseph Darmanin, li kien hu li nissel<br />
din l-Ewwel Banda Imqabbija, ikkompona dan l-Innu<br />
u li bih il-Banda Madonna tal-Ġilju, kif inhi magħrufa<br />
illum, ittemm kull impenn mużikali li jkollha! Innu li hu<br />
monument ħaj tas-Surmast Fundatur Mro. Joseph<br />
Darmanin: “omaggio” mil-Pinna tal-Ewwel Surmast tal-<br />
Banda! Din is-sena jaħbat l-għaxar anniversarju millmewt<br />
ta’ Mro. Joseph Darmanin li kien ħalla din id-dinja<br />
fit-23 ta’ Settembru 2006 fl-età ta’ 88 sena.<br />
58
PROGRAMM VOKALI U STRUMENTALI<br />
FESTA 2015<br />
Kerry Ingram<br />
Danica Cutajar<br />
Marisa D’Amato<br />
Federica Falzon<br />
Chrystal Bugeja<br />
Story of an Island Show
“Trofew Pacifico Ghigo” - Preżentazzjoni lill-Bandisti tas-Sena<br />
2014/2015 – Is-Sur John Cassar u ibnu Raoul. Bħala 2nd runner<br />
up ġiet Isabelle Caruana filwaqt li Jasmine Cassar u Andre’<br />
Cassar klassifikaw 3rd runners up.<br />
l-20 Anniversarju mill-Inawgurazzjoni tal-Planċier<br />
Meravilja u l-Bandalora Artisitika, liema programm<br />
kien taħt il-Patroċinju tal-President ta’ Malta l-Eċċ.<br />
Tagħha Marie Louise Coleiro Preca. Infatti, għal din<br />
l-okkażjoni l-Kummissjoni Banda ħasbet li tieħu spunt<br />
mit-tifkira Nazzjonali tal-450 Sena mill-Assedju l-Kbir<br />
b’silta oriġinali miktuba għal l-okkażżjoni mis-Surmast<br />
Direttur Mro. Andrew Calleja b’animazzjoni kontinwa<br />
li ġiet ipprovduta mill-cast ta’ Story of an Island Show-<br />
Montekristo Estates; ikkumplimentata b’xeni multiviżivi<br />
u narrazzjoni pprovduti b’mod mill-aktar abbli<br />
mis-Sur Michael Sciortino, relatati mal-ħames temi li<br />
sawru din is-silta. Din il-kompożizzjoni flimkien ma’<br />
dak kollu li sawwarha ġabet lejha kliem ta’ tifħir u<br />
ammirazzjoni mill-President ta’ Malta li kellna l-unur li<br />
taqsam magħna din il-kommemorazzjoni. Il-mod li bih<br />
intlaqat din is-silta kien sinifikanti għalina, l-għaliex<br />
mhux biss dakinhar tal-<strong>Programm</strong>, imma anke għal<br />
bosta jiem u ġimgħat wara, din l-esekuzzjoni kienet<br />
fuq fomm bosta dilettanti Maltin! Tajjeb li nfakkru li<br />
f’dan il-<strong>Programm</strong> Annwali kellna l-parteċipazzjoni<br />
ta’ ħames kantanti femminili li kollha, b’xi mod jew<br />
ieħor għandhom rabta mas-Soċjetà u r-raħal tagħna tal-<br />
Imqabba.<br />
Sehem il-Banda kompla bil-marċ tant mistenni<br />
tal-Ġimgħa 19 ta’ Ġunju filwaqt li f’Jum il-<strong>Festa</strong>, il-<br />
Ħadd 21 ta’ Ġunju, il-Banda Madonna tal-Ġilju ħadet<br />
sehem fil-marċ tradizzjonali “ta’ nofsinhar” filwaqt li<br />
filgħaxija, wara d-dħul tal-Purċissjoni, għamlet il-marċ<br />
“tal-aħħar”.<br />
Immedjatament wara l-festa, il-Banda għamlet<br />
l-aħħar preparamenti bit-tħejjija għas-servizz f’Ħal-<br />
Luqa fejn flimkien mal-vuċijiet tal-Baritonu Alfred<br />
Camilleri u t-Tenur Joseph Aquilina, għaddiet<br />
varjazzjoni ta’ innijiet ta’ tifħir lill-Appostlu<br />
Sant’Andrija filwaqt li ġimgħa wara, eżattament it-<br />
Ritratt Fuq: Mro. Edwin Pace jagħti deskrizzjoni fuq il-Base Clarinet<br />
waqt sessjoni ta’ Music Appreciation li saret fl-Iskola Primarja tal-<br />
Imqabba f’April <strong>2016</strong>.<br />
Ritratt tan-nofs: Waħda mill-bandisti tal-Banda Madonna tal-Ġilju<br />
tesegwixxi silta mużikali solo quddiem l-istudenti waqt l-istess<br />
sessjoni ta’ apprezzament tal-mużika fl-Iskola Primarja Mqabba.<br />
Ritratt Isfel: Studenta mill-Iskola Primarja tal-Imqabba<br />
takkumpanja vokalment lil Ensemble magħmula mill-alljievi u<br />
bandisiti, akkumpanjati miż-żewġ Surmastrijiet waqt waħda<br />
mis-siltiet esegwiti tul l-istess attività.<br />
Ritratt partikolari bejn il-kollabolaturi kollha fis-Silta mużikali<br />
“L-Assedju” li fakkret l-450 Sena tal-Vittorja tal-Maltin (1565-2015)<br />
esegwita għall-ewwel darba waqt il-Kunċert Vokali u Strumentali<br />
fuq l-Planċier Meravilja tat-Tlieta 16 ta’ Ġunju 2015.<br />
Il-President tas-Soċjetà, is-Sur Teddy Farrugia, flimkien mal-President<br />
Onorarju s-Sur Charles Polidano għas-sehem tal-cast Story of<br />
an Island show – MonteKristo Estates flimkien mas-Sur Michael<br />
Sciortino li ħa ħsieb in-Narrazjoni Storika, is-Sur Sebastian Psaila li<br />
kien inkarigat mill-animazzjoni flimkien ma’ Mro. Andrew Calleja,<br />
Surmast Direttur, li kkompona din is-silta.<br />
60
Tnejn 13 ta’ Lulju, għall-ewwel darba, ipparteċipat<br />
f’marċ brijjuż fil-Belt Valletta fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Karmnu. Servizzi oħra kienu f’Awwissu<br />
f’Ħal-Kirkop, lejlet il-<strong>Festa</strong> ta’ San Leonardu kif ukoll<br />
f’Settembru f’ Ħaż-Żabbar f’jum il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna<br />
tal-Grazzja. Hawnhekk, esperjenzajna innovazzjoni<br />
fis-servizz, fejn fuq inizjattiva tal-Arċipriet il-Kan.<br />
Evan Caruana, il-Banda interpretat l-Ave Maria bissehem<br />
tal-Baritonu Joseph Lia waqt ħruġ il-vara<br />
filwaqt li mad-dħul ħadu sehem ukoll tal-kantanti<br />
Żabbarin Doris Camilleri u Lawrence Darmanin.<br />
Għal din is-sena l-Banda żammet l-istess servizzi,<br />
bl-ewwel wieħed ikun proprju f’Ħal-Tarxien, it-Tlieta<br />
24 ta’ Mejju. Aktar qabel, fil-jum tal-Ġimgħa 13 ta’<br />
Mejju, il-Banda għas-sitt sena konsekuttiva, ser tieħu<br />
sehem fil-<strong>Festa</strong> Komunità organizzata mill-iskola<br />
sekondarja fi ħdan il-Kulleġġ San Benedittu f’Ħal-<br />
Kirkop, din id-darba bil-għan nobbli li jinġabru fondi<br />
b’risq is-Sorijiet Franġiskani ta’ Londra li tant huma ta’<br />
għajnuna għall-pazjenti u qrabathom li jkollhom bżonn<br />
kura hemmhekk. Il-Kummissjoni Banda hija kburija<br />
bis-sehem kostanti tagħha f’din l-inizjattiva imnedija<br />
fl-2011 u li matulha <strong>Festa</strong> Komunità ġabret eluf ta’ ewro<br />
b’risq diversi organizzazzjonijiet filantropiċi. Ħajr lis-<br />
Surmast ta’ din l-iskola, is-Sur Michael Bondin, li bissaħħa<br />
ta’ din l-attività, iżomm ħajja l-kommunikazzjoni<br />
bejn id-diriġenti tad-diversi baned tan-naħat tagħna u flistess<br />
ħin, inkunu ta’ kontribut f’din il-kawża fejjieda!<br />
EASTER CONCERT 2015<br />
61
BIMBI BABY SHOP<br />
Main Street, Siġġiewi<br />
(Pjazza San Nikola)<br />
From Mum To Mums.<br />
For mother to be, newborns and toddlers.<br />
All Brands under one roof.<br />
Tel: 2146 4152<br />
Mob: 9922 3963<br />
mail.bimbibaby@gmail.com<br />
Opening hrs:<br />
Monday to Friday 9.00pm – 12.30pm<br />
4.00pm – 7.00pm<br />
Saturday: 9.00am – 14.00pm
Il-Kumitat Amministrattiv 2013/2015 akkumpanjat mid-Direttur<br />
Spiritwali f’ritratt tal-okkażjoni mal-President ta’ Malta, l-Eċċ. Tagħha<br />
Marie Louise Coleiro Preca.<br />
l-Eċċellenza Tagħha Marie-Louise Coleiro Preca, President<br />
ta’ Malta tiffirma l-ktieb tal-viżitaturi fl-okkażjoni tal-Patroċinju<br />
distint tagħna għal-<strong>Programm</strong> Vokali u Strumentali mill-Banda<br />
Madonna tal-Ġilju : It-Tlieta 16 ta’ Ġunju 2015.<br />
Matul ix-xhur tas-Sajf tkompla t-tagħlim mużikali<br />
speċjalizzat skond il-pjanijiet anke sottomessi flapplikazzjoni<br />
tagħna marbuta mar-raba’ skema<br />
imnedija mill-Aġenzija Żgħażagħ b’kollaborazzjoni<br />
mal-Għaqda Każini tal-Banda u li l-approvazzjoni<br />
tagħna ġiet ikkomunikata lilna fix-xhur Sajfin bilpreżentazzjoni<br />
uffiċjali ssir lis-Sur John Cassar,<br />
membru tal-Kummissjoni Banda, mis-Segretarju<br />
Parlamentari, l-Onor. Chris Agius l-Erbgħa 9 ta’<br />
Settembru. Fl-istess perjodu, il-Kummissjoni Banda<br />
ħasbet li torganizza s-solitu attività fil-Park ta’ Għar<br />
Lapsi għal l-alljievi, bandisti, helpers u ħbieb, fejn<br />
qattajna ftit ħin ta’ rilassament f’atmosfera familjari.<br />
Ħajr lill-Kummissjoni Nisa li tawna l-għajnuna sħiħa<br />
tagħhom sabiex din l-attività setgħat tkun sodisfaċenti!<br />
L-aħħar jiem tas-sajf 2015 u l-bidu tal-ġranet talħarifa<br />
rawna nibdew it-tħejjijiet finali għal impenn<br />
ieħor speċjali li l-Banda tagħna kellha s-sena li<br />
għaddiet: il-Kunċert Mużikali b’tifkira tas-70 Sena<br />
mit-tnissil tal-Banda Lily mis-Surmast Fundatur Mro.<br />
Joseph Darmanin. Kien proprju l-Ħadd 9 ta’ Diċembru<br />
1945 li l-Banda tagħna għamlet l-ewwel dehra<br />
pubblika u esegwit l-ewwel programm mużikali tagħha<br />
fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> Liturġika ta’ Marija Immakulata<br />
Kunċizzjoni. B’hekk bla dubju naqqxet isimha bħala<br />
l-Ewwel Banda fir-raħal tagħna tal-Imqabba. Kien<br />
altru milli bix-xieraq li dan l-avveniment jiġi mfakkar<br />
kif suppost u għal dan il-għan tfassal programm<br />
mużikali varjat li ġie esegwit fl-Arena ta’ Montekristo<br />
Estates, proprju f’Jum il-Kunċizzjoni, it-Tlieta 8 ta’<br />
Diċembru 2015, liema serata kienet taħt il-Patroċinju<br />
tal-President tal-Għaqda Każini tal-Banda, Dr. Noel<br />
KUNĊERT TA’ TIFKIRA: 70 SENA BANDA (1945 - 2015)<br />
8 ta’ Diċembru fl-Arena ta’ Montekristo Estates.<br />
63
Dr. Noel Camilleri,<br />
il-President tal-<br />
Għaqda Każini<br />
tal-Banda, jiġi<br />
ppreżentat<br />
b’momento tal-<br />
Patroċinju tiegħu<br />
għal-Kunċert<br />
Mużikali li fakkar<br />
is-70 Sena mittnissil<br />
tal-Banda Lily<br />
f’Diċembru tassena<br />
1945.<br />
Is-Sur Michael Sciortino flimkien mas-Sinjura Marthese Tanti<br />
waqt is-serata ġewwa l-Arena ta’ Montekristo Estates , it-Tlieta<br />
8 ta’ Diċembru 2015: Jum il-Kunċizzjoni: li matulha tfakkar is-70<br />
Anniversarju mit-twaqqif tal-Banda Madonna tal-Ġilju.<br />
Ritratt<br />
kommemorattiv<br />
taż-Żeffiena ta’<br />
Tony Lawrence<br />
Dance School li<br />
animaw is-serata<br />
tat-8 ta’ Diċembru<br />
2015. Ħajr lis-Sur<br />
Sandro u s-Sinjura<br />
Marianne Spiteri<br />
Cremona, lis-<br />
Sur Charles u<br />
s-Sinjura Carmen<br />
Azzopardi u lis-Sur<br />
Michael u s-Sinjura<br />
Josephine Agius.<br />
Il-Kantanta żagħżugħa Rachel Lowell tinterpretat s-silta mill-film<br />
‘The Sound of Music’ fil-Kunċert tat-Tlieta 8 ta’ Diċembru 2015.<br />
Camilleri. Mal-Banda ħadet sehem għall-ewwel<br />
darba l-Kantanta Żagħżugħa Rachel Lowell kif ukoll<br />
tliet koppji ta’ żeffiena minn Tony Lawrence Dance<br />
School. Is-serata kellha preżentazzjoni mis-Sur<br />
Michael Sciortino flimkien mas-Sinjura Marthese<br />
Tanti. Ta’ min jgħid ukoll li fl-istess serata saret ilpreżentazzjoni<br />
konklussiva tal-Proġett “Komunitajiet<br />
Kreattivi” mniedi mill-Kunsill Malti għall-Arti b’wirja<br />
intitolata “Kreattività Artistika fl-Armar tal-Festi<br />
Maltin” organizzata mill-Għaqda tal-Armar Madonna<br />
tal-Ġilju u li minn qalbna irridu nirringrazzjawhom<br />
għall-kollaborazzjoni sħiħa tagħhom f’din l-attività li<br />
kkordinajna flimkien ma’ diversi fergħat oħra fosthom<br />
dik tar-Radju fit-tħejjija tad-diversi “features” multi<br />
viżivi li sawru s-serata f’waħda partikolari addattata<br />
għal-post li fih itellgħet. Żgur li t-tifkira li ħejjejna<br />
kienet denja sabiex jiġi mfakkar dan l-avveniment tant<br />
sinifikanti għall-Banda tagħna. Naturalment, issa hu<br />
d-dmir tagħna li inħarsu ’il quddiem lejn attività akbar<br />
fejn jekk Alla jrid, fis-Sena 2020 inkunu mhux biss qed<br />
infakkru l-75 sena mit-twaqqif tal-Banda iżda ukoll il-<br />
25 sena tal-Planċier Meravilja u l-Bandalora Artistika!<br />
Nitolbu l-Madonna tkompli tħarisna u tgħina fil-mixja<br />
tagħna tul it-triq sabiex naslu nwettqu dak li noħolmu!<br />
Matul Diċembru ukoll kellna s-solitu servizz<br />
li nagħmlu fil-<strong>Festa</strong> Liturġika tal-Kunċizzjoni li<br />
ġiet iċċelebrata l-Ħadd 6 ta’ Diċembru, fejn wara<br />
l-Purċissjoni bl-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju mattoroq<br />
tar-raħal, il-Banda tfakkar jum il-fondazzjoni<br />
tagħha bi programm qsajjar quddiem is-sede tas-<br />
Soċjetà. F’Diċembru wkoll il-Banda Madonna tal-<br />
Ġilju ħadet sehem fil-Maratona tar-Radju “<strong>Tal</strong>-Ġilju<br />
95.4FM” li saret fi tmiem il-ġimgħa ta’ bejn il-11 u t-13<br />
ta’ Diċembru 2015. Impenn ieħor li l-kellha l-Banda<br />
fl-istess tmiem il-ġimgħa kien is-sehem tal-Ensemble<br />
f’attività organizzata mill-Aġenzija Żgħażagħ waqt<br />
Christmas Market li ttellgħet fil-Youth Village f’Santa<br />
Venera, bi programm mużikali qasir ta’ siltiet marbutin<br />
ma’ żmien il-Milied.<br />
Hawnhekk nixtieq nieqaf ftit u nagħmel kjarifika,<br />
mhux biss f’isem il-Kummissjoni Banda li jien<br />
membru tagħha, iżda wkoll għan-nom tal-Kumitat<br />
Amministrattiv li fih għandi l-irwol ta’ Segretarju.<br />
Il-formazzjoni ta’ din l-Ensemble tmur lura għassena<br />
2012; proprju l-Proġett sottomess u approvat<br />
mill-Aġenzija Żgħażagħ fl-ewwel edizzjoni tal-iskema<br />
“It-Tagħlim tal-Mużika għaż-Żgħażagħ fil-Każini tal-<br />
Banda”. Għaldaqstant, kull referenza li qed issir għat-<br />
65
Xatt Juan B. Azopardo<br />
Senglea<br />
Tel: 2180 7734<br />
Mob: 9924 909<br />
Enchanté
L-erba’ bandisti ġodda li ngħaqdu mal-Banda Madonna tal-Ġilju<br />
fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> 2015. Mix-xellug għal-lemin: Is-Sinjura Doris<br />
Tesi, flimkien ma’ Osbert Zammit u Clint Cachia (Trombones) u<br />
s-Sinjorina Mireya Falzon (Saxphone Alto) flimkien mal-President<br />
Teddy Farrugia u s-Surmast Direttur Mro. Andrew Calleja.<br />
Il-kantanta Imqabbija Danica, li iddebutat fil-Kunċert Mużikali<br />
2015, b’interpretazjoni s-silta Zombie ta’ The Cranberries, fejn<br />
kienet akkumpanjata bil-kitarra min Kyle Cucciardi.<br />
twaqqif tal-ewwel Youth Band fl-Imqabba hu kollu<br />
frivolu l-għaliex il-fatti juru mod ieħor. Fejn jidħol<br />
tagħlim mużikali s-Soċjetà tagħna qatt ma fittxet li<br />
tiftaħar li kienet l-ewwel li ħadet din l-inizjattiva: iżda<br />
jekk ħaddieħor qed ifittex dan, allura, il-fatti juri li<br />
bil-provi s-Soċjetà tagħna kienet hi li nidiet l-Ewwel<br />
Banda magħmulha min aljievi u studenti żgħażagħ<br />
(Ensemble: Chamber Band) fl-Imqabba. Dan hu kollu<br />
dokumentat, anke b’diversi ritratti li ġew ippubblikati<br />
f’edizzjonijiet passati ta’ dan il-ktieb tal-<strong>Festa</strong>, sa missena<br />
2013 (ritratt f’paġna 39 u deskrizzjoni f’paġna<br />
43 fost l-oħrajn). Is-sehem attiv ta’ din l-Ensemble<br />
baqa’ dejjem wieħed kostanti tant li ħadet sehem<br />
fl-edizzjonijiet konsekuttivi kollha mnedija mill-<br />
Aġenzija Żgħażagħ, (bl-aktar riċenti tkun proprju<br />
dik li għadna kemm elenkajna aktar qabel: apparti<br />
l-parteċipazzjoni attiva tagħha f’diversi okkażjonijiet<br />
matul dawn is-snin. Assolutament mhux l-għan tiegħi<br />
li nidħol f’polemika, iżda għas-saħħa tal-argument,<br />
kien neċessarju li dan l-punt jiġi ċċarat f’din l-ewwel<br />
okkażjoni, sabiex b’mod pubbliku u formali, nagħmlu<br />
l-affarijiet ċari ħalli nevitaw li tinħoloq kontroversja<br />
meta ma hemmx lok għaliha!<br />
Intant, ma setax jonqos iżda li f’nofs dawn it-tħejjijiet<br />
kollha, ma nsibux ħin għal waqfa ta’ rilassament, fejn il-<br />
Ħadd 8 ta’ Novembru organizzajna l-Ikla Annwali lill-<br />
Bandisti filwaqt li s-Sibt 14 ta’ Novembru, delegazzjoni<br />
mill-Kummissjoni Banda attendiet għal-Quddiesa<br />
solenni ġewwa l-Kon-Katidral ta’ San Ġwann u wara<br />
akkumpanjat il-Banda San Ġużepp tal-Ħamrun bl-<br />
Istandard tal-Banda fil-marċ li sar fit-toroq prinċipali<br />
tal-Belt Valletta bħala parti mill-attivitajiet organizzati<br />
mill-Għaqda Każini tal-Banda fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong><br />
ta’ Santa Ċeċilja, Patruna tal-Mużiċisti. F’Diċembru<br />
attendejna għal “Jum iċ-Ċelebrazzjoni” imtellgħa<br />
mill-iskola Primarja tal-Imqabba fejn matulha alljieva<br />
tagħna Sarah Grima ingħatat għarfien għall-impenn<br />
tagħha fl-istudju mużikali.<br />
Wara waqfa qasira għall-perjodu tal-vaganzi tal-<br />
Milied u l-Ewwel tas-Sena, ħidmet il-Banda kompla<br />
b’mod regolari fejn jidħol il-provediment tat-tagħlim<br />
mużikali filwaqt li sar ħafna xogħol amministrattiv<br />
rigward l-organizzazzjoni tal-Banda għas-servizzi<br />
<strong>2016</strong>. Fl-aħħar Ħadd ta’ Jannar issejħet laqgħa ġenerali<br />
għall-bandisti tal-post li nistgħu ngħidu li kienet ferm<br />
effettiva fejn matulha l-bandisti kellhom l-opportunità<br />
L-Ensemble fi ħdan il-Banda Madonna tal-Ġilju li pparteċipat fl-attività organizzata mil-Aġenzija Żgħażagħ<br />
fil-Youth Village f’Santa Venera. (Diċembru 2015).<br />
67
Misraħ ir-Repubblika, Żurrieq (fil-pjazza)<br />
Mobile: 9987 6494<br />
Telephone: 2702 8883<br />
tower ironmongery<br />
FASTENERS<br />
INTERIOR & EXTERIOR PAINT<br />
POWER TOOLS<br />
POWER TOOLS<br />
LED BULBS & TUBES<br />
SECURITY LOCKS<br />
WOOD TREATMENT<br />
HAND TOOLS<br />
POWER TOOLS RESIN OUTDOOR FITITNGS ELECTRICAL SUPPLIES<br />
AIR TOOLS<br />
LOCKS SUN SHADING<br />
HAND TOOLS<br />
Tower Street, Żurrieq, ZRQ 2360<br />
Tel: 2164 0196 • E-mail: towiro@maltanet.net
li jressqu ’l quddiem l-ideat tagħhom dwar kif il-Banda<br />
tagħna tista’ tkompli tittejjeb. Tul l-imsemmija laqgħa<br />
ġiet ukoll approvata l-ħatra tal-Kummissjoni Banda<br />
l-ġdida li ser tikkordina ħidmet il-Banda għas-sentejn li<br />
ġejjin. B’sodisfazzjon ninnutaw li issa l-Kummissjoni<br />
ġiet imsaħħa bis-sehem ta’ tliet membri oħra li offrew<br />
d-disponibilità tagħhom li jservu sabiex ix-xogħol<br />
relatat mal-Banda jiġi ikkordinat aħjar. Qed nirreferi<br />
għall-inklużjoni ta’ Raoul Cassar u Christian Ghigo kif<br />
ukoll dak ta’ oħti Redianne Zammit Ghigo, li reġgħet<br />
ingħaqdet magħna, wara li serviet għal diversi snin<br />
fl-imgħoddi. Ftit ftit ukoll bdejna nagħmlu użu millkamra<br />
l-ġdida tal-Banda li issa toffri l-aqwa faċilitajiet<br />
sabiex l-organizzazzjoni rikjesta tkun tista’ tiġi mfassla<br />
bl-aktar mod effettiv filwaqt li qed nikkoordinaw ittagħlim<br />
mużikali li ukoll mexa għall-post il-ġdid,<br />
għalkemm nistqarru li minħabba diversi ċirkostanzi,<br />
għad fadal bosta xogħol xi jsir sabiex finalment inkunu<br />
nistgħu ngħidu li dak kollu ppjanat qed jiġi implimentat.<br />
Imma, inħarsu ’il quddiem sabiex nissoktaw mixjin,<br />
bil-ħarsa tagħna lura tkun biss biex nagħmlu kuraġġ<br />
meta niftakru minn fejn tlaqna u fejn wasalna!<br />
Fi Frar kien imiss li jinħatar Eżekuttiv ġdid għall-<br />
Għaqda Każini tal-Banda u għal darba oħra nħossuna<br />
onorati li hemm rappreżentanza mis-Soċjetà tagħna<br />
hekk kif il-Kumitat Amministrattiv, b’konsultazzjoni<br />
mall-Kummissjoni Banda, għal darba oħra innomina<br />
lis-Sur Christopher Briffa sabiex iservi fl-Eżekuttiv.<br />
Filwaqt li ntennu r-radd ta’ ħajr tagħna lejn l-impenn<br />
ta’ Chris b’risq il-Banda tagħna, nawguraw aktar snin<br />
ta’ ħidma fejjieda b’risq l-Baned Maltin u Għawdxin<br />
fi ħdan l-Eżekuttiv. Sfortunatament, minħabba<br />
raġunijiet personali, is-Sur Antoine Pace, li serva<br />
fl-istess Eżekuttiv għal dawn l-aħħar erba’ snin, ma<br />
kienx f’pożizzjoni li jkompli joffri servizz tiegħu iżda<br />
wiegħed li se jibqa’ jkun ta’ spalla mal-Kummissjoni<br />
Banda fl-andament tagħha tul is-sena. Ta’ dan<br />
nirringrazzjawh mill-qalb għal-għajnuna valida tiegħu.<br />
Apparti dawn l-attivitajiet, il-Kummissjoni Banda<br />
ipparteċipat f’diversi laqgħat organizzati mill-Għaqda<br />
Każini tal-Banda fosthom dik għad-delegati tal-banda<br />
u l-Laqgħa Ġenerali Annwali kif ukoll riċentement fillaqgħa<br />
li saret sabiex tanalizza l-kwestjonarju mniedi<br />
mill-Għaqda s-sena li għaddiet u l-attivitajiet marbuta<br />
mal-Presidenza ta’ Malta tal-Unjoni Ewropeja u dawk<br />
tal-Belt bħala l-Kapitali tal-Kultura (V18).<br />
Attività partikolari oħra li esperjenzajna tul ilġimgħat<br />
li għaddew kien il-Kunċert ta’ mużika sagra<br />
esegwit fil-Kappella ta’ San Bażilju l-Erbgħa 16 ta’<br />
Marzu <strong>2016</strong>. Dan bħala parti mill-programm tal-ftuħ<br />
uffiċjali tal-Wirja “Mater Dolorosa” imtellgħa mis-<br />
Sezzjoni Żgħażagħ fi ħdan is-Soċjetà. Kienet serata<br />
li tirrikjedi impenn, speċjalment għal-fatt li n-numru<br />
Il-Banda Madonna tal-Ġilju, taħt il-bakketta ta’ Mro. Andrew<br />
Calleja waqt is-serata mużiko-letterarja fil-Kappella ta’ San<br />
Bażilju fil-ftuħ tal-wirja “Mater Dolorosa”.<br />
L-Istandard tal-Banda Madonna tal-Ġilju flimkien mal-istandardi<br />
tat-tmin Baned oħra li flimkien ingħaqdu b’għan nobbli li jinġabru<br />
fondi b’risq is-Sorijiet Franġiskani ta’ Londra f’<strong>Festa</strong> Komunità <strong>2016</strong>.<br />
Sehem il-Banda Madonna tal-Ġilju mal-Banda Re Ġorġ V waqt<br />
l-massed band bħala parti miċ-ċelebrazzjoni ta’ Jum l-Imqabba<br />
(Ottubru 2015).<br />
Delegazzjoni tal-Kummissjoni Banda waqt il-manifestazzjoni fil-<br />
Belt Valletta fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> ta’ Santa Ċeċilja.<br />
(Novembru 2015)<br />
69
ta’ bandisti barranin ried bilfors jinżamm baxx ħafna<br />
minħabba l-limitazzjonijiet tal-Post, tant li nistgħu<br />
ngħidu li tliet kwarti tal-bandisti kienu tal-post! Kien<br />
programm riflessiv, maħsub sabiex verament idaħħal<br />
lill-udjenza f’dak li kienet ser issegwi aktar tard fil-wirja<br />
ġewwa s-Sede tas-Soċjetà. Inqraw diversi ħsibijiet<br />
meħuda minn omeliji varji tal-Arċisqof Emeritus Mons.<br />
Pawl Cremona O.P. li taħt il-Patroċinju tiegħu itella’ dan<br />
il-Kunċert mużiko-letterarju, li n-narazzjoni tiegħu saru<br />
mis-Sur Michael Sciortino waqt li xi siltiet ġew animati<br />
vokalment mill-Kantanta Marthese Tanti. Is-serata<br />
kellha preżentazzjoni tas-Sinjorina Anthea Sacco.<br />
F’Ħadd il-Għid imbagħad nistgħu ngħidu li<br />
żammejna l-appuntament annwali tagħna, fejn għal<br />
11-il sena konsekuttiva, reġa’ ġie organizzat dak li issa<br />
stabbilixxa ruħu bħala l-Kunċert tal-Għid. Għall-ewwel<br />
darba din is-sena inżamm fis-sala prinċipali tal-każin<br />
il-ġdid, dik li issa hija magħrufa bħal l-Multipurpose<br />
Hall li sservi sabiex fiha jittellgħu diversi attivitajiet<br />
differenti: bħala banda qed nużaw din is-sala għallprovi<br />
ġenerali meta nkunu banda kbira kif ukoll għal<br />
attivitajiet bħal din! Nistgħu ngħidu li dan il-kunċert<br />
qed jikber minn edizzjoni għal oħra u l-konkorrenza<br />
għalih ta’ kull sena tiżdied tant li nistgħu ngħidu li<br />
minkejja li tlajna fis-sala ta’ fuq nett, din irnexxielna<br />
nimlewha fl-ewwel okkażjoni li kellna! Dan hu ta’<br />
kuraġġ kbira għalina l-għaliex napprezzaw ferm li<br />
dak li aħna qed nagħmlu mat-tfal u żgħażagħ, alljievi<br />
u bandisti, qed jiġi rikonoxxut mill-ġenituri u l-qraba<br />
tagħhom. Ħajr speċjali lis-Surmast Edwin Pace li<br />
jikkordina l-organizzazzjoni rikjesta b’mod individwali<br />
ma’ kull alljiev u bandist u b’mod kollettiv iħarreġ<br />
l-Ensemble li finalment tagħlaq is-serata; apparti dik<br />
“iċ-ċajta” żgħira....sorpriża ħelwa....li tinżel għasel<br />
mal-udjenza preżenti daqs il-figolla żgħira li nqassmu<br />
fl-aħħar tal-kunċert!!<br />
F’April għal darba oħra l-Kummissjoni Banda<br />
żammet l-appuntament tagħha mat-tfal li jattendu<br />
l-iskola primarja tar-raħal b’sessjoni interattiva ta’<br />
‘Music Appreciation’ li nistgħu ngħidu li reġgħet<br />
intlaqgħet tajjeb ferm, u dan grazzi għall-impenn tażżewġ<br />
Surmastrijiet li f’idejhom hu fdat il-proċess kollu<br />
tat-tagħlim mużikali. Ħajr lill-Kap il-ġdid tal-iskola,<br />
is-Sur Wilfred Cassar, li flimkien mal-Assistent Kap u<br />
l-istaff tagħhom, għamlu din is-serata waħda effettiva.<br />
Waqt li qed niktbu dan ir-rapport ta’ ħidma, il-<br />
Kummissjoni Banda tinsab fl-għeqqel tat-tħejjijiet<br />
tagħha b’rabta mal-<strong>Programm</strong> Annwali tat-Tlieta tal-<br />
<strong>Festa</strong>. Wara li l-bandisti jkunu qed jitħejjew b’mod<br />
individwali waqt il-lezzjoni ta’ kull ġimgħa fid-diversi<br />
siltiet mużikali li jkunu ser jiġu esegwiti, issa hu<br />
ż-żmien li kollettivament ninġabru flimkien u nibdew<br />
it-tħejjijiet f’dawk li aħna nsejħulhom kunċerti ta’<br />
bejnietna. Dan sabiex kollettivament nitħarrġu indoqqu<br />
flimkien sabiex eventwalment, f’Mejju jingħaqdu<br />
magħna l-bandisti barranin u flimkien nitħejjew sew<br />
L-Ensemble tal-Banda Madonna tal-Ġilju tiftaħ il-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Ġilju 2015 b’ċerimonja qasira mtellgħa bilkollaborazzjoni<br />
tal-Kummissjoni Nisa u bis-sehem tal-Junior Club.<br />
Il-Banda Madonna tal-Ġilju tesegwixxi s-solitu servizz tagħha fi<br />
tmiem iċ-ċelebrazzjoni fil-Knisja fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> Liturġika ta’<br />
Marija Immakulata Kunċizzjoni (Diċembru 2015)<br />
għal dan l-appuntament annwali. Nistgħu ngħidu<br />
li din is-sena l-<strong>Programm</strong> tat-Tlieta mhux ser ikun<br />
eċċezzjoni, hekk kif hemm imħejjija varjazzjoni ta’<br />
siltiet varji magħżula sabiex jolqtu l-gosti ta’ kulħadd<br />
(irreferi għal-programm iddettaljat f’paġna 127).<br />
L-appell tagħna huwa sabiex bħas-snin l-imgħoddija,<br />
tippatroċinizaw dan il-programm għax il-preżenza<br />
tagħkom huwa s-sodisfazzjon tagħna u l-kuraġġ<br />
sabiex minn sena għall-oħra nkomplu nistinkaw<br />
sabiex intejbu l-prestazzjoni tagħna u l-livell ta’ dan<br />
il-Kunċert Annwali imtella’ fuq il-Planċier Meravilja,<br />
ikkumplimentat bil-Bandalora Artistika, armati filpjazza<br />
ewlenija tar-raħal tagħna!<br />
B’sodisfazzjon kbir ukoll din is-sena se nkomplu<br />
b’ħolqa oħra fil-katina ta’ bandisti ġodda bl-inklużjoni<br />
ta’ sitt bandisti ġodda li se jkollhom l-opportunità li<br />
jdoqqu għall-ewwel darba fil-<strong>Festa</strong> <strong>2016</strong>. Filwaqt<br />
li nifirħulhom ta’ dan, nawgurawlhom snin twal<br />
ta’ servizz fi ħdan il-Banda Madonna tal-Ġilju.<br />
Nappellaw li żgħażagħ oħra jieħdu l-eżempju ta’<br />
dawn u jitħajru jibdew jitgħallmu strument mużikali.<br />
Il-Mużika hija arti li ġġib armonija u paċi f’minn<br />
jipprattikaha! Apparti dan, il-mużika tgħin fl-iżvilupp<br />
tal-persuna u tagħmlu aktar soċjevoli u kapaċi jiffaċċja<br />
sitwazzjonijiet ta’ sfida fil-ħajja! Għall-grazzja ta’<br />
71
Noffru servizzi b˙al:<br />
• Fumigazzjoni<br />
• Kontroll tal-insetti li jtiru, cockroach u<br />
wirdien<br />
• Kontroll ta’ ©rieden<br />
• Kontroll ta’ termites u mites<br />
• Trattament tas-susa tal-injam<br />
• Prodotti g˙all-pest control<br />
Çempel jew ibg˙at e-mail g˙al aktar<br />
informazzjoni<br />
PO Box 6, Ûurrieq ZRQ 01<br />
Telephone: (+356) 2164 1432 / 2164 0660<br />
Mobile: (+356) 9945 5015<br />
e-mail: jsphgauci@yahoo.co.uk<br />
Some services we offer are:<br />
• Fumigation<br />
• Flying & Crawling Vermin<br />
• Rodent Control<br />
• Termite and Mite Contol<br />
• Woodworm Treatment<br />
• Pest Control Products<br />
Call or e-mail us for further<br />
information
Alla, is-Soċjetà tagħna tagħti importanza assoluta lillproċess<br />
tat-tagħlim mużikali u ma hemmx kliem biex<br />
jiddeskrivi dan! Jistgħu jitkellmu għalina dawk kollha<br />
li tul is-snin ibbenefikaw mis-servizz b’xejn li aħna<br />
noffru mhux biss lit-tfal u l-adolexxenti iżda ukoll li<br />
dawk ta’ età żagħżugħa u oħrajn ta’ età aktar matura.<br />
It-tagħlim jiġi pprovdut kull nhar ta’ Sibt filgħodu mit-<br />
8 am ’l quddiem u saħansitra jsiru arranġamenti għal<br />
dawk li ma jistgħux jattendu s-sibtijiet billi nippruvaw<br />
insibu ġranet u ħinijiet alternattivi. Mhux biss, iżda<br />
sa fejn ikun possibbli s-Soċjetà tipprovdi ukoll li<br />
strument tal-għażla tal-individwu. Dan kollu jiġi<br />
pprovdut f’ambjent san taħt is-superviżjoni ta’ nies<br />
kompetenti sabiex nassiguraw l-aqwa servizz u serħan<br />
il-moħħ għall-ġenituri u kustodji tat-tfal. Saħansitra<br />
b’mod regolari inżommu kuntatt dirett mal-ġenituri<br />
u kustodji tat-tfal sabiex inżommuhom aġġornati<br />
dwar il-progress ta’ uliedhom. Il-pjan tagħna huwa li<br />
nkomplu nibbenefikaw minn skemi futuri tant ta’ fejda<br />
mnedija mill-Aġenzija Żgħażagħ bil-kollaborazzjoni<br />
tal-Għaqda Każini tal-Banda, sabiex insaħħu aktar<br />
l-istrutturi tat-tagħlim tagħna u ntejbu l-ambjent li fih<br />
jiġi pprovdut dan it-tagħlim.<br />
Il-ħasra tkun dejjem meta ħabta u sabta xi bandisti<br />
jitilfu l-interess u jieqfu jagħtu s-servizz regolari<br />
tagħhom għaliex aħna familja waħda u n-nuqqas ta’ min<br />
jieqaf jagħti sehmu jinħass ħafna, u dan speċjalment<br />
għaliex it-tagħlim hu intensiv u speċjalizzat bil-għan<br />
li kemm jista’ jkun il-Banda jkollha element tal-post<br />
f’kull sezzjoni. Konsegwentement, meta bandist jew<br />
bandista tieqaf, tħalli vojt li jkun irid jerġa’ jiġi mħarreġ<br />
mill-ġdid sabiex jimtela! Imma rridu nifhmu li bħal<br />
ma siġra tagħmel il-frott, dan maż-żmien jispiċċa u<br />
jiġi sostitwit b’żahar li biż-żmien jerġa’ jsir frott.......u<br />
d-dinja tibqa’ ddur u aħna, dment li Alla l-Imbierek<br />
jagħtina s-saħħa, kommessi li nibqgħu nagħmlu ħilitna<br />
sabiex din “is-siġra” li nisslu nannietna u missirijietna<br />
70 sena ilu, aħna nkomplu nħarsuha u nassiguraw li<br />
tkompli tikber u tagħti l-frott.<br />
Finalment, ma nistgħux intemmu dan ir-rapport ta’<br />
ħidmet il-Banda tagħna mingħajr ma nirringrazzjaw<br />
lil dawk li kienu ta’ sostenn tul dawn it-tnax-il xahar<br />
li għaddew. Ħajr speċjali lis-Surmast Direttur, Mro.<br />
Andrew Calleja li huwa l-mutur fi ħdan il-Banda.<br />
Apparti li jipprovdi t-tagħlim mużikali fuq strumenti<br />
tar-ram, jieħu ħsieb il-kunċerti regolari bejnietna<br />
l-bandisti tal-post li jibqgħu għaddejjin tista’ tgħid<br />
kważi tul ix-xhur kollha tas-sena. Mhux biss, imma<br />
jieħu ħsieb jagħmel l-arranġamenti mużikali kollha<br />
li jkun hemm bżonn għal kull okkażjoni. Dan apparti<br />
d-diversi kompożizzjonijiet li jikteb għal-okkażjonijiet<br />
speċjali, fosthom dik li ser tiġi mżanżna din is-sena<br />
fil-<strong>Programm</strong> tat-Tlieta 14 ta’ Ġunju sabiex timmarka<br />
l-140 Sena mill-miġja tal-Istatwa tal-Madonna tal-<br />
Ġilju. L-impatt tiegħu fuq l-istorja tal-Banda tagħna tul<br />
l-24 sena li ilu jservi bħala Surmast Direttur huwa ta’<br />
min jammirah u ħerqana għas-sena d-dieħla, fejn jekk<br />
Attività Soċjali għall-<br />
Bandisti tal-Post<br />
(Novembru 2015).<br />
L-istudenta Sarah<br />
Grima, alljieva fi<br />
ħdan l-iskola tal-<br />
Mużika tas-Soċjetà,<br />
tiġi ippreżentata<br />
b’tifkira waqt Jum<br />
iċ-Ċelebrazzjoni<br />
tal-Iskola Primarja<br />
tal-Imqabba.<br />
Alla jrid, inkunu qed niffestiġjaw l-Ġublew tal-Fidda<br />
minn meta ħa t-treġija tal-Banda f’idu.<br />
L-istess radd il-ħajr inwasluh lil-Mro. Edwin Pace,<br />
għalliem tal-alljievi, li d-dedikazzjoni tiegħu f’dan<br />
il-qasam ma tafx limiti. Nhar ta’ Sibtijiet ma jieqafx<br />
jgħallem u aktar kemm l-alljievi juru interess aktar<br />
jiddedika ħin għalihom! L-alljievi u l-bandisti żgħażagħ<br />
huma xxurtjati li għandhom għalliem bħal Mro. Edwin<br />
għax verament jieħu interess ġenwin f’kull wieħed u<br />
waħda minnhom!<br />
Intennu l-gratitudni dejjiema tagħna lejn iż-żewġ<br />
Surmastrijiet Onorarji Mqabbin, Mro. Giulio Tanti u<br />
Mro. Joseph Tonna, li minkejja l-età tagħhom, dejjem<br />
jappoġġjaw dak li tagħmel il-Banda u jattendu għallattivitajiet<br />
prinċipali li fihom aħna nipparteċipaw. Dan<br />
għalina hu l-aqwa ċertifikat lejn ħidmietna li naraw<br />
73
li dak li bdew huma 70 sena ilu, flimkien mal-mibki<br />
surmast fundatur, Mro. Joseph Darmanin: konxji li<br />
l-preżenza attiva tagħhom hija l-prova li jirrikonoxxu<br />
ħidmietna sabiex inkattru dak miksub s’issa!<br />
Ringrazzjament partikolari jmur ukoll lill-Kumitat<br />
Amministrattiv, speċjalment lill-President u l-Kaxxier<br />
tas-Soċjetà li jattendu b’mod regolari sew waqt il-<br />
Kunċerti kif ukoll jakkumpanjaw lill-banda fid-diversi<br />
servizzi li jkollha barra l-lokal. Grati ukoll lejn isservizz<br />
li jipprovdu s-Sinjuri Salvu Galea u Raymond<br />
Cachia li jġorru l-istandard tal-banda f’kull okkażjoni u<br />
liż-żagħżugħ Daniel Farrugia li beda jipprovdi s-sehem<br />
tiegħu ukoll fil-ġarr tal-katuba kif ukoll lis-Sinjura<br />
Marlene Farrugia li tkun minn tal-ewwel sabiex tgħin<br />
f’dak kollu li jkun hemm bżonn, speċjalment f’dak li<br />
jirrigwarda l-uniformi tal-bandisti.<br />
Fuq kollox, l-akbar apprezzament idur lejn sħabna<br />
l-Bandisti tal-Post kollha, li flimkien mal-helpers dejjem<br />
ikunu ta’ għajnuna fis-servizzi kollha li l-Banda tkun<br />
mistiedna tagħti sehemha. Hawn ma nixtieqx insemmi<br />
ismijiet imma kieku ma nsibux għajnuna u naħdmu<br />
bħala “team” kieku ma teżistix din l-armonija bejnietna.<br />
Dan jagħtina l-volontà li nibqgħu mexijin f’din<br />
it-triq b’entużjażmu li naraw aktar tfal Imqabbin<br />
jingħaqdu mal-Banda tagħna sabiex inħallu l-Banda<br />
tagħna fi stat aħjar milli sibniha u fl-istess ħin ngħaddu<br />
r-responsabbiltà tat-tmexxija tagħha lil dawk iżgħar<br />
minna, li bid-dinamiżmu u l-enerġija friska tagħhom<br />
żgur li jistgħu jkomplu jibnu fuq dak li għamilna<br />
aħna tul is snin! Dan kollu iżda ma seta’ qatt jinkiteb<br />
mingħajr l-għajnuna t’Alla l-Imbierek u Ommna Marija<br />
tas-Sema! Ta’ dan inroddulhom ħajr minn qalbna<br />
u nitolbuhom dejjem iżommu jdejhom fuqna ilkoll!<br />
Nieħu din l-opportunità sabiex f’isem sħabi kollha<br />
tal-Kummissjoni Banda, nawguraw il-<strong>Festa</strong> t-Tajba lil<br />
kulħadd u finalment, hekk kif din is-sena qed infakkru<br />
l-140 Sena mill-miġja tal-Istatwa tal-Madonna tal-<br />
Ġilju nagħlaq bil-versi tant mirquma, minsuġa millpinna<br />
tas-Sur Sunny Aquilina u bil-mużika tas-Surmast<br />
Direttur fl-Innu taċ-Ċentinarju “Lill-Madonna tal-Ġilju<br />
– Omm is-Soċjetà”:<br />
Ħares dejjem lilna wliedek<br />
Banda, nisa, kbar u żgħar,<br />
U liż-Żgħażagħ, kull minn jaħdem<br />
Fil-Każin, fl-armar u n-nar<br />
Ritratt tal-okkażjoni li d-delegazzjoni minn Anticoli Carrado ħadet<br />
mal-President ta’ Malta fl-okkażjoni taż-żjara tagħhom f’Pajjiżna.<br />
Ritratt memorabli hekk kif l-Eċċ. Tagħha l-President ta’ Malta,<br />
Marie Louise Coleiro Preca kixfet l-istatwa tal-Madonna<br />
del Giglio maħduma minn ġebla maqtugħa minn barriera<br />
Imqabbija u skolpita min id l-iskultur Imqabbi u membru tal-istess<br />
Soċjetà, is-sur Antoine Farrugia.<br />
Is-Sur Walter Farrugia, Chairperson tal-Kummissjoni Banda<br />
flimkien mal-Arkivista s-Sur Michael Ghigo, jippreżentaw strument<br />
ġdid (Saxphone Tenore) lill-President tas-Soċjetà fl-okkażjoni<br />
tal-Kunċert Mużikali tat-8 ta’ Diċembru 2015.<br />
Int Madonna Ommna tal-Ġilju<br />
L-Għaxqa tagħna l-Imqabbin;<br />
Nagħtuk l-akbar ġieħ u qima<br />
Int għażiża wisq għalina!<br />
MICHAEL GHIGO B.Ed. (Hons)<br />
Arkivista<br />
Ċertifikat ta’ Tifkira fl-okkażjoni tas-70 Sena mit-tnissil ta’<br />
din l-Ewwel Banda fl-Imqabba, ippreżentat lil dawk kollha<br />
li f’Diċembru 2015 kienu qed isegwu kors mużikali fi ħdan l-iskola<br />
tal-Mużika tal-Banda Madonna tal-Ġilju.<br />
75
KANZUNETTA B’ĠIEĦ LIS-SOĊJETÀ MUŻIKALI MADONNA TAL-ĠILJU<br />
FIS-SENA LI QED TIKKOMMEMORA L-140 SENA MILL-MIĠJA<br />
TAL-ISTATWA TAL-MADONNA TAL-ĠILJU FL-IMQABBA (1876-<strong>2016</strong>)<br />
Okkażjonijiet speċjali jitolbu tifkiriet speċjali . .<br />
. . . . .u proprju dak li ispirana din is-sena fejn matulha<br />
qed infakkru l-140 sena mill-wasla tal-Istatwa tant<br />
devota tal-Madonna tal-Ġilju fir-Raħal tagħna.<br />
Ħsibna li nfakkru dan l-anniversarju b’kanzunetta<br />
li fiha tiġbor kull fergħa fi ħdan is-Soċjetà filwaqt<br />
li tfakkar l-għeruq tagħna li jmorru ferm u ferm<br />
aktar ’il bogħod sa mit-twaqqif tal-Fratellanza. Ma<br />
kienx hemm dubju fuq minn jista’ jinterpreta din ilkanzunetta.<br />
L-għażla naturali kienet il-kantanta li<br />
tant qed tagħmel ġieħ lil-Gżiritna, Federica Falzon,<br />
u dan l-għaliex Federica mhux biss għandha<br />
dixxendenza Imqabbija iżda hija partitarja ta’ din<br />
is-Soċjetà u li tant għandha għal-qalba l-<strong>Festa</strong><br />
tal-Madonna tal-Ġilju. Il-lirika ġiet minsuġa mis-<br />
Sur Sunny Aquilina, personalità magħrufa f’dan<br />
il-qasam li għandu mħabba speċjali lejn Marija<br />
Immakulata u li tul is-snin niseġ diversi xogħlijiet<br />
relatati għas-Soċjetà. Fejn tidħol kompożizzjoni<br />
mużikali, xtaqna li jkollha stil modern, li jappella<br />
b’mod speċjali għal-ġenerazzjoni żagħżugħa u<br />
ma stajniex ma nirrikorrux għand persuna aħjar<br />
fil-mument, hekk kif ġie kkummissjonat s-Sur<br />
Elton Zarb, li hu kompożitur tant magħruf f’dan ilqasam<br />
fix-xena mużikali Maltija. Ir-recording sar<br />
fl-Istudio Lito’s Place imexxi mis-sound engineer<br />
Manolito Galea. Ir-riżultat finali hu wieħed millaktar<br />
sodisfaċenti, hekk kif jekk Alla jrid, ser ikollna<br />
l-opportunità li nesperjenzaw nhar it-Tlieta 14 ta’<br />
Ġunju <strong>2016</strong> meta din l-kanzunetta ‘O Madonna tal-<br />
Ġilju Ħanina’ ser tiġi mnedija uffiċjalment waqt<br />
l-Kunċert Mużikali annwali esegwit fil-Pjazza<br />
ewlenija tar-raħal tagħna. Żgur li din il-kanzunetta<br />
ser tibqa’ tifkira dejjiema ta’ din l-okkażjoni u li ser<br />
iġġedded l-impenn tagħna li inżommu magħquda<br />
kull fergħa fi ħdan is-Soċjetà, li fil-qasam tagħha<br />
taħdem sabiex nibqgħu niffestiġjaw il-<strong>Festa</strong> ad<br />
unur l-Patruna tagħna l-Madonna tal-Ġilju tul issnin<br />
u li bil-ħidma kollettiva jissoktaw isostnu din<br />
is-Soċjetà li ġġib isimha!<br />
Din il-kanzunetta hija ħolqa oħra minn sensiela<br />
ta’ kanzunetti li ġew imnedija tul is-snin u interpretati<br />
Il-Kantanta Federica Falzon flimkien mal-kompożitur Elton Zarb<br />
(xellug) u l-awtur Sunny Aquilina.<br />
Federica dak in-nhar tar-recording ġewwa l-istudios Lito’s<br />
Place immexxi mis-sound engineer Manolito Galea (lemin) u<br />
l-kompożitur Elton Zarb.<br />
minn diversi kantanti stabbiliti fil-gżejjer tagħna,<br />
proprju bl-ewwel waħda tkun dik imnedija 18 ilsena<br />
ilu, fl-okkażjoni tal-Festi Speċjali tas-sena<br />
1998 li fakkru l-400 sena Parroċċa ; inċidentalment<br />
fuq versi tal-istess awtur ta’ din il-kanzunetta, is-<br />
Sur Sunny Aquilina b’mużika ta’ Jason Cassar u<br />
interpretazzjoni tal-kantanta Għawdxija Adelina<br />
Attard: il-kanzunetta imortali “Isimhom bħal<br />
kwiekeb fis-Sema”. Hekk inħarsu ’l quddiem li<br />
din l-kanzunetta tidħol fil-qlub tas-soċi, partitarji<br />
u benefatturi “<strong>Tal</strong>-Ġilju” u li permezz tar-radju<br />
komunitarju tagħna “<strong>Tal</strong>-Ġilju FM 95.4” tiqba, tiġi<br />
mitluba u tindaqq minn skeda għall-oħra tul is-snin<br />
bħala tifkira tal-miġja tal-Istatwa tal-Madonna tal-<br />
Ġilju fl-Imqabba nhar il-Ħadd 21 ta’ Mejju 1876.<br />
76
Soċjetà tal-Madonna tal-Ġilju<br />
Mill-ewliena fil-gżejjer Maltin<br />
Ilha mwaqqfa hekk kotrot u kibret<br />
B’ħidma kbira u każin mill-ħajjin.<br />
Għandna l-Banda li ġġib l-istess isem<br />
<strong>Tal</strong>-Madonna tal-Ġilju, għażiż;<br />
Aħna l-membri din l-għaqda nsostnuha<br />
Hija tagħmel unur lill-pajjiż.<br />
O Madonna tal-Ġilju ħanina<br />
Inti Ommna nsellmulek b’dal-kliem<br />
Nitolbuk, dejjem lejk aħna nduru;<br />
Inħobbuk, Int tħarisna f’kull żmien.<br />
Minn qiegħ qlubna għalik din l-imħabba<br />
Hekk maħbuba u meqjuma fl-Imqabba.<br />
B’għeruq sodi hawn il-Fratellanza,<br />
Għadha hekk ħajja u miexja ’l quddiem<br />
U fil-festa sabiħa li nagħmlu<br />
Devozzjoni mal-ferħ u s-sliem.<br />
Tiġbed folol kull sena fl-Imqabba<br />
B’dak il-briju l-armar u n-nar<br />
Ħajr liż-żgħażagħ ħabrieka u n-nisa,<br />
Partitarji b’kull xogħol mill-aħjar!<br />
O Madonna tal-Ġilju ħanina...<br />
Il-planċier hu tassew meravilja<br />
Jixirqilha lil Banda bħal din<br />
Il-bandisti jagħtuha l-ħajja,<br />
Kumitati li jmexxu mas-snin.<br />
Ħajr lil dawk li jirsistu għall-festa<br />
Bla nteressi mill-qalb għall-każin,<br />
Lil tan-nar, tal-armar, kull min jaħdem,<br />
Fl-għaqda s-saħħa hekk nibqgħu mexjin.<br />
O Madonna tal-Ġilju ħanina...<br />
Kliem: Sunny Aquilina<br />
Mużika: Elton Zarb<br />
Kantanta: Federica Falzon<br />
77
if you can dream it<br />
we can build it<br />
As one of Malta’s leading construction<br />
companies, we have been building dreams<br />
for decades. This is why we are trusted with<br />
landmark projects from start to finish.<br />
Elbros - Triq l-Industrija, Kirkop KKP 9042 - Malta<br />
T (+356) 2124 9999 E info@elbros.com.mt<br />
www.elbros.com.mt<br />
construction | marine works | landscaping | restoration | building materials | plant equipment hire | real estate
Il-Kumitat tas-Sezzjoni Żgħażagħ 2015/ <strong>2016</strong>.<br />
Membri mix-xellug għal-lemin: Falzon Julian, Zammit Julian,<br />
Farrugia Julie (Kaxxiera), Zammit Joseph (Chairman), Farrugia<br />
Omar (Segretarju), Briffa Jeremy u Sacco Anthea.<br />
Nieqsa mir-ritratt: Abdilla Petra u Falzon Wayne.<br />
3 ta’ Frar <strong>2016</strong>: Joseph Zammit, f’isem is-Sezzjoni Żgħażagħ,<br />
jirċievi fondi massimi tal-iskema SIS <strong>2016</strong> għall-wirja: ‘Mater<br />
Dolorosa: Wirja Unika ta’ Fresco’ mill-Ministru għad-Djalogu<br />
Soċjali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet Ċivili Helena Dalli u<br />
l-Kunsill Nazzjonali għas-Settur tal-Volontarjat.<br />
Pubblikazzjonijiet: ‘Il-Fjur’ Ħarġa Numru 46, 47 u 48<br />
għas-sena 2015/ <strong>2016</strong>.<br />
Għeżież soċi, partitarji u ħbieb,<br />
Ma nħossx li għandi nkun<br />
jien li nieħu post il-kalendarju<br />
biex navżakom li x-xahar ta’<br />
Ġunju reġa’ magħna. Dan<br />
għaliex nemmen li f’dan iżżmien<br />
tant mistenni tas-sena,<br />
kull min vera jżomm u jgħożż<br />
qrib qalbu l-festa tal-Madonna<br />
<strong>Tal</strong>-Ġilju, bħal donnu jħoss<br />
l-atmosfera ta’ madwaru tlellex<br />
b’sentimenti ta’ antiċipazzjoni<br />
u ferħ, u dan bil-wisq aktar<br />
jinħass minn min, bħażżgħażagħ<br />
fi ħdan il-Kumitat<br />
tas-Sezzjoni Żgħażagħ, investa<br />
sena ta’ impenn u sagrifiċċju<br />
għall-istess għan.<br />
Iva l-aħwa, il-festa reġgħet magħna, u b’wiċċna<br />
minn quddiem nistgħu ngħidu li ż-żerriegħa żagħżugħa<br />
li nżergħet matul is-sena f’katina ta’ attivitajiet,<br />
proġetti u skemi, ħalliet il-frott tant mistħoqq f’suċċessi<br />
konsekuttivi. Kif kien evidenti tul din is-sena ta’ ħidma<br />
kontinwa, is-Sezzjoni Żgħażagħ kompliet tesperimenta<br />
b’attivitajiet ġodda sabiex issib postha fost iż-żgħażagħ<br />
preżenti, filwaqt li f’bilanċ tibqa’ żżomm qrib tagħha<br />
ż-żgħażagħ li sena wara oħra poġġewha fuq pedestall<br />
tal-komunita’ żagħżugħa Mqabbija. Minkejja l-ostakli<br />
affaċċjati, is-Sezzjoni Żgħażagħ reġgħet esibixxiet<br />
li fejn hemm l-għaqda vera hemm is-saħħa u li<br />
d-determinazzjoni hija nofs battalja mirbuħa.<br />
Intant, f’isem il-Kumitat preżenti u għal ġieħ ilkumitati<br />
futuri, nixtieq nieħu din l-opportunità sabiex<br />
nagħmel appell aħħari għal żieda fil-konkorrenza;<br />
bħalma sostnejt sena ilu, ma ninsewx li ninsabu fi<br />
żmien fejn l-att volontarju f’pajjiżna kulma jmur jidher<br />
li qiegħed jonqos ġmielu, b’hekk il-kuraġġ u l-għajnuna<br />
tagħkom il-partitarji, b’mod speċjali dawk żgħażagħ,<br />
huma essenzjali fil-mixja komunitarja tagħna. Fl-aħħar<br />
mill-aħħar, is-Sezzjoni Żgħażagħ hija biss nukleu qalb<br />
is-Soċjetà mwaqqfa ad unur il-Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju, u<br />
meta tistgħana l-għaqda tagħna tikber ilkoll magħha<br />
s-Soċjetà li tinkorporaha. Nibqgħu nemmnu li kull<br />
qatra tgħodd.<br />
Is-sena tal-Kumitat 2015-<strong>2016</strong> bdiet bil-barka ta’<br />
quddiesa kkonċelebrata minn Fr. John Curmi sewwa<br />
sew nhar il-Ħadd 19 ta’ Lulju, u l-ewwel pass immedjat<br />
ikkonsista fl-iskema imnedija mill-ġdid: ‘Il-Ftit, miż-<br />
Żgħażagħ għaż-Żgħażagħ’; skema xhieda tal-għaqal<br />
żagħżugħ minn ġewwa l-kumitat kif ukoll minn fost il-<br />
79
Fantasy<br />
Flowers<br />
Your fantasy into reality<br />
Aldo Ritchie<br />
Madonna ta’ Pinu,<br />
Triq il-Ħarriġiet,<br />
Mqabba MQB 1480, Malta<br />
tel: 2164 1032<br />
Mob: 9946 5963 / 7960 2432<br />
E-mail: fantasyflowersmt@gmail.com
Ic-Chairperson tas-Sezzjoni, is-Sur Joseph Zammit jippreżenta<br />
tifkira tal-okkażjoni tal-Patroċinju lil-Arċisqof Emeritu Mons.<br />
Pawlu Cremona fl-okkażjoni taċ-ċerimonja marbuta malinawgurazzjoni<br />
tal-wirja ‘Mater Dolorosa’.<br />
Preżentazzjoni ta’ tifkira lis-Sur Mauro Pace Parascandolo, li<br />
attenda għal l-inawgurazzjoni tal-Wirja ‘Mater Dolorosa’ f’isem<br />
il-Kunsill Malti għas-Settur Volontarju.<br />
membri msieħba minn barra. Biss, l-ewwel attivitajiet<br />
uffiċjali kkonsistew f’Boat Party u Afternoon Get-<br />
Together speċifikament imtella’ għaż-żgħażagħ tul<br />
l-istaġun tas-sajf u Pasta Night f’Novembru li rat ilkażin<br />
mimli partitarji ta’ kull età f’atmosfera ferriħija<br />
ta’ tiżjin ġdid.<br />
Ix-xahar ta’ Diċembru ġab miegħu ġimgħat twal<br />
ta’ preparamenti permezz ta’ sensiela ta’ attivitajiet<br />
li lkoll daħħlu l-partitarji kollha fl-atmosfera tal-<br />
Milied. Primarjament, insemmu l-organizzazzjoni<br />
tal-‘Christmas Weekender’ bis-sehem tal-fergħat<br />
kollha fi ħdan is-Soċjetà: Pjazza Christmas Bazaar,<br />
Playstation Tournament, Pjazza Car Wash, Morning<br />
Blood Donation, Afternoon Tea ġewwa l-każin u<br />
Snooker Tournament fl-isfond ta’ Maratona ta’ ġbir ta’<br />
fondi u xandir b’risq ir-rikostruzzjoni tal-każin fuq <strong>Tal</strong>-<br />
Ġilju FM u proġett ġdid ta’ ħdim ta’ liedna. Fl-istess<br />
żmien ħelu tal-Milied, saru donazzjonijiet għall-Istrina<br />
u għad-Dar tal-Providenza, fl-istess waqt li tlissnet<br />
tbissima fuq fomm it-tfal Mqabbin bit-Tqassim tar-<br />
Rigali fl-isfond ta’ Lotterija kbira bi tliet premji u talpubbikazzjoni<br />
tal-itwal edizzjoni qatt maħruġa tal-Fjur.<br />
Is-sena <strong>2016</strong> ġiet miftuħa permezz talorganizzazzjoni<br />
ta’ Pizza, Wine & Karoke Night ġewwa<br />
l-każin f’Jannar, hekk kif tul ix-xahar ta’ Frar ittellgħet<br />
preżentazzjoni ta’ drama mxenqa u mfaħħra minn<br />
kulħadd: Serata li nfetħet b’żifna mad-diska ‘Roar’<br />
segwita minn musical bl-isem ta’ ‘Peprina’ li għalihom<br />
ħadu sehem madwar tletin tifel u tifla. ‘Kamillu<br />
Jitlef Rasu’, farsa fuq żewġ atti, temmet din is-serata<br />
divertenti b’udjenza massima ġewwa s-sala tal-iskola<br />
primarja tal-Imqabba.<br />
Marzu mbagħad ġab miegħu proġett ambizzjuż li<br />
bħalu qatt ma deher f’raħalna jew pajjiżna, xhur sħaħ<br />
It-tliet protagonisti li kienu fundamentali sabiex il-wirja ‘Mater<br />
Dolorosa’ tkun suċċess mill-bidu sal-aħħar: Joseph Zammit,<br />
Maria Tonna u Edwin Gatt.<br />
6 ta’ Diċembru 2015: Quddiesa tal-Immakulata Kunċizzjoni bissehem<br />
ta’ membri tal-Kumitat tas-Sezzjoni Żgħażagħ flimkien<br />
ma’ diversi fergħat tas-Soċjetà Mużikali Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju.<br />
23 ta’ April <strong>2016</strong>: Kollaborazzjoni ta’ Drama tas-Sezzjoni<br />
Żgħażagħ mal-Kumpanija Teatrali Aniċi –<br />
‘Il-Kappillan Reġa’ Għamilha!’<br />
81
PEPRINA<br />
KAMILLU<br />
JITLEF RASU<br />
IL-KAPPILLAN<br />
REĠA’ GĦAMILHA
Carabott Jewellers<br />
Dun ÌuΩepp Zammit Street<br />
Ûurrieq - Malta. Tel: 2168 0760<br />
Business Hours:<br />
Monday to Friday: 9.00a.m. - 12.00p.m.<br />
4.00p.m. - 7.00p.m.<br />
Wednesdays & Saturdays : Half Days
ta’ ħsieb u preparamenti: Wirja unika ta’ fresco u xogħol<br />
mirqum fl-injam bl-isem ta’ ‘Mater Dolorosa’, li ġiet<br />
esegwita fis-sala tal-każin tul il-Ġimgħa Mqaddsa.<br />
Immexxi mis-Sezzjoni Żgħażagħ Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju u<br />
b’fondi mill-iskema Small Initiatives Support, il-proġett<br />
inkluda kunċert ta’ inawgurazzjoni ta’ mużika sagra<br />
mill-Banda Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju li sar taħt il-patroċinju<br />
tal-Arċisqof Emeritus Paul Cremona O.P., xogħol minn<br />
membri tal-Junior Club b’appoġġ mill-Kummissjoni<br />
Nisa, flimkien ma’ xogħol awdjo-viżiv b’appoġġ mill-<br />
Kummissjoni Radju, u fuq kollox għajnuna minn<br />
diversi membri żgħażagħ partitarji. L-istess perjodu ra<br />
l-pubblikazzjoni ta’ edizzjoni speċjali tal-Fjur.<br />
F’April ittellgħet farsa fuq tliet atti b’kollaborazzjoni<br />
mal-Kumpanija Teatrali Aniċi intitolata: ‘Il-Kappillan<br />
Reġa’ Għamilha!’, li kellha tkun it-tieni kollaborazzjoni<br />
ta’ drama f’raħalna, u ġimgħa wara biss sar il-Picnic<br />
annwali b’kollaborazzjoni mal-Kummissjoni Nisa, li<br />
ta’ kull sena jinżel għasel mal-familji partitarji. Iżewqu<br />
s-sena kien hemm il-Gatherings lokali li jżommu<br />
l-adrenalina lejn il-festa ħajja tul ix-xhur imbiegħda<br />
mill-festa. Apparti minn dan kollu, il-Kumitat preżenti<br />
tas-Sezzjoni Żgħażagħ ħass ukoll li għandu jieħu<br />
f’idejh proġett ta’ armar għall-festa li jinvolvi fistuni<br />
ġodda u liedna fuq disinn ġdid għat-toroq fil-periferija<br />
ta’ Triq il-Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju, kif ukoll manutenzjoni<br />
mill-ġdid tal-proġett tal-Bypass.<br />
U bi dħul ix-xahar ta’ Mejju, jintemm il-vjaġġ<br />
kommemorattiv li wassalna sal-preżent, hekk kif issa<br />
ninsabu fil-quċċata tal-attività żagħżugħa permezz talpreparamenti<br />
tal-ġimgħa tal-festa, mill-Blue Costume<br />
Party sa jum ix-Xalata, u fuq kollox, l-organizzazzjoni<br />
tal-Marċ tal-Ġimgħa, li sena wara oħra kulma jmur<br />
ikompli jerfa’ l-piż taċ-ċelebrazzjonijiet ad unur il-<br />
Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju. Bħas-snin passati, f’isem is-<br />
Sezzjoni Żgħażagħ, il-leħen żagħżugħ għas-Soċjetà<br />
tagħna, nixtieq nawguralkom mumenti mill-isbaħ tul<br />
din l-isbaħ festa Mqabbija, filwaqt li b’idejn miftuħa<br />
nistedinkom testendu dawn il-mumenti festivi tagħkom<br />
magħna tul is-sena kollha permezz ta’ aktar konsistenza<br />
fil-parteċipazzjoni tagħkom.<br />
Intemm il-messaġġ tiegħi billi nirringrazzja millqalb<br />
lit-tmien membri l-oħra tal-Kumitat tas-Sezzjoni<br />
Żgħażagħ: Anthea Sacco, Jeremy Briffa, Julian Falzon,<br />
Julian Zammit, Julie Farrugia, Omar Farrugia, Petra<br />
Abdilla u Wayne Falzon – Minkejja t-tlajja’ u l-inżul<br />
tat-triq, kull ostakolu ġie affrontat u ssuperat bil-barka<br />
tal-patruna li żammitna mexjin id f’id tul sena oħra ta’<br />
ħidma ħabrieka, u li issa nittamaw li tiffjorixxi f’suċċess<br />
assolut tant mistħoqq...<br />
12/ 13 ta’ Diċembru 2015: ‘Christmas Weekender’ – Numru kbir<br />
ta’ attivitajiet imtellgħa mis-Sezzjoni Żgħażagħ bis-sehem ta’<br />
diversi fergħat tas-Soċjetà Mużikali Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju.<br />
L-altruiżmu<br />
tas-Sezzjoni Żgħażagħ<br />
li tiddedika parti<br />
mill-attivitajiet tagħha<br />
għal istituzzjonijiet u<br />
għanijiet filantropiċi.<br />
JOSEPH ZAMMIT - Chairman<br />
Ftit mid-diversi attivitajiet ġewwa l-każin li ġew organizzati<br />
mis-Sezzjoni Żgħażagħ Madonna tal-Ġilju.<br />
85
PINKISHLINE<br />
(From Bestprint)<br />
<strong>Tal</strong>-Paradise<br />
Gas Fixed Point & Distributors<br />
Opening Hours:<br />
6.00am - 5.00pm<br />
Delivery Hours<br />
(right to your door):<br />
6.00am - 4.00pm<br />
Suppliers for Gas Cylinders<br />
<strong>Tal</strong>-Paradise Gas Fixed Point / Distributors<br />
20, Triq L-iSkola, Ħal Safi<br />
Tel: 21682125 • Mob: 99269375 • e-mail: paradise_nick@hotmail.com
FESTA 2015<br />
MATER DOLOROSA<br />
16 ta’ Marzu <strong>2016</strong>: L-inawgurazzjoni tal-wirja: ‘Mater Dolorosa: Wirja Unika<br />
ta’ Fresco’, b’kunċert ta’ mużika sagra mill-Banda Madonna <strong>Tal</strong>-Ġilju<br />
taħt il-patroċinju tal-Arċisqof Emeritus Paul Cremona O.P., fil-preżenza<br />
ta’ membri parlamentari u membri tal-Kunsill Nazzjonali għas-Settur tal-<br />
Volontarjat. Dan kien segwit mill-ftuħ uffiċċjali tal-eżebizzjoni ġewwa<br />
Palazz il-Ġilju bi promozzjoni estensiva fuq media lokali – Attività unika<br />
għal raħalna u pajjiżna b’tim kbir ta’ membri volontarji warajha!
Ray’s Hardware Ltd.<br />
“St Joseph Stores”<br />
142, Marsa Road,<br />
Marsa HMR 14<br />
Tel/Fax: 21222552<br />
E-mail:<br />
rayborg@maltanet.net
Il-Kumitat tal-Kummissjoni Nisa<br />
Madonna tal-Ġilju 2015/<strong>2016</strong>.<br />
Mix-xellug - Romina Galea, Beatrice<br />
Farrugia , Maria Muscat, Sharon<br />
Falzon, Anna Grech, Julie Abdilla<br />
(Chairperson), Lyndsey O’Reilly,<br />
Analise Falzon, Lilian Bonnici,<br />
Josephine Simbeye, Gigliola Briffa.<br />
Diversi attivitajiet imtellgħa fil-Pjazza tal-Imqabba b’rabta mal-attività bit-titlu “Do the Right Mix” li l-Kummissjoni Nisa<br />
organizzat nhar il-31 ta’ Ottubru 2015 fl-okkażjoni tal-European Mobility Week.<br />
89
Ftira Night - 04.09.2015<br />
Ġurnata Għawdex - 20.03.<strong>2016</strong><br />
Serata ta’ <strong>Tal</strong>b Quddiem il-Madonna - 25.09.2015<br />
BBQ fuq il-Bejt tal-Każin - 19.07.2015<br />
Pastanight - 13.06.2015<br />
Sa mill-bidu taż-żminijiet, mit-Testment il-Qadim<br />
sat-Testment il-Ġdid, minn profeti sa qaddisin, minn<br />
teologi sa filosofi, il-Verġni Mqaddsa dejjem kienet<br />
mogħnija bl-isbaħ fost it-titli. Dawn huma kollha<br />
xhieda tad-devozzjoni u l-imħabba lejn l-Unika<br />
Kreatura li Alla sa mit-twelid tagħHa lliberaha minn<br />
kull tebgħa ta’ dnub.<br />
Huma proprju d-devozzjoni u l-imħabba lejn il-<br />
Verġni Mqaddsa li dan li dan ir-raħal tal-Imqabba<br />
ilu jkattar fost in-nies tal-lokal u dawk kollha li jżuru<br />
dan ir-raħal; id-devozzjoni lejn dik diskritta bħala<br />
‘Sicut Lilium Interspinas’ – Inti l-Ġilju fost ix-Xewk.<br />
Kien proprju 140 sena ilu meta din il-vara artistika<br />
tal-Madonna tal-Ġilju ta’ Giovanni Darmanin waslet<br />
f’dan ir-raħal. U min qatt ma sabx ruħu jirrikorri taħt<br />
din ix-xbieha artistika fit-talb jew fir-ringrazzjament?<br />
Sa mit-twaqqif tagħha, din is-Soċjetà Mużikali<br />
kemm fit-titlu tagħha bħala Soċjetà Mużikali Madonna<br />
tal-Ġilju kif ukoll fir-ritwali u l-attivitajiet organizzati<br />
dejjem kompliet testendi d-devozzjoni mhux biss lejn<br />
din ix-xbieha artistika ġimagħtejn fis-sena; matul ilfesta<br />
tal-Madonna tal-Ġilju f’Ġunju u matul il-festa tal-<br />
Immakulata Kunċizzjoni f’Diċembru iżda wisq aktar<br />
lejn id-devozzjoni fil-ħajja tagħna ta’ kuljum filwaqt<br />
li nfittxu li ngħixu fuq il-passi tagħHa fil-ħajja tagħna.<br />
Fost il-modi kif is-Soċjetà Mużikali Madonna tal-<br />
Ġilju kattret id-devozzjoni, insibu l-inawgurazzjoni<br />
tax-xbieha tal-Madonna tal-Ġilju fil-ġnien ta’ ħdejn<br />
il-ġibjun, xogħol l-iskultur Imqabbi Antoine Farrugia<br />
f’Ġunju 2012. Ta’ kull sena, fil-bidu tax-xahar ta’<br />
Ottubru, il-Kummissjoni Nisa torganizza Lejla Marjana<br />
quddiem din ix-xbieha fejn tagħti bidu għal-laqgħat ta’<br />
talb tar-Rużarju matul dan ix-xahar. Ġurnata Marjana<br />
oħra tiġi organizzata barra mil-lokal fejn ta’ kull sena<br />
nżuru siti bħal knejjes, kappelli jew kwadri li huma<br />
relatati mal-Verġni Mqaddsa. Attività oħra fuq nota<br />
reliġjuza hija l-attività tas-Seba’ Viżti fil-lejl ta’ Ħamis<br />
ix-Xirka fejn din is-sena żorna knejjes u kappelli fit-<br />
Tlett Ibliet tal-Kottonera.<br />
Apparti minn dan, il-Kummissjoni Nisa tfittex ukoll<br />
li timxi maż-żminijiet u torganizza attivitajiet mixtieqa<br />
mill-membri tagħha u minn dawk li jattendu. Dawn<br />
l-attivitajiet jinkludu ikliet soċjali bħal mhuma l-Ftira<br />
Nights fl-iljieli Sajfin, mawriet kulturali f’Għawdex,<br />
picnics fil-kampanja fost l-oħrajn. Appuntament<br />
annwali hija żjara lill-Imqabbin ġewwa r-residenza<br />
f’San Vinċenz de Paule fl-okkażjoni ta’ Jum il-Mara.<br />
B’din l-attività l-Kummissjoni Nisa tixtieq li tkun ta’<br />
eżempju għal għaqdiet oħra sabiex jifirxu l-attivitajiet<br />
tagħhom fuq dimensjoni filantropika wkoll. Filħajja<br />
li qed ngħixu sirna nisimgħu ħafna dwar ilkuxjenza<br />
ambjentali u l-Kummissjoni Nisa rat ukoll<br />
kif dan l-għarfien u din il-kuxjenza testendiha fillokalità<br />
tar-raħal tagħna. Għat-tieni sena konsekuttiva<br />
l-Kummissjoni Nisa ntgħażlet sabiex tkun waħda millorganizzazzjonijiet<br />
f’Malta li tipromwovi l-‘European<br />
90
Mobility Week’. Fost l-attivitajiet li saru matul dan<br />
il-jum wieħed isemmi ġita mal-postijiet storiċi u<br />
ta’ interess fl-Imqabba, live human table soccer bilparteċipazzjoni<br />
ta’ bosta football nurseries, wirjiet<br />
artistiċi, edukazzjoni dwar l-użu tar-roti u oħrajn. Din<br />
ġiet milqugħa tajjeb ħafna u l-konkorrenza kienet<br />
waħda pożittiva.<br />
Dan ix-xogħol kollu li jitwettaq minn din il-<br />
Kummissjoni u fergħat oħrajn fi ħdan din is-Soċjetà<br />
Mużikali huwa grazzi għall-kuraġġ li jintwera missoċi<br />
u partitarji li dejjem insibuhom warajna kemm<br />
bl-attendenza tagħhom kif ukoll bl-appoġġ morali<br />
tagħhom. Iżda l-ikbar ringrazzjament tagħna jmur lil<br />
Dik li nirrikorru għandHa fit-talb tagħna…lil Ommna<br />
taħt it-titlu Singulari tal-Ġilju li tagħha aħna lkoll<br />
devoti.<br />
Buffet Breakfast - 11.02.<strong>2016</strong><br />
Grazzi Madonna tal-Ġilju ta’ mħabbtek Għalina!<br />
JULIE ABDILLA<br />
Chairperson<br />
Picnic - 17.04.<strong>2016</strong><br />
Ikla Tradizzjonali tal-Kunċizzjoni - 05.12.2015<br />
Seba’ Visti - 24.04.<strong>2016</strong><br />
Kontribut Finanzjarju b’Risq Pink October - 01.10.2015<br />
Ftira Night - 03.07.2015<br />
Vista lir-Residenti ta’ San Vincenz - 08.03.<strong>2016</strong><br />
Ikla Bejn il-Ħbieb - 23.10.2015<br />
91
Is-Sur Benny Dingli,<br />
il-Licencee il-ġdid<br />
tal-Għaqda tan-<br />
Nar Madonna tal-<br />
Ġilju waqt fażi taxxogħol<br />
ippreparat<br />
għal-<strong>Festa</strong> ta’<br />
din is-sena.<br />
L-Aħħar kontribut tiegħi għal din il-pubblikazzjoni<br />
kienet dik għall-festa tal-2009, fejn hemmhekk kont<br />
ħabbart li minħabba raġunijet personali, u ċirkustanzi<br />
oħrajn li nibtu fl-għaqda tan-nar tagħna, kont iddeċidejt<br />
li nirriżenja minn licencee u li tal-2009 kellha tkun<br />
l-aħħar festa li għaliha jien kont ser inkun responsabbli.<br />
Għalkemm ħafna kienu jaħsbu mod ieħor, fid-diversi<br />
laqgħat li kelli, kont dejjem ninsisti li l-pożizzjoni ta’<br />
licencee mhijiex waħda faċli. U mhux la kemm wieħed<br />
ipaċpaċ, għax mill-kliem għall-fatti hemm baħar<br />
jikkumbatti, u l-baħar fl-ambitu tagħna huwa dejjem<br />
bil-mewġ kontra sew mil-lat legalistiku fejn dawn qed<br />
ikunu aktar riġidi, kif ukoll mil-lat ta’ responsabbiltà<br />
diretta għal dawk liċenzjati li jiffrekwentaw il-fabrika<br />
tan-nar tagħna, biex ma nsemmux il-pressjoni taxxogħol<br />
pirotekniku. Fl-erbgħa u għoxrin sena li għamilt<br />
immexxi din l-għaqda kont doqt kemm il-ħelu kif ukoll<br />
il-morr u għalhekk l-esperjenza għallmitni ħafna. Biss<br />
ċerti ċirkostanzi wieħed ma jkunx jista’ jaħrabhom<br />
u ġaladarba kont assigurat li kollox kien ser jibqa’<br />
għaddej b’mod normali ma kienx fadalli għażla ohra<br />
ħlief li nerħi t-tmun f’idejn dawk ta’ warajja. Nistqarr<br />
magħkhom li internament kont imħasseb mhux ftit fuq<br />
kemm dawk li għad jidħlu għal dan l-inkarigu kienu<br />
verament konxji tal-kobor u l-piż tar-responabbiltà li<br />
kariga bħal din tirrikjedi. Bħal ma kulħadd jaf minn<br />
idejja t-trġija tal-post tan-nar għaddiet f’idejn is-Sur<br />
Lawrence Mangion li ħadem il-festi tal-2010 u 2011,<br />
fejn wara r-responsabbiltà għaddiet f’idejn is-Sur Kevin<br />
Saliba li kompla jaħdem mill-2012 sal-2015, minn<br />
hawn nirringrazzjahom għax-xogħol b’responsabbiltà<br />
li wettqu u li ma kienx wieħed faċli. Matul dan ilperjodu<br />
baqgħu jittellgħu spettakli kbar fejn saħansitra<br />
L-isbaħ waqt għad-dilettanti tan-nar! L-aħħar parti tal-Purċissjoni<br />
fejn b’mod kollettiv ikunu huma li jerfgħu il-vara tal-Madonna<br />
tal-Ġilju fid-dħul lura fil-Knisja! F’dan ir-ritratt qed naraw lil-membri<br />
tal-Għaqda tan-Nar Madonna tal-Ġilju, immexxija mis-Sur Kevin<br />
Saliba, eks Licencee tal-Għaqda waqt dħul il-vara fil-<strong>Festa</strong> 2015.<br />
Il-pubbliku isegwi l-ispettaklu tan-nar tal-art li għat-tieni sena<br />
reġa’ ġie mtellgħa fl-aħħar parti ta’ Triq Karmenu Ciantar u<br />
l-fetħa li tagħti għal-By Pass.<br />
93
Sky Concert - Parti mis-show esebita fiż-Żebbuġ Għawdex<br />
f’Awwissu 2015.<br />
fl-2011 naqqaxna isimna fl-istorja tad-dinja bilmanifattura<br />
u l-ħruq tal-akbar raddiena fid-dinja. Unur<br />
li għadu f’idejna u li għadna ngawduh sal-lum. F’dan<br />
iż-żmien ukoll baqa’ miexi l-progett ta’ titjib f’dak li<br />
għandu x’jaqsam mal-bini u ż-żamma tal-post tan-nar<br />
kif ukoll inkisbu għadd ta’ liċenzji fil-kategorija “B”<br />
kif ukoll dawk “A”.<br />
Minn wara l-festa tal-2015, is-Sur Kevin Saliba<br />
wera x-xewqa tiegħu li ma jibqax jokkupa l-kariga ta’<br />
licencee u hawn informa lill-kumitat amministrattiv,<br />
biss kien lest li jżomm il-permess fuqu sabiex jiġu<br />
evitati proċeduri twal jekk il-permess jiġi tterminat u<br />
riattivat mill-ġdid ġaladarba xi ħadd jitħajjar li jieħu<br />
l-inkarigu. Minn Settembru 2015 sa Frar <strong>2016</strong> saru<br />
għadd ta’ laqgħat fejn fihom iddiskutejna fit-tul ittriq’il<br />
quddiem mal-persuni bil-Liċenzja “A”, membri<br />
tas-soċjetà tagħna, biss għal numru ta’ raġunijiet ħadd<br />
ma kien lest li jidħol għal din il-kariga. Aktar ma beda<br />
jgħaddi ż-żmien aktar bdiet tikber il-pressjoni sabiex<br />
tinstab soluzzjoni. Għalina mhux aċċettabbli li tasal<br />
il-festa u għall-kuntrarju tas-snin l-imgħoddija fejn<br />
saħansitra anke meta konna b’post tan-nar imġarraf<br />
irnexxielna nagħmlu programm diċenti sabiex<br />
nakkumpanjaw il-festa. Nistqar magħkom li ż-żmien<br />
li għamel magħluq il-post tan-nar ma kienx wieħed<br />
faċli għalija għax il-fatt li tara li dak li nbena b’tant<br />
sagrifiċċju u b’impenn mhux qed jilhaq l-għanijiet li<br />
għalih kien ippjanat, huwa ta’ għafsa ta’ qalb kbira.<br />
Wara taqbida interna fija nnifsi u b’appoġġ ta’ numru<br />
kbir ta’ membri kemm dawk attivi fil-qasam pirotekniku<br />
kif ukoll oħrajn li għandhom verament għal qalbhom<br />
lil din is-soċjetà maestuza, iddeċidejt li ġaladarba jien<br />
insib appoġġ sħiħ mill-kumitat amministrattiv, kont<br />
lest li nerġa’ nieħu f’idejja l-ġestjoni tal-post tan-nar.<br />
L-akbar motivazzjoni sabiex nidħol għal dan l-impenna<br />
apparti l-ħidma tal-passat u l-imħabba lejn il-festa tant<br />
għaziza għalina ad unur il-Madonna tal-Ġilju, kienet<br />
id-determinazzjoni f’għadd ta’ żgħażagħ li l-ħidma<br />
tagħhom fil-qasam pirotekniku ġabet lura u avvanzat<br />
ferm aktar minn dak li konna tlifna matul iż-żmien.<br />
Żgħażagħ determinati u li ma qalgħux ħlief tifħir għal<br />
xogħlhom kemm mill-partitarji tas-soċjetà tagħna kif<br />
ukoll minn pirotekniċi magħrufa f’pajjizna, u li kienu<br />
Il-BBQ annwali li jsir biswit l-Post tan-Nar li ta’ kull sena jattira<br />
lejh numru inkoraġġanti ta’ soċi, partitarji u dilettanti tan-nar<br />
(Settembru 2015).<br />
lesti wkoll li fejn tidħol kritika ma jwebbsux rashom<br />
iżda jkomplu jaħdmu għall-aktar titjib. Għalhekk<br />
il-kontinwazzjoni kienet importanti ħafna sabiex<br />
dawn l-istess żgħażagħ ma jaqtgħux mir-ritmu tajjeb<br />
u b’hekk fil-futur xi ħadd minnhom ikun lest li jieħu<br />
t-treġija f’idejh, ħaġa li għalkemm hija impenjattiva<br />
mhix impossibbli. Wara li tlabt laqgħa mal-kumiat<br />
amministrattiv u wrejt ix-xewqa tiegħi u ddiskutejt<br />
il-prassi l-gdida li biha kont bisiebni mmexxi, ġejt<br />
approvat unanimament sabiex inkun nista’ nerġa’<br />
nibda bil-ħidma tiegħi bħala licencee, u hekk nhar<br />
is-Sibt 6 ta’ Frar kienet l-ewwel ġurnata ta’ ħidma fl-<br />
<strong>2016</strong>. Numru ta’ ċirkustanzi personali li kont fihom fl-<br />
2009 għadhom u ser jibqgħu miegħi dejjem sakemm<br />
il-Mulej jogħġbu jħallini f’din id-dinja, biss din iddarba<br />
kont determinat li mhux ser nittollera fl-ebda<br />
ħin u għall-ebda raġuni atitudnijiet li mhumiex denji<br />
u li matul iż-żmien flok kabbru u kienu ta’ ġid għassoċjetà<br />
tagħna ma ħolqux ħlief problemi. Għaldaqstant<br />
f’dan il-perjodu li għalih jien ser inkun responsabbli<br />
mill-ħidma ġewwa l-post tan-nar ser ninsiti aktar minn<br />
qatt qabel li l-post tan nar għandu jkun post trankwill<br />
fejn wieħed jagħmel dak li hu meħtieġu għall-festa<br />
skont il-ħiliet tiegħu u x-xogħol assenjat lilu minni,<br />
li l-kwalità hija aktar importanti mill-kwantità, li blakar<br />
rettezza nikkontrollaw l-infiq u l-ħela waqt ilmanifattura<br />
tax-xogħol tagħna, li ntemmu darba għalldejjem<br />
l-individwaliżmu u neqirdu l-kelma “tiegħi” u<br />
ndaħħlu l-kelma “tagħna”, u fl-aħħar u mhux l-anqas,<br />
dawk li bħali għandhom ċerta età għandhom jgħaddu<br />
t-tagħlim u dak kollu li nagħfu għas-spejjeż tas-soċjetà<br />
mingħajr kundizzjonijiet lil dawk ta’ warajna sabiex<br />
jekk ikun possibbli jtejbu fuqu, u min-naħa tagħna<br />
naċċettaw li l-affarijiet jistgħu jsiru b’mod differenti,<br />
aktar sigur u jagħti riżultati aħjar. B’hekk biss inkunu<br />
qed nassiguraw li ta’ warajna jkunu sodi biżżejjed biex<br />
għada pitgħada jmexxu huma mingħajr problemi żejda.<br />
Min għadu qed jitlaq jimxi għandu bżonn min jgħinu u<br />
mhux min jagħtih il-gambetti. Min ma jaqbilx ma’ din<br />
il-proċedura allura jkun aħjar li ma jersaqx ’il quddiem<br />
biex jaħdem in-nar fil-fabbrika tagħna taħt it-tmexxija<br />
tiegħi. Ħbieb konna u mija nibqgħu. Fil-kariga tiegħi ma<br />
nistax inqis il-gwadan jew l-ideal singulari ta’ persuna<br />
95
TA' SERVIZZ<br />
GĦALIK<br />
MILL-QALBA<br />
TAS-SIĠĠIEWI<br />
Banif Bank għandu fergħa<br />
fiċ-ċentru tas-Siġġiewi biex jaqdi<br />
l-ħtiġijiet bankarji kollha tiegħek,<br />
kemm dawk personali kif ukoll<br />
tan-negozju. Nistiednuk iżżurna<br />
f’din il-fergħa li tinsab fil-Pjazza<br />
San Nikola, fejn it-tim tagħna<br />
lest li joffrilek servizz eċċellenti.<br />
Il-ħinijiet ta' ftuħ huma:<br />
Mit-Tnejn sal-Ġimgħa: 8.30a.m – 2.30p.m.<br />
Is-Sibt: 8.30 a.m – 12.30 p.m.<br />
Banif Bank (Malta) plc<br />
Banif Bank (Malta) plc huwa liċenzjat mill-MFSA biex joffri servizzi bankarji, skont it-termini tal-Att dwar il-kummerċ Bankarju 1994. Reġistrat f’Malta C41030 – 203, Level 2, Rue D’Argens, Gżira, GŻR 1368, Malta.
FESTA 2015
waħda iżda, dak li l-aktar teħtieġ is-Soċjetà tagħna.<br />
Ninsab ċert li dawn huma deċiżjonijiet iebsa u mhux<br />
popolari u jistgħu jħallu lil xi persuni b’togħma qarsa,<br />
iżda jien u dawk li appoġġjawni nemmnu bis-sħiħ li din<br />
hija l-iktar triq vijabbli u li tassigura l-kontinwità.<br />
Qabel bdejna bil-ħidma tagħna għall-festa tal-<strong>2016</strong><br />
ħejjejt pjan bażiku ta’ dak li seta’ b’mod mill-aktar<br />
raġonevoli jitlesta għall-festa msemmija mingħajr<br />
pressjoni kbira u skont dawk li tawni l-kelma li ser<br />
jaħdmu waqt laqgħa li saret għall-istess raġuni. Konna<br />
nafu li jekk qatt konna għamilna sagrifiċċji, dan ta’<br />
din is-sena ser ikun sagrifiċċju tripplu, għaliex ridna<br />
naħdmu f’terz taż-żmien li naħdmu fih is-soltu, biex<br />
jittella’ programm zgħir kemm ikun żgħir f’erba’ xhur<br />
mhix ċajta. Fil-fatt il-ħinijiet li qattajna fil-post tannar<br />
kienu twal u f’mumenti kellna nagħmlu sagrifiċċji<br />
mhux żgħar, biss kulħadd kien kuntent bix-xogħol<br />
u l-kontribut li qed jagħti. L-ewwel prijorità ngħatat<br />
għall-kaxxi infernali u s-servizzi neċessarji. Fl-istess<br />
ħin inbdiet il-ħidma fuq numru sabiħ ta’ murtali talberaq<br />
u tal-kulur kif ukoll blalen u xogħol ieħor li<br />
aħna magħrufin għalihom. Apparti l-ħidma fuq in-nar<br />
tal-ajru bdejna naħdmu bis-sħiħ għal dak li għandu<br />
x’jaqsam man-nar tal-art. Bil mod il-mod kollox beda<br />
jaqa’ f’postu u mill-ġurnata ta’ Jum il festa bdejna<br />
nimlew il-kumplament tal-festa u bi pjaċir kbir ngħid<br />
li grazzi għal sħabi u l-ħidma serena u sfieqa tagħhom<br />
ser inkunu kapaċi ntellgħu programm meqjus kif inhu<br />
xieraq għall festa tagħna. Irrnexxielna wkoll inlestu<br />
u naħarqu murtali għall-<strong>Festa</strong> Nar li ttellgħet fis-<br />
Siġġiewi fit-2 ta’ April kif ukoll xogħol ta’ nar tal-art<br />
għall-Għaqda tan-nar Marija Bambina tal-Mellieha u li<br />
bih ikkompetew fil-festival tan-nar tal-art li ttella’ fid-9<br />
ta’April fil-Floriana. Matul din is-sena komplejna nżidu<br />
mal-kullana ta’ unuri pirotekniċi li l-Għaqda tagħna<br />
tipposjedi. Grazzi għal ħidma sfieqa tas-Sur Samuel<br />
Abdilla u s-Sur Geordie Camilleri fuq il-piramida tannar<br />
tal-art li huma ħadmu għall-<strong>Festa</strong> tal-2015, ġejna<br />
onorati bl-ewwel post fil-kategorija tal-Aktar Prodott<br />
Innovattiv minn Artiġjan Ġdid fis-settur, Premju Ġieħ<br />
L-Aritiġjanat Malti 2015. Ta’ min wieħed isemmi li din<br />
il-biċċa nar tal-art inħadmet kompletament fil-basement<br />
il-ġdid tal-każin. Dan juri biċ-ċar li l-binja l-ġdida tas-<br />
Soċjetà tagħna ħasbet għal kollox u għal kulħadd.<br />
Bħas snin l-imgħoddija din is-sena ħadna ħsieb ukoll<br />
li nieħdu xi xogħol għall-wara l-festa, fosthom għall-<br />
Ħamrun, il-Fgura u Marsaxlokk. <strong>Programm</strong> meqjus bħal<br />
ta’ din is-sena xorta waħda jiswa ammont sostanzjali ta’<br />
flus u li l-ġbir li jsir minn fost il partitarji għalkemm<br />
importanti ħafna mhux biżżejjed biex inkopru l-ispiża<br />
kollha u jkollna l-fondi biex nibdew mill-gdid il-ħidma<br />
tagħna għall-2017.Minn hawn nixtieq nistieden lil<br />
dawk kollha ta’ rieda tajba u li lesti jaħdmu għallgħanijiet<br />
meħtiega tal-festa sabiex jersqu ‘il quddiem<br />
u joffru ftit mill-ħin tagħhom dejjem u skont il-ħtiġiet<br />
tas-Soċjetà tagħna. Huwa minnu li illum min għal ħaġa<br />
u min għal oħra kullħadd huwa okkupat ħafna, biss ixxogħol<br />
relatat mal-piroteknika mhuwiex kollu meħtieġ<br />
li jsir fil-post tan-nar. Fost oħrajn hemm ħafna xogħol<br />
fuq skrataċ u brim li wieħed jista’ jagħmel fil-kumdità<br />
ta’ daru u jkun ta’ sostenn kbir għalina għaliex inkunu<br />
nistgħu niddedikaw aktar ħin għal xogħol li bilfors irid<br />
isir fil-post tan-nar.<br />
Min-naħa tiegħi nixtieq minn qalbi nirringrazzja; lil<br />
dawk li kienu ta’ sostenn finanzjarju kull darba li dorna<br />
fuqhom, lil dawk li bl-inġenji u b’ħidmiethom għenuna<br />
u ser jgħinuna matul il-gimgħa tal-festa kif ukoll<br />
matul is-sena kollha, Is-sidien tal-għelieqi li minnhom<br />
naħarqu x-xogħol tagħna, lill-kumitat amminstrattiv tassoċjetà<br />
tagħna u fl-aħħar u mhux l-anqas lil sħabi kollha<br />
li grazzi għas-sagrifiċċji bla qies tagħhom u tal-familji<br />
tagħhom u l-ħidma piroteknika tagħhom ser inkunu<br />
nistgħu ngawdu festa oħra kompluta bħal ma dejjem<br />
għamilna. Nawgura li x-xogħol li għalih tant ħdimna<br />
b’dedikazzjoni jmur sewwa u mingħajr inċidenti.<br />
L-aħħar ħsieb tiegħi jmur lejn Ommna tas-sema, li<br />
matul il-jiem kollha ta’ ħajjitna u speċjalment f’dik ta’<br />
ħidmietna fil-qasam pirotekniku jogħġobha tħarisna<br />
u tbegħdna minn kull għawġ, Grazzi Madonna ta’<br />
mħabbtek għalina.<br />
Viva l-Madonna tal-Ġilju<br />
BENNY DINGLI - Licencee<br />
Filwaqt li nistiednukom biex tiġu żżuru l-Imqabba fil-jiem tal-festa biex taraw ix-xogħol li ħejjejna<br />
fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju, l-Għaqda tan-Nar tirringrazzja<br />
Lil Alla tal-għajnuna li jagħtina u lill-Madonna tal-Ġilju li tħarisna matul is-sena kollha<br />
mill-perikli kbar li jġorr miegħu dan id-delizzju.<br />
Nieħdu din l-okkażjoni biex nirringrazzjaw lil familjari u qrabatna tal-paċenzja li jieħdu bina li<br />
minħabba d-delizzju tagħna jiċċaħdu għal żmien twil mill-ħin liberu tagħna flimkien.<br />
Nirringrazzjaw lil dawk il-benefatturi kollha li joffru xi forma ta’ għajnuna matul is-sena,<br />
speċjalment dawk li jipprovdu t-trasport, l-għelieqi eċċ.<br />
Lill-Kumitat Amminstrattiv, il-fergħat kollha tas-Soċjetà, lill-membri tal-Korp tal-Pulizija<br />
u lill-Kleru tal-parroċċa, lilkom is-Soċi, Partitarji u l-Benefatturi.<br />
Fl-aħħar iżda mhux lanqas, nirringrazzja lis-Sur Joseph Camilleri tal-Għaqda tan-Nar Sta Marija<br />
tar-raħal tagħna, tal-koperazzjoni sħiħa li teżisti bejnietna bħala Licencees.<br />
Nixtieq il-<strong>Festa</strong> t-tajba lill-Imqabbin kollha u lil dawk il-Maltin u turisti li jiġu jżuruna.<br />
OMMNA MARIJA TAL-ĠILJU ĦARISNA U BGĦEDNA MINN KULL PERIKLU<br />
99
ŻEWĠ ŻGĦAŻAGĦ B’GĦAN WIEĦED<br />
Is-Sur Samuel Abdilla (lemin) flimkien mas-<br />
Sur Geordie Camilleri waqt l-preżentazzjoni<br />
tal-Premju Ġieħ l-Artiġjanat Malti 2015 għarraddiena<br />
tagħhom fil-kategorija tal-Aktar Prodott<br />
Innovattiv minn Artiġjan Ġdid fis-settur.<br />
Ir-raddiena mekkanizzata fuq stil tri-dimensjonali li esibew għal<br />
l-ewwel darba fl-lejliet il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju 2015; is-Sibt<br />
20 ta’ Ġunju , u li biha Samuel Abdilla u Geordie Camilleri kisbu<br />
l-ewwel premju “Ġieħ l-Artiġjanat Malti 2015”.<br />
Il-plakka<br />
kommemorattiva<br />
mgħotija lis-Sinjuri<br />
Geordie Camilleri<br />
u Samuel Abdilla,<br />
membri fi ħdan ilgrupp<br />
ta’ dilettanti<br />
tan-nar tal-art fi<br />
ħdan l-Għaqda<br />
tan-Nar Madonna<br />
tal-Ġilju bħala<br />
rikonoxximent<br />
ta’ dan il-ġieħ<br />
u li huma qed<br />
jirregalaw lis-<br />
Soċjetà bħala<br />
tifkira dejjiema ta’<br />
dan il-premju.<br />
Minn dejjem konna dilettanti tan-Nar<br />
tal-Art u dejjem ħassejna x-xewqa li xi darba<br />
nagħmlu raddiena li tkun xi ftit speċjali għall-<br />
<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju. It-tnejn li aħna konna<br />
midħla ta’ dan il-Każin minn meta konna żgħar.<br />
L-idea ta’ x’kien jikkonsisti dan il-proġett kienet ilha<br />
tberren f’moħħna u xtaqna li b’xi mod xi darba ssir<br />
realtà.<br />
Meta stqarrejna b’din l-idea ma’ sħabna tan-nar<br />
tal-art, għednilhom li l-akbar problema li kellna kienet<br />
li ma kellniex garaxx fejn nistgħu naħdmu. Meta<br />
avviċinajna lis-Sur Claudio Briffa, li kien id-direttur<br />
li jieħu ħsieb in-nar tal-art fil-post tan-nar tagħna,<br />
huwa mliena bil-kuraġġ u ssuġġerixxa li naħdmuha filworkshop<br />
li hemm fil-basement tal-Każin.<br />
Is-Sur Briffa kompla jħeġġiġna billi kompla<br />
jattrezza l-workshop b’apparat u makkinarju biex<br />
stajna naħdmu. Tpinġa d-disinn fuq skala sħiħa u<br />
wara li rajna x’ħadid u affarijiet oħra li kellna bżonn,<br />
bdejna nordnaw. Lejn tmiem Jannar inbeda x-xogħol<br />
fuq tqattiegħ tal-ħadid u l-iwweldjar tat-triangoli li<br />
minnhom riedna nagħmlu sittax. Wara li tlestew dawn<br />
it-triangoli stajna nagħmlu d-disinn ta’ ġewwa u jibda<br />
jinħadem il-frejm skond id-daqs tat-triangoli.<br />
Hawn wasalna għall-akbar uġigħ ta ras, għax riedna<br />
nibdew naħdmu l-mekkaniżmu bl-użu ta bearings,<br />
azzar speċjali u ‘reductions’. Din il-parti kienet l-aktar<br />
li ħaditilna ħin u ġieli kellna nieħdu l-leave għal-ġranet<br />
sħaħ sabiex jitlesta kollox, tant li domna aktar min<br />
erba’ xhur. Matul dawn ix-xhur ma naqsux il-pariri<br />
siewja li kienu jgħaddulna sħabna li ilhom ħafna fuq<br />
dan il-mistier.<br />
101
MALLIA<br />
PETROL STATION LTD.<br />
SIGGIEWI<br />
New Tyres, New Batteries,<br />
Oil Filters, Accessories,<br />
Car Care products &<br />
more<br />
Mob: 79617353/4
Kif tlesta x-xogħol fejn kollox kien armat fil-limitu<br />
tiegħu, stajna naraw li kollox kien qed jaħdem bħala<br />
moviment. Dik li sa ftit xhur ilu kienet biss idea issa<br />
konna qegħdin naraw il-frott tax-xogħol tagħna,<br />
għalkemm kien għad fadal x’nistinkaw. Min ġewwa<br />
l-basement, għabbejna u ħadna kollox għal post tannar<br />
biex inkunu nistgħu nwaqqfuha u nippruvawha.<br />
Waqt il-provi stajna naraw xi difetti u nuqqasijiet li<br />
rranġajna u b’hekk ir-raddiena segħtet taħdem aħjar.<br />
Kif kienet wieqfa ġie kkalkulat kemm riedna qawwa<br />
tal-fintuna. Wara ġiet żarmata mill-ġdid biex tkun tista<br />
tinżebaħ u jitwaħħal il-gass mat-triangoli. B’hekk kien<br />
kollox lest għal lejlet il-<strong>Festa</strong>.<br />
It-Tlieta ta’ matul il-ġimgħa tal-<strong>Festa</strong> niżżilna<br />
kollox u bdejna narmaw fil-By-pass. Kif kollox beda<br />
jieħu postu u tlesta x-xogħol tal-istruttura, bdejna<br />
nikkumnikaw in-nar u hekk kien jonqos is-Sibt lejlet<br />
il-<strong>Festa</strong> biex jkun determinat ix-xogħol li sar. L-anzjetà<br />
ta’ ħames xhur ta’ sagrifiċċji u għejja kienet evidenti<br />
fuqna sal-mument ta’ meta tinħaraq.<br />
Wasal il-mument mistenni, u wara li nagħtat in-nar,<br />
beda jinħoloq il-moviment perfett 3D ma’ ċapċip ta’<br />
ewforija u apprezzament minn sħabna u minn dawk<br />
kollha preżenti. Kien mument sabiħ għalina t-tnejn<br />
bħala ħbieb minn ċkunitna u l-ewwel biċċa xogħol<br />
flimkien. Ovvjament bħal kull ħaġa oħra kollox jiġi fi<br />
tmiemu. Wara li ċċelebrajna dan is-suċċess flimkien<br />
ma’ sħabna mhux biss għalina personali iżda ukoll<br />
għall-Għaqda tan-Nar tal-Ġilju, żarmajna kollox mallejl<br />
biex b’hekk stajna ngawdu jum il-<strong>Festa</strong>.<br />
Wara din l-esperjenza ta’ sodisfazzjon li ħadna u<br />
evalwajna x-xogħol ġie deċiż li nitfgħu applikazzjoni<br />
f’waħda mill-kategoriji għall-Premju tal-Artiġjanat<br />
2015. Għidna lill-Kumitat Amministrativ tas-Soċjetà<br />
bil-ħsieb tagħna. Wara li ltqajna biex niddiskutu din<br />
it-talba tagħna, qbilna li nitfgħu l-applikazzjoni filkategorija<br />
bħala artiġjani ġodda fis-settur.<br />
Meta ħarġu r-riżultati, fit-2 ta’ Marzu ġejna ppremjati<br />
bl-ewwel post minn tmintax-il parteċipant. Ix-xogħol<br />
tagħna ġie mfaħħar minn artiġjani bħalna u inġiniera<br />
preżenti li ħalliena motivati għal proġetti oħra futuri.<br />
Qabel nagħlqu dan l-artiklu nixtiequ nirringrazzjaw<br />
lis-Soċjetà tagħna li offritilna l-għajnuna tagħha<br />
kollha biex tatna din l-opportunità li nuru x-xogħol<br />
tagħna u lil kull min ta xi għajnuna b’xi mod jew ieħor.<br />
Nirringrazzjaw b’mod speċjali lis-Sinjuri Kevin Saliba<br />
– il-Licencee tal-Post tan-Nar, Claudio Briffa, Keith<br />
Dingli, Edward Dingli, Marlon Farrugia, Svetlick<br />
Caruana u lill-familjari tagħna li bis-saħħa u l-appoġġ<br />
tagħhom stajna sarrafna din il-ħolma f’realtà.<br />
SAMUEL ABDILLA<br />
GEORDIE CAMILLERI<br />
Ritratt mill-Passat. Is-sena 1984 meta n-nar ta’<br />
l-art kien għadu jintrama fil-pjazza ewlenija<br />
ta’quddiem l-Kazin. Il-<strong>Festa</strong> li fiha l-mibki Pietru<br />
Barbara kien ħadem l-arloġġ li jaħdem bin-nar u li<br />
għalih tant baqa’ magħruf!<br />
APPREZZAMENT : PETER BARBARA<br />
Għalkemm kien ilu nieqes mir-raħal għal aktar min 35 sena, Pietru,<br />
kif kien magħruf fostna l-Imqabbin, baqa’ dejjem qrib raħalna u<br />
dejjem żamm rokna speċjali f’qalbu għas-Soċjetà u l-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Ġilju. Ta’ età żgħażugħa beda jaħdem xi raddiena<br />
għall-festa flimkien ma ħuh Żeppi bil-għajnuna ta’ Ġanni Formosa<br />
(Ta’ Sera) għax dak kellu l-apparat meħtieġ peress li kien jaħdem<br />
fil-ħadid. Sena minnhom flimkien ma’ ħuh għamlu xi murtali talbomba,<br />
salut u anke kaxxa li kient inħarqet wara n-nar tal-art.<br />
Fl-1984 Pietru kien għamel arloġġ bil-minutieri li kien idoqq<br />
kull siegħa, kif ukoll bil-għajnuna ta’ ħuh Żeppi, kien għamel<br />
universal biċ-ċrieki jixgħelu permezz tat-tifi. Fl-1985 reġa’ għamel<br />
arloġġ bil-minutieri imma din id-darba għamlu jdur fuqu nnifsu<br />
u jdoqq kull kwarta. Fl-1997 Pietru reġa’ għamel arloġġ<br />
imma din darba għamlu minn żewġ naħat bil-minutieri<br />
u ż-żewġ naħat l-oħra bin-numri diġitali, jdur u jdoqq kull<br />
siegħa. L-aħħar darba li rama’ l-arloġġ kien fis-sena 2008, u<br />
għamlu permezz tal-minutieri, jdur u jdoqq kull siegħa. Barra<br />
minn hekk, Pietru għamel ukoll diversi rdieden tal-universals<br />
u katini matul is-snin.<br />
Pietru ingħaqad mal-Mulej nhar l-24 ta’ Jannar <strong>2016</strong> fletà<br />
ta’ 67 sena. Illum jinsab fejn l-Omm tagħna tas-Sema,<br />
il-Patruna Maħbuba tagħna, il-Madonna tal-Ġilju li minn<br />
dejjem ħaddan u għożż isimHa. Minn dawn il-paġni, filwaqt<br />
li niftakru fil-memorja tiegħu, intennu l-kondoljanzi tagħna lil<br />
ħuh Joseph, lil martu Maria u uliedu Julie, Joe u Pierre.<br />
103
100%<br />
maltese<br />
DEMI<br />
BAGUETTE<br />
CIABATTA<br />
OLIVE<br />
RANGE OF<br />
CHEESE<br />
ONION<br />
BAGUETTE<br />
LARGE<br />
ONION<br />
BAGUETTE<br />
SMALL<br />
CIABATTA<br />
WHITE<br />
CIABATTA<br />
SEMOLA<br />
CIABATTA<br />
WITH SUNDRIED<br />
TOMATOS<br />
CIABATTA<br />
BROWN<br />
RANGE OF<br />
HAM<br />
MILK CONFECTIONERY<br />
THE CONVENIENCE SHOPS, MALTA
Il-Ħadd 12 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
Ħruġ tal-Istatwa min Niċċa<br />
8.00am Ħruq ta’ kaxxa infernali, murtali u<br />
murtaletti.<br />
12.00pm Fit-tmiem iċ-ċelebrazzjoni ġewwa<br />
l-Knisja fejn bi ħġarna nassistu għallħruġ<br />
tal-Istatwa min-Niċċa, mat-tokki<br />
ta’ nofsinhar, bħala tislima lill-Patruna<br />
tagħna l-Madonna tal-Ġilju, jkun hemm<br />
ħruq ta’ musketterija, salut, kaxxa<br />
infernali u murtaletti.<br />
9.30pm Murtali, murtaletti, beraq pront, murtali<br />
tal-kulur.<br />
L-Erbgħa 15 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
8.00am<br />
12.00pm<br />
7.45pm<br />
9.30pm<br />
Ħruq ta’ murtali u murtaletti.<br />
Ħruq ta’ murtali u murtaletti.<br />
Isir ħruq ta’ kaxxa infernali, murtali u<br />
murtaletti.<br />
Waqt il-Marċ ikun hemm ħruq ta’ murtali,<br />
murtaletti, beraq pront, murtali tal-kulur.<br />
Il-Ħamis 16 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
8.00am<br />
12.00pm<br />
7.45pm<br />
9.00pm<br />
Ħruq ta’ murtali u murtaletti.<br />
Ħruq ta’ murtali u murtaletti.<br />
Mal-barka sagramentali, isir ħruq ta’<br />
kaxxa infernali, murtali u murtaletti.<br />
Waqt il-Marċ ikun hemm ħruq ta’ murtali,<br />
murtaletti, beraq pront, murtali tal-kulur.<br />
Il-Ġimgħa 17 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
8.00am<br />
12.00pm<br />
7.45pm<br />
9.00pm<br />
11.45pm<br />
Ħruq ta’ murtali u murtaletti.<br />
Ħruq ta’ murtali u murtaletti.<br />
Mal-Barka Sagramentali, isir ħruq ta’<br />
kaxxa nfernali, murtali u murtaletti.<br />
Mal-bidu tal-Marċ ikun hemm ħruq ta’<br />
murtali, murtaletti, beraq pront, murtali<br />
tal-kulur u kaxxa infernali.<br />
Waqt it-tlugħ tal-istatwa ta’ Marija<br />
Immakulata fuq il-pedestall ikun hemm<br />
ħruq ta’ Musketterija u tapit fi Triq il-<br />
Madonna tal-Ġilju.<br />
Is-Sibt 18 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
Lejliet il-<strong>Festa</strong> tal-MADONNA tal-ĠILJU<br />
8.00am Ħruq ta’ murtali, kaxxa infernali u<br />
murtaletti.<br />
12.00pm Ħruq ta’ murtali u murtaletti.<br />
7.45pm Mad-daqq tal-Ave Marija ssir ħruq ta’<br />
musketterija, salut, murtali bil-logħob u<br />
murtaletti.<br />
10.00pm Spettaklu Pirotekniku li jikkonsisti<br />
f’wirja spettakolari b’diversi murtali talberaq<br />
bil-logħob, murtali tradizzjonali ta’<br />
beraq pront u beraq tal-kuluri, flimkien<br />
ma’ diversi settijiet ta’ murtali tal-kulur.<br />
11:15pm Nassistu għal spettaklu ta’ nar tal-art<br />
oriġinali u mekkanizzat fil-Bypass tal-<br />
Imqabba.<br />
Il-Ħadd 19 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
Jum il-<strong>Festa</strong> tal-MADONNA tal-ĠILJU<br />
8.00am Ħruq ta’ murtali, kaxxa infernali u<br />
murtaletti.<br />
12.00pm Ħruq ta’ kaxxa infernali, murtali u<br />
murtaletti.<br />
7.00pm Nassistu għall-ħruġ tal-purċissjoni blistatwa<br />
artistika tal-MADONNA tal-<br />
ĠILJU li jkun akkumpanjat minn ħruq<br />
ta’ salut. Wara li tindaqq l-Ave Maria,<br />
tinħaraq kaxxa infernali segwita minn<br />
murtali bil-logħob.<br />
9.00pm Wara l-waqfa sabiex jindaqq l-Innu<br />
l-Kbir lil Ommna u Patruna tagħna<br />
l-MADONNA tal-ĠILJU nassistu għallħruq<br />
ta’ musketterija, murtali tal-beraq<br />
pront u murtali tal-kulur. Mad-dħul tal-<br />
Istatwa tinħaraq kaxxa infernali tal-kulur,<br />
li tagħlaq il-Festi ta’ din is-sena.<br />
10.00pm Id-Dilettanti tan-Nar u qrabathom,<br />
flimkien mas-soċi u l-partitarji,<br />
niltaqgħu fil-knisja biex nirringrazzjaw<br />
’l Alla l-Imbierek u Ommna tal-Ġilju talgħajnuna<br />
li tawna matul is-sena kollha<br />
biex inwettqu dan il-programm kollu.<br />
105
Joseph Mizzi Aluminium works<br />
FREE QUOTATIONS<br />
Address Work shop & Office Tel/fax : 00356-21807851<br />
LQA040A mob : 99445686<br />
Luqa industrial estate<br />
Luqa,MALTA.<br />
Email : mizalum@gmail.com<br />
For aluminium products with competitive prices and professionally done with years of experience in aluminium works.<br />
We fabricate aluminium apertures like doors & windows with new profiles and a large range of colours .<br />
We cater for customer made structure as greenhouse,verandas,skylight,facades and more.<br />
Call for free quotation for :<br />
Louvers fixed & adjustable<br />
Double glazed apertures (with Argon Gas)<br />
Showers & Partitions<br />
Insect screens & Roller nets<br />
Hinged , Sliding & Revolving apertures<br />
Maltese Balcony's , Stairs & Handrails<br />
Security Main Doors<br />
Arched apertures & Folding doors<br />
We do also Soffit Ceilings in Mineral Fibre & Gypsum in various models
Is-Sur John Barbara, Chairperson tal-Għaqda tal-Armar<br />
Madonna tal-Ġilju iwassal l-messaġġ tiegħu fl-okkażjoni talattività<br />
konklussiva fil-proġett “Komunitajiet Kreattivi”.<br />
Bħal kull sena niġi mitlub biex noħroġ rapport dwar ixxogħol<br />
tal-Għaqda tal-Armar tas-Soċjetà tagħna. Meta<br />
tiġi biex tikteb, ma tkunx daqsekk faċli speċjalment,<br />
meta tkun għadek għaddej b’xi proġett u ma tkunx taf<br />
eżatt jekk tkunx ser tlaħħqu. Iktar u iktar meta tiġi sena<br />
impenjattiva immens bħal ma għaddejna din is-sena u<br />
pjuttost tkun ottimist li ċertu xogħol se nikkonkluduh<br />
sad-data mistennija, jiġifieri għal-<strong>Festa</strong> ta’ din is-sena.<br />
Mill-ewwel deher li kienet se tkun sena ta’ xogħol<br />
qawwija għax lanqas konna bil-kemm erfajna kollox<br />
f’postu li ma nbediex ix-xogħol mill-ewwel. Tista’ tgħid<br />
li bin-numru ta’ persuni li għandna fi ħdan l-Għaqda,<br />
ħsibna li ninqasmu f’ żewġ gruppi bi proġetti differenti<br />
biex b’hekk ikun jista jitla’ x-xogħol. Proġett li kien ilu<br />
mibdi u l-ieħor li bdejna fuqu din is-sena.<br />
Bdejna fuq ix-xogħol tal-manutenzjoni ta’ sett ta’<br />
pedestalli u l-linef tal-pjazza. Iddeċidejna li mmorru<br />
fuq dan ix-xogħol biex l-iskala taż-żebgħa inġibuha<br />
bħal taż-żewġ pedistalli (ta’ Malta u tal-Papa’) li<br />
Iċ-Chairperson tal-Għaqda tal-Armar, is-Sur John Barbara,<br />
waqt preżentazzjoni ta’ tifkira lil Dr. Simone Inguanez, uffiċjal<br />
responsabbli mid-djalogu kulturali fil-komunità fil-Kunsill Malti<br />
għall-Arti, liema preżentazzjoni saret mill-President tas-Soċjetà<br />
s-Sur Teddy Farrugia, fl-okkażjoni tal-parti konklussiva tal-Proġett<br />
Komunitajiet Kreattivi ġewwa l-Arena ta’ Montekristo.<br />
Ritratt kommemorattiv tal-parteċipanti kollha flimkien mas-Sur<br />
John Barbara, Chairperson, u Dr. Simone Inguanez għan-nom<br />
tal-Kunsill Malti għall-Arti akkumpanjata miż-żewġ għalliema li<br />
mexxew l-kors: is-Sur Joseph Zammit u s-Sinjorina Maria Tonna.<br />
Parti mil-wirja intitolata “Kreattività Artistika fl-Armar tal-Festi Maltin” esibita fil-Foyer tal-Arena f’Montekristo Estates, fejn b’mod oriġinali<br />
u attraenti, ġew esibiti diversi xogħolijiet maħduma mit-tfal li attendew il-kors “Komunitajiet Kreattivi” filwaqt li f’taqsima oħra ġew<br />
esibiti diversi dettalji mill-armar tal-<strong>Festa</strong> iddisinjati, maħduma u rfinati minn idejn l-membri tal-Għaqda tal-Armar Madonna tal-Ġilju.<br />
107
TAke<br />
oFF<br />
Bar and reSTauranT<br />
St. Thomas Street, Luqa<br />
Malta.<br />
Specialises in Pasta and Grill<br />
Tel: 2180 0243<br />
QuICK FOOD<br />
Super S<br />
ironmongery<br />
Everything<br />
you need<br />
for your Home<br />
under one Roof!<br />
Electrical & Water Fittings, A Large Selection of Power Tools & Hand Tools,<br />
Indoor & Outdoor Lightings, Skirting, A Large Variety of Household Appliances and Kitchen Utensils,<br />
Fans, Dehumidifiers, Heaters & Fan Heaters, Ceiling Roses, Garden Furniture,<br />
Picnic Tables, Umbrellas and much more …<br />
Dun Matteola Saliba Street, Żurrieq Tel: 2768 9256<br />
Opening Hours: Monday to Friday 06:30 to 19:00hrs; Saturday 06:30 to 14:00hrs
Ikla bejn il-ħbieb organizzata fl-Imħażen tal-Armar .<br />
(Diċembru 2015)<br />
Is-Sur John Barbara<br />
f’waħda mill-attivitajiet<br />
organizzati mill-Junior Club<br />
fis-sede l-ġdida tas-Soċjetà.<br />
għandna fil-pjazza. Il-kummenti min-nies li huma<br />
esperti f’dan il-mistier stqarrew magħna li l-irħamar<br />
ta’ dawn il-pedistalli huwa ta’ livell għoli u jkun jixraq<br />
li l-kumplament tal-armar ikun idendiku.<br />
Inbeda x-xogħol billi bil-kalma kollha inqalgħet<br />
kull biċċa ornament li kien hemm u ingħata bidu għallixkatlar<br />
u l-manutenzjoni fejn kien hemm bżonn. Ġie<br />
deċiż li ċertu ornamenti jinbidlu u jsir xogħol li jixraq<br />
aktar għal fuqhom. Meta tlestiet din il-fażi ta’ xogħol<br />
inbeda x-xogħol fuq irħamar fejn din is-sena ma sarx<br />
minni imma kien hemm persuna li daħlet għal din ilbiċċa<br />
xogħol li l-volum tagħha huwa kbir mhux ħażin.<br />
Meta ġejna għall-parti tal-linef, ġara, li persuna ħadet<br />
ħsieb li żżarmahom biċċa biċċa. Dan kien xogħol li ma<br />
kienx faċli biex taqleb dawk il-weraq u l-ornamenti<br />
kollu, ’il fuq minn seba’ mitt biċċa biex imbagħad<br />
iġġibhom fuq lewn il-bronż. L-istess ġara fuq l-<br />
ornamenti tal-pedestalli. Dawn ġew indurati mill-ġdid<br />
minn persuna oħra. Ma’ dan ix-xogħol kollu li sar fuq<br />
dawn it-tmien pedestalli u linef daħlu diversi individwi<br />
bħal sprayers, persuni li ħadu ħsieb il-bdil fis-sistema<br />
tad-dawl u l-manutenzjoni fuq il-linef stess. Inħadmu<br />
ukoll żewġ labardi għal fuq l-antarjoli tal-bandalori<br />
l-ġodda. Dawn ukoll inħadmu mill-istess grupp ta’ nies<br />
li jiffrekwentaw l- imħażen tagħna. Dan ix-xogħol kien<br />
jinvolvi wkoll il-ħolqien ta’ sistema ta’ għodda speċjali<br />
minħabba li ridna nagħmlu numru imdaqqas minnhom.<br />
Bilfors ridna nissimplifikaw is-sistema ta’ kif jinħadem<br />
il-materjal speċjalment biex tifforma fuq pjanċi talistainless<br />
steel.<br />
Rigward id-drapp tlestew tliet bandalori oħra missett<br />
ta’ seba’. Dawn ġew sfumati u għandna tlieta oħra<br />
lesti bil-pittura wkoll. Għal dan ix- xogħol daħlu għalih<br />
grupp ġmielu ta’ nisa partitarji li dejjem sibnihom għall<br />
kull għajnuna li jkollna bżonn. Inħadmu ukoll żewġ<br />
sopraporti għal fuqhom u ġew iffinallizati biż-żebgħa<br />
b’kollox. Dejjem nittamaw li din is- sena t-temp<br />
jippermettielna ngawdu dan ix-xogħol lussuż, kif<br />
ukoll il-bandalori l-ġodda li tlestew is-sena l-oħra, iżda<br />
li bqajna ma ħriġniex minħabba r-riħ li kellna matul<br />
l-ġimgħa tal-<strong>Festa</strong>. U la qed insemmi r-riħ li kellna<br />
matul il-ġimgħa tal-<strong>Festa</strong> tas-sena l-oħra, ma nistax<br />
ma nsemmix il-ħsara li dan ġab miegħu. Bla dubju<br />
l-aktar li kellna ħsara kienet fuq il-fistuni u l-bozoz<br />
tat-toroq. Matul din is-sena kien hemm grupp ieħor ta‘<br />
persuni nkarigati li għamlu kull manutenzzjoni possibli<br />
fuq kull fistun li narmaw. Minn din is-sena ġie deċiż li<br />
nibdlu ammont ta bozoz mis-sistema normali għal fuq<br />
sistema ta’ LED.<br />
Ma dan ix-xogħol kollu, ħejjejna pjan sabiex<br />
nibdew nifirxu t-talenti li tħaddan l-Għaqda tal-Armar<br />
tagħna. Għax inħossu li l-attività li nagħmlu hija<br />
inizzjattiva kulturali, bi ħsiebna nagħmlu sensiela ta’<br />
korsijiet fuq ix- xogħol involut fl-arti tal-armar. Ridna<br />
nilħqu faxxa ta’ tfal ta’ età żgħira li ma taqbiżx it-tnax<br />
-il sena. L-iskop kien li naraw x’ħiliet jeżistu fosthom u<br />
b’hekk nibdew naħsbu kif nindukrawhom għal ġejjieni.<br />
L- interess kien verament kbir u kważi anke l-ġenituri<br />
wrew interess f’dan l-inizjattiva daqs it-tfal. Nistqarr li<br />
ma kinitx faċli li tmexxi diversi lezzjonijiet imqassmin<br />
fuq diversi suġġetti li ngħataw min numru ta’ għalliema,<br />
iżda sibna ħafna inkoraġġement u s-sodisfazzjon flaħħar<br />
tal-kors kien kbir.<br />
L-aħħar parti tal-artiklu tiegħi ser niddedikah għat-<br />
Trofej il-Ġodda. Jekk wieħed qagħad attent f’dak kollu<br />
li ktibt imkien ma semmejt ismijiet imma f’din il-parti<br />
ma nistax nħalli barra tliet persuni oħra li flimkien<br />
miegħi qattajna numru kbir ta’ sigħat u xi kultant ġranet<br />
sħaħ għaddejjin fuq dan ix-xogħol. Charlie Azzopardi,<br />
Keith Buhagiar, Charles Sacco u <strong>Gilju</strong> Sacco flimkien<br />
miegħi ilna għall dawn l-aħħar sentejn u nofs għaddejjin<br />
kontinwament minn biċċa xogħol għall-oħra biex dak<br />
li kien imfassal jkun imwettaq. Madwar tliet snin ilu<br />
ġejt mitlub noħloq disinn għal dawn it-trofej li ridna<br />
nibdlu minn dawk eżistenti li konna narmaw fil-pjazza.<br />
B’disinn verament oriġinali mill-ewwel deher li ser<br />
ikun kompetittiv u ser joħloq sfida kbira fostna biex<br />
din il-ħolma ssir realtà. Wara diversi laqgħat fejn ġieli<br />
anke immodifikajna xi ftit fejn kien hemm bżonn,<br />
ġie deċiż li biex inżommu l-preġju ta’ din l-opra li<br />
dħalna għaliha ridna li kull biċċa ornament li ssir tkun<br />
maħduma u skulturata fl-injam. Hija faċli li tgħidha<br />
109
Qrendi Boççi Club<br />
We open every evening<br />
from Tuesday to Saturday<br />
and for Sunday Lunch<br />
Enjoy the best service<br />
in a friendly atmosphere<br />
Fully airconditioned<br />
& live sports on big screen<br />
Call us on:<br />
Manuel 9927 4133<br />
Reuben 9984 4629<br />
Tel: 2768 9782
imma diffiċli biex twettaqha. Hawn forsi wieħed ma<br />
jistgħax jifhem għalfejn dan il-proġett hekk ambizzjuż<br />
domna u għadna għaddejjin bih. Għad iridu jgħaddu<br />
iktar snin biex kollox ikun komplut. Bħala xogħol talinjam<br />
inħadmu kollha, kemm il-parti tal-bażi kif ukoll<br />
il-parti magħrufa bħala t-tromba. Li waqajna lura kien<br />
fejn kien hemm l-ornament. Dan kien kollhu iddisinjat<br />
u maħdum minna stess.<br />
Lejn il-bidu ta’ din is-sena ġie deċiż li inkomplu<br />
niffukaw fuq trofew wieħed biex niffinaliżżawh minn<br />
kollox. Mhux daqsekk faċli għax kif jidher sal-jum li<br />
qed nikteb dan ir-rapport jidher li l-parti tal-arma se<br />
tkun diffiċli li nlestuha sal-<strong>Festa</strong>. Nista’ nassigurakom<br />
li b’dan it-trofew li ser noħorġu naslu sa fejn naslu,<br />
nemmen li ser jitqies bħala biċċa xogħol maestuża<br />
maħduma minn injam mastizz u ta’ livell verament<br />
għoli. Għalhekk ġie deċiż li nħallu kollox fuq l-injam<br />
biex wieħed jista’ jifli kull parti minn din l-opra l-ġdida<br />
li s-Soċjetà tagħna ser tnaqqax isimha f’dan il-qasam<br />
ukoll. Wieħed għandu għax jkun verament kburi li qed<br />
inwettqu dan ix-xogħol biex jitgawda fil-<strong>Festa</strong> tagħna.<br />
Hawn irrid ngħid kelmtejn rigward il-finanzi. Biex saru<br />
dawn it-trofej ġbarna l-flus, iżda mingħajr tlaqliq, irrid<br />
ngħid li fadlilna x’niġbru biex din il-ħolma narawha<br />
kompluta. Ejjew flimkien inkunu parteċipi f’din<br />
l-opra kbira. Aħna li ħdimna kull biċċa xogħol b’mod<br />
totalment volontarju u intom li tagħtu l-kontribui<br />
finanzjarju biex flimkien inkunu kapaċi nwettqu dan<br />
il-proġett. Żgur u ċert li kieku l-Għaqda tagħna ma<br />
tippossedix nies b’kapaċità u ħila kbira żgur li lanqas<br />
biss inkunu nistgħu noħolmu fuq opri ta’ din ix-xorta.<br />
Meta nħares lura u niftakar minn xhiex għaddejna<br />
għal kull biċċa xogħol li saret u ma nistax ma nkunx<br />
kburi li nagħmel parti minn din is-Soċjetà u l- Għaqda<br />
tal-Armar. Nistqarr li xejn ma kienet faċli speċjalment<br />
din is-sena meta kellna daqshekk xogħol voluminuż.<br />
Iżda, l-ikbar sodisfazzjon hu li tara numru konsiderevoli<br />
ta’ persuni li ħadmu biex twettqu diversi xogħlijiet.<br />
Dan sar bla dubju b’dawn in-nies li verament kapaċi<br />
jaħdmu. Dawn in-nies kellhom impenn sħiħ matul<br />
is-sena kollha. Grazzi mhux biżżejjed imma nħoss<br />
li s-sodisfazzjon ta’ xogħlkom ikun l-ikbar għożża<br />
tal-ħidma li tkunu wettaqtu. Is-Soċjetà tagħna f’dan<br />
il-qasam hija mogħnija b’rikkezzi ta’ riżorsi umani<br />
verament kbar.<br />
L-appell tal-aħħar tiegħi huwa għall-għajnuna biex<br />
narmaw u aktar u aktar biex inżarmaw. Nitolbu biex<br />
min għandu xi vann jikkuntattjana ħalli l-armar kollu<br />
jinġabar lura bil-galbu ħalli ma ssirx ħsara.<br />
Grazzi lill-kulħadd.<br />
VIVA L-MADONNA TAL-ĠILJU<br />
JOHN BARBARA - Chairman<br />
Diversi membri fi ħdan l-Għaqda tal-Armar Madonna tal-Ġilju<br />
li b’perseveranza u b’determinazzjoni ħadmu bla heda tul din<br />
is-sena sabiex seta’ jitlesta l-volum u l-livell ta’ xogħol li sar.<br />
111
Liliana Camilleri<br />
Beauty Therapist<br />
C.I.B.T.A.C.<br />
Diploma B.A.B.T.A.C.<br />
10, Triq il-Mit˙na, Mqabba<br />
Tel: 2168 3214 • Mob: 9942 6054<br />
Treatments Available<br />
Skin Rejuvenating Facials<br />
Essential Care Facials<br />
Deep Cleansing Facials<br />
Eyelash - Brow Tinting<br />
Electrolysis, Waxing and Make-up
Reġgħet għaddiet sena oħra u <strong>Tal</strong>-Ġilju Junior Club<br />
jinsab dieħel fit-tmien sena tiegħu......Xtaqt nibda dan<br />
l-artiklu billi nagħti merħba lill-membri l-ġodda li<br />
ngħaqdu magħna f’din l-aħħar sena. Persważa li milliċken<br />
età, dawn it-tfal ser iħallu impatt fuq is-Soċjetà<br />
Mużikali Madonna tal-Ġilju, kif ukoll ma rridx ninsa<br />
lill-ġenituri li dejjem ikunu hemm t’appoġġ għalina....<br />
Bħalma tafu, issa l-Junior Club jinsab f’idejn il-<br />
Kummissjoni Nisa tas-Soċjetà u ta’ kull sena jintagħżel<br />
delegat sabiex tieħu ħsieb dan il-klabb billi torganizza<br />
attivitajiet relatati mat tfal u tara li kollox ikun imħejji<br />
kif jixraq lit-tfal tagħna. Għal sena oħra dan ir-rwol reġà<br />
ġie fdat lili fejn flimkien ma’ membri oħra tal-kumitat<br />
tan-nisa nħejju programm sħiħ ta’ attivitajiet. Matul<br />
din sena tiegħi nista’ ngħid li ħassejtni komda ħafna<br />
naħdem ma’ dawn it-tfal li juru tant entużjazmu kull<br />
meta norganizzaw xi attività u dan jimlieni b’kuraġġ<br />
kbir sabiex inkompli l-ħidma tiegħi fil-futur b’aktar<br />
ħeġġa. L-għan tiegħi bħala delegata tal- JUNIOR CLUB<br />
flimkien ma’ sħabi oħra tal-Kummissjoni Nisa huwa li<br />
nippruvaw nolqtu l-gosti ta’ kulħadd, saħansitra minn<br />
età ċkejkna ta’ tliet snin sa tnax il-sena. L-attivitajiet<br />
tal-JUNIOR CLUB ivarjaw minn dawk kulturali<br />
għal dawk sportivi u edukattivi.<br />
Bħal ma tafu din sena kellna l-opportunità li<br />
membri tal-Junior Club jieħdu sehem f’reċta blisem<br />
ta’ ‘Peprina’ waqt serata organizzata mis-<br />
Sezzjoni Żgħażagħ tal-Ġilju u minn hawn nixtieq<br />
nirringrazzja li tfal kollha li ħadu sehem u lillġenituri<br />
li tant ħadu paċenzja bina. Fost attivitajiet<br />
oħrajn li ħadna ħsieb norganizzaw, kien hemm<br />
afternoon by the pool f’Lulju 2015 u s-Summer Party<br />
f’Settembru 2015 fejn sar ftit jiem qabel ma t-tfal bdew<br />
is-sena skolastika sabiex nagħlqu flimkien il-ġranet<br />
tas-sajf. F’Ottubru u f’Novembru, b’kollaborazzjoni<br />
mal-Kummissjoni Nisa involvejna lit-tfal tagħna waqt<br />
serata Marjana fil-ġnien ta’ biswit il-ġibjun quddiem<br />
l-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju u fil-Car Free Day fejn<br />
stedinna lit-tfal jiġu fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba<br />
bir-roti fost logħob u attivitajiet oħra li saru. Fl-aħħar<br />
xahar tas-sena l-attivitajiet ikomplu jiżdiedu u mingħajr<br />
dubju jkunu qed jistennew bi ħġarhom il-party tal-<br />
Milied u kif ukoll it-tqassim ta’ rigali ġewwa djarhom<br />
minn Father Christmas.<br />
L-ewwel attività tas-sena <strong>2016</strong> kienet dik tal-<br />
Carnival Party li sar ġewwa s-sede tagħna fejn ġew<br />
imħejjija ħafna logħob, kant, żfin, maġija u xi ħaġa talikel<br />
ma naqsitx ukoll.<br />
Sehem il-membri tal-Junior Club waqt is-Serata organizzata<br />
Ħadd qabel il-<strong>Festa</strong> ġewwa l-Multipurpose Hall fejn<br />
akkumpanjaw il-Banda b’innijiet Marjani.<br />
Serata Marjana<br />
f’riġlejn<br />
il-monument tal-<br />
Madonna tal-Ġilju<br />
(Ottubru 2015)<br />
Attivitajiet u<br />
xogħlijiet varji<br />
maħduma<br />
mit-tfal tal-<br />
Junior Club<br />
fosthom<br />
sehem għallwirja<br />
‘Mater<br />
Dolorosa’.<br />
113
Ruben’s Garage<br />
Oven Baked Spray Painting<br />
Insurance Approved<br />
Mob: 79064856<br />
6, Sejba Road, Mqabba<br />
rubengarage@gmail.com<br />
We Also do Plastic Bumper Repair &<br />
Windscreen Installations.<br />
J&A Farrugia Trading Ltd.<br />
(Showrom & Offices)<br />
Domestic & Electric Appliances<br />
St. Thomas Street, Luqa<br />
Tel: 2180 3017, 2180 8068 • Fax: 2180 8053<br />
e-mail: startingpoint@onvol.net
Kif semmejt qabel fix-xahar ta’ Frar membri<br />
tal-Junior Club taw is-sehem tagħhom waqt serata<br />
organizzata mis-Sezzjoni Żgħażagħ u ftit tal-ġimgħat<br />
wara erġajna varajna il-Play, Learn & Fun. Din l-attività<br />
kienet mifruxa fuq diversi ġimgħat fejn bħal kull sena<br />
saru diversi attivitajiet interessanti relatati mal-Festi<br />
tal-Ġimgħa l-Kbira, mal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju<br />
fost tagħlim u divertiment ieħor.<br />
Bil-Play Learn & Fun ingħalaq staġun ieħor mimli<br />
attivitajiet għat-tfal tal-Junior Club iżda nixtieq infakkar<br />
li fadal l-involviment tat-tfal tagħna waqt il-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Ġilju. Proprju l-Ħadd 12 ta’ Ġunju ser<br />
issir attività bit-tfal tal-Junior Club waqt ir-riċeviment<br />
annwali li torganizza s-Soċjetà kull sena.<br />
Nagħlaq dan artiklu billi nibda biex nirrigrazzja<br />
lit-tfal kollha li involvew ruħhom tul l-aħħar sena u<br />
l-ġenituri tagħhom għax li kieku ma kellniex l-appoġġ<br />
tagħhom, ħafna mill-attivitajiet ma kienx ikun<br />
possibbli li jsiru. Nixtieq nirringrazzja ukoll lil sħabi<br />
tal-Kummissjoni Nisa tal-għajnuna kontinwa li nirċievi<br />
mingħand il-membri kollha fi ħdanha. Ma baqagħli xejn<br />
ħlief li nawguralkom il-<strong>Festa</strong> t-tajba u ntemm dan ilmessaġġ<br />
tiegħi billi nagħti ġieħ lill-Ommna Marija . . . .<br />
Carnival Party (Frar <strong>2016</strong>)<br />
. GRAZZI MADONNA TA’ MĦABBTEK GĦALINA<br />
ANNA GRECH<br />
Play, Learn & Fun (Marzu/April <strong>2016</strong>)<br />
Christmas Party (Diċembru 2015)<br />
Tqassim tar-Rigal mill-Father Christmas (Diċembru 2015)<br />
Summer Party (Settembru 2015)<br />
Afternoon by the Pool (Lulju 2015)<br />
115
opening hours<br />
Mondays Closed<br />
Tuesdays - Fridays:<br />
9:00am - 1.30pm<br />
5:00pm till late<br />
Saturdays:<br />
9:00am - 1.30pm<br />
4:00pm till late<br />
Sundays:<br />
4:00pm till late<br />
Tel: 21680200<br />
Mob: 79680200<br />
17, Triq Dun Guzepp Zammit, Zurrieq<br />
FREE delivery<br />
Terms and conditions apply<br />
Special Offer<br />
1.5 Litre<br />
Coca Cola<br />
with every<br />
e25 spent<br />
www.dees-pizzeria.com
TAL-IMMAKULATA KUNĊIZZJONI<br />
Ir-Rettur tal-Fratellanza is-Sur Joe Gauci jidher jakkumpanja l-Vara Artistika u<br />
Devota tal-Madonna tal-Ġilju hekk kif il-Purċissjoni tal-<strong>Festa</strong> tal-Immakulata<br />
Kunċizzjoni waslet quddiem is-Sede tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju.<br />
Mument miċ-Ċelebrazzjonijiet Reliġjużi fil-Knisja Parrokjali tal-Imqabba<br />
ma’ dħul il-Vara tal-Madonna tal-Ġilju nhar il-Ħadd 6 ta’ Diċembru 2015<br />
fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> Liturġika tal- Immakulata.<br />
Reġa’ wasal iż-żmien sabiħ li fih niċċelebraw<br />
il-<strong>Festa</strong> tant għażiża għalina, il-festa tal-<br />
Madonna tal-Ġilju. Il-<strong>Festa</strong> tinvolvi ħafna<br />
xogħol minn ġimgħat u xhur qabel. Nibdew<br />
inħejju u nippreparaw biex ikollna <strong>Festa</strong> millisbaħ,<br />
mhux biss narmaw it-toroq u l-Knisja<br />
iżda wkoll norganiżżaw attivitajiet soċjali u<br />
reliġjużi, bħall-marċi brijużi u funzjonijiet<br />
reliġjużi li jsiru tul il-ġimgħa tal-<strong>Festa</strong>. Dawn<br />
l-attivitajiet isiru bil-għan spiritwali biex<br />
nersqu aktar lejn il-fidi tagħna kif ukoll dak<br />
soċjali biex nifirħu aħna u nferrħu lil dawk<br />
kollha li jiġu jżuruna f’dawn il-jiem sbieħ.<br />
Sa mill-bidu li jien bdejt l-involviment<br />
tiegħi fil-Konfraternità tal-Immakulata<br />
Kunċizzjoni, dejjem tfajt l-importanza fuq<br />
l-aspett reliġjuż u spiritwali tal-Festi. Dejjem<br />
emmint li l-Festi tagħna huma primarjament<br />
festi Nsara u l-iskop tal-Festi reliġjużi għandu<br />
jkun dak li jressaqna aktar lejn il-fidi tagħna,<br />
jiġifieri li lkoll nersqu aktar lejn Alla u Ommna<br />
Marija, li lkoll nikbru u nimmaturaw filħajja<br />
spiritwali u Nisranija tagħna. Filwaqt li<br />
nħeġġukom biex tieħdu sehem fl-attivitajiet<br />
kollha mħejjija b’tant dedikazzjoni mill-<br />
Kumitat tas-Soċjetà Mużikali Madonna<br />
tal-Ġilju, l-emfasi tiegħi tkun ukoll biex<br />
nattendu bi ħġarna għall-funzjonijiet reliġjuzi<br />
tal-<strong>Festa</strong> li wkoll jinvolu ħafna xogħol biex<br />
jiġu organiżżati. Infakkarkom li l-attivitajiet<br />
reliġjuzi huma l-bażi prinċipali tal-<strong>Festa</strong>.<br />
Din is-sena se nkunu qegħdin infakkru<br />
l-140 sena mill-miġja tal-Vara tal-Madonna<br />
tal-Ġilju fir-raħal tagħna. Din, hija meqjusa<br />
bħala wieħed mill-kapulavuri kbar tal-artist<br />
Malti Giovanni Darmanin. B’dan il-ħsieb<br />
f’moħħna, l-Fratellanza qegħda tagħmel<br />
dak kollu possibbli biex din il-festa li ser<br />
niċċelebraw tkun sabiħa, mhux biss bil-Festi<br />
esterni iżda wkoll fl-aspett reliġjuż. Nixtieq<br />
nenfasizza fuq il-bżonn li niftakru fl-aspett<br />
spiritwali. Il-140 sena mill-miġja tal-vara<br />
fostna, madankollu, ma nistgħux ninsew ilfatt<br />
li d-devozzjoni lejn il-Madonna tal-Ġilju<br />
ġewwa l-Imqabba bdiet ħafna snin qabel.<br />
Dan nafuħ mid-dokumenti tal-Fratellanza li<br />
sa mit-twaqqif tagħha fl-1772 dejjem xerrdet<br />
id-devozzjoni lejn dan it-titolu u ċċelebrat din<br />
il-<strong>Festa</strong> b’Solennita’ kbira.<br />
117
Il-Fratellanza tal-Immakulata Kunċizzjoni tieħu sehem waqt il-<br />
Purċissjoni tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tar-Rużarju fix-xahar t’Ottubru.<br />
Membri tal-Fratellanza jipparteċipaw waqt il-Quddiesa għar-ruħ<br />
il-Fratelli mejtin li ssir ta’ kull sena fl-ewwel ġimgħa ta’ Novembru.<br />
Il-Purċissjoni tal-għeluq tal-Kwaranturi Mqaddsa li ssir ta’ kull sena<br />
jumejn fuq l-Għid il-Kbir. Dan ir-ritratt meħud fi Triq il-Parroċċa,<br />
mumenti qabel id-dħul tal-Purċissjoni lura fil-Knisja.<br />
Fejn jidħol xogħol, din is-sena wkoll komplejna<br />
bir-restawr tal-opri reliġjużi li jintramaw fil-jiem tal-<br />
<strong>Festa</strong>. Wara li ksibna l-permessi meħtieġa rrestawrajna<br />
l-Pedestall tar-Relikwa li jintrama fil-jiem tal-<strong>Festa</strong> fuq<br />
l-Altar Maġġur. Dan il pedestal huwa opra reliġjuża<br />
sabiħa ħafna bi stil barok u li b’xorti tajba ma kienx<br />
inkiser meta waqgħet il-Knisja fi żmien il-gwerra.<br />
Nixtieq nappella biex tkunu ġeneruzi biex inkunu<br />
nistgħu inkomplu bir-restawr tal-opri li jintramaw<br />
għall-<strong>Festa</strong>.<br />
Nixtieq ukoll li f’dan il-messaġġ ngħid grazzi lil<br />
dawk kollha li b’xi mod huma nvoluti fl-organizzazzjoni<br />
tal-<strong>Festa</strong>. L-organizzazzjoni tal-festa tinvolvi ħafna<br />
xogħol u responsabbiltà li kull min hu nvolut jagħmel<br />
b’entużjażmu u kapaċita’ kbira. Nafu llum aktar minn<br />
qabel minħabba mpenji dejjem jiżdiedu fil-ħajja ta’<br />
kuljum kull min jidħol għal xi xogħol jew kariga<br />
marbuta mal-<strong>Festa</strong>, jkun qed jagħmel dan b’sagrifiċċju<br />
ħafna drabi kbir, iżda wkoll jagħmel dan b’kuraġġ<br />
u determinazzjoni li jwettaq xogħol ta’ fejda biex<br />
tinżamm it-tradizzjoni u d-devozzjoni lejn il-Madonna<br />
tal-Ġilju.<br />
Nixtieq nieħu din l-okkażjoni biex infakkar lill-<br />
Fratelli biex jieħdu sehem fl-attivitajiet ġewwa l-Knisja,<br />
Uħud mill-Fratelli tal-Immakulata Kunċizzjoni waqt is-siegħa<br />
adorazzjoni quddiem Ġesù Sagramentat li ssir ta’ kull sena nhar<br />
Ħadd il-Għid.<br />
fosthom il-Ħruġ tal-Vara min-Niċċa ġimgħa qabel u<br />
fil-Purċissjoni Solenni ta’ nhar il-<strong>Festa</strong>. Nirringrazzja<br />
lill-membri mill-Fratellanza tagħna li matul is-sena<br />
l-oħra ħadu sehem f’ċelebrazzjonijiet reliġjużi kemm<br />
ġewwa l-Parroċċa tagħna kif ukoll f’Parroċċi oħrajn,<br />
fost dawn ma nistgħux ma nsemmux il-parteċipazzjoni<br />
tal-Fratellanza tagħna fil-Purċissjoni tal-Madonna ta’<br />
Lourdes fil-Qrendi. Nirringrazzja wkoll lil dawk kollha<br />
li jgħinu fl-armar tal-Knisja fil-ġranet tal-<strong>Festa</strong>.<br />
Nagħlqu dawn il-kelmtejn b’ringrazzjament ukoll<br />
lil dawk kollha li b’xi mod jew ieħor għenu biex ikun<br />
possibbli li dan il-ktieb jitwassal fi djarkom. B’hekk<br />
dejjem tkunu aġġornati bl-attivitajiet li ġew imħejija<br />
għall-ġranet sbieħ tal-<strong>Festa</strong> tant għażiża għalina.<br />
Nixtieq ukoll ngħid grazzi mill-qalb lil dawk kollha<br />
li b’xi mod taw l-għajnuna tagħhom sabiex dawn<br />
l-attivitajiet ikunu jistgħu jiġu organizzati. Nawgura<br />
l-<strong>Festa</strong> t-tajba lil kulħadd. J’Alla Ommna l-Immakulata<br />
tibqa’ tħarisna u tberikna fil-ħidma volontarja tagħna.<br />
JOSEPH GAUCI<br />
MSc. (Aberd), BSc. (Hons) (Manch), R.G.N., Dip. Mgt/Adm.<br />
119
ZURRIEQ OUTLET OPENING HOURS<br />
Monday to Saturday 6:00am to 8:00pm<br />
Sunday<br />
7:00am to 8:00pm<br />
2780 2342<br />
www.facebook.com/davesmalta
121
Scicluna FloriSt<br />
Garden Centre<br />
Specializes in:<br />
Flower Arrangements for Weddings, Holy Communion etc.<br />
Souvenirs for every occasion, Artificial Flower and Tulle,<br />
Fresh Plants and Fruit Trees.<br />
Bronja Street, Ûurrieq<br />
Tel: 2164 9621
Is-Sur Tonio Facciol, Direttur tal-Kazin, il-moħħ wara dan ilproġett,<br />
waqt fażi finali mix-xogħol rikjest sabiex preżentement<br />
qed nużaw l-istudjows il-ġodda tar-radju komunitarju “<strong>Tal</strong>-<br />
Ġilju FM 95.4” bil-faċilità ta’ żewġ studios differenti fejn waqt<br />
programm live jista jitkompla x-xogħol tekniku, fejn saħansitra<br />
jista jiġi irrekordjat programm ieħor minn control room separata<br />
li tgħaqqad iż-żewġ studios.<br />
Issa li wasal ix-xahar ta’ Ġunju, waslet miegħu<br />
l-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju. Hekk kif għaddiet ilfesta<br />
tas-sena 2015 il-Kumitat Amministrattiv, avviċina<br />
grupp ta’ żgħażagħ sabiex flimkien, bħal kull sena oħra,<br />
jaħdmu fuq iż-żewġ skedi li kien imiss li jixxandru fuq<br />
dan l-istazzjon.<br />
Hekk kif ġew magħzula dawn iz-żgħażagħ, millewwel<br />
beda x-xogħol fuq skeda numru 16. Bħal<br />
m’għamilna fis-sena preċedenti, wara li smajna diversi<br />
suġġerimenti tas-semmiegħa, żammejna l-ħsieb li din<br />
l-iskeda kellha tkun iffukata fuq aktar programmi ta’<br />
diskussjoni u kif ukoll informazzjoni. Nistgħu ngħidu li<br />
mill-ħafna kummenti ta’ diversi nies u segwaċi ta’ dan<br />
l-uniku stazzjon Imqabbi u l-mira tagħna ntlaħqet u kif!<br />
F’Diċembru assistejna wkoll għall-maratona ta’<br />
xandir kontinwu mill-pjazza ewlenija Imqabbija.<br />
Din id-darba b’differenza mis-snin ta’ qabel, saret<br />
b’kollaborazzjoni mas-Sezzjoni Żgħażagħ, intitolata<br />
‘<strong>Tal</strong>-Ġilju Christmas Weekender’ fejn kellna tmiem il-<br />
ġimgħa mżewwqa b’diversi attivitajiet. Il-qofol tat-tim<br />
tar-radju kienet il-maratona ta’ xandir kontinwu millpjazza.<br />
Għall-kuntrarju tas-sena l-oħra, din id-darba<br />
ntramat tinda akbar, li kienet tiflaħ għall-elementi<br />
kollha, fl-eventwalità li kellu jqum il-maltemp f’xi<br />
ħinijiet tal-maratona. Fis-sena preċedenti konna rajna<br />
lil Edwin Gatt u Jonas Simbeye jiksru ir-rekord talitwal<br />
maratona ta’ xandir kontinwu fejn l-ammont ta’<br />
sigħat kien dak ta 75 siegħa. Din is-sena saret maratona<br />
kontinwa ta’ xandir differenti fejn rajna diversi<br />
preżentaturi differenti. Kien hemm minnhom familjari<br />
magħkom is-semmiegħa u oħrajn li kienu ġodda. Kull<br />
preżentatur kellu parti ta’ 4 sigħat xandir kontinwu u<br />
minn hawn nirringrazzjaw lill-preżentaturi kollha għal<br />
dan is-sagrifiċċju li sar l-iżjed minn dawk li għamlu<br />
x-xandira fil-ħinijiet ta’ bil-lejl.<br />
Fl-artiklu tas-sena l-oħra spjegajna kif kien mexa<br />
ħarir ix-xogħol fuq l-istudjows il-ġodda fi ħdan l-istess<br />
soċjetà, għal dan l-istazzjon u li dawn kienu waslu lejn<br />
it-tmiem tagħhom. Bi pjaċir inħabbru li fl-aħħar ta’<br />
Awwissu ġejna infurmati li l-proġett ta’ fondi tar-radju<br />
fuq l-iskema tal-EUPA ġie milqugħ u approvat kollu.<br />
Għalhekk, issa nistgħu ngħidu li l-proġett ta’ stazzjon<br />
ġdid u permanenti ġie ffinalizzat. Dan dejjem grazzi<br />
għall-membri fi ħdan il-Kummissjoni Rikostruzzjoni<br />
tal-Każin li bis-saħħa tas-sagrifiċċji tagħhom dan ilproġett,<br />
flimkien mal-proġett tar-rikostruzzjoni talkażin<br />
ma kinux ikunu possibli!<br />
Matul is-sena nxtara apparat ġdid għal dawn<br />
l-‘istudios’ il-ġodda. It-tim tar-radju dejjem ħaseb<br />
li l-istudjows ta’ dan il-livell jixirqilhom apparat talogħla<br />
livell. Dan ser ikompli jgħinna biex nilħqu l-għan<br />
aħħari tagħna, li iktar ma jgħaddi żmien, il-kwalità ta’<br />
xandir li nwasslu lilkom is-semmiegħa tagħna, dejjem<br />
tkun mill-aħjar u l-iskeda dejjem tkun ta’ suċċess ikbar<br />
minn ta’ qabilha!<br />
Aħna dejjem nibqgħu ntennu li l-għan ewlieni<br />
tagħna hu li nwaslulkom prodott aħjar. B’hekk<br />
nitolbukom, sabiex kull min jixtieq jikseb esperjenza fuq<br />
dan ir-radju jew jixtieq jgħin matul is-sena, fit-tfassil u<br />
l-ippjanar, għandu javviċina lil xi membru mill-kumitat<br />
amministrattiv, hekk kif tgħaddi l-festa, sabiex jissieħeb<br />
magħna f’dan it-tim. Fil-fehma tagħna dan huwa pass<br />
għaqli sabiex inkomplu nkabbru l-familja tagħna.<br />
Infakkrukom li m’għandkomx għalfejn tkunu membri<br />
sabiex tagħtu l-għajnuna tagħkom lil kwalunkwe<br />
kummmissjoni, tul is-sena kollha, minn festa għal oħra.<br />
Nfakkrukom issegwu l-iskeda numru 17, mill-<br />
Ġimgħa 10 ta’ Ġunju sat-Tnejn 20 ta’ Ġunju. Fl-aħħar<br />
u mhux l-inqas, f’isem it-tim kollu tar-Radju <strong>Tal</strong>-<strong>Gilju</strong><br />
FM 95.4, nawguraw l-<strong>Festa</strong> t-tajba lil kulħadd.<br />
L-istudios il-ġodda huma aċċessibbli għall-persuni b’diżabilità.<br />
GLENN MUSCAT<br />
123
RevivEstetik<br />
Carmelo Caruana Str.,<br />
Zurrieq<br />
Tel: 21 642 351<br />
Wholesalers of Wines,<br />
Spirits and Soft Drinks<br />
Supplier for Gas Cylinders<br />
<strong>Tal</strong>-Paradise Cash & Carry<br />
Hire of Chairs / Tables<br />
20, Triq L-iSkola, Ħal Safi<br />
Tel: 21682125 • Mob: 99269375 • e-mail: paradise_nick@hotmail.com
Ta’ kull sena il-Kumitat Amministrattiv jagħtina<br />
l-opportunitá biex naqsmu magħkom il-ħsibijiet talkummissjoni<br />
u ninfurmawkom bl-iżvilupp tal-proġett<br />
tar-rikostruzzjoni. Din hija opportunità sabiħa għaliex<br />
minkejja li bħal dan iż-żmien inkunu qed niffukaw fuq<br />
il-<strong>Festa</strong>, tajjeb li nfakkru li mingħajr sede li tiffunzjona<br />
bis-sħiħ, il-<strong>Festa</strong> tista’ wkoll issofri ċertu konsegwenzi.<br />
L-ewwel fażi tal-proġett twettqet b’ritmu pjuttost<br />
mgħaġġel u x-xogħol dejjem sar bil-galbu u bi pjan. Iżda<br />
issa għaddew kważi ħames snin u ħafna partitarji qed<br />
jistaqsu mistoqsija komuni...“Meta ser jitlesta l-Każin?”.<br />
Qabel ma nwieġbu din il-mistoqsija ta’ min jagħmel<br />
parentesi qasira sabiex jiġi mfakkar li wara li tlestiet<br />
l-ewwel fażi, il-proġett qatt ma waqaf. Dan jixhduh iddiversi<br />
xogħlijiet li saru u li qed isiru, fosthom fil-pjan<br />
sotterran, fil-multipurpose hall, fir-radju, fil-klassi tattagħlim<br />
tal-banda fost postijiet oħra. Veru li r-ritmu ta’<br />
dan ix-xogħol ma baqax għaddej daqs tal-ewwel fażi<br />
iżda ħadd ma jista jinnega li x-xogħol qatt ma waqaf.<br />
Il-Kummissjoni għandha d-dubji tagħha kemm<br />
ninsabu infurmati dwar dan il-volum ta’ xogħol u l-mod<br />
kif sar ġewwa s-sede tagħna f’dawn l-aħħar snin. Ta’<br />
min isemmi li fi ftit snin inkisbu eluf kbar ta’ fondi minn<br />
entitajiet differenti billi ġew sottomessi applikazzjonijiet<br />
għalihom, fosthom mill-Aġenzija Żgħażagħ, EUPA,<br />
SIS u Gal Xlokk. Nixtiequ nfakkru li wara kull kisba<br />
ta’ fondi hemm ħafna xogħol minħabba l-fatt li dawn<br />
l-applikazzjonijiet jirrikjedu skrutinju sħiħ u konformità<br />
assoluta. Il-Kumitat flimkien mal-Kummissjoni jinsabu<br />
fid-direzzjoni t-tajba sabiex ma jitilfux kull opportunità<br />
li tista’ tinqala’. Mhux dejjem tiġik tajba u aktar mhu<br />
qed jgħaddi ż-żmien aktar trid tkun konformi u viġilanti<br />
għal dak li jinqala’ minn żmien għal żmien. Dan kollu<br />
lilna xejn ma jdejjaqna iżda minkejja dawn il-kisbiet<br />
u x-xogħol li twettaq tinħass ix-xewqa ta’ każin li<br />
jiffunzjona minn fuq s’isfel.<br />
Fuq nota pożittiva infakkru li tul din l-aħħar sena<br />
tkompliet it-tħejjija għall-proġett tas-sular t’isfel; saret<br />
Seduta Ġenerali Straordinarja sabiex jiġu spjegati fiddettall<br />
il-proposti tal-pjanti u d-disinni ta’ dan is-sular<br />
u kif ukoll tkomplew xi xogħlijiet ta’ preparamenti<br />
fis-sotterran. Id-disinjatur is-Sur David Mifsud<br />
issodisfa x-xewqat u l-ħsibijiet tagħna u l-partitarji<br />
dehru sodisfatti b’dak li ġie spjegat. Ix-xogħol fil-pjan<br />
sotterran sar taħt is-superviżjoni tas-Sur Lonzu Mifsud,<br />
li mhux biss ħa ħsieb il-ġbir ta’ fondi, iżda flimkien<br />
ma’ diversi partitarji oħra wettaq ħidma importanti u<br />
imprezzabbli li ser tiswiena ħafna fil-futur. Fost dawn<br />
irridu nsemmu lis-Sinjuri Joe Zammit, David Zahra,<br />
Mabbli Barbara, Benny Baldacchino, Leli Zammit<br />
li tul din is-sena għamlu xogħol manwali u kienu ta’<br />
kontribut kbir. . . . Grazzi lil dawk kollha li taw ilkontribut<br />
tagħhom. Fil-mument qed isir xogħol fuq<br />
il-bieb sekondarju tal-faċċata fejn dan ser iwassalna<br />
sabiex ikunu jistgħu jinfetħu t-tliet bibien prinċipali talkażin.<br />
Saru ukoll il-manutenzjoni meħtieġa fil-bibien<br />
tal-faċċata fejn nixtiequ minn hawn nirringrazzjaw<br />
ukoll lis-Sinjuri Charlie Azzopardi u Joe Ghigo taxxogħol<br />
tagħhom.<br />
Kulħadd jaf li hu ferm faċli li tikkritika iżda<br />
b’dan il-mod ma naslu imkien. L-ispiża hija waħda<br />
konsiderevoli u minkejja li komplejna ninvestu fuq dan<br />
il-proġett, aħna dejjem konxji li ma nistgħux nagħmlu<br />
l-pass li ma nifilħux. Iżda l-verità hi li issa wasal iżżmien<br />
li jittieħdu deċiżjonijiet importanti u naraw<br />
it-triq ’il quddiem. Il-bażi tal-pjan għas-sular t’isfel<br />
huwa mħejji. Biex jitwettaq dan il-pjan jiddependi<br />
minn ħafna affarijiet, fosthom fuq quddiem nett dik<br />
tal-ispiża. Inħeġġu lil dawk kollha interessati sabiex<br />
ma joqgħodux lura milli jagħtu l-kontribut tagħhom<br />
u jinvolvu aktar ruħhom għaliex il-polz tal-partitarji<br />
għandu jmexxina għal deċiżjonijiet pożittivi.<br />
L-appell aħħari tagħna huwa li ngawdu l-<strong>Festa</strong><br />
ad unur il-Madonna tal-Ġilju bil-ħsieb ta’ din ilħolma<br />
tberren f’moħħna u nitolbu lill-Ommna Marija<br />
żżommna magħqudin f’dawn iż-żminijiet ta’ ferħ<br />
għalina lkoll.<br />
125
Fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju <strong>2016</strong><br />
Li matulha qed jiġi mfakkar<br />
Il-140 Sena mill-Miġja tal-Vara Artistika u Devota<br />
tal-Madonna tal-Ġilju fl-Imqabba<br />
Il-President u l-Kumitat Amministrattiv<br />
Tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju – Imqabba<br />
Għandhom il-pjaċir jippreżentaw<br />
Il-<strong>Programm</strong> Vokali u Strumentali annwali mżewwaq b’tagħrif multiviżiv,<br />
mill-Banda Madonna tal-Ġilju taħt il-bakketta tas-Surmast Direttur Mro. Andrew Calleja FVCM<br />
Fuq il-Planċier Meravilja armat fil-Pjazza ewlenija tal-Imqabba<br />
Din is-serata ser tkun taħt il-Patroċinju tal-Kappillan tal-Imqabba<br />
Dun John P. Curmi<br />
Nhar it-Tlieta 14 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> fit-8.30 ta’ filgħaxija<br />
Innu lill-Madonna tal-Ġilju<br />
Lir-Raħal Twelidi – Innu tal-Imqabba<br />
Dances with Wolves (Balla coi Lupi): The John Dunbar Theme<br />
Solo Trumpet: Marvin Tonna u bis-sehem tal-Bagpipes mil-1st Hamrun Scouts Group<br />
Grande Amore<br />
Interpretata mit-Tenur Alan Sciberras<br />
Protectors of the Earth<br />
Solemn March: Tsar Alexander III<br />
One Moment in Time<br />
Interpretata mill-kantanta Destiny Chukunyere<br />
Big Spender<br />
Interpretata mill-kantanta Destiny Chukunyere<br />
Son et lumière: 140 Sena taħt Ħarset Marija (1876 – <strong>2016</strong>)<br />
Lirika: Johan Debattista; Arranġament Mużikali: Andrew Calleja<br />
Narrazjoni u Animazzjoni: Michael Sciortino, Johan Debattista u Sara Baldacchino<br />
Ave Maria<br />
Interpretata minn Federica Falzon<br />
Il Mondo<br />
Interpretata mit-Tenur Alan Sciberras<br />
I Hope you find it<br />
Interpretata mill-Kantanta Marisa D’Amato<br />
Queen of my Heart<br />
Bis-sehem tal-Bagpipes mil-1st Hamrun Scouts Group<br />
Dare to Live (Vivere)<br />
Interpretata mis-Soprano Federica Falzon u t-Tenur Alan Sciberras<br />
Joseph Darmanin<br />
Anthony Camilleri<br />
John Barry<br />
Il Volo<br />
Nick Phoenix & Thomas Bergersen<br />
P.I. Tchaikovsky<br />
Whitney Houston<br />
Shirley Bassey<br />
Giulio Caccini<br />
Jimmy Fontana & Ennio Morricone<br />
Cher<br />
Westlife<br />
Gerardina Trovato<br />
Preżentazzjonijiet u Diskors tal-okkażjoni mill-President tas-Soċjetà, s-Sur Teddy Farrugia<br />
Tnedija tal-Kanzunetta “O Madonna tal-Ġilju Ħanina”<br />
Kantanta: Federica Falzon; Kliem: Sunny Aquilina; Mużika: Elton Zarb<br />
Innu Banda Madonna tal-Ġilju<br />
Joseph Darmanin<br />
Matul dan il-Kunċert Mużikali ser tieħu sehem mal-Banda l-kantanta u attriċi ta’ fama internazzjonali<br />
b’dixxendenza Imqabbija KERRY INGRAM (Matilda & Game of Thrones)<br />
Il-mużika kollha hija arranġament tas-Surmast Direttur Mro. Andrew Calleja F.V.C.M.<br />
Il-pubbliku huwa ġentilment mitlub ikun postu sat-8.15 ta’ filgħaxija - Kulħadd huwa mistieden.<br />
Jippreżentaw is-Serata s-Sur Charles J. Farrugia u s-Sinjura Marouska Cauchi Debattista.<br />
127
PROGRAMM TA’ ĊELEBRAZZJONIJIET - FESTA <strong>2016</strong><br />
Il-Ġimgħa 10 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
8.00pm<br />
Family Gathering <strong>2016</strong>. Attività soċjali ġewwa l-Każin, magħrufa aħjar bħala “Blue Costume<br />
Party” fejn f’atmosfera ta’ briju u divertiment niltaqgħu flimkien bil-familji tagħna u nagħtu<br />
bidu għall-<strong>Festa</strong> <strong>2016</strong>. Dħul b’xejn.<br />
Is-Sibt 11 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
7:30pm<br />
Pasta Night fil-pjazza ta’ quddiem il-Każin b’divertiment provdut mill-Grupp Vintage. Biljetti<br />
mingħand il-Kummissjoni Nisa tal-Ġilju.<br />
Il-Ħadd 12 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> Ħruġ il-Vara min-Niċċa<br />
10.45am<br />
7.30pm<br />
Id-Devoti kollha ta’ Marija Immakulata taħt it-Titlu singulari minn tal-Ġilju jinġabru fil-Knisja<br />
Parrokkjali sabiex flimkien jilqgħu lill-Padruna tagħhom fil-Ħruġ TagħHa min-Niċċa.<br />
Ċerimonja Marjana ġewwa l-Każin bis-sehem tat-tfal tal-Junior Club flimkien ma’ ensemble<br />
mill-Banda Madonna tal-Ġilju. Wara jsir ir-riċeviment annwali għas-Soċji, Partitarji u<br />
Benefatturi tas-Soċjetà.<br />
It-Tnejn 13 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> Jum it-Tfal tal-Ġilju<br />
5.30pm<br />
6.30pm<br />
8.30pm<br />
Preżentazzjoni tat-trabi u tfal (sa ħames snin) quddiem l-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju ġewwa<br />
l-Knisja Parrokkjali. Imexxi ċ-ċerimonja Fr. Trevor Fairclough.<br />
Quddiesa għat-tfal tal-Parroċċa flimkien maż-żgħażagħ, imexxi Fr. Trevor Fairclough.<br />
Marċ brijuż mill-Banda San Leonardu ta’ Ħal-Kirkop li jibda minn Triq il-Madonna tal-Ġilju u<br />
jkompli għall-Triq l-Aħwa Ghigo, Barumbara, Xriek, Mitħna, Troll, Pal, S. Katarina, Qrendi,<br />
Saljatura, Żurrieq, Torba, Spnar, Familja Brincati, Kirkop, Ġublew tad-Djamanti, Murselli,<br />
Konvoj ta’ Santa Marija, Kileb, S. Katarina, Sejba, Madonna tal-Ġilju, Missjoni ż-Żgħira,<br />
Madonna tal-Ġilju u jispiċċa fil-Pjazza ta’ quddiem il-Każin akkumpanjat mill-briju tal-<br />
Partitarji.<br />
It-Tlieta 14 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> Jum il-Banda Madonna tal-Ġilju<br />
6.30pm<br />
8.30pm<br />
Quddiesa għad-dilettanti tan-nar b’suffraġju għall-erwieħ ta’ dawk kollha li tilfu ħajjithom<br />
b’dan id-delizzju u għal dawk id-dilettanti li ħallewna. Ċelebrant – Fr. Trevor Fairclough.<br />
Il-Banda Madonna tal-Ġilju, taħt il-bakketta tas-Surmast Direttur tagħha, Mro. Andrew Calleja,<br />
tesegwixxi programm vokali u strumentali multiviżiv fl-okkażjoni tal-140 Sena mil-miġja<br />
ta’ l-Istatwa Artistika tal-Madonna tal-Ġilju fl-Imqabba. Dan il-<strong>Programm</strong> ser ikun taħt il-<br />
Patroċinju tal-Kappillan Dun John P. Curmi. Inħeġġu lis-Soċi u l-Partitarji kollha, kif ukoll<br />
lill-ammiraturi tal-Banda tagħna sabiex jattendu għal din is-serata mużikali.<br />
L-Erbgħa 15 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> Jum ta’ Tħejjija<br />
6.30pm<br />
8.30pm<br />
10.30pm<br />
Quddiesa fil-Knisja Parrokkjali tal-Imqabba b’suffraġju għall-erwieħ tas-Soċi, Bandisti u<br />
Benefatturi mejtin tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju u Fratelli mejtin tal-Fratellanza tal-<br />
Immakulata Kunċizzjoni. Jiċċelebra din il-quddiesa l-Kappillan Dun John P. Curmi<br />
Il-Banda Maria Annunzjata ta’ Ħal Tarxien tibda marċ brijuż mill-Pjazza ta’ quddiem il-Każin<br />
tas-Soċjetà. Rotta: Pjazza tal-Knisja, Sptar il-Qadim, Mikelanġ Sapiano, Konvoj ta’ Santa<br />
Marija, Mentna, Kirkop, Katakombi, Dun Gerald Mangion, Dun Nikol Zammit, Kirkop,<br />
Nazzarenu, Mikiel Zammit, Ħajt tal-Matla, Kirkop, Triq il-Majjistra Mikelina Galea, Mikiel<br />
Zammit, Dun Gerald Mangion, Katakombi, Konvoj ta’ Santa Marija, Venuti, Ħajt tal-Matla,<br />
Dun Anġ Mallia, Nazzarenu, Triq Karmenu Ciantar, Pjazza.<br />
Il-marċ ikompli bil-briju tas-Soċi u l-Partitarji għal Triq San Bażilju, Pjazza, Karmelu, Valletta,<br />
Duluri u jintemm quddiem il-Każin tas-Soċjetà.<br />
129
Address: Fitness Planet,<br />
Kirkop Sports Complex, Kirkop<br />
Email: fitnessplanetcenter@gmail.com<br />
Opening hours at Fitness Planet, Kirkop:<br />
Mon - Fri: 7.00am - 9.00pm<br />
Sat: 9.00am - 4.00pm<br />
Sun: 9.00am - 12.00pm<br />
Facebook: www.facebook.com/fitnessplanetmalta<br />
Telephone: +356 21462492<br />
Opening hours at Fitness Planet, Żebbuġ:<br />
Mon - Fri: 5.00am - 10.00pm<br />
Sat: 9.00am - 4.00pm<br />
Sun: 9.00am - 12.00pm
Il-Ħamis 16 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> Jum tat-Tridu<br />
6.30pm<br />
8.30pm<br />
10.00pm<br />
10.30pm<br />
Quddiesa kantata bil-prietka minn Dun George Schembri, Viċi-Kappillan tal-Parroċċa taż-Żurrieq.<br />
Iqaddes Fr. Trevor Fairclough. Wara jkun hemm Litanija, Antifona u Ċelebrazzjoni Ewkaristika.<br />
Il-Banda San Ġużepp tal-Ħamrun tibda marċ brijuż mill-Pjazza ta’ quddiem il-Każin tas-<br />
Soċjetà. Rotta: Pjazza, Duluri, Triq il-Parroċċa, Triq il-Fjuri, Valletta, San Bażilju, San Mikiel,<br />
Misraħ il-Fidwa, Mterrqa, Konvoj ta’ Santa Marija, Barrieri, Ħarriġiet, Ġorġ Mangion, 15<br />
ta’ Settembru 1598, Barrieri, Ħarriġiet, Mterrqa, Konvoj ta’ Santa Marija, Karmenu Ciantar,<br />
Pjazza.<br />
Inawgurazzjoni tal-ewwel fażi tat-Trofew Artistiku bi spettaklu Multiviżiv, Dwal u Nar fil-<br />
Pjazza ta’ quddiem il-Każin b’daqq ta’ marċi brijjużi mill-Banda San Ġużepp tal-Ħamrun.<br />
Bl-entużjażmu u l-briju taż-Żgħażagħ u l-Partitarji tas-Soċjetà, il-marċ ikompli matul il-Pjazza,<br />
Triq San Bażilju u jintemm quddiem is-Sede tas-Soċjetà.<br />
Il-Ġimgħa 17 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> L-Aħħar Jum tat-Tridu<br />
8:00am<br />
6.30pm<br />
8.45pm<br />
10.30pm<br />
Quddiesa Kantata mill-Kappillan Dun John P. Curmi.<br />
Quddiesa kantata bil-prietka minn Dun George Schembri, Viċi-Kappillan tal-Parroċċż taż-Żurrieq.<br />
Iqaddes Fr. Trevor Fairclough. Wara jkun hemm Litanija, Antifona u Ċelebrazzjoni Ewkaristika.<br />
Il-Banda Madonna tal-Ġilju, l-Ewwel Banda Imqabbija, tagħti bidu għall-marċ tal-Ġimgħa. Il-<br />
Banda tkun immexxija mis-Surmast tagħha Mro. Andrew Calleja akkumpanjata mill-ammiraturi<br />
numerużi tagħha. Il-Banda tibda dan il-marċ mill-Pjazza, Santa Katerina, San Innoċenzju, Ċavi,<br />
Santa Marija, Santa Katerina, Karmenu Ciantar, 9 t’April 1942, Misraħ il-Fidwa, Triq il-15 ta’<br />
Settembru 1598, Triq il-Ħarriġiet, Misraħ il-Fidwa, Qattara għal quddiem il-Monument tal-<br />
Madonna tal-Ġilju fil-ġnien biswit il-ġibjun fejn jitwassal ħsieb qasir mid-Direttur Spiritwali<br />
f’riġlejn dan il-Monument u jindaqq l-Innu lill-Madonna tal-Ġilju. Wara l-marċ jissokta għal<br />
triq Karmenu Ciantar.<br />
Immedjatament wara l-ħarqa tradizzjonali ta’ nar tal-ajru, jingħata bidu għall-marċ brijuż<br />
ferm mistenni ġewwa l-Pjazza ewlenija Imqabbija permezz ta’ preżentazzjoni awdjo-viżiva<br />
oriġinali. Wara, r-rotta tal-marċ brijuż titkompla u tintemm permezz tat-tlugħ tradizzjonali<br />
tal-Vara tal-Madonna tal-Ġilju fuq il-Pedestall tal-Vara l-Kbira f’atmosfera ta’ devozzjoni<br />
u preżentazzjonijiet oħra addattati flimkien mal-ħruq ta’ tapit fi Triq il-Madonna tal-Ġilju li<br />
jagħlaq din it-tieni parti tal-okkażjoni. L-aħħar parti tal-marċ teħodna lura fil-Pjazza ewlenija<br />
fejn ser jiġi eżebit spettaklu piromużikali u viżiv ta’ xejra unika.<br />
Is-Sibt 18 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> Lejliet il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju<br />
8.00am<br />
8.30am<br />
4.30pm<br />
5.15pm<br />
6.30pm<br />
8:15pm<br />
8:45pm<br />
10:00pm<br />
Quddiesa Kantata mmexxija minn Fr. Trevor Fairclough.<br />
Servizz tal-qrar fil-Knisja Parrokkjali minn konfessuri barranin sal-10.30am.<br />
Servizz tal-qrar minn konfessuri barranin fil-Knisja Parrokkjali sas-6.30pm. Inħeġġukom biex<br />
tersqu għall-qrar u tqarbin fil-<strong>Festa</strong>.<br />
Għasar Solenni bil-vuċijiet, Salve, Litanija, Antifona u Ċelebrazzjoni Ewkaristika mill-<br />
Kappillan Dun John P. Curmi.<br />
Quddiesa Kantata bis-sehem tal-Kor tal-Parroċċa. Iqaddes il-Kappillan Dun John P. Curmi.<br />
Jippriedka Dun George Schembri, viċi-Kappillan tal-Parroċċa taż-Żurrieq.<br />
Il-Banda La Vittoria tal-Mellieħa tibda marċ qasir minn triq tarf Triq Karmenu Ciantar għallpjazza.<br />
Taħt il-bakketta tas-Surmast Direttur tagħha, Mro. Joe Vella, il-Banda La Vittoria tesegwixxi<br />
programm mużikali varjat fuq il-Planċier Meravilja.<br />
Il-Banda tas-Soċjetà Filarmonica La Vittoria tal-Mellieħa tkompli b’marċ mill-pjazza ta’ quddiem<br />
il-każin għal tul triq K. Ciantar fejn ittemm is-servizz tagħha bl-Innu lill-Madonna tal-Ġilju.<br />
131
If you want to save on your motor insurance premium,<br />
take advantage of the following benefits:<br />
Increase in the Maximum No Claims Discount to 65%.<br />
FREE Foreign use extension up to 15 days.<br />
NIL TP excess for drivers over 25 years.<br />
20% discount on New Vehicles with low emissions.<br />
FREE protected ncd for policyholders who are entitled<br />
to 5 years+ ncd.<br />
FREE legal assistance cover without payment of excess<br />
and no loss of ncd up to a limit of E1,200.<br />
NO EXCESS payable in the event of theft of entertainment<br />
equipment up to a limit of E350.<br />
NO EXCESS payable and no loss of ncd in respect of<br />
windscreen damage up to a limit of E350.<br />
DISCOUNT if you purchase a home insurance.<br />
NO EXCESS payable and no loss of ncd in respect of<br />
loss of keys up to a limit of E500.<br />
And much more...<br />
We also offer very competitive rates on all our products including:<br />
Home Travel Boat Combined<br />
Business<br />
MEGAMAN® LED lamps deliver a warm glow, beautiful light<br />
performance and huge energy savings, making them ideal for<br />
nearly every applications at homes, hotels, restaurants,<br />
displays and more.<br />
For a free no obligation quotation please contact us at:<br />
Victoria Insurance Agency Ltd<br />
Block A Flat 2, 177, Marina Street, Pietà PTA 9042<br />
Tel: 21244591, 21244592, 21244593 • Fax: 21244588<br />
E-mail: info@victoriainsurance.com.mt<br />
Licensed by MFSA to act as Agents for Citadel Insurance plc.<br />
• Perfect alternatives for traditional incandescent and halogen lamps<br />
• Linear dimming from 100% to 10%<br />
• Long life of up to 25,000 hours<br />
• Powerful light output<br />
• No UV and IR radiation<br />
• Instant start<br />
ESS Building, San Gwakkin Road, Mriehel, BKR 3000<br />
Tel: +356 21 255 777 /888 Fax: +356 21 255 999<br />
Email: info@ess.com.mt Web: www.ess.com.mt<br />
Electrical Supplies & Services Ltd<br />
ESS Building, San Gwakkin Road,<br />
Mriehel, BKR3000<br />
MEGAMAN® LuxMeter<br />
T: 21 255 777 / 888<br />
info@ess.com.mt<br />
www.ess.com.mt<br />
www.megaman.cc | info@megaman.cc
Il-Ħadd 19 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> Jum il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju<br />
7.00am<br />
8.00am<br />
9.00am<br />
10.45am<br />
11.45am<br />
1.00pm<br />
6.00pm<br />
6.30pm<br />
7.00pm<br />
8.00pm<br />
10.00pm<br />
10.15pm<br />
10.30pm<br />
Quddiesa fil-Knisja bl-Omelija fuq il-Madonna.<br />
Quddiesa fil-Knisja bl-Omelija fuq il-Madonna.<br />
Quddiesa Solenni kkonċelebrata, immexxija mill-Kan. Charlie Gauci. Wara l-Evanġelju jsir il-<br />
Paniġierku minn Dun Noel Camilleri D’Amato (Kappillan tar-residenza għall-anzjani ta’ San<br />
Vincenz De Paul) dwar il-ħajja u l-virtujiet tal-Madonna taħt it-titlu Singulari tal-Ġilju. L-orkestra<br />
tkun immexxija mis-Surmast Anthony Pace.<br />
Quddiesa fil-Knisja bl-Omelija fuq il-Madonna.<br />
Quddiesa fil-Knisja bl-Omelija fuq il-Madonna.<br />
Il-Banda Madonna tal-Ġilju tagħti bidu għall-marċ tradizzjonali u tant popolari ta’ Nofsinhar.<br />
Il-marċ jibda minn quddiem il-Każin u jgħaddi minn Triq il-Parroċċa, Fjuri, Parroċċa, Valletta,<br />
Lanġasa, San Bażilju għall-Pjazza ta’ quddiem il-Każin tas-Soċjetà. Il-marċ jilħaq il-qofol<br />
tiegħu hekk kif minn quddiem il-Każin jissokta għal Triq id-Duluri u jdur lura għal quddiem il-<br />
Muniċipju tal-Kunsill Lokali għal Triq il-Parroċċa (magħrufa bħala t-Triq tan-Nofs) u l-Pjazza<br />
tal-Knisja b’konklużjoni quddiem il-Każin għall-ħabta tat-3.00pm.<br />
Il-Banda ‘Maria Mater Gratiae’ ta’ Ħaż-Żabbar tibda marċ minn triq il-Parroċċa għall-Pjazza.<br />
Il-Banda Sant’Andrija ta’ Ħal Luqa tagħmel marċ minn Triq Santa Katerina sal-Pjazza.<br />
Il-qofol tal-<strong>Festa</strong> wasal! Jingħata bidu għall-Ħruġ tal-Purċissjoni bl-Istatwa tant għażiża u<br />
devota tal-MADONNA TAL-ĠILJU. Hawnhekk inħeġġu lid-Devoti, Soċi u Partitarji kollha<br />
tal-Madonna sabiex ikunu f’posthom fuq iz-Zuntier tal-Knisja sabiex nagħtu tislima xierqa<br />
lil Ommna Marija Immakulata taħt it-titlu uniku minn TAL-ĠILJU għall-ħruġ tal-Purċissjoni<br />
Devota bl-istatwa tal-Madonna tal-Ġilju. Il-Purċissjoni tkun immexxija mill-Kanonku Charlie<br />
Gauci. Il-Banda Maria Mater Gratiae, taħt id-direzzjoni ta’ Mro. Kevin Mizzi, issellem lil-<br />
Madonna tal-Ġilju bl-Innu tagħha filwaqt li l-kantanta Marisa D’Amato tinterpreta l-Ave Maria.<br />
Mument tant mistenni mid-devoti kollha tal-Madonna huwa l-waqt meta l-Istatwa Artistika<br />
tal-Madonna tal-Ġilju, tasal fil-Pjazza ewlenija tal-Imqabba quddiem il-Każin tas-Soċjetà. Il-<br />
Banda Sant Andrija, diretta mis-Surmast Michael Pulis, tesegwixxi l-Innu lill-Madonna tal-<br />
Ġilju, xogħol klassiku tas-Surmast Joseph Darmanin, fuq lirika tal-poeta Dun Frans Camilleri,<br />
huwa l-qofol ta’ din il-parti. Flimkien mal-Banda jieħdu sehem it-Tenur Arthur Micallef,<br />
l-Baritonu Pio Dalli u l-Kor “Ulied Sant’ Anna” mill-Parroċċa ta’ Wied il-Għajn, imexxi mis-<br />
Sinjorina Stephanie Caruana u s-Sinjura Francelle Delezio bil-parteċipazzjoni ukoll tal-Kantanta<br />
Marthese Tanti li tinterpreta l-Ave Maria u li kollettivament janimaw din il-parti devozzjonali<br />
tal-Purċissjoni tkun ippreżentata mis-Sur Michael Sciortino li wkoll jaqra silta letterarja Marjana<br />
marbuta mal-<strong>Festa</strong>. Inħeġġu lid-Devoti kollha sabiex jieħdu sehem attiv sabiex ilkoll flimkien<br />
f’komunità waħda nagħtu ġieħ u nfaħħru lil Ommna Marija li tant ngħożżu bil-qalb.<br />
Mad-dħul tal-Purċissjoni titkanta l-Antifona u ssir Ċelebrazzjoni Ewkaristika. Il-mużika li ser<br />
tindaqq tkun taħt id-direzzjoni ta’ Mro. Anthony Pace.<br />
Hekk kif tintemm iċ-Ċelebrazzjoni Ewkaristika ġewwa l-Knisja Parrokkjali, l-Għaqda tan-Nar<br />
tas-Soċjetà flimkien mal-familjari tagħhom tagħmel ir-ringrazzjament tagħha ġewwa l-Knisja.<br />
Ikun ġest ferm sabiħ jekk ilkoll flimkien mal-familji tagħna ningħaqdu flimkien mal-Kappillan<br />
tal-Parroċċa sabiex nagħlqu din il-<strong>Festa</strong> flimkien b’ringrazzjament l’Alla l-Imbierek u lil Ommu<br />
u Ommna Marija Immakulata taħt it-titlu Devot minn TAL-ĠILJU u nitolbuHa sabiex iżżomm<br />
dejjem idejHa fuq il-membri kollha tas-Soċjetà li minn dejjem ħaddnet u għożżot isimHa.<br />
Il-Banda Madonna tal-Ġilju tagħmel il-marċ tal-aħħar li jibda minn Triq K. Ciantar sal-Pjazza<br />
ta’ quddiem il-Każin.<br />
It-Tnejn 20 ta’ Ġunju <strong>2016</strong> - L-Għada tal-<strong>Festa</strong><br />
1.30pm<br />
7:00pm<br />
Tingħata bidu għax-xalata tradizzjonali tal-għada tal-festa. Din titlaq minn quddiem il-Każin.<br />
Bħal kull sena, l-ewwel immorru l-Armier u wara nirħulha għal Baħar iċ-Ċagħaq.<br />
Niltaqgħu qabel id-daħla tal-mina ħalli bħalma hi t-tradizzjoni ngħaddu mill-irħula tal-qrib sa<br />
ma naslu r-raħal tagħna u b’mod trijonfali nidħlu fil-pjazza ewlenija ta’ quddiem il-każin.<br />
133
‘‘WE MAKE DOGS HAPPY BECAUSE<br />
WE GIVE PRIDE & QUALITY IN EVERY BAG.’’<br />
Hard Rocks, Business Park no 37 Burmarrad Road Naxxar<br />
T. 2744 7799 • 2142 2756 | E. office@glad.com.mt<br />
www.glad.com.mt
21 ta’ ĠUNJU 2015<br />
Patri Deo Debono OSA waqt il-Paniġierku tal-Quddiesa Solenni ta’ Jum il-<strong>Festa</strong>.<br />
Jifrex idejh fuq id-dixxipli tiegħu, Kristu jiddikjara –<br />
‘Dawn huma Ħuti u Ommi, għax kull min jagħmel irrieda<br />
ta’ Missieri – dan huwa Ħija u Oħti u Ommi.’<br />
Nirriflettu ftit fuq dan il-kliem, mill-Evanġelju ta’<br />
San Mattew - Ma kinetx Ommna Marija qed taqdi<br />
l-missjoni li Alla ta? Hija li twieldet fil-fidi, għexet<br />
bil-fidi, weldet lill-Fidwa nfisha. Ma kinetx qed taqdi<br />
ir-rieda tal-Missier?<br />
Hija tant kienet qed taqdi din ir-rieda tal-Missier<br />
b’mod sħiħ, li iktar jixirqilha tissejaħ dixxiplu, jew<br />
qaddejja ta’ Alla, milli għax hija Ommu. Kienet iktar<br />
imbierka fil-qadi tal-missjoni tagħha milli fil-maternità<br />
tagħha. Il-ferħa tagħha ma kinetx biss li Alla għażilha<br />
b’Ommu, iżda aktar u aktar, li dak li ġarret fi ħdanha<br />
kien is-Sid tagħha hu Hi kienet ser tkun il-qaddejja<br />
fidila Tiegħu.<br />
Wisq Reverendu Kappillan u Ħabib tiegħi, Dun<br />
Ġwann Curmi, għeżież ħuti fis-saċerdozju u fil-ħajja<br />
reliġjuża, għeżież Imqabbin, devoti tal-fwieħa ħelwa<br />
ta’ dan il-Ġilju tant sabiħ fil-Ġnien ta’ Alla. Bdejt bħala<br />
Agostinjan b’riflessjoni minn Santu Wistin Missierna,<br />
mir-riflessjonijiet tiegħu li għamel fuq Ommna Marija.<br />
Qaddis kbir imma ma kienx qaddis magħruf għassempliċità<br />
tiegħu, ma kienx bniedem magħruf għal<br />
qdusija tiegħu, ma kienx bniedem maqtuħ mis-soċjetà,<br />
imma kien bniedem li kien iħobb il-kumpanija, kien<br />
żagħżugħ mimli ħeġġa, kien bniedem li jħobb il-ħajja,<br />
kien bniedem - wieħed bħalna.<br />
Alla żejnu b’għerf tant kbir li huwa joħroġ b’dawn<br />
ir-reflessjonijiet tant sbieħ. Alla ħalaq din il-Mara, Alla<br />
ħalaq din l-Omm, Alla ħalaq il-Qaddejja fidila tiegħu.<br />
U l-libreriji kollha, l-biblijoteki kollha li Santu Wistin<br />
ħalla warajh b’eluf u eluf ta’ kotba, mhumiex kotba<br />
biex aħna meta naqrawhom ngħidu kemm hu kbir<br />
dan ir-raġel, imma huma kotba li ħallihomlna bħala<br />
mappa biex aħnna bħala Nsara nimxu fuqha biex forsi<br />
naslu nduqu ftit mill-imħabba kbira ta’ Alla, l-imħabba<br />
infinita ta’ Alla. U aħna bħalu mistednin biex meta<br />
nduqu din l-imħabba tant kbira ta’ Alla allura nifhmu<br />
aktar għaliex Marija ħassietha aktar kburija li hija<br />
l-Qaddejja ta’ dan Alla li tant iħobb l-iktar milli għax<br />
hija Ommu. Il-qadi mimli mħabba mimli fiduċja ta’<br />
Marija.<br />
U Santu Wistin f’waħda mit-talbiet tiegħu, dik ittalba<br />
tant popolari li nafuha lkoll, jgħid ‘qalbna ma<br />
ssib qatt kwiet, jekk ma tistriehx ftit.’ U mhuwiex dan<br />
il-vers li jgħidilna Santu Wistin, biex ngħidu hekk filqosor,<br />
it-talba tant sabiħa li nisġet Ommna Marija, ittalba<br />
tal-Manjifikat, fejn Ommna Marija tiringrazzja<br />
lil Alla li huwa ta l-misteru Tiegħu liċ-ċkejknin, liddgħajfin.<br />
Ma marx ifittex lil min hu kbir, imma lil min<br />
hu ċkejken. Sar wieħed bħalna. Ċkejken bħalna.<br />
Il-Mulej, Santu Wistin jgħidilna darb’oħra kien<br />
miexi qalb il-folla u waħda mara taqbad tgħajjat u<br />
tgħidlu: “Imbierek il-ġuf li ġabek u imbierek is-sider<br />
li temgħek”. U Santu Wistin jgħidilna: “Isimgħu<br />
135
Camilleri Patrick<br />
Marble & Granite<br />
The Art of Nature Stone<br />
Factory & Showroom: Valletta Road, ŻURRIEQ ZRQ 9011<br />
T. 2164 7841 / 7958 5866<br />
E-mail: cpcamilleripatrick@gmail.com<br />
Website: www.cpmarbles.com.mt<br />
• FLOORS • STAIRS<br />
• KITCHEN<br />
& TABLE TOPS •<br />
• VANITIES •<br />
• FACADES •<br />
• SKIRTINGS •<br />
• MONUMENTS •<br />
• MEMORIALS •<br />
We specialize in Kitchen Tops<br />
Showroom<br />
Opening Hours:<br />
Mon - Fri 4.00pm - 6.00pm;<br />
Sat 9.00am - 12.00pm
ftit din l-iskrittura u għiduli tgħidx dak li għadni kif<br />
għedtilkom”. U l-Mulej iwieġeb li dik il-mara u<br />
jgħidilha: “Imbierek aktar min jisma’ l-kelma ta’ Alla<br />
u jżommha f’qalbu.”<br />
U jekk inħarsu lejn l-Evanġelisti meta jitkellmu fuq<br />
Ommna Marija fil-Vanġeli tagħhom dejjem jgħidulna<br />
u jtemmu s-silta billi jgħidu ‘Marija semgħet dak li<br />
qal Ġesù, baqgħet iżżomm kollox f’qalbha u baqgħet<br />
tixtarru f’qalbha.’<br />
Il-fidi ta’ Marija li tintelaq f’idejn Alla tidher tul ilmixja<br />
tagħha kollha. Imma l-aktar li tidher b’saħħitha<br />
hija fl-aktar mument ta’ prova għaliha. Fil-mument<br />
meta narawha taħt is-salib ta’ binha Ġesù. U Ġwanni<br />
l-Evanġelista jiddeskrivilna lil Marija f’dak il-mument,<br />
huwa jpenġilna x-xena fuq il-Golgota b’kelma waħda.<br />
Ma jgħidilniex li Marija kienet mitluqa b’ħass ħażin,<br />
tqatta’ xagħarha b’disprament, tisħet is-siegħa u<br />
l-mument jew tisħet l-umanità għal dak li għamlu.<br />
Santu Wistin<br />
Marija hija dejjem dik li taqdi. Marija hija dejjem<br />
dik li tfittex. Hija dik li tisma’. Hija dik li takkompanja<br />
lil Ġesù fil-mixja tiegħu. Darba waħda biss narawha<br />
timponi xi naqra ruħha fuq Ġesù – fit-Tieġ ta’ Kana,<br />
meta nafu kollha kemm aħna xkien ġara meta kien<br />
naqsilhom l-inbid. U Ommna Marija ddur fuq Ġesù u<br />
tgħidlu biex jidħol għalihom. U Ġesù r-risposta tiegħu<br />
tkun: ‘Mara, x’għandna x’naqsmu. X’hemm bejni u<br />
bejnek.’<br />
U dik l-Omm għax taf li binha kien mimli ħniena,<br />
dik l-Omm għax taf li binha kien mimli mħabba, għax<br />
taf li hi kellha tkun hi li tinċerdi quddiemu għalina,<br />
iddur fuq il-qaddejja, minkejja li Hu wriha li ma kien<br />
sa jagħmel xejn, iddur fuq il-qaddejja u tgħidilhom<br />
‘Għamlu dak li jgħidilkom Hu.’<br />
Marija hija dik li tismagħna nokorbu quddiemha,<br />
Marija hija dik li tismagħna nitolbuha tidħol għalina<br />
u Marija hija dik li tinterċedi għalina. Tidħol għalina<br />
b’qalb mimlija mħabba. Bħalma ħasset għal dik ilkoppja,<br />
tħoss għalina wkoll taħt is-slaleb tagħna.<br />
Marija hija l-Eva l-ġdida. Aħna meta nsellmulha lil<br />
Marija fl-innijiet ngħidulha Ave. Ave li hija l-isem ta’<br />
Eva bil-maqlub. Eva l-antika li daħħlet l-umanità fiddnub.<br />
Eva l-ġdida li toħroġ lill-umanità mid-dnub billi<br />
twasslilha s-salvazzjoni.<br />
Ġustinu l-Martri jikteb hekk - Bħalma Eva kienet<br />
verġni u nisslet il-kelma tas-serp, il-kelma tal-qerq<br />
u ġabet id-diżubidjenza u l-mewt, Marija l-verġni<br />
mimlija bil-fidi, mimlija bil-hena, mimlija bl-imħabba<br />
t’Alla, meta l-anġlu Gabrijel mar iħabbrilha, kif<br />
smajna fil-Vanġelu stess, sabiex hija tkun Omm Alla,<br />
hija x’tgħidlu? ‘Isir minni skont kelmtek’. Marija hija<br />
l-qaddejja. Marija hija l-istrument ta’ din il-grazzja<br />
tant kbira li l-umanità kienet tant fil-bżonn wara li Eva<br />
l-antika daħħlitna mkaxkra fil-ħażen u fil-qerq.<br />
Il-Kruċifissjoni ta’ Emvin Cremona li sar wara it-Tieni Gwerra Dinjija<br />
fil-Knisja tal-Imqabba<br />
Imma l-Evanġelista jgħidilna Marija kienet wieqfa<br />
taħt is-salib, għax Marija kienet mara mimlija bil-fidi.<br />
Marija f’dak is-salib ma ratx sinjal ta’ telfa, imma rat<br />
sinjal ta’ rebħa. Marija f’dak is-salib ma ratx l-aħħar<br />
kelma imma rat l-ewwel kelma. U lilna li aħna devoti<br />
tagħha Marija tistedinna biex aħna nkunu bħalha, biex<br />
aħna jekk verament aħna devoti tagħha, aħna nimxu<br />
l-istess mixja li mxiet Hi u taħt is-slaleb tagħna, fiddiffikultajiet<br />
tagħna, fil-mument li narawhom tant<br />
impossibbli, fil-mument li narawhom tant ta’ qtigħ ilqalb,<br />
aħna għandna bħal Marija nħarsu lejn is-salib u<br />
ngħannquh, għax nemmnu li anke b’dawk is-slaleb li<br />
aħna ma nifhmuhomx, li narawhom tant kbar, il-Mulej<br />
kapaċi jtina l-grazzja, dejjem jekk aħna bħal Marija<br />
nkunu nies ta’ fidi, inkunu nies ta’ tama, inkunu nies<br />
mimlija bl-imħabba t’Alla. Nintelqu f’idejn Alla. Din<br />
hija l-istedina li Marija tagħmlilna. F’kull festa li ħa<br />
niċċelebraw nintelqu f’idejn Alla biex inkunu qaddejja<br />
u strumenti f’idejn Alla.<br />
137
ALL N’ 1<br />
Dr. Nikola Zammit Street, Si©©iewi<br />
Tel: 00356 21462360<br />
Clothes • Underwear • Baby Items • Shoes<br />
Hand Bags • Households • Gifts<br />
Monday to Fridy 9.00am till 12.30pm • 4.30pm till 7.15pm<br />
Saturday 9.00am till 12.30pm<br />
All’n1 Siggiewi<br />
AfdA<br />
Aluminium<br />
Works<br />
No.10, Sqaq il-Mitħna of Mqabba Road, Qrendi<br />
email: info@afdaaluminium.com<br />
Tel: (00356) 21483389<br />
Mob: (00356) 99428912 / 99885657<br />
Għal kull xogħol ta’ Aluminium<br />
tal-għola kwalità
Ħuti għeżież, dawn il-festi li aħna niċċelebraw filknejjes<br />
tagħna huma għalina okkażjoni mill-aqwa,<br />
huma għalina opportunità, opportunità biex aħna<br />
niftakru fil-qdusija għal tant storbju li toffrilna l-ħajja,<br />
għal tant għawġ li naraw madwarna. Huma festi li lilna<br />
jista’ jżommuna iktar qrib tal-qdusija, aktar qrib tal-<br />
Knisja ta’ Kristu u jsejħulna biex nerġgħu nidħlu taħt<br />
il-mant qaddis, mimli bil-grazzja ta’ Alla, il-Missier<br />
tagħna. Alla li lilna addottana, kif jgħidilna San Pawl.<br />
Aħna li aħna kburin bħala Nsara, li nistgħu nsejħu lil<br />
Alla bħala l-Missier tagħna, u aħna bħala l-ulied Tiegħu.<br />
U allura jekk aħna ulied Alla, aħna kburin li aħna wkoll<br />
ulied tal-Ġilju tant sabiħ Tiegħu, ulied Marija.<br />
Dawn il-festi tagħna jistgħu jsiru rovina biss jekk<br />
aħna nagħmluhom okkażjoni ta’ dnub. Mhuwiex<br />
l-armar, minkejja li jgħidulna x’jgħidulna. Mhuwiex<br />
l-armar la tal-knejjes u lanqas tat-toroq. Mhuwiex dak<br />
li ħa jwassalna għad-dnub. Mhuwiex in-nar sabiħ,<br />
bħalma xgħeltu lbieraħ fis-sema fuq l-Imqabba li ħa<br />
jżommna ‘l bogħod minn Alla. Mhuwiex il-kant sabiħ<br />
li nisemgħu fil-knejjes jew il-kant taż-żgħażagħ fittoroq<br />
tagħna aħna u nfaħħru lil Marija. Mhuwiex dan li<br />
ħa jżommna ‘l bogħod minn Alla.<br />
Iżda aħna rridu noqogħdu attenti, għax malli aħna<br />
nniżlu l-ħarsa tagħna, il-ħażen ikun dejjem pront<br />
jistenna biex ideffes denbu u jagħmel u jiżra l-ħsara.<br />
Aħna rridu nkunu bħal dak il-bidwi li joħroġ u jipprova<br />
jiżra’ fil-ħamrija tajba. Imma nafu mbagħad, Kristu<br />
stess fl-Iskrittura jgħidilna li l-bidwi t-tajjeb joħroġ<br />
jiżra’ fil ħamrija t-tajba, imma billejl, fl-iktar mument li<br />
inti ma tistenniex, jiġi l-għadu u jiżra’ s-sikrana.<br />
U aħna jekk verament dawn il-festi nħobbuhom,<br />
jekk dawn il-festi verament rridu nieħdu ħsiebhom,<br />
jekk dawn il-festi rridu li nkomplu niċċelebrawhom,<br />
aħna rridu nkunu familja waħda magħquda. Aħna rridu<br />
niżergħu flimkien żerriegħa li tagħti frott sabiħ. Dak li<br />
għamlet Marija tul ħajjitha u għalekk aħna nħarsu lejha<br />
bħala l-mudell tagħna. Hija l-bidwi sempliċi li jiżra’<br />
fis-skiet u li jieħu ħsieb dak li jiżra’. Tisqieh u tieħu<br />
ħsiebu sabiex imbagħad taqta’ l-frott tiegħu.<br />
U aħna wkoll għandna din is-sejħa. Inthom tħobbu<br />
tgħidulha ‘Sicut Lilium Inter Spinas’, il-Ġilju li<br />
jwarrad qalb ix-xewk. U dak hu li aħna niċċelebraw.<br />
Dak hu li llum qegħdin nirringrazzjaw l’Alla tiegħu.<br />
Li aħna għandna persuna, għandna mudell għalina, li<br />
jekk aħna nimxu fuq il-ħajja Tagħha, jekk aħna nkunu<br />
qaddejja Bħalha, jekk aħna nkunu strumenti tal-paċi u<br />
tal-imħabba Bħalha, aħna kapaċi nkunu wkoll fid-dinja<br />
tal-lum qalb ix-xewk li naraw madwarna, dak il-Ġilju<br />
li jiftaħ u jfewwaħ. Dak il-Ġilju bajdani, safi u sabiħ.<br />
L-Isqof Teodozju ta’ Ankara fit-Turkija fis-seklu 5,<br />
waqt li kien qed isir il-Konċilju ta’ Efesu li fih Marija<br />
ġiet iddikjarata bħala l-Omm Qaddisa ta’ Alla, qed<br />
ngħidu bejn wieħed u ieħor fis-sena 431 u jgħidilha<br />
‘Inti id-Dawl li qatt ma ngħaqad mad-Dlam’, ‘Inti<br />
d-Dawl Etern’, ‘Inti tiddi u tibqa’ tiddi dejjem.’ U l-qalb<br />
Nisranija, il-qalb tal-bniedem sempliċi li jingħata lil<br />
Alla tibqa’ tiddi dejjem. Aħsbu fi żminijietna wkoll<br />
f’kemm nies aħna nħarsu lejhom u minkejja jiġri x’jiġri<br />
u jgħidulhom x’jgħidulhom, jibqgħu mudelli għalina,<br />
jibqgħu sinjal ta’ mħabba għalina, jibqgħu jiddu bilqdusija<br />
minkejja dak kollu li naraw madwarna.<br />
Malajr id-devozzjoni ta’ Ommna Marija nxterdet<br />
ma kullimkien fuq is-safa Tagħha, sakemm waslet,<br />
ovvjament, kif ngħidu dejjem, għad-Domma, għal-istat<br />
ta’ Domma meta l-Papa Piju IX fit-8 ta’ Diċembru tassena<br />
1854 bid-Domma Ineffabilis Deus jidikjara b’mod<br />
pubbliku u b’mod solenni li l-Insara kollha għandhom<br />
iħarsu lejn Ommna Marija bħala dak il-Ġilju safi. Ilmara<br />
li nħalqet mingħajr dnub. Il-grazzja singulari, ittitlu<br />
singulari tal-Madonna safja minn kull dnub – Il-<br />
Madonna tal-Ġilju.<br />
Roma locuta est– Ruma tkellmet u sejħet lill-<br />
Insara biex iqimu lil Omna Marija bħala l-Immakulata<br />
Kunċizzjoni – titlu li hija stess ikkonfermat snin wara<br />
lit-tfajla Bernardina ġewwa Lourdes fis-sena 1958 fil-<br />
25 ta’ Marzu propju fil-<strong>Festa</strong> tal-Lunzjata. Ma kinitx<br />
ħaġa faċli biex fil-Knisja jaċċettaw din id-Domma u<br />
nafu minn dokumentazzjoni li kien hemm ukoll nies<br />
kbar, qaddisin kbar ukoll, li ma settgħux jilqgħu malewwel<br />
din id-Domma, ovvjament sabiex dak li huma<br />
jwaqqfu bħala Domma jkun imwaqqaf b’mod sħiħ. U<br />
kien hemm il-Franġiskan Ġwann Dunns Scotu li Alla<br />
dawlu sabiex huwa jiġġieled bi qdusija liema bħala<br />
għal din id-Domma tant li llum għadna nsejħulu ‘Id-<br />
Duttur tal-Immakulata’.<br />
Sa nofs is-seklu erbatax kienu l-Franġiskani li kienu<br />
qed jimbuttaw dan it-titlu tal-Immakulata Kunċizzjoni.<br />
Iktar wara mbagħad naraw wkoll l-Ordni Agostinjan u<br />
l-Ordni Karmelitan li ngħaqdu flimkien sabiex jgħinu<br />
l-Ordni Franġiskan f’din il-mixja li huma kienu bdew.<br />
U dan kien hawn sinjal tiegħu wkoll f’pajjiżna. Sa<br />
ftit sekli ilu, sfortunatament illum m’għadux jeżisti,<br />
meta l-Ordni Agostinjan u l-Ordni Karmelitan hawn<br />
Malta kienu jiltaqgħu flimkien f’Mejju biex jagħmlu<br />
l-purċissjoni tal-Madonna tal-Ġilju ġewwa l-Imdina.<br />
F’Malta d-devozzjoni bdiet tinxtered mhux ħażin<br />
tant li naraw ukoll parroċċi li huma dedikati jew huma<br />
marbuta ħafna mad-devozzjoni lejn l-Immakulata<br />
Duns Scotus<br />
l-akbar difensur tal-Immakulata Kunċizzjoni.<br />
139
Kunċizzjoni u li għalkemm il-<strong>Festa</strong> jiċċelebrawha<br />
f’Diċembru, f’Mejju xorta waħda kienu jiċċelebraw<br />
festa oħra, din id-darba bit-titlu tal-Madonna tal-Ġilju.<br />
Insemmi pereżempju l-Parroċċa ta’ Bormla ġewwa<br />
Malta li hija parroċċa ewlenija għad-devozzjoni<br />
lejn l-Immakulata Kunċizzjoni. Il-Parroċċa tal-Qala<br />
ġewwa Għawdex li hija wkoll marbuta ħafna ma’ din<br />
id-devozzjoni. F’Mejju kienu jagħmlu l-<strong>Festa</strong> tal-<br />
Madonna tal-Ġilju u kienu joħorġu propju bix-xbihat<br />
tagħhom tal-Immakulata Kunċizzjoni.<br />
Mat-tgerbib tas-snin kien hemm ukoll avvenimenti<br />
oħra li għenu ħafna biex din id-devozzjoni lejn Ommna<br />
Marija, taħt it-tilu singulari tal-Ġilju, tqum u tinxtered<br />
aktar mal-erbgħat irjieħ tad-dinja. Fl-1759, pereżempju,<br />
ġewwa l-Italja nsibu l-belt ta’ Affile li kienet għaddejja<br />
minn terremot qawwi u l-poplu li kien jgħix f’din il-belt<br />
huwa u jaħrab mit-terremot jgħaddi minn quddiem xbiha<br />
tal-Madonna u jieqaf hemm jitlobha l-għajnuna tagħha.<br />
U huma u jitolbu, bukkett li kien hemm niexef quddiem<br />
din ix-xbiha, jerġa’ jieħu l-ħajja u minn ġo nofsu jwarrad<br />
il-ġilju. Dak il-ħin it-terremot jieqaf. U dawn in-nies<br />
xerrdu din id-devozzjoni lejn il-Madonna tal-Ġilju.<br />
Snin wara, fl-1936 ġewwa Franza, ftit qabel ma<br />
dehret il-Madonna ġewwa Lourdes, ġewwa il-belt<br />
ta’ Blain fi Franza, Ommna Marija tidher lit-tifla<br />
Marie-Julie u tgħidilha jew tpoġġi ġilju quddiem ixxbiha<br />
tal-Madonna, tgħidilha biex tieħu dak il-ġilju,<br />
tqassmu f’biċċiet żgħar u tqassmu lit-tfal ċkejknin.<br />
Għax Ommna Marija tixtieq li tiżra’ l-ġilju tagħha filqalb<br />
taċ-ċkejknin. Tixtieq iktar ġilji sbieħ għal binha<br />
Ġesù. U sena wara terġa’ din it-tifla, taqa’ f’estasi<br />
oħra u hemmhekk tidher Ommna Marija u titlobha<br />
espressament biex tibda xxerred id-devozzjoni lejha<br />
bħala l-Madonna tal-Ġilju.<br />
Din id-devozzjoni għamlet effett ukoll fuq<br />
l-ikonografija ta’ Marija, fuq il-pitturi, fuq ix-xbihat.<br />
Imma mhux biss fuq l-ikonografija Marjana, għamlet<br />
effett ukoll, skont ċertu studjużi, fuq l-ikonografija<br />
Ġużeppina. Għalxiex. Sas-seklu 14, skont ċerti<br />
studjużi, San Ġużepp jiġi ppreżentat dejjem bl-għasluġ<br />
f’idejh, bil-ħatar, bħalma Mosè bil-ħatar jofroq l-ilma<br />
biex il-poplu Lhudi jgħaddi minn bejn l-ilma, jew bħal<br />
ma jagħmel is-serp tal-bronż mal-għasluġ biex kull min<br />
iħares lejh ifiq mill-gidma tas-serp, Ġużeppi wkoll kien<br />
bl-għasluġ għax huwa l-ħarries tal-Familja Mqaddsa,<br />
huwa l-ħarries tal-Misteru tas-Salvazzjoni u huwa<br />
kien dak li kien ser isalva jkompli lill-Poplu ta’ Alla, li<br />
jofroq l-ilmijiet li kienu qegħdin jgħarrquh fid-dnub u li<br />
l-ebda ħażen, l-ebda velenu ma seta’ jaffettwah. Imma<br />
wara s-seklu 14, fl-ikonografija Ġużeppina, Ġużeppi<br />
jibda jidher bil-ġilju f’idejh u nħolqot il-leġġenda biex<br />
ngħidu hekk, l-istorja ta’ meta missier Ġużeppi xtaq<br />
iressaq lill-erbgħa ulied tiegħu biex xi ħadd minnhom<br />
jiżżewweġ lil Marija u missier Marija jitlob lil dawn<br />
l-ulied biex jġibu l-ħatar tagħhom u jpoġġuh fuq l-artal<br />
ta’ Alla, biex Alla jagħtih sinjal liema wieħed minnhom<br />
kellu jkun ir-raġel ta’ Marija. L-erbgħat itfal li huma<br />
jpoġġu l-ħatar tagħhom u Ġużeppi xħin jpoġġi l-ħatar<br />
tiegħu mill-ħatar tiegħu jfeġġ il-ġilju. Għax Ġużeppi li<br />
kien jħobb lil Marija, Ġużeppi li żżewweġ lil Marija,<br />
f’qalbu nibet il-ġilju Marija. Dak il-Ġilju Marija, ilqalb<br />
ta’ Ġużeppi żammitha safja, żammitha ġusta,<br />
f’saħħita, għamlitha qaddisa.<br />
U aħna għandna l-istess sejħa. Aħna li aħna<br />
devoti tal-Madonna tal-Ġilju, aħna msejħin biex filqalb<br />
tagħna nħallu lil Marija tnibbet dan il-ġilju tant<br />
sabiħ tagħha. Ġilju li jfewwah, ġilju li jżommna millmibegħda,<br />
ġilju li jżommna mir-rejba, ġilju li jagħtina<br />
l-ferħ u l-imħabba. L-imħabba ta’ Alla u l-ferħ li għex<br />
f’din il-ħajja bħala Nsara, bħala strumenti tagħha.<br />
Is-Soru Marie-Julie Jahenny.<br />
Il-vara tal-Madonna tal-<br />
Ġilju ġewwa Affile fl-Italja.<br />
Il-kwadru tal-Inkurunazzjoni magħruf bħala ta’ San<br />
Ġużepp fil-Knisja tal-Imqabba.<br />
141
Gottfried Catania<br />
Photography<br />
Triq Lazzru Pisani Siggiewi<br />
Fully equipped Photographic Studio and Digital Workstation<br />
Large selection of Frames and Albums<br />
SPECIALIZING IN WEDDINGS AND STUDIO PHO-<br />
TOGRAPHY, INCLUDING HOLY COMMUNION<br />
AND CONFIRMATION SESSIONS<br />
OPENING HOURS:<br />
MON – WED – FRI 4:00 to 7:00pm<br />
Telephone: 9947 4629<br />
SAT 9:00am TO 1:00pm<br />
email: gottfried71@gmail.com
Intom għeżież Imqabbin, intom ħaddtu dan ilwirt<br />
mingħand missirijietkom u għandkom id-dmir u<br />
l-obbligu li dan il-wirt intom tieħdu ħsiebu, tkabbruh<br />
kemm tistgħu u tgħadduh lill-ġenerazzjonijiet ta’<br />
warajkom. Id-devozzjoni tar-raħal tagħkom hija waħda<br />
antika. Tmur lura, għall-inqas fid-dati, fl-1772, meta<br />
kien hawn grupp ta’ saċerdoti devoti tal-Madonna li<br />
talbu lill-Isqof, Giovanni Pellerano dak iż-żmien, biex<br />
iwaqqaf il-Fratellanza f’ġieh l-Immakulata Kunċizzjoni,<br />
li mbagħad il-Kappillan li kien hawn dak iż-żmien –<br />
Dun Giacomo Tortella – ħadem bis-sħiħ sabiex din ilfratellanza<br />
tagħkom tiġi affiljata mal-Arċikonfraternità<br />
tal-Bażilika ta’ San Lorenzo in Damaso ta’ Ruma. U<br />
dakinhar intom fl-Imqabba intom waqqaftu wieħed<br />
mill-eqdem monumenti li kellna f’pajjiżna - Is-Salib<br />
ta’ Mentna – flimkien ma’ dik ix-xbiha tant grazzjuża<br />
tal-Immakulata li għad għandkom fit-tarf tar-raħal<br />
tagħkom. Huma sinjali tal-imħabba ta’ missirijietkom<br />
għal din id-devozzjoni li huma għandhom f’qalbhom.<br />
Huwa dan li huma ħallew lilkom u li intom tridu tħallu<br />
lil ta’ warajkom.<br />
Monument ieħor żgur li inthom tgawduh din<br />
il-ġimgħa hija l-vara kolossali li intom tarmaw filpjazza,<br />
li turi lil Marija rebbieħa fuq kull ereżija bil-<br />
Papa Piju IX maġenbha u bil-Franġiskan Dun Ġwann<br />
Scotu. Marija hija dejjem rebbieħa u allura aħna rridu<br />
verament nafdaw fiha. Mhux biss f’din il-ġimgħa ta’<br />
festa imma f’kull mument li aħna ngħixu, speċjalment<br />
fl-aktar mumenti diffiċli. Marija għalina hija l-fawwara<br />
tal-grazzja. Hija l-Omm tant għażiża. Ħarsu lejn il-vara<br />
tagħkom. Għalhekk Marija b’idejha fuq sidirha, għax<br />
Marija għandha devozzjoni qawwija lejkom, uliedha.<br />
Marija hija ddedikata totalment għalina, l-ulied tagħha.<br />
Hija kburija bina, tħares lejna bil-ħlewwa liema bħala,<br />
għax temmen f’kull wieħed u f’kull waħda minna<br />
bħalma aħna nemmnu fiha.<br />
Wara l-gwerra, meta intom hawnhekk l-Imqabba<br />
ukoll kellkom u ġarrabtu ħsarat, huwa u jiġi restawrata<br />
Kappella ta’ Bir Miftuħ jinsab affresk antik ħafna iktar<br />
mis-seklu 18 u f’dan l-affresk tidher ukoll il-Madonna<br />
b’ġilju kbir quddiemha u dan juri li d-devozzjoni li<br />
intom Imqabbin għandkom lejn it-titlu singulari lejn<br />
il-Madonna tal-Ġilju huwa ħafna aktar antik minn<br />
dan. Missirijietkom barra dak l-affresk ħadu ħsieb li<br />
jirrestawraw ukoll diversi affarijiet li ġarrbu ħsara filgwerra.<br />
Pereżempju il-pittura tal-artal tal-Madonna tal-<br />
Kunċizzjoni li ġarrab ħsarat u li fl-1949 il-pittur Sqalli<br />
Cleto Luzzi kellu jerġa’ jagħmel mil-bidu. Dan l-artal<br />
minn dejjem gawda qima kbira u j’Alla intom f’dan<br />
iż-żminijiet ukoll tkompli tqimu lil Omna Marija fuq<br />
dan l-artal.<br />
Insibu, pereżempju, li l-Fratellanza l-ġdida li kienet<br />
twaqqfet hawnhekk, dan qed ngħidu aktar minn tliet<br />
mitt sena ilu, kellha diġà fl-istatuti tagħha mniżżel li<br />
triq tagħmel il-purċissjoni tal-Madonna tal-Ġilju. Dan<br />
ifisser li intom dak li se tagħmlu llejla hija xi ħaġa li ilha<br />
Il-vara l-kbira li saret fl-1922 u tirrappreżenta r-rebħa fuq l-Ereżija.<br />
Il-Kwadru tal-Immakulata Kunċizzjoni xogħol Cleto Luzzi tal-1949.<br />
143
Kevin’s<br />
• Gypsum Boards<br />
• Soffits<br />
• Bulkheads<br />
• Partitions<br />
• Flat Ceilings<br />
• Wall Lining<br />
• Coving<br />
• Paint, Etc<br />
Interiors<br />
25<br />
Years<br />
experience<br />
Mobile: 9946 1518<br />
E.mail: kevininteriors@onvol.net
għaddejja minn iktar minn tliet mitt sena. Mitt sena wara li<br />
saret il-Fratellanza ovvjament ħassew il-bżonn li tinġieb<br />
ix-xbiha t’Ommna Marija biex jagħmlu purċissjoni<br />
biha. Ix-xbiha tant sabiħa ta’ Giovanni Darmanin li kif<br />
qed ngħidilkom hija tesprimi l-imħabba u d-devozzjoni<br />
ta’ Ommna Marija lejna. Dak l-anġlu gustuż maġenbha<br />
jżomm il-ġilju biex ifakkarna fis-safa ta’ Marija fit-titlu<br />
singulari ta’ Marija li aħna tant devoti lejh.<br />
Matul is-snin saru anke kompożizzjonijiet hawnhekk<br />
ġol-Imqabba, innijiet tant sbieħ. Insemmi pereżempju<br />
lil Pawlu Nani, lil Salvatore Scicluna, lil Carlo<br />
Diacono, lil Frankie Diacono. Il-lista tibqa’ għaddejja<br />
– Ir-Reverendu Dun Ġwann Galea, lil Francis Sammut,<br />
lil Lawrenz Scicluna, lil Joseph Darmanin li mbagħad<br />
għamel il-mużika tal-Innu tant sabiħ li intom tkantaw<br />
lill-Madonna tal-Ġilju miktub mill-bravu Dun Frans<br />
Camilleri. Dawn huma kollha sinjali tad-devozzjoni<br />
qawwija li missierijitkom kellhom lejn il-Madonna. U<br />
tkantawlha ‘Tota Pulcra es Maria’ - Int kollok sabiħa,<br />
O Marija. Għax intom tant kburin biha u Hi tant<br />
kburija bikom. Żommu lil Marija dejjem f’qalbkom<br />
għeżież ħuti Imqabbin. Mhux biss f’din il-ġimgħa,<br />
kif għidtilkom, imma f’kull mument, f’kull ġurnata,<br />
f’kull nifs li intom tieħdu. Kunu intom ix-xiehda ta’<br />
din l-imħabba.<br />
Naraw tant diżgrazzji madwarna, tant affarijiet<br />
koroh, tant ħsarat, tant mard, tant gwerrer, tant ġlied.<br />
Kunu intom il-promoturi t’Ommna Marija. Intom li<br />
tressqu l-isem, intom li tressqu d-devozzjoni lejn il-<br />
Madonna tal-Ġilju. Sibu lil min hu batut, sibu lil min<br />
għandu bżonn l-għajnuna, sibu lil min għandu bżonn ittalb,<br />
għejnuh jersaq lejn Ommna Marija. Uruh, imma,<br />
l-imħabba tagħkom mhux biss bil-kliem imma bil-fatti.<br />
Dan it-Tempju li għandkom tant imżejjen sabiħ huwa<br />
mammar b’tant oġġetti sbieħ, li m’għandhomx, imma li<br />
kollha jagħjtu d-devozzjoni qawwija ta’ missirijietkom<br />
li kienu tant iħobbu lil Ommna Marija li żejnulha dan<br />
it-tempju b’mod tant sabiħ. Intom għamlu bħalhom,<br />
imma kunu aħjar minnhom. Iktar milli t-tiżjin tattempju,<br />
li huwa wkoll sabiħ, huwa wkoll importanti,<br />
imma kunu intom it-tiżjin ta’ din il-<strong>Festa</strong>. Kunu intom li<br />
min jiġi hawnhekk ġol-Imqabba għal din il-<strong>Festa</strong> jgħid<br />
kemm iħobbu lill-Madonna l-Imqabbin. Kunu intom li<br />
tressqu l-qlub tal-Insara ħutkom lejn Ommna Marija.<br />
U ndur lejk Ommna Għażiża bil-kliem li l-Imqabbin<br />
stess nisġulek tul is-snin ‘F’dik ħarstek ħanina’ qalulek.<br />
F’dak ismek sabiħ. Inti tiġbor Marija kull ħlewwa u<br />
kull ġieħ. Magħżulha mis-sema bħal Ġilju int ftaħt. Filbjuda,<br />
fis-safa Int l-artna fewwaħt. Fik nisġa sabiħa ta’<br />
kobor ta’ ġmiel, li minnha O Madonna biss nifhmu ftit<br />
ħjiel. Berikna Omm ħelwa. Ismagħna fit-talb. Ħarisna<br />
O Madonna ngħidulek bil-qalb.’ U kif tkantawlha<br />
intom stess illejla ‘Fost il-ward tal-ġonna mfewħa,<br />
kollu ġmiel il-Ġilju jfuħ, f’dik il-bjuda, f’dik is-safa,<br />
togħxa l-qalb flimkien mar-ruħ. Int bħal kewkba kollha<br />
dijja, int fil-ġmiel tgħaddiha lix-xemx. Fost il-ħlejjaq<br />
tal-Imwieled isbaħ minnek żgur li m’hemmx. U bqajt<br />
sbejħa, bqajt nadifa, waħdek, waħdek fost kulħadd.<br />
Mal-ġmiel tiegħek żdied il-għaġeb li fid-dinja ma<br />
deher qatt. O Marija sbejħa, safja daqs il-ġilju talwidien,<br />
warrab minna l-iċken tebgħa, lilek nagħtu ġieħ<br />
flimkien.<br />
Viva l-Ġilju ta’ qalbna<br />
Viva l-Madonna tal-Ġilju<br />
Viva l-Ġilju tal-Imqabbin<br />
PATRI DEO DEBONO OSA<br />
L-anġlu tal-vara tal-Madonna tal-Ġilju jżomm il-fjur tal-fidda<br />
regalat mis-Sinjura Giovanna Manchè.<br />
NOTA EDITORJALI:<br />
Il-Bord editorjali jrodd ħajr lis-Sur Anthony<br />
Bonello tax-xogħol tat-transkrizzjoni.<br />
145
Is-Sur Teddy Farrugia, President tas-Soċjetà Mużikali Madonna<br />
tal-Ġilju jippreżenta tifkira maħduma fil-ġebla Imqabbija<br />
lil-Eċċ. Tagħha l-President ta’ Malta, Marie Louise Coleiro Preca<br />
kif ukoll bħala apprezzament għall-Patroċinju Distint Tagħha<br />
fil-<strong>Programm</strong> Vokali u Strumentali mill-Banda Madonna tal-Ġilju.<br />
Il-Kappillan tal-Imqabba, Dun John P. Curmi jiġi ippreżentat<br />
bi pjaneta bħala tifkira tal-Pussess tiegħu fil-Parroċċa<br />
tal-Imqabba u l-ewwel <strong>Festa</strong> ad unur il-Madonna tal-Ġilju<br />
taħt il-Parrokat tiegħu.<br />
Rev. Don Anacleto Giagnori, il-Kappillan t’Anticoli Corrado<br />
fil-preżenza tal-Viċi Sindku Signor Giuseppe Fabbi iwassal ilmessaġġ<br />
tiegħu wara li ġew ippreżentati b’tifkira taż-żjara ta’<br />
delegazzjoni mill-Confraternita della Madonna del Giglio ed<br />
Immacolata Concezione immexxija minnhom.<br />
Tifkira lis-surmast Direttur għall-kompożizzjoni Oriġinali<br />
“L-Assedju” sabiex tikkommemora l-450 Sena tal-Vittorja<br />
tal-Maltin (1565-2015) esegwita għall-ewwel darba waqt<br />
il-Kunċert Vokali u Strumentali nhar it-Tlieta 16 ta’ Ġunju 2015,<br />
fil-preżenza tas-Sinjura tiegħu, Grace Calleja.<br />
Ritratt memorabbli taż-żewġ Surmastrijiet Imqabbin, Mro. Julio<br />
Tanti (lemin) u Mro. Joseph Tonna (xellug): illum onorati bħala<br />
Surmastrijiet Onorarji tal-Banda Madonna tal-Ġilju, li kienu minn<br />
tal-ewwel bandisti meta tnisslet l-Ewwel Banda fl-Imqabba<br />
nhar id-9 ta’ Diċembru 1945 u li aktar ’il quddiem bejniethom<br />
mexxew lill-Banda għal aktar minn 28 sena (1964-1992).<br />
ls-Sur Tonio Facciol – Direttur tal-Każin, ippreżentat b’tifkira<br />
bħala rikonoxximent għall-ħidma kontinwa tiegħu<br />
fil-Proġett tar-rikostruzzjoni tas-Sede tas-Soċjetà<br />
u tkomplija tiegħu.<br />
146
FESTA 2015<br />
Is-Sur Charles Farrugia, Storiku tas-Soċjetà u<br />
Preżentatur annwali tal-Kunċert Mużikali tal-<strong>Festa</strong>, ippreżentat<br />
b’rikonoxximent mill-President tas-Soċjetà għal-kisba tal-Award<br />
for Excellence in Archives and Records Management<br />
mill-Malta Library and Information Association f’Diċembru 2014.<br />
Preżentazzjoni lill-President Onorarju s-Sur Charles Polidano<br />
b’rikonoxximent għall-kollaborazzjoni tiegħu fl-eżekuzzjoni<br />
tas-silta “L-Assedju”.<br />
Rikonoxximent lis-Sur Amabile Barbara mis-Soċjetà Mużikali<br />
Madonna tal-Ġilju għall-kontribut kontinwu tiegħu<br />
fi ħdan l-Għaqda tan-Nar Madonna tal-Ġilju.<br />
Is-Sur David Zammit jiġi ppreżentat bit-trofew<br />
Sportiv tas-Sena 2014/2015 u b’tifkira ta’ apprezzament<br />
għall-impenn kostanti tiegħu matul is-sena biex isostni<br />
l-isports tal-isnooker fi ħdan is-Soċjetà.<br />
Il-President tas-Soċjetà Mużikali Santa Katarina,<br />
is-Sur Philip Schembri, jiġi ppreżentat b’tifkira tal-150 sena<br />
mit-twaqqif tas-Soċjetà Mużikali Santa Katarina A.D. 1864.<br />
Il-Professur Horatio C.R. Vella, l-Editur tal-Katalgu ta’ kitbiet<br />
fil-<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju matul is-snin<br />
mill-1964 sal-2014 jiġi ppreżentata b’tifkira bħal apprezzament<br />
għar-riċerka mwettqa minnu.<br />
147
LIL OMMNA MARIJA,<br />
IL-ĠILJU TAL-QAWMIEN<br />
F’għajnejk O Marija nistħajjel jirtogħ’d<br />
il-biki ta’ mara waħedha fil-bogħ’d,<br />
mifruda minn binha fil-waqt tat-tiġrib,<br />
mikduda f’dulurha taħt l-eħrex salib.<br />
Kemm nisa waħedhom, ’il bogħ’d mill-ulied,<br />
jibkuhom jarawhom sejrin f’ħalq l-imwiet<br />
w oħrajn jgħannqu ’l tagħhom midfuna f’tebut,<br />
sa trabi miknusa qalb ġens qed imut!<br />
U taqbeż minn fommna bla trid mistoqsija,<br />
jekk fostna għadx isaltan is-sliem kif xtaqnieh,<br />
jekk qalb dit-tempesta hemmx ħjiel ta’ tbissima,<br />
jekk f’baħar ta’ dmija hemmx agħar minn dal-qiegħ!<br />
Imm’inti tgħallimna nitwaħħdu fis m’Ibnek<br />
għax fih hemm tweġiba għal kull sentiment,<br />
għax fih hemm triq oħra li twassal għall-ħajja,<br />
għax fih hemm bin Alla li daq dal-ferment.<br />
Kif ħareġ mill-qabar bil-glorja u l-qawwa<br />
u Inti seħibtu mal-anġli kburin,<br />
hekk jerfa’ ’l-imsejkna min-nar tal-kefrija<br />
u jgħolli liċ-ċkejkna kif tlabt lid-divin.<br />
Jistħoqqlok immela, bħal ġilju nsejħulek<br />
li jiftaħ il-bjuda fid-dlam tat-telfien,<br />
li jnibbet it-tama f’art orfni, bla ħtija,<br />
u jdakkar lil qlubna bil-qtar tal-qawmien.<br />
STEFANO FARRUGIA<br />
L-Imqabba, Id-19 ta’ Frar <strong>2016</strong><br />
148
FESTA 2015<br />
Is-Sindku tal-Imqabba,<br />
Dr. Charlene Zammit,<br />
għan-nom tal-Kunsill<br />
Lokali, tippreżenta<br />
għotja finanzjara<br />
biex jittaffew<br />
l-ispejjeż konnessi<br />
mal-organizzazzjoni<br />
tal-<strong>Festa</strong>.<br />
Il-Kappillan t’Anticoli<br />
Corrado, l-Italja, Don<br />
Anacleto Giagnori, li<br />
mexxa delegazzjoni<br />
mill-Confraternita’<br />
della Madonna del-<br />
Giglio ed Immacolata<br />
Concezione, irregala<br />
replika tal-Kwadru<br />
tant meqjum tal-<br />
Madonna Del Giglio<br />
b’tifkira taż-żjara<br />
tagħhom fl-Imqabba<br />
bejn is-16 u l-21<br />
ta’ Ġunju 2015.<br />
Is-Sinjuri Edwin Gatt<br />
u Jonas Simbeye<br />
jgħaddu kopja<br />
taċ-ċertifikat mogħti<br />
mill-Malta Records<br />
b’rikonoxximent<br />
tar-rekord ġdid, dak<br />
ta’ ‘75 siegħa ta’<br />
xandir kontinwu’<br />
lill-President tas-<br />
Soċjetà fil-preżenza<br />
taċ-Chairperson<br />
u r-rappreżentanti<br />
tal-Kummissjoni Radju<br />
“<strong>Tal</strong>-Ġilju FM – 95.4”<br />
149
Iċ-Chairperson tal-Kumitat Sezzjoni Żgħażagħ, is-Sur Joseph<br />
Zammit, akkumpanjat mis-Segretarja tal-istess Sezzjoni, is-<br />
Sinjorina Anthea Sacco, jagħmlu żewġ preżentazzjonijiet<br />
finanzjarji lill-President tas-Soċjetà: waħda b’risq il-<strong>Festa</strong> 2015 u<br />
l-oħra għat-tkomplija tar-rikostruzzjoni tal-Każin l-ġdid.<br />
Iċ-Chairperson tal-Kummissjoni Nisa, is-Sinjura Julie Abdilla,<br />
akkumpanjata mis-Sinjorina Analise Falzon toffri għotja<br />
f’isem l-istess Kummissjoni b’risq il-proġett tar-rikostruzzjoni<br />
tas-sede tas-Soċjetà.<br />
Is-Sinjura Redianne Zammit Ghigo, għan-nom tal-Kummissjoni<br />
Banda u l-Bandisti tal-Post tirregala Euphonium ġdid<br />
sabiex jintuża mill-alljievi fi ħdan il-Banda Madonna tal-Ġilju.<br />
Is-Sur Glenn Muscat, Chairperson Kummissjoni Radio,<br />
flimkien mas-Sinjorina Petra Abdilla, jippreżentaw<br />
l-ammont ta’ flus miġbura waqt il-Maratona ta’ 75 siegħa<br />
ta’ xandir kontinwu li saret f’Diċembru 2014.<br />
Is-Sur Michel Farrugia jippreżenta s-somma miġbura<br />
fuq inizjattiva tas-Sur Annunziato Mifsud sabiex jinġabru fondi<br />
sabiex ikun jista’ jingħata bidu għall-ewwel parti mit-twettiq<br />
tal-proġett tal-pjan terran.<br />
L-iskultur Imqabbi u membru tas-Soċjetà,<br />
is-Sur Antoine Farrugia, jippreżenta kopja tad-disinn<br />
(front & side elevation) tal-Istatwa tal-Madonna tal-Ġilju<br />
skolpita minnu stess minn ġebla li nqatgħet mill-barriera ta’<br />
Charlie u l-aħwa Bondin u li f’Settembru 2015 tpoġġiet<br />
f’niċċa fil-faċċata tas-Santwarju f’Anticoli Corrado, l-Italja.<br />
150
FESTA 2015<br />
Is-Sinjura Doreen Spiteri, tippreżenta d-donazzjoni<br />
għan-nom tas-Sur Josef Grech, b’risq il-manifestazzjoniet<br />
esterni tal-<strong>Festa</strong> 2015.<br />
L-Għalliema, is-Sinjura Alison Mifsud, f’isem il-Kap tal-Iskola<br />
Primarja tal-Imqabba, tippreżenta għotja finanzjarja<br />
lill-President b’risq it-tkattir tal-arti mużikali fi ħdan<br />
l-Iskola tal-mużika tal-Banda Madonna tal-Ġilju.<br />
Is-Sur Paul Farrugia, għan-nom taċ-Ċentru Laburista<br />
tal-Imqabba, jippreżenta għotja finanzjarja b’risq il-<strong>Festa</strong> 2015.<br />
Is-Sur Antoine Farrugia, għan-nom tal-Uffiċċju Nazzjonalista<br />
tal-Imqabba, jippreżenta għotja finanzjarja b’risq il-<strong>Festa</strong> 2015.<br />
L-Onor. Perit Toni Bezzina MP jippreżenta d-donazzjoni tiegħu<br />
b’risq l-organizzazzjoni tal-<strong>Festa</strong> ad unur il-Madonna tal-Ġilju.<br />
Is-Sur Carmel Bonello, President tal-Banda Spinola, jippreżenta<br />
inkwadru tal-Istatwa ta’ San Ġiljan meqjum fl-istess lokalità<br />
b’tifkira tas-servizz esegwit mill-Banda Spinola fil-<strong>Festa</strong> 2015.<br />
151
Home Star Sofas<br />
Upholstery<br />
Enoch Farrugia<br />
Home Star Sofas, Industrial Estate Ħal-Farrug – Luqa<br />
Mob: +356 7970 9749 • E-mail: homestarsofas@hotmail.com<br />
Find us on Facebook: Home Star Sofas<br />
Triq San BaΩilju,<br />
Mqabba<br />
(Wara l-Knisja)<br />
Tel: 2164 7233<br />
Nispeçjalizzaw f’kull kwalità ta’<br />
g˙a©ina, ravjul, pastizzi, eçç...<br />
Dawn l-affarijiet issibhom kemm<br />
imsajrin kif ukoll tal-friΩa.<br />
Ikollna wkoll soft drinks, ©elati,<br />
sigaretti, eçç...<br />
naççettaw ordnijiet g˙all-parties.<br />
ServiceS<br />
Light VehicLes<br />
• Service & Repairs<br />
• Computerized Diagnostics<br />
• A/C Repairs<br />
• Engine/Gearbox Overhauls<br />
Kurt MifSud<br />
AutO MEChAniC<br />
Sqaq il-Mitħna<br />
Mqabba Road, Qrendi<br />
Mob: 7904 9543<br />
Email: hdigarage@gmail.com
Id-dehra tal-Menta fil-perjodu li qed niddiskutu l-każ ta’ dawn iż-żewġ Pulizija. Dehera ta’ trankwillità assoluta.<br />
Fl-ewwel parti ta’ din il-kitba, li ġiet ippubblikata sena<br />
ilu, f’ħarġa simili għal din li għandkom f’idejkom,<br />
kont dommejt ġabra ta’każi kif irrappurtati fir-reġistri<br />
tal-Okkorrenzi tal-Pulizija li kienu jinżammu fl-Għassa<br />
tal-Imqabba. 1 Dawn kienu jgħaddu għall-Għassa<br />
Distrettwali taż-Żurrieq, minn fejn sabu posthom fl-<br />
Arkivji Nazzjonali madwar tliet snin ilu. Is-sena l-oħra<br />
ktibt dwar il-każi sa madwar is-sena 1915. Din is-sena<br />
ser inkopri madwar għaxar snin oħra, li jixhdu li l-klima<br />
fl-Imqabba speċjalment fl-ambitu taż-żewġ festi li jiġu<br />
ċċelebrati, bdiet tisħon, u l-pika bejn iż-żewġ soċjetajiet<br />
u l-partiti rispettivi tagħhom, bdiet tissaħħaħ.<br />
Iżda qabel ma nkompli l-kitba dwar l-okkorrenzi,<br />
ser nieħu spunt u mmur lura fiż-żmien, ħamsa u tletin<br />
sena qabel, eżattament fis-sena 1881, biex nuri li sa<br />
minn żminijiet imbiegħda, l-Imqabba kienet dejjem<br />
moqdija fis-sigurtà min-naħa tal-Pulizija. Ittra li<br />
ġiet ippubblikata fuq il-ħarġa tal-ġurnal Il-Ħabbar<br />
Malti tal-10 t’Awwissu 1881, tagħtina diversi ismijiet<br />
interessanti għall-istorja ta’dan ir-raħal. Min kiteb<br />
l-ittra, jfaħħar bil-kbir liż-żewġ pulizija tar-raħal, il-<br />
Kapural Giuseppi Caruana u l-Kuntistabbli Giuseppi<br />
Balzan. Jgħid li dawn jagħmlu xogħlhom bi premura<br />
kbira, iżjed milli huma obbligati li jagħmlu. Isemmi<br />
wkoll lis-Sotto-Spettur tad-Distrett is-Sur Salv Cassar<br />
u jfaħħru għal ħiltu, iżda l-kittieb juri d-dispjaċir tiegħu<br />
li lil dawn il-Kapural u l-Kuntistabbli, il-Korp qatt<br />
ma ħaseb biex jonorahom tax-xogħol tajjeb li kienu<br />
qegħdin iwettqu. Jgħid ukoll “...li mindu ghanna<br />
lilom fir-rahal taghna is-serk quasi inkered, u jecc xi<br />
hatt jizzarda jithol f’paisna biex jigref xi hagia uma<br />
dlonc isibu rcaptu tighu, ghax il-leil ghalihom ma<br />
jigix ghal mistrieh.” L-appell li jgħaddi lill-editur<br />
biex ifaħħarhom permezz tal-ġurnal ħalli jingħataw<br />
dak li jixirqilhom, flimkien mad-dehra ta’ eroj kif<br />
ipinġihom il-kittieb, kważi jġiegħluk tissuspetta li<br />
din l-ittra kitibha xi ħadd minn dawn iż-żewġ pulizija<br />
biex il-Korp jiftakar fihom minsijin f’Għassa f’raħal<br />
żgħir u jew jiżdiedu xi ħaga fil-paga, inkella jingħataw<br />
promozzjoni. Għażilt li nibda b’din l-ittra li sibt dan<br />
l-aħħar, għax minkejja li nkitbet għadd ta’ snin qabel,<br />
is-suġġett huwa xorta relatat ma’ dak li joħroġ mill-<br />
Okkorrenzi.<br />
Inkomplu fejn ħallejna<br />
L-okkorrenzi bażiċi li semmejt is-sena l-oħra, bħal<br />
ġlied bejn in-nies, rimi ta’ ilma maħmuġ fit-toroq<br />
u karettuni bla dwal bil-lejl, fost diversi oħrajn,<br />
ovvjament erġajt iltqajt magħhom matul l-għaxar snin<br />
li ser nikteb dwarhom din is-sena. Kienu parti mill-istil<br />
tal-ħajja tal-poplu u dan mhux ser jinbidel f’temp ta’ ftit<br />
153
Blue Grotto Avenue, Żurrieq<br />
Email: 4mjautopartsmalta@gmail.com<br />
Mobile: 9964 7538 Tel: 2713 8219<br />
Demsey<br />
Aluminium<br />
Manufacturers of<br />
Aluminium Windows, Doors, etc.<br />
Factory<br />
Triq il-Wied, Żurrieq<br />
Tel: 2168 9862 • Mob: 9949 0381, 9942 2583
Sunett miktub minn Giovanni Carabez b’foħrija fl-okkażjoni tal-Prima Messa ta’ Dun Mikiel Zammit fil-Knisja tal-Imqabba<br />
fil-5 ta’ Jannar 1908 u ppublikat fil-ġurnal Is-Salib. Dan ir-ritratt jirrappreżenta żewġ paġni tal-ġurnal li ġew imwaħħla biex is-Sunett<br />
jiġi komplut. L-anomalija li tidher fid-data x’aktarx tirriżulta minn żball tal-istampar fuq l-original.<br />
155
Mini Skip Service<br />
also available<br />
Leli Camilleri<br />
Leli Garage,<br />
Triq il-Madonna tal-Ìilju, Mqabba<br />
Tel: 9947 4468<br />
Filder Market<br />
Take advantage from these excellent offers!!!<br />
Double Point Voucher<br />
with €50 spent at<br />
Filder Market<br />
Żurrieq or Mqabba<br />
Double Point Voucher<br />
with €50 spent at<br />
Filder Market<br />
Żurrieq or Mqabba<br />
Double Point Voucher<br />
with €50 spent at<br />
Filder Market<br />
Żurrieq or Mqabba
snin. Tkompliet l-imġiba ostili lejn il-Kleru Imqabbi<br />
speċjalment lejn Dun Michele Zammit ta’ Brainech<br />
jew ta’ Saguna, li fl-1 ta’ Novembru 1916 jirrapporta<br />
li xi ħadd mhux magħruf ħaraqlu bieb żgħir tal-ġnien<br />
tiegħu fi Strada Parrocchiale u nqerdu għaxar siġar talħawħ<br />
u tal-għajnbaqar. Bħalma għamel f’każ ieħor<br />
iżjed qabel, Dun Mikiel ikun skjett u jgħid li jissuspetta<br />
f’ħuh Giovanni. 2 L-istess Dun Mikiel jagħmel<br />
rapport ieħor fit-12 ta’Ġunju 1919 li sab il-ħorża talbir<br />
mimlija ġebel, u ieħor fl-4 ta’ Mejju tal-1923 għax<br />
ħarqulu l-qamħ li kellu miżrugħ fuq il-Mentna u fi<br />
Sqaq l-Isptar. Iz-ziju ta’ Dun Mikiel, Dun Lawrenz<br />
Zammit ukoll ma ħelisiex, għax fis-17 ta’ Novembru<br />
1918, insibuh jilmenta li mill-ġnien serqulu fenka,<br />
muftieħ u kwantita` ta’ larinġ. L-għada stess lil ħuh<br />
Giuseppe serqulu l-patata li kellu miżrugħha fl-għalqa<br />
f’ta’ Kandja. Qassis Ħamruniż li kellu dar diżabitata<br />
f’Vicolo 1 Strada Parrocchiale, Dun Giuseppe Vella,<br />
wkoll safa` vittma ta’ serq fis-16 ta’Settembru 1922.<br />
Jissemma wkoll Dun Salv Schembri li fl-1916 ħalla xi<br />
bini f’Bur Megħeż mingħajr manutenzjoni. Imbagħad<br />
fl-1 ta’Novembru 1920, ġew irrappurtati l-Kappillan<br />
Dun Francesco Saverio Bonanno u Dun Lorenzo<br />
Zammit talli għamlu ġabra mar-raħal bi preparazzjoni<br />
għall-Għid tal-Imwiet li kellu jsir l-għada, mingħajr<br />
permess tal-Awtoritajiet Ekkleżjastiċi. Minn dawn<br />
ir-rapporti, naraw li l-popolazzjoni tar-raħal baqgħet<br />
tħaddan ċerta ostilità lejn il-qassisin.<br />
Jissemma wkoll għal darb’oħra it-teatrin meta<br />
f’temp ta’ ftit gimgħat bejn Ġunju u Lulju 1921, jiġi<br />
rrappurtat Gio Maria Mallia ta’ Lapura talli organizza<br />
rappreżentazzjonijiet teatrali f’daru 7, Strada Santa<br />
Caterina, mingħajr ma kellu permess mill-awtoritajiet.<br />
Ma naqsux il-vendikazzjonijiet bħall-bomba li persuni<br />
mhux magħrufa splodew fuq il-bejt tad-dar ta’ Luca<br />
Zammit ta’ Ġiustu fi sbieħ il-jum tal-10 t’Ottubru<br />
1916, jew l-ittra anonima mimlija theddid li rċieva<br />
Felice Zammit tan-Naxxari fit-13 ta’ Frar tal-1919.<br />
Dan il-każ huwa wieħed interessanti għaliex l-ittra<br />
anonima tasal bil-posta minn Salonika, u Zammit<br />
jindika suldat Imqabbi li kien qed iservi hemm bħala<br />
l-persuna suspettata. Każ ieħor ta’ theddid żvolġa<br />
ruħu fit-18 ta’ Diċembru tal-1923, meta l-Kuntistabbli<br />
Magro kien qed jagħmel ir-ronda f’Piazza della Chiesa,<br />
huwa nnota karta mwaħħla ma’ siġra mħawla qrib dar<br />
diżabitata proprjetà ta’ Giuseppe Vella ta’ Labre`, li<br />
fuqha kellha miktub “Miskina dick il familia li seira<br />
tikri din id dar ghaliex torkod laham u tisbah faham b<br />
din il bomba denamite.” Każ ieħor li ma tantx iltqajt<br />
miegħu fir-riċerka tal-Okkorrenzi, kien dak li seħħ fis-<br />
27 t’Awwissu 1923, meta l-Ispettur E. Calleja wassal<br />
avviż tal-Gvernatur lil ċertu Vincenzo Mallia, li kien<br />
joqghod 3, Piazza della Chiesa, fejn infurmah li peress<br />
li kien qed ibati bil-marda tal-lebbra, wara sebat ijiem<br />
kellu jittieħed fi sptar apposta. Tul dawn l-għexieren<br />
ta’ rapporti, il-persuni involuti jissejħu anke bil-laqam<br />
u ser insemmi wħud minnhom biex jiżdiedu ma’ dawk<br />
li semmejt is-sena l-oħra għal benefiċċju ta’ dawk li<br />
jinteressahom: ta’ Soldi, ta’ Kenċiċ, ta’ Gulermuwa,<br />
tal-Ghizzu, ta’ Giamicca, tal-Oħxon, tal-Wizz, taż-<br />
Żunżan, tal-Cupitant, tal-Giandarm, tal-Marsus, tal-<br />
Filoxx u tal-Furnar. Ha nagħlaq din il-parti, qabel<br />
ngħaddi biex nelabora fuq xi suġġetti oħra, b’żewġ każi<br />
rari. Fis-16 ta’Settembru 1921 sar meeting politiku<br />
dwar is-sitwazzjoni tal-pajjiż mill-gallarija tad-dar 2,<br />
Piazza della Chiesa. 3 Il-kelliema kienu Mons. Ignazio<br />
Panzavecchia, Antonio Dalli u l-Kurunell Mc Keon,<br />
li aktarx tkellmu bħala esponenti tal-Unione Politica<br />
Maltese. Fit-8 ta’ Ġunju 1924 sar meeting politiku<br />
ieħor f’Piazza della Chiesa. Dar-rapport huwa iżjed<br />
ċar għax jgħid li kien tal-Labour Party u tkellmu Dr. A.<br />
Borg Grech u Pietro Paolo Vella.<br />
Parti mir-Reġistru<br />
Elettorali ta’ qabel<br />
l-elezzjoni tal-1921 li<br />
juri li l-ewwel meeting<br />
sar mill-gallarija<br />
tad-dar tal-Kappillan.<br />
157
Grocer<br />
PULIZIJA<br />
POST<br />
OFFICE<br />
NINSABU QRIB TIEGÓEK<br />
Ħal Safi<br />
61, Żurrieq Road<br />
gasanmamo.com<br />
TIED INSURANCE INTERMEDIARY, JOSEPH BUSUTTIL<br />
61, Żurrieq Road, Ħal Safi. SFI 1411 | Tel: 2168 2095 / 2768 2095 | jbs16@hotmail.com | gasanmamo.com<br />
GasanMamo Insurance Ltd hi awtorizzata mill-MFSA.
Il-partitarji tal-Ġilju f’Mejju 1922.<br />
Każijiet ta’ Serq<br />
Bħal f’kull raħal ieħor, fl-Imqabba kienu jeżistu diversi<br />
ħwienet li jaqdu n-neċessitajiet tal-Imqabbin. Minn<br />
żmien għal żmien f’dawn il-ħwienet kienet issir tfittxija<br />
għal għarrieda mill-pulizija biex jaraw li l-użin huwa<br />
korrett, li m’għandhomx flus foloz u li qed josservaw<br />
il-ħinijiet tal-għeluq. Tfittxija simili għal din saret<br />
fid-19 ta’ Marzu tal-1917 mill-Kuntistabbli Gregorio<br />
Sacco minn Ħal Kirkop. Huwa ma sab xejn irregolari<br />
u ħalla lista tal-ħwienet li spezzjona. Il-ħwienet kienu<br />
ta’ Michele Scuereb 58, Strada Parrocchiale, Lorenzo<br />
Ellul 64, Strada Parrocchiale, Caterina Grech 29, Strada<br />
Parrocchiale, Grazia Scuereb 86, Strada Parrocchiale,<br />
Nicola Sciberras 3, Strada San Basilio u Giuseppa<br />
Zammit 48, Strada San Basilio. Naraw konċentrazzjoni<br />
ta’ ħwienet fi Triq il-Parroċċa, komunament magħrufa<br />
bħala t-Triq tan-Nofs. Ftit jiem wara din l-ispezzjoni,<br />
seħħet serqa mill-ħanut 48 Strada San Basilio, permezz<br />
ta’ ċavetta falza. Il-ħallelin ħadu flixkun żejt, kilo<br />
bakkaljaw, tliet tużżani galettini, xugaman abjad irrigat<br />
bl-aħmar, żewg kilos kunserva, kaxxa sigaretti, żewġ<br />
tużżani u nofs ġbejniet u kwart ta’ kilo xaħam.<br />
Fit-23 ta’ Jannar 1922, il-Kappillan Dun Francesco<br />
Saverio Bonanno għamel rapport li persuni mhux<br />
magħrufa sgassaw il-bieb tal-Knisja ta’ Ġesù Nazzarenu<br />
taċ-Ċimiterju u minnha serqu bieba tal-injam tattabernaklu,<br />
kalċi tar-ram u patena tal-fidda, 20 don<br />
votiv u flus mill-kaxxa tal-offerti. Stramba l-affari kif il-<br />
Kappillan inniffsu jitlob lill-Pulizija biex ma jittieħdux<br />
passi ħalli n-nies ma ssirx taf x’ġara. Madanakollu,<br />
dan l-appell jaqa’ fuq widnejn torox, hekk kif il-pulizija<br />
tagħmel diversi tfittxijiet fis-Siġġiewi u f’Ħal Luqa, li<br />
iżda jirriżultaw fin-negattiv. Każ ieħor li fih il-pulizija<br />
kellha tinterroga xi nies, seħħ fl-20 t’Awwissu 1923,<br />
meta persuni mhux magħrufa serqu għadd ta’ tazzi tażżejt<br />
minn fuq il-bejt tal-Knisja Parrokkjali fil-jiem tal-<br />
Ottava tal-<strong>Festa</strong> tal-Assunta. Mill-istħarriġ li għamlu<br />
l-pulizija, sar magħruf li tlitt itfal ta’ età bejn disa’ snin<br />
u erbatax-il sena, mill-familji tal-Furnar, tal-Fettul u<br />
tal-Ballare, waqt li kienu fuq il-bejt tal-knisja ħadu 20<br />
Giuseppe Mangion tas-Surmast li<br />
kien fil-Kumitat Circolo Pio X.<br />
159
tazza taż-żejt milli kien hemm armati. 4 Uħud minnhom<br />
ħbewhom fuq il-bejt tal-Knisja stess. Meta kkunsidraw<br />
li t-tazzi nstabu u ġew irritornati lura u anke li t-tfal<br />
ma kellhomx każi oħra mal-pulizija, ma ttieħdux passi<br />
kontrihom.<br />
Inċidenti Fatali<br />
Sfortunatament anke fis-snin li qed nitkellmu fuqhom<br />
komplew iseħħu mwiet aċċidentali, uħud minnhom<br />
anke makabri li kienu jitfgħu il-popolazzjoni tar-raħal<br />
f’vistu sħiħ. Inċident minnhom seħħ fis-6 ta’ Marzu<br />
1917 fis-1.15pm, meta Innocenzo Psaila tal-Għeri<br />
ta’ 74 sena, waqa’ għoli ta’ sitta u għoxrin pied għal<br />
ġol-barriera tiegħu stess li kienet tinsab fl-inħawi ta’<br />
Rmiedi fil-limiti tal-Imqabba. Mill-ewwel deher li<br />
jinsab fil-periklu li jitlef ħajtu u għalhekk dlonk ittieħed<br />
il-Micabiba Government Dispensary. Hemmhekk<br />
ġie mistoqsi dwar l-inċident mill-Maġistrat Dr. L.<br />
Camilleri, u Psaila ħalef b’ġurament li dak li kien<br />
seħħ kien inċident. Ix-xorti ma daħkitx lil Psaila għax<br />
miet fl-4.30pm. Każ ieħor ta’ qsim il-qalb seħħ fis-17<br />
t’Awwissu 1919 u beda meta Antonio Grech ta’ Pupoll<br />
mar jagħmel rapport dwar l-għibien ta’ huh Publio li kien<br />
erba’ snin iżgħar minnu u kien joqgħod 44, Via Valletta.<br />
Il-pulizija dlonk ħarġu ċirkulari bid-deskrizzjoni ta’<br />
Publio Grech li tqassmet għand l-Ispetturi għat-tiftix.<br />
Aktar tard Publio Grech instab f’fossa mħaffra filbitħa<br />
tad-dar tiegħu. Il-katavru ttella’ mill-ewwel mill-<br />
Pulizija bl-għajnuna ta’ Paolo Scicluna mill-Imqabba.<br />
Il-Maġistrat Giovanni B. Mifsud mar fil-post u għamel<br />
inkjesta u ordna li l-katavru jittieħed l-Ingieret biex<br />
issirlu awtopsja.<br />
Fid-19 t’Ottubru 1918 seħħ l-ikreh każ minnhom<br />
kollha meta l-aħwa Nicola ta’ erba’snin u Giuseppe<br />
ta’ ħames snin u nofs, ulied Carmelo u Carmela ta’<br />
Ġiampetrin, waqt li kienu qed jilagħbu waħidhom<br />
f’darhom Nru.6 Vicolo 2 Strada Parrocchiale, b’mod<br />
aċċidentali qabbdu n-nar lil kwantità ta’ silla li kien<br />
hemm maħżuna f’kamra minnhom. Din il-ħuġġieġa<br />
qerdet is-saqaf tal-kamra li ġġarraf u qatel liż-żewġt<br />
aħwa. Fil-ħin tal-inċident kien hemm biss ommhom<br />
fis-sodda marida bl-influwenza, li x’ħin indunat x’kien<br />
qed jiġri, bdiet issejjaħ għall-għajjut, hekk kif xammet<br />
ir-riħa ta’ ħruq. Fil-ħin tal-inċident, missier it-tfal<br />
kien l-Istitut tal-fqar fejn kien jaħdem. Il-Maġistrat R.<br />
Ganado ordna li l-katavri taż-żewġt itfal jittieħdu lejn<br />
il-Kamra Mortwarja tal-Isptar Ċentrali fil-Furjana fejn<br />
l-għada 20 t’Ottubru fid-9am, saritilhom l-awtopsja li<br />
rriżultat li ż-żewġt itfal mietu fgati bid-dħaħen li laħqu<br />
belgħu.<br />
Każini, Festi u Piroteknika<br />
Kif ktibt iżjed qabel, iż-żewġ soċjetajiet fiż-żminijiet li<br />
qed nitkellmu dwarhom, laħqu stabbillixxew ruħhom<br />
mit-twaqqif, u għalkemm kienu għadhom jinsabu flinfanzja<br />
tagħhom, xorta waħda kienu ferm attivi, u ma<br />
setax jonqos li s-soċi rispettivi tagħhom ma jdaħħluhomx<br />
f’xi bawxata. Nibdew b’rapport li għamel is-Sagristan<br />
tal-Knisja Parrokkjali Antonio Mallia, li fih saħaq li<br />
lejlet il-<strong>Festa</strong> tal-Immakulata Kunċizzjoni tal-1918,<br />
Gio Maria Farrugia tad-Dritta, Carmelo Mallia ta’<br />
Bituila u Giuseppe Zammit tal-Parent, xegħlu l-faċċata<br />
tal-Knisja mingħajr ma kellhom permess. Każ kurjuż<br />
seħħ fit-22 ta’Diċembru 1920, meta Gio Maria Mallia<br />
ta’ Lapura, mar għamel rapport l-Għassa li persuni<br />
mhux magħrufa daħlu f’daru fi Strada Santa Katerina<br />
u minn ġo kamra serqulu kaxxa tal-injam li fiha kien<br />
hemm 50 lira Sterlina tal-fidda u lira u tmintax-il xelin<br />
u għaxar soldi u nofs. Mallia stqarr li dawk il-flus<br />
kienu tac-Circolo Giorgio V. Il-pulizija investigaw ilkaż,<br />
iżda ċ-ċirkostanzi bdew juru li din is-somma jew<br />
qatt m’eżistiet inkella serquh tal-familja stess. Għallpulizija<br />
ma kienx ta’ min jitwemmen li f’lejl ta’ qamar<br />
kwinta, bin-nies għadhom imqajmin, kien ser jinzerta<br />
ħalliel li jidħol f’dar, dritt għal dik il-kaxxa u ma jieħu<br />
xejn iżjed ! 5 Dan il-każ juri s-sabiħ tar-riċerka u t-taħlit<br />
bejn sorsi orali u oħrajn miktuba. Is-sena l-oħra kont<br />
ktibt li Charles Farrugia jirrakkonta kif fil-familja<br />
kienu jgħidu li Lapura kienu serqulu kaxxa u kien<br />
ħareġ jiftaħar li l-aqwa li għandu ċ-ċavetta. Dan il-każ<br />
li qed nippublika jikkonferma kemm dak l-aneddotu<br />
mgħoddi bi storja bil-fomm u wkoll jitfa’ dawl għaliex<br />
Lapura deher kważi redikolu bl-argument taċ-ċavetta<br />
fil-pubbliku. Is-suspett tal-Pulizija jispjega ħafna!<br />
Xi daqsxejn kunflitti interni ma kienx jonqos ukoll u<br />
hekk ġara fis-26 t’April 1921, meta Raimondo Ellul tas-<br />
Singhes mar għamel rapport li fih xehed li Innocenzo<br />
Farrugia taz-Zizun għandu l-intenzjoni, li jekk jara lil<br />
Giuseppe Mangion tas-Surmast jiġbor għall-festa tal-<br />
Gigliu, li kienet għoddha waslet, itajjarlu l-platt bilflus<br />
b’kollox minn idejh. Tajjeb li ngħidu li Giuseppe<br />
Mangion kien bin Paolo li serva bħala Surmast tal-<br />
Iskola Primarja tal-Imqabba kif ukoll membru tal-<br />
Kumitat tac-Circolo Pio X. 6<br />
Rapport ieħor jixhed inċident żgħir li seħħ Lejlet<br />
il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju fil-21 ta’ Mejju 1921.<br />
Jidher li għall-ħabta tal-11 pm, waqt li n-nies kienet<br />
qed tassisti għall-ħruq tan-nar tal-art, xi gassijiet<br />
ikkuluriti taru minn mal-irdieden fid-direzzjoni tattieqa<br />
tad-dar tal-Kappillan Dun Francesco Saverio<br />
Bonanno, u ħarqulu l-purtiera. Nhar il-Kunċizzjoni tal-<br />
1921, ġew irrappurtati Giuseppe Farrugia tal-Maroch,<br />
Michelangelo Borg taż-Żunzan u Giuseppe Ellul tal-<br />
Furnar talli kienu ħadmu murtali mingħajr il-permess<br />
tal-Pulizija. Dakinhar stess fil-5.30 pm, aktarx fil-ħruġ<br />
tal-purċissjoni bil-vara tal-Immakulata Kunċizzjoni,<br />
Carmelo Vella tal-Borsa u Emmanuele Barbara tal-Ħasi<br />
ħarqu murtali mill-inħawi ta’ Mariu wkoll mingħajr ilpermess<br />
tal-pulizija. Fil-jiem tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna<br />
tal-Ġilju tal-1922, waqt il-ħruq tal-murtali mill-post<br />
tas-soltu, wieħed minnhom sploda u l-bieb tad-dar<br />
160
Dawn it-tazzi taż-żejt li kienu<br />
jintużaw biex tiżżejjen il-faċċata<br />
tal-Knsija tal-Imqabba inxtraw<br />
mingħand regattier Għawdxi<br />
li qal li kien xtrahom mingħand<br />
raġel mill-Imqabba bis-sellum<br />
tal-ħabel li kienu jixegħluhom<br />
bih b’kollox.<br />
ta’ Dun Innocenzu Zammit ta’Giambona f’27, Strada<br />
San Basilio, ġarrab xi ħsarat. Fis-6 ta’ Lulju 1922,<br />
Nazzareno Zammit tan-Naxxari ġie rrappurtat li ħaraq<br />
murtal f’inħawi abitati. Fit-12 ta’Novembru 1922, is-<br />
Surġent u erba’ kuntistabbli wettqu rejd fil-każini ta’<br />
Santa Marija u tal-Ġilju b’rabta ma’ logħob tal-azzard.<br />
Instabu disat irġiel jilagħbu u ġew ikkonfiskati kexxun<br />
żgħir bil-flus u mazz karti tal-logħob. Żewġt irġiel<br />
minnhom taz-Zililech u tal-Grandu, kellhom l-imwies<br />
fuqhom waqt li kienu fil-Pio X Club. Fit-18 ta’ Ġunju<br />
1923, Innocenzo Gauci tal-Bażuanc ġie rrapportat li<br />
dagħa bil-Madonna waqt li kien f’Pio X Club. L-aħħar<br />
każ għal din is-sena huwa wkoll wieħed partikolari.<br />
Fid-19 t’Ottubru 1924, Carmelo Zammit tan-Naxxari<br />
irrapporta li madwar tmien snin qabel, kien silef xi<br />
għamara lil Giovanni Zammit ta’ Brainech, biex tintuża<br />
fil-Club George V. Sena wara infurmawh li dak Zammit<br />
kien biegħ dik l-għamara, bid-dħul minn dan il-bejgħ<br />
imur għall-fondi tal-istess Każin.<br />
U b’dan l-aħħar każ, ġejna fi tmiem it-tieni kontribut<br />
mis-sensiela dwar l-Okkorrenzi tal-Imqabbin li għexu<br />
madwar mitt sena ilu. Bla tlaqliq nista’ ngħid li l-każi<br />
marbuta mal-festi u l-partiti tagħhom din id-darba ħadu<br />
prominenza iżjed qawwija hekk kif iċ-Circoli Giorgio<br />
V u Pio X laħqu stabbillixxew iżjed ruħhom u fatmu<br />
lill-Imqabbin f’żewġ partiti. Kellna wkoll tliet traġedji<br />
ta’ qsim il-qalb, hekk kif il-ħajja hija magħmula mittlugħ<br />
u l-inżul. Intenni dak li għedt is-sena l-oħra; illi<br />
l-għan li qed niktbu dwar dawn l-Okkorrenzi m’huwiex<br />
biex jinkixfu xi borom, jew li naqilgħu il-katavri millpassat.<br />
Huwa biss is-sabiħ li naraw kif kienu jgħixu<br />
u jġibu ruħhom ma’ xulxin missirijietna f’kuntest ta’<br />
raħal tipiku Malti li ħafna drabi, ħajjet niesu kienet<br />
iddur madwar il-Knisja Parrokkjali.<br />
ANGELO SCHEMBRI<br />
It-tazzi taż-żejt iżejjnu l-faċċata tal-knisja tal-Imqabba għall-festa<br />
tal-Madonna tal-Ġilju li saret fit-18 ta’ Mejju 1916. Dan ir-ritratt<br />
ta’ S.L. Cassar kien deher fuq in-National Geographic tal-1920.<br />
Jidher fjur il-ġilju man-Nome di Maria fit-tieqa prinċipali kif ukoll<br />
il-Mater Purissima bit-tazzi taż-żejt mal-faxxa ta’ taħt iċ-ċinta.<br />
Ritratt sħiħ jidher fuq il-qoxra ta’ wara tal-<strong>Programm</strong>.<br />
Noti u Referenzi<br />
1 Ara l-ewwel parti ta’ dan l-artiklu fil-<strong>Programm</strong> tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna<br />
tal-Ġilju, Mqabba, 2015, pp. 197-205.<br />
2 Il-każ l-ieħor li kien seħħ aktar qabel fil-kwistjonijiet ta’ bejn l-aħwa<br />
Dun Michele u Giovanni Zammit kien dwar theddida li Dun Michele kien sab<br />
mal-bieb tal-ġnien li kellu fl-inħawi Ta’ Buar fid-29 ta’ Diċembru 1916.<br />
3 Fir-riċerka tiegħi dwar l-Okkorrenzi tal-Pulizija dwar iż-Żurriq, il-<br />
Qrendi, l-Imqabba u Ħal Kirkop, fl-istess żminijiet sibt li ġew irrappurtati<br />
okkażjonijiet simili ta’ meetings politiċi minn gallariji ta’ djar anke fiż-Żurrieq<br />
u l-Qrendi. Dawk li kienu jitkellmu kienu jwettqu wkoll atti ta’ simpatija<br />
lejn il-poplu bħal pereżempju, iqassmu oġġetti ta’ karità jew jidħlu f’xi ħanut<br />
u jisqu lil kull min ikun hemm a spejjeż tagħhom. Possibilment dawn ilmeetings<br />
kienu qed isiru fid-dawl tal-għoti tal-Kostituzzjoni ta’ Malta li seħħet<br />
fl-1921 u allura l-prospetti ta’ elezzjonijiet fil-viċin.<br />
4 It-tfal li jissemmew fir-rapport tat-tazzi taż-żejt kienu Giuseppe Ellul,<br />
Emanuele Ellul u Giuseppe Dingli.<br />
5 Fl-artiklu tas-sena l-oħra f’referenza 7 kont ktibt hekk: “Dwar Lapura<br />
Charles Farrugia jirrakkonta wkoll anneddotu ħelu mill-intervisti li għamel.<br />
Dan Lapura kien karattru pjuttost ikkulurit. Kien hemm każ meta nies mhux<br />
magħrufa serqulu kaxxa bil-flus. Minflok inkwieta, filgħodu ftaħar fil-pjazza<br />
li l-aqwa li ċ-ċavetta kienet għandu.”<br />
6 Għal iżjed tagħrif dwar is-Surmast Paolo Mangion u l-iskola Primarja<br />
tal-Imqabba ara Charles J. Farrugia, ‘It-Tagħlim Primarju Governattiv ġewwa<br />
l-Imqabba’ fil-Fuljett tal-Kunsill Lokali tal-Imqabba, 1997 u Joseph Zammit<br />
Mangion, ‘L-Edukazzjoni u l-Iskola fl-Imqabba’ f’Charles J. Farrugia (ed.)<br />
L-Imqabba mal-Medda taż-Żmien, 1988.<br />
161
L-Għar<br />
Is-sejba tal-għar ta’ Bur Megħeż żgur li kienet pass<br />
importanti ferm mhux biss għar-raħal tal-Imqabba<br />
iżda wisq aktar għall-istudju tal-preistorja ta’ pajjiżna 1 .<br />
F’artiklu intitolat ‘An Important Archaeological<br />
Discovery – Prehistoric Burials at Burmegħeż’,<br />
Augusto Bartolo jenfasizza l-importanza ta’ din<br />
l-iskoperta u dwar Bur Megħeż jgħid hekk:<br />
... although the Burmegħeż cave is short of<br />
all that magnificence which has caused the Ħal<br />
Saflieni monument to be truly regarded as unique<br />
in the world, yet in some respects, its discovery is<br />
still more important that that of the hypogeum;<br />
for whereas in the latter place almost all the<br />
human bones were found heaped up in utter<br />
disorder, most of the humna remains discovered<br />
at Burmegħeż were found lying in their natural<br />
position, and the discovery of whole skeletons,<br />
buried regularly, conveys a clear idea of the<br />
manner of burial in prehistoric times. 2<br />
Analiżi ta’ dawn is-sejbiet insibuha f’rapport li<br />
l-Professur Napuljun Tagliaferro ppreżenta lis-Soċjetà<br />
Storika fl-1911. F’dan ir-rapport Tagliaferro jitkellem<br />
dwar kif hu mar fil-barriera “tan-Naxxari” madwar nofs<br />
mil fil-Grigal tal-Imqabba u studja diversi għadam u<br />
snien umani li nstabu ġewwa fissura fil-blat. L-ewwel<br />
impressjonijiet li ħa kienu ta’ fdalijiet li jmorru lura għal<br />
żmien Paleolitiku. Hu beda l-esplorazzjoni tal-għar fl-<br />
1911 3 u sejjaħlu bħala ‘Bur Megħeż Cave’ għalkemm<br />
il-ħaddiema tiegħu kienu jsejħulu ‘l-Għar tal-Katavri’.<br />
Fid-diskussjoni li saret wara li Tagliaferro ppreżenta<br />
r-rapport tal-iskavi, Temi Zammit qal li s-sejba ma tħalli<br />
l-ebda dubji li nies Neolitiċi għexu jew indifnu f’dan ilpost.<br />
L-importanza ta’ din l-iskoperta kienet ġejja millfatt<br />
li ftit kienu saru studji qabel dwar il-preżenza ta’<br />
fdalijiet umani f’għerien jew aħjar fissuri fil-blat. Dan<br />
għaliex ħafna drabi dawn kienu jitkissru meta jsir tħaffir<br />
għall-blat. Dwar l-għar proprju, Tagliaferro kien talopinjoni<br />
li dan kien wieħed naturali iżda Temi Zammit<br />
innota li xi partijiet, speċjalment għall-ventilazzjoni,<br />
żgur li saru bl-idejn.<br />
Skavi oħra fl-istess sit saru minn Mr G.G. Sinclair<br />
f’Ottubru tal-1922. Hawn l-iskavi kienu kkonċentrati<br />
fuq fissura fil-blat fuq il-lemin tad-daħla prinċipali<br />
ta’ Bur Megħeż. Minkejja l-istat ħażin tal-fdalijiet,<br />
Sinclair ġabar madwar 2250 sinna umana, fl-parti kbira<br />
ta’ nies adulti iżda wkoll b’numru qawwi ta’ snien ta’<br />
tfal. Mill-informazzjoni miġbura minn din is-sejba ġie<br />
Pjanta li turi d-dħul għas-sit ta’ Bur Megħeż.<br />
(Ħajr: L-Arkivji Nazzjonali ta’ Malta)<br />
Ittra tad-Direttur tal-Mużewijiet Sir Temi Zammit lill-Ministru tas-<br />
Settur dwar il-bżonn ta’ protezzjoni għal Bur Megħeż.<br />
(Ħajr: L-Arkivji Nazzjonali ta’ Malta)<br />
163
kkalkulat li madwar sebgħin persuna kienu midfuna<br />
f’dan is-sit fi spazju ta’ madwar għoxrin bi tnax-il pied. 4<br />
Ma’ dawn is-sejbiet wieħed irid iżid kwantità kbira ta’<br />
fuħħar, materjal ferm komuni iżda ferm illuminanti<br />
kważi f’kull skav arkeoloġiku.<br />
Fis-16 ta’ Lulju 1935 saret skoperta oħra relatata<br />
mal-għar ta’ Burmgħeż. Din kienet fissura fil-blat<br />
fil-barriera tan-Naxxari, madwar 10 piedi’l bogħod<br />
mill-għar proprju li kien skopra Tagliaferro fl-<br />
1911. L-importanza tas-sejba kienet fit-taħlita ta’<br />
fdalijiet ta’ annimali estinti minn Malta flimkien ma’<br />
konċentrazzjoni ta’ fuħħar Puniku. 5 L-ispeċi ġew<br />
identifikati bl-għajnuna ta’ Dorothea M.A. Bate. 6<br />
Evidenza ta’ snien mis-sit ta’ Bur Megħeż hija<br />
involuta fid-dibattitu jaħraq bejn arkejoloġiċi Maltin<br />
dwar il-preżenza ta’ nies tal-perjodu Palelitiku<br />
f’pajjiżna. Fiċ-ċentru ta’ din il-kontroversja jinsabu<br />
fost oħrajn diversi fdalijiet mis-siti ta’ Ħal Saflieni<br />
u Bur Megħeż u l-kalkolu tal-kronoloġija ta’ dawn<br />
il-fdalijiet. Dan jindika l-importanza tal-fdalijiet li<br />
nstabu ġewwa Bur Megħeż. Ifisser ukoll li ż-żona ta’<br />
madwar l-Imqabba hija waħda li kienet abitata millaktar<br />
żminijiet imbiegħda. Hi ħasra li dan is-sit sofra<br />
ħsarat kbar fit-Tieni Gwerra Dinjija.<br />
Fis-6 ta’ Diċembru 1932 id-direttur tal-Mużewijiet<br />
Temi Zammit kiteb lill-Ministru tal-Edukazzjoni (li dak<br />
iż-żmien kien jissejjaħ Minister for Pubic Instruction)<br />
biex jinfurmah li Mosè Zammit mill-Imqabba li kien ilproprjetarju<br />
tal-barriera ‘tan-Naxxari’ li fiha kien hemm<br />
l-Għar ta’ Bur Megħeż kien kitiblu li persuna li kienet<br />
qed tgħid li hi sid l-għalqa kienet qed tħaffer barriera<br />
b’detriment għal-istess sit ta’ importanza nazzjonali. 7<br />
Hu talab sabiex id-Direttur tal-Kuntratti jindika sa<br />
liema grad wieħed seta’ jipproteġi dan is-sit. Il-Gvern<br />
diġà kien ħa passi dwar dan l-għar għaliex kien xtraħ<br />
b’warrant numru 145 tad-29 ta’ Settembru 1920. 8<br />
Il-Pjanta tal-Għar ta’ Bur Megħeż.<br />
(Ħajr: L-Arkivji Nazzjonali ta’ Malta)<br />
Skrizzjoni fuq il-pjanta tal-esproprjazzjoni ta’ Bur Megħeż.<br />
(Ħajr: L-Arkivji Nazzjonali ta’ Malta)<br />
Pjanta li turi l-kobor tal-għar u kif dan kien f’żoni kemm tal-Gvern u l-Knisja. (Ħajr: L-Arkivji Nazzjonali ta’ Malta)<br />
165
ZAHRA TRADING<br />
& PROPERTIES LTD<br />
BUILDING CONTRACTORS & EXCAVATION WORKS<br />
Mob: 9949 6196 / 9964 0957 / 79390384 • E-mail: construction@zahraltd.com<br />
Supplies of Concrete<br />
& Concrete Blocks<br />
Crane Hire & Plant Hire<br />
Siġġiewi Road,<br />
Ta’ Kandja, L/O Mqabba<br />
Tel: 2164 0957 • Mob: 9942 4689<br />
Fax: 2164 1601
Interessanti l-fatt li meta Zammit jittajpja<br />
l-isem tal-Għar isejjaħlu Burmgħeż.<br />
Dan hu l-isem li naraw immarkat fuq<br />
diversi survey sheets antiki. Il-kelma<br />
‘Bur’ insibuha użata f’diversi żoni oħra.<br />
‘Megħeż’ hi l-mod kif bid-djalett Imqabbi<br />
wieħed jgħid il-kelma mogħoż.<br />
Temi Zammit żar il-barriera kkonċernata<br />
fis-7 ta’ Diċembru 1932. Wara din iżżjara<br />
hu reġa’ kiteb lill-Ministru sabiex<br />
jawtorizza li s-surveyor tad-distrett jakkumpanjah fuq<br />
il-lant sabiex jiġi stabbilit x’distanza ried ikun hemm<br />
sabiex jiġi ttollerat li jsir xogħol ta’ qtugħ tal-ġebel li flistess<br />
ħin ma jikkawżax ħsara lil għar. Zammit fil-fatt<br />
mar mal-Inġinier tad-Dipartiment tax-Xogħlijiet, s-Sur<br />
Cumbo, u għamlu spezzjoni fuq il-post. Fir-rapport<br />
dwar din iż-żjara li jġib id-data tal-24 ta’ Frar 1933 9<br />
ġie kkonfermat li l-għar jinsab parzjalment taħt art tal-<br />
Gvern, parti oħra taħt art tal-Kurja li kienet mogħtija<br />
b’kirja fit-tul lil Giovanni Grixti. Grixti li kien joqgħod<br />
fi sqaq numru 2, Triq il-Lanġasa l-Imqabba kien qed<br />
jaqta’ l-blat minn din l-għalqa.<br />
Fl-1 ta’ Marzu 1933 d-Direttur tal-Mużewijiet kiteb<br />
lil Giovanni Grixti u nfurmah li peress li l-Għar ta’<br />
Burmegħez hu skedat bħala sit privileġġjat taħt l-artiku<br />
6 tal-Att dwar il-Protezzjoni ta’ Antikitajiet tal-1925.<br />
Infurmah li peress li hu kien qed jaqta’ l-ġebel fil-qrib<br />
kien ser iżommu responsabbli għal kull ħsara li setgħet<br />
tiġri lill-għar ħtija ta’ dak ix-xogħol. 10<br />
Il-borma kompliet titħawwar meta erba’ xhur wara<br />
Temi Zammit irċieva ittra mill-Avukat Cachia Zammit<br />
f’isem Antonio Schembri magħruf bħala ‘ta’ farfar’ biddata<br />
tat-2 ta’ Lulju 1933. Fiha hu jsostni li Schembri<br />
li kien joqgħod fi Triq Brolli Birżebbugia kien wieħed<br />
miż-żewġ sidien tal-barriera li hu jsejjħielha “ta’ sebat<br />
irġiel” u kien qed jitlob kumpens għad-danni li sofra<br />
war li d-Dipartiment tal-Antikitajiet waqqfu milli<br />
jkompli jaqta’ l-ġebel. Dan wassal sabiex tintalab kopja<br />
tal-kuntratt li sar fil-21 ta’ Novembru 1921 quddiem innutar<br />
tal-Gvern, sabiex wieħed jikkonferma min kienu<br />
legalment is-sidien ta’ dan is-sit.<br />
Fil-kuntratt in kwistjoni kienu dehru l-Onor Joseph<br />
Huber li kien it-Teżorier u d-Direttur tal-Kuntratti,<br />
Alfonso Maria Galea, proprjetarju iben il-mejjet Pietro<br />
Paolo Galea imwieled fil-Belt u li meta sar il-kuntratt<br />
kien joqgħod f’Tas-Sliema. Deher ukoll Michele<br />
Zammit, negozjant iben il-mejjet Innocenzio imwieled<br />
u joqgħod l-Imqabba. Min-naħa tal-awtoritajiet<br />
ekkleżjastiċi kien preżenti r-Reverendu Vincenzo<br />
Mangani, iben Paolo imwieled u joqgħod ir-Rabat tal-<br />
Imdina fil-kariga tiegħu ta’ Prokuratur tas-Seminjaru<br />
tal-Isqof.<br />
Il-bejgħ lill-Gvern kien sar b’kuntratt quddiem in-<br />
Nutar Giovanni Calleja Schembri bid-data tat-12 ta’<br />
Mejju 1883 kienu għaddew biċċa art bl-isem “Ta Bur<br />
Mosè Zammit (it-tieni mix-xellug) flimkien ma’ Zaren Zammit (l-ewwel<br />
wieħed), il-pustier Ġiammari Mallia u Innocenzio Zammit (it-<strong>Tal</strong>jan).<br />
Megħeż” fil-limiti tal-Imqabba. Abbażi tad-drittijiet<br />
li kienu jgħajtu lill-Gvern mid-dokumentazzjoni<br />
pubblika d-Direttur tal-Kuntratti, l-Onor. James A.<br />
Galizia CBE ħejja rikors għal quddiem il-Prim Awla<br />
tal-Qorti f’Novembru 1933. Fih kien ser jordna lil<br />
Grixti u Schembri biex jagħmlu tajjeb għal xi ħsara<br />
li għamlu u jordnalhom biex iħallu l-post b’mod<br />
immedjat. Heddidom ukoll li jekk jibqgħu ma jobdux,<br />
kien ser jieħu passi ulterjuri u kien ser ikollom iħallsu<br />
mhux biss il-ħsarat iżda anke l-ispejjeż legali.<br />
Konklużjoni<br />
Dan id-dokument li qed jiġi ppublikat għall-ewwel<br />
darba juri l-importanza tal-Għar ta’ Burmegħeż u<br />
l-isforzi li kienu qed isiru fis-snin tletin sabiex dan jiġi<br />
mħares. Anke fi żmien tant ’l bogħod it-teheddida taliżvilupp<br />
kienet qed tħalli impatt direttament fuq il-wirt<br />
kulturali. Is-saħħa tal-flus u n-negozju kienet f’keffa<br />
ta’ miżien waqt li l-wirt kulturali kien fil-keffa l-oħra.<br />
Sfortunatament, ir-raħal tal-Imqabba u l-wirt kulturali u<br />
arkejoloġiku Malti bħal kellu miktub fid-destin li jitlef<br />
lil dan is-sit. Iżda dwar dan, niddiskutu f’artiklu futur.<br />
CHARLES J. FARRUGIA<br />
BA(Hons), PG. Dip. Rec. Mgmt. (N’Castle), MA(Melit), MA(Lond)<br />
Noti u Referenzi<br />
1<br />
Charles J. Farrugia, ‘Storja minquxa fil-blat’, f’ Charles J. Farrugia (ed.), L-<br />
Imqabba mal-medda taż-żmien, Mqabba-Malta 1998, pp. 3-4.<br />
2<br />
Mużew Nazzjonali tal-Arkejoloġija, DAG.16.10 – Ittra oriġinal ppubblikata<br />
fid-Daily Malta Chronicle, 1 ta’ Mejju 1911.<br />
3<br />
N. Tagliaferro, ‘Preshistoric Burials in a Cave in Bur Megħeż, near Mkabba,<br />
Malta’ fl-Archivum Melitense, vol. I, Settembru 1912.<br />
4<br />
Museum Annual Report 1922-23, 03.<br />
5<br />
Fost dawn instabu fdalijiet ta’ Equus sp., Cervus sp., Sus sp., Vulpes Sp.,<br />
Testudo Sp.<br />
6<br />
Museum Annual Report 1935-36, 333-334.<br />
7<br />
Informazzjoni dwar l-istess Mosè u l-barriera tiegħu konna diġà tajna f’Noel<br />
Buttigieg, ‘L-Imqabba fil-bidu tas-Seklu Għoxrin (1902-27): Xi aspetti<br />
tal-ħajja soċjali fi żmien it-twaqqif tal-każini’ f’Charles J. Farrugia, Sicut<br />
Lilium: Devozzjoni u Ritwal tul is-Sekli, Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju,<br />
Mqabba, 2012, p. 353. F’dak l-artiklu konna ppublikajna Okkorrenza tal-<br />
Pulizija li kienet tgħid li Mosè Zammit, bin Michele, fi Frar tal-1914 informa<br />
lill-pulizija li sab nieqsa mill-barriera tiegħu fl-inħawi ta’ Bur Megħeż sitt<br />
skriepel, sitt spnejjer, żewġ imtieraq u fies li kienu jammontaw għal valur ta’<br />
sterlina.<br />
8<br />
NAM (L-Arkivji Nazzjonali ta’ Malta) EDU607/1932, red. 1.<br />
9<br />
Jidher li kien hemm aktar spezzjonjiet minn waħda għaliex f’minuta 4<br />
tal-istess fajl Temi Zammit jgħid li ltaqa ma Cumbo “on the spot on several<br />
occasions”.<br />
10<br />
NAM, EDU607/1932, red. 8.<br />
167
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
Nick’s Agriculture<br />
Supplier of Agricultural and<br />
Gardening Products + Others<br />
• Plant Protection Products<br />
• Pots & Fertilizers<br />
• Irrigation Fittings<br />
• Peat and Potting Compost<br />
• Drip Irrigation Systems<br />
• Pet Foods and Other<br />
Mons. Mikiel Azzopardi Street,<br />
Si©©iewi<br />
Tel: 2146 5869<br />
EAT FRESH EAT HEALTHY<br />
ENJOY OUR SEA BREAM<br />
Full Colour Version<br />
20<br />
C:<br />
M:<br />
Y:<br />
K:<br />
Farmed in Maltese waters and delivered to you<br />
with special attention to freshness and to the highest standards.<br />
100<br />
100<br />
100<br />
C:<br />
M:<br />
Y:<br />
K:<br />
0<br />
C:<br />
M:<br />
Y:<br />
K:<br />
LOOK FOR OUR QUALITY MARK IN YOUR SUPERMARKET,<br />
FISHMONGER OR RESTAURANT FOR A HEALTHY LIFESTYLE.<br />
MFF Ltd. - Hangar, Triq it-Trunciera, Marsaxlokk MXK1522<br />
AQUAMED TUNA<br />
T: 2247 5000 E: contact@ebcon.com.mt www.mff.com.mt<br />
50<br />
100<br />
100
FIL-BELT TAL-ISLA<br />
Id-devozzjoni lejn il-Madonna<br />
taħt it-titlu tal-Immakulata<br />
Kunċizzjoni, hija waħda qadima<br />
fil-Belt Invicta, l-Isla. L-Istudjuż<br />
Mario Caruana hu tal-fehma li<br />
din aktarx bdiet mat-twaqqif<br />
tal-parroċċa fl-1581 1 . L-istess<br />
fehma għandu studjuż ieħor<br />
Mons Vincent Borg. Dan jgħid li<br />
Narduccio de Maria waqqaf altar<br />
fl-1618 fil-knisja parrokkjali ad<br />
unur il-Madonna tas-Sokkors<br />
(jew Kunċizzjoni 2 . Ta’ min<br />
jgħid li f’dawk iż-żminijiet<br />
dawn iż-żewġ devozzjonijiet<br />
kienu ħaġa waħda.<br />
Fl-ewwel Knisja Parrokkjali,<br />
l-altar tal-Immakulata<br />
Kunċizzjoni kien it-tieni wieħed<br />
fuq il-lemin tal-altar maġġur.<br />
Id-devozzjoni kompliet żdiedet<br />
bil-wasla tal-vara ta’ Marija<br />
Bambina. Meta waslet, din<br />
tpoġġiet f’niċċa fuq l-altar<br />
tal-Immakulata Kunċizzjoni.<br />
Monsinjur Vincent Borg hu talfehma<br />
li l-vara tpoġġiet fuq dan<br />
l-altar qabel is-sena 1627 3 . Ta’<br />
min jgħid li din il-vara bdiet<br />
tissejjaħ il-vara tal-Immakulata<br />
u mhux il-Bambina kif nafuha<br />
llum. Narduccio de Maria ħareġ<br />
minn butu għal kull bżonnijiet<br />
ta’ dan l-altar. Milli jidher dan<br />
l-altar kiseb fama kbira fost il-<br />
Parruċċani, tant li jissemma firrapport<br />
tal-Isqof Balaguer tassena<br />
1653.<br />
Il-Fratellanza tal-Immakulata<br />
Passi ‘l quddiem kienet il-wasla tal-vara tal-Kunċizzjoni.<br />
Monsinjur Borg jgħid li din waslet fl-1686 4 , waqt li<br />
Caruana hu tal-fehma li l-istatwa waslet bejn is-snin<br />
1 Caruana, Mario, Fratellanzi u altari tagħhom – Ir-raba’ parti – Il-Fratellanza<br />
tal-Immakulata Kunċizzjoni, l-Isla Leħen il-Parroċċa, <strong>Festa</strong> Marija Bambina,<br />
Senglea, 2001, p 3.<br />
2 Borg, Vincenzo (ed), Marian Devotions in the Islands of Saint Paul ( 1600-<br />
1800), The Historical Society-Malta, 1983, p 98.<br />
3 Borg, op cit p 98.<br />
4 Borg, op cit p 98.<br />
L-istatwa tal-Immakulata Kunċizzjoni fl-Isla.<br />
L-istatwa ta’ Marija Bambina fl-Isla.<br />
1647-1650 5 . Milli jidher li din<br />
il-Fratellanza kisbet popolarità<br />
fost in-nies tal-Isla għaliex sa<br />
ftit snin wara kellha ‘l fuq minn<br />
60 fratell. Il-Fratellanza bdiet<br />
torganizza laqgħat tat-tagħlim<br />
nisrani kif ukoll talb kull nhar<br />
ta’ Tlieta. Bdiet ukoll il-ġbir<br />
tal-fondi billi kienet torġanizza<br />
l-ġbir tal-flus bieb bieb mal-Isla<br />
kollha. Il-fondi miġbura kienu<br />
jmorru għall-fqar ta’ din il-belt<br />
wara t-tagħlim u t-talb ta’ kull<br />
nhar ta’ Tlieta.<br />
Il-Pesta l-Kbira (1676)<br />
ħalliet marka kbira fuq issoċjetà<br />
Maltija. Il-fratelli<br />
riedu jkomplu jagħtu qima<br />
lill-Madonna taħt it-titlu tal-<br />
Immakulata billi jorganizzaw<br />
talb u quddies matul il-15-il Sibt<br />
qabel il-festa tal-Kunċizzjoni.<br />
Il-fratelli komplew jieħdu<br />
sehem fl-attivitajiet reliġjużi li<br />
kienu jsiru fl-Isla, bħal ngħidu<br />
aħna l-purċissjonijiet ta’<br />
Korpus u dawk tal-festa titulari.<br />
Il-fratelli kompli jiżviluppaw<br />
l-attivitajiet tal-fratellanza billi<br />
bdew jorganizzaw purċissjoni<br />
ad unur l-Immakulata bil-vara<br />
tal-Bambina. Bdew jorganizzaw<br />
festa oħra marbuta mal-<br />
Immakulata, dik tal-Madonna<br />
tal-Ġilju. Din il-festa kienet<br />
tinkludi wkoll purċissjoni<br />
bil-vara ta’ Marija Bambina.<br />
Il-festa kienet issir fl-aħħar<br />
Ħadd ta’ Mejju 6 . Dettalji dwar<br />
il-festa tal-Madonna tal-Ġilju fl-Isla ġew ppublikati<br />
mill-istoriku Charles J. Farrugia fil-ktieb Sicut Lilium:<br />
Devozzjoni u Ritwal tul is-Sekli maħruġ mis-Soċjetà<br />
Mużikali Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba fl-2012. 7<br />
Pass ieħor tal-Fratellanza tal-Immakulata kienet ilpurċissjoni<br />
tal-Irxoxt.<br />
5 Caruana, op cit p 3.<br />
6 Caruana, op cit p 3.<br />
7 Farrugia, Charles (ed), Sicut Lilium: Devozzjoni u Ritwal tul is-Sekli, Soċjetà<br />
Mużikali Madonna tal-Ġilju, Mqabba, 2012, p 93.<br />
169
For all your garden needs<br />
Importers of<br />
trees, palms, plants,<br />
shrubs, seasonal &<br />
fresh flowers, flower<br />
bulbs, herbs, compost<br />
& all of your gardening<br />
requirements<br />
Jonathan Callus<br />
Callus Garden Centre<br />
Triq L-Imqabba<br />
Siġġiewi SGW 2600<br />
calluslandscaping@gmail.com<br />
2146 2229 • 7940 5135<br />
Callus Garden Centre<br />
Pizza • TimPana • meaT Pies • PasTizzi • QassaTaT • sausage Rolls<br />
We accept orders for Parties<br />
31, Paola Hill, Paola Tel: 2169 6937
Drawwiet<br />
il-Fratellanza<br />
tal-Immakulata<br />
Il-fratellanza importanti, f’belt<br />
żgħira iżda mimlija daqs bajda<br />
bin-nies, bilfors twelled ċertu<br />
drawwiet. Il-fratelli kienu jilbsu<br />
konfratija bajda, b’kurdun talħarir<br />
u muzzetta ta’ lewn ċelesti.<br />
L-istandard kien ta’ lewn ċelesti.<br />
Fil-qalba tad-damask kien hemm<br />
arma irrakkmata bid-deheb. Din<br />
l-opra saret lejn l-aħħar tas-snin<br />
tas-seklu 19. L-istandard għandu<br />
lasta tal-fidda, xogħol l-arġentier<br />
Alessio Dalmas. Din saret fl-1804.<br />
Il-Kruċetta tal-istandard saret fl-<br />
1857 mill-arġentier Paolo Busuttil.<br />
Il-Fratellanza għandha wkoll par<br />
lanterni, li saru minn Roberto Cannataci fl-1863. Issurġentina<br />
saret fl-1814 mill-arġentier Alessio Dalmas.<br />
Il-medaljun tal-prefett sar minn id l-arġentier Gio Carlo<br />
Cassar fl-1774.<br />
Il-vara tal-Immakulata<br />
Fl-1804 waslet il-vara tal-Immakulata. Dan kien ifisser<br />
li d-drawwa li tintuza l-vara ta’ Marija Bambina għallpurċissjoni<br />
sew tal-Immakulata u dik tal-Ġilju issa<br />
spiċċat. Il-vara saret minn id Mariano Gerada, skultur<br />
minn Ħal Tarxien li kellu l-ħanut tax-xogħol tiegħu<br />
f’Bormla 8 .<br />
Daqqa ta’ ħarta lill-Fratellanza<br />
tal-Immakulata<br />
Meta fl-1786 il-knisja parrokkjali tal-Isla saret<br />
Kolleġġjata Insinji, inħasset il-ħtieġa ta’ kappella fejn<br />
ikun jista’ jinżamm is-Sagrament. L-għażla waqgħet<br />
fuq il-kappella tal-Immakulata Kunċizzjoni. Bil-mod<br />
il-mod din il-kappella bdiet tiġi f’idejn il-fratelli tas-<br />
Sagrament. Iżda sakemm il-vara ta’ Marija Bambina<br />
baqgħet fuq l-altar, inħolqot drawwa ġdida. Meta l-vara<br />
kienet tittieħed fil-korsija kienu jpoġġu lura l-inkwadru<br />
tal-Madonna tal-Kunċizzjoni fuq l-altar. Skont Mario<br />
Caruana dan kien aktarx xogħol l-aqwa pittur Malti<br />
ta’ żmien il-barokk – Francesco Zahra. Din id-drawwa<br />
waqfet ħesrem meta nfetħet mill-ġdid il-Bażilika wara<br />
t-Tieni Gwerra Dinjija. Waqt li kienu qed jibnu ħasbu<br />
fin-niċċa tal-vara ta’ Marija Bambina. Din sabet ruħha<br />
fil-kor tal-knisja. Il-pittura tal-Kunċizzjoni issa baqgħet<br />
fuq l-altar is-sena kollha 9 .<br />
Dan hu l-artal tal-Immakulata.<br />
Oġġetti talfratellanza<br />
Minkejja li l-Fratellanza<br />
m’għadhiex attiva, din baqgħet<br />
attiva sal-bidu tat-Tieni Gwerra<br />
Dinjija u xorta waħda fil-Bażilika<br />
ta’ Marija Bambina baqa’ affarijiet<br />
prezzjużi li kienu tal-fratellanza.<br />
Insibu missal b’qoxra tal-fidda.<br />
Il-fidda hija xogħol tal-bidu tasseklu<br />
20. Hemm ukoll sett karti<br />
tal-glorja. Dawn saru minn id<br />
l-arġentier Alessio Fenech, fi żmien<br />
il-Gran Mastru Pinto. Hemm ukoll<br />
par kandelabri kif ukoll qanpiena<br />
tal-fidda u sottokoppi. Naturalment<br />
hemm xi affarijiet oħra.<br />
<strong>Tal</strong>-Fratellanza wkoll hemm<br />
l-istellarju tal-fidda li fih tnax-il<br />
kewba. Dan jintrama fuq ir-ras tal-vara tal-Immakulata.<br />
Il-pedestall tal-vara sar minn Mariano Gerada. Kien<br />
hemm żmien meta dan il-pedestall kien jintuża wkoll<br />
mill-vara ta’ Marija Bambina. Meta fl-1903 sar ilpedestall<br />
tal-fidda għall-vara ta’ Marija Bambina,<br />
dan ġie mmudellat fuq dak ta’ Mariano Gerada b’xi<br />
modifikazzjonijiet 10 .<br />
Turija tad-devozzjoni<br />
Fl-Isla konna nsibu konservatorju għaż-żgħażagħ bniet<br />
iddedikat lill-Immakulata Kunċizzjoni. Dan twaqqaf<br />
minn Aloysia u Margerite Sagnani, Rosa Domitilla u<br />
Magdalen de Lucca. Dawn in-nisa kienu kollha membri<br />
fit-Terz Ordni Dumnikan. Dan l-att ta’ donazzjoni<br />
nsibuh fir-registri tan-Nutar Gioacchino Griscti li jġib<br />
id-data tat-12 ta’ Ġunju, 1726 11 .<br />
Fl-Isla, il-kult tal-Immakulata kien tant mifrux li<br />
anke fil-knisja tal-Portu Salvu hemm pittura ovali tal-<br />
Immakulata fuq l-altar ta’ Filippu Neri 12 .<br />
Kif rajna, il-kult tal-Immakulata kien mifrux sewwa<br />
fost il-poplu tal-Isla. Din l-imħabba lejn l-Immakulata<br />
kien tant kbira li twieldet fratellanza li tat ħafna lillpoplu<br />
tal-Isla. Barra l-karità, hemm ukoll xogħlijiet<br />
artistiċi oħrajn li għadhom jiġu apprezzati mill-poplu<br />
tal-Isla kif ukoll mill-Maltin. Insemmu oġġetti talfidda<br />
u l-purċissjonijiet ad unur il-Kunċizzjoni u <strong>Tal</strong>-<br />
Ġilju. Għalkemm din il-Fartellanza m’ għadhiex attiva,<br />
xorta ħalliet marka li mhux faċli tmut. L-imħabba lejn<br />
l-Immakulata Kunċizzjoni mill-poplu tal-Isla għadha<br />
ħajja l-aktar fost l-anzjani ta’ din il-belt storika.<br />
JOSEPH C. CAMILLERI<br />
BA, Deam, M.Ed(Pl & Mgt)<br />
8 Ħafna jaħsbu li Mariano Gerada kien Bormliż, iżda dan mhux minnu. Hu<br />
twieled f’Ħal Tarxien iżda meta ġie lura Malta minn Valencia fi Spanja, fetaħ<br />
ħanut f’Bormla.<br />
9 Carauna, Mario, op cit p 4.<br />
10 Caruana, Mario, op cit p 4.<br />
11 Borg, Vincent, op cit, p 99.<br />
12 Borg, Vincent, op cit, p 99.<br />
171
Joseph Darmanin<br />
for all kinds of<br />
Wrought Iron Works<br />
16, Palm Street, Tarxien<br />
Tel: 2166 2089 • 2766 2089 Mob: 9986 5109 • 9925 7055<br />
99614080<br />
Fabiana Bartolo<br />
Offers home service<br />
..........................................<br />
Certified by NSI<br />
https://www.facebook.com/glitterglam29/
JOHN BUHAGIAR<br />
Ritratt tal-pjazza tal-Imqabba meħud qrib il-festa tal-Madonna<br />
tal-Ġilju. Fil-fatt fuq il-każin hemm il-bandiera u tidher ukoll<br />
armata waħda mill-bandalori mpittra minn Cannavò. Tidher<br />
ukoll l-istatwa ta’ Santu Rokku li kienet f’nofs il-Pjazza u li wara<br />
tneħħiet, kif ukoll l-isqaq biswit il-każin li wara nxtara biex saret<br />
l-estensjoni fis-snin sebgħin<br />
Ritratt li juri grupp ta’ ħbieb attivisti tal-Ġilju quddiem is-sede<br />
tal-istess Soċjetà. Mix-xellug: Joseph Farrugia (l-Iskarjol),<br />
Karmnu Debattista (ta’ Ġeralda), Leli Tabone (tal-Għawdxi) u<br />
Giamri Ciantar (il-Ġebla). Fl-isfond bi qmis bajda fil-bieb illum<br />
magħruf bħala tal-Banka u li dak iż-żmien kien ħanut jidher<br />
Ċensu Ghigo (tal-Bus).<br />
It-Tim tal-Futbol tal-Imqabba ta’ snin ilu: Mix-<br />
Xellug fuq wara: France Mifsud (ta’ Golli);<br />
Nardu Farrugia (tat-Testa); Jerry Farrugia (tas-<br />
Sur Ċikka); mhux identifikat; Daniel Briffa (tad-<br />
Demsi). Filliera ta’ Quddiem mix-Xellug: Salvu<br />
Ebejer (ta’ Saffarielu); Binu Saliba (ta’ Mona);<br />
mhux identifikat; l-aħwa Lolly u Twanny Sammut<br />
u Joseph Xuereb (tan-Naqri).<br />
Nota Editorjali:<br />
Wieħed mill-għanijiet ta’ din il-pubblikazzjoni hi li nfakkru episodji u elementi mill-istorja ta’ raħal twelidna.<br />
Dan isir kemm b’artikli storiċi kif ukoll b’ritratti li jfakkru episodji mill-ħajja Imqabbija. Din is-sena s-Sur John<br />
Buhagiar għażel tliet ritratti mill-kollezzjoni tiegħu li qed nippublikaw biex nuru t-tibdil li sar fil-ħajja tal-Imqabbin.<br />
Minn hawn nesprimu r-ringrazzjament lis-Sur Buhagiar u nistiednu persuni oħra jagħmlu l-istess.<br />
173
WILLIAM U THOMAS: BIL-ĠILJU U MINGĦAJRU<br />
Ċerti anniversarji wieħed ma jistax iħallihom jgħaddu<br />
qisu qatt ma kien xejn. Ser nikteb dwar tnejn li jaħbtu<br />
din is-sena – wieħed b’xi mod fih rabta mal-ġilju, l-ieħor<br />
għalkemm mhux direttament, imma l-aqwa li joktor ittagħlim.<br />
F’April li għadda ġie ċċelebrat l-400 anniversarju<br />
mill-mewt tal-kittieb kbir William Shakespeare li<br />
twieled f’April tal-1564 u miet fi Stratford-upon-Avon<br />
fit-23 t’April tal-1616. Min jaf kemm hawn minna li<br />
studjaw ix-xogħlijiet tiegħu! Forsi xi traġedja bħal<br />
Hamlet jew Romeo and Juliet, jew xi kummiedja bħal<br />
Twelfth Night u l-kumplament. Kiteb bosta xogħlijiet.<br />
Imma interessanti li f’kitbietu Shakespeare jsemmi ’l<br />
fuq minn ħamsin fjura fosthom il-ġilju. Hawn ser nislet<br />
biss xi eżempji; uħud mis-siltiet tant fihom sens li<br />
baqgħu bħala espressjonijiet idjomatiċi fl-Ingliż.<br />
Hu naturali li fil-ġilju (lilium candidum) Shakespeare<br />
jara simbolu ta’ sbuħija u purità. Nibda b’din: to paint<br />
the lily: li nsibuha fir-reċta storika King John: “to gild<br />
refined gold, to paint the lily / is wasteful and ridiculous<br />
excess (Att IV, Xena 2). Il-ġilju tant hu sabiħ minnu<br />
nnifsu li tkun ridikolu jekk tipprova tpinġih isbaħ!<br />
F’waħda mill-kummiedji tal-bidu, Love’s Labour’s Lost,<br />
Shakespeare jġib lill-Prinċipessa ta’ Franza tqabbel ilverġnità<br />
tagħha ma’ ġilju mhux mittiefes: “Now by my<br />
maiden honour, / yet as pure as the unsullied lily.”<br />
Dwar ir-Reġina Eliżabetta 1 (1533-1603), it-tifla<br />
‘illeġittima’ ta’ Enriku VIII minn Anne Boleyn, u li<br />
baqgħet qatt ma żżewġet, Shakespeare f’Henry VIII,<br />
Att V, Xena 5 jiddeskriviha hekk:<br />
“She shall be, to the happiness of England,<br />
An aged princess; many days shall see her,<br />
.... but she must die, ...<br />
the saints must have her; yet a virgin,<br />
A most unspotted lily shall she pass<br />
To the ground, and all the world shall mourn her”.<br />
Għall-hena tal-Ingilterra, hija se tkun,<br />
Prinċipessa mimlija għomor; bosta jiem għad<br />
igawduha,<br />
.... imma bis-sewwa jew bid-dnewwa jasal tmiemha...<br />
u l-qaddisin għad jirbħuha verġni sal-aħħar,<br />
bħal ġilju qatt imtebba’ għad tittieħed<br />
lejn il-qabar, u d-dinja kollha għad tibkiha.<br />
175
Patrick Cellars Ltd.<br />
WINES & SPIRITS<br />
B’Bugia Road, Birzebbugia<br />
Tel/Fax: 21650810 Mob: 9947 8708<br />
• Spirits • Wines • Beers • Minerals<br />
• Tobacco • Cigarettes • Sweets • Wholesalers<br />
Suppliers to: Bars, Restaurants & Confectionery Shops<br />
Accepts orders for: Weddings, Engagements & Parties<br />
Free Delivery
Hemm ferm aktar siltiet sbieħ u ta’ min<br />
jikkwotahom, imma nieqaf b’waħda famuża li tinsab<br />
fl-aħħar vers tal-poezija Sunett 94: “Lilies that fester,<br />
smell far worse than weeds.” Il-ġilju li meta frisk tant<br />
jarmi fwieħa daqstant ieħor jintenn meta jimmoffa flilma!<br />
Hekk jiġrilu bniedem tajjeb li b’xi mod jitlef<br />
għaqlu.<br />
Ir-Re Enriku VIII (1491-1547) tal-Ingliterra<br />
hekk ġralu fil-fatt, tant li wħud minn ta’ madwaru<br />
bdew iqabbluh ma’ annimal! U hawn nidħlu għattieni<br />
anniversarju marbut ma’ avukat magħruf u<br />
gżira mistħajla li fiha żgur kien hemm ġilji mal-fjuri.<br />
F’Diċembru li ġej jaħbat l-500 sena minn Utopia ta’<br />
Sir Thomas More.<br />
Ir-Re Enriku VIII (1491-1547) kien jaħlef bih, u<br />
kien iżommu fl-ogħla ġieħ, mhux biss bħala ħabib<br />
ta’ ġewwa, imma saħansitra ħdejh fis-setgħa bħala<br />
Kanċillier tal-Ingilterra. Imma meta r-Re tilef rasu<br />
u ried li tgħaddi tiegħu f’kollox, isem Sir Thomas<br />
More sar semm għax żamm mal-prinċipji sodi talkuxjenza<br />
tiegħu. Qaflu fit-Torri ta’ Londra akkużat bi<br />
tradiment. Fl-għodwa tas-6 ta’ Lulju 1535 qatagħlu<br />
rasu. Qabel miet Tumas hu rapportat li stqarr: “Se<br />
mmut qaddej fidil tar-Re, imma l-ewwel t’Alla.”<br />
Fis-sena 2000 il-Papa Ġwanni Pawlu II iddikjara<br />
lil San Tumas More mudel patrun tal-politiċi. Sa<br />
ftit ta’ żmien ilu, f’dik li kienet l-Unjoni Sovjetika<br />
Komunista, wieħed kien jara obelisk qrib il-Kremlin,<br />
oriġinata ironikament minn ħadd ħlief Lenin<br />
innifsu fl-1917, biex tfakkar għadd ta’ “Ħassieba<br />
Rivoluzzjonarji” kbar li “ġabu ’l quddiem ilħelsien<br />
tal-bniedem mill-moħqrija, d-despotiżmu u<br />
l-isfruttament.” Fost dawn il-ħassieba fid-disa’ post<br />
tpoġġa isem Thomas More! Għaliex?<br />
Għax 500 sena ilu, More ħoloq il-ktieb Utopia.<br />
Thomas More kien jaf il-Latin u l-Grieg fuq ponot<br />
subgħajh, u l-ktieb ħareġ bil-Latin f’forma ta’<br />
djalogu. Biex jinbex tah isem bil-Grieg Utopia li<br />
tista’ tfisser kemm “imkien” kif ukoll “post ideali”<br />
jew “post il-hena”. Kien satira biex jikkritika b’mod<br />
pulit u intelliġenti l-qagħda politika u ekkleżjastika<br />
fil-bidu tas-seklu sittax. F’kemm ilna ngħidu, ilktieb<br />
sar bestseller (ngħidu illum) u isem l-awtur<br />
sar ċelebrità. Thomas More beda jikteb dal-ktieb<br />
magħruf bħala mogħdija ta’ żmien waqt li fl-1515<br />
kien speċi ta’ ambaxxatur fi Flanders (illum il-<br />
Belġju). Fl-Ingliż kien mitbugħ fl-1551 – sittax-il<br />
sena wara l-mewt ta’ More!<br />
Utopia hija gżira mistħajla, x’imkien lejn in-naħa<br />
t’isfel tal-Atlantiku, b’popolazzjoni mferrxa f’54<br />
belt. Ħadd ma kien fqir għax il-ġid kien komuni u<br />
l-għana (ir-rikkezza) hi tant mistkerrha li l-pixxaturi<br />
kienu tad-deheb u l-fidda! Ma kienx hemm nobbli u<br />
177
Discount Detergent Shop<br />
Triq Filippu Farrugia, Ûurrieq (Ódejn il-MuΩew tal-Bniet)<br />
Tel: 2164 7070 • Mob: 7720 8974<br />
Email: magic.clean.zurrieq@gmail.com<br />
G˙all-Offerti u SorpriΩi mill-A˙jar: • Punti Doppji<br />
• Free Deliveries • Prodotti b’Xejn • Bonus Card<br />
• L-Or˙os u l-A˙jar Prezzijiet<br />
Magic Clean – The Heart of Magic Prices<br />
Mario Service Station<br />
3D Wheel Alignment<br />
Car Accessories such as shock absorbers, brake pads, stereos, etc.<br />
Nag˙mlu xog˙ol ta’<br />
• punctures<br />
• computerised wheel balance<br />
• computerised wheel alignment<br />
• general service<br />
• car & motor batteries<br />
Ûurrieq Road, Safi • Tel: 2764 1419
aristokratiċi; kulħadd kien ħaddiem u ħadd ma<br />
kien qiegħed. Iċ-ċittadini kienu jieklu flimkien<br />
minn kċejjen komuni u l-anzjani kienu miżmuma<br />
fuq wiċċ l-idejn. Il-passatemp tal-kaċċa kien<br />
meqjus sport krudili.<br />
Din is-satira kompliet tikkonferma l-ġenju<br />
ta’ Thomas More bħala wieħed mill-ħassieba<br />
umanistiċi prominenti tas-seklu sittax, flimkien<br />
ma’ oħrajn, l-aktar ħabibu l-qassis, kritiku u<br />
studjuż, Desiderju Erasmus ta’ Rotterdam<br />
(1466-1536) – li dis-sena wkoll qed jitfakkar<br />
l-550 anniversarju minn twelidu u l-480 sena<br />
minn mewtu: miet sena wara More fit-12 ta’<br />
Lulju. Żar spiss lil More f’daru f’Chelsea fl-<br />
Ingilterra u kien l-għors tiegħu jiddiskuti mat-tifla l-kbira ta’ More, Margaret (1505-44) li kienet taf titkellem<br />
u tikteb bil-Latin u bil-Grieg! Missierha kien iħobbha wisq – kien isejħilha “Meg”. Aktar tard, fl-1521,<br />
iżżewġet lil William Roper.<br />
Għax fost l-ideat avangardisti (ta’ qabel żmienu) li ħaddan, Thomas More ħabbrek biex it-tfal tiegħu<br />
jitgħallmu kemm jifilħu, ukoll l-ilsna klassiċi tal-Latin u l-Grieg. Issa meta tgħid li fis-seklu sittax mara/<br />
tfajla tistudja tkun diġà qed tgħid ereżija, xi ħaġa barra minn din id-dinja! Aħseb u ara li mara ssir “esperta”<br />
tal-Latin u l-Grieg kif saret fil-fatt Margaret More (Roper)! Lil missierha, anki meta kien arrestat fit-Torri ta’<br />
Londra, kienet tiktiblu ittri b’Latin impekkabbli u mirqum li jgħaġġbek. Il-Grieg kienet tant tippossedih li<br />
saħansitra sabet żball f’waħda mill-kitbiet ta’ Erasmus!<br />
Però, bħal missierha, kellha l-umiltà li taf iżżomm postha u ma tħallix is-suppervja titla’ għal rasha. Tant li<br />
avolja kitbet, bil-Latin u bl-Ingliż, obdiet fuq parir missierha li ma tippubblika xejn “minħabba li impossibbli<br />
titwemmen li mara tikteb ktieb u saħansitra bil-Latin!” Ħasra li mietet żgħira ta’ 39 sena biss.<br />
Mhux ta’ b’xejn li fil-gżira immaġinarja Utopia, More donnu immaġina edukazzjoni għal kulħadd, anki<br />
għan-nisa. Għax għalkemm mhux kulħadd hu maqtugħ għall-istudju, imma kulħadd, irġiel u nisa, kellhom<br />
tul ħajjithom kollha jieqfu xi sigħat mix-xogħol biex jagħtuha għall-qari u jistudjaw fl-ilsien tagħhom! U xi<br />
drabi, l-aktar filgħodu, kemm irġiel kif ukoll nisa, tajjeb li jattendu għal xi taħdita skont il-gosti tagħhom –<br />
dik edukazzjoni demokratika eh! U araw din it-twissija: “For if you suffer your people to be ill-educated,<br />
and their manners to be corrupted from their infancy, and then punish them for those crimes to which their<br />
first education disposed them, what else is to be concluded from this, but that you first make thieves and then<br />
punish them.” [Għax jekk tħalli lin-nies b’tagħlim ta’ nofs kedda, u sa minn ċkunithom tħalli mġibithom<br />
titħassar, u mbagħad tikkastigahom għad-delitti li jaqgħu fihom minħabba t-tagħlim ħażin bikri li jkunu ħadu,<br />
x’ikun ifisser dan ħlief li inti l-ewwel tagħmilhom ħallelin u mbagħad minn fuq tikkastigahom.]<br />
X’uħud li jinsew li More kiteb dan il-ktejjeb bħala satira ġieli jakkużawh li fil-ktieb jikteb favur prattiċi li<br />
hu f’ħajtu żgur ma kienx jaqbel magħhom: bħal ngħidu aħna ġab lin-nies tal-gżira jittolleraw kważi kollox;<br />
huma favur per eżempju d-divorżju u anki qassisin nisa. Niftakru imma li More pinġa lill-abitanti ta’ Utopia<br />
bħala “pagani”, u allura ma kellhomx id-dawl tal-morali u l-fidi Nisranija.<br />
Hemm ferm aktar x’wieħed jispjega, imma nieqfu hawn.... Ftit xhur wara li More lesta dis-satira ta’<br />
Utopia, teologu Agostinjan fil-Ġermanja, Martin Luteru, f’Ottubru 1517 faqqa’ l-bomba għal diskussjoni<br />
taħraq favur riforma wiesgħa fil-Knisja. Dan ukoll huwa anniversarju kbir għas-sena d-dieħla li kemm<br />
Protestanti kif ukoll Kattoliċi fl-Ewropa qed iħejju bil-kbir għalih. Allura forsi tkun storja oħra fil-Ktejjeb<br />
tal-<strong>Festa</strong> tas-sena d-dieħla jekk Alla jrid!<br />
BENNY BRIFFA<br />
179
Mathematics Private<br />
Tuition<br />
π<br />
2π<br />
GROUP CLASSES<br />
ONE-TO-ONE TUITION<br />
INTERMEDIATE LEVEL<br />
ALL SECONDARY LEVELS<br />
QRENDI 99474178<br />
maths.private.tutoring@gmail.com<br />
facebook.com/mathematicsqrendi/<br />
SUMMER REVISION<br />
COURSES<br />
PREPARATION FOR<br />
MATSEC EXAMS<br />
RESIT REVISION<br />
COURSES<br />
Ms. Mariya Grech Muscat<br />
B.Sc. M.Sc.<br />
Happy feast… Enjoy your π!
FIL-KNISJA PARROKJALI TA’ KRISTU RE F’RAĦAL ĠDID<br />
Meta l-lokalità ta’ Raħal Ġdid bdiet tikber fid-daqs tagħha b’ħafna bini ġdid li beda jinbena madwar il-Knisja<br />
l-ġdida li kienet qiegħda tinbena, bosta familji mit-tlett ibliet tal-Kottonera, l-Isla, Bormla u l-Birgu kif ukoll<br />
mill-Kalkara li kienu għadhom kemm għaddew mill-kruha tat-Tieni Gwerra Dinjija ġarrew għal dan il-post<br />
fi djar u toroq ġodda.<br />
Dawn ġabu magħhom tradizzjonijiet mill-ibliet tagħhom u d-devozzjoni lejn il-Patruni tagħhom. Dan<br />
il-fenomenu niltaqgħu miegħu b’diversi Niċeċ bi Statwi fihom li hemm fil-kantunieri tat-toroq u mal-ħitan<br />
tad-djar kif ukoll fil-Knisja Parrokkjali ta’ Kristu Re fejn hemm l-Altari ta’ San Lawrenz, ta’ San Ġużepp, ta’<br />
Marija Bambina u tal-Immakulata Kunċizzjoni.<br />
Fuq dawn l-Altari ma hemmx Kwadri bħal ma nsibu fi Knejjes oħrajn, iżda statwi. Dawn qegħdin quddiem<br />
it-twieqi kbar li jagħtu d-dawl fuq l-Altari tal-ġnub. Fuq l-Altar tal-Immakulata hemm statwa tal-irħam abjad<br />
xogħol l-iskultur John Spiteri Sacco. Hija statwa ta’ daqs kbir biex tikkumplimenta sew mad-daqs enormi ta’<br />
din il-Knisja Monumentali li tfakkarna fil-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali li kien sar f’Malta fis-sena<br />
1913. Fuq l-altar taħt din l-Istatwa hemm Sotto-Kwadru bix-xbieha tal-Papa Piju X, magħruf bħala l-Papa<br />
tal-Immakulata. Fl-istess Knisja hemm statwa oħra tal-Immakulata. Din qiegħda f’niċċa ħdejn wieħed millbibien<br />
tal-ġnub tal-Knisja. Ix-xebħ tagħha mal-istatwa Titulari tal-Immakulata li hemm fil-kolleġġjata ta’<br />
Bormla huwa wieħed kbir.<br />
Dan ix-xebh narawh kemm fil-pożizzjoni li biha l-istatwarju għamel din l-istatwa, id-dekorazzjoni tallibsa,<br />
il-wiċċ, l-istellarju u kif ukoll il-qamar li hemm taħt riġlejn il-Madonna.<br />
Huwa fatt magħruf sew kemm għandhom imħabba kbira l-Bormliżi lejn l-Immakulata Kunċizzjoni. Huma<br />
bosta dawk li maż-żmien ma baqgħux jgħixu f’Belt twelidhom. Dawn kollha jieħdu magħhom in-nostalġija<br />
ta’ dak kollu li fakkarhom fil-Patruna tagħhom, għaldaqstant kull fejn jiltaqgħu għadd kbir ta’ Bormliżi<br />
flimkien ikun hemm Kult kbir lejn l-Immakulata bħal ma hemm fil-Knisja Parrokkjali ta’ Raħal Ġdid.<br />
IL-FESTA T-TAJBA LIL KULĦADD.<br />
MARIO FENECH<br />
181
Motor tests services Ltd<br />
Anna Maria Grech<br />
Managing Director<br />
Bld. 50, Industrial Estate, Luqa LQA 3000<br />
Tel: 2122 1316 Mob: 9906 1316<br />
Email: metallic@nextweb.net.mt<br />
For all your VRT requirements:<br />
Heavy commercials vehicles<br />
Light commercials, 4x4, Quad Bikes & Light cars<br />
Mon - Fri : 8.00am - 4.30pm<br />
sat : 8.00am - 12.00pm<br />
speciAL oFFer<br />
For every booking with Britania Tours, you get a VRT Voucher for FREE<br />
Tel: 2124 5418 Email: sales@bsl.com.mt
TISLIMA LILL-ISTATWA TAL-MADONNA TAL-ĠILJU<br />
<strong>Festa</strong> kbira ġol-Imqabba<br />
Qed issir ħbieb f’dawn il-jiem<br />
U biex dwarha jien nitkellem,<br />
Emmnuni, ma għandix kliem!<br />
Filli qed nibdew is-sena,<br />
Filli bdew jaħarbu x-xhur;<br />
L-istaġun tal-festi magħna<br />
Bihom qalbna żgur trid tfur!<br />
Għax jien nemmen illi niesna<br />
Għadha tgħożż wisq lil Patrun,<br />
Lilu tħobb, lejh tirrikorri<br />
F’wiċċ il-hemm jew f’xi kaġun.<br />
U quddiem in-niċċa tiegħu<br />
Fil-knisja tilmaħ ta’ spiss,<br />
Lilu titlob u tammira<br />
Maghha tħaddnu kif imiss!<br />
Bla dubju lejh tersaq iktar<br />
Kif il-festa tasal qrib,<br />
Niesna tħobb lill-patrun tagħha –<br />
Fih issib l-aqwa ħabib.<br />
Kien hemm xi ħadd li fl-imgħoddi<br />
Ittanta illi jwarrabhom,<br />
Iżda l-poplu kien żamm iebes<br />
U sostna li għad hemm posthom.<br />
Tista’ qatt tasal biex tara<br />
Dal-pajjiż mill-festi mneżża’!<br />
Kieku kellu dana jiġri<br />
Artna ssir mkien li jbeżża’.<br />
Mela ejjew għalhekk ħbieb tiegħi<br />
Matul Ġunju lkoll flimkien<br />
Il-‘bus’ lejn l-Imqabba naqbdu<br />
W hemmhekk ngħaddu l-isbaħ żmien.<br />
Ingawdu festa mill-isbaħ<br />
Illi jagħmlu l-Imqabbin<br />
Lill-Madonna minn tal-Ġilju<br />
L-Omm ħanina tal-bnedmin.<br />
Inti tgħammex lil għajnejna<br />
O Marija wisq grazzjuża,<br />
Meta l-Ħadd fl-għaxija toħroġ<br />
F’atmosfera armonjuża<br />
Illi l-banda dlonk tipprovdi<br />
Waqt li timxi mat-triqat<br />
Armati u mżejna sewwa<br />
Bil-pilandri u x-xbihat.<br />
Kif qrib tersaq lejn ir-raħal<br />
Tibda tisma’ l-isparar<br />
Li f’dal-jiem żgur itajjarlek<br />
Dwejjaq, niket u mrar.<br />
Dehra sbejħa jkollha l-Knisja<br />
Li tal-festa xxidd l-ilbies;<br />
Brazzi, dwal, damask, gandlieri,<br />
Kollox isir hawn bil-qies.<br />
Il-bnadar jidhru jperpru,<br />
Antarjoli kullimkien,<br />
Bandalori u festuni –<br />
Tas-sena dan l-isbaħ żmien!<br />
Iżda biex il-festa tħalli<br />
Ġid kotran fil-parruċċani<br />
Lejn il-knisja rridu nħaffu –<br />
Mhux fil-marċi biss tarani!<br />
Matul dawn il-jiem l-istatwa<br />
Qiegħda tagħlaq għeluq sninha –<br />
Mija w erbgħin sena fostna<br />
F’dan iż-żmien ta’ talb u ħniena!<br />
Disgħa w ħamsin sena kellu<br />
L-istatwarju Darmanin<br />
Meta sawwar din il-ġawhra<br />
Li ħaditlu mhux ftit ħin.<br />
In-Naxxari Innoċenzju<br />
Kien l-ikbar benefattur<br />
Biex xi darba din l-istatwa<br />
Mat-triqat jaraha ddur!<br />
Mill-iprem muż’ka fil-knisja<br />
Mar isemma’ Paolo Nani<br />
Meta l-vara għall-ewwel darba<br />
Ħarġet taħt sema kaħlani!<br />
Monsinjur Pawl Pullicino<br />
Irregala wkoll lampier,<br />
Ma’ dan leġiju tal-fidda –<br />
<strong>Tal</strong>-knisja ħabib sinċier.<br />
Ma naqasx ukoll li jagħti<br />
Maħdum b’sengħa, ventaltar<br />
Li flimkien mal-istellarju<br />
Jisraq l-għajn taż-żgħar u l-kbar.<br />
U l-ġiljuwa kollha fidda<br />
Ma’ dan il-kapolavur<br />
Ġiet minn Bormla, m’għand sinjura<br />
Lejn tal-Ġilju b’qalbha tfur!<br />
Fuq bradella b’sengħa fina<br />
Ta’ Manwel minn Ħal Tarxien<br />
<strong>Tal</strong>-Ġilju tħares ferħana<br />
Issa ilha għal xi żmien!<br />
Meta fuq l-ispallejn toħroġ<br />
Biex iddur mat-toroq tagħna,<br />
O Marija ħares lejna<br />
La issoddx widnejk, ismagħna!<br />
Bierek lill-anzjani tagħna,<br />
Morda, koppji, imġarrbin;<br />
Ħu ħsieb tfal, żgħażagħ, adulti,<br />
U dawwal lill-miżżewġin.<br />
B’hekk l-Imqabba tibqa’ tterraq<br />
Fit-triq ta’ kull paċi u ġid;<br />
Warajk aħna nibqgħu miexja<br />
B’rieda soda tal-ħadid.<br />
Kif it-tmienja ta’ Diċembru<br />
Jibda riesaq lejna qrib<br />
Għad-dell tiegħek O Marija<br />
Lilna terġa’ ssib mill-ġdid!<br />
Ħalli lkoll nerġgħu nifirħu<br />
Fit-tnissil bla tebgħa tiegħek;<br />
Ħares lejna, aħna wliedek<br />
Magħqudin żommna dlonk<br />
miegħek!<br />
Kav JOE M. ATTARD<br />
Victoria Għawdex<br />
183
L-Attriċi u Kantanta ta’ Fama Internazzjonali<br />
Għal darba oħra Fostna għal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju<br />
Ser tkanta mal-Banda waqt il-<strong>Programm</strong> tat-Tlieta 14 ta’ Ġunju <strong>2016</strong><br />
fuq il-Planċier l-Meravilja<br />
Profil: Minn hi Kerry Ingram?<br />
Forsi huma ftit dawk li jafu li Kerry Ingram hija ta’ dixxendenza Mqabbija<br />
hekk kif in-nannu taghha huwa is-Sur Charles Grech. Fil-fatt, Omm Kerry,<br />
Sally, hija t-tifla ta’ Charles. Kerry twieldet fis-26 ta’ Mejju 1999, f’Berkshire,<br />
l-Ingilterra. Għalkemm appena għadha kif għalqet is-17 il-sena, isimha sar<br />
magħruf mal-erbat irjieħ tal-Ingilterra. Sa minn età ckejkna kellha l-opportunità<br />
li tieħu sehem fi rwoli żgħar fosthom fil-films Robin Hood (2010) , Burke<br />
& Hare (2011) u Les Miserables (2012). Iżda l-proprju kellu jkun impenn<br />
professjonali fuq l-palk bħala attriċi li fih għamlet id-debutt tagħha fil-musical<br />
Oliver ġewwa r-Royal Theatre fi Drury Lane. Dan wassalha sabiex tiġi<br />
fdata bir-rwol prinċipali ta’ Matilda Wormwood fil-musical Matilda li beda<br />
fi Stratford u li mill-ewwel mexa għal-West End, fejn Kerry kienet l-unika<br />
attriċi fil-parti prinċipali ta’ Matilda li mxiet għal-West End. Dan wassalha<br />
sabiex fl-2012 Kerry ngħatat l-award tant prestiġjuż “Oliver Award” għar-rwol<br />
prinċipali tagħna f’dan il-Musical. F’Ġunju tal-istess sena hija ngħatata il-parti<br />
ta’ Shireen Baratheon fis-sensiela tant popolari Game of Thrones fejn ħadet<br />
sehem fil-filming tat-tielet, ir-raba’ u l-ħames sensiliet. Ħadet sehem ukoll flokkażjoni<br />
tal-50 Annniversarju ta’ Doctor Who Proms fejn interpretat il-parti<br />
ta’ Queen of Years u kantat “The Rings of Akhaten” flimkien ma Alan Clytob<br />
fir-Royal Albert Hall f’Lulju 2013.<br />
Karattri oħra interpretati minn Kerry jinkludu Lois Wren f’Doctors kif ukoll<br />
riċentament fis-sensiela l-ġdida tal-BBC - addattament ta’ Wolf Hall - flimkien<br />
ma’ atturi stabbiliti fosthom Mark Rylance, Damien Lewis u Thomas Brodie-<br />
Sangster li beda jixxandar fl-2015.<br />
Is-Sena l-oħra kellna l-opportunità li flimien mal-Banda Madonna tal-Ġilju<br />
Kerry tinterpreta s-silta “Skinny Love” kif ukoll kantat fi dwett mal-Kantanta<br />
Marisa D’Amato, li hi qariba tagħha, fejn interpretaw is-silta tant sabiħa “Holy<br />
Mother” ta’ Eric Clapton. Fis-sena ta’ qabel, waqt iż-żjara ta’ Kerry f’pajjiżna,<br />
Marisa D’amato ukoll kienet ħejjiet feature elaborat, ferm interessanti għal<br />
stazzjon tat-televiżjoni lokali sabiex aħna l-Maltin inkun aktar konxji ta’ dan<br />
it-talent b’dixxendenza diretta magħna l-Maltin u li tant qed jikseb isem barra<br />
minn xtutna. Fuq kollox, Kerry dejjem stqarret li kull fejn tmur dejjem iġġorr<br />
l-isem ta’ Malta magħha u tkun ħerqana li tiġi żżurna, speċjalment f’dawn iżżminijiet<br />
tal-<strong>Festa</strong> tant għal-qalb n-nannu tagħha: il-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-<br />
Ġilju! Grazzi Kerry u Awguri mill-qalb għal aktar suċċessi fil-futur!<br />
185
MATTHEW ABDILLA<br />
Bartender tal-Każin tal-Ġilju<br />
Jirringrazzja lill-klijenti kollha u jawgura<br />
Il-<strong>Festa</strong> t-tajba lil kulħadd
TISSOKTA F’MAWRIET REĊIPROKI<br />
Is-Soċjetà tilqa’ Delegazzjoni mill-‘Confraternita’ della Madonna<br />
del Giglio ed Immacolata Concezione’ ta’ Anticoli Corrado fl-Italja<br />
fl-okkazjoni tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju 2015 sabiex ftit tax-xhur<br />
wara din iż-żjara ġiet reċirokata għat-tieni darba . . . .<br />
Iż-żmien jgħaddi u l-ġranet igerrbu.<br />
Qiegħed bilqiegħda fl-istudio tiegħi,<br />
nikteb u nħares lejn żewġ ritratti ta’<br />
sena ilu, meta jien kont qed niskolpi<br />
xbieha tal-Madonna għal Anticoli<br />
Corrado fl-Italja. Bħalma ktibt bħal<br />
dan iż-żmien sena fil-programm<br />
tal-<strong>Festa</strong>, fl-ewwel żjara li konna<br />
għamilna f’dan il-Borgo <strong>Tal</strong>jan li<br />
jqim il-kwadru mirakoluż tal-Ġilju,<br />
qabel tlaqna u temmejna l-ġimgħa<br />
ta’ festeġġjamenti hemmhekk,<br />
ċertu wieħed Antonio Meddi beda<br />
jirrakonta kif kienet Anticoli filgwerra<br />
taħt in-Nażisti. Qalilna kemm<br />
batew f’dawk iż-żminijiet ta’ ħruxija.<br />
Spjegalna ukoll li n-Nażisti<br />
kienu jokkupaw rħula fuq l-għoljiet<br />
(bħall-Imdina biex nagħtu eżempju.)<br />
Kienu jagħmlu hekk biex mill-għoli<br />
kienu jkunu jistgħu jiddefendu aħjar<br />
lilhom infushom. Antonio qalilna<br />
li meta bdiet l-invażjoni tal-Italja li<br />
għall-ġurament bdiet minn Malta blinvażjoni<br />
ta’ Sqallija, l-alleati bdew<br />
jagħmlu carpet bombing fuq dawn<br />
il-postijiet strateġiċi. Hekk sar fuq<br />
Monte Cassino fuq abazija medjevali<br />
ta’ valur storiku kbir li kienet ġiet<br />
ibbumbardjata (bi ftehim mal-Papa<br />
li terġa’ tinbena b’mod identiku bi<br />
spejjeż għal alleati). B’hekk tajru lin-<br />
Nażisti minn hemm u fetħu passaġġ<br />
biex ikomplu javanzaw ‘l fuq. Hekk<br />
sar ukoll fuq Anticoli Corrado<br />
għalkemm mhux b’daqshekk ħruxija<br />
ta’ Monte Cassino. F’dawn il-carpet<br />
bombing waqgħet il knisja ddedikata<br />
lill-Madonna tal-Ġilju. Il-kwadru<br />
titulari baqa’ mdendel mal-unika<br />
ħajt li ma waqax. Minn hawn bdiet<br />
id-devozzjoni enormi lejn il-kwadru<br />
187
Daily Fresh Salads<br />
and Grills<br />
Open seven days a week<br />
from the morning till late<br />
9952 5519<br />
10, Triq San Tumas<br />
Luqa
mirakoluż tal-Ġilju. Wara l-gwerra<br />
reġgħet inbniet il-kappella identika<br />
bħal ma kien hemm qabilha. Antonio<br />
kompla jgħidilna li għan-niċċa ta’<br />
barra kienet saret xbieha tal-bronż<br />
u peress li beżgħu li din tinsteraq<br />
poġġewha fil-kappella ta’ San<br />
Pietru, post iktar ċentrali fil-villaġġ,<br />
u n-niċċa baqgħet vojta. Hawnhekk<br />
fejn qabeż ħija Michel u interrompa<br />
lil Antonio u b’nofs ċajta qallu “issa<br />
jagħmlilkom waħda tqila tal-ġebel<br />
ħija “. Il-kappillan waqaf u ddritta<br />
u staqsieni “vero? Antoine”. Lanqas<br />
kont naf x’ser naqbad ngħid. Baxxejt<br />
rasi u irisspondejt “Si”.<br />
Wegħda hija dejn u b’hekk<br />
f’Diċembru 2014 jien u ħija morna<br />
ġibna blokka blat li kellna nżmaraw<br />
il-kbir tagħha fil-post ta’ Charlie<br />
ta’ Ganga li ta b’donazzjoni lis-<br />
Soċjetà. Għamilt madwar xagħrejn<br />
biex skolpejt xbieha tal-Madonna<br />
b’tuffieħa f’idejha x-xellugija,<br />
simbolu ta’ rebħa fuq id-dnub wara<br />
li ħaditha kontra s-serp b’għarquba<br />
mgħaffeġġ u mejjet. Fl-id l-oħra ilġilju,<br />
simbolu ta’ purità divina.<br />
Fil-festa tal-2015, f’kunċert<br />
taħt il-patroċinju tal-President ta’<br />
Malta, Marie Louise Coleiro Preca,<br />
ġiet ippreżentata lill-kommunità ta’<br />
Anticoli mmexxeija minn Giuseppe<br />
Fabbi Viċi Sindku. Minn hemm<br />
qabdet it-triq it-twila lejn il-provinċja<br />
ta’ Lazio, fl-Italja. Gordon magħruf<br />
bħala tal-Frida ħa ħsieb kemm ilparkeġġ<br />
professjonali kif ukoll ilġarr<br />
tagħha minn hawn għal hemm.<br />
Waqt it-tieni żjara tagħna li għamilna<br />
hemmhekk f’Settembru 2015, ixxbieha<br />
ġiet impoġġija fin-niċċa, li<br />
damet vojta għal aktar min 70 sena.<br />
Din lix-xbieha ġiet inawgurata u<br />
mbierka mill-Isqof tal-post. B’hekk<br />
żammejna l-wegħda li għamilna lillgħażiż<br />
Antonio Meddi li jien ċert<br />
li kien qiegħed jarana bi tbissima<br />
ħelwa mis-smewwiet. B’ħafna ħidma<br />
volontarja u bi spejjeż minn ġewwa<br />
ħloqna flimkien opra oħra dejjiema<br />
ddedikata lill-Madonna tal-Ġilju.<br />
ANTOINE FARRUGIA<br />
Skultur<br />
189
jawga l-fсta t-tajba<br />
lil Imqabbin kha<br />
TONI BEZZINA<br />
(Bestprint)
Love of beauty is taste.<br />
The creation of beauty is art.<br />
Mob: 9982 0269<br />
...ta’ Skutu<br />
191
ExcEptional Food… Consistently<br />
“One of the very nicest things about life is the way we must regularly stop<br />
whatever it is we are doing and devote our attention to eating” (Luciano<br />
Pavarotti) … and Browns Malta is the place to do so! Original, exceptional<br />
and tasty food is served every time – that’s our commitment.<br />
Reservations on<br />
t: 21227410 / 27020471<br />
m: 99406309<br />
We are open 7 days a week, from 10.00am till late!<br />
Accepting bookings for large groups, staff lunches/dinners,<br />
hens & bachelors, birthdays & any other occasion.<br />
Kitchen open All dAy
GIULIO CASSAR (Ta’ Żunnara)<br />
Giulio Cassar għandu 62 sena u huwa mill-Imqabba.<br />
Huwa joqgħod f’Toronto, il-Kanada flimkien ma’ martu<br />
Lisa (li hija Kanadiża). Huma għandhom żewġt itfal –<br />
Matthew u Luke. Ilum il-ġurnata, Giulio flimkien malfamilja<br />
mmexxi kumpanija ta’ tindif fil-Kanada.<br />
Kemm ilek nieqes mir-raħal? U kemm kellek żmien<br />
meta tlaqt?<br />
Ġilju ta’ Żunnara kif inhu magħruf jgħidli li ilu nieqes<br />
mir-raħal 42 sena għax kien emigra fis-sena 1974 meta<br />
dik iż-żmien kellu 22 sena.<br />
X’tirrakontalna rigward tfulitek u bidu ta’ żgħożitek<br />
fl-Imqabba?<br />
Hu qalli li minn dejjem kien jiġri ma’ missieru Pawlu<br />
Cassar (ta’ Żunnara) li kien jiffrekwenta l-każin tal-<br />
Ġilju għax kien jagħmel parti wkoll mill-Kumitat<br />
Amministrattiv u kien jokkupa l-kariga ta’ kaxxier.<br />
Għaldaqstant bla ma’ trid tkun akkanit ma’ din Soċjetà<br />
u tiċċelebra l-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju. Jgħidli wkoll<br />
li missieru għamel żmien twil reffiegħ tal-Vara waqt ilpurċissjoni<br />
f’nhar il-<strong>Festa</strong>.<br />
Ritratt meħud fil-bidu tas-snin sebgħin li juri l-Pawlu Cassar (bilqmis<br />
bajda) , missier Giulio, waqt il-marċ ta’ nofsinhar flimkien<br />
mas-Surmast Giulio Tanti u Joseph Farrugia (magħruf bħala<br />
Peppi s-Sagristan) flimkien ma ibnu l-kbir, Anton.<br />
Minn dejjem kont tiffrekwenta dan il-każin?<br />
U għaliex?<br />
Bħal ma’ tkellimna iktar qabel peress li jiena ġej minn familja akkanita li tappoġġja lil din is-Soċjetà, bla ma trid<br />
tiġi hawn. Wisq iżjed f’dawk iż-żminijiet fejn f’raħalna kellna biss il-każini tal-banda u l-klabb tal-futbol. Ġilju<br />
qalli li fis-snin 1968-69, missieru kien imexxi l-bottegin tal-każinkażin u hu kien jiġi jgħinu xi daqxejn ukoll.<br />
barra minn hekk, kont niltaqa’ mal-kuġin Ġanni Cassar u l-ħbieb tiegħi Ġilju Bugeja (ta’ Demsey) u Ċisju Dingli<br />
(ta’ Dajna).<br />
X’tirrakontalna dwar kif kienet tiġi ċċelebrata l-festa qabel ma emigrajt?<br />
Bħala festa minn dejjem kienet tiġbed in-nies għax kienet tista’ tgħid tiftaħ l-istaġun sajfi tal-festi Maltin peress<br />
li kienet tiġi ċċelebrata fit-tielet Ħadd ta’ Mejju. Jgħidli li dak iż-żmien il-festa kienet tiġi ċċelebrata fuq jumejn<br />
biss – is-Sibt u l-ħadd. Mhux ewwel darba li l-festi ta’ barra kienu jitħassru minħabba l-maltemp u ġieli wkoll ilpurċissjoni<br />
kienet tiġi trasferita għall-ġimgħa ta’ wara. Bħala marċi kien ikollna wieħed is-Sibt filgħodu li konna<br />
nsejħulu tat-Deum u ieħor l-għada l-Ħadd f’nofsinhar. B’nostalġija fuqu, Ġilju jgħidli li l-marċi kont inħobbhom<br />
ħafna għax apparti li kienu jinħarqu ammont konsiderevoli ta’ sfafar konna noqogħdu nitgħajru quddiem il-każin<br />
oppost u mhux ewwel darba li tinqala’ xi ġlieda. Ikompli jgħidli li l-marċ ta’ nofsinhar kien ikun wieħed kbir<br />
b’nies ta’ kull età jaqbżu, ikantaw u jifirħu mal-Banda Lily. Bħala baned mistiedna fil-festa, is-Sibt filgħaxija<br />
kienet tiġi ddoqq il-Banda King’s Own tal-Belt Valletta u l-ħadd kienet tkun mistiedna l-Banda San Ġużepp tal-<br />
Ħamrun.<br />
Fhiex kienet tikkonsisti l-ħidma/għajnuna tiegħek fil-passat b’riżq il-festa?<br />
Bħala armar ma tantx konna narmaw wisq peress li aħna konna niċċelebraw festa Sekondarja. Għaldaqstant konna<br />
narmaw biss l-antarjoli fil-pjazza u wara l-Knisja. Bħala armar li kien proprjeta tas-Soċjetà, kienu jieħdu ħsiebu<br />
Saver Abdilla (ta’ Għabajjar), Pietru Farrugia (ta’ Preska) kif ukoll missieri Pawlu u z-ziju Ġanni Cassar. Bħala<br />
grupp ta’ nies li niftakar li konna nagħtu daqqa t’id huma l-aħwa Pietru u Żeppi Barbara, Ġilju Bugeja (Demsey),<br />
Żaru Zammit (ta’ Sant Antnin), Benny Farrugia (Chappy), Benny Dingli (ta’ Ballara) u Joe Abdilla (ta’ Lonzu).<br />
X’kambjament rajt mill-festa tal-passat għal dik li niċċelebraw illum? Hemm xi ħaġa li qabel kienet issir u illum<br />
sfortunatament inqatgħet?<br />
Giulio jgħidli li sar kambjament enormi. Il-festa qiegħda tikber kull sena u l-armar tista’ tgħid li qed jiżdied marraħal<br />
kollu. L-ewwel darba li ġejt għall- festa wara li emigrajt kienet fis-sena 1995. Bqajt impresjonat bil-livell ta’<br />
festa li kienet qiegħda tiġi organizzata kif ukoll bl-inawgurazzjoni tal-Planċier Meravilja u l-Bandalora Artistika.<br />
b’kuntrast maż-żmien ta’ qabel rajt ħafna żgħażagħ - kemm tfajliet kif ukoll ġuvintur - involuti f’kull aspett tal-<br />
<strong>Festa</strong> u s-Soċjetà, xi ħaġa li fi żmieni ma konniex noħolmuha. Attività li sfortunatament naqset ftit fil-<strong>Festa</strong> huwa<br />
l-marċ ta’ nofsinhar. Fi żmieni kien ikun aktar brijjuż u mfittex aktar mill-partitarji.<br />
193
IVAN’S GARAGE<br />
Si©©iewi Road, Qrendi — Tel: 2168 0006 Mob: 7970 4143<br />
E-mail: ivans.g@maltanet.net<br />
Panel Beater<br />
& Sprayer<br />
Repairs Insurance<br />
Claims<br />
Available Underseal<br />
& Rustproofing<br />
Valley Road, Msida • Tel: 2148 4474<br />
Coleiro Fish shop<br />
Triq sant’Andrea, Żurrieq<br />
(Faċċata tal-mitħna taż-Żurrieq)<br />
Prop. Christ Coleiro<br />
It-Tnejn magħluq<br />
Mit-Tlieta sal-Ġimgħa miftuħ<br />
mit-8.00am sal-12.30pm u mill-16.00pm sas-19.00pm<br />
Is-Sibt u l-Ħadd miftuħ mit-8:30am sal-12.30pm<br />
Għall-aqwa servizz u kwalità<br />
Ħut Frisk u tal-Friża<br />
Tel: 27004498<br />
Mob 7995893
Tul dan iż-żmien kollu li ilek nieqes mir-raħal, bqajt<br />
f’kuntatt mal-familjari jew ħbieb tiegħek rigward<br />
l-andament tal-<strong>Festa</strong>?<br />
Matul is-sena, Ġilju jgħidli li minn tal-inqas, darba filġimgħa<br />
jidħol fil-websajt tas-Soċjetà biex iżomm ruħu<br />
aġġornat dwar dak kollu li jkun qiegħed isir kif ukoll<br />
jara r-ritratti tal-attivitajiet li jkunu saru. Ikompli jgħidli<br />
ukoll li kemm fil-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-Ġilju kif ukoll<br />
fil-<strong>Festa</strong> tal-Immakulata Kunċizzjoni joqgħod jisma’<br />
l-istazzjon tar-radju TAL-ĠILJU FM dirett minn fuq<br />
l-internet. Qalli ukoll li meta riċentament saret festa<br />
diretta fuq stazzjon lokali kien litteralment “imsamar”<br />
quddiem il-kompjuter biex jara x-xandira tal-festa<br />
LIVE mil-Kanada. Dak il-ħin litteralment ħassejtni<br />
parti minnkom allavolja qiegħed daqshekk ’ilbogħod.<br />
Insegwi l-festa anki permezz ta’ kameras li minn żmien<br />
għal żmien jiġu installati madwar il-pjazza.<br />
Liema kien l-aktar mument sabiħ li ser tibqa’<br />
tiftakar mill-festa li għadna kemm iċċelebrajna?<br />
Il-<strong>Festa</strong> għażiża tagħna tal-Madonna tal-Ġilju tiġi<br />
organizzata sal-anqas detall u diffiċli tgħid dak jogħbok u dak li ma jogħġbokx! Naturalment l-aktar mumenti li<br />
ser jibqgħu sbieħ f’moħħi huma l-marċ kbir li jsir il-Ġimgħa filgħaxija li jkun organizzat mill-bidu sal-aħħar mis-<br />
Sezzjoni Żgħażagħ. Mument sabiħ ieħor huwa t-tlugħ tal-Madonna tal-Ġilju fuq il-pedestall waqt l-istess marċ. Ma<br />
nistax ninsa wkoll in-nar tal-ajru u tal-art li nħaraq matul il-ġimgħa tal-festa speċjalment dak ta’ lejlet il-festa.<br />
Għandek xi appell li tixtieq twassal b’riżq il-<strong>Festa</strong> jew is-Soċjetà?<br />
Giulio jixtieq li l-entużjazmu li jkun hawn fi żmien ta’ qabel il-<strong>Festa</strong> jibqa’ u jkompli jissaħħaħ matul iż-żminijiet<br />
biex inkomplu norganizzaw festa kbira kull sena. Nappella wkoll biex il-partitarji jkomplu jagħtu l-appoġġ<br />
tagħhom biex dan il-każin ikun lest kemm jista’ jkun malajr mingħajr tbatija żejda u bil-piż jinqasam bejn kulħadd.<br />
Għandek xi ringrazzjamenti li tixtieq tagħmel?<br />
L-ewwel u qabel kollox nirringrazzja lilek talli tajtni din l-opportunità biex naqsam magħkom mumenti sbieħ<br />
tiegħi qabel ma emigrajt. Nirringrazzja wkoll lill-President Teddy Farrugia u lil sħabu tal-Kumitat Amministrattiv<br />
talli laqgħuni b’idejhom miftuħa u dawruni ma’ dan il-kobor ta’ każin li għandna. Fl-aħħar u mhux l-anqas<br />
nirringrazzja wkoll lill-Kummissjoni Radju TAL-ĠILJU FM talli aċċetaw li ssir din l-intervista u tiġi rrekordjata<br />
ġewwa l-istudios tagħhom.<br />
Persważ li l-vaganza tiegħek f’pajjiżna b’mod speċjali fl-Imqabba kienet waħda kompluta, x’ser<br />
tirrakkontalhom lil qrabatek meta tirritorna lura lejn il-Kanada?<br />
Giulio jgħidli li l-ħin kollu jkun f’kuntatt mal-familja tiegħu permezz tal-internet. Tista’ tgħid li l-ħin kollu nibgħat<br />
ritratti sbieħ lit-tfal u ngħidilhom dwar it-temp sabiħ li hawn f’Malta bħalissa, qisek qiegħed fis-Sajf bil-kontra ta’<br />
dak li hemm bħalissa fil-Kanada fejn hemm kesħa ta’ -25 grad. Rigward il-festa li ċċelebrajna għandi bosta videos<br />
u ritratti sbieħ x’nuri lil tal-familja.<br />
Intervista minn ANTOINE PACE<br />
195
Blue Grotto Avenue, Żurrieq<br />
We accept party orders. Call on 2764 1838 / 9921 6310
FIL-PROGRAMM TAL-FESTA TAL-MADONNA TAL-ĠILJU, L-IMQABBA<br />
BEJN L-1967 U L-2014<br />
Editur: Horatio Caesar Roger Vella<br />
Sa mit-twaqqif tagħha aktar minn seklu ilu, is-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju għaġnet lilha nnifisha malħajja<br />
tal-abitanti tal-Imqabba. Dak kollu li tissimbolizza llum din is-Soċjetà Mużikali huwa frott tal-imsieħba li<br />
sostnewha tul is-snin. Meta tħares lura u tara ftit is-snin l-imgħoddija li għaddejna minnha tul iż-żmien sakemm<br />
wasalna fejn ninsabu llum, in-nostalġija bilfors tkebbes ċertu emozzjoni u kien proprju dan li s-sena li għaddiet<br />
qanqalna sabiex insusu aktar wara l-preservazzjoni tal-memorja ta’ din il-ħidma kontinwa. Matul is-snin nibtet iddrawwa<br />
li kull Soċjetà tippublika programm fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong>. Matul is-snin, dan il-programm inbidel minn<br />
sempliċiment programm ta’ paġna waħda għal kotba ferm elaborati li fihom ikun hemm sommarju mhux biss ta’<br />
x’kien isir fl-imgħoddi iżda saħansitra riċerka fuq l-passat.<br />
Konxji mil-fatt li llum il-ġurnata l-Istat jipprovdi proċeduri legali sabiex Soċjetà bħal tagħna tiddepożita dak li<br />
tkun ippublikat fil-Librerija Nazzjonali, ħassejna li għandna nagħmlu l-ewwel pass, sabiex dak li nkiteb snin twal<br />
ilu, jiġi rikonoxxut u dokumentat b’rispett lejn dawk kollha li ġew qabilna u li b’ħidmiethom u ħsiebhom sawru<br />
lil din is-Soċjetà. Dan wassalna sabiex bħala Bord Editorjali nikkomissjonaw lill-Professur Horatio Vella li b’ħila<br />
u b’reqqa liema bħala analizza l-publikazzjonijiet kollha li nafu bihom sa mis-sena 1967 u komplew bla waqfien<br />
tul is-snin. Permezz ta’ dan il-Katalgu issa għandna ġabra ta 47 sena ta’ kontribuzzjonijiet li joffru ċavetta għallinformazzjoni<br />
meħtieġa speċjalment għar-riċerkaturi u l-istoriċi.<br />
Fil-fatt, dan il-katalgu huwa mqassam skont is-suġġetti li jsegwu lil xulxin b’mod alfabetiku. Jibdew bl-Arti<br />
u bl-Avvenimenti, u jispiċċaw bl-Istorja u bl-Istqarrija. B’kollox għandu 30 suġġett differenti. Kull artiklu li<br />
ġie ppubblikat f’dawn il-<strong>Programm</strong>i tal-<strong>Festa</strong> huma referuti f’dan<br />
il-katalgu skont is-suġġett, is-sena u l-paġni. Hekk jiġborhom ukoll<br />
fil-qasir Indiċi I.<br />
Indiċi II, imbagħad, jiġbor l-istess artikli skont l-awturi<br />
ppreżentati b’mod alfabetiku skont il-kunjom u skont is-sena u<br />
l-paġni. B’kollox jissemmew, barra dawk anonimi, li huma ħafna,<br />
162 awtur differenti. Finalment hemm riproduzjoni tal-kopertini talprogrammi<br />
kollha tal-<strong>Festa</strong> (1967-2014).<br />
Huwa pjaċir li wieħed jara ismu mniżżel f’dan il-katalgu. Dan<br />
sar possibbli kemm għaliex huwa xi darba ta kontribut lis-Soċjetà<br />
tal-Madonna tal-Ġilju, u kemm għaliex issa hemm dan il-katalgu<br />
li jixhed b’mod faċli għal dak l-istess kontribut. Nirringrazzjaw<br />
Is-Sur Charles Farrugia, fil-kariga tiegħu ta’ Arkivista<br />
Nazzjonali fil-preżenza ta’ l-editur tal-Katalgu, il-<br />
Professur Horatio Vella, u l-President tas-Soċjetà, is-Sur<br />
Teddy Farrugia waqt it-tnedija tal-Katalgu mis-Sur Mark<br />
Camilleri, Kap Eżekuttiv tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb.<br />
197
horaceltd@gmail.com
lis-Sinjorina Doris Xuereb, lis-Sinjura Maria Muscat u lis-Sur Jimmy Tanti li pprovdew il-kopji oriġinali ta’<br />
bosta pubblikazzjonijiet antiki u lill-Kumitat Amministrattiv li emmen f’din l-inizjattiva u li għamlu realtà din ilħolma<br />
ċkejkna ta’ ġabra sabiħa ta’ kontribuzzjonijiet fil-<strong>Programm</strong>i tal-<strong>Festa</strong> tul medda twila ta’ snin bejn l-1967<br />
u l-2014. Nistqarru li mid-data tat-tnedija ta’ din il-pubblikazzjoni sal-llum kien hemm persuni oħra li fornewna<br />
b’edizzjonijiet ta’ qabel l-1967 u dan jixprunana li aktar ’il quddiem, għad nerġgħu noħorġu verżjoni aġġornata<br />
ta’ dan il-katalgu li tkun tkopri medda itwal ta’ snin, mhux biss dawk preżenti, imma l-aktar f’dawk passati li ftit<br />
li xejn għandna ħjiel dwarhom. (Għaliex le, nistgħu ukoll ninkludu pubblikazzjonijiet oħra, fosthom dik mitbugħa<br />
mis-Sezzjoni Żgħażagħ, li taf l-oriġini tagħna sa mill-1993, bi kważi 50 ħarġa tal-fuljett “Il-Fjur” fuq medda ta’<br />
aktar minn 23 sena u fuq bażi regolari).<br />
Dan il-katalgu ġie mniedi fis-sede tas-Soċjetà nhar l-Erbgħa 10 ta’ Ġunju 2015 mis-Sur Mark Camilleri, il-Kap<br />
Eżekuttiv tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb.<br />
F’kelmtejn ta’ introduzzjoni li għamel, hu faħħar din l-inizjattiva, li stqarr li hija l-ewwel waħda meħuda minn<br />
Soċjetà Mużikali li tikkataloga x-xogħlijiet ippublikati minnha u tiġbor sommarju tad-diversi artikli ppublikati tul<br />
is-snin, uħud minnhom riċerkati u b’dettal kbir. Kellu kliem pożittiv ukoll għal l-inizjattiva innovattiva, meħuda<br />
mis-Soċjetà; fejn għal l-ewwel darba, Soċjetà Mużikali qed tippubblika ktieb relatat mal-festa tagħha mgħammar<br />
b’ISBN. Hu saħaq li dan huwa żvilupp ta’ importanza f’termini kulturali u biblijografiku u wera t-tama li jservi<br />
sabiex iwitti t-triq sabiex każini oħra jieħdu eżempju u jagħmlu l-istess tant li f’isem il-Kunsill Nazzjonali tal-<br />
Ktieb awgura li “din tkun moda ġdida li tinxtered mal-każini kollha”. Bħala Bord Editorjali kburin li konna<br />
pijunieri b’din l-inizjattiva tagħna u li naqqaxna dak li wettqu ta’ qabilna darba għal dejjem b’kontribut dirett lejn<br />
ħidmet il-komunità Imqabbija inġenerali.<br />
BORD EDITORJALI<br />
199
VRT + Wheel Alignment<br />
For all types of<br />
Cars, Trucks, Vans and Buses<br />
Siggiewi Vehicle SerViceS<br />
Siġġiewi<br />
Contact Victor Attard<br />
on 99498736, 21466111<br />
G. Camilleri<br />
Petrol Station<br />
CAR SERVICING<br />
WHEEL BALANCING<br />
CAR ACCESSORIES<br />
CRASH HELMETS<br />
PUNCTURE REPAIRS<br />
CAR BATTERIES<br />
MOUNTAIN BIKES<br />
OILS & FILTERS<br />
Car Wash 24 hrs<br />
TEL: 2164 1647, 2164 7235
Minkejja dan iż-żmien kollu<br />
Il-VERITÀ MA TIĠI PRESKRITTA QATT!<br />
Ta’ kull sena, f’din il-pubblikazzjoni annwali<br />
li hija l-leħen uffiċjali tas-Soċjetà; qed inġibu<br />
għall-attenzjoni tal-qarrejja u l-pubbliku Malti<br />
u Għawdxi inġenerali referenza għad-diversi<br />
artikli u stqarrijiet li ġew mitbugħa f’edizzjonijiet<br />
preċedenti tal-ktejjeb. Minkejja tant u tant snin,<br />
sal-ġurnata tal-lum għadu ħadd qatt ma ċaħad<br />
sentenza waħda minn dak li aħna elenkajna tul<br />
is-snin; jiġifieri: li l-Unur ingħata lill-Imqabba<br />
u mhux lill-Banda Re Ġorġ V u/jew lis-Soċjetà<br />
Santa Marija. Nibqgħu nisħqu lis-Sindku ta’ dak<br />
iż-żmien, is-Sur Emmanuel Buttigieg, kien tela’<br />
Ferrara u kien lilu, fil-kariga tiegħu bħala s-Sindku<br />
tal-Imqabba, li ngħata l-ġieħ u li kellu kull obbligu<br />
mhux biss li jgħaddi r-rigal li ngħata lill-Kunsill;<br />
iżda fuq kollox li jkun responsabbli u bl-onestà<br />
u l-integreta kollha, jgħid il-verità tal-fatti kif<br />
ġraw; mhux lanqas biss avża lil sħabu l-kunsilliera<br />
b’dak li għamel; tant li għal-laqgħa tal-Kunsill<br />
kien avża li se jkun skużat! Dan huwa biss “the<br />
tip of the iceberg”. La qatt ma kellna ċaħda jew<br />
imqar kjarifikazzjoni tenibbli tal-fatti kif ġraw, ta’<br />
bilfors allura jibqa’ dejjem jidher id-dubju ta’ min<br />
jaf kemm għad hemm affarijiet li għad iridu jaraw<br />
id-dawl!<br />
Il-punt kardinali kien, għadu u jibqa’ li sew fuq<br />
iċ-ċertifikat kif ukoll fuq il-plakka isem raħalna<br />
BISS hemm imniżżel u mkien m’hemm l-ebda<br />
indikazzjoni ta’ isem is-Soċjetà Santa Marija<br />
jew il-Banda Re Ġorġ V. Kien hemm diversi<br />
argumenti oħra li aħna elenkajna tul is-snin fosthom<br />
kemm kienu l-fondi li ngħataw u fejn marru, lil<br />
min kienu indirizzati u jekk dawn kellhomx jidħlu<br />
fil-kotba tal-Kunsill Lokali Mqabba. Waħda millakbar<br />
mistoqsijiet tibqa’ kif setgħat l-Imqabba<br />
tingħata l-“Etoile d’Or du Jumelage” meta qatt ma<br />
kienet uffiċjalment ġemellata ma’ Ascoli Piċeno?!<br />
Il-lista ta’ mistoqsijiet bla tweġiba hija twila u<br />
vasta u sal-lum għadhom mistoqsijiet miftuħa u<br />
kullħadd jistenna risposta. Appell miftuħ intennu<br />
f’din il-pubblikazzjoni lill-awtoritajiet kollha<br />
kompetenti biex janalizzaw u jiskrutinizzaw dak<br />
li aħna tul is-snin sostnejna fid-diversi artikli<br />
miktuba hawn taħt imniżżla għar-referenza.<br />
• Sena 2015 Paġna 135<br />
• Sena 2014 Paġna 169<br />
• Sena 2013 Paġna 159<br />
• Sena 2012 Paġna 145<br />
• Sena 2011 Paġna 145<br />
• Sena 2010 Paġna 125<br />
• Sena 2009 Paġna 117<br />
• Sena 2008 Paġni 161/163<br />
• Sena 2007 Paġni 129/135<br />
• Sena 2006 Paġni 103/107<br />
• Sena 2005 Paġni 88/91<br />
• Sena 2004 Paġni 107/109<br />
• Sena 2003 Paġni 91/93<br />
• Sena 2001 Paġni 84/85<br />
• Sena 2000 Paġni 117/119<br />
Min-naħa tagħna, bħala Kumitat<br />
Amministrattiv, bir-responsabbiltà kollha dwar<br />
din il-pubblikazzjoni nsostnu dak miktub u flistess<br />
waqt ntennu b’mod pubbliku; li jekk jiġi<br />
ppruvat mod ieħor, bl-onestà kollha nippubblikaw<br />
fuq din l-istess publikazzjoni li sena wara sena<br />
semmajna leħinna, il-korrezjoni li jkun hemm<br />
bżonn. Iżda fin-nuqqas ta’ dan nibqgħu nisħqu<br />
fuq il-pożizzjoni tagħna. Mistoqsijiet hemm<br />
kemm trid iżda tweġibiet xejn! Saru diversi sforzi<br />
sabiex dan l-att jiġi legalizzat. Iżda, minkejja<br />
kull sforz, wara dawn is-snin kollha, wara tant u<br />
tant mistoqsijiet mhux inwieġba, bilfors għalhekk<br />
ikollna nikkonkludu li s-skiet huwa konferma<br />
tal-mistoqsijiet. Nemmnu għalhekk li għad jiġi<br />
żmien li xi ħadd fl-Awtorità jagħti d-dawl lil dawn<br />
l-artikli (li dehru f’edizjonijiet preċedenti ta’ dan<br />
il-ktejjeb skont kif referut aktar qabel f’dan l-istess<br />
artiklu u li jinsabu arkivjati saħansitra f’diversi<br />
libreriji pubbliċi) u l-verità toħroġ li finalment<br />
dak li hu tal-Imqabba jintradd lura lill-Imqabbin!<br />
Iżda l-Istorja ma jmeriha ħadd: Żgur li f’din ilkwistjoni,<br />
iż-żmien qed jurina li s-skiet mhux<br />
risposta imma konferma! Għal sena oħra inħallu<br />
f’idejn l-intelligenza tal-qarrejja sabiex jagħmlu<br />
l-ġudizzju tagħhom!<br />
IL-KUMITAT AMMINISTRATTIV<br />
201
L-ARĊISQOF EMERITU ĠUŻEPPI MERCIECA (1928 - <strong>2016</strong>)<br />
Fl-għodwa tat-Tnejn 21 ta’ Marzu <strong>2016</strong>, tħabbret ilmewt<br />
ta’ Mons. Ġużeppi Mercieca, Arċisqof Emeritu<br />
ta’ Malta. Kien l-Arċisqof tal-Arċidjoċesi ta’ Malta<br />
bejn l-1976 u l-2006. Huwa kienet it-tielet Għawdxi<br />
f’din il-kariga.<br />
Mons. Mercieca twieled ir-Rabat Għawdex fil-<br />
11 ta’ Novembru 1928. Studja fis Seminarju ta’<br />
Għawdex, wara kompla l istudji tiegħu fil-Collegia<br />
Capranica f’Ruma u ġie ordnat saċerdot fit 8 ta’<br />
Marzu 1952 ġewwa l-Bażilka ta’ San Ġorġ, fl-istess<br />
Rabat, Għawdex. Huwa ġab il-lawrija ta’ avukat.<br />
L-Isqof t’Għawdex, Ġużeppi Pace xtaqu bħala<br />
s-suċċessur tiegħu. Bejn l 1959 u l 1969 kien Rettur<br />
tas Seminarju ta’ Għawdex, sakemm fl 1969 ġie<br />
nominat imħallef tas Sacra Romana Rota. Huwa kien<br />
ukoll konsultur tal Kongregazzjoni tas Sagramenti u<br />
tal Kongregazzjoni għad Duttrina tal Fidi.<br />
Fis 27 ta’ Lulju 1974, issejjaħ Malta u ġie nominat<br />
awżiljarju ta’ Mons. Michael Gonzi u ordnat isqof<br />
titulari ta’ Gemelle fin Numidja fid 29 ta’ Settembru<br />
tal istess sena. Dak iż-żmien Monsinjur Mercieca ma<br />
tantx kien magħruf f’Malta. Il-konsagrazzjoni saret<br />
mill-Arċisqof Mikiel Gonzi, Mons. Nikol Cauchi u<br />
Mons.Francesco Ricceri.<br />
Għamel sentejn Vigarju Ġenerali sakemm ġie<br />
nnominat Arċisqof ta’ Malta fid 29 ta’ Novembru<br />
1976. Meta Monsinjur Mercieca ltaqa’ mal-Papa<br />
Pawlu VI meta nħatar isqof, il-Papa ra li Mons.<br />
Mercieca ma kellux salib, u qal lill-assistenti tiegħu<br />
jġibulu wieħed. Il-Papa dak il-ħin qallu “Salib forsi<br />
m’għandekx, imma salib xi ġġorr meta tkun Arċisqof<br />
ta’ Malta se jkollok.”<br />
Ħa l pussess ta’ Arċisqof fit 12 ta’ Diċembru 1976,<br />
u għażel bħala motto tiegħu “Ilkoll aħwa fi Kristu”, li<br />
kienet il-missjoni li fdalu l-Papa, jiġifieri li jgħaqqad<br />
lill-poplu Malti wara s-snin turbulenti tal-kwistjoni<br />
politiko-reliġjuża tas-snin sittin. L-Arċisqof Mercieca<br />
daħħal riformi fl-amministrazzjoni tal-Kurja fosthom<br />
li l-qassisin jibdew jitħallsu flok ma jiddependu millelemożina<br />
tal-quddies.<br />
Mons. Mercieca kien innominat konsultur tas<br />
Sacra Romana Rota fl 1992 u aktar tard imħallef fis<br />
Segnatura Apostolica. Huwa ħadem biex il-Knisja<br />
jkollha stazzjoni tar-radju, l-RTK fl-1992.<br />
Fit-2 ta’ Diċembru 2006, spiċċa minn Arċisqof<br />
wara li Papa Benedittu VI ħatar lil Mons. Pawlu<br />
L-aħħar żjara ta’ Mons . Ġużeppi Mercieca fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong><br />
tal-Madonna tal-Ġilju: Il-Ħadd 15 ta’ Ġunju 2013.<br />
Cremona bħala Arċisqof. Tliet snin qabel, fil 11 ta’<br />
Novembru 2003, Mons. Mercieca, kien offra lill<br />
Qdusija Tiegħu l Papa r riżenja tiegħu minn Arċisqof<br />
ta’ Malta, skont kif titlob il liġi tal Knisja dwar l<br />
Isqfijiet Djoċesani li jilħqu l età ta’ 75 sena. Jingħad<br />
li kemm-il darba kien offrut it-titlu ta’ Kardinal iżda<br />
hu ma aċċettahx.<br />
Fl-2014 ħarġet il-bijografija ta’ Monsinjur<br />
Mercieca, ‘Ilkoll Aħwa fi Kristu’, miktub minn<br />
Charles Buttigieg. li għal bosta snin segwa mill-qrib<br />
il-ħidma pastorali ta’ Mons. Ġużeppi Mercieca. Ilktieb<br />
ikopri l-esperjenza ta’ Mons Mercieca sa minn<br />
ċkunitu għal matul is-snin, fosthom, in-negozjati bejn<br />
il-Knisja u l-Istat f’Malta, iż-żjarat tal-Papa Ġwanni<br />
Pawlu II f’Malta u l-beatifikazzjoni ta’ tliet qaddisin<br />
Maltin. Fl-istess żmien, saħħet Mercieca kienet diġà<br />
bdiet tmur lura u ma setax jattendi għall-pussess tal-<br />
Arċisqof Charles Scicluna fi Frar tal-2015.<br />
F’Ħadd il-Palm, l-20 ta’ Marzu <strong>2016</strong>, ġie<br />
rrappurtat li kien jinsab f’qagħda kritika. Tant li<br />
202
L-Ecc. Tiegħu Mons. Ġużeppi Mercieca fil-ftuħ uffiċjali tal-Festi Interni tal-Madonna tal-Ġilju fis-Sena Ċentinarja b’Quddiesa ta’ Radd il-Ħajr<br />
fil-Knisja Parrokkjali tal-Imqabba u wara kien l-ewwel persuna distinta li żaret l-binja l-ġdida tas-sede tas-Soċjetà: Il-Ħadd 5 ta’ Ġunju 2011.<br />
l-Ħadd filgħaxija, l-Arċisqof Charles Scicluna<br />
għamel appell għat-talb għall-Arċisqof Emeritu<br />
Ġużeppi Mercieca, hekk kif kien “qed iħejji għall-<br />
Vjaġġ Qaddis lejn id-Dar tal-Missier.”<br />
Mons. Mercieca miet l-għada Tnejn fil-21 ta’<br />
Marzu <strong>2016</strong> fiż-Żejtun għall-ħabta tas-7.20am, fletà<br />
ta’ 87 sena. Fl-aħħar mumenti tiegħu huwa kien<br />
imdawwar mill-Arċisqof Charles J. Scicluna, l-Isqof<br />
Mario Grech u l-Arċisqof Emeritu Pawlu Cremona.<br />
Kien l-Arċisqof Charles Scicluna li ħabbar li<br />
l-Arċisqof Mercieca għadda għall-ħajja ta’ dejjem.<br />
Anke Monsinjur Mario Grech, l-Isqof ta’ Għawdex,<br />
sellem il-memorja ta’ Monsinjur Mercieca “iben<br />
distint” tad-Djoċesi Għawdxija. L-Arċisqof Scicluna<br />
ħabbar il-mewt tiegħu fuq Twitter.<br />
Il-President ta’ Malta, Marie Louise Coleiro<br />
Preca, il-Prim Ministru Joseph Muscat, u l-Kap<br />
tal-Oppożizzjoni Simon Busuttil, ilkoll esprimew<br />
id-dieqa tagħhom fuq Twitter. Il-Papa Franġisku<br />
rringrazzja lil Alla għas-servizz twil u devot li<br />
l-Arċisqof Emeritu Mons. Ġużeppi Mercieca ta lill-<br />
Knisja: “Nirringrazzja lil Alla għas-servizz devot<br />
ta’ Mons. Ġużeppi Mercieca” Il-komunikat li nqara<br />
fi tmiem il-quddiesa tal-funeral ta’ Mons. Mercieca,<br />
intbagħat mis-Segretarju tal-Istat tal-Vatikan, il-<br />
Kardinal Pietro Parolin lill-Arċisqof Charles<br />
Scicluna. Permezz tiegħu, il-Papa Franġisku bagħat<br />
il-kondoljanzi tiegħu lill-Arċisqof Scicluna u lillmembri<br />
tal-kleru hekk kif inġabru għaċ-ċerimonja<br />
tal-funeral. Il-Papa ta wkoll il-Barka Appostolika<br />
tiegħu lill-qraba u lill-ħbieb tal-Arċisqof Emeritu,<br />
bħala sinjal ta’ paċi u konsulazzjoni.<br />
Fi tweet, il-Prim Ministru Dr. Joseph Muscat<br />
qal li Monsinjur Mercieca mexxa l-Knisja fi<br />
żmien delikat ħafna u ddeskrivih bħala “bennej<br />
tal-pontijiet fis-soċjetà.” Min-naħa tiegħu, il-Kap<br />
tal-Oppożizzjoni, Dr. Simon Busuttil qal li jinsab<br />
imnikket bl-aħbar filwaqt li ddeskriva lill-Arċisqof<br />
Ritratt li jeħodna lura 21 sena (1995) waqt preżentazzjoni<br />
tal-poster uffiċjali mniedi fl-okkażjoni tal-Ġublew tad-Deheb<br />
mit-twaqqif tal-Banda Lily.<br />
Mercieca bħala “mexxej għaqli fi żmien diffiċli<br />
għall-Knisja f’Malta”. Il-funeral sar nhar l-Erbgħa<br />
23 ta’ Marzu <strong>2016</strong> fil-Kon-Katidral ta’ San Ġwann,<br />
il-Belt Valletta, u ndifen fil-Katidral ta’ San Pawl,<br />
l-Imdina.<br />
Is-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju tfakkar<br />
il-memorja ta’ Mons. Mercieca u tibqa’ tgħożż<br />
is-sehem tiegħu f’diversi okkażjonijiet distinti,<br />
ewlenija fosthom il-ftuħ uffiċjali tal-Festi Interni tal-<br />
Madonna tal-Ġilju fis-Sena Ċentinarja, fejn il-Ħadd<br />
5 ta’ Ġunju 2011, tajna bidu għal-Festi speċjali li<br />
kkommemoraw il-100 sena mit-twaqqif tas-Soċjetà<br />
b’quddiesa ta’ Radd il-Ħajr fil-Knisja Parrokjali<br />
tal-Imqabba li ġiet ikkonċelebrata mill-Eċċ. Tiegħu<br />
l-Arċisqof Emeritu Mons. Gużeppi Mercieca. Wara<br />
l-konċelebrazzjoni fil-Knisja nkitbet paġna oħra<br />
storika hekk kif kien hu l-ewwel persuna distinta li<br />
żar il-bini l-ġdid tas-Sede tas-Soċjetà li kienet għadha<br />
kemm tlestiet mir-rikostruzzjoni tagħha. L-aħħar<br />
żjara tiegħu fl-okkażjoni tal-<strong>Festa</strong> tal-Madonna tal-<br />
Ġilju kien proprju tliet snin ilu, f’Jum il-<strong>Festa</strong>, il-<br />
Ħadd 15 ta’ Ġunju 2013.<br />
203
JEREMY BOISSEVAIN (1928 - 2015)<br />
Sa minn tfuliti kont miġbud lejn ir-riċerka l-aktar<br />
dik marbuta ma’ ritwali tal-festi. Għalhekk ma setax<br />
jonqos li mal-ewwel opportunità li kelli qrajt il-kitbiet<br />
tal-Antroplogu Olandiż Jeremy Boissevain. Fost<br />
l-aktar xogħlijiet magħrufa tiegħu hemm Ħal Farrug:<br />
A Village in Malta li hu kiteb dwar l-esperjenza tiegħu<br />
f’Ħal Kirkop bejn Lulju 1960 u Settembru 1961. Ktieb<br />
ieħor ta’ importanza hu Saints and Fireworks: Relgion<br />
and Politics in Rural Malta li analiżża ħafna millkaratteristiċi<br />
tal-festi Maltin. Hu kiteb diversi xogħlijiet<br />
oħra bħal Coping with Tourism: European Reactions to<br />
Mass Tourism u ħadem f’diversi pajjiżi li fihom kollha<br />
studja l-antropoloġija tan-nies tal-post. Il-kitbiet tiegħu<br />
servewni ta’ pilastru ma’ xiex inserraħ diversi argumenti<br />
tiegħi fl-istudji fuq l-istess linja.<br />
Dispjaċir li għandi hu li domt ferm ma nsir naf lil din il-persuna li mhux biss kien akkademiku ta’ stoffa imma<br />
L-awtur ta’ din it-tislima flimkien ma’ Jeremy Boissevain<br />
fl-Ajruport ta’ Malta fl-1 t’April 2003.<br />
persuna li tieħu gost tkun fil-kumpanija tiegħu. Hemm differenza kbira li tkun taf persuna minn kitbietha milli<br />
direttament. L-ewwel darba li ltqajt ma’ Jeremy Boissevain kien fl-eżami tat-teżi tiegħi bl-isem Socio-Political<br />
and Economic Aspects in the History of Religious <strong>Festa</strong> Groups in Malta 1890-1940 li lestejt fl-1998 taħt iddirezzjoni<br />
tal-Professur Henry Frendo fid-Dipartiment tal-Istorja tal-Università ta’ Malta. Kif kull min għamel<br />
viva jaf, ma tkunx xi esperjenza fuq kikkra kafé u jkollok ċertu tensjoni. Dan kien fil-15 t’Ottubru 1998 fil-ħamsa<br />
ta’ filgħaxija u għall-ewwel darba ammirajt kemm Jeremy Boissevain kien akkademiku ta’ stoffa imma umli. Kif<br />
jaf kull min studja din il-linja, fil-konklużjonijiet tiegħu Boissevain jagħfas ferm fuq ir-rwol tal-Gvern Kolonjali<br />
bħala raġuni għad-diviżjonijiet bejn il-każini u l-mod kif l-Ingliżi mbuttaw l-istess qasmiet biex jirrenjaw b’mod<br />
aktar liberu. Fit-teżi tiegħi, enfasizzajt dimensjoni pjuttost differenti – dik li dawn il-qasmiet kienu diġà jinħassu<br />
bejn il-fratellanzi ħafna qabel – jekk illum fl-Imqabba għandna l-blu u l-aħmar fil-festi dan ġej mir-rivalità talfratellanzi<br />
u mhux tal-każini. Semmejt diversi każi ċari bħar-rivalità li kienet tinħass diġà meta waslet l-istatwa<br />
tal-Ġilju fl-Imqabba fl-1876 – dan kien tletin sena qabel il-qasma tal-każini kif nafuha llum. Li impressjonani<br />
kien il-mod miftuħ kif Boissevain laqa’ dawn l-ideat. Niftakar il-kliem tiegħu li għadu jtambar f’widnejja sallum<br />
“you worked with different methods and on a different time frame and since your methodology is well<br />
documented the whole argument is very valid.” Dan peress li l-metodu tiegħi kien wieħed minn dokumentazzjoni<br />
storika ffukat fuq il-perjodu 1890-1940 filwaqt li hu ħadem b’metodu antropoloġiku fuq is-snin sittin. Tajjeb<br />
wieħed ifakkar li fl-1935 kien hemm il-Konċilju Reġjonali u eżatt wara t-Tieni Gwerra Dinjija. Dawn iż-żewġ<br />
Jeremy Boissevain qed jiddawwar minn Christopher Briffa malkostruzzjoni<br />
tal-każin tal-Ġilju meta żar flimkien ma’ martu Inga<br />
fl-10 ta’ Novembru 2011.<br />
Il-kelliema waqt is-Seminar: mix-xellug: Charles J. Farrugia;<br />
Christine M. Cassar, Dr Vicki Ann Cremona u l-Professur Jeremy<br />
Boissevain.<br />
204
avvenimenti biddlu għal kollox is-soċjetà Maltija fejn<br />
jidħlu l-festi, b’mod speċjali dawk meqjusa mill-Kurja<br />
bħala sekondarji.<br />
Minn dakinhar, bdiet ħbiberija u nibet rispett<br />
reċiproku. Lejn l-aħħar ta’ Mejju 2003 kien Malta u<br />
ltqajna kif ukoll wassalt lilu u lil martu Inga l-ajruport<br />
ta’ Malta. Martu Inga kienet element importanti fissuċċess<br />
tiegħu. Dejjem bit-tbissima u tassorbi miegħu<br />
l-kultura Maltija, il-lingwa (li tajjeb ngħidu li Jeremy<br />
irnexxielu jibda jifhem sew) u l-intriċċi tal-ħajja<br />
Maltija. Irrakkontali diversi stejjer dwar il-kuntatti<br />
tiegħu ma’ diversi personaġġi Maltin fosthom irrelazzjoni<br />
fil-qrib li kellu mal-Prim Ministru Mintoff.<br />
Tifkira fil-ġebla Imqabbija lill-kelliema fis-seminar fosthom Boissevain.<br />
Kienu kollha aneddoti sbieħ aktar u aktar meta tismagħhom minn ras il-għajn. Jekk wieħed irid iduq ftit minn<br />
dawn il-ħsus tajjeb li jaqra n-novella li ppubblikat martu Inga wara mewtu bl-isem ta’ A Maltese Marriage.<br />
Kien frott ukoll ta’ din il-ħbiberija li stedint lil Professur Boissevain biex ikun kelliemi fis-Seminar bl-isem ‘Il-<br />
Festi: Kultura u Identità’ li sar fil-31 ta’ Marzu 2011 fil-Montekristo Estates f’Ħal Farruġ. Dakinhar hu ttratta t-tema<br />
ta’ ‘<strong>Festa</strong> Saints and Fireworks: Ħarsa fuq medda ta’ snin 1960-2010.’ Fuq insistenza tiegħu qara l-istudju bil-Malti.<br />
Ir-rabta ta’ Jeremy Boissevain ma’ Malta ġiet inkurunata permezz tal-għoti ta’ dottorat Honoris Causa fil-<br />
Letteratura mill-Università ta’ Malta fil-21 ta’ Novembru 2014. Donnu d-destin ried li ma jħallix il-kontribut<br />
ta’ dan il-bniedem lill-ħajja akkademika Maltija kif ukoll dik tal-festi Maltin tgħaddi bla rikonoxximent uffiċjali.<br />
Hu ħalla din id-dinja ħabta u sabta fis-26 ta’ Ġunju 2015. B’dawn il-kelmtejn is-Soċjetà Mużikali Madonna tal-<br />
Ġilju ħasbet li ssellimlu u jiena wkoll personalment nirreġistra bil-kitba l-unur li kelli nsir naf u nikkollabora ma’<br />
dan l-istudjuż tal-ħajja Maltija.<br />
CHARLES J. FARRUGIA<br />
BA(Hons), PG. Dip. Rec. Mgmt. (N’Castle), MA(Melit), MA(Lond)<br />
BRIAN & JAMES GREEN<br />
Funeral service<br />
Irrikorru<br />
30, Main Street, Ûurrieq Tel: 2164 2738<br />
Rustica, Massabielle Street, Qrendi Tel: 2164 2508 – 9949 7959<br />
“Green”, St. Catherine Street, Qrendi Tel: 2164 7791 – 9949 4880<br />
205
Rendikont taċ-Ċelebrazzjonijiet fil-Knisja - 2015<br />
Dħul<br />
Bilanċ <strong>Festa</strong> 2015 €145<br />
Ġabra ħruġ min-niċċa u dħul tal-vara €500<br />
Ġabra bl-envelopes €1,910<br />
Ġabra mill-Knisja fil-quddies tal-Ħadd €410<br />
Kaxxa quddiem il-vara €83<br />
Total €3,048<br />
Ħruġ<br />
Orkestra u Kor €1,362<br />
Pesmess tal-mużika (Familja Camilleri) €60<br />
Organista u vuċijiet €150<br />
Predikatur Paniġierku €80<br />
Predikatur Tridu €70<br />
Ċerimonjier €60<br />
Qniepen €150<br />
Kappisti u Salib €65<br />
Fratelli €160<br />
Fjuri €198<br />
Saċerdoti, qrar u purċissjoni €190<br />
Abbatini €60<br />
Total €2,605<br />
Bilanċ €443<br />
Ringrazzjament<br />
Il-President flimkien mal-membri kollha tal-Kumitat Amministrattiv<br />
jixtiequ jieħdu din l-opportunità sabiex MILL-QALB JIRRINGRAZZJAW<br />
lis-soċi, partitarji, sostenituri u benefatturi kollha<br />
tal-appoġġ kontinwu tul is-sena li għaddiet.<br />
Bis-sehem sħiħ ta’ kulħadd, is-Soċjetà setgħet tibqa’ miexja<br />
’l quddiem u torganizza l-<strong>Festa</strong> tant għażiża tal-Madonna tal-Ġilju.<br />
Żgur li l-akbar ħajr idur lejn Alla l-Imbierek u l-Madonna li tul is-sena<br />
jħarsuna u jagħtuna s-saħħa li mmexxu mill-aħjar li nistgħu din is-Soċjetà.<br />
F’dan il-ktejjeb nixtiequ wkoll li nfakkru u nitolbu<br />
għall-Fratelli tal-Konfraternità tal-Immakulata Kunċizzjoni kif ukoll soċi, partitarji,<br />
bandisti, benefatturi, dilettanti tan-nar u ammiraturi li ħallewna<br />
matul it-tnax-il xahar li għaddew.<br />
Agħtihom Mulej il-mistrieħ ta’ dejjem.<br />
207
MIN IRREKLAMA F’DIN IL-PUBBLIKAZZJONI<br />
3M Take Away..................................16<br />
4JM Autoparts.................................154<br />
A&A Stone & Interiors.....................46<br />
AFDA Alluminuim Works..............138<br />
AIM Fitness.................................... 114<br />
Albion VRT Station..........................74<br />
Alessio’s Old Cottage.......................32<br />
All N’ 1...........................................138<br />
All Sec.............................................174<br />
Andrew Vassallo Ltd.........................16<br />
Antalja Kebab.................................188<br />
Arti Genjali - Ta’ Skutu...................191<br />
ATCS Consulting...... Qoxra (quddiem)<br />
Baldacchino Brothers........................26<br />
Banif Bank........................................96<br />
Beauty Lab........................................34<br />
Bimbi Baby Shop..............................62<br />
Bitmac Ltd......................................104<br />
Blue Creek Restaurant......................42<br />
Body Bliss Beauty Clinic................164<br />
BOV Bank...........................................7<br />
Brian & James Green<br />
Funeral Service...............................205<br />
Bronja Autoparts.............................134<br />
Browns Malta..................................192<br />
C & G Hardware Store........................4<br />
C. Chircop Ltd. ................................44<br />
Callus Garden Centre......................170<br />
Camilleri Patrick<br />
Marble & Granite............................136<br />
Carabott Jewellers.............................84<br />
Cassar Florist....................................34<br />
Charles Motor Service (Ta’ Ċelest)...94<br />
Charlie it-Tirxa................................206<br />
Cini Marbles....................Qoxra (wara)<br />
Coleiro Fish Shop...........................194<br />
CTronics.......................................... 118<br />
Daily Needs.......................................18<br />
Daves Supermarket.........................120<br />
De Robertis Restaurant...................120<br />
Debbie’s Baby Centre.......................72<br />
Dee’s Pizzeria & Takeaway............ 116<br />
Demsey Alumium...........................154<br />
Demsweet Garage.............................48<br />
Denfar Concrete Supplies Ltd.........136<br />
Di Rocco Trading Ltd.......................18<br />
Die Ecke Stationary........................ 118<br />
Diva Health & Beauty Centre...........80<br />
Dolceria Croce Bonaci......................38<br />
Domini Cini Makeup Artist..............50<br />
Dr Lorraine Zammit<br />
Notary Public..................................154<br />
E. Santillo Video Photo Studio.......140<br />
E. Theuma & Company Ltd............192<br />
Edwin’s Ironmongery........................70<br />
EGM Psaila.......................................50<br />
El Paradiso Restaurant.................... 112<br />
Elbros................................................78<br />
Enchante’ Restaurant........................66<br />
ESS..................................................132<br />
Etienne Garage..................................54<br />
F1 Chayenne....................................30<br />
Fantasy Flowers................................80<br />
Filder Market..................................156<br />
Fitness Planet Health & Leisure.....130<br />
Frame Maker.......................................9<br />
Fresh & Clean<br />
Laundry & Dryclean.........................32<br />
G. Camilleri Petrol Station..............200<br />
Gasan Mamo Insurance...................158<br />
Glad Enterprises Ltd.......................134<br />
Glitter Glamour Nail Bar................172<br />
Gold Lady Jewellery.......................166<br />
Golden Point Discount Store..........100<br />
Gomez Blanco Bros..........................56<br />
Gottfried Catania Photography.......142<br />
Hair Couture Salon...........................52<br />
HDI Garage.....................................152<br />
Healthy Panrty Food Shop..............174<br />
Home Star Sofas.............................152<br />
Horace Enterprises..........................198<br />
HSBC Bank.....................................106<br />
Ivan’s Garage..................................194<br />
J. Brownrigg Boutique....................102<br />
J. Grech Woodworks.........................44<br />
Jesmond Mizzi<br />
Financial Advisors..............................2<br />
JJ Supermarket..................................98<br />
JMA Aluminium.............................106<br />
Joanne’s Unisex Hairstylist...............30<br />
Joe Sciberras<br />
General Maintenance......................162<br />
John’s Butcher.................................200<br />
Joseph Darmanin<br />
Wrought Iron Works........................172<br />
Julio & Charles Sacco.........................4<br />
Kencar Co. Ltd................................128<br />
Kevin’s Interiors..............................144<br />
K-Optics Optical Centres................122<br />
Kristianne Stationery........................82<br />
La Principessa Pastizzeria...............195<br />
Liliana Camilleri<br />
Beauty Therapist............................. 112<br />
Lorraine’s Beauty Clinic...................26<br />
Lux Nails...........................................68<br />
Magic Clean....................................178<br />
Magri Butcher.................................162<br />
Makaw Ltd......................................128<br />
Mallia Petrol Station Ltd.................102<br />
Mangion Bros Zurrieq Ltd..............126<br />
Mapfre Middlesea - Carmen Lia.......46<br />
Marco Pupming Station....................34<br />
Mario Service Station.....................178<br />
Mathematics Private Tuition...........180<br />
Matthew Abdilla- Bartender...........186<br />
Maxman Pastizzeria........................170<br />
Maypole............................................88<br />
Mazini Autoparts & Accessories.....142<br />
Melita Aquamed..............................168<br />
Mifsud Lifters.................................180<br />
Mobiltech VRT Station.....................94<br />
Motor Tests Services Ltd................182<br />
Movieland.........................................32<br />
MRCD...............................................13<br />
MZ Investment Services.....................6<br />
Nick’s Agriculture..........................168<br />
Olimpus Music................................100<br />
Patrick Cellars Wines & Spirits......176<br />
Paul & Mark Super Market.............126<br />
Pet Care.............................................54<br />
Pineapple Take Away......................136<br />
Pinkishline........................................86<br />
Polidano Group...................................8<br />
Polyplumb - Tahabel Ltd.................198<br />
Portelli & Brincat............................182<br />
Pretty Woman..................................186<br />
Privat Sekondarja............................206<br />
Private Tuition - M. Debattista.........84<br />
Qrendi Bocci Club.......................... 110<br />
Ray’s Hardware Ltd..........................88<br />
RDT Tile Laying...............................62<br />
Reborn Bar .....................................144<br />
Remissa Sports Bar...........................64<br />
Reno Farrugia Funeral Service.........40<br />
Reviv Estetik...................................124<br />
Roderick Cachia..............................190<br />
Ruben’s Garage............................... 114<br />
Scicluna Florist Garden Centre.......122<br />
Seabreeze Hotel................................54<br />
Shapes Junior..................................108<br />
Shoe Lane Footware & Fashion......196<br />
Shoez Footware.................................68<br />
Shoushine Footware &<br />
iShine Cleaning.................................98<br />
Sicut Lilium......................................40<br />
Sierra Stationery & Book Shop.........24<br />
Siggiewi Vehicle Services...............200<br />
Skip Hire - Leli Camilleri...............156<br />
Sphinx Pastizzeria...........................196<br />
St. Peter’s Ironmomgery...................26<br />
Stained Creations............................130<br />
Starting Point.................................. 114<br />
Step In Restuarant - Bar - Lounge..186<br />
Stephan Zrinzo Azzopardi...............184<br />
Sunsera - Gutz...................................64<br />
Super S. Ironmongery....................108<br />
Swan Laundry & Dry Cleaning........20<br />
Ta’ Frida Pet & Garden.....................14<br />
Ta’ Rita Lapsi View...........................48<br />
Ta’ Victor Restaurant.........................70<br />
Take-Off Bar & Restaurant ...........108<br />
<strong>Tal</strong>-Bazzi...........................................36<br />
<strong>Tal</strong>-Begig Bar & restaurant.............194<br />
<strong>Tal</strong>-Paradise Gas Suppliers...............86<br />
<strong>Tal</strong>-Paradise Wholesalers of Wines.124<br />
Tar-Robba Recycling Centre.............10<br />
Teddies Childcare Centre..................84<br />
Terminus Bar...................................140<br />
The Convenence Shop....................104<br />
The Core Beauty & Wellbeing..........56<br />
The Fruit Shop..................................12<br />
Toni Bezzina...................................190<br />
Tower Ironmongery..........................68<br />
Triple A.............................................52<br />
Trocadero Pastizzeria......................152<br />
Unistyler Hair Salon.........................17<br />
Uskin Ltd........................................199<br />
Venmar Total Pest Control...............72<br />
Victoria Insurance Agency Ltd.......132<br />
Vierge Hair Salon..............................66<br />
Viper Garage.....................................66<br />
Viri’s .................................................12<br />
Xarolla Dental Clinic...................... 110<br />
ZahraTrading & Properties Ltd.......166<br />
Zneiber Confectionery......................36<br />
Nirringrazzjaw lil dawk kollha li taw is-sehem tagħhom fil-ġbir tar-reklami, kif ukoll lil kull min għoġbu jirreklama f’din il-pubblikazzjoni.<br />
Nappellaw lill-qarrejja sabiex jagħmlu użu mill-prodotti u s-servizzi reklamati.
Change language