Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
NUMER SPECJALNY / <strong>SPECIAL</strong> <strong>ISSUE</strong><br />
WWW.ZBIAM.PL<br />
ISSN: 2450-1301<br />
Polish Armed Forces - Polish Defence Industry<br />
<strong>2016</strong><br />
Stand<br />
D44
NUMER SPECJALNY<br />
<strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong><br />
SPIS TREŚCI / TABLE OF CONTENTS<br />
ven Trusted<br />
w.eurofighter.com<br />
WOJSKO I TECHNIKA \ NUMER SPECJALNY / <strong>SPECIAL</strong> <strong>ISSUE</strong> WRZESIEŃ <strong>2016</strong><br />
NUMER SPECJALNY / <strong>SPECIAL</strong> <strong>ISSUE</strong><br />
WWW.ZBIAM.PL<br />
Polish Armed Forces - Polish Defence Industry<br />
<strong>2016</strong><br />
Stand<br />
D44<br />
Demonstrator czołgu Leopard 2PL<br />
Demonstrator of the Leopard 2PL tank<br />
ISSN: 2450-1301<br />
Szanujmy prywatny sektor przemysłu<br />
obronnego / We should respect private<br />
branch of the defence industry<br />
Maciej Szopa................................................... 4<br />
Rok przejściowy / Year of transition<br />
Tadeusz Wróbel............................................10<br />
Premiera rozpoznawczych Rosomaków<br />
/ Premiere of reconnaissance<br />
Rosomaks<br />
Andrzej Kiński................................................21<br />
Modernizacja polskich czołgów Leopard<br />
2A4 / Modernization of Polish Leopard<br />
2A4 tanks<br />
Andrzej Kiński...............................................24<br />
24<br />
63<br />
Przekrój planów WZE S.A. Dziś i jutro na<br />
tle zmieniających się uwarunkowań<br />
/ The strategic plans of WZE Ltd.<br />
Tomorrow and today in the rapidly<br />
changing environment<br />
dr inż. Przemysław Kowalczuk...............63<br />
Bezzałogowce dla Sił Zbrojnych RP<br />
/ UAVs for Polish Armed Forces<br />
Maciej Szopa.................................................66<br />
Nowe śmigłowce dla Sił Zbrojnych RP<br />
/ New helicopters for Polish Armed<br />
Forces<br />
Paweł Bondaryk..........................................72<br />
Comp@n - elastyczny system łączności<br />
/ Comp@n – flexible<br />
communication system<br />
Wojciech Zawadzki......................................30<br />
Redakcja / Editorial Staff:<br />
Redaktor prowadzący / Leading editor:<br />
Maciej Szopa, maciej.szopa@zbiam.pl<br />
Redaktor techniczny / Layout editor: Adam Mojski<br />
Korekta / Correction: Karolina Smoczyńska<br />
Tłumaczenie / Translation: Dorota Aszoff,<br />
Paweł Bondaryk, Michał Fiszer, Anita Kwaterowska,<br />
Kamil Mazurek, Maciej Szopa<br />
Wydawca / Publishing House:<br />
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.<br />
Ul. Anieli Krzywoń 2/155<br />
01-391 Warszawa<br />
office@zbiam.pl<br />
Biuro / Office:<br />
Ul. Bagatela 10/19<br />
00-585 Warszawa<br />
Dział reklamy i marketingu /<br />
Department of advertising and marketing:<br />
Anna Zakrzewska<br />
anna.zakrzewska@zbiam.pl<br />
www.zbiam.pl<br />
Meandry Poprada / Intricacies of Poprad<br />
Andrzej Kiński...............................................32<br />
Hipopotam i Tur V – tegoroczne<br />
propozycje z AMZ Kutno / Hipopotam<br />
and Tur V - this years proposals<br />
from AMZ-Kutno<br />
Maciej Szopa................................................ 40<br />
40<br />
Czas artylerii / Time for artillery<br />
Tadeusz Wróbel...........................................46<br />
Roketsan podsumowuje swoją szeroką<br />
ofertę dla Polski / Roketsan summarizes<br />
its wide offer to Poland<br />
Robert Czulda...............................................56<br />
Rozwój polskich Wojsk Specjalnych<br />
/ The development of Polish<br />
Special Operations Forces<br />
Hubert Królikowski.....................................58<br />
72<br />
Gorący Hasztag „#T129forPoland”<br />
/ Hot and High Hashtag;<br />
“#T129forPoland”.......................................77<br />
M-346 Master - nowy samolot szkolno-<br />
-treningowy dla Sił Powietrznych / The<br />
M-346 Master - new training aircraft for<br />
the Air Force<br />
Paweł Bondaryk......................................... 80<br />
Eurofighter – wyjątkowa platforma<br />
/ Eurofighter – platform of choice....... 86<br />
Czy wreszcie doczekamy się nowych<br />
samolotów dla VIP-ów? / Are we to<br />
finally have new VIP aircraft?<br />
Łukasz Pacholski........................................ 90<br />
Dokąd dryfuje Marynarka Wojenna?<br />
/ Where is the Polish Navy drifting?<br />
Tomasz Grotnik............................................96<br />
96<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 3
SZANUJMY<br />
prywatny sektor<br />
przemysłu obronnego<br />
We should respect private branch<br />
of the defence industry<br />
O kondycji polskiego przemysłu zbrojeniowego i perspektywach jego rozwoju, zarówno jeśli chodzi o eksport, jak i rynek<br />
wewnętrzny oraz działaniach na rzecz jego wsparcia podejmowanych przez Polską Izbę Producentów na Rzecz<br />
Obronności Kraju, z jej prezesem Sławomirem Kułakowskim rozmawia Maciej Szopa. About the condition of the Polish<br />
defence industry and perspectives of its development in domestic and export markets as well as support actions taken<br />
by the Polish Chamber of National Defence Manufacturers, with its president Sławomir Kułakowski discuss Maciej<br />
Szopa.<br />
Co się wydarzyło w ostatnim roku, jeśli chodzi o działalność Polskiej<br />
Izby Producentów na Rzecz Obronności Kraju?<br />
Dużo się wydarzyło, przede wszystkim zmienił się rząd, a w związku z tym<br />
także polityka dotycząca przemysłu obronnego. Zmieniło się przede wszystkim<br />
podejście do jego prywatnego sektora. Pojawiły się głosy doradcze w Ministerstwie<br />
Obrony Narodowej mówiące, że firmy prywatne to nie przemysł<br />
polski tylko europejski. Moim zdaniem to wydumane twierdzenie, bardzo<br />
krzywdzące sektor prywatny. Po wielu latach walki o równe prawa firm prywatnych<br />
i państwowych w sferze dostaw obserwujemy dzisiaj duże „skrzywienie”<br />
w kierunku stwarzania preferencji dla sektora państwowego. Jak najbardziej<br />
słusznie kładziony jest nacisk na budowę silnego koncernu<br />
państwowego – Polskiej Grupy Zbrojeniowej, ale wydaje się, że zapomniano<br />
o „drugiej nodze”, bez której silny krajowy potentat w tej branży po prostu nie<br />
powstanie. Sektor prywatny jest bowiem poddostawcą gotowych elementów<br />
albo rozwiązań do produktów finalnych oferowanych przez PGZ. Zatem<br />
What has happened in the previous year regarding Polish Chamber<br />
of National Defence Manufacturers activities?<br />
A lot has happened, first of all the government has changed and this entailed<br />
a change in policy regarding defence industry. Attitude toward private part of<br />
the defence industry has changed. Some voices within the Ministry of National<br />
Defence have shown up, telling that private companies are not part of the<br />
Polish, but rather European industry. In my opinion this is a made up statement,<br />
very harmful for private sector. After many years of struggle for equal<br />
rights of private and state-owned companies in the area of supply, we are<br />
witnessing large “twist” towards creation of preferential treatment of state-<br />
-owned sector. Putting emphasis on a strong state-owned holding – Polish<br />
Armaments Group – is obviously the right direction, but I think that “the second<br />
leg” has been forgotten and without it, creation of a strong national tycoon<br />
will simply not be possible. This is because private sector is a supplier of<br />
subsystems and solutions for the final products offered by the PGZ. Hence, if<br />
4 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
NASAMS<br />
System obrony przeciwlotniczej<br />
• Wdrożony w krajach UE i NATO<br />
• Potwierdzona interoperacyjność z systemami<br />
UE i NATO, w tym z Link 16<br />
• Wykorzystanie rakiet AMRAAM - jeden pocisk, dwa zadania<br />
• Ścisła współpraca z polskim przemysłem obronnym<br />
Kongsberg Defence Sp. z o.o.<br />
kd.poland@kongsberg.com<br />
www.kongsberg.com
jeśli dostawców prywatnych będziemy traktować jako grupę podmiotów<br />
„drugiej kategorii”, osłabi się w ten sposób potencjał Polskiej Grupy Zbrojeniowej,<br />
która będzie w takim razie musiała szukać kooperantów za granicą. Oczywiście,<br />
łatwiej jest kupić od kogoś gotowe rozwiązanie, ale wielkim problemem<br />
eksportowym jest dzisiaj „niesprzedawalność” wielu polskich produktów<br />
z powodu niekorzystnych umów licencyjnych -<br />
bez praw do dalszego eksportu na rynki trzecie.<br />
Dotyczy to nie tylko złożonych produktów, takich<br />
jak np. pociski przeciwpancerne Spike-L, ale także<br />
prostych wyrobów, jak np. amunicji do granatników,<br />
których nie udało się nam sprzedać ostatnio<br />
do Jordanii. Sprzeciwili się temu ...Francuzi, którzy<br />
mieli w nich swoje komponenty.<br />
Mam więc nadzieję, że to nieprzemyślane podejście<br />
się zmieni i że obserwowane obecnie zjawisko<br />
związane jest z brakiem doświadczenia nowej<br />
władzy, tym bardziej że mocno wskazuje się<br />
przecież na potrzebę wzmacniania małych i średnich<br />
przedsiębiorstw tego sektora.<br />
Przy okazji 20. rocznicy powstania PIPnROK<br />
mówił Pan, że jej priorytety będą się zmieniać.<br />
Nacisk na eksport mieliście przenieść<br />
na działalność na rynku krajowym. Czy to się<br />
rzeczywiście dzieje?<br />
Zmierza to właśnie w tym kierunku. Nie zapominamy<br />
bynajmniej o promocji eksportu sektora<br />
obronnego. Nie ma dziś instytucji, która by się tym<br />
zajmowała, staramy się więc robić to najlepiej jak<br />
potrafimy. Uaktywniliśmy się równolegle na rynku<br />
krajowym, przede wszystkim, żeby wzmocnić pozycje<br />
małych i średnich firm prywatnych sektora<br />
obronnego ze względu na ich znaczenie w łańcuchu dostaw. Działanie na<br />
rynku krajowym wymusił na nas też brak środków na promocję eksportu, które<br />
skończyły się w 2014 roku. Poprzedni rząd zabrał te pieniądze, a obecny na<br />
razie tego nie zmienił. Obecnie mówi się wprawdzie, że program promocji<br />
eksportu polskiego przemysłu obronnego ma być reaktywowany w przyszłym<br />
roku i zostanie na ten cel przeznaczonych 15 mln PLN, ale zobaczymy,<br />
czy tak rzeczywiście będzie. Z eksportem jest też inny problem. Chodzi o to,<br />
że nikt za decyzje eksportowe nie chce ponosić odpowiedzialności i wykonać<br />
odpowiednich, pozytywnych działań. Łatwiej jest po prostu zabronić.<br />
Skoro o eksporcie mowa, gościliście niedawno ukraińską<br />
delegację...<br />
Nie tylko ukraińską. Zmieniliśmy trochę strategię. Taniej jest przyjąć delegację<br />
u siebie w kraju niż pojechać tam albo wziąć udział w zagranicznych targach<br />
i wystawach. To korzystne z różnych przyczyn – w Polsce łatwiej jest zorganizować<br />
spotkania z szerokim gronem polskich producentów, jak i umożliwić im<br />
zaprezentowanie swoich wyrobów. Możemy nawet zaprosić ich do naszych<br />
zakładów i pochwalić się nowoczesnymi liniami produkcyjnymi. Co do Ukrainy,<br />
to regularne wizyty ich delegacji są przejawem realizacji pewnej strategii,<br />
w ramach której - krok po kroku - zbliżamy się do momentu podjęcia decyzji<br />
przez ukraińskie władze o złożeniu zamówień w polskim przemyśle na pewne<br />
kategorie sprzętu. Mamy duże szanse, ale trzeba pamiętać, że rzadko jest tak,<br />
że ktoś przychodzi do nas i po prostu mówi, że chce coś kupić. Zazwyczaj<br />
trzeba rynek przygotować, zachęcić tamtejsze władze, czasem nawet pomóc<br />
znaleźć środki finansowe, np. uruchomić linie kredytowe, za które mogłyby<br />
nasze wyroby kupić. To długofalowe działanie wymagające systematyczności<br />
i pomocy struktur rządowych.<br />
Czyli dobra oferta to nie wszystko?<br />
Nie może być tak, że działania Izby nie znajdują wsparcia ze strony instytucji<br />
rządowych. Na przykład podczas ostatniej wizyty delegacji ukraińskiej pozytywny<br />
przykład dało Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, które nie odmówiło<br />
nam pomocy i szybko podjęło decyzję o przyjęciu tej delegacji. Za to z uzyskaniem<br />
wsparcia ze strony Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych<br />
było trochę problemów. W ramach delegacji ukraińskiej miał przyjechać m.in.<br />
dowódca Gwardii Narodowej, mieliśmy więc do czynienia z gośćmi naprawdę<br />
wysokiego szczebla. Niestety, ze względu na to, że generał Mirosław Różański<br />
nie znalazł dla nich czasu, a jego zastępca mocno się nad sprawą zastanawiał,<br />
ale wreszcie podjął decyzję, że przyjmie kurtuazyjnie - na pół godziny<br />
- tylko dwóch członków delegacji (spotkanie potrwało ostatecznie półtorej<br />
godziny)- ukraiński dowódca, mający wiedzę o grafiku spotkań, na 24 godziny<br />
Uaktywniliśmy się<br />
równolegle na rynku<br />
krajowym, przede<br />
wszystkim, żeby wzmocnić<br />
pozycje małych i średnich<br />
firm prywatnych sektora<br />
obronnego ze względu na ich<br />
znaczenie w łańcuchu<br />
dostaw.<br />
At the same time, we have<br />
elicited on the domestic market,<br />
especially to strengthen<br />
position of small and medium<br />
sized private enterprises of the<br />
defence sector, due to their<br />
importance in the supply chain.<br />
we treat private suppliers as “second category” companies, it will undermine<br />
potential of the Polish Armaments Group which will be forced to look for partners<br />
abroad. Naturally, it is easy to buy ready solution, but nowadays the great<br />
problem regarding export of Polish products is impossibility to sell equipment<br />
abroad due to disadvantageous license contracts – without the rights for further<br />
export to third markets. This refers not only to<br />
complex systems such as Spike-L anti-tank missiles,<br />
but also simple products such as ammunition to<br />
grenade launchers which could not be sold to Jordan.<br />
The French, who have their components inside<br />
the product, were against the deal.<br />
I hope that this attitude will change and the current<br />
situation steam only from the lack of experience<br />
of a new administration. Especially, due to<br />
the fact that there is a strong indication for a need<br />
of reinforcing small and medium companies of this<br />
sector of economy.<br />
On the occasion of the 20 th anniversary of<br />
the PCNDM you were telling that priorities<br />
will be changing. You were to put more emphasis<br />
on activities on domestic market. Is it<br />
really happening?<br />
We are moving in this direction. Although, we are<br />
far from forgetting about promotion activities of<br />
export. There is no institution that would not do it<br />
and we strive to do our best in this matter. At the<br />
same time, we have elicited on the domestic market,<br />
especially to strengthen position of small and<br />
medium sized private enterprises of the defence<br />
sector, due to their importance in the supply chain.<br />
Our activities on the domestic market arise also<br />
from the lack of founds on the promotion of export which ended in 2014.<br />
Previous government took this money away and the new one has not changed<br />
this decision yet. It is true that discussions to reactivate the program for<br />
the promotion of export in the next year and to allocate 15 mln PLN are ongoing.<br />
We will see, however, how it will end. There is also a different problem with<br />
the export. The point is that nobody wants to bear responsibility for export<br />
decisions and to take appropriate, positive steps. It is easier just to put a ban.<br />
Speaking about the export, you were recently hosting Ukrainian delegation...<br />
Not only Ukrainian. We changed our strategy a bit. It is less expensive to host<br />
a delegation here in Poland than to go abroad or take part in external exhibitions<br />
and fairs. It is beneficial from number of reasons – you can quite easily<br />
organize meetings with a wide range of Polish manufacturers and allow them<br />
to present their products. We can invite them to our facilities and boast about<br />
our modern production lines. As for the Ukraine, regular visits of their delegations<br />
are signs of our strategy under which we approach – step by step – the<br />
moment when Ukrainian authorities will procure in the Polish defence industry<br />
on certain categories of equipment. We have big chances, but it is worth<br />
to remember that rarely somebody come to us with a simple intention to buy<br />
something. Usually there is a need to prepare the market, to encourage local<br />
authorities, sometimes even help to find financing (eg. activation of a credit<br />
line) in order to have money to buy our products. This long-term activities<br />
require regularity and assistance from government structures.<br />
So good offer is not enough?<br />
It cannot be that the activities of the Chamber does not find support from<br />
government institutions. For instance, during the last visit of the Ukrainian delegation,<br />
the National Security Bureau gave a positive example – they did not<br />
reject our call for assistance and made a swift decision to receive this delegation.<br />
On the other hand, there were some problems with gaining support<br />
from the General Command of Armed Forces. The Chief of National Guard<br />
was to be among Ukrainian delegation, so we were dealing with guests of<br />
a very high rank. Unfortunately, general Mirosław Różański did not find time to<br />
meet them and his deputy was considering this issue very long, but finally<br />
decided to receive two persons from the delegation for a 30 minute meeting<br />
(which eventually lasted 1.5 hour). This situation was the main reason why<br />
Ukrainian commander, having knowledge about meetings schedule, 24 hours<br />
before the arrival decided not to come to Poland and sent his deputy instead.<br />
The official justification of this decision was that he had an urgent meeting<br />
with his president. I also asked for the meeting of the Head of the Office for the<br />
6 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
przed przyjazdem zrezygnował z wyjazdu do Polski, uzasadniając swą decyzję<br />
potrzebą pilnego spotkania ze swoim prezydentem i także w tej sytuacji przysłał<br />
swojego zastępcę. Prosiłem też, żeby pełnomocnik Ministerstwa Obrony<br />
Narodowej ds. tworzenia Obrony Terytorialnej spotkał się z przedstawicielami<br />
ukraińskiej Gwardii Narodowej. To byłaby przecież doskonała okazja do wymiany<br />
doświadczeń! Niestety, moja prośba nie<br />
spotkała się z pozytywnym odzewem ze strony<br />
MON.<br />
To dziwne, biorąc pod uwagę oficjalną politykę<br />
naszych władz...<br />
Może to pokłosie niedawnej zmiany władzy<br />
i „nowi” muszą się po prostu „dotrzeć”. Ale rzeczywiście,<br />
z jednej strony mamy usta pełne politycznych<br />
frazesów, a z drugiej – kiedy sprawa dociera<br />
do poziomu roboczej wizyty - wszyscy umywają<br />
ręce. Zamiast się cieszyć, że MON nie musi za to<br />
płacić - bo płaci Izba - i zacząć realizować założenia<br />
polityczne, piętrzy się problemy.<br />
Czyli ta wizyta zakończyła się sukcesem, czy<br />
klapą?<br />
Na szczęście nasi goście wyjechali zadowoleni<br />
i czekamy obecnie na ich decyzje co do kierunków<br />
kontynuacji współpracy - albo niezbędne będzie<br />
zorganizowanie pokazów naszego uzbrojenia<br />
i sprzętu na Ukrainie, albo będziemy mogli przejść<br />
do konkretnych dyskusji na tematy handlowe. Powoli,<br />
krok po kroku, idziemy tam, gdzie przestrzeń<br />
jest niezagospodarowana. Jeżeli wejdzie w nią<br />
podmiot państwowy i zacznie realizować swoje<br />
zadania – my się wtedy usuniemy w cień.<br />
Nawet jeśli utorujecie wcześniej drogę?<br />
PGZ jest ważniejsza, a my - jako element wsparcia<br />
przemysłu obronnego - czekamy w gotowości do<br />
pomocy, jeśli Grupa sobie tego zażyczy. Jeśli nie<br />
zajmiemy się w jeszcze większym stopniu przemysłem<br />
prywatnym, tak jak to robiliśmy np. podczas<br />
Dnia Dostojnych Gości, podczas ćwiczenia Anakonda<br />
<strong>2016</strong>. Stanęliśmy wtedy na wysokości zadania<br />
i tylko dostojni goście nie raczyli do nas przyjść...<br />
Nie winię tutaj najważniejszych polityków w państwie,<br />
ale ich otoczenie. Powinno się tak przygotować<br />
czas politykom, żeby uhonorowali wszystkich,<br />
którzy się przez 2-3 miesiące przygotowywali do<br />
tego pokazu – pracowników firm i żołnierzy.<br />
Wracając do zamówień krajowych, mówi się<br />
że ma być jeszcze więcej środków na programy<br />
modernizacyjne...<br />
Mówi się o tym bardzo dużo! Niestety, na razie nie<br />
widzę konkretnych działań, które miałyby na celu<br />
zwiększenie tych środków. Jest raczej odwrotnie<br />
– pojawiają się nieprzewidziane wydatki, jak wysłanie<br />
kontyngentu do Kuwejtu, czy stworzenie<br />
funduszu pomocowego dla ofiar wydarzeń radomskich<br />
z 1976 roku... Ciągle oczekujemy na<br />
zweryfikowany plan modernizacji technicznej Sił<br />
Zbrojnych RP. Wszystko się przeciąga, a życie nie znosi próżni. Sektor prywatny<br />
nie może sobie pozwolić na nieekonomiczne myślenie.<br />
Sektor państwowy chyba też?<br />
W ogłoszonej niedawno aktualizacji strategii PGZ zapisano, że współczynniki<br />
ekonomiczne są mniej ważne niż realizacja zadań dla MON. Czyli po pierwsze,<br />
uzbrojenie ma tam powstawać bez względu na cenę. Po drugie, im większy<br />
będzie obrót Grupy, tym większy będzie jej zysk – bo mamy 5% opłaty na jej<br />
rzecz od sprzedaży, którą mają być objęte firmy (przynajmniej te lepiej prosperujące)<br />
należące do PGZ. Teoretycznie powinno poskutkować to wzrostem<br />
cen produktów dla MON o 5%. Można się zastanawiać dlaczego.<br />
Dziękuję za rozmowę.<br />
Obecnie mówi się wprawdzie,<br />
że program promocji<br />
eksportu polskiego<br />
przemysłu obronnego ma<br />
być reaktywowany w<br />
przyszłym roku i zostanie na<br />
ten cel przeznaczonych 15<br />
mln PLN, ale zobaczymy, czy<br />
tak rzeczywiście będzie.<br />
It is true that discussions to<br />
reactivate the program for the<br />
promotion of export in the next<br />
year and to allocate 15 mln PLN<br />
are ongoing. We will see,<br />
however, how it will end.<br />
W ogłoszonej niedawno<br />
aktualizacji strategii PGZ<br />
zapisano, że współczynniki<br />
ekonomiczne są mniej ważne<br />
niż realizacja zadań dla MON.<br />
Czyli (...) uzbrojenie ma tam<br />
powstawać bez względu<br />
na cenę.<br />
Recently announced new PGZ<br />
strategy states that economic<br />
factors are less important than<br />
realization of tasks for the<br />
MoND. So, (...) armament will be<br />
produced there<br />
regardless of price.<br />
Creation of Territorial Defence with representatives of Ukrainian National Guard.<br />
That would be perfect occasion to exchange experiences! Sadly, my request<br />
did not find positive response from the MoND.<br />
This is strange, if you take into account official policy of the government...<br />
Perhaps this is the result of the recent change of<br />
government and “new” people just need to “fit in”.<br />
But indeed, on the one hand there are mouth full<br />
of political cliché and – on the other – when there<br />
is a working visit on the table – everybody wash<br />
their hands. Rather than being pleased that the<br />
MoND does not pay the bills for this – because the<br />
Chamber does – and start implementing political<br />
agenda, problems are being piled up.<br />
So this visit ended as a success or a failure?<br />
Fortunately, our guests left with satisfaction and<br />
we are now waiting for their decisions on directions<br />
of further cooperation. Either there will be<br />
need to organize demonstration of our armament<br />
and equipment in Ukraine or we will be able to<br />
start concrete trade negotiations. Slowly, step by<br />
step, we are heading to the direction where the<br />
space is still open. If a state-owned entity enter this<br />
area and start to execute its tasks, we will step aside.<br />
Even if you pave the way before?<br />
The PGZ is more important and we – as an auxiliary<br />
element of the defence industry – wait on standby<br />
ready to help if the Group makes such a wish. If not,<br />
however, we will be dealing with private part of<br />
the industry even more, just like we did it during<br />
VIP day at the Anakonda <strong>2016</strong> military exercise.<br />
Then we stood up to the challenge and only VIPs<br />
did not come to us. I do not blame policymakers,<br />
but rather their entourage. Politicians schedule<br />
should be made in a way that they are be able to<br />
honour everybody involved in a difficult, 2-3<br />
month preparation for this exhibition – employees<br />
of companies and soldiers.<br />
Returning to the subject of domestic procurement,<br />
there are voices that even more<br />
money will be spend on modernization programmes...<br />
A lot is being said on this issue! Unfortunately, at<br />
present I do not see concrete actions that would<br />
lead to increase of these resources. In the contrary<br />
– some unexpected outlays appeared, such as<br />
sending military contingent to Kuwait or creation<br />
of assistance found for the victims of 1976 Radom<br />
events. We are still waiting for the revised version<br />
of the Polish Armed Forces Modernization Plan.<br />
Everything is being drag out and reality does not<br />
like emptiness. Private sector cannot afford uneconomical<br />
thinking.<br />
State-owned sector probably also?<br />
Recently announced new PGZ strategy states that economic factors are less<br />
important than realization of tasks for the MoND. So, firstly, armament will be<br />
produced there regardless of price. Secondly, the higher turnover of the Group,<br />
the greater will be its profit – because we have fee of 5% from every sale<br />
on its behalf, which are to be covered by companies belonging to the PGZ (at<br />
least from these economically efficient). Theoretically, this should result in price<br />
increase by 5% for products sold to the MoND. One would wonder why.<br />
Thank you for the conversation<br />
rozmawiał Maciej Szopa<br />
8 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
NOWOCZESNA OBRONA POWIETRZNA, BY SPROSTAC ZAGROZENIOM.<br />
PARTNERSTWO, BY SPROSTAC PRZYSZŁOSCI.<br />
W XXI wieku zmasowany atak powietrzny może nadejść z każdego kierunku. To dlatego Rozszerzony System Obrony Powietrznej Średniego Zasięgu<br />
MEADS zapewnia obronę w zakresie 360 stopni i najnowocześniejsze pociski rakietowe PAC-3 MSE, niszczące cele energią kinetyczną (hit-to-kill).<br />
MEADS - opracowany w ramach partnerstwa pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, Niemcami i Włochami - stanowi przyszłość systemów<br />
obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, a jednocześnie jest już sprawdzony w testach i interoperacyjny z systemami NATO.<br />
MEADS zapewnia państwom zaawansowaną, nowoczesną i efektywną kosztowo obronę powietrzną.<br />
Zobacz więcej na MEADS.pl<br />
www.MEADS.pl
Tadeusz Wróbel<br />
Rok przejściowy<br />
Głównymi beneficjentami kontraktów podpisywanych na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy przez Inspektorat Uzbrojenia<br />
były firmy krajowe. Domestic companies were main beneficiaries of the contracts signed by the Armament Inspectorate<br />
in the last 12 years.<br />
Od uzbrojenia. Nowy rząd zapowiedział bowiem rekonstrukcję<br />
czasu Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego<br />
w 2015 r. nie podpisano zbyt wielu umów na dostawę nowego<br />
Programu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych na lata 2013-2022. Minister<br />
Obrony Narodowej Antoni Macierewicz podczas dorocznej odprawy kierowniczej<br />
kadry resortu wskazał pięć priorytetowych obszarów, które mają<br />
wzmocnić bezpieczeństwo Polski. Są to: budowa Obrony Terytorialnej, unowocześnienie<br />
obrony przeciwlotniczej, rozwój wojsk pancernych, dbanie<br />
o bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni, a także zapewnienie militarnego<br />
bezpieczeństwa na Bałtyku. Minister Macierewicz podkreślił, że na realizację<br />
zaktualizowanego planu modernizacyjnego potrzebne będą większe, niż<br />
wcześniej zaplanowano, nakłady finansowe.<br />
Modernizacja i dozbrojenie<br />
Jednym z priorytetów wskazanych przez ministra Macierewicza jest rozwój<br />
wojsk pancernych. Kluczowym projektem jest w tym obszarze program<br />
Gepard, czyli wóz wsparcia bezpośredniego. Jednak w lipcu <strong>2016</strong> r.<br />
szef Inspektoratu Uzbrojenia gen. bryg. Adam Duda poinformował, że praca<br />
rozwojowa realizowana pod auspicjami Narodowego Centrum Badań<br />
i Rozwoju została wstrzymana do czasu zakończenia redefinicji wymagań<br />
dla przyszłego pojazdu bojowego. Decyzja w tej sprawie została wypracowana<br />
już kilka miesięcy wcześniej w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego.<br />
Wpływ na to miało kilka czynników, takich jak: konflikt rosyjsko-ukraiński,<br />
opracowanie nowego czołgu podstawowego Armata w Rosji oraz<br />
zapowiedź wspólnego opracowania następcy Leclerca i Leoparda 2 przez<br />
niemiecko-francuskie konsorcjum KNDS. Natomiast kontynuowany jest<br />
w dotychczasowym kształcie program Borsuk, dotyczący opracowania<br />
perspektywicznego, pływającego gąsienicowego bojowego wozu piechoty,<br />
realizowany przez konsorcjum z Hutą Stalowa Wola S.A. na czele.<br />
Inne dwa projekty pancerne realizowane jako prace rozwojowe Narodowego<br />
Centrum Badań i Rozwoju to: lekki opancerzony transporter rozpoznawczy<br />
(LOTR) i nowy kołowy transporter opancerzony w układzie 8×8.<br />
Year of Transition<br />
Tak ma wyglądać polska modernizacja czołgów Leopard 2A4 do wersji Leopard 2PL. Ma nią zostać<br />
objętych 128 wozów z opcją na kolejnych 14. This is how will look the Polish modernization of<br />
Leopard 2A4 tanks to Leopard 2PL version. The modernization will involve 128 tanks with an option<br />
for additional 14.<br />
10 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Samobieżny 120 mm moździerz Rak. Wiosną tego roku podpisano umowę na zakup 64 takich pojazdów i 32 artyleryjskich wozów dowodzenia. Self-propelled 120 mm mortar Rak. In the spring <strong>2016</strong> the<br />
contract was signed to buy 64 such vehicles and 32 artillery command vehicles.<br />
Jednak kształt ich realizacji nie został przesądzony, a wdrożenie tych pojazdów<br />
do produkcji to perspektywa wielu lat.<br />
Na razie więc kontrakty zawierane przez Inspektorat Uzbrojenia związane<br />
były ze sprzętem pancernym, który jest już w Wojskach Lądowych<br />
lub jest w toku dostaw. Podpisywane umowy dotyczyły modernizacji,<br />
dozbrojenia i doposażenia czołgów, a także kołowych transporterów<br />
Umowy podpisane w ostatnich 12 miesiącach dotyczyły także dozbrojenia i doposażenia<br />
Rosomaków. Contracts signed in last 12 months concerned also additional<br />
arming and equipping of Rosomaks.<br />
Since 2015 International Defence Industry Exhibition (<strong>MSPO</strong>) in Kielce, there<br />
was not a significant number of contract signed for the delivery of new equipment.<br />
New Polish government announced reconstruction of the Polish<br />
Armed Forces Modernization Plan 2013-2022. During annual briefing of the<br />
senior personnel of the Polish Ministry of National Defence, Minister Antoni<br />
Macierewicz pointed out 5 priority areas which are meant to boost security of<br />
Poland, namely: creation of the Territorial Defence; modernization of the air<br />
defence; development of armoured forces; focus on cyberdefence; military<br />
security at the Baltic Sea. Minister Macierewicz highlighted that in order to<br />
accomplish the updated Modernization Plan, there is a need for much bigger<br />
budgetary spending than previously thought.<br />
Modernization and Rearmament<br />
One of the priorities pointed out by Minister Macierewicz is the development<br />
of armoured forces. Key project in this area is armoured fighting vehicle programme<br />
called Gepard. Nonetheless, in July <strong>2016</strong>, chief of the Armament Inspectorate<br />
general-brigadier Adam Duda announced that development<br />
works made under the umbrella of the National Centre for Research and Development<br />
was on hold until redefinition of requirements for the future armoured<br />
vehicle is completed. Decision on this matter was already made several<br />
month ago in the General Staff of the Polish Armed Forces. There were several<br />
factors for this decision, such as: Russian-Ukrainian conflict; Construction of<br />
a new Russian Armata main battle tank and an announcement of common<br />
development of a successor of Leopard 2 and Leclerc MBTs by the Franco-German<br />
consortium KNDS. While aforementioned problem remains, programme<br />
Borsuk of a future floating armoured fighting vehicle on tracked chassis is being<br />
developed by the consortium leading by the Huta Stalowa Wola company.<br />
Other two armoured projects currently being developed under the umbrella<br />
of the National Centre for Research and Development are light armoured<br />
reconnaissance vehicle (LOTR) and a new 8×8 wheeled armoured vehicle.<br />
There is however no final decision on the configuration of these vehicles and<br />
production will not start in a foreseeable future.<br />
Hence, previous contracts signed by the Armament Inspectorate has been<br />
related to the equipment already existing in the land forces or are currently<br />
being delivered. These contracts were related to the modernization, rearmament<br />
and retrofitting of tanks as well as Rosomak wheeled armoured vehicles<br />
and their special versions.<br />
November 9, 2015, the Armament Inspectorate signed a contract with Rosomak<br />
company for the delivery of 27 heavy wheeled recovery vehicles worth<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 11
Samobieżny zestaw przeciwlotniczy krótkiego zasięgu Poprad. W grudniu 2015 roku podpisano<br />
kontrakt na zakup 77 tych (wykorzystujących pociski Grom) pojazdów. Self-propelled very short<br />
range anti-aircraft system Poprad. In December 2015 the agreement was signed to buy 77 such<br />
vehicles, which are using Grom missiles.<br />
opancerzonych Rosomak i wersji specjalistycznych tych ostatnich.<br />
9 listopada 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia podpisał umowę z firmą Rosomak<br />
S.A. dotyczącą dostawy 27 ciężkich kołowych pojazdów ewakuacji i ratownictwa<br />
technicznego o wartości 199 mln PLN. Wozy przeznaczone są dla jednostek<br />
wyposażonych w KTO Rosomak, a ich zakup był już od dawna planowany.<br />
Producent Rosomaków zawiązał w tym celu konsorcjum z firmami Scania Power<br />
Polska i Cargotec. Wóz, bazujący na<br />
ciężarówce Scania w układzie napędowym<br />
8×8, ma dysponować: podnośnikami,<br />
dźwigiem i wyciągarką, a także innym<br />
bogatym wyposażeniem<br />
specjalistycznym. Kabina załogi będzie<br />
opancerzona. <strong>Wojsko</strong> ma otrzymywać<br />
nowe pojazdy ewakuacyjne z Siemianowic<br />
Śląskich począwszy od 2018 roku.<br />
Również w listopadzie 2015 r. Inspektorat<br />
Uzbrojenia ogłosił, że dostawcą 100<br />
zestawów systemu osłon (LSO) dla wersji<br />
bojowej KTO Rosomak będzie Rosomak<br />
S.A., producent tych pojazdów. Wartość<br />
zamówienia przekroczyła nieco 26,8 mln<br />
PLN. LSO składa się z lekkiej konstrukcji<br />
ramowej, na której mocuje się ekrany<br />
siatkowe dostarczane przez firmę QinetiQ.<br />
Kilka dużych kontraktów podpisanych<br />
zostało w ostatnich tygodniach ubiegłego<br />
roku. 17 grudnia 2015 r. w Lubiczowie<br />
zawarta została umowa pomiędzy firmą<br />
MESKO S.A. a Inspektoratem Uzbrojenia na dostawę przeciwpancernych pocisków<br />
kierowanych Spike-LR. Mają one być przeznaczone do kołowych wozów<br />
bojowych Rosomak, które będą uzbrojone w zmodernizowane wieże Hitfist-<br />
-30P z wyrzutniami tychże ppk, a także w nowe wieże bezzałogowe ZSSW-30.<br />
Wartość tej transakcji przekroczyła 602 mln PLN. W latach 2017-2020 MESKO<br />
S.A. dostarczy tysiąc tych pocisków. Do tej pory, w latach 2004-2013 <strong>Wojsko</strong><br />
Polskie otrzymało już 2675 ppk Spike przeznaczonych do wyrzutni przenośnych.<br />
Kilka dni później, 22 grudnia 2015 r., Inspektorat Uzbrojenia podpisał z ME-<br />
SKO S.A. następną umowę. Tym razem jej przedmiotem była dostawa w latach<br />
<strong>2016</strong>-2019 prawie 152 tys. naboi 30×173 mm do armat automatycznych<br />
ATK Mk 44, stanowiących uzbrojenie KTO Rosomak w wersji kołowego wozu<br />
bojowego piechoty. Kosztować będą one ponad 168 mln PLN. <strong>Wojsko</strong><br />
Granatnik RGP-40 z ZM Tarnów S.A. W lutym zamówionych zostało ich 200 egzemplarzy.<br />
RGP-40 grenade launcher from ZM Tarnów Inc. In February<br />
the contract was signed for 200 units.<br />
199 mln PLN. These vehicles are intended for military units already equipped<br />
with Rosomak APC’s and their procurement had been planned for a long time.<br />
In order to meet the requirement, Rosomak company created a consortium<br />
with Scania Power Polska and Cargotec companies. Based on a 8×8 Scania<br />
truck, the contracted vehicle is going to have hoists, cranes and other special<br />
equipment. Crew cabin will be armoured. The military is going to start receiving<br />
new recovery vehicles from 2018.<br />
Also in November 2015, the Armament Inspectorate announced that Rosomak<br />
company will be the contractor for 100 sets of light protection system<br />
(LSO) for combat version of Rosomak APC. The value of the contract exceeded<br />
just over 26,8 mln PLN. LSO is made of lightweight frame construction where<br />
QinetiQ protection nets are being mounted.<br />
Several large contracts were signed in the final weeks of the previous year.<br />
On December 17, 2015 Armament Inspectorate and MESKO company signed<br />
a contract for the delivery of Spike-LR guided antitank missiles for Rosomak<br />
wheeled armoured vehicles. They are meant to be rearmed with modernized<br />
Hitfist-30P turrets with launchers of aforementioned guided missiles and new<br />
unmanned turrets ZSSW-30. The value of this transaction exceeded 602 mln<br />
PLN. In the years 2017-2020 MESKO will deliver 1000 of these missiles. Until<br />
now, in the years 2004-2013, Polish Armed Forces received 2675 Spike missiles<br />
in MANPAD version.<br />
Several day later, on December 22, the Armament Inspectorate and MESKO<br />
signed another contract. This time the deal is to deliver, in the years <strong>2016</strong>-2019,<br />
almost 152 000 30x173 mm rounds for ATK Mk 44 autocannons which are<br />
mounted on Rosomak infantry fighting vehicle version. The cost of the ammunition<br />
stands on the level of 168 mln PLN. The military will receive rounds with<br />
APFSDS-T subcalibre and MP-T multifunction projectiles.<br />
The Armament Inspectorate signed on December 28 in Radom<br />
a long-awaited contract with consortium of Polish Armament Group and Bumar-Łabędy<br />
Mechanical Works on the modernization of Leopard 2A4 main<br />
battle tanks to the PL version. The value of the contracts stands at the level of<br />
2415 mln PLN and involve 128 vehicles delivered from Germany to Poland between<br />
2002 and 2003 with an extending option for additional 14 Leopard 2A4<br />
tanks which were delivered from Germany under the contract signed in November<br />
22, 2013. The modernization is to be completed in 2020. Apart from<br />
Bumar-Łabędy Mechanical Works, several other PGZ companies are involved,<br />
including: Military Automotive Works in Poznań, PCO from Warsaw, Rosomak<br />
from Siemianowice Śląskie and Mechanical Works from Tarnów. Rheinmetall<br />
Defence from Germany will be a strategic<br />
partner of the project. Formal agreement<br />
with Rheinmetall Landsysteme, on<br />
the value of 130 mln EUR, was signed in<br />
Gliwice on February 18, <strong>2016</strong>.<br />
For the training purposes of Leopard<br />
2A4 crews, procurement of 6 000 training<br />
rounds with subcalibre projectiles<br />
and APFSDS-T-TP tracer from MESKO<br />
company was made. The value of the<br />
contract exceeded 84 mln PLN and includes<br />
an option for additional 3 000<br />
round of training ammunition.<br />
April 8, <strong>2016</strong> in Huta Stalowa Wola<br />
company, the Armament Inspectorate<br />
signed a contract with the consortium<br />
of HSW and Rosomak companies on the<br />
delivery for land forces of 8 Rak company<br />
level firing modules (120 mm self-propelled<br />
mortars). New equipment will<br />
enhance firepower of motorised battalions<br />
equipped with Rosomak APCs. Under<br />
the contract, in the years 2017-2019,<br />
land forces will receive 64 pieces of 120 mm self-propelled mortars and 32 artillery<br />
command vehicles. The value of this deal amounts to approximately<br />
963,3 mln PLN. Additional contract, which is going to be signed in the nearest<br />
future, will specify the rules of delivery of these elements of Rak firing modules<br />
which have not yet passed qualification test (eg. ammunition vehicles, recovery<br />
vehicles, artillery reconnaissance vehicles).<br />
Air Defence<br />
Another priority area is the modernization of air defence. Nowadays, Polish<br />
Armed Forces possess old, Soviet-origin, though modernized in Poland, missile<br />
anti-aircraft systems such as: Wega, Newa, Kub and Osa. Key modernization<br />
programmes in this area are Wisła and Narew. First of them apply to the medium-ranged<br />
system, able to destroy also tactical ballistic missiles, second<br />
12 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
otrzyma naboje z pociskami podkalibrowymi APFSDS-T i wielofunkcyjnymi<br />
MP-T.<br />
W Radomiu 28 grudnia 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia podpisał z konsorcjum<br />
stworzonym przez Polską Grupę Zbrojeniową S.A. i Zakłady Mechaniczne<br />
Bumar-Łabędy S.A. długo oczekiwaną umowę na modernizację czołgów<br />
podstawowych Leopard 2A4 do wersji PL. Umowa o wartości około 2,415 mld<br />
PLN dotyczy 128 wozów dostarczonych z Niemiec do Polski w latach 2002-<br />
2003. Obejmuje jednak także opcję rozszerzenia programu o 14 Leopardów<br />
2A4, które dostarczono z Niemiec w ramach realizacji umowy podpisanej 22<br />
listopada 2013 r. Modernizacja ma zakończyć się w 2020 r. Poza ZM Bumar-Łabędy<br />
w program modernizacji włączono także inne spółki Polskiej Grupy<br />
Zbrojeniowej, w tym: <strong>Wojsko</strong>we Zakłady Motoryzacyjne S.A. z Poznania, PCO<br />
S.A. z Warszawy, Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich i Zakłady Mechaniczne<br />
Tarnów S.A. Strategicznym partnerem zagranicznym przedsięwzięcia będzie<br />
niemiecki koncern Rheinmetall Defence. Formalna umowa z Rheinmetall<br />
Landsysteme w tej sprawie, o wartości 130 mln EUR, podpisana została 18 lutego<br />
<strong>2016</strong> r. w Gliwicach.<br />
Na potrzeby szkolenia załóg czołgów Leopard 2A4 w MESKO S.A. zakupiono<br />
6 tys. naboi ćwiczebnych 120×570 mm z pociskiem podkalibrowym ze smugaczem<br />
APFSDS-T-TP. Wartość umowy przekroczyła 84 mln PLN i zawiera<br />
opcję rozszerzenia zamówienia o kolejnych 3 tys. sztuk amunicji ćwiczebnej.<br />
8 kwietnia <strong>2016</strong> r. w Hucie Stalowa Wola S.A. została uroczyście podpisana<br />
umowa pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia a konsorcjum firm HSW S.A. i Rosomak<br />
S.A. na dostawę dla Wojsk Lądowych ośmiu kompanijnych modułów<br />
ogniowych Rak, czyli samobieżnych moździerzy 120 mm. Nowe uzbrojenie<br />
wzmocni siłę ognia batalionów zmotoryzowanych, wyposażonych w KTO Rosomak.<br />
Na mocy umowy, w latach 2017-2019, do Wojsk Lądowych trafią 64<br />
samobieżne moździerze 120 mm i 32 artyleryjskie wozy dowodzenia. Wartość<br />
tej transakcji wyniosła około 963,3 mln PLN. Dodatkowa umowa, która zostanie<br />
podpisana w niedalekiej przyszłości, określi zasady dostaw tych elementów<br />
modułów ogniowych Rak, których badań kwalifikacyjnych jeszcze nie<br />
zakończono (m.in. wozów amunicyjnych, wozów remontu uzbrojenia i elektroniki,<br />
wozów rozpoznania artyleryjskiego).<br />
Obrona powietrzna<br />
Priorytetową sprawą jest modernizacja obrony powietrznej, bo dziś <strong>Wojsko</strong><br />
Polskie dysponuje starymi, opracowanymi w ZSRS, choć zmodernizowanymi<br />
w Polsce, przeciwlotniczymi zestawami rakietowymi, jak: Wega, Newa, Kub czy<br />
Osa. Kluczowymi programami modernizacyjnymi w tej sferze są Wisła i Narew.<br />
Pierwszy z nich dotyczy systemu średniego zasięgu, mogącego zwalczać także<br />
operacyjno-taktyczne balistyczne pociski rakietowe, a drugi – systemu<br />
krótkiego zasięgu. W kwietniu 2015 r. ówczesny rząd premier Ewy Kopacz<br />
przyjął rekomendację MON, by w ramach umowy międzyrządowej Polska zakupiła<br />
od Stanów Zjednoczonych system średniego zasięgu Patriot. Od tej<br />
pory trwają negocjacje z Amerykanami. Na początku lipca <strong>2016</strong> r. minister Macierewicz<br />
stwierdził, że Patriot jest najprawdopodobniejszym wyborem, ponieważ<br />
wreszcie udało osiągnąć się porozumienie w sprawie satysfakcjonującego<br />
stronę polską programu współpracy przemysłowej na poziomie 50%<br />
udziału polskich firm w przedsięwzięciu. Niemniej, na posiedzeniu sejmowej<br />
Komisji Obrony Narodowej 19 lipca br., szef IU gen. bryg. Adam Duda stwierdził,<br />
że MON analizuje nadal możliwości pozyskania innych systemów, jak ME-<br />
ADS i SAMP/T. Program Narew jest mniej zaawansowany. Obecnie trwa faza<br />
analityczno-koncepcyjna. Szef Inspektoratu Uzbrojenia nie wykluczył, że program<br />
Narew będzie realizowany w trybie pracy rozwojowej w polskim przemyśle<br />
obronnym, ale z zagranicznym dostawcą rakiety.<br />
Pomimo braku ostatecznego rozstrzygnięcia co do systemu średniego zasięgu,<br />
Inspektorat Uzbrojenia zawarł nowe umowy dotyczące systemów bardzo<br />
krótkiego zasięgu, których producentem jest polski przemysł obronny.<br />
Dokupiono też produkowane zagranicą uzbrojenie dla myśliwców MiG-29.<br />
W listopadzie 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia poinformował o złożeniu zamówienia<br />
na 180 pocisków Grom, bez mechanizmów startowych, za prawie<br />
74 mln PLN. Przeznaczone są one do wyrzutni przenośnych i przeciwlotniczych<br />
samobieżnych zestawów artyleryjsko-rakietowych ZSU-23-4MP Biała.<br />
Prawdziwa rewolucja w tym względzie jest prawdopodobnie jeszcze przed<br />
nami. W lipcu br. bowiem szef IU generał Adam Duda poinformował o planach<br />
nabycia do 2022 roku 420 mechanizmów startowych i aż 1600 pocisków<br />
do nowych zestawów Piorun. Ten następca Groma zakończył w tym roku wojskowe<br />
badania kwalifikacyjne i jest przygotowywany do wdrożenia do produkcji.<br />
W siedzibie PIT-Radwar S.A. w Warszawie 15 grudnia 2015 r. przedstawiciele<br />
tej firmy i Inspektoratu Uzbrojenia złożyli swe podpisy pod umową<br />
dotyczącą dostaw samobieżnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych<br />
Poprad. W latach 2018-2021 do wojska ma zostać przekazanych 77 takich<br />
zestawów bardzo krótkiego zasięgu, wykorzystujących pociski Grom (4 szt.),<br />
W maju <strong>2016</strong> roku zamówione zostały lekkie roboty rozpoznawcze Balsa. Mają być pomocne przy<br />
usuwaniu ładunków EOD/IED i innych niebezpiecznych materiałów. In May <strong>2016</strong> 53 light reconnesance<br />
robots Balsa were ordered. They are tools for removeng EOD/IED’s and other dangerous<br />
materials.<br />
refers to the short range system. In April 2015, cabinet of Ewa Kopacz accepted<br />
recommendation of the Ministry of National Defence to make a procurement,<br />
from the US government, (under government-to-government agreement) of<br />
Patriot medium range system. Since then, the negotiations with Americans<br />
are underway. At the beginning of June <strong>2016</strong>, minister Macierewicz said that<br />
the Patriot system is the most probable choice because the parties has come<br />
to the agreement regarding satisfactory level of industrial cooperation in the<br />
project, which now stands at the level of 50% of workshare for Polish companies.<br />
Nevertheless, during the session of the National Defence Committee on<br />
June 19, chief of the Armament Inspectorate brigadier-general Adam Duda<br />
stated that the MoND still analyses the possibility of acquisition of other systems<br />
such as MEADS and SAMP/T. Narew programme is less advanced. Currently,<br />
conceptual and analytical phase is ongoing. Chief of the Armament Inspectorate<br />
did not exclude that Narew programme will be developed by the<br />
Polish defence industry with foreign missile supplier.<br />
Despite the lack of the final decision on the issue of medium range system,<br />
the Armament Inspectorate signed contracts for the procurement of very<br />
short range systems produced by the Polish arms industry. In addition to that,<br />
acquisition of foreign-made armament for MiG-29 fighters was made.<br />
In November 2015, the Armament Inspectorate informed on a deal of procuring<br />
180 Grom missiles (without launching sets) for almost 74 mln PLN. This<br />
armament is intended for portable launchers and ZSU-23-4MP Biała self-propelled<br />
anti-aircraft systems. The real revolution in this matter is probably still<br />
ahead of us. In July <strong>2016</strong>, chief of the Armament Inspectorate Adam Duda informed<br />
about a plan to purchase 420 launching sets and 1600 missiles of the<br />
newly-developed Piorun system until 2022. This successor of Grom system has<br />
completed military qualification tests and is being prepared for production.<br />
In the office of PIT-Radwar company in Warsaw, on December 15, 2015, representatives<br />
of the company and Armament Inspectorate signed a contract<br />
on delivery of Poprad self-propelled anti-aircraft missile systems. In the years<br />
2018-2021, the military will receive 77 units of this very short range system,<br />
14 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Reprezentacyjny karabinek MSBS-R to pierwszy z rodziny tej modułowej broni zamówiony dla Sił Zbrojnych RP. Ceremonial carabine MSBS-R is the first from a family of this modular weapon system ordered<br />
by Polish Armed Forces.<br />
produkowane przez MESKO S.A., a zamontowane<br />
na pojeździe opancerzonym Żubr, dostarczanym<br />
przez AMZ-Kutno S.A. Elementem umowy był także<br />
pakiet szkoleniowy dotyczący wsparcia eksploatacji,<br />
szkolenia obsługi, napraw i remontów sprzętu.<br />
Jej wartość wyniosła 1,0835 mld PLN. Zestawy<br />
Poprad stanowią, wspólnie z zestawami artyleryjsko-rakietowymi<br />
i przenośnymi zestawami rakietowymi,<br />
najniższą warstwę obrony przeciwlotniczej<br />
SZ RP.<br />
Wzmocnieniu obrony powietrznej służy także<br />
zakup 40 lotniczych kierowanych pocisków rakietowych<br />
„powietrze-powietrze” średniego zasięgu<br />
R-27R1. Na dostawcę tego uzbrojenia myśliwców<br />
MiG-29 wybrano polsko-ukraińskie konsorcjum<br />
złożone z firm WB Electronics S.A. i PPHZ Spetstechnoexport.<br />
Wartość tej umowy to 128 mln<br />
PLN.<br />
Uzbrojenie lekkie<br />
Priorytetowym projektem MON jest stworzenie Obrony Terytorialnej, która<br />
będzie stanowiła odrębny rodzaj sił zbrojnych. Jej, uzbrojone głównie w lekką<br />
broń, jednostki i pododdziały utworzone w każdym województwie, powiecie<br />
i gminie, mają stanowić wsparcie dla wojsk operacyjnych, których liczebność<br />
ma wzrosnąć. Oznacza to m.in. zwiększone zapotrzebowanie na nową broń<br />
strzelecką i amunicję do niej, a także lekką broń wsparcia.<br />
W lutym <strong>2016</strong> r. Inspektorat Uzbrojenia zamówił w Zakładach Mechanicznych<br />
Tarnów S.A. 200 granatników rewolwerowych typu RPG-40, których dostawy<br />
mają zakończyć się do 1 września 2017 r. Wartość tej umowy wyniosła<br />
około 9 mln PLN. Tarnowska oferta została wybrana spośród dwóch zgłoszonych<br />
w ostatniej fazie przetargu. Broń, opracowana we współpracy ze specjalistami<br />
<strong>Wojsko</strong>wej Akademii Technicznej, przystosowana jest do strzelania<br />
amunicją 40×46 mm SR NATO o zasięgu rażenia 350-400 m, jak również 40×51<br />
mm SR o dwukrotnie większym zasięgu. W bębnie znajduje się sześć naboi.<br />
Na potrzeby m.in. nowej broni Zakłady Mechaniczne Dezamet S.A. mają dostarczyć<br />
22 tys. granatów odłamkowych NGO-N1 w latach <strong>2016</strong>-2019. Wartość<br />
tej transakcji to około 19,7 mln PLN.<br />
W priorytetowe zadania, tworzenie OT i zwiększenie liczebności sił zbrojnych,<br />
wpisuje się umowa podpisana 24 maja <strong>2016</strong> r. przez Inspektorat Uzbrojenia<br />
z Fabryką Broni Łucznik-Radom Sp. z o.o. Otóż w jej ramach producent<br />
dostarczy Wojsku Polskiemu 17 621 5,56 mm karabinków automatycznych<br />
Beryl wz.96 i 8400 5,56 mm subkarabinków Mini-Beryl - w latach <strong>2016</strong>-2019.<br />
Wartość tej umowy przekroczyła 156 mln PLN. Jest to największe od lat zamówienie<br />
złożone w radomskiej fabryce. Kilka tygodni wcześniej, 23 marca, FB<br />
Łucznik-Radom podpisała z Inspektoratem Uzbrojenia umowę o wartości 1,65<br />
mln PLN na dostawę pierwszej partii 150 5,56 mm karabinków reprezentacyjnych<br />
MSBS-R. Jako że Batalion Reprezentacyjny WP ma trzy kompanie, docelowo<br />
potrzeba będzie ich co najmniej 450. Jednak najważniejsze będą przyszłe<br />
zamówienia na karabinki podstawowe rodziny MSBS, które <strong>Wojsko</strong> Polskie<br />
Priorytetowym projektem<br />
MON jest stworzenie Obrony<br />
Terytorialnej, która będzie<br />
stanowiła odrębny rodzaj<br />
sił zbrojnych.<br />
The main priority of the Ministry<br />
of National Defence in this field<br />
is to create Territorial Defence<br />
as a new branch of<br />
armed forces.<br />
utilising Grom missiles (4 missiles per unit) produced<br />
by MESKO and mounted on Żubr armoured<br />
vehicles delivered by AMZ-Kutno company. Training<br />
package comprising support of exploitation,<br />
training of personnel as well as maintenance and<br />
repair of equipment, was also part of the deal. The<br />
value of the contract amounted to 1083,5 mln PLN.<br />
Units of Poprad system, along with artillery-rocket<br />
and portable rocket units, constitute the lowest<br />
layer of Polish anti-aircraft defence.<br />
Air defence was also strengthened with the deal<br />
to procure 40 R-27R1 guided medium range air-toair<br />
missiles. Polish-Ukrainian consortium consisting<br />
of WB Electronics and PPHZ Spetstechnoexport<br />
companies is the contractor to the deal. The value<br />
of the contract stands at the level of 128 mln PLN.<br />
Light Equipment<br />
The main priority of the Ministry of National Defence in this field is to create<br />
Territorial Defence as a new branch of armed forces. Its light infantry units<br />
formed in every voivodeship, county and municipality are meant to support<br />
operational forces. It means increased demand on new small arms and ammunition,<br />
as well as additional light support weapons.<br />
In February <strong>2016</strong>, the Armament Inspectorate placed an order in Tarnów<br />
Mechanical Works company for 200 RPG-40 revolver grenade launcher with<br />
the delivery until Seprember 1, 2017. The value of the deal amounts to approximately<br />
9 mln PLN. The offer was selected from the final two submitted in the<br />
final phase of the tender. RPG-40 grenade launcher, developed in cooperation<br />
with specialists from the Military University of Technology, is adapted to fire<br />
with 40×46 mm SR NATO ammunition with the range of 350-400 meters as<br />
well as 40×51 mm SR ammunition with two times greater range. Cylinder has<br />
6 rounds. For the purposes of the aforementioned weapon, Dezamet Mechanical<br />
Works company is expected deliver, in the years <strong>2016</strong>-2019, 22 000<br />
NGO-N1 frag grenades. The contract values approximately 19,7 mln PLN.<br />
Another deal, signed on May 24, <strong>2016</strong> by the Armament Inspectorate and<br />
Arms Factory Łucznik-Radom, fits into creation of Territorial Defence and enlargement<br />
of armed forces priority tasks. The contactor will deliver to the Polish<br />
military, in the years <strong>2016</strong>-2019, 17 621 5,56 mm Beryl wz.96 assault rifles and<br />
8400 5,56 mm Mini-Beryl assault rifles. The value of this contract exceeded 156<br />
mln PLN. This is the largest order placed for years in Radom factory. Several<br />
weeks earlier, on March 23, Arms Factory Łucznik-Radom signed a contract<br />
valued 1,65 mln PLN on delivery of the first batch of 150 5,56 mm MSBS-R rifles<br />
for honour guards. Taking into consideration that Polish Armed Forces ceremonial<br />
battalion has three companies, there is a need for at least 450 rifles.<br />
However, the most important will be the future orders for basic versions of<br />
MSBS rifle family that the Polish military intends to order when they pass qualification<br />
tests successfully.<br />
For the needs of special forces, the deal exceeding 5 mln PLN with Works<br />
11 company was made for delivery of 60 mm LRM vz.99 Antos ultra-light<br />
16 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Nowoczesny symulator myśliwca MiG-29 został uruchomiony w tym roku w 23. Bazie Lotnictwa<br />
Taktycznego w Mińsku Mazowieckim. Modern symulator of MiG-29 fighter was launched this year<br />
in 23rd Airbase in Mińsk Mazowiecki.<br />
zamierza zamówić, kiedy przejdą one pomyślnie badania kwalifikacyjne.<br />
Na potrzeby Wojsk Specjalnych zakupiono w firmie Works 11, za nieco ponad<br />
5 mln PLN, ultralekkie 60 mm moździerze LRM vz.99 Antos, ale nie ujawniono<br />
ich ilości. Producentem tej broni jest czeski przemysł obronny, a za ich<br />
dostawy odpowiada Excalibur Army. Plan modernizacji technicznej w latach<br />
<strong>2016</strong>-2022 przewiduje zakup takich samych moździerzy również dla Wojsk Aeromobilnych,<br />
co ma ułatwić ich współpracę z jednostkami specjalnymi.<br />
Natomiast do używanych przez Wojska Lądowe 60 mm moździerzy LM-<br />
-60D Inspektorat Uzbrojenia zamówił 5 tys. granatów odłamkowych Pluton<br />
z dostawą w latach 2015-2018. W umowie podpisanej z Zakładami Mechanicznymi<br />
Dezamet S.A., której wartość przekroczyła 15,7 mln PLN, znalazła się<br />
opcja zwiększenia zamówienia o 2 tys. granatów.<br />
Jako że w Wojsku Polskim nadal używane są starsze typy broni na amunicję<br />
pochodzenia sowieckiego, zawarto z MESKO S.A. umowę na dostawę w latach<br />
<strong>2016</strong>-2018 po 1,5 mln ślepych naboi 7,62×39 mm i 7,62×54R. Wartość tej<br />
umowy wyniosła z kolei 6,78 mln PLN.<br />
Sprzęt specjalistyczny<br />
W końcu września 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia podpisał umowę na dostawę<br />
trzech opancerzonych ciągników siodłowo-balastowych w układzie 8×8. Pancerz<br />
chronić ma czteroosobową kabinę załogi i zbiorniki paliwa. W przetargu<br />
zwyciężyła oferta firm Auto-Hit i Iveco Defence Vehicles. Włoskie pojazdy<br />
kosztowały nieco ponad 11,7 mln PLN.<br />
Dla jednostek chemicznych Inspektorat Uzbrojenia zamówił 94 pododdziałowe<br />
zestawy do likwidacji skażeń PZLS-1, które dostarczy firma Pimco. Wartość<br />
podpisanej w końcu 2015 r. umowy przekroczyła 12 mln PLN.<br />
Poza uzbrojeniem i amunicją, na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy MON<br />
dokonywał też zakupów sprzętu specjalistycznego. 18 maja <strong>2016</strong> r. Inspektorat<br />
Uzbrojenia zawarł umowę z Przemysłowym Instytutem Automatyki i Pomiarów<br />
na dostawę 53 Lekkich Robotów Rozpoznawczych Balsa, przeznaczonych<br />
do wsparcia misji EOD/IED, usuwania ładunków i materiałów niebezpiecznych.<br />
Sprzęt ten jest przeznaczony dla pododdziałów inżynieryjnych, do<br />
działań rozpoznawczych w terenie otwartym i zurbanizowanym, jak też<br />
sprawdzania wnętrz pojazdów i samolotów. Pierwszy z LRR trafi do wojska<br />
w tym roku, a pozostałe w latach 2017-2018. Wartość tej umowy wyniosła<br />
15,635 mln PLN.<br />
Trudne negocjacje z dostawcą śmigłowców wielozadaniowych Airbus Helicopters<br />
oraz producentem Patriotów firmą Raytheon spowodowały, że od<br />
czasu <strong>MSPO</strong> 2015 nie podpisano żadnych dużych spektakularnych kontraktów.<br />
Natomiast udało się wreszcie sfinalizować programy, które były realizowane<br />
od wielu lat przez krajowych producentów, jak samobieżny moździerz<br />
Rak czy przeciwlotniczy zestaw Poprad. Z wieloletnim opóźnieniem udało się<br />
też zawrzeć umowę dotyczącą modernizacji czołgów Leopard 2A4. Co ważne<br />
- producentami większości zamówionego uzbrojenia i sprzętu wojskowego<br />
oraz wykonawcami modernizacji są firmy krajowe.<br />
mortars. Quantity of ordered equipment has not been published. Czech defence<br />
industry is the manufacturer of this weapon and Excalibur Army company<br />
is responsible for delivery. Armed forces modernization plan envisages<br />
procurement of the same kind of mortars in the years <strong>2016</strong>-2022 also for airmobile<br />
forces. This move will facilitate cooperation with special forces.<br />
At the same time, The Armament Inspectorate placed an order for 5 000<br />
Pluton frag granades for 60 mm LM-60D mortars used by the land forces, with<br />
delivery between years 2015-2018. The contract exceeding 15,7 mln PLN<br />
signed with Dezamet Mechanical Works has an option for additional 2 000<br />
grenades.<br />
As the Polish Armed Forces still use older types of weapons utilising Soviet-origin<br />
ammunition, another deal with MESKO company was signed for delivery,<br />
in the years <strong>2016</strong>-2018, of 1,5 mln 7,62×39 mm and 7,62×54R blank<br />
rounds. The value of the contract was 6,78 mln PLN.<br />
Special Equipment<br />
At the end of September 2015, the Armament Inspectorate signed a contract<br />
for delivery of three 8×8 armoured tractors. The armour is designed to protect<br />
a four-cabin crew and fuel tanks. Offer submitted by Auto-hit and Iveco Defence<br />
Vehicles companies won the tender. Cost of Italian vehicles stands on<br />
the level of 11,7 mln PLN.<br />
For chemical units the Armament Inspectorate placed an order for 94 PZLS-<br />
1 decontamination sets which will be delivered by Pimco company. The value<br />
of the deal, signed at the end of 2015, exceeded 12 mln PLN.<br />
Apart from arms and ammunition, during the last 12 months, the Ministry<br />
of National Defence also procured special equipment. On May 18, <strong>2016</strong>, the<br />
Armament Inspectorate and Industrial Research Institute for Automation and<br />
Measurement signed a contract for delivery of 53 Balsa light reconnaissance<br />
robots designed for the support of EOD/IED missions and removing dangerous<br />
materials. This equipment is intended for engineering units, reconnaissance<br />
activities in open and urbanized areas, as well as inside vehicles and<br />
planes. First robot will be delivered to the military this year and the rest in the<br />
years 2017-2018. The value of the contract stands on the level of 15,635 mln<br />
PLN.<br />
Tough negotiations with Airbus Helicopters company, the supplier of multirole<br />
rotorcrafts and Raytheon company, the producer of Patriot system, were<br />
the reason why since <strong>MSPO</strong> 2015 exhibition there was no major military deals.<br />
On the other hand, we witnessed finalisation of several long-awaited programmes<br />
developed by domestic producers, such as Rak self-propelled mortar<br />
and Poprad anti-aircraft system. With a several-year delay, the contract for<br />
the modernization of Leopard 2A4 main battle tanks was also finalised. What is<br />
important, manufacturers of majority of the ordered military equipment and<br />
modernization contractors are domestic companies.<br />
Tadeusz Wróbel<br />
18 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
M-346 szkolenie dla<br />
przyszłosci<br />
Finmeccanica, obecnie pod nazwą Leonardo,<br />
inspirowana wizją, ciekawością oraz twórczością<br />
wielkiego mistrza inwencji - projektuje technologię jutra.<br />
M-346: to najbardziej opłacalna, zaawansowana<br />
technologicznie platforma do szkolenia pilotów samolotów<br />
najnowszych generacji. Eksploatowana we Włoskich Siłach<br />
Powietrznych, w Republice Singapuru i Izraelskich Siłach<br />
Powietrznych, a w produkcji także dla Polskich Sił Powietrznych.<br />
Leonardo Aircraft Company jest światowym liderem w<br />
projektowaniu, produkcji i wsparciu wojskowych samolotów<br />
szkoleniowych.<br />
W ciągu ostatnich 50 lat, w ponad 40 krajach, na wszystkich<br />
kontynentach, na 2 tysiącach samolotów wyprodukowanych<br />
przez Leonardo, wyszkoliło się ponad 20 tysięcy pilotów<br />
wojskowych i cywilnych.<br />
Visit us at <strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong> - Hall E, Stand E21<br />
leonardocompany.com<br />
Helicopters | Aeronautics | Electronics, Defence & Security Systems | Space
Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska na <strong>MSPO</strong> Kielce <strong>2016</strong><br />
hala E, stanowisko nr 48
Premiera<br />
rozpoznawczych<br />
Rosomaków<br />
Andrzej Kiński<br />
Wersję R-1 można łatwo odróżnić ze względu na<br />
maszt i głowice optoelektroniczne. Version R-1 is<br />
easy to distinguish because of it’s mast and<br />
elecro-optic heads.<br />
Podczas tegorocznego <strong>MSPO</strong> zaprezentowane zostaną po raz pierwszy prototypy nowych wersji specjalistycznych<br />
kołowego wozu bojowego Rosomak - pojazdów rozpoznania ogólnowojskowego, wozów bojowych przeznaczonych<br />
do zabezpieczenia działań pododdziałów rozpoznawczych Wojsk Lądowych, w odmianach R-1 i R-2. During<br />
this year’s <strong>MSPO</strong> for the first time will be presented prototypes of new specialized versions of the Rosomak<br />
armored fighting vehicle - general military scout vehicle and vehicle for specialized scout subdivisions of the Land<br />
Forces – types R-1 and R-2.<br />
Wprowadzenie do służby pojazdów w takiej wersji zapisano już<br />
w pierwotnej wersji założeń programu Kołowego Transportera<br />
Opancerzonego w 2002 r., które przewidywały zakup 32 wozów<br />
dowódczo-rozpoznawczych R-1 i rozpoznawczych R-2 (8+24),<br />
oparte na podwoziach w układzie 6×6. Ostatecznie z trzyosiowego Rosomaka<br />
zrezygnowano w 2006 r. i podjęto decyzję, że także wozy rozpoznawcze<br />
powstaną na bazie wozów 8×8 - ze zdalnie sterowanym stanowiskiem strzeleckim<br />
zamiast wieży Hitfist-30P. Przystąpiono wówczas do przygotowania<br />
skorygowanych wymagań, jednak umowę na realizację pracy rozwojowej<br />
mającej na celu opracowanie dwóch prototypów wozów rozpoznawczych,<br />
tym razem znów opartych na wersji bojowej w odmianie pływającej, Departament<br />
Polityki Zbrojeniowej MON podpisał z <strong>Wojsko</strong>wymi Zakładami Mechanicznymi<br />
S.A. (obecnie Rosomak S.A.) dopiero 5 września 2008 r. Na tym<br />
etapie wojsko planowało zakup 16 wozów R-1 i 34 R-2. Szybko jednak jej realizacja<br />
została wstrzymana – już na etapie uzgodnienia projektów pojazdów<br />
i ich zestawu wyposażenia. Ta sytuacja – z przerwami – trwała do 2014<br />
roku. Z impasu nie udało się wyjść nawet po prezentacji na <strong>MSPO</strong> 2012 demonstratora<br />
wozu rozpoznania ogólnowojskowego, wyposażonego m.in.<br />
w optoelektroniczną głowicę obserwacyjną i stację radiolokacyjną pola walki<br />
na wysuwanym teleskopowo maszcie, system lokalizacji wystrzałów, a także<br />
rozbudowane środki łączności i przetwarzania danych, tworzące system<br />
gromadzenia, obróbki i transmisji danych rozpoznawczych. Przełamano go<br />
dopiero w 2014 r., kiedy na bazie uzgodnionych z Inspektoratem Uzbrojenia<br />
wymagań pracę wznowiono. Nowy jej harmonogram przewiduje finalizację<br />
zadania do końca pierwszego kwartału roku 2017, do kiedy oba wozy mają<br />
przejść badania kwalifikacyjne. Dostawy seryjnych pojazdów miałyby zostać<br />
zrealizowane w latach 2017-2020 (2+24+24), a wszystkie miałyby powstać<br />
w oparciu o wcześniej wyprodukowane wozy z wieżą Hitfist-30P.<br />
Ze względu na dostępność nośników, wozy prototypowe, które skompletowane<br />
zostały latem bieżącego roku, powstały w oparciu o transportery<br />
różnych odmian. Dowódczo-rozpoznawczy R-1 (WDR) bazuje na doświadczalnym<br />
pojeździe o zwiększonej wyporności i ze zmienionym, hydraulicznie<br />
rozkładanym falochronem, zaś prototyp wersji R-2 (WR) na pojeździe<br />
w wersji afgańskiej, z pancerzem dodatkowym i zdemontowanymi pędnikami<br />
śrubowym.<br />
Requirement for such vehicles was written in the beginning of the Polish<br />
wheeled APC program in 2002. The plan was to buy 32 units: R-1 command-scout<br />
vehicles and regular scout vehicles (8+24), based the six-<br />
-wheeled chassis. Finally the three-axis Rosomak was discarded in 2006<br />
and the decision was made, that scout vehicles will base also on 8 X 8<br />
chassis - with remote controlled weapon station replacing Hitfist-30P turret.<br />
The process of correcting the requirements was started, but the contract<br />
for developing two prototype scout vehicles, this time based on standard<br />
version with swimming capability, was signed by MoD with <strong>Wojsko</strong>we<br />
Zakłady Mechaniczne Ltd (currently Rosomak Ltd.) not until 5 th September<br />
2008. On this stage the military planned to buy 16 vehicles R-1 and 34 R-2s.<br />
The decision process was stopped however on very early level - developing<br />
the projects of the vehicles and their equipment sets. This situation,<br />
with some intermissions, lasted until 2014. The deadlock didn’t end not<br />
even in 2012, when during <strong>MSPO</strong> a demonstrator of general military scout<br />
vehicle was shown. It was equipped with electro-optical observation<br />
head, battlefield radar on telescopic mast, gunshot localization system,<br />
advanced communication and data processing systems, which could<br />
gather, process and transmit acquired information<br />
The impasse ended in 2014 when, basing on requirements of the Armament<br />
Inspectorate, the works were restarted. According to the new roadmap,<br />
the task will be finalized by the end of the first quarter of 2017, when<br />
both types of vehicles would finish their qualifying trials. Deliveries of serial<br />
production vehicles would be made in subsequent years 2017-2020<br />
(2+24+24), and every unit will be made basing on the already produced<br />
vehicles with Hitfist-30P turret.<br />
Because of the availability of the chassis, the prototype vehicles, which<br />
were completed in summer this year, were made on the basis of APCs of<br />
many sorts. Command-scout R-1 (WDR) demonstrator is based on experimental<br />
vehicle with higher displacement and with changed, hydraulically<br />
erected trim vane. The R-2 (WR) prototype – on the “Afghan” version with<br />
additional armor and with removed hydrojet propellers. Both vehicles got<br />
additional reconnaissance equipment, communication, and data processing<br />
systems, enabling them to perform missions in any environment and<br />
with cooperation with systems from other NATO nations.<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 21
Na wieży zamontowany został panoramiczny przyrząd obserwacyjny Janus i głowica czujnikowa<br />
systemu lokalizacji strzałów Ferret. On the turret, a panoramic observation device Janus and<br />
a sensor head of the gunshot localization system Ferret was installed.<br />
Oba wozy otrzymały dodatkowe wyposażenie rozpoznawcze, środki<br />
łączności i przetwarzania danych, umożliwiające wykonywanie zadań w każdych<br />
warunkach i we współpracy z analogicznymi systemami innych<br />
państw NATO. Dowódczo-sztabowy R-1 wyposażono m.in. w teleskopowo<br />
podnoszony maszt, na którym założono stację radiolokacyjną pola walki<br />
ACAR Ground Surveillance Radar firmy Aselsan i optoelektroniczną głowicę<br />
obserwacyjną firmy FLIR Systems. Dodatkowo, na wieży, zamontowany został<br />
panoramiczny przyrząd obserwacyjny Janus firmy Leonardo Land & Naval<br />
Defence Electronics (dawniej SELEX Galileo), a także głowica czujnikowa<br />
systemu lokalizacji strzałów Ferret kanadyjskiej firmy MacDonald Dettwiler &<br />
Associates (MDA). Radar będzie można zdemontować z masztu i ustawić na<br />
trójnogu. Do działań poza pojazdem służyć będzie także inne wyposażenie<br />
wynośne, m.in.: dzienno-nocny przyrząd obserwacyjny i mikrofon kierunkowy<br />
na trójnogu, a także system ochrony bliskiej. Ze względu na charakter działań<br />
wozu otrzymał on znacznie bardziej rozbudowane środki łączności, obejmujące<br />
m.in.: drugą radiostację UKF, radiostację do łączności z lotnictwem,<br />
radiostację KF, radiostację szerokopasmową. Zmodyfikowano także system<br />
łączności wewnętrznej, aby m.in. dostosować go do współpracy z nowymi<br />
środkami łączności, a także umożliwić bezprzewodowy dostęp zwiadowcom<br />
znajdującym się poza pojazdem. W związku z rozbudową wyposażenia niezbędne<br />
stało się zastosowanie nowego systemu zasilania elektrycznego,<br />
a także pomocniczej jednostki napędowej (APU), zamontowanej w pojemniku<br />
z lewej strony tylnej płyty kadłuba. Bezpośrednio zasila on odbiorniki prądem<br />
stałym. Załogę wozu tworzy pięciu żołnierzy: dowódca (jednocześnie<br />
dowódca drużyny rozpoznawczej), działonowy, dwóch zwiadowców-operatorów<br />
i kierowca. Dowódca zajmuje stanowisko w wieży, po jej prawej stronie,<br />
i dysponuje monitorem Zautomatyzowanego Systemu Rozpoznania, ma także<br />
możliwość sterowania głowicą Janus. Obaj zwiadowcy-operatorzy, podczas<br />
pracy w pojeździe, mają swe stanowiska tuż za koszem wieży (żołnierz po<br />
lewej stronie siedzi tyłem do kierunku jazdy, po prawej - przodem), każdy<br />
z nich dysponuje terminalem Zautomatyzowanego Systemu Rozpoznania -<br />
w tym jednym wynośnym. Żołnierz mający stanowisko przy lewej burcie obsługuje<br />
głowicę optoelektroniczną i radar zamontowane na maszcie. Pojazd<br />
został wyposażony w dzienno-nocny system obserwacji dookólnej i detekcji<br />
zagrożenia z sześcioma zespołami kamer (dwa przednie, dwa boczne i tylny).<br />
Masa bojowa R-1 wzrosła do 23 300 kg (wersja pływająca), ale spadła za to<br />
- do 8 km/h prędkość pływania. Kąt natarcia w tej wersji wynosi 40°.<br />
W przypadku wozu R-2, wyposażenie jest uboższe - pojazd ten nie ma<br />
masztu z głowicą optoelektroniczną i radarem, dysponuje także zubożonym<br />
zestawem środków łączności. Stanowisko operatora-zwiadowcy, zajmującego<br />
stanowisko po lewej stronie, ma uboższe wyposażenie niż w R-1 i monitor<br />
o mniejszej przekątnej. We wnętrzu R-2, z powodu braku komory kryjącej<br />
maszt i zamontowane na nim systemy, jest więcej miejsca, stąd znalazły się<br />
w nim stelaże z dodatkowym, wynośnym wyposażeniem rozpoznawczym.<br />
Oba prototypowe wozy rozpoznawcze czekają obecnie badania zakładowe.<br />
Ich pomyślny przebieg będzie przepustką do rozpoczęcia badań kwalifikacyjnych,<br />
które zakończyć się powinny zimą przyszłego roku. Na razie trudno<br />
powiedzieć, jakie będą dalsze losy Rosomaków R-1 oraz R-2 i czy rzeczywiście<br />
w przyszłym roku zostanie podpisana umowa na dostawę seryjnych pojazdów.<br />
Niemal pewne w docelowej postaci są zmiany w ich wyposażeniu w stosunku<br />
do obecnie zabudowanego, otwarta pozostaje także kwestia odmian<br />
rozpoznawczych wozów z wieżą bezzałogową ZSSW-30. Miejmy nadzieję, że<br />
na przyszłorocznym <strong>MSPO</strong> na część z tych pytań będzie można uzyskać odpowiedzi.<br />
Command R-1 version was given a telescopic risen mast, on which was<br />
placed ACAR Ground Surveillance Radar provided by Aselsan and electro-<br />
-optic observation head from FLIR Systems. Additionally, on the turret,<br />
a panoramic observation device – Janus – from Leonardo Land & Naval<br />
Defence Electronics (previously SELEX Galileo) was placed. Also on the turret<br />
was placed a sensor head of the gunshot localization system Ferret,<br />
made by Canadian company MacDonald Dettwiler & Associates (MDA).<br />
It will be possible to demount radar from the mast and place it on a tripod.<br />
For tasks outside the vehicle, there will be also other portable equipment<br />
available, among it: day/night observation device, directional microphone<br />
on a tripod and also close protection system. Because of the types<br />
of it’s missions, it got a much more developed communication systems,<br />
comprising of (among others): second FM wave radio station, radio station<br />
to communicate with air units, HF and broadband radio stations. The internal<br />
communication system was also modified, so it can interoperate with<br />
new communication equipment, and also enable wireless access for the<br />
troops outside the vehicle. Because of adding the new equipment it was<br />
necessary to use a new electric system, and an auxiliary power unit (APU),<br />
mounted in a container on the left side of the rear chassis plate of the vehicle.<br />
It powers the receivers with DC. The crew consists of five soldiers:<br />
commander (who is also a scout team commander), gunner, two scouts-<br />
-operators and a driver. Commander’s station is in a turret, on it’s left side.<br />
He has access to a monitor of the Automatic Reconnaissance System. He<br />
can also control the head of Janus system. Both scout-operators, during<br />
their work in a vehicle, have their stations just behind a turret’s base (soldier<br />
on the left side sits in the opposite direction then the course of a ride, soldier<br />
on the right – in the direction a ride). Both have Automated Reconnaissance<br />
System terminals, one of it is portable. Soldier sitting by the left side<br />
controls an electro-optical head and radar mounted on a mast. The vehicle<br />
is equipped with day-night 360 deg. observation and danger detection<br />
system with six sets of cameras (two in the front, two on the sides and one<br />
on the back).<br />
Operational mass of R-1 risen to 23 300 kg (swimming version), but it’s<br />
speed in the water dropped to 8 km/h. The angle of attack of this version<br />
is 40°.<br />
In case of R-2 vehicle, the equipment is poorer – vehicle doesn’t have<br />
a mast with an electro-optical head or radar and have also poorer communication<br />
systems. Station of a scout-operator on the left side has worse<br />
equipment and a smaller monitor. Inside of R-2, due to lack of chamber for<br />
telescopic mast and its systems, there’s more room and because of this there<br />
are additional racks with portable scout equipment.<br />
Both prototype reconnaissance vehicles are awaiting industrial trials. If<br />
they will end with success, it will be a pass for qualification trials, which can<br />
end in winter next year. So far it is difficult to say, what will be the fate of<br />
Rosomaks R-1 and R-2 and will there be signed a contract for purchasing<br />
serial vehicles. It is almost sure, that in serial version there will be some<br />
changes, when it comes to on-board equipment. It is also not known if<br />
there will be reconnaissance vehicles versions with unmanned ZSSW-30<br />
turret. Let’s hope, that in next year’s <strong>MSPO</strong>, we will get some answers for at<br />
least some of those questions.<br />
Andrzej Kiński<br />
Wersja R-2 ma uboższe wyposażenie, za to wewnątrze kadłuba jest więcej miejsca na wynośne<br />
wyposażenie rozpoznawcze. Version has poorer equipment, but has more room inside to place<br />
a portable reconnaissance accesories.<br />
22 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Andrzej Kiński<br />
Modernizacja polskich<br />
czołgów Leopard 2A4<br />
Otwarcie - demonstrator czołgu Leopard 2PL w hali zakładów Rheinmetall Landsysteme w Unterlüß tuż przed przewiezieniem do Polski w celu zaprezentowania na <strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong>.<br />
Leopard 2PL tank demonstrator in Rheinmetall Landsysteme’s hall in Unterlüß, just before sending to Poland, to be shown on <strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong>. Photo ZM Bumar-Łabędy.<br />
Modernization of Polish Leopard 2A4 tanks<br />
Modernizacja polskich czołgów podstawowych Leopard 2A4 do standardu Leopard 2PL to jeden z najważniejszych<br />
programów modernizacji Wojsk Lądowych zapisanych w Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach<br />
2013-2022. Od kilku miesięcy realizuje go konsorcjum w składzie: Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. i Zakłady Mechaniczne<br />
Bumar-Łabędy S.A. z Gliwic, przy istotnym udziale kilku innych przedsiębiorstw należących do PGZ, zaś<br />
strategicznym partnerem modernizacji jest niemiecka firma Rheinmetall Landsysteme GmbH, należąca do koncernu<br />
Rheinmetall Defence. Modernization of the Polish Leopard 2A4 main battle tanks to the Leopard 2PL standard is<br />
one of the most important programs of modernization of Polish Army, included in the Technical Modernization of<br />
Polish Armed Forces Plan for 2013-2022. Since a few months the program is carried on by a consortium, consisting<br />
of Polish Armament Group S.A. (PGZ) and Mechanical Works Bumar-Łabędy S.A. from Gliwice, in cooperation with<br />
some more companies of the PGZ. The German Rheinmetall Landsysteme GmbH Company, the part of Rheinmetall<br />
Defence, is a strategic partner for the modernization.<br />
Umowa pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia MON i konsorcjum firm<br />
mających wyremontować i zmodernizować czołgi została podpisana 28<br />
grudnia 2015 r. w radomskiej siedzibie Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Jej wartość<br />
wynosi ok. 2,415 mld PLN i przewiduje ona przeprowadzenie do 30 listopada<br />
2020 r. modernizacji 128 czołgów do wersji 2PL (z opcją na modernizację<br />
do 30 listopada 2021 r. kolejnych 14), a wcześniej wykonanie<br />
przeglądów wszystkich wozów na poziomie F6 i doprowadzenie ich do<br />
pełnej sprawności technicznej na podstawie odrębnej umowy (koszt tych<br />
prac nie został wliczony do wartości umowy bazowej). Poza tym wykonawcy<br />
zrealizują dodatkowe przedsięwzięcia: modernizację trenażerów i symulatorów<br />
Ośrodka Szkolenia Leopard w Świętoszowie do standardu wersji<br />
2PL; dostarczenie pakietu logistycznego umożliwiającego zapewnienie<br />
wsparcia eksploatacji czołgów w całym ich cyklu życiowym – zestawów<br />
narzędzi specjalnych MES-3; modyfikację i – tam gdzie to będzie niezbędne<br />
– opracowanie dokumentacji technicznej (TDv) czołgu oraz dokumentacji<br />
technicznej symulatorów i trenażerów w wersji 2PL; a także pakiet<br />
szkoleniowy, obejmujący szkolenie załóg wozów i instruktorów oraz personelu<br />
technicznego.<br />
Choć polscy konsorcjanci i ich krajowi podwykonawcy oraz poddostawcy<br />
zrealizują większość prac, to na ich pewnych etapach nieodzowne będzie<br />
wsparcie przez firmy z zagranicy, a przede wszystkim partnera strategicznego<br />
– firmę Rheinmetall Landsysteme GmbH, należącą do grupy Rheinmetall<br />
Defence. To właśnie Rheinmetall Landsysteme odpowiadać będzie za opracowanie<br />
projektu modernizacji czołgu, będzie uczestniczył w przygotowaniu<br />
dokumentacji technicznej, wykona prototyp wozu wersji 2PL i czołgi<br />
partii próbnej, udzieli także ZM Bumar-Łabędy niezbędnego wsparcia technicznego<br />
w uruchomieniu produkcji wozów seryjnych oraz dostarczy niezbędne<br />
narzędzia i przekaże know-how. Firmy Rheinmetall Defence będą<br />
także wspomagać polskie podmioty w pozyskiwaniu części zamiennych<br />
z importu, niezbędnych w dalszym okresie eksploatacji czołgów. Wartość<br />
On 28 th December 2015 the contract was signed by Armament Inspectorate<br />
of Polish Ministry of National Defense and the mentioned consortium of<br />
the companies involved in overhauls and modernization of the tanks, the<br />
event took place in the Radom’s facility of the PGZ. The contract is worth of<br />
2 billion 415 million of PLN, the modernization of the 128 Leopard 2A4 tanks<br />
o the Leopard 2PL standard is to be completed by 30th November 2020,<br />
there is also an option to modernize 14 more till 30 th November 2021. Before<br />
the modernization, all the tanks are to undergo major overhauls on F6 level<br />
and are to be made fully serviceable, according to separate contract, with<br />
additional costs to the customer. Beside the tank modernization, the contractors<br />
will modernize the simulators and training devices at the Leopard<br />
Training Center in Świętoszów, which will also be upgraded to the Leopard<br />
2PL standard, they will also provide full-life logistic support package and<br />
they will deliver MES-3 special tool sets to the customer. The technical documentation<br />
for some parts of the modernization and all necessary user manuals<br />
of the tanks and simulators are also to be developed by the contractors.<br />
The contractors are also responsible for the training package, covering<br />
the training of tank crews and instructors, and also training of maintenance<br />
personnel.<br />
Thought the most of the works will be conducted by Polish contractors and<br />
their subcontractors, some of the works will be subcontracted to the foreign<br />
companies, the expertise support is also expected from the strategic partner<br />
- Rheinmetall Landsysteme GmbH, the part of Rheinmetall Defence. The overall<br />
modernization design is to be developed by the Rheinmetall Landsysteme<br />
GmbH and the modernization documentation is to be fully prepared by that<br />
company. The prototype of the modernization and initial batch is also to be<br />
made by Rheinmetall, and then the German company will support ZM Bumar-<br />
-Łabędy in launching of the full-scale modernization, transferring the know-<br />
-how and delivering the necessary tools. The companies belonging to Rheinmetall<br />
Defence will assist Polish contractors in acquiring the imported spare<br />
24 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Hala ZM Bumar-Łabędy, w której obecnie realizowane są przeglądy czołgów na poziomie F6,<br />
zaś niedługo rozpocznie się ich proces modernizacji do standardu Leopard 2PL. MW Bumar-<br />
-Łabędy’s hall, in which right now F6 level servicing is conducted, and soon the process of<br />
modernization to the Leopard 2PL will start. Photo Andrzej Kiński.<br />
tych prac wyceniono na ok. 130 milionów EUR (ok. 570 mln PLN). Stosowna<br />
umowa określająca zasady tej współpracy została zawarta pomiędzy Zakładami<br />
Mechanicznymi Bumar-Łabędy S.A. i firmą Rheinmetall Landsysteme<br />
GmbH w dniu 18 lutego <strong>2016</strong> r. w Gliwicach.<br />
To bynajmniej nie jedyne porozumienie, które polskie przedsiębiorstwa<br />
biorące udział w modernizacji Leopardów do standardu 2PL zawrą z firmami<br />
należącymi do grupy Rheinmetall Defence. Na przestrzeni roku <strong>2016</strong> zostaną<br />
one podpisane także z: Rheinmetall Waffe Munition GmbH, która odpowiadać<br />
będzie za modernizację armaty i dostawy amunicji, a także Rheinmetall<br />
Defence Electronics GmbH, która współpracować będzie przy modernizacji<br />
celownika działonowego EMES 15 i systemu kierowania ogniem czołgu,<br />
a także innych elementów jego wyposażenia elektronicznego. Ich wartość to<br />
kolejnych ok. 70 mln EUR (ok. 305 mln PLN), a ogólny udział grupy Rheinmetall<br />
Defence w modernizacji polskich czołgów sięgnąć ma ok. 200 mln EUR<br />
(ok. 875 mln PLN).<br />
Kolejne umowy zawarte zostaną z trzema innymi podmiotami przemysłowymi<br />
z Niemiec: firmą IBD Deisenroth Engineering GmbH (system dodatkowego<br />
opancerzenia wieży i wykładziny przeciwodpryskowe jej wnętrza),<br />
Airbus DS Optronics GmbH (współpraca przy modernizacji przyrządu obserwacyjnego<br />
dowódcy PERI R17), a także Jenoptik Defence & Civil Systems ESW<br />
GmbH (elektryczne napędy wieży i armaty EWNA). Podpiszą je – odpowiednio<br />
– Rosomak S.A., PCO S.A. i Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A.<br />
Aby uzyskać zakładany, ponad 50%, udział polskich przedsiębiorstw<br />
w programie modernizacji czołgów, poza ZM Bumar-Łabędy, wśród jego<br />
wykonawców znajdą się: <strong>Wojsko</strong>we Zakłady Motoryzacyjne S.A. z Poznania<br />
(udział w przeglądach i remontach czołgów, naprawa zespołów napędowych),<br />
PCO S.A. (dostawa kamer termowizyjnych KLW-1 Asteria do celownika<br />
działonowego i jej zespołów przyrządu obserwacyjnego dowódcy każdego<br />
czołgu, a także zestawu kamery do obserwacji przestrzeni z tyłu czołgu<br />
KDN-1T), Zakłady Mechaniczne Tarnów S.A. (kompletacja i dostawa elektrycznych<br />
napędów obrotu wieży oraz układów stabilizacji uzbrojenia),<br />
parts, necessary for the repairs during the further exploitation of the tanks.<br />
The works to be worth of 130 million Euro (around 570 million PLN). The<br />
contract for the above services was signed in Gliwice between the Bumar-<br />
-Łabędy Mechanical Works S.A. and Rheinmetall Landsysteme GmbH, on<br />
18 th February <strong>2016</strong>.<br />
It is not the only contract signed by Polish companies involved in the<br />
program with the German companies of the Rheinmetall Defence. It is<br />
expected that during the <strong>2016</strong> another contract will be signed with Rheinmetall<br />
Waffe Munition GmbH responsible for modernization of the tank’s<br />
main gun and delivery of the ammunition and also with Rheinmetall Defence<br />
Electronics GmbH, responsible for modernization of the EMES 15 gun<br />
sign and the whole tank’s fire control system, as well as the other tank’s<br />
electronics. The costs of the above contracts is another 70 million Euro (around<br />
305 Million PLN), so the total involvement of the Rheinmetall Defence in<br />
the modernization of Polish tanks will reach around 200 million Euro (around<br />
875 million PLN).<br />
Another contracts will be signed with three other German companies.<br />
The IBD Deisenroth Engineering GmbH Company is to deliver the additional<br />
turret armor and the anti-spatter covering of its interior. Airbus DS Optronics<br />
GmbH will cooperate in the modernization of the PERI R17 commander’s<br />
observation device and the Jenoptik Defence & Civil Systems ESW GmbH<br />
will be responsible for the EWNA electric power of the turret and gun movement<br />
system. From the Polish side the contracts will be signed by (in that<br />
order): Rosomak S.A., PCO S.A., and Tarnów Mechanical Works S.A.<br />
To achieve more than 50% of Polish companies involvement in the program,<br />
beside the ZM Bumar-Łabędy, the works will be done by: Military Automotive<br />
Works S.A. from Poznań (part of the works related to the overhaul,<br />
power plants repairs), PCO S.A. (delivery of the KLW-1 Asteria thermal imagery<br />
cameras for the gun sight and their components for the commander’s<br />
observation device, and also KDN-1T rear-vision camera), Tarnów Mechanical<br />
Works S.A. (delivery of the turret movement electrical system and the<br />
gun stabilization system), Rosomak S.A. (delivery of the turret additional armor<br />
PCO S.A. dostarczy dla Leopardów 2PL m.in. kamery termowizyjne KLW-1 Asteria do celownika<br />
działonowego. PCO S.A. will deliver the KLW-1 Asteria thermal imagery cameras for<br />
the gun sight.<br />
Podział prac i odpowiedzialności pomiędzy RLS i ZM Bumar-Łabędy i harmonogram<br />
realizacji umowy bazowej<br />
Prototyp:<br />
›› Ilość – 1 szt.<br />
›› Miejsce realizacji/odpowiedzialność – Rheinmetall<br />
›› Termin realizacji – I kwartał 2018 r.<br />
›› Dostawa do MON – III kwartał 2018 r.<br />
Partia próbna:<br />
›› Ilość – 5 szt.<br />
›› Miejsce realizacji/odpowiedzialność – Rheinmetall<br />
›› Termin realizacji – IV kwartał 2018 r.<br />
Partia przedseryjna:<br />
›› Ilość – 12 szt.<br />
›› Miejsce realizacji – ZM Bumar-Łabędy<br />
›› Odpowiedzialność – ZM Bumar-Łabędy/Rheinmetall<br />
›› Termin realizacji – I kwartał 2019 r.<br />
Produkcja seryjna:<br />
›› Ilość – 110 szt.<br />
›› Miejsce realizacji/odpowiedzialność – ZM Bumar-Łabędy<br />
›› Termin realizacji – II kwartał 2019 – III kwartał 2020 r.<br />
Division of the works and responsibilities between the RLS and ZM Bumar-Łabędy and<br />
the schedule of the implementation of the basic contract<br />
Prototype:<br />
›› Amount – 1 egzample<br />
›› The place of realization/responsibility – Rheinmetall<br />
›› The deadline for realization – I quarter of 2018<br />
›› Delivery to MoND – III quarter 2018<br />
The test batch:<br />
›› Amount – 5 examples<br />
›› The place of realization/responsibility – Rheinmetall<br />
›› The deadline for realization – IV quarter 2018<br />
The initial batch:<br />
›› Amount – 12 examples<br />
›› The place of realization – ZM Bumar-Łabędy<br />
›› Responsibility – ZM Bumar-Łabędy/Rheinmetall<br />
›› The deadline for realization – I quarter 2019<br />
Serial modernization:<br />
›› Amount – 110 examples<br />
›› The place of realization/responsibility – ZM Bumar-Łabędy<br />
›› The deadline for realization – II quarter 2019 – III quarter 2020<br />
26 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
MS-20 Daglezja<br />
Most towarzyszący na podwoziu samochodowym<br />
Przeznaczenie:<br />
• Pokonywanie przeszkód o szerokości do 20m<br />
• Wspomaganie działań w trudno dostępnym terenie<br />
• Umożliwienie komunikacji podczas klęsk żywiołowych<br />
Zalety technologii:<br />
• Krótki czas przygotowania przeprawy<br />
• Możliwość przejazdu pojazdów gąsienicowych, kołowych i przemarszu pieszych<br />
• Pełna automatyzacja rozkładania<br />
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy<br />
Urządzeń Mechanicznych „OBRUM” sp. z o.o.<br />
44-117 Gliwice, ul. Toszecka 102<br />
www.obrum.gliwice.pl
Jeden z pierwszych czołgów Leopard 2A4, które przeszły przegląd F6 w Zakładach Mechanicznych<br />
Bumar-Łabędy S.A. One of the first Leopard 2A4 tanks, which went under a level F6 servicing<br />
in Mechanical Works Bumar-Łabędy Ltd.<br />
Obecnie przeglądy czołgów realizowane są przy współpracy specjalistów z Niemiec, ale stopniowo<br />
większość prac realizować będą polscy specjaliści. To dobre przygotowanie do udziału<br />
w procesie modernizacji czołgów. Currently the checking of tanks is performed with cooperation<br />
of German specialists, but gradually most of the works will be performed by Polish. It is<br />
a good preparation for participation in tanks modernization proces. Photo Fot. Andrzej Kiński.<br />
Zasadniczy zakres modernizacji czołgów Leopard 2A4<br />
do standardu Leopard 2PL<br />
›› zwiększenie odporności balistycznej wieży do poziomu czołgów odmiany A5+ poprzez<br />
montaż zewnętrznego systemu dopancerzenia i wielowarstwowych wykładzin przeciwodpryskowych<br />
wewnątrz (dostawca technologii IBD Deisenroth Engineering, kompletacja na<br />
licencji i dostawy – Rosomak S.A.);<br />
›› wymiana układu stabilizacji armaty i napędów wieży z hydraulicznych na wyłącznie elektryczne<br />
EWNA (dostawca technologii Jenoptik Defence & Civil Systems ESW, produkcja i dostawy<br />
podzespołów – ZM Tarnów S.A.);<br />
›› zwiększenie możliwości ogniowych poprzez umożliwienie wykorzystania nowych typów<br />
i rodzajów amunicji (DM63 i DM11, czy też ich polskich odpowiedników, jeśli przejdą certyfikację<br />
RWM), co będzie wymagało także modernizacji armaty (wymiana hamulca odrzutu,<br />
wymiana oporopowrotnika hydrauliczno-pneumatycznego na pneumatyczny, wskaźnika<br />
odrzutu oraz pojemnika na dna łusek, w celu użycia amunicji DM11 wprowadzony zostanie<br />
system jej programowania w zamku armaty ACM) i SKO, m.in. wprowadzenia elektronicznego<br />
spustu armaty (Rheinmetall Waffe Munition);<br />
›› modernizacja przyrządów obserwacyjno-celowniczych działonowego EMES 15 i dowódcy<br />
PERI R17A1 (do standardu R17A3L4) poprzez montaż w nich kamer termowizyjnych III generacji<br />
KLW-1 Asteria lub ich bloków (Rheinmetall Defence Electronics i Airbus DS Optronics<br />
wspólnie z PCO S.A.);<br />
›› zastosowanie monitora-pulpitu sterującego dowódcy CCMS umożliwiającego: alternatywną<br />
transmisję obrazu ze zmodernizowanego celownika EMES 15 i przyrządu PERI R17A3 L4, wykonywanie<br />
pełnego testu systemów wieżowych we współpracy ze zmodernizowanym blokiem<br />
testującym RPP, sterowanie systemami wieżowymi z poziomu dowódcy – pracę w trybie<br />
hunter-killer (RLS, RDE, RWM, Airbus DS Optronics);<br />
›› zastosowanie szeregowej magistrali komunikacyjnej (CAN-BUS), łączącej między sobą<br />
wszystkie cyfrowe bloki elektroniczne (RLS, RDE);<br />
›› ogólna poprawa bezpieczeństwa załogi poprzez zastosowanie układu przeciwwybuchowego<br />
firmy Deugra z 4 butlami ze środkiem gaśniczym DeuGen-N i modernizacja całego układu<br />
przeciwpożarowego poprzez wymianę węży i rurek doprowadzających środek gaśniczy oraz<br />
montaż nowej jednostki sterującej;<br />
›› poprawa świadomości sytuacyjnej kierowcy poprzez montaż dzienno-nocnej kamery cofania<br />
kierowcy KDN-1T (PCO S.A.);<br />
›› montaż pomocniczego zespołu prądotwórczego (APU) o mocy 17 kW (RLS);<br />
›› zastosowanie dodatkowych koszy transportowych na zewnątrz wieży, a także schowków<br />
i uchwytów;<br />
›› przystosowanie wyposażenia holowniczo-ewakuacyjnego do zwiększonej do 60 ton masy<br />
bojowej czołgu.<br />
Opcje: po wyborze przez MON systemu zarządzania polem walki (BMS), co ma nastąpić w bieżącym<br />
roku, możliwe będzie – po podpisaniu stosownego aneksu i wydzieleniu na to środków –<br />
rozszerzenie zakresu modernizacji o montaż BMS i współpracujących z nim systemów łączności,<br />
utajniania i transmisji danych.<br />
Modernization of the Leopard 2A4 tankd to the Leopard 2PL<br />
standard covers:<br />
›› enhancing of the ballistic protection to the level of the Leopard 2A5+ tanks through adding<br />
external armor and multi-latter anti-spatter covering inside (technology delivered by the IBD<br />
Deisenroth Engineering, licensed to Rosomak S.A., who will conduct the works)<br />
›› changing the gun stabilization and turret power from hydraulic to exclusively electrical system<br />
EWNA (technology delivered by Jenoptik Defence & Civil Systems ESW, manufacturing<br />
and delivery of the components – ZM Tarnów S.A.);<br />
›› enhancement of the firepower by adopting the gun to the new types of ammunition (DM63<br />
and DM11, or their Polish equivalents, if they will pass RWM certification), which will demand<br />
the modernization of the gun - replacing the muzzle brake, replacing the hydro-pneumatic<br />
recoil mechanism by pneumatic recoil mechanism, replacing the recoil indicator, replacing<br />
the container for the shells’ bottoms. To use the DM11 programmable fuze a ACM system for<br />
its setting will be mounted in the gun’s chamber. The fire control system will be also modernized<br />
by introducing of electronic gun trigger (Rheinmetall Waffe Munition);<br />
›› modernization of the EMES 15 observation and fire control unit of the gunner and PERI R17A1<br />
commander’s observation unit (to the R17A3L4 standard) through the mounting III generation<br />
KLW-1 Asteria thermal imagery cameras and their boxes (Rheinmetall Defence Electronics<br />
and Airbus DS Optronics together with PCO S.A.);<br />
›› introduction of the CCMS display-control unit for the commander, enabling alternative image<br />
transmission from modernized EMES 15 sight and PERI R17A3 L4 unit, conducting of full<br />
tests of the turret systems in cooperation with the modernized RPP testing unit, controlling<br />
of the turret system by the commander, the work in the hunter-killer (RLS, RDE, RWM, Airbus<br />
DS Optronics);<br />
›› introduction of the Controller Area Network communication bus (CAN-BUS), connecting all<br />
the digital electronics bus (RLS, RDE);<br />
›› general improvement of the crew safety by using anti-explosion system of the Deugra Company<br />
with four extinguisher battles with DeuGen-N extinguish liquid and modernization of<br />
the whole fire-protection system through replacing extinguish mean pipes and mounting of<br />
the new control unit;<br />
›› enhancement of the driver’s situation awareness through mounting of the KSN-1T day-night<br />
reverse drive camera (PCO S.A.);<br />
›› mounting of the auxiliary power unit (APU) of the 17 kW power (RLS);<br />
›› mounting additional equipment baskets on the turret, and also boxes and handles;<br />
›› adopting the evacuation and towing equipment for the increased to 60 tons combat vehicle<br />
weight.<br />
Options: when the Ministry of National Defense selects the Battlefield Management System<br />
(BMS), which is to take place this year, it will be possible to enhance the range of the modernization<br />
by the mounting of the BMS terminal and communication systems supporting it, with their encrypting<br />
and coding devices for data distribution. It is necessary to sign an annex to the contract<br />
and providing financial means, to implement the above.<br />
Rosomak S.A. (kompletacja i dostawa elementów dodatkowego opancerzenia<br />
wieży), Ośrodek Badawczo-Rozwojowy OBRUM Sp. z o.o. z Gliwic (naprawy<br />
wynikowe i modernizacja symulatorów oraz trenażerów).<br />
W przededniu rozpoczęcia kieleckiego <strong>MSPO</strong>, ZM Bumar-Łabędy przejęły<br />
59 spośród zaplanowanych na bieżący rok do przeprowadzenia przeglądów<br />
F6 64 czołgów, a spośród nich gotowych było osiem. Jeden z nich trafi wkrótce<br />
do <strong>Wojsko</strong>wego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej w celu<br />
pełnej weryfikacji charakterystyk czołgu przed modernizacją, kolejnych sześć<br />
zostanie przekazanych do Rheinmetall Landsysteme w celu wykonania wozu<br />
prototypowego modernizacji i czołgów przdseryjnych.<br />
Na <strong>MSPO</strong> zostanie po raz pierwszy wystawiony demonstrator zmodernizowanego<br />
czołgu Leopard 2PL w dużej mierze odpowiadający (przynajmniej<br />
zewnętrznie) konfiguracji docelowej.<br />
components), Research & Development Center OBRUM Ltd from Gliwice (repairs<br />
and modernization of the simulation and training systems).<br />
Just before the <strong>MSPO</strong> Kielce military trade started, ZM Bumar-Łabędy accepted<br />
59 tanks for the F6 overhauls, it is planned that totally 64 tanks are to<br />
start modernization this year. Works on eight tanks has been completed. One<br />
of them will be soon delivered to Military Institute of the Armor and Automotive<br />
Technology, to verify the vehicle’s performance before the modernization.<br />
The next six will be handed over to Rheinmetall Landsysteme to make prototype<br />
and five initial batch vehicles.<br />
A demonstrator of the modernized Leopard 2PL tank will be for the first time<br />
presented on the <strong>MSPO</strong> Kielce. It will be, especially externally, very close to the<br />
final configuration.<br />
Andrzej Kiński<br />
28 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Wojciech Zawadzki<br />
elastyczny system<br />
łączności<br />
Comp@n – flexible communication system<br />
Należący do Grupy WB gdyński Radmor wprowadza do<br />
oferty rodzinę radiostacji programowalnych Comp@n,<br />
charakteryzujących się niespotykaną dotąd na rynku uniwersalnością,<br />
elastycznością i łatwością dostosowania<br />
funkcjonalności do wymagań użytkownika. Radmor –<br />
company owned by the WB Group – introduces to its offer<br />
a new family of software defined radios named Comp@n.<br />
They are characterized by unparalleled versatility, flexibility<br />
and simplicity of adjustment of its functions for<br />
users’ demands.<br />
Najnowsza gama produktów wychodzi naprzeciw wymaganiom<br />
klienta, który oczekuje radiostacji mogącej zmieniać dynamicznie<br />
swoją funkcjonalność w zależności od specyfiki sytuacji i okoliczności<br />
w jakich ma zostać użyta. Zakres funkcjonalności jest definiowany<br />
poprzez oprogramowanie (SDR, Software Defined Radio). Dzięki temu to<br />
sam użytkownik decyduje o tym czy będzie to urządzenie o podstawowej<br />
funkcjonalności, czy będzie pracować w oparciu o bardziej złożone mechanizmy<br />
lub też umożliwi wykorzystanie wszystkich dostępnych funkcji.<br />
W przypadku obsługiwanych częstotliwości możliwy jest wybór trzech<br />
zakresów. Najbardziej uniwersalnym i zapewniającym największy wachlarz<br />
możliwości w zakresie obsługiwanych waveformów (WF) jest blok RF pracujący<br />
w zakresie 20÷520 MHz. Pozostałe dwa, z zawężonymi pasmami pracy,<br />
ukierunkowane są na uzyskanie niższej ceny produktu i wyższej wydajności<br />
pracy na jednym akumulatorze.<br />
Dzięki wyborowi produktów Radmoru możliwe jest uzyskanie kompromisu<br />
między mniejszymi kosztami urządzenia a większą elastycznością, pozwalającą<br />
na obsługę bardziej skomplikowanych WF-ów, tych obecnie oferowanych<br />
i tych, które powstaną w przyszłości. Największą zaletą opracowanego<br />
rozwiązania jest gotowość do opracowania wyspecjalizowanego bloku cyfrowego<br />
przetwarzania, zgodnego z konkretnymi, szczegółowymi wymaganiami<br />
klienta.<br />
The latest range of products comes ahead customers’ requirements, who<br />
expects radio capable to dynamically change its functionality depending on<br />
the specific situation and circumstances it is to be used. Functional range is<br />
defined by the software (SDR, Software Defined Radio). Thanks to that feature,<br />
it is the user himself who decide whether it will be a device with basic functionality<br />
or that will work on the basis of more complex mechanisms or even allow<br />
the use of all available functions.<br />
In case of frequencies supported, there is a choice of three ranges. The<br />
most versatile and providing the greatest range of capabilities supported<br />
waveforms (WF) is an RF block operating in the range from 20 to 520 MHz.<br />
The other two, with reduced operating bands, are aimed at obtaining lower<br />
product prices and higher efficiency on a single battery.<br />
With the choice of Radmor products, it is possible to achieve a compromise<br />
between lower device cost and greater flexibility, enabling support for<br />
more complex WF-s, those currently available on the market and those that<br />
will emerge in the future. The greatest advantage of this solution is the readiness<br />
to develop a specialized digital processing block, in accordance with<br />
specific, detailed requirements of the customer.<br />
The flexibility of the system allows its expansion to other, currently operated<br />
and future radios and communication systems. Thanks to that, it complements<br />
the core of the system with additional services and possible operational<br />
scenarios.<br />
Radmor SA constantly works on a comprehensive development of the<br />
system, adding functionality of individual components and developing<br />
new ones.<br />
Possibilities of use and range of applications for radios belonging to Comp@n<br />
family can be extended using a wide range of accessories, ranging from basic,<br />
such as antennas and power supplies, through headsets, programmers, and<br />
ending with the power amplifiers. Moreover, the vehicle adapter is a device<br />
that allows operation of a manual Comp@n radio in vehicles, including armoured<br />
ones, creating with a power amplifier a transportable set. It provides a secure<br />
mounting and allows rapid removal of the radio, without a break in its<br />
functioning. After installing the radio in the adapter, it automatically switches<br />
to work with the vehicle’s antenna system, ICT installation and power amplifier<br />
(if installed). In such a set, the radio is powered by an onboard grid of the vehicle<br />
via adapter, while ensuring the charging of its battery.<br />
Additional accessories also make battery possible to work in backpack<br />
(capacity of 20 W) and mobile versions (with adapter and power amplifier<br />
with 50 W capacity).<br />
30 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Elastyczność systemu umożliwia jego rozbudowę o inne aktualnie eksploatowane<br />
oraz przyszłe radiostacje i systemy łączności. W ten sposób<br />
uzupełnia trzon systemu o dodatkowe usługi i możliwe scenariusze operacyjne.<br />
Radmor S.A. stale pracuje nad kompleksowym rozwojem systemu, wzbogacając<br />
funkcjonalności poszczególnych jego elementów i opracowując<br />
nowe.<br />
Możliwości i zakres zastosowań radiostacji należących do rodziny Comp@n<br />
można rozszerzyć, wykorzystując szeroką gamę akcesoriów, poczynając<br />
od podstawowych, jak na przykład anteny i zasilacze, poprzez zestawy<br />
nagłowne, programatory, a kończąc na wzmacniaczach mocy. Z kolei adapter<br />
pojazdowy jest urządzeniem umożliwiającym pracę doręcznej radiostacji<br />
Comp@n w pojazdach, także opancerzonych, tworząc wraz z wzmacniaczem<br />
mocy zestaw przewoźny. Zapewnia on pewne zamocowanie i szybkie<br />
wyjęcie radiostacji, bez przerwy w jej działaniu. Po zamontowaniu radiostacji<br />
w adapterze automatycznie przełącza się ona na współpracę z pojazdowym<br />
systemem antenowym, instalacją teleinformatyczną pojazdu i wzmacniaczem<br />
mocy (jeśli jest zainstalowany). W takim zestawie radiostacja<br />
zasilana jest poprzez adapter z sieci pokładowej pojazdu, przy jednoczesnym<br />
zapewnieniu ładowania jej z zasilacza akumulatorowego.<br />
Dodatkowe akcesoria umożliwiają ponadto pracę radiostacji w wersjach<br />
plecakowej (o mocy 20 W) i przewoźnej (z adapterem i wzmacniaczem<br />
mocy 50 W).<br />
Obecnie Radmor S.A. w ramach rodziny Comp@n oferuje radiostacje<br />
Comp@n H07, Comp@n H08 i Comp@n H09.<br />
Radiostacja Comp@n H07 - cyfrowa mowa i dane<br />
Wersja H07 może zostać zastosowana jako środek łączności żołnierza i jako<br />
pomocniczy środek łączności do instalacji stacjonarnej oraz na pojazdach<br />
kołowych. Przeznaczona jest do łączności fonicznej, w tym: łączności taktycznej<br />
bliskiego zasięgu VHF i UHF dla sił lądowych; łączności taktycznej<br />
bliskiego zasięgu VHF dla sił lotniczych; łączności ze służbami paramilitarnymi<br />
i cywilnymi, wykorzystującymi kanały radiowe i rodzaje modulacji dostępne<br />
w radiostacji.<br />
Radiostacja Comp@n H08 - waveform klasy EPM<br />
Radiostacja Comp@n H08 jest radiostacją doręczną wykonaną w technologii<br />
SDR, opracowaną z wykorzystaniem platformy sprzętowej wspólnej dla<br />
wszystkich produktów tej rodziny. Radiostacja ma zaimplementowany m.in.<br />
waveform hoppingowy W2FH, umożliwiający realizację jednoczesnej transmisji<br />
mowy i danych (danych z portu szeregowego, danych GPS, danych Situation<br />
Awareness). W2FH dysponuje mechanizmem synchronizacji, który<br />
nie wymaga użycia GNSS (np. GPS).<br />
Radiostacja Comp@n H09 - BMS IP, NBWF<br />
W radiostacji Comp@n H09 zaimplementowano szereg waveformów umożliwiających<br />
łagodne przejście pomiędzy klasycznymi systemami a systemami<br />
zarządzania polem walki BMS. BMS IP WF umożliwia integrację z sieciami<br />
IP, jednoczesną transmisję głosu i danych (dane IP, dane pochodzące z sensorów,<br />
transparentna transmisja danych z portu szeregowego, dane GPS,<br />
dane SA - Situation Awareness, zwiększone zasięgi usług mowy i danych –<br />
multihop relay).<br />
Currently, Radmor SA offers three products within the family of Comp@n radios,<br />
namely: Comp@n H07, Comp@n H08 and Comp@n H09.<br />
Comp@n H07 radio – digital speech and data<br />
H07 version can be used as a means of communication by soldiers and as<br />
an auxiliary means of communication for stationary sets as well as on<br />
wheeled vehicles. It is designed for voice communications, including VHF<br />
and UHF short-range tactical communications for land forces; VHF short-<br />
-range tactical communications for air force; communications with paramilitary<br />
and civilian services, utilizing radio channels and modulation types<br />
available in radio.<br />
Comp@n H08 radio – EPM class waveform<br />
Comp@n H08 version is a hand-held radio made in SDR technology, developed<br />
with the use of a common platform for all products of this family. This radio<br />
has implemented W2FH hopping waveform, enabling simultaneous<br />
transmission of voice and data (data from the serial port, GPS data and Situation<br />
Awarness data). W2FH has a synchronization mechanism that does not<br />
require the use of GNSS (eg. GPS).<br />
Comp@n H09 radio – BMS IP, NBWF<br />
The Comp@n H09 radio has implemented a series of waveforms enabling<br />
a smooth transition between the classical systems and battlefield management<br />
systems. BMS IP WF allows integration with IP networks, simultaneous<br />
voice and data transmission (IP data, sensors data, transparent transmission of<br />
data from the serial port, GPS data, Situation Awareness data, increased ranges<br />
of voice and data services - multihop relay).<br />
Wojciech Zawadzki<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 31
Andrzej Kiński<br />
Jeden z dwóch wdrożeniowych egzemplarzy SPZR Poprad w docelowej konfiguracji niedługo przed przekazaniem wojsku.<br />
One of the two trial Poprad self-propelled anti-aircraft systems in their final configuration just before their delivery to the army.<br />
Meandry Poprada<br />
Intricacies of Poprad<br />
Pod koniec ubiegłego roku podpisana została umowa pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia i PIT-RADWAR S.A., określająca<br />
warunki dostawy Siłom Zbrojnym RP – Samobieżnych Przeciwlotniczych Zestawów Rakietowych Poprad,<br />
ważnego elementu systemu przeciwlotniczego najniższego szczebla naszej armii. Zamówienie na Poprady było jednym<br />
z najdłużej wyczekiwanych przez polski przemysł obronny i stało się zwieńczeniem ponad 15 lat prac badawczo-<br />
-rozwojowych oraz wdrożeniowych. By the end of last year, the Armament Inspectorate and PIT-Radwar company<br />
signed a contract on delivering to the Polish Armed Forces the Poprad self-propelled anti-aircraft missile systems<br />
(SPZR Poprad), an essential element of low altitude anti-aircraft system in Polish army. The order for Poprads was<br />
one of the most expected in Polish defense industry, and was a crowning of over 15 years of R&D and trial work.<br />
Idea skonstruowania polskiego samobieżnego zestawu przeciwlotniczego<br />
najniższego szczebla pojawiła się w Polsce w latach 90., czyli w czasach<br />
kiedy finalizowano tutaj właśnie prace nad przenośnym przeciwlotniczym<br />
zestawem rakietowym Grom.<br />
Prace studyjne podjęto w <strong>Wojsko</strong>wym Instytucie Technicznym Uzbrojenia,<br />
a następnie – wspólnie z <strong>Wojsko</strong>wymi Zakładami Mechanicznymi z Siemianowic<br />
Śląskich, mającymi odpowiadać za nośnik – zawarto w listopadzie<br />
1999 r. umowę z Komitetem Badań Naukowych na realizację projektu „Samobieżny<br />
zautomatyzowany system rakiet przeciwlotniczych bliskiego zasięgu<br />
uzbrojony w zestaw rakiet przeciwlotniczych Grom”. W 2000 r. pokazany<br />
został demonstrator systemu na samochodzie Land Rover Defender 110,<br />
a w 2001 r. na podwoziu BRDM-a-2. Działającego prototypu nie udało się<br />
jednak zbudować i projekt w tym kształcie zakończył się niepowodzeniem.<br />
The idea of designing Polish self-propelled anti-aircraft missile system for<br />
fighting air targets at lowest altitude appeared in Poland in the 1990s, that is<br />
when the work on Grom mobile anti-aircraft missile system was finalized.<br />
The R&D work started at <strong>Wojsko</strong>wy Instytut Techniczny Uzbrojenia<br />
(WITU), and next – in cooperation with WZM in Siemianowice Śląskie which<br />
was responsible for the carrier – a contract with State Committee for Scientific<br />
Research (KBN) was signed in November 1999 for a trial project of a self-propelled<br />
automated system of anti-aircraft short-range system armed<br />
with Grom anti-aircraft missile systems.<br />
In 2000, a demonstrator was exhibited on the Defender Land Rover 110,<br />
and in 2001on the BRDM-a-2 chassis. However, the prototype was not successful<br />
– it did not work – and the project in this shape was a failure.<br />
At the break of 2001 and 2002, RADWAR Science-Production Center of<br />
32 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Na przełomie 2001 i 2002 r. do dotychczasowych wykonawców dołączyło<br />
Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej RADWAR S.A., które<br />
stało się faktycznym liderem projektu. RADWAR wniósł do niego kompetencje<br />
zdobyte podczas prac nad samobieżnym zestawem przeciwlotniczym<br />
Loara i przeciwlotniczym zestawem artyleryjskim Blenda. W ramach<br />
tego ostatniego opracowano optoelektroniczną głowicę śledzącą ZGS-158,<br />
która mogła stanowić bazę do opracowania głowicy Poprada. RADWAR dysponował<br />
także Mobilną Małogabarytową Stacją Radiolokacyjną (MMSR) bliskiego<br />
zasięgu, pracującą w paśmie S, powstałą na bazie radaru wstępnego<br />
wykrywania i wskazywania celów RSWW-148 zestawu Loara. Fakt dysponowania<br />
własną: głowicą optoelektroniczną, radarem i pociskiem Grom pozwalał<br />
na rezygnację z urządzeń importowanych, jeśli chodzi o kluczowe elementy<br />
zestawu. Istotną rolę w zakresie integracji systemu Poprad z rakietami<br />
Grom odegrały: Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe Telesystem-Mesko Sp.<br />
z o.o. i Zespół Elektroniki Kwantowej <strong>Wojsko</strong>wej Akademii Technicznej.<br />
Głowica została zintegrowana z mechanizmami startowymi (odpowiadało<br />
za nie CRW Telesystem-Mesko Sp. z o.o.) do czterech pocisków Grom w pojemnikach<br />
transportowo-startowych, umieszczanych w wyrzutniach<br />
Głowica obserwacyjno-śledząca zestawu Poprad z założonymi czterema wyrzutniami pocisków<br />
Grom. Poprad’s surveillance and tracking head with four Grom missile launchers<br />
Wdrożeniowy Poprad w położeniu bojowym... A trial Poprad in combat position…<br />
i z układem chłodzenia detektorów głowic pocisków (ZM Mesko S.A.). Całość<br />
umieszczono na hydraulicznie podnoszonej, rozsuwanej teleskopowo<br />
kolumnie.<br />
Z głowicą współpracowały także: komputer kierowania ogniem; system<br />
nawigacji inercyjnej; system łączności i transmisji danych; układ autonomicznego<br />
zasilania z baterią akumulatorów, zapewniających ponad jednogodzinną<br />
pracę. Obsługę stanowiło dwóch żołnierzy – kierowca i operator.<br />
Sterowanie działaniem zestawu odbywało się za pomocą wynośnego terminalu.<br />
Dzięki środkom łączności i transmisji danych możliwa była współpraca<br />
z zewnętrznymi środkami wskazywania celów i systemami dowodzenia<br />
OPL, np. radarem MMSR czy systemem dowodzenia OPL Łowcza/Rega. Do<br />
pocisków Grom skonstruowano nowy mechanizm startowy, zapewniający<br />
pełną automatyzację procesu przygotowania do startu, a także układ chłodzenia<br />
detektorów głowic z butlami (po jednej na dwie wyrzutnie) z azotem,<br />
co zapewniło wydłużenie czasu znajdowania się pocisków w stanie<br />
gotowości do odpalenia i umożliwiało ich wielokrotne wykorzystanie. Na<br />
tym etapie prac nośnikiem był samochód terenowy Iveco 40.10WM.<br />
Prototypowy zestaw Poprad został skompletowany wiosną 2003 r.,<br />
a w grudniu tegoż roku odpalono z niego pierwsze pociski Grom na poligonie<br />
Ośrodka Badań Dynamicznych WITU w Drawsku Pomorskim.<br />
Jesienią 2004 r., 21 października i 1 grudnia, zrealizowano na poligonie<br />
w Ustce ostatni cykl strzelań w ramach projektu badawczo-rozwojowego.<br />
Ich przebieg był pomyślny. Szefostwo Wojsk OPL Wojsk Lądowych włączyło<br />
do swych planów rozwoju pozyskanie co najmniej 32–44 zestawów.<br />
Z planów tych nic nie wyszło, a na przeszkodzie stanął brak decyzji<br />
w sprawie nośnika zestawu. We wrześniu 2006 r., na fali polonizacji Poprada,<br />
Professional Electronics (CNPEP RADWAR) joined the project, and became<br />
its actual leader. RADWAR brought in competences gained during the work<br />
on Loara self-propelled anti-aircraft system and Blenda anti-aircraft artillery<br />
system. Within this last project, the ZGZ-158 optoelectronic tracking head<br />
was designed, and it was to be a base for developing a head for Poprad.<br />
RADWAR also had a short-range small-dimension mobile radiolocation station<br />
(MMSR), working in S-band, and based on the RSWW-148 radar of initial<br />
target acquisition of Loara system. The fact that designers had their own<br />
optoelectronic head, a radar and a Grom missile, made it possible to resign<br />
from imported devices, if it comes to the key elements of the system. An<br />
important role in integrating Poprad system with Grom missiles was played<br />
by Telesystem-Mesko Center for Development and Implementation (CRW<br />
Telesystem-Mesko) and the Military University of Technology’s (WAT) Quantum<br />
Electronics Group.<br />
The head was integrated with launching mechanisms (for which CRW Telesystem-Mesko<br />
was responsible) to four Grom missiles in transport and<br />
starter pods placed in launchers, and with the cooling system of detectors<br />
of missile heads (ZM Mesko SA). All of it was housed in a hydraulically leveled<br />
and telescopic tube.<br />
With the head also cooperated the following: fire control computer; inertial<br />
navigation system; data communication and transmission system; and<br />
autonomic power supply system with batteries, ensuring over an hour of<br />
operation. The crew of two (driver and operator) serviced the system controlled<br />
by means of a detachable console.<br />
Owing to data transmission and communication, it was possible to cooperate<br />
with external devices of target acquisition and anti-aircraft defense<br />
command systems, for example MMSR radar, or Łowcza/Rega anti-aircraft<br />
34 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
...i marszowym.<br />
...and marching position.<br />
wspólnie z AMZ Kutno, pokazano zestaw wykorzystujący jako nośnik samochód<br />
opancerzony Dzik w odmianie z platformą ładunkową. Propozycja nie<br />
wzbudziła jednak zainteresowania wojskowych, którzy pod wpływem doświadczeń<br />
z misji ekspedycyjnych, wymagali dla zestawu przeciwlotniczego<br />
osłon balistycznych, ochrony podwozia przez skutkami improwizowanych<br />
urządzeń wybuchowych i min!<br />
Na początku 2007 r. oceniono, że idealny nośnikiem dla Poprada będzie<br />
Żubr z AMZ Kutno. Jesienią 2010 roku w odpowiednio zmodyfikowanej wersji<br />
Żubr-P został on formalnie wskazany jako nośnik zestawu i zamówiony<br />
przez Departament Zaopatrywania Sił Zbrojnych MON.<br />
12 listopada 2010 r. podpisano umowę na realizację pracy „Samobieżny<br />
przeciwlotniczy zestaw rakietowy Poprad”. Jej budżet ustalono na<br />
18 512 497,35 PLN (brutto), a termin zakończenia wyznaczono na 30 listopada<br />
2011 r. Kwota ta nie obejmowała zakupu dwóch podwozi Żubr-P, pozyskanych<br />
w ramach odrębnego postępowania i czterech pocisków Grom,<br />
które MON miał wydzielić do przeprowadzenia badań zdawczo-odbiorczych.<br />
W planach zakupów MON zapisano pozyskanie do 2018 r. 17 Popradów,<br />
a docelowo - w kolejnych latach - docelowo 48.<br />
Długi finisz<br />
Harmonogram pracy przewidywał przekazanie obu podwozi Radwarowi<br />
w marcu 2011 r. i skompletowanie pierwszego zestawu do badań zakładowych<br />
w czerwcu tegoż roku. Drugi, po wprowadzeniu poprawek wynikających<br />
z badań zakładowych, miał zostać ukończony na przełomie sierpnia<br />
i września 2011 r. i zostać przekazany do prób zdawczo-odbiorczych.<br />
Jego próby ogniowe miały zostać zrealizowane pod koniec września.<br />
Wkrótce jednak okazało się, że terminy te są nierealne do dotrzymania.<br />
Pojawiły się problemy z nośnikiem, który na skutek wysokich wymagań, co<br />
do poziomu ochrony balistycznej, okazał się być przeciążony, co wpływało<br />
na ograniczenie jego mobilności. Skupienie mas w przedniej części pojazdu<br />
sprawiało, że przednia oś była przeciążona. Masa zestawu zbliżała się do granicznej<br />
wartości 15 ton, nie pozostawiając marginesu na ewentualne modernizacje,<br />
czy nawet zabranie całości wyposażenia w warunkach bojowych.<br />
Konieczne było także wprowadzenie zmian w wyposażeniu<br />
i oprogramowaniu zestawów w stosunku do prototypu na innym nośniku,<br />
dotyczyło to m.in. sensorów głowicy optoelektronicznej oraz systemu łączności<br />
i transmisji danych, a także oprogramowania sterującego i komputera<br />
kierowania ogniem. Uwzględniono także zmiany wynikające z postępu<br />
techniki i doświadczenia zdobytego w programie eksportowego zestawu<br />
Kobra.<br />
W efekcie, badania zestawów rozpoczęto z rocznym opóźnieniem,<br />
a pierwsze strzelania na poligonie w Ustce zrealizowano w październiku i listopadzie<br />
2012 r. W tym samym czasie, w Planie modernizacji technicznej Sił<br />
Zbrojnych RP w latach 2013–2022, założono do końca 2021 r. zakup 77 Popradów.<br />
W 2013 r. komisja wojskowa nadzorująca program sformułowała wiele<br />
uwag dotyczących ich przebiegu, w większości związanych z nośnikiem.<br />
Poskutkowało to m.in. kolejną zmianą wymagań co do odporności balistycznej<br />
– kabina miała teraz otrzymać opancerzenie w poziomie 2 wg STA-<br />
NAG 4569A, a przedział transportowy miał być nieopancerzony. Poziomu<br />
defense control system. For Grom missiles, a new launching mechanism was<br />
designed, ensuring full automation of the launching process, as well as<br />
a cooling system for head detectors with nitrogen bottles (one per two<br />
launchers), which prolonged the alert time of missiles ready to be launched,<br />
and allowed for its multiple use. At the time, the Iveco 40.10WM off-road<br />
truck was the carrier. Poprad’s prototype was complete in the spring of 2003,<br />
and in December it launched the first Grom missiles on Drawsko-Pomorskie<br />
military training field.<br />
In the fall of 2004, on October 21 and December 1 in Ustka, the last series<br />
of launches within the research and development project was carried out.<br />
They were successful, and the Land Forces’ anti-aircraft defense decided to<br />
obtain at least 32-44 such systems within their development plans.<br />
The plans, however, remained only plans, as there was no decision about<br />
the system’s carrier. In September 2006, the system based on Dzik armored<br />
vehicle (with cargo platform version) as a carrier (by AMZ Kutno) was exhibited.<br />
However, the proposition was not interesting to the military decision-<br />
-makers who required ballistic protection for the anti-aircraft system and for<br />
chassis against the IEDs and mines.<br />
At the beginning of 2007, it was decided that Żubr vehicle by AMZ Kutno<br />
was an ideal carrier for Poprad. In the fall of 2010, Żubr-P in its modified version<br />
was officially indicated as a carrier of Poprad system and ordered by the<br />
Polish Armed Forces’ Procurement Department.<br />
On November 12, 2010, a contract was signed for the production of Poprad<br />
self-propelled anti-aircraft missile system with the budget of PLN<br />
18,512,497,35 (gross amount), with the deadline set at November 30, 2011.<br />
The amount did not cover the purchase of two Żubr-P chases, acquired<br />
within a separate procedure, and four Grom missiles which the MoND was<br />
to provide for delivery and commissioning tests. In the procurement plan,<br />
Polish MoND included acquiring 17 Poprads up to 2018, and in the following<br />
years – another 48.<br />
Long Finish<br />
The working schedule assumed a delivery of both chases to RADWAR company<br />
in March 2011, and completing the first system for the tests in the plant<br />
in June of the same year. The second system, after few corrections, was to be<br />
finished at the break of August and September of 2011, and then undergo<br />
delivery and commissioning tests. Fire tests were to be carried out at the<br />
end of September.<br />
However, soon it turned out that these deadlines were unreal. There were<br />
problems with the system carrier, which, as a result of high requirements for<br />
ballistic shield, appeared too heavy, which limited its mobility. The concentration<br />
of weight in the front part of the vehicle made the front axe overloaded.<br />
The system’s weight was nearing the border limit of 15 tons, not leaving<br />
any room for potential modernization or even mounting the entire<br />
equipment in combat conditions. It was necessary to introduce changes in<br />
equipment and software of these systems on a different carrier, which meant<br />
changes to such elements as sensors of optoelectronic head and data<br />
communication and transmission system, or control software and fire control<br />
computer. Also, the changes stemming from technology update and<br />
36 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Stanowisko operatora zestawu z wynośnym komputerem kierowania ogniem i dżojstikiem sterowania<br />
głowicą. Widoczne także dwie radiostacje RRC9311AP. Operator’s seat, with a detachable<br />
fire control computer and a head control joystick; also seen two RRC9311AP radio stations<br />
ochrony dna nie zmieniono. Konieczne było przekonstruowanie nośników<br />
i przeprowadzenie ich uzupełniających prób. Zalecenia wyszły Popradowi<br />
na dobre, masa bojowa zmalała o niemal dwie tony, udało się wyeliminować<br />
przeciążenie przedniej osi i poprawić charakterystyki trakcyjne.<br />
Poprawki i próby zakładowe – najpierw nośników, a potem obu zestawów<br />
– zajęły ponad rok. Uzupełniające badania zdawczo-odbiorcze dwóch<br />
Popradów partii wdrożeniowej zostały pozytywnie zrealizowane w okresie<br />
wrzesień – listopad 2014 r.<br />
Przygotowania do rozpoczęcia negocjacji z dostawcą zajęły MON kolejnych<br />
kilka miesięcy, a zaproszenie do udziału w negocjacjach w trybie zamkniętym<br />
na temat dostaw Popradów, Inspektorat Uzbrojenia wysłał do<br />
PIT-RADWAR S.A. 24 sierpnia 2015 roku. Umowę zawarto 16 grudnia 2015 r.,<br />
a jej wartość to 1 083 500 000 PLN (brutto). Przewiduje ona dostawę 77 zestawów<br />
Poprad. W 2018 r. dostarczonych ma być 14 zestawów, w latach 2019<br />
i 2020 po 22, zaś w 2021 r. ostatnich 19. Wraz z nimi dostarczony ma zostać<br />
pakiet szkoleniowy w zakresie: eksploatacji, obsługi, napraw i remontów.<br />
Umowa nie obejmuje zakupu pocisków rakietowych. W ramach kontraktu<br />
do standardu seryjnego zostaną doprowadzone także dwa egzemplarze<br />
wdrożeniowe, które obecnie wykorzystywane są do zadań szkoleniowych<br />
(w Centrum Szkolenia Sił Powietrznych i 8. Koszalińskim Pułku Przeciwlotniczym,<br />
oba w Koszalinie).<br />
Poprady mają wejść do uzbrojenia jednostek i pododdziałów OPL Wojsk<br />
Lądowych: trzech pułków przeciwlotniczych, a także dywizjonów przeciwlotniczych<br />
brygad zmechanizowanych wyposażonych w KTO Rosomak<br />
i ośrodków szkolenia.<br />
Pierwsze zestawy seryjne zostaną skompletowane w drugiej połowie<br />
2017 r., a losowo wybrane egzemplarze pierwszej partii poddane zostaną<br />
pełnym badaniom wojskowym w placówkach naukowo-badawczych, akredytowanych<br />
w przeprowadzaniu testów w zakresie obronności i bezpieczeństwa<br />
(OiB). Niemal dwuletni okres od podpisania umowy do rozpoczęcia<br />
ww. badań jest związany z uruchomieniem „łańcucha dostaw”<br />
wyposażenia do Popradów w standardzie seryjnym, a także wprowadzenia<br />
niezbędnych modyfikacji związanych z dodatkowymi wymaganiami technicznymi<br />
sformułowanymi przez zamawiającego w trakcie negocjacji umowy.<br />
W pierwszej kolejności dotyczą one systemu teleinformatycznego, który<br />
musi zostać dostosowany do pracy w sieciocentrycznym środowisku<br />
wymiany informacji niejawnych. Wymagać będzie to instalacji dodatkowych<br />
urządzeń utajniających, a także radiostacji szerokopasmowej (typ nie<br />
został jeszcze wybrany przez MON). Konieczne będą także modyfikacje<br />
oprogramowania.<br />
Zmiany zajdą także w ukompletowaniu głowicy optoelektronicznej,<br />
w której kamera termowizyjna z importu zostanie zastąpiona urządzeniem<br />
z PCO S.A. Głównym orężem Popradów będą na razie pociski Grom. Mechanizmy<br />
startowe Popradów umożliwiają także wykorzystanie nowych pocisków<br />
Piorun, podpisanie umowy na ich zakup ma nastąpić w bieżącym roku,<br />
a uruchomienie seryjnej produkcji i dostaw jest planowane na rok 2017. Zapewne<br />
to one będą standardowym uzbrojeniem zestawów samobieżnych,<br />
choćby ze względu na znacząco większą efektywność bojową i lepsze charakterystyki<br />
przestrzenne, m.in. zasięgu zwalczania celów 6500 m.<br />
Zestaw Poprad, już z wojskową tablicą rejestracyjną, podczas prób eksploatacyjno-wojskowych<br />
i strzelań doświadczalnych, które odbywały się na Centralnym Poligonie Sił Powietrznych w Ustce<br />
w maju bieżącego roku. Poprad system with a military license plate during exploitation and military<br />
tests and experimental fire tests, which were carried out on the Air Force Central Training Field<br />
in Ustka in May <strong>2016</strong>. Photo: Jarosław Barczewski/CSSP<br />
experience gained in Kobra export program were taken into account.<br />
In effect, the tests of the systems started with an almost a yearly delay,<br />
and the first fire tests in Ustka were carried out in October and November of<br />
2012. At the same time, in the Technical Modernization Plan for the Polish<br />
Armed Forces 2013-2022, the procurement of 77 Poprad systems was planned<br />
at the end of 2021. In 2013, a military commission supervising the program<br />
expressed their many remarks on the program, mostly about a carrier.<br />
This resulted in another change of requirements which meant the cabin was<br />
to receive ballistic protection of Standardization Agreement (STANAG)<br />
4569A Level 2, and transport compartment was not to be armored. The protection<br />
level of the bottom was not specified. It was necessary to redesign<br />
carriers and do additional tests. These recommendations however only added<br />
to the quality of Poprad – its weight went down by almost two tons, the<br />
front axe was no longer overloaded, and traction improved.<br />
The corrections and factory tests – first of the carriers, and later of both<br />
sets (systems) – took over a year. Complementary delivery and commissioning<br />
tests of both Poprad systems of the trial series successfully ended in<br />
September-November, 2014.<br />
Preparation for starting negotiations with a supplier took the MoND<br />
another several months, and the invitation for closed-door negotiations<br />
about Poprad deliveries was sent by the Armament Inspectorate to PIT-<br />
-RADWAR on August 24, 2015. A contract, valued at PLN 1,083, 500, 000<br />
(gross amount), was concluded on December 16, 2015, and said about a delivery<br />
of 77 Poprad systems: in 2018 – 14; in 2019 and 2020 – 22 each year; and<br />
in 2021 – 19. Poprad systems will also be complemented with training packages<br />
for exploitation, servicing, repairs and overhauls. The contract does<br />
not cover the purchase of missiles. Within the contract, two trial units will be<br />
updated to a series standard; they are presently used for training (in the Air<br />
Force Training Center and the 8th Anti-Aircraft Regiment in Koszalin).<br />
Poprads will enter the arsenal of the Land Forces: three anti-aircraft regiment,<br />
anti-aircraft divisions of mechanized brigades with Rosomak IFVs, as<br />
well as go to training centers.<br />
The first serial systems will be completed in the second half of 2017, and<br />
randomly selected vehicles of the first series will undergo full military tests<br />
in research and scientific institutions accredited in defense and security testing.<br />
This almost two-year period between signing the contract and the<br />
above mentioned testing is related with the launch of the “delivery chain” of<br />
the equipment for Poprads in serial standard, and also introducing essential<br />
modifications resulting from additional technical requirements expressed<br />
by the customer during negotiations.<br />
First of all, the IT and communication system will have to be adjusted to<br />
work in network-centric environment of classified information exchange.<br />
This will impose the installation of additional encrypting devices, as well as<br />
wideband radio station (MoND has not yet been decided on its type). Software<br />
will also need to be modified.<br />
The changes will also consider the optoelectronic head, where imported<br />
thermal camera will be replaced by a device manufactured by PCO company.<br />
The main armament of Poprads for the time being will be Grom missiles.<br />
Poprad’s launch mechanisms allow for the use of new Piorun missiles, a contract<br />
for their purchase will be signed this year, and a start of serial production<br />
and deliveries is planned for 2017. These missiles will probably be the<br />
standard armament for the self-propelled systems as they are significantly<br />
more effective and have better space parameters, such as target acquisition<br />
of 6,500 meters.<br />
Andrzej Kiński<br />
38 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Technologia najwyższej odporności<br />
sprawdzona w warunkach bojowych<br />
EAGLE Family of Vehicles<br />
IRB<br />
Defense Solutions for the Future<br />
ASCOD<br />
gdels.com
Maciej Szopa<br />
Według pierwotnego projektu Hipopotam miał być bazą dla kołowego transportera rozpoznania inżynieryjnego, możliwe są jednak inne jego zastosowania.<br />
According to the original project Hipopotam was going to be a base for engineer reconnaissance vehicle, there are other other options fot it’s use.<br />
Hipopotam i Tur V<br />
tegoroczne propozycje AMZ-KUTNO<br />
Hipopotam and Tur V - the newest proposals from AMZ-KUTNO<br />
Firma AMZ-KUTNO S.A. to obecnie największy prywatny producent pojazdów opancerzonych w Polsce. Praktycznie co roku na<br />
jej ekspozycji na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach prezentowane są nowości. W tym roku przedsiębiorstwo<br />
kładzie główny nacisk na dwa, konsekwentnie promowane i rozwijane od lat, produkty: ciężki pływający kołowy<br />
transporter opancerzony Hipopotam i pojazd opancerzony Tur V. Pierwszy z nich jest propozycją ciężkiego pojazdu kołowego<br />
do specjalistycznych zadań, uzupełniającego lżejszego Rosomaka, drugi to kandydat na perspektywiczny pojazd dla Wojsk<br />
Specjalnych. The AMZ-KUTNO S.A. Company is presently the biggest private manufacturer of armored vehicles in Poland. Practically<br />
every year during the <strong>MSPO</strong> Kielce, the company presents something new. This year the company emphasize two consequently<br />
promoted products developed during the recent years: Hipopotam heavy amphibious wheeled APC and Tur V armored<br />
vehicle. The first is proposed as a specialized APC to supplement the lighter Rosomak APC, while the second is proposed as<br />
a future special operations force vehicle.<br />
CKPTO Hipopotam powstał przed kilkoma laty w ramach projektu finansowanego<br />
ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.<br />
Za jego opracowanie odpowiadało konsorcjum, którego liderem<br />
było AMZ-KUTNO S.A., a w jego skład wchodziły także:<br />
<strong>Wojsko</strong>wy Instytut Techniki Inżynieryjnej, <strong>Wojsko</strong>wy Instytut Techniki Pancernej<br />
i Samochodowej, <strong>Wojsko</strong>wa Akademia Techniczna, Politechnika<br />
Gdańska i Przemysłowy Instytut Motoryzacji. Wszystkie zasadnicze zespoły<br />
ośmiokołowego podwozia pojazdu, w tym: rama, zawieszenie i elementy<br />
przeniesienia napędu, zostały zaprojektowane od podstaw na potrzeby tej<br />
konstrukcji. Pierwsze informacje o nowym transporterze kołowym pojawiły<br />
się w roku 2011, kiedy zaprezentowano jego wizję komputerową i makietę.<br />
W roku kolejnym był już gotowy prototyp w wersji przeznaczonej jako pojazd<br />
bazowy Kołowego Transportera Rozpoznania Inżynieryjnego (KTRI).<br />
Producent niezwłocznie postanowił się nim pochwalić i Hipopotam został<br />
pokazany na wrześniowym <strong>MSPO</strong>. Od tej pory gigant z Kutna jest stałym<br />
bywalcem kieleckiego salonu, a przy okazji jednym z największych prezentowanych<br />
tam obiektów.<br />
Największym atutem Hipopotama jest jego zdolność do samodzielnego<br />
pokonywania przeszkód wodnych przy masie około 30 ton. Biorąc pod<br />
uwagę, że masa własna pojazdu wynosi 26 ton, daje to możliwość zabrania<br />
czterotonowego ładunku użytecznego! To bardzo dobry rezultat, czyniący<br />
z Hipopotama jedną z niewielu konstrukcji o podobnych cechach na świecie.<br />
To zaś połączone jest z wysoką odpornością na ostrzał jak na transporter<br />
kołowy - bazowy pancerz zapewnia 1 poziom ochrony balistycznej wg<br />
STANAG 4569A, ale dodatkowe opancerzenie kompozytowe pozwala<br />
Hipopotam Armored Personnel Carrier (APC) has been developed a few<br />
years ago, as a project financed by Ministry of Science and Higher Education.<br />
The development works were conducted by a consortium led by AMZ-KUT-<br />
NO S.A., the consortium included Military Engineering Institute, Military<br />
Technology Institute, Military Armor and Motor Transport Technology Institute,<br />
Gdańsk Institute of Technology, and Industrial Automotive Institute. All<br />
Największym atutem Hipopotama jest jego zdolność do samodzielnego pokonywania<br />
przeszkód wodnych przy masie około 30 ton. The biggest advantage of the Hipopotam is its<br />
capability to cross the water obstacles autonomously, while the APC’s weight is around 30 tons.<br />
40 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
BATERIA PRZECIWLOTNICZA<br />
Z ARMATAMI KAL. 35 MM<br />
Bateria przeciwlotnicza z armatami kal. 35 mm to system<br />
artyleryjski z amunicją programowalną przeznaczony do<br />
zwalczania celów powietrznych, w tym bezpilotowych środków<br />
latających (UAV), samolotów myśliwskich i helikopterów oraz<br />
lekko – opancerzonych celów naziemnych i nawodnych i bomb<br />
kierowanych – w odległości do 5000 m i na wysokości do 3500 m.<br />
System przy odpowiedniej konfiguracji baterii może dysponować<br />
nawet dziesięcioma kanałami celowania.<br />
SYSTEM<br />
DOWODZENIA<br />
WYŻSZEGO<br />
SZCZEBLA<br />
WG-35<br />
ZDPSR<br />
BYSTRA<br />
AG-35<br />
PIT-RADWAR Spółka Akcyjna<br />
ul. Poligonowa 30, 04-051 Warszawa<br />
tel. centrala 22 540 22 00<br />
office@pitradwar.com, www.pitradwar.com
Hipopotam – parametry techniczne<br />
Hipopotam – data sheet<br />
Masa własna<br />
26 ton<br />
Empty weight<br />
26 tons<br />
Ładowność<br />
4 tony (maksymalnie 5 ton)<br />
Useful load<br />
4 tons (maximum 5 tons)<br />
Maksymalna masa do pływania<br />
30 ton<br />
Maximum amphibious weight<br />
30 tons<br />
Dopuszczalna masa całkowita<br />
32 tony<br />
Fully loaded weight<br />
32 tons<br />
Napęd<br />
silnik wysokoprężny Deutz TCD 2015<br />
V08 Euro 3 o mocy 480 kW/652 KM<br />
lub opcjonalnie MTU/Iveco<br />
Powerplant<br />
Deutz TCD 2015 V08 Euro 3 Diesel<br />
engine, 480 kW/652 KM<br />
or optionally MTU/Iveco<br />
Napęd w wodzie<br />
dwa pędniki strugowodne Ultra<br />
Dynamics Ltd. UltraJet, o mocy 90<br />
kW każdy<br />
Water propulsion<br />
two hydrojet propellers Ultra<br />
Dynamics Ltd. UltraJet, 90 kW each<br />
Układ przeniesienia napędu<br />
automatyczna<br />
Transmission<br />
automatic<br />
Prędkość maks. na lądzie<br />
100 km/h<br />
Maximum road speed<br />
100 km/h<br />
Prędkość maks. w wodzie<br />
ok. 11 km/h<br />
Maximum speed in water<br />
around 11 km/h<br />
zwiększyć go do poziomu 4. Dużą odporność na wybuchy uzyskano m.in.<br />
dzięki systemom ochrony indywidualnej załogi (np. siedziska przeciwwybuchowe).<br />
Pojazd jest przystosowany do montażu ZSMU.<br />
Według pierwotnego projektu, pojazd miał być bazą dla kołowym transporterem<br />
rozpoznania inżynieryjnego i właśnie w tej wersji powstał jego<br />
prototyp. Miał on dysponować 5-osobową załogą (dowódca, kierowca-mechanik,<br />
dwóch zwiadowców saperów i zwiadowca-chemik) i być wyposażony<br />
w wiele specjalistycznych urządzeń. Konstrukcja Hipopotama umożliwia<br />
jednak szybką adaptację wnętrza, w zależności od potrzeb użytkownika.<br />
Konsorcjum proponuje go Siłom Zbrojnym RP w różnych wariantach, sugerując<br />
możliwość jego wykorzystania np. jako:<br />
– mobilnego laboratorium bądź stanowiska dowodzenia - po wyposażeniu<br />
pojazdu w kabinę załogową (opancerzoną minimum na poziomie 1 wg<br />
STANAG 4569A) i ramę podkontenerową można będzie transportować<br />
znormalizowane kontenery ISO;<br />
– modułowego wozu wsparcia technicznego – po zamontowaniu na podwoziu<br />
specjalistycznego wyposażenia (podnośnik, lemiesz, urządzenie<br />
holownicze, urządzenie dźwigowe, system wyciągarek);<br />
– nośnika armatohaubicy kalibru 155 mm;<br />
– saperskiego nośnika specjalistycznego – po zintegrowaniu urządzeń (indukcyjny<br />
wykrywacz min, urządzenia hydroakustyczne, itp);<br />
– ciężkiego pojazdu transportowego ze skrzynią ładunkową.<br />
Druga propozycją jest pojazd opancerzony Tur V w układzie 4×4. Wóz ten<br />
powstał jako odpowiedź na wymagania na Wielozadaniowy Pojazd Wojsk<br />
Specjalnych (WPWS, wcześniej określany kryptonimem Pegaz). W ramach<br />
postępowania przetargowego planowane jest zamówienie kilkuset pojazdów,<br />
z czego w latach 2017-2022 pozyskanych ma być 105 dla Wojsk Specjalnych<br />
i Żandarmerii <strong>Wojsko</strong>wej, a docelowo 280 pojazdów (150 dla WS<br />
i 130 dla ŻW). Po 2022 roku miałyby ruszyć dostawy także dla Wojsk Lądowych,<br />
które miałyby otrzymać znaczną ich ilość. Prace nad swoją propozycją<br />
WPWS firma AMZ-KUTNO zainicjowała w roku 2014, a już w sierpniu<br />
następnego roku gotów był jego prototyp. Tur V jest o tyle ważną pozycją<br />
Tur V powstał jako odpowiedź na wymagania na Wielozadaniowy Pojazd Wojsk Specjalnych.<br />
Tur V has been developed to meet requirements for Multi-role Special Operations Force Vehicle.<br />
the key component of the 8x8 vehicle, including the frame, suspension, power<br />
transmission, etc., have been developed from the scratch, especially for<br />
this APC. The first information about the new APC appeared in 2011, when<br />
its computer graphics impression and a mock-up were presented. In the<br />
following year a prototype was ready, in a version of a basic vehicle to build<br />
a Engineering Reconnaissance Vehicle (known as KTRI). The manufacturer<br />
decided to show it as soon as possible and the Hipopotam was presented<br />
during the September’s <strong>MSPO</strong>. Since that time the KUTNO’s Company is<br />
present at every edition of the Kielce’s military exhibition and is one of the<br />
biggest exhibitors.<br />
The biggest advantage of the Hipopotam is its capability to cross the water<br />
obstacles autonomously, while the APC’s weight is around 30 tons. The<br />
empty weight is around 27 tons, so the vehicle can carry over three tons of<br />
load! It is a very considerable achievement, since the Hipopotam is one of<br />
very few vehicles in the world with such capabilities. The weight means that<br />
the APC has very good armor protection, meeting the STANAG 4569A standards<br />
for 1 st level of ballistic protection, and the additional composite armor<br />
enables to increase the ballistic protection to the level 4. High resistance for<br />
explosions has been achieved, among others, due to the individual crew<br />
protection system (for example the explosion protection seats). The APC is<br />
prepared for the mounting of remotely controlled ZSMU.<br />
According to the original project, the APC was to be the base for wheeled<br />
engineering reconnaissance vehicle and that is why the prototype was built<br />
accordingly. The vehicle was to have a crew of five (commander, driver, two<br />
combat engineers-scouts, and a NBC-scout) and was to carry a set of specialized<br />
equipment. However, the design of the Hipopotam APC enables quick<br />
adaptation of the vehicle’s interior to the other roles, in accordance to the<br />
user’s demand. The consortium proposes the vehicle to the Polish Armed<br />
Forces, suggesting the following versions:<br />
– mobile laboratory or command post. If the vehicle receives a crew cab<br />
(armored at level 1/ STANAG 4569A) and a special frame it could transport<br />
typical ISO containers;<br />
Tur V został oparty na własnym, specjalnie opracowanym dla tej konstrukcji, podwoziu.<br />
Tur V was developed basing on the chassis, which had been designed and<br />
developed by the company itself.<br />
42 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
WOJSKOWY INSTYTUT TECHNIKI INŻY NIE RYJ NEJ<br />
im. profesora Józefa Kosackiego<br />
MILITARY INSTITUTE of ENGINEER TECHNOLOGY<br />
PN-EN ISO 9001:2009<br />
AQAP 2110:2009<br />
<strong>Wojsko</strong>wy Instytut Techniki Inżynieryjnej realizuje prace<br />
naukowo-badawcze, prognozy, ekspertyzy jakościowe, prace<br />
wdrożeniowe, badania eksploatacyjne w zakresie:<br />
• maskowania, rozpoznania i fortyfikacji;<br />
• minerstwa, elektroniki i elektrotechniki;<br />
• maszyn inżynieryjnych, mostów i przepraw;<br />
• wydobywania, uzdatniania oraz oceny jakości wody.<br />
Instytut posiada wysoko wykwalifikowaną kadrę naukowo-badawczą, specjalistyczną<br />
bazę poligonową, unikatowe stanowiska badawcze oraz pomieszczenia do prac<br />
z materiałami niebezpiecznymi.<br />
Instytut uzyskał 101 patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP i 1 przez Urząd<br />
Patentowy USA, 62 prawa ochronne na wzory użytkowe oraz posiada ponad 200<br />
wdrożonych opracowań.<br />
WITI jako akredytowana przez PCA oraz Ministra Obrony Narodowej jednostka<br />
certyfikująca, wydaje certyfikaty na sprzęt techniczny wojsk inżynieryjnych oraz świadczy<br />
inne usługi dla sektora cywilnego. Instytut uzyskał certyfikat systemu zarządzania jakością<br />
zgodny z PN-EN ISO 9001:2009, AQAP 2110:2009 oraz koncesję MSWiA na wykonywanie<br />
działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi,<br />
bronią i amunicją oraz obrotu technologią o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym.<br />
Military Institute of Engineer Technology (WITI) conducts<br />
research studies, implements R&D works, creates forecasts,<br />
issues quality expert opinions, assesses operational<br />
properties for equipment in four fundamental areas:<br />
• camouflage, reconnaissance;<br />
• mine-laying, mine-clearing, mine-detecting, electronics<br />
and electrical engineering;<br />
• fortifications, engineer machines, bridging and crossing systems;<br />
• water winning, treatment and water quality analysis.<br />
Our employees are highly qualified experts and scientists. We have special proving<br />
grounds, unique test stands and select rooms for work with hazardous materials.<br />
The Institute was granted by the Polish Patent Office 101 patents and 1 patent by<br />
the United States Patent and Trademark Office, 64 rights of protection for utility models<br />
and over 200 implemented projects.<br />
WITI is a PCA (Polish Accreditation Centre) and MON (Ministry of National Defence)<br />
– certified body and is authorized to issue certificates for engineer equipment, as well<br />
as to provide other services for the civil sector.<br />
We were awarded a quality management system certificate conformant with EN ISO<br />
9001:2008 (PN-EN ISO 9001:2009) and AQAP 2110:2009 standards and a MSWiA<br />
(Ministry of Internal Affairs and Administration) licence for conducting business<br />
in the area of production and trading in explosive materials, weapons and ammunition<br />
and trading in technology designated for military and police use.<br />
WYTWARZANIE, OBRÓT<br />
MATERIAŁAMI WYBUCHOWYMI,<br />
BRONIĄ I WYROBAMI<br />
AKREDYTOWANE<br />
LABORATORIA BADAWCZE<br />
AB 151<br />
4/MON/2013<br />
CERTYFIKACJA SPRZĘTU<br />
INŻYNIERYJNEGO<br />
AC 022<br />
50-961 WROCŁAW, ul. Obornicka 136, POLAND<br />
tel. (+48) 713-47-44-40, (+48) 713-47-44-50, fax: (+48) 713-47-44-04<br />
www.witi.wroc.pl witi@witi.wroc.pl<br />
5/MON/2014
– modular technical support vehicle<br />
- when the vehicle is provided<br />
with specialized equipment (a crane,<br />
a dozer, towing equipment,<br />
winch system, etc.);<br />
– chassis for 155mm gun-howitzer;<br />
– combat engineer vehicle, for<br />
example mine detection vehicle<br />
with electronic mine detector or<br />
hydro-acoustic detector;<br />
– heavy transport vehicle with trailer<br />
for load.<br />
The second proposal is the Tur V<br />
4x4 armored vehicle. It has been developed<br />
to meet requirements for<br />
Multi-role Special Operations Force<br />
Vehicle (earlier known under Pegaz<br />
code name). An order for a few hundred<br />
vehicles is expected, with 105<br />
ordered during 2017-2022 for SOF<br />
and Military Police service and ultimate<br />
order for 280 vehicles (150 for<br />
SOF and 130 for MP). After 2022 also<br />
the Army is expected to order considerable<br />
number of these vehicles.<br />
The AMZ-KUTNO Company started<br />
works on such vehicle in 2014 and<br />
already in August 2015 the prototype<br />
was ready. Tur V is important for<br />
the company since it was developed<br />
basing on the chassis, which<br />
Tur V – parametry techniczne<br />
Tur V – data sheet<br />
Masa własna<br />
9ton<br />
Empty weight<br />
9 tons<br />
Ładowność<br />
2tony<br />
Useful load<br />
2 tons<br />
Dopuszczalna masa całkowita<br />
11 tony<br />
Maximum weight<br />
11 tons<br />
Napęd<br />
silnik wysokoprężny MTU 6R / Iveco<br />
R6 240 kW/326KM<br />
Powerplant<br />
diesel engine MTU 6R/Iveco R6<br />
240 kW / 326KM<br />
Układ przeniesienia napędu<br />
automatyczna, 6-biegowa skrzynia<br />
biegów Allison, skrzynia rozdzielczo-<br />
-redukcyjna<br />
Transmission<br />
automatic, 6-gear gearbox<br />
Allison, reductor<br />
Prędkość maks. na lądzie<br />
100 km/h<br />
Maximum road speed<br />
100 km/h<br />
w portfolio AMZ-KUTNO, że został oparty na własnym, specjalnie opracowanym<br />
dla tej konstrukcji, podwoziu. To także pierwszy samochód tej firmy<br />
o konstrukcji ramowej, z układem napędowym 4×4 i niezależnym zawieszeniem.<br />
To ostatnie stworzono przy współpracy renomowanej firmy Timoney,<br />
tej samej która współpracowała przy zawieszeniu dla Hipopotama.<br />
Kabina została zespawana z blach ze stali pancernej i może pomieścić<br />
pięciu żołnierzy. Zapewnia poziom 2 ochrony balistycznej wg STANAG<br />
4569A (można ja zwiększyć do poziomu 3 poprzez założenie pancerza dodatkowego)<br />
i przeciwminowej 3a wg STANAG 4569B. Wewnątrz kabiny zamontowano<br />
pięć siedzisk na konstrukcji drążkowej, zamocowanych do stropu<br />
i wyposażonych w czteropunktowe pasy bezpieczeństwa. Opracowali je<br />
samodzielnie konstruktorzy z Kutna. Zbiorniki są samouszczelniające się<br />
i odporne na ostrzał pociskami 7,62 mm. Opony wyposażono we wkładki<br />
typu run-flat, pozwalające na jazdę po przebiciu opony z prędkością<br />
50 km/h na dystansie 50 km. Tur V ma w stropie właz ewakuacyjny, na którym<br />
będzie można zamocować obrotnicę dla karabinu maszynowego, alternatywą<br />
jest zdalnie sterowane stanowisko ogniowe z 7,62 mm km lub<br />
12,7 mm wkm bądź 40 mm granatnikiem automatycznym. Zaplanowano<br />
także montaż wyrzutni granatów dymnych. Pojazd ma bogaty zestaw wyposażenia<br />
dodatkowego: wyciągarkę o uciągu 70 kN, 2,5-m hol sztywny,<br />
układ klimatyzacji/ogrzewania, układ niezależnego ogrzewania silnika, system<br />
filtrowentylacji, system ochrony załogi przed skażeniami, system kontroli<br />
i regulacji ciśnienia w oponach. Czas pokaże czy polska firma zostanie<br />
dopuszczona do przetargu i uda jej się pokonać w rywalizacji konkurentów<br />
zagranicznych...<br />
had been designed and developed by the company itself. It is the first vehicle<br />
of the company with the frame-based structure, with independent suspension<br />
for its 4x4 chassis. The suspension has been developed in cooperation<br />
with well known Timoney company, who also helped to developed<br />
suspension for Hipopotam APC.<br />
Citadel-type cab is welded of steel armor and can accommodate up to<br />
five soldiers. It provides the ballistic protection up to the level 2/ STANAG<br />
4569A (with the additional armor it can be upgraded to level 3) and provides<br />
level 3A mine protection according to STANAG 4569B. There are five seats<br />
made from steel rods, attached to the cab’s ceiling and equipped with four-<br />
-point safety belts. The seats have been designed by the engineers from<br />
AMZ-KUTNO S.A. The fuel tanks are of self-sealing type, resistant for 7.62mm<br />
rifle rounds hits. The tires were equipped with run-flat components, enabling<br />
to drive the vehicle with the speed up to 50 km/h at distance of 50 km<br />
on a flat tire. Tur V has an escape hatch in the vehicle’s roof, in which a MG<br />
can be mounted. Alternatively the vehicle can be armed with remotely controlled<br />
weapon unit with 7.62mm MG or 12.7mm HMG or 40mm automatic<br />
grenade launcher. Also smoke launchers can be mounted. The vehicle is<br />
equipped with 70 kN winch, 2.5m towing bar, AC/heater system, independent<br />
engine heating system, NBC protection system, tire-pressure monitoring<br />
and control system. Time will tell if the company will win the tender<br />
with foreign competitors...<br />
Maciej Szopa<br />
44 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Programowalna amunicja<br />
AirBurst 40x53mm<br />
• większa precyzja<br />
i siła rażenia<br />
• zwalcza też cele<br />
za umocnieniami
Tadeusz Wróbel<br />
Czas artylerii<br />
Time for Artillery<br />
Krab na nowym podwoziu południowokoreańskiej firmy<br />
Hanwha Techwin. W tle widoczne wieże oczekujące na<br />
montaż w hali Huty Stalowa Wola S.A. Krab on new chassis<br />
from a South Korean company Hanwha Techwin. In the rear<br />
you can see turrets waiting to be mounted in the hall<br />
belonging to Huta Stalowa Wola Ltd.<br />
Od kilku lat realizowany jest proces modernizacji sprzętu Wojsk Rakietowych i Artylerii Wojska Polskiego. Wszystkie<br />
programy artyleryjskie, noszące nazwy od wodnych skorupiaków, realizuje polski przemysł, a przede wszystkim Huta<br />
Stalowa Wola S.A., należąca do Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Since a few years Poland carries on modernization process<br />
of Artillery and Rocket Branch of Polish Army. All the artillery related programs, named after water crustaceans, are<br />
carried on by Polish Defense Industry, especially by Huta Stalowa Wola S.A., a member of Polish Armament Group.<br />
Największa umowa podpisana przez Inspektorat Uzbrojenia MON na<br />
przestrzeni pierwszych ośmiu miesięcy roku <strong>2016</strong> dotyczyła dostarczenia<br />
przez konsorcjum Huty Stalowa Wola S.A. i Rosomak S.A.<br />
elementów kompanijnych modułów ogniowych samobieżnych<br />
moździerzy 120 mm Rak na podwoziach kołowych transporterów opancerzonych<br />
Rosomak. Na jej mocy, w latach 2017-2019, do batalionów brygad<br />
zmechanizowanych Wojsk Lądowych wyposażonych w Rosomaki t r a fi<br />
osiem modułów wsparcia ogniowego, czyli w sumie 64 samobieżne moździerze<br />
M120K i 32 artyleryjskie wozy dowodzenia AWD. Te ostatnie w trzech<br />
odmianach, po 8 w odmianie dla dowódców i zastępców dowódcy kompanii<br />
wsparcia i 16 w wariancie dla dowódców plutonów ogniowych. Wartość<br />
tej transakcji wyniesie około 963,3 mln PLN. Pierwsze dwa moduły kompanijne<br />
mają trafić do jednostek w 2017 r. W latach 2018-2019 dostarczane mają<br />
być po trzy moduły.<br />
Rak na Rosomaku<br />
Zamysł wprowadzenia do uzbrojenia polskich wojsk lądowych samobieżnych<br />
moździerzy, pojawił się wraz z przyjęciem do służby kołowych transporterów<br />
opancerzonych Rosomak, które formalnie zamówiono w 2003 r. Uznano, że<br />
bataliony wyposażone w te wozy potrzebują odpowiedniego wsparcia<br />
ogniowego, którego nie są w stanie zapewnić im moździerze holowane, a z kolei<br />
dotąd używane 122 mm haubicoarmaty samobieżne 2S1 Goździk, ze<br />
względu na gąsienicowe podwozie, nie będą dysponować analogiczną mobilnością<br />
- szczególnie podczas długich przemarszów po drogach. Początkowo<br />
rozważano, podobnie jak w przypadku samych transporterów, zakup licencji<br />
za granicą, ale ostatecznie zdecydowano się na opracowanie nowego<br />
systemu uzbrojenia w Polsce.<br />
Prace badawczo-rozwojowe nad autonomicznym systemem wieżowym<br />
ze 120 mm moździerzem automatycznym, rozpoczęto w HSW w 2006 r., finansując<br />
je początkowo z własnych środków. Ministerstwo Obrony Narodowej<br />
formalnie włączyło się w ten projekt dopiero trzy lata później. Stąd o wyborze<br />
kalibru broni zdecydowali konstruktorzy ze Stalowej Woli, a nie<br />
wojskowi, chociaż był on jedynym logicznym wyborem. Jako jeden z priorytetów<br />
wskazano maksymalną automatyzację systemu. Wieża Raka jest zatem<br />
wyposażona w automat umożliwiający ładowanie amunicji w każdej pozycji<br />
lufy. Dzięki temu szybkostrzelność sięga 12 strzałów na minutę, a donośność,<br />
m.in. dzięki trzymetrowej lufie i przy zastosowaniu specjalnie opracowanej<br />
amunicji - nawet 12 km.<br />
46 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
The biggest contract signed in <strong>2016</strong> by the Armament Inspectorate of Polish<br />
MoND from one side and by Huta Stalowa Wola S.A. and Rosomak S.A.<br />
covers delivery of company level mortar systems of Rak 120mm self-propelled<br />
mortars on the Rosomak APC chassis. Eight fire modules of the systems are to<br />
be delivered to the mechanized brigades equipped with Rosomak APCs<br />
during 2017-2019, in totall 64 M120K self-propelled mortars and 32 AWD artillery<br />
command vehicles. The latter are to be built in three variants: 8 for support<br />
companies’ commanders, 8 for their deputies, and 16 for platoon leaders. The<br />
contract is worth of 963.3 milions PLN. Equipment for the first two support<br />
companies are to be delivered to the units in 2017. During the 2018 and 2019<br />
three support companies are to be equipped each year.<br />
Rak on the Rosomak chassis<br />
The idea of fielding of self-propelled mortars with Polish Army surfaced at<br />
the moment of introduction of Rosomak wheeled APC to Polish Army’s<br />
service. They were ordered in 2003. Soon the need for adequate combat<br />
support of Rosomak battalions has been recognized, since the towed<br />
mortars have not met the requirements. The 2S1 Gvozdika 122mm self-<br />
-propelled howitzer systems have been eliminated from Rosomak brigades,<br />
since their tracked chassis do not give them adequate road mobility<br />
and have been replaced by Dana 152mm self-propelled gun-howitzer, to<br />
fit the “all wheeled” brigade concept. 152mm artillery piece is not adequate<br />
for providing quick close fire support, as it is too heavy for the task.<br />
Self propelled 120mm mortars would be the most feasible and initially it<br />
was planned to buy a license for such systems abroad, as it had been done<br />
with the Rosomak APC itself. However, ultimately it was decided to develop<br />
such systems in Poland.<br />
The research and development works on the autonomy 120mm mortar<br />
turret system were started at Huta Stalowa Wola S.A. (HSW) in 2006. Initially<br />
they were financed by HSW, as private venture. Ministry of National Defense<br />
formally entered the program three years later. Because of the above<br />
circumstances the caliber of the weapon was selected by the HSW’ design<br />
engineers instead of military decision-makers, but it was the only logical<br />
choice. The maximal automation of the system became one of the top<br />
priority. The Rak’s (as the system became known) turret is therefore equipped<br />
with auto-loader, working at any elevation angle of the barrel. Due to<br />
it the fire rate reaches 12 shots per minute. The long, 3m barrel and special<br />
ammunition enabled the 12km fire range.<br />
www.zbiam.pl
W 2009 r. Departament Polityki Zbrojeniowej MON zlecił HSW opracowanie<br />
i przebadanie do 2013 r. kompanijnego modułu ogniowego – 120 mm moździerzy<br />
samobieżnych. Ów moduł miał się składać z dwóch prototypów moździerzy<br />
– po jednym na podwoziu gąsienicowym i kołowym. HSW miała również<br />
przygotować prototypy wozów specjalistycznych: amunicyjnego,<br />
dowodzenia, rozpoznania artyleryjskiego i warsztatowego.<br />
Jako że w międzyczasie zmieniły się<br />
przepisy regulujące wdrażanie do służby nowego<br />
uzbrojenia, a tym samym i przeprowadzania jego<br />
badań, resort obrony zgodził się na wydłużenie<br />
terminu zakończenia pracy badawczo-rozwojowej<br />
do końca maja 2015 r., ale i ten termin nie został<br />
dotrzymany.<br />
Umowa z 28 kwietnia <strong>2016</strong> r. dotyczyła tylko<br />
moździerzy samobieżnych na podwoziach kołowych<br />
i wozów dowodzenia. Aby kompanijny moduł<br />
ogniowy był kompletny potrzebne są jeszcze:<br />
wozy rozpoznania artyleryjskiego (WRA), wozy<br />
amunicyjne (WA) oraz wozy remontu uzbrojenia<br />
i elektroniki (WRUiE). Najbardziej dotkliwy jest brak<br />
wozów rozpoznania artyleryjskiego, które miały<br />
zostać wykorzystane - po modyfikacji - także w innych<br />
nowych systemach artyleryjskich, takich jak<br />
Regina/Krab czy Langusta. Dopiero po pomyślnym<br />
zakończeniu badań tych specjalistycznych pojazdów<br />
zostanie na ich pozyskanie podpisana dodatkowa<br />
umowa. Aczkolwiek praca ta z pewnością<br />
zajmie trochę czasu, ponieważ gestor sprzętu, Zarząd<br />
Wojsk Rakietowych i Artylerii Wojsk Lądowych,<br />
podjął decyzję o zmianie pojazdu bazowego<br />
WRA. Dotychczasowy - pojazd opancerzony<br />
Żubr - po kilku latach badań uznano za nieodpowiadający<br />
wymaganiom.<br />
Prostsza sprawa będzie z wozem amunicyjnym i warsztatowym, zakończenie<br />
prób których planowane jest na bieżący rok.<br />
Nie będzie to bynajmniej finał programu. Równolegle z moździerzem na<br />
podwoziu Rosomaka testowano bowiem moździerz na podwoziu gąsienicowym,<br />
na razie na zmodyfikowanym nośniku gąsienicowym LPG z HSW, który<br />
stanowi także bazę wozów dowodzenia w dywizjonowych modułach ogniowych<br />
Regina/Krab. Dlatego w dalszej perspektywie możliwe jest, że zamówione<br />
zostaną także moduły ogniowe samobieżnych moździerzy 120 mm na<br />
120 mm samobieżne moździerze na podwoziu kołowym i gąsienicowym. Kontrakt na pierwszą<br />
z wersji – Raka – został podpisany w <strong>2016</strong> roku. 120 mm self-propelled mortars on the wheeled<br />
and tracked chassis. The contract for the first version – Rak – was signed in <strong>2016</strong>.<br />
Zamysł wprowadzenia do<br />
uzbrojenia polskich wojsk<br />
lądowych samobieżnych<br />
moździerzy, pojawił się wraz<br />
z przyjęciem do służby<br />
kołowych transporterów<br />
opancerzonych Rosomak,<br />
które formalnie<br />
zamówiono w 2003 r.<br />
The idea of fielding of selfpropelled<br />
mortars with Polish<br />
Army surfaced at the moment<br />
of introduction of Rosomak<br />
wheeled APC to Polish Army’s<br />
service. They were<br />
ordered in 2003.<br />
In 2009 the MoND’s Armament Policy Department ordered HSW to develop<br />
and test the system by 2013, in a so-called “company fire module” configuration.<br />
The module was to include two different prototypes of self-propelled<br />
mortars, on tracked and wheeled chassis. HSW was also to develop specialized<br />
vehicles: ammunition vehicle, command and control vehicle, artillery reconnaissance<br />
vehicle and maintenance vehicle.<br />
Because meantime the regulations of the new<br />
weapon introduction to armed forces service<br />
changed, the deadline for the end of research &<br />
development works has been extended till May<br />
2015. However, even this extended deadline was<br />
not met.<br />
The contract signed on 28th of April <strong>2016</strong> covers<br />
only self-propelled mortars and command & control<br />
vehicles. To make the company fire module<br />
complete, the artillery reconnaissance vehicles<br />
(WRA), ammunition vehicles (WA) and the armament<br />
& electronics repair vehicles (WRUiE) are needed.<br />
The first one are mostly needed. After necessary<br />
modification the same reconnaissance<br />
systems are to be used with other artillery systems,<br />
like Regina/Krab, or Langusta. After tests of this<br />
WRA vehicle are completed, the additional contract<br />
for their delivery will be signed. The works are<br />
to take some time yet, since the customer - Management<br />
of Artillery and Rocket Branch of Polish<br />
Army decided to change the system’s platform.<br />
The Żubr armored wheeled vehicle has been assessed<br />
as inadequate. In the case of the ammunition<br />
and repair vehicles, the matter is more straightforward<br />
and the tests are to be completed by<br />
the ned of this year.<br />
It will not be the end of the program. The tracked version of the self-propelled<br />
mortar has been tested simultaneously with the wheeled variant. The<br />
platform for tracked version is the LPG vehicle developed by the HSW. The<br />
command & control vehicles for Regina/Krab battalions are mounted on the<br />
same chassis. In the farther perspective it is possible that also tracked self-propelled<br />
120mm mortars will be ordered. They will be mounted on the same<br />
chassis as the Borsuk Infantry Combat Vehicle, being developed to replace<br />
BMP-1 in Polish Army service.<br />
The Krab program friction<br />
On the 6th and 7th April <strong>2016</strong> the weapons commission of the Armament Inspectorate<br />
of MoND signed the last documents, which gave the green light<br />
to the serial production and deliveries to the Polish Army the Krab 155mm<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 47
Próby ogniowe 120 mm moździerzy na podwoziach – kołowym i gąsienicowym. Fire trials of the 120 mortars on wheeled and tracked undercarriers.<br />
podwoziu gąsienicowym, wywodzącym się z programu Borsuk, czyli przyszłego<br />
bojowego wozu piechoty, mającego zastąpić w Wojsku Polskim BWP-1.<br />
Meandry Kraba<br />
W dniach 6 i 7 kwietnia <strong>2016</strong> r. komisja uzbrojenia Inspektoratu Uzbrojenia<br />
podpisała ostatnie dokumenty, które otworzyły możliwość rozpoczęcia produkcji<br />
seryjnej i dostaw do sił zbrojnych 155 mm samobieżnej armatohaubicy<br />
Krab na nowym podwoziu, będącym polsko-koreańską modyfikacją nośnika<br />
południowokoreańskiej armatohaubicy K9 Thunder.<br />
Tym samym możliwe stało się rozpoczęcie dostaw<br />
dział w ostatecznej postaci, na które polscy<br />
artylerzyści oczekiwali niemal równie długo, jak<br />
marynarze na korwetę Gawron.<br />
Plany wyposażenia polskich Wojsk Lądowych<br />
w samobieżne armatohaubice NATO-wskiego kalibru<br />
155 mm, pojawiły się tuż po przemianach<br />
politycznych, w 1991 roku. Początkowo zamierzano,<br />
w celu obniżenia kosztów i skrócenia czasu<br />
opracowania, wyprodukować je wspólnie ze Słowakami,<br />
którzy mieli już doświadczenie w konstruowaniu<br />
nowoczesnych systemów artyleryjskich,a<br />
pracowali wówczas nad nowym systemem<br />
Zuzana (właśnie o kalibrze 155 mm). Niestety,<br />
nie udało się wówczas tego pomysłu<br />
sfinalizować i polski rząd zdecydował, że system<br />
opracujemy siłami polskiej zbrojeniówki, ale licencja<br />
na system wieżowy wraz z działem miała zostać<br />
zakupiona za granicą. Wykonawcą programu<br />
miała zostać Huta Stalowa Wola, która produkowała<br />
dotąd na sowieckiej licencji 122 mm samobieżne<br />
haubicoarmaty 2S1 Goździk.<br />
W 1997 r. zainicjowano przetarg na wybór dostawcy systemu wieżowego.<br />
Przystąpiło do niego kilku oferentów, ale ostatecznie został on unieważniony.<br />
Rok później ogłoszono kolejny, który wygrała brytyjska firma GEC Marconi<br />
(obecnie część koncernu BAE Systems), która zaoferowała wieżę armatohaubicy<br />
AS90 Braveheart, z lufą o długości 52 kalibrów, opracowaną z myślą o modernizacji<br />
dział Royal Artillery. HSW 26 lipca 1999 r. podpisała umowę na licencyjną<br />
produkcję systemu wieżowego. Podwozie UPG-NG, zbudowane<br />
z wykorzystaniem elementów nośników gąsienicowych Kalina, do Kraba miał<br />
dostarczyć gliwicki Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych.<br />
W ramach programu Regina/Krab planowano zakup nawet 20 dywizjonów<br />
po 18 dział. Warto pamiętać, że wprowadzenie do uzbrojenia Wojsk Lądowych<br />
systemu artyleryjskiego kalibru 155 mm było jednym ze zobowiązań<br />
Polski, gdy przystępowała do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Początkowo<br />
program realizowano zgodnie z planem. Prototypy Kraba były gotowe latem<br />
2001 r., w tym samym roku rozpoczęto ich próby, a do 2003 r. powstać miał<br />
pilotażowy sześciodziałowy moduł ogniowy wraz z pojazdami specjalistycznymi.<br />
Niestety, z powodów politycznych oraz podejrzeń (później niepotwierdzonych)<br />
o korupcję przy organizacji przetargu, Krab trafił na ponad sześć lat<br />
“do zamrażarki”.<br />
Do projektu powrócono w 2008 r. i w maju tegoż roku podpisano nową<br />
umowę na dostawę modułu ogniowego Krabów. Wtedy zwiększono liczbę<br />
zamówionych dział z sześciu do ośmiu (wiązało się to ze zwiększeniem liczby<br />
dział w dywizjonie do 24 i do 8 w baterii). Umowa miała być zrealizowana<br />
w 2011 r., ale znowu termin dostaw nie został dotrzymany, bowiem rok<br />
self-propelled gun-howitzer system, mounted on the new chassis, being<br />
the Polish-Korean modification of the South Korean K9 Thunder howitzer<br />
chassis. Now the deliveries of the ultimate version of the Krab system can<br />
start. Polish Artillery long awaited the Krab system, almost as long, as the<br />
Polish Navy waited for Gawron corvette.<br />
The plans to equip Polish Army with the NATO standard 155mm gun-howitzer<br />
systems were developed shortly after the political changes in Poland,<br />
in 1991. Initially, to decrease costs, risk and to shorten the development time<br />
it was planned to run the program together with<br />
Slovakia, who already had had experience in development<br />
of modern artillery systems, and they<br />
Warto pamiętać, że<br />
wprowadzenie do uzbrojenia worked on the Zuzana 155mm artillery system.<br />
Unfortunately, the idea has not been realized and<br />
Wojsk Lądowych systemu the Polish government decided that Polish defense<br />
industry would develop such system itself,<br />
artyleryjskiego kalibru<br />
while the license for the gun and associated turret<br />
system was to be purchased abroad. The con-<br />
155 mm było jednym ze<br />
zobowiązań Polski, gdy tractor was to be HSW S.A., which had been manufacturing<br />
2S1 Gvozdika 122mm self-propelled<br />
przystępowała do Sojuszu<br />
howitzer upon Soviet license.<br />
Północnoatlantyckiego.<br />
The tender for the turret system was launched<br />
in 1997. A few contenders took part in it, but finally<br />
Introduction of 155mm artillery the tender was cancelled. A year later another tender<br />
was launched and this time GEC Marconi Com-<br />
system to Polish Army was one<br />
of the NATO obligations, at the pany (presently a division of BAE Systems) w from<br />
moment of accession. Initially UK has been selected as a subcontractor. The company<br />
offered turret from AS90 Braveheart self-pro-<br />
the program was realized<br />
pelled gun-howitzer with the 52 caliber long barrel.<br />
It was developed that time to meet the<br />
according to the schedule.<br />
requirement of Royal Artillery of British Army. On<br />
26 th July, 1999, HSW S.A. signed a license agreement<br />
for turret system manufacturing in Poland. The turret was to be mounted on<br />
the UPG-NG chassis known also as Kalina vehicle and the tracked platforms<br />
were to be delivered by the Research & Development Center of Mechanical<br />
Equipment located in Gliwice. It was planned to purchase even 20 battalions<br />
of the Regina/Krab systems, according to program then run. Introduction of<br />
155mm artillery system to Polish Army was one of the NATO obligations, at the<br />
moment of accession. Initially the program was realized according to the<br />
schedule.<br />
The Krab prototypes were ready in the summer 2001 and immediately their<br />
trials started. Till 2003 the experimental fire module with six guns was to be<br />
ready, together with specialized vehicles. Unfortunately, due to the political<br />
reason and, later not confirmed, corruption suspiction, the Krab program was<br />
frozen for more then six years.<br />
The program was re-launched in 2008 and in May that year a new contract<br />
for delivery of equipment module for a Krab fire battery was signed. The number<br />
of guns in the module was increased from six to eight (new battalion was<br />
to have three fire batteries with eight guns each). The contract was to be completed<br />
by 2011, but the delivery date has not been met again. The reason for<br />
that was that a micro-cracks had been found in the hulls, first few chassis delivered<br />
by the consortium consisting of ZM Bumar-Łabędy S.A. and OBRUM Sp.<br />
z o.o. The engine cooling system also had not worked properly and the power<br />
plant itself was anyway obsolete, its manufacturing had been terminated. Meantime<br />
the Brits closed the production line of the AS90 artillery systems, which<br />
resulted in the necessity of full turret’s “polonization”.<br />
48 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
MESKO Spó³ka Akcyjna<br />
MESKO Spó³ka Akcyjna<br />
122 Legionów Str.<br />
Legionów 122, 26-111 Skar¿ysko-Kamienna<br />
26-111 Skar¿ysko-Kamienna, Poland<br />
tel:+48 41 253 30 00 fax: +48 41 252 02 80<br />
www.mesko.com.pl
wcześniej w pierwszych seryjnych podwoziach dostarczonych przez ZM<br />
Bumar-Łabędy S.A. i OBRUM Sp. z o.o. wykryto mikropęknięcia w kadłubach.<br />
Problemy sprawiał też układ chłodzenia silnika, a i on sam był już przestarzały,<br />
a jego produkcji w Polsce zaprzestano. W międzyczasie Brytyjczycy zamknęli<br />
linię produkcyjną AS90, co spowodowało konieczność pełnej polonizacji<br />
wieży.<br />
29 czerwca 2012 r. podpisano zatem aneks do umowy z 2008 r., a w listopadzie<br />
tego roku pierwszy moduł dywizjonowy Krabów przekazano wojsku,<br />
On 29th June, 2012, an annex to the contract signed in 2008 was added and<br />
in November the Polish Army received the first Krab battery module, which<br />
was taken into the service by the 11th Mazurian Artillery Regiment from Węgorzewo.<br />
In 2013, when the shortcomings and the faults of the system have<br />
been relatively quickly removed, the system went for military acceptance<br />
trials. However, the micro-cracks problem turned out to be much more difficult<br />
to address than it was expected. In such situation Polish Ministry of National<br />
Defense lost patience and obliged the Polish Armament Group, which<br />
który formalnie przydzielono 11. Mazurskiemu<br />
Pułkowi Artylerii w Węgorzewie. W 2013<br />
roku, po zagwarantowaniu przez dostawców<br />
sprzętu, możliwie szybkiego usunięcia<br />
wykrytych usterek, przystąpiono do wojskowych<br />
badań eksploatacyjno-wojskowych.<br />
Problem mikropęknięć okazał się<br />
jednak o wiele trudniejszy do przezwyciężenia<br />
niż sądzono. W tej sytuacji Ministerstwo<br />
Obrony Narodowej straciło cierpliwość<br />
i zobowiązało Polską Grupę Zbrojeniową,<br />
w której skład weszły kluczowe firmy uczestniczące<br />
w programie Kraba, by zakupiła licencję<br />
na nowe podwozia za granicą. Ostatecznie<br />
wybrano konstrukcję firmy Samsung<br />
Techwin z Republiki Korei (od 29 czerwca<br />
2015 r. firma działa pod nazwą Hanwha<br />
Techwin). W końcu grudnia 2014 r. HSW podpisała<br />
z nią umowę na dostawę 24 gotowych<br />
podwozi (z opcją rozszerzenia do 36)<br />
i produkcję kolejnych 96 na licencji. Wartość<br />
tego kontraktu wynosi 300 mln USD.<br />
Nowego Kraba, z wieżą zamontowaną na<br />
zmodyfikowanym z udziałem specjalistów<br />
HSW podwoziu południowokoreańskim, zaprezentowano<br />
publicznie na Międzynarodowym<br />
Salonie Przemysłu Obronnego<br />
w Kielcach w 2015 r. W następnych miesiącach przeprowadzony został cykl<br />
wymaganych przepisami badań uzupełniających armatohaubicy, które zakończyły<br />
się wiosną bieżącego roku pomyślnie i tym samym umożliwiły uruchomienie<br />
produkcji seryjnej Krabów w docelowej postaci.<br />
Zgodnie ze skorygowaną umową, pierwszy kompletny dywizjon, liczący 24<br />
samobieżne armatohaubice Krab, ma być dostarczony do połowy 2017 r. i wejdzie<br />
w skład 11. Mazurskiego Pułku Artylerii. HSW zapewnia, że może skrócić<br />
termin ich dostaw o kwartał, bo 14 systemów wieżowych zostało już wyprodukowanych<br />
i czeka na integrację z podwoziami, które dostarcza sukcesywnie<br />
155 mm armatohaubica samobieżna Krab na podwoziu gąsienicowym.<br />
155 mm self-propelled gun-howitzer Krab on tracked chassis.<br />
meantime included the key Krab contractors,<br />
to purchase adequate chassis abroad.<br />
Finally the solution of Samsung Techwin<br />
Company (since 29th June 2015 the company<br />
is known as Hanwha Techwin) from Republic<br />
of Korea. At the end of December<br />
2014 the HSW S.A. signed a contract for delivery<br />
of 24 chassis ready for use was signed<br />
(with an option to purchase 36 of them) and<br />
manufacturing of next 96 upon license in<br />
Poland. The contract is worth of 300 milion<br />
of USD.<br />
The new Krab system, mounted on the<br />
South Korean chassis adequately modified<br />
with HSW’s specialists’ contribution, was for<br />
the first time shown publicly during the<br />
<strong>MSPO</strong> Kielce 2015’ international defense industry<br />
saloon. During the next few months<br />
the necessary supplementary trials of the<br />
system were conducted, which have been<br />
successfully completed in the spring of <strong>2016</strong><br />
and the ultimate version of the Krab system<br />
is now ready for serial production.<br />
According to the amended contract, the<br />
first complete fire battalion of the system<br />
with 24 Krab self-propelled 155mm gun-howitzers<br />
is to be delivered by the mid 2017. It<br />
will be again introduced to the service with 11th Masurian Artillery Regiment<br />
in Węgorzewo. The HSW Company announced that it is possible to shorten<br />
the delivery schedule by three months, since 14 artillery pieces have been<br />
already manufactured and they await the integration with the chassis, gradually<br />
delivered by Korean partner. Ultimately the Polish Army artillery<br />
branch is to receive five battalions of Krab systems by 2025, but it is possible<br />
to accelerate the delivery somewhat. The problem, which is to be decided is<br />
whether the Polish chassis are to be completely withdrawn or to preserve<br />
the eight system produced as a training battery at Toruń’s Artillery and<br />
50 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
ODWIEDŹ NAS !<br />
<strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong><br />
STOISKO F-1<br />
www.wb.com.pl
Kryl – czyli kołowy, tańszy, a w przyszłości także liczniejszy odpowiednik Kraba. Kryl is a wheeled, cheaper and in the future also more numerous equivalent of Krab.<br />
południowokoreański partner. Docelowo WRiA mają otrzymać pięć dywizjonów<br />
Krabów. Ich dostawy mają zakończyć się w 2025 r., ale być może zostaną<br />
przyspieszone. Kwestią do rozstrzygnięcia pozostaje, czy całkowicie zrezygnować<br />
z gliwickich podwozi, czy też zachować 8 Krabów w pierwszej wersji jako<br />
baterię szkolną w toruńskim Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia, gdzie<br />
znajdują się obecnie, zaś do jednostek liniowych skierować 120 armatohaubic<br />
na nowym podwoziu, którego licencyjna produkcja miałaby się rozpocząć<br />
w HSW w przyszłym roku.<br />
Na razie HSW przygotowuje się do rozpoczęcia negocjacji z Inspektoratem<br />
Uzbrojenia umowy na dostawę sprzętu dla kolejnych czterech dywizjonów,<br />
co pozwoli uruchomić zapisy umowy z Koreańczykami z 2014 r. Dotyczyły<br />
one transferu do Polski technologii produkcji podwozi i uruchomienia ich licencyjnej<br />
produkcji, a także możliwości zaadoptowania ich do innych zastosowań.<br />
HSW stara się zmaksymalizować ilość elementów<br />
armatohaubic, które będą wytwarzane<br />
w Polsce. Kluczową sprawą jest uruchomienie<br />
w Polsce produkcji 155 mm luf do dział (pełnego<br />
cyklu ich obróbki mechanicznej), które w perspektywie<br />
potrzebne będą nie tylko do Krabów.<br />
Nowe skorupiaki<br />
Huta Stalowa Wola jest zaangażowana w dwa kolejne<br />
programy artyleryjskie. 3 lipca 2015 r. Inspektorat<br />
Uzbrojenia skierował do niej zaproszenie<br />
dotyczące udziału w postępowaniu na dostawę<br />
dywizjonowego modułu ogniowego wieloprowadnicowych<br />
wyrzutni rakietowych z pakietem<br />
szkolnym i logistycznym, w ramach programu<br />
Homar. Dzięki Homarowi polska artyleria ma<br />
otrzymać od 56 do 75 wyrzutni dużego kalibru,<br />
które wystarczą do sformowania trzech dywizjonów.<br />
Pierwsze Homary, określanie również jako<br />
WR-300, miałyby trafić do jednostek w 2018 r. Wystrzeliwane<br />
z nich pociski taktyczne będą mogły<br />
razić cele w odległości do 300 km. W Homarze od<br />
początku założono współpracę z partnerem zagranicznym, który ma dostarczyć<br />
rakiety i ich wyrzutnię, a także dokonać możliwie dużego transferu<br />
technologii dostarczanych rozwiązań do polskiego przemysłu obronnego.<br />
Negocjacje toczą się z izraelską firmą IMI, oferującą system Lynx i amerykańskim<br />
koncernem Lockheed Martin, oferującym system MLRS/HIMARS. Być<br />
może jeszcze w tym roku zostaną podjęte kluczowe decyzje dotyczące programu<br />
Homar - wybór strategicznego partnera i podpisanie umowy na dostawę<br />
z konsorcjum z Polską Grupą Zbrojeniową na czele.<br />
Czwartym programem artyleryjskim jest Kryl, czyli 155 mm armatohaubica<br />
samobieżna na podwoziu kołowym. HSW pracuje nad tym projektem od<br />
sześciu lat. Podobnie jak w przypadku Raka, początkowo była to wewnętrzna<br />
praca badawczo-rozwojowa. W 2012 r. HSW podpisała z Narodowym<br />
Centrum Badań i Rozwoju umowę, na mocy której zobowiązała się do zbudowania<br />
do 2015 r. prototypu działa, jego przetestowania i do przygotowania<br />
dokumentacji do uruchomienia produkcji seryjnej. Przy tym, podobnie<br />
jak w przypadku Kraba, potrzebny był zagraniczny dostawca działa, które<br />
zintegrowano z opracowanym przez Jelcz nowym podwoziem w układzie<br />
6×6. Początkowo wydawało się, że partnerem HSW w programie Kryl będzie<br />
francuska firma Nexter, która opracowała podobny system artyleryjski CA-<br />
ESAR. Ostatecznie jednak zdecydowano się nawiązać współpracę z izraelskim<br />
Elbitem, z którym umowę podpisano wiosną 2013 r. Izraelska firma<br />
Dzięki Homarowi polska<br />
artyleria ma otrzymać od 56<br />
do 75 wyrzutni dużego<br />
kalibru, które wystarczą do<br />
sformowania trzech<br />
dywizjonów.<br />
Within the frames of the Homar<br />
program, Polish Army is to<br />
receive 56 to 75 large caliber<br />
multiple rocket launchers,<br />
which will equip three fire<br />
battalions.<br />
Armament Training Center, where they are presently. In such a case the front-<br />
-line units are to receive 120 systems on the Korean chassis, and the license<br />
production of those chassis is to be started at HSW during the next year.<br />
Presently the HSW S.A. prepares itself to start negotiations with the Armament<br />
Inspectorate of the follow-on contract for delivery of equipment for the<br />
next four artillery battalions. Such contract will enable to launch the realization<br />
of the contract signed with Korean industry in 2014, covering the technology<br />
transfer to Poland and the assistance of the launching the manufacturing of<br />
the chassis in Poland. The contract enables to use the chassis also for other<br />
purposes. The HSW S.A. Company tries to maximize the number of components<br />
of the Krab gun-howitzer system manufactured in Poland. The key matter<br />
is the question of launching production of 155mm barrels in Poland (with<br />
full mechanical treatment cycle), since such barrels will be needed not also for<br />
Krab systems.<br />
New water crustaceans<br />
Huta Stalowa Wola S.A. is presently engaged in<br />
two other artillery programs. On 3rd July, 2015, the<br />
Armament Inspectorate invited the company to<br />
take part in the contender for delivery of new battery<br />
module of multiple rocket artillery system, covering<br />
also the training and logistics packages,<br />
known officially as Homar system. Within the frames<br />
of the Homar program, Polish Army is to receive<br />
56 to 75 large caliber multiple rocket launchers,<br />
which will equip three fire battalions. The<br />
first Homars, also known as WR-300, are to be delivered<br />
to the front-line units in 2018. The missile<br />
launched from the system are to have 300km theoretical<br />
range, enabling to engage so remote targets.<br />
Since the very beginnings it was assumed<br />
that foreign partner will take part in the program,<br />
with as large as possible technology transfer to Polish<br />
defense industry. The negotiations are conducted<br />
with Israeli IMI Company, offering the Lynx<br />
system, and with American Lockheed Martin Company, offering the MLRS/<br />
HIMARS system. Maybe already in this year key decisions related to the Homar<br />
system will be taken, including the selection of the foreign partner, and signing<br />
of the contract for the system delivery with the Polish Armament Group.<br />
The fourth artillery program is the Kryl project, covering the wheeled version<br />
of the 155mm gun-howitzer systems. The HSW Company is working on<br />
such systems since six years. Similarly to the Rak program it was initially a private<br />
venture work run by HSW Company. In 2012 the HSW signed the contract<br />
with National Research and Development Center, obliging the company to<br />
build a prototype of the system, to conduct trials of the system and preparing<br />
the manufacturing documentation by 2015. Certainly, the foreign partner was<br />
necessary for delivery of the gun system, which has been integrated by Jelcz<br />
Company with their new 6x6 chassis. Initially it was expected that French<br />
Nexter Company would become the strategic partner of the HSW in the Kryl<br />
program. The Nexter developed the CAESAR wheeled artillery system of the<br />
same calibre. However, finally it was decided to undertake the cooperation<br />
with Israeli Elbit Company, whith whom a contract was signed in the spring of<br />
2013. The Israeli company offers similar AMOS 155mm artillery system. Kryl wil<br />
be its Polish version on Polish-made chassis. Simultaneously the consortium<br />
consisting of HSW, WB Electronics, Military Technology Academy and Military<br />
52 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Langusta II na podwoziu Jelcz P882D.53 8×8. Większy nośnik pozwolił na zamontowanie także układu zmechanizowanego przeładowania wyrzutni. Langusta II mounted on Jelcz P882D.53 8×8 undercarriage.<br />
Larger platform enabled to mount also an automatic reload system.<br />
oferuje analogiczny system artyleryjski 155 mm ATMOS. Kryl będzie jego<br />
odmianą na polskim podwoziu. Równocześnie konsorcjum w składzie: HSW,<br />
WB Electronics, <strong>Wojsko</strong>wa Akademia Techniczna i <strong>Wojsko</strong>we Zakłady Łączności<br />
Nr 2 opracowuje dla modułu Kryl zautomatyzowany system dowodzenia<br />
i kierowania ogniem.<br />
Kryl, który będzie tańszy niż Krab, prawdopodobnie zostanie zamówiony<br />
w większej od niego ilości, ponieważ koniecznością jest wprowadzenie nowoczesnego<br />
uzbrojenia w brygadowych dywizjonach artylerii, które dziś eksploatują<br />
przestarzałe Goździki. Tymczasem Kraby przewidywane są tylko dla<br />
dwóch brygad pancernych i trzech dywizyjnych pułków artylerii. Tak więc<br />
potrzeba jeszcze co najmniej ośmiu dywizjonów artylerii dla brygad ogólnowojskowych<br />
i co najmniej po jednym dywizjonie dla pułków.<br />
Langusta w służbie<br />
Pierwszym dużym programem artyleryjskim HSW, który udało się w całości<br />
zrealizować była Langusta, czyli modernizacja wieloprowadnicowych polowych<br />
wyrzutni rakietowych BM-21 Grad, wyprodukowanych w ZSRS. W sierpniu<br />
2006 r. została podpisana umowa wdrożeniowa pomiędzy Departamentem<br />
Polityki Zbrojeniowej MON a HSW, zaś 20 marca 2007 r. pierwsza wyrzutnia<br />
WR-40 została przekazana do CSAiU. Pierwszą umowę dotyczącą unowocześnienia<br />
30 wyrzutni (plus sześć w opcji) podpisano 22 kwietnia 2008 r. Ich dostawa<br />
miała nastąpić w latach 2008-2010. 31 grudnia następnego roku zamówienie<br />
rozszerzono o 18 wyrzutni. Ogółem w latach 2007-2011 do Wojsk<br />
Lądowych trafiło 75 Langust.<br />
Wyrzutnię rakiet zamontowano na samochodzie Jelcz P662D.35 w układzie<br />
napędowym 6×6 o nośności 10 000 kg. Pojazd wyposażono w sześcioosobową<br />
opancerzoną kabinę 144WPP. WR-40 wyposażono w cyfrowy system kierowania<br />
ogniem z własnym systemem nawigacji lądowej i podsystemem<br />
łączności. Langusty może prowadzić standardowymi rakietami do systemu<br />
BM-21, a także opracowanymi w Polsce, we współpracy z przemysłem francuskim,<br />
rakietami rodziny Feniks, o zasięgu rażenia 40 i więcej km.<br />
HSW w 2012 r. zaprezentowała wyrzutnię Langusta II. W tym przypadku<br />
umieszczono ją na podwoziu Jelcz P882D.53 w układzie 8×8. Większy nośnik<br />
pozwolił na zamontowanie także układu zmechanizowanego przeładowania<br />
wyrzutni, podobnego do zastosowanego w czechosłowackiej wyrzutni RM-<br />
70/85, a także w pełni zautomatyzowanego układu naprowadzania wyrzutni<br />
(sterowanego z wnętrza kabiny). W 2015 r. konsorcjum firm HSW, <strong>Wojsko</strong>we<br />
Zakłady Elektroniczne, WB Electronics i Hertz Systems zaproponowało modernizację<br />
do tego standardu 30 wyrzutni RM-70/85, które aktualnie używane<br />
są przez WRiA.<br />
Modernizacja polskiej artylerii jest, na tle innych elementów bojowych<br />
Wojsk Lądowych, bardzo zaawansowana. Realizacja poszczególnych programów<br />
jednak jeszcze potrwa – nawet ponad 10 lat i pociągnie za sobą znaczne<br />
koszty. Te, jak pokazał konflikt na Ukrainie, mogą być znacznie większe -<br />
zwłaszcza w wymiarze ludzkim, jeśli <strong>Wojsko</strong> Polskie nie będzie dysponowało<br />
nowoczesną artylerią, która nie przypadkiem nazywana jest Bogiem Wojny.<br />
Communication Works No 2, is developing the automated command & control<br />
system for the battalion and battery modules.<br />
Kryl, which will be cheaper than Krab, will be probably ordered in bigger<br />
quantity, since it was to equip the brigade’s artillery battalions, which presently<br />
use the obsolete 2S1 Gvozdika 122mm howitzer systems. The Krabs are to be<br />
delivered to two armored brigades’ artillery battalions and for the three divisional<br />
artillery regiments. The remaining eight artillery battalions of the maneuver<br />
brigades are to be equipped with the cheaper, wheeled systems, and<br />
at least one additional battalion to every of the three divisional artillery regiments.<br />
Langusta in service<br />
The first large artillery program run by the HSW Company, which has been<br />
fully and successfully completed, was the Langusta program, covering the<br />
modernization of the Soviet made BM-21 Grad multiple rocket launcher systems.<br />
In August 2006 a contract for launching of the program was signed between<br />
the MoND’s Department of Armament Policy and HSW Company,<br />
while on the 20th of March 2007 the first WR-40 launcher was delivered to the<br />
Toruń’s Artillery and Armament Training Center. The first contract for modernization<br />
of 30 launchers (plus option for next six) was signed on 22th April 2008.<br />
Their delivery was to be conducted during the period of 2008-2010. On the<br />
31 st December 2009 the contract was enhanced by the next 18 launchers.<br />
Totally, the Polish Army received 75 Langusta launchers, delivered during the<br />
period of 2007-2011.<br />
The launcher was placed on the Jelcz P622D.35, 6x6 heavy cross-country<br />
truck, with the 10,000kg load capacity. The vehicle received the six-place<br />
144WPP armored cab, with land navigation system mounted in it and with<br />
communication system. The Langusta can fire the standard rockets of the BM-<br />
21 system, and also the missiles developed in Poland in cooperation with<br />
French defense industry, of the range of 40km+.<br />
In 2012 the HSW Company presented the Langusta II launcher. In this case it<br />
was mounted on Jelcz P882D.53 8x8 chassis. The bigger platform enabled also<br />
to mount an automated reloading system, similar to the reloading system<br />
known from Czechoslovakian RM-70/85 multiple rocket launcher, and also the<br />
fully automated system of the aiming of the launcher (controlled from the inside<br />
of the truck’s cab). In 2015 the consortium of HSW Company, Military Electronics<br />
Works, WB Electronics, and Hertz Systems Company proposed modernization<br />
to this standard the 30 RM70/85 launchers, presently used by Polish<br />
Army’s artillery.<br />
Modernization of the Polish Army artillery is presently quite advanced, in<br />
compare to the other modernization programs. Realization of the mentioned<br />
programs will take at least another 10 years and will be relatively costly. However,<br />
the conflict in Ukraine showed that the losses, especially among people,<br />
can be much more costly and totally incomparable. Now Polish Army will have<br />
effective artillery, which is commonly and adequately called “God of War”.<br />
Tadeusz Wróbel<br />
54 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Wywiad z Ergüderem Toptaşem<br />
(wiceprezes zarządu Roketsana)<br />
Interview with Ergüder Toptaş<br />
(Vice Chairman of the Board)<br />
ROKETSAN<br />
podsumowuje swoją<br />
szeroką ofertę dla Polski<br />
Roketsan Summarizes its Wide Offer to Poland<br />
Czy mógłby Pan przedstawić wizję Roketsana oraz miejsce firmy<br />
w tureckim przemyśle zbrojeniowym?<br />
Na początku lat dwutysięcznych Turcja przyjęła plan budowy własnego przemysłu<br />
obronnego. Obecnie zbieramy owoce, które zostały zasiane wraz z tą<br />
inicjatywą. Narodowe programy, takie jak nowoczesnego czołgu, korwety,<br />
śmigłowca bojowego, a nawet narodowy program rakietowy, zostały niedawno<br />
ukończone jeden po drugim. Roketsan jest odpowiedzialny za rozwój<br />
rakiet i ich produkcję dla tureckiej zbrojeniówki. Od momentu swojego powstania<br />
w 1988 roku braliśmy udział, przewodziliśmy lub sami inicjowaliśmy<br />
duże programy nie tylko w Turcji, ale również dla państw sojuszniczych. Wystarczy<br />
wymienić produkcję silników startowych i przelotowych w programie<br />
Euro-STINGER, zaprojektowanie i produkcję głowicy ESSM, produkcję sekcji<br />
kontrolnej rakiet Patriot GEM-T, czy też produkcję wyrzutni NSM. Za sprawą<br />
swych własnych i konkurencyjnych produktów Roketsan stał się ważnym graczem<br />
na międzynarodowym rynku.<br />
Jakie produkty są obecnie w asortymencie firmy?<br />
Roketsan zaistniał w programie Euro-STINGER jako firma odpowiedzialna za<br />
produkcję silników. Później Roketsan opracował szeroką gamę rakiet artyleryjskich<br />
i systemów uzbrojenia. W 2010 roku pierwsza samodzielnie opracowana<br />
rakieta naprowadzana została dostarczona siłom zbrojnym Turcji i Zjednoczonych<br />
Emiratów Arabskich, a także wprowadzona do użytku przez odbiorców<br />
na całym świecie, takich jak: Republika Korei, Bahrajn, Brazylia, Niemcy i Kazachstan.<br />
Rakieta wyjątkowa, a więc CIRIT, to pionier na rynku kierowanych<br />
rakiet kal. 70 mm. Dzięki posiadanej wiedzy oraz zbudowanej infrastrukturze<br />
Roketsan rozwinął przeciwpancerne rakiety dalekiego zasięgu UMTAS, przede<br />
wszystkim na potrzeby tureckich sił zbrojnych. Naprowadzane rakiety UMTAS<br />
mają zdolność niszczenia ciężkich pancerzy za sprawą nowej głowicy. Obie<br />
dostępne wersje mają zasięg ponad 8 kilometrów i dają śmigłowcom możliwość<br />
eliminowania celów z odpowiedniej odległości. Jeden z naszych najnowszych<br />
produktów to SOM, lekki pocisk manewrujący dla samolotów takich<br />
jak F-16, Eurofighter i F-35. SOM zapewnia przewagę w zakresie środków<br />
powietrze-ziemia w odległości 250 km. Rakieta ta jest obecnie integrowana<br />
również z samolotami MiG-29.<br />
Could you please elaborate on Roketsan’s vision and its place within<br />
the Turkish defense industry?<br />
Turkey has set a road map since the early 2000’s to build its own defense<br />
industry. Today we are harvesting the seeds we have planted with this<br />
initiative. National programs such as modern tank, corvette, attack helicopter<br />
and even national missile program have recently been finalized one after<br />
another. Roketsan is the house of missile development and production for<br />
Turkish Industry. Since our establishment in 1988; we have joined, led and<br />
initiated major programs not only in Turkey but also for allied countries.<br />
Some of these programs are the production of Euro-STINGER Launch and<br />
Flight Rocket Motors, design and production of ESSM Warhead, production<br />
of PATRIOT GEM-T Control Section, production of NSM Launchers. Roketsan<br />
has become a key player in the international market with its indigenous and<br />
competitive products.<br />
What kind of products are available in your portfolio?<br />
Roketsan started with Euro-STINGER Program, as a company responsible for<br />
the production of Stinger launch and flight engines. Following the Stinger program,<br />
Roketsan developed extended range artillery rockets and weapon systems.<br />
In 2010 the first indigenously-designed guided missile was delivered to<br />
the Turkish Armed Forces and United Arab Emirates and also introduced to<br />
customers worldwide such as Korea, Bahrain, Brazil, Germany, Kazakhstan by<br />
Roketsan. This unique missile, CIRIT, has been a pioneer in 70 mm Guided Missile<br />
market with its unique features. With the know-how and infrastructure<br />
gained, Roketsan has developed long range antitank missile UMTAS primarily<br />
for the Turkish Armed Forces. Laser or Imaging Infrared Guided UMTAS has the<br />
capability to eliminate heavy armor with its newly designed warhead. Both<br />
versions work simultaneously and provide +8km range, enabling the helicopters<br />
to eliminate targets from a stand-off distance. One of the latest products<br />
is SOM, a lightweight cruise missile designed for modern fighter aircraft such<br />
as F-16, Eurofighter and F-35. SOM provides air-to-ground superiority with 250<br />
km range. This cruise missile is also being integrated on Mig-29 aircraft as well.<br />
56 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Jak podchodzicie do państw takich jak Polska, które oczekują<br />
offsetu? Czy oferujecie transfer technologii?<br />
Nasza strategia zakłada partnerstwo z lokalnym przemysłem zamiast bezpośredniej<br />
sprzedaży naszych produktów. Roketsan ma międzynarodową siatkę<br />
współpracowników i możliwość zaoferowania industrializacji. Budujemy silną<br />
współpracę z naszymi partnerami, aby dostarczać na czas produkty odpowiedniej<br />
jakości. Badamy zdolności, tworzymy infrastrukturę i zapewniamy<br />
szkolenia. W tym aspekcie nasze zespoły inżynieryjne przeprowadziły warsztaty<br />
dla WZL-1, a także szczegółowe rozmowy z<br />
MESKO i HSW. Chcemy poszerzyć zakres rozmów z<br />
pozostałymi firmami, takimi jak WZL-2, WZU, PZL-<br />
-Świdnik i WB Electronics. Mamy już istniejącą<br />
współpracę z Jakuszem i Nitrochemem. Zakładamy,<br />
że polski przemysł zbrojeniowy będzie naszym<br />
bliskim partnerem w zapewnianiu polskim siłom<br />
zbrojnym nowoczesnych produktów.<br />
Czy wasze technologie są własne, czy też<br />
licencjonowane?<br />
Roketsan ma pełną kontrolę nad projektami swoich<br />
produktów. Intelektualne prawa własności należą<br />
w niektórych przypadkach do Ministerstwa<br />
Obrony Turcji z racji charakteru konkretnych programów.<br />
W rezultacie Roketsan potrzebuje jedynie<br />
zgody tureckiego Ministerstwa Obrony, aby sprzedawać<br />
i współpracować w zakresie głównych produktów,<br />
takich jak CIRIT, UMTAS czy TEBER (bomby<br />
precyzyjne). Roketsan jest związany regulacjami<br />
NATO oraz Unii Europejskiej, co oznacza, że jakiekolwiek<br />
państwo będące na czarnej liście tych organizacji<br />
jest objęte sankcjami również z naszej<br />
strony.<br />
Jakie produkty lub usługi promujecie<br />
w Polsce?<br />
Roketsan jest gotowy zaprezentować polskiemu<br />
przemysłowi zbrojeniowemu zdolność produkcji nowej generacji rakiet w<br />
standardzie NATO oraz możliwość nabycia doświadczenia, by zaprojektować<br />
własne. Co więcej, Roketsan uważa, że takie produkty jak CIRIT, UMTAS i TEBER<br />
byłyby bardzo cennym nabytkiem dla polskich sił zbrojnych. Ważne jest, że<br />
mogą zostać one zintegrowane również z posowieckim sprzętem, który znajduje<br />
się na polskim wyposażeniu, takim jak Mi-24 i MiG-29. Co do tego drugiego,<br />
TEBER i SOM mogłyby być uzbrojeniem polskich samolotów MiG-29. Zaproponowaliśmy<br />
również integrację tej broni na śmigłowcach W-3 Sokół oraz<br />
Mi, a także ich koprodukuję z lokalnymi zakładami. Dotyczy to szczególnie rakiet<br />
CIRIT, które są pociskiem dla wielu platform – może być on używany nie<br />
tylko przez śmigłowce, ale także samoloty oraz platformy lądowe i morskie.<br />
Nasza strategia zakłada<br />
partnerstwo z lokalnym<br />
przemysłem zamiast<br />
bezpośredniej sprzedaży<br />
naszych produktów.<br />
Roketsan ma<br />
międzynarodową siatkę<br />
współpracowników<br />
i możliwość zaoferowania<br />
industrializacji.<br />
Our approach is to partner with<br />
the local industry rather than<br />
selling the products directly.<br />
Roketsan has worldwide<br />
cooperation with local<br />
industries and is capable of<br />
providing industrialization<br />
as well.<br />
How do you deal with the countries that require offset, such as Poland?<br />
Do you offer transfer of technology?<br />
Our approach is to partner with the local industry rather than selling the products<br />
directly. Roketsan has worldwide cooperation with local industries and is<br />
capable of providing industrialization as well. We build strong cooperation<br />
with our partners to supply quality products on time. To this end, we investigate<br />
capabilities, establish infrastructure and provide training for future<br />
knowledge. In this context, our technical teams have carried out workshops<br />
with WZL-1 and detailed discussions with MESKO<br />
and HSW. We look forward to widening our discussions<br />
with remaining companies such as WZL-<br />
2, WZU, PZL-Swidnik, WB Electronics. In addition,<br />
we have ongoing cooperation with Jakusz and<br />
Nitrochem. We anticipate that Polish Defence Industry<br />
will be our close partner in providing Polish<br />
Armed Forces with cutting edge products.<br />
Are your technologies indigenous<br />
or licensed?<br />
Roketsan has the full authority of the design of its<br />
products. The Intellectual Property Rights belong<br />
to the Turkish MoD on some basis due to the nature<br />
of the product in terms of the program. Consequently,<br />
Roketsan only requires the approval of<br />
the Turkish MoD for sales and cooperation on its<br />
major products such as CIRIT, UMTAS, TEBER (Precision<br />
Guided Bombs). Roketsan is bound by<br />
NATO and EU regulations; therefore any countries<br />
banned by these two organizations are restricted<br />
by Roketsan as well.<br />
What are the key products or services you<br />
promote for the Polish requirements?<br />
Roketsan is ready to present the Polish defense<br />
industry the capability to produce new generation<br />
NATO standard missiles and gain experience<br />
in developing its own. Furthermore, Roketsan believes that products such as<br />
CIRIT, UMTAS and TEBER would be a valuable asset to Polish Armed Forces.<br />
The important fact here is that they can be integrated also on the post-Soviet<br />
platforms which are currently in Polish use, such as Mi-24s and Mi-29s. Regarding<br />
the latter, TEBER and SOM missiles could be used on Polish Mi-29s. We<br />
have also proposed these weapons to be integrated on W3-Sokol and Mi helicopters<br />
as well as co-production with the local industry. It applies mainly to<br />
CIRIT which is a multi-platform missile that can be used on not only rotary<br />
platforms but also fixed wing aircraft, land and naval platforms.<br />
Thank you for the conversation.<br />
Dziękuję za rozmowę.<br />
Robert Czulda<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 57
Hubert Królikowski<br />
Rozwój<br />
polskich Wojsk Specjalnych<br />
The development of Polish<br />
Special Operations Forces<br />
Polskie Wojska Specjalne rozwinęły się znacząco, bazując na doświadczeniach udziału we współczesnych konfliktach<br />
zbrojnych. Dzięki temu możliwe jest analizowanie aktualnych trendów w prowadzeniu działań zbrojnych i przygotowanie<br />
scenariuszy odpowiedzi na przyszłe zagrożenia, które mogą spowodować ewolucję misji Wojsk Specjalnych.<br />
Żołnierze tego rodzaju wojsk są zaangażowani w każdy aspekt współczesnego konfliktu zbrojnego, w obronę narodową,<br />
dyplomację i rozwój sił zbrojnych.<br />
Special Operations Forces develop significantly through their experiences in conflict. They can further prepare for such<br />
conflicts via the study of future threats and warfare trends that will modify the missions of SOF soldiers in the future. SOF<br />
soldiers will, in general, touch every aspect of the modern day conflict including defence, diplomacy and even development<br />
elements.<br />
Żołnierze Wojsk Specjalnych są w stanie przeprowadzać działania w bardzo<br />
szerokim spektrum - mające bezpośrednio na celu niszczenie infrastruktury<br />
krytycznej przeciwnika albo neutralizację lub branie do niewoli ważnych osób<br />
spośród jego personelu. Wojska te są także zdolne do prowadzenia rozpoznania<br />
najważniejszych obiektów. Mają też zdolności do działań niebezpośrednich,<br />
jakimi są np. szkolenia własnych albo sojuszniczych sił. We współpracy<br />
z innymi organizacjami rządowymi, takimi jak policja i służb wywiadowcze, są<br />
w stanie przeprowadzać szkolenia tak pojedynczych osób, jak i całych zespołów,<br />
albo ustanowić na nowo cywilną infrastrukturę i instytucje. Co więcej, do<br />
zadań Wojsk Specjalnych wlicza się także: prowadzenie działań niekonwencjonalnych,<br />
walkę z terroryzmem, zapobieganie rozprzestrzeniania broni masowego<br />
rażenia, operacje psychologiczne, rozpoznanie strategiczne, ocenę<br />
efektów uderzeń i wiele innych.<br />
Dzisiaj wszystkie kraje będące członkami Sojuszu Północnoatlantyckiego<br />
dysponują różnej wielkości jednostkami Wojsk Specjalnych o specyficznych<br />
funkcjach i doświadczeniach. Większość państw NATO ma różne struktury dowodzenia<br />
wojskami specjalnymi, które można opisać jako elementy dowództwa<br />
narodowych sił zbrojnych dedykowane działaniom wojsk specjalnych,<br />
czy komponenty dowodzenia operacjami specjalnymi lub siłami operacji specjalnych.<br />
Biorąc pod uwagę wszystkie zdolności Wojsk Specjalnych i fakt, że<br />
Many underline that SOF soldiers are able to conduct direct missions to<br />
destroy key infrastructure or neutralize or capture key personnel. They are<br />
also able to spot key object, and at the same time they have indirect<br />
capabilities which can be realized through training of friendly forces. .In<br />
cooperation with other government organizations such as police and<br />
intelligence services, they are able to conduct personal and team training or<br />
reconstitute and improve civilian institutions and infrastructure. Moreover,<br />
Special Forces tasks also include: unconventional warfare, counterterrorism,<br />
counter proliferation of weapons of mass destruction, psychological<br />
operations, information operations, battle damage assessments and many<br />
others.<br />
Today, all NATO member countries possess different size SOF units with<br />
specific functions and expertise. Currently majority of NATO countries<br />
possess different special operations forces command structures that can be<br />
described as national military staff elements for special operations, special<br />
operations components command or special operations services. Taking<br />
into consideration all Special Forces capabilities and the fact that NATO<br />
nations used their special operations forces as national assets mainly under<br />
national command, it became almost natural to initiate and create a joint<br />
headquarters for NATO Special Forces. The main purpose of these activities<br />
58 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
państwa NATO używają ich jako czynnika narodowego i głównie pod dowództwem<br />
narodowym, niemal naturalnym wydawało się stworzenie także<br />
wspólnego dowództwa dla Wojsk Specjalnych NATO. Głównym celem tego<br />
działania było zintegrowanie narodowych wysiłków i możliwości sił operacji<br />
specjalnych tak, aby doprowadzić do ich właściwego zaangażowania, osiągnięcia<br />
efektu synergii i stworzenia możliwości skutecznego użycia ich jako sił<br />
koalicyjnych.<br />
Polska była także uczestnikiem tego procesu. Określając i prezentując swoje<br />
narodowe ambicje i deklarując rozwój narodowych możliwości Wojsk Specjalnych<br />
od dawna dążyła do bycia jednym z państw ramowych NATO w obszarze<br />
operacji specjalnych. Polska chce także uczestniczyć w rozwoju<br />
Dowództwa Operacji Specjalnych NATO, aby stać się jednym z wiodących<br />
państw w regionie i centrum kompetencji dla operacji specjalnych.<br />
Ostatni egzamin - „Noble Sword-14”<br />
Ukoronowaniem tych działań było sojusznicze ćwiczenie „Noble<br />
Sword-14”, które odbyło się we wrześniu 2014 roku. Był to istotny element<br />
certyfikacji Komponentu Operacji Specjalnych NATO (Special<br />
Operations Component – SOC) przed przejęciem zadania<br />
utrzymywania stałej gotowości bojowej w ramach<br />
Sił Odpowiedzi NATO w 2015 roku. W ćwiczeniu wzięło<br />
udział łącznie 1700 żołnierzy z 15 krajów. Przez ponad<br />
trzy tygodnie żołnierze szkolili się na poligonach<br />
wojskowych w Polsce, na Litwie i na Bałtyku.<br />
Sztab komponentu dowodzenia<br />
operacjami specjalnymi<br />
(Special Operations Component<br />
Command - SOCC),<br />
który był głównym rozgrywającym<br />
podczas ćwiczeń, bazował na<br />
żołnierzach polskiego Centrum<br />
Operacji Specjalnych - Dowództwie<br />
Komponentu Wojsk Specjalnych z Krakowa<br />
z gen. bryg. Jerzym Gutem na czele. Pięć<br />
grup zadaniowych operacji specjalnych (Special Operation Task Groups<br />
– SOTG): trzy lądowe (polska, holenderska i litewska), jedna morska<br />
i jedna powietrzna (obydwie polskie), zrealizowały wszystkie praktyczne<br />
zadania przydzielone przez SOCC.<br />
Głównym tematem ćwiczenia było planowanie i przeprowadzanie<br />
operacji specjalnych przez SOCC i grupy zadaniowe, w ramach wypełniania<br />
sojuszniczego Artykułu 5. o Kolektywnej Obronie. Istotna była także<br />
weryfikacja wielonarodowej struktury SOCC, procedur i łączenia wybranych<br />
elementów systemów bojowych. W „Noble Sword-14” brało udział<br />
15 państw: Chorwacja, Estonia, Francja, Holandia, Litwa, Niemcy, Norwega,<br />
Polska, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Turcja, Węgry, Wielka<br />
Brytania i Włochy. Ćwiczenie zostało wsparte przez wojska konwencjonalne<br />
i inne służby: Straż Graniczną, Policję i Służbę Celną. Działania grup zadaniowych<br />
były także wsparte przez śmigłowce, samoloty bojowe, lotnictwo<br />
transportowe i okręty Marynarki Wojennej RP.<br />
was to integrate national SOF efforts and resources to address their proper<br />
employment in order to achieve synergic and strategic effect of use these<br />
assets as national and now as coalition forces.<br />
Poland was also an participant of this process, through establishing and<br />
presenting national ambitions and declarations about the development of<br />
national SOF capabilities, wants to become the NATO Special Operations<br />
Framework Nation and contribute to the progress of NATO Special<br />
Operations Headquarters in order to become one of the leading countries<br />
in the area of special operations.<br />
Final exam - “Noble Sword-14”<br />
The crowning of Polish efforts was an allied Field Training Exercise (FTX)<br />
“Noble Sword-14” in September of theyear 2014. It was a certification<br />
for NATO Special Operations Component (SOC) before taking<br />
over combat readiness duties within the NATO Response Forces<br />
in 2015 (NRF 2015). Altogether, about 1700 soldiers<br />
from 15 countries took part in the exercise. For more<br />
than three weeks soldiers practiced<br />
on military training areas in Poland,<br />
Lithuania and the Baltic<br />
Sea areas.<br />
Special Operations Component<br />
Command (SOCC) staff, which<br />
was the main exercise player, based<br />
on soldiers from Polish Special Operations<br />
Centre – the Special Forces<br />
Component Command (SOC-SFCC)<br />
in Cracow commanded by Brigadier<br />
General Jerzy Gut. Five Special Operation<br />
Task Groups (SOTG’s): three land<br />
SOTG’s (Polish, Dutch and Lithuanian)<br />
Przy budowie polskich Wojsk Specjalnych wsparcia udzielały i nadal<br />
udzielają Stany Zjednoczone, co widać m.in. po sprzęcie, który jest<br />
wykorzystywany przez polskich żołnierzy.<br />
During the contsruction of Polish Special Forces, it was, and it is still, supported<br />
by United States, which can be seen e.g. while looking at the equipment<br />
used by Polish soldiers.<br />
Żołnierze JW GROM – polskiej jednostki przeznaczonej do prowadzenia działań kontrterrorystycznych<br />
i ratowania zakładników.<br />
Soldiers of GROM SOF unit dedicated to conduct counterterrorist missions and saving the<br />
hostages.<br />
one maritime and one air (both Polish) took responsibility for conducting<br />
practical tasks assigned by SOCC.<br />
Planning and conducting special operations by Special Operations Component<br />
Command and Special Operation Task Groups as a part of allied Article<br />
5 Collective Defense were the core subjects of the exercise. The plan<br />
was also to verify the multinational structure and procedures and combining<br />
the chosen elements of combat systems. Countries participated in<br />
“Noble Sword-14” included: Croatia, Estonia, France, the Netherlands, Lithuania,<br />
Germany, Norway, Poland, Slovakia, Slovenia, the USA, Turkey, Hungary,<br />
Great Britain and Italy. The exercise was supported by conventional forces<br />
and several institutions: the Border Guard, the Police and the Customs Service.<br />
SOTG’s activity was also supported by helicopters, fighter jets, transport<br />
aircrafts and the Polish Navy.<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 59
Gotowość Komponentu Operacji<br />
Specjalnych NATO musiała zostać potwierdzona<br />
certyfikatem, przed przejęciem<br />
obowiązków w 2015 r. Certyfikacji<br />
dokonywał wielonarodowy<br />
zespół certyfikujący, złożony ze specjalistów<br />
z Dowództwa Sojuszniczych<br />
Sił Połączonych (Neapol, Włochy)<br />
i Dowództwa Operacyjnego Sił<br />
Zbrojnych RP. Szefem ćwiczenia był<br />
w czasie „Noble Sword-14” gen. dyw.<br />
Piotr Patalong, Inspektor Wojsk Specjalnych<br />
przy Dowództwie Generalnym<br />
Sił Zbrojnych RP.<br />
Sukces odniesiony we wrześniu<br />
2014 roku spowodował, że w 2015<br />
roku Polska mogła wystawić po raz<br />
pierwszy jednostki specjalne jako<br />
państwo ramowe w obszarze Komponentu<br />
Operacji Specjalnych NATO.<br />
Oznaczało to, że polscy żołnierze<br />
Wojsk Specjalnych stanowili jego<br />
główną część, a jednostki Wojsk Specjalnych<br />
rozpoczęły turę gotowości<br />
bojowej od 1 stycznia 2015 r. Trwała<br />
ona do końca grudnia 2015. Dla Polski<br />
jako siódmego kraju, który uzyskał<br />
status państwa ramowego w zakresie<br />
przeprowadzania sojuszniczych<br />
operacji specjalnych, obok<br />
Stanów Zjednoczonych, Wielkiej<br />
Brytanii czy Francji, oznaczało to bycie<br />
liderem w tej dziedzinie w Europie<br />
Środkowo-Wschodniej.<br />
Polska metoda rozwijania zdolności<br />
Wojsk Specjalnych jest stawiana<br />
jako przykład tego, jak państwo<br />
może wytworzyć nowe strategiczne<br />
zdolności. Niektóre państwa prosiły<br />
stronę polską o podzielenie się<br />
doświadczeniami w budowaniu nowoczesnych<br />
struktur sił operacji specjalnych.<br />
Niektóre polskie rozwiązania<br />
i pomysły zostały nawet<br />
zastosowane przez siły operacji specjalnych<br />
Stanów Zjednoczonych<br />
i Wielkiej Brytanii (obydwa te kraje<br />
można uznać za wiodące w zakresie<br />
operacji specjalnych). Wszystkie<br />
wspomniane powyżej fakty potwierdzają,<br />
że poprzez rozwój narodowych<br />
struktur Wojsk Specjalnych,<br />
Polska wiele wniosła do budowy<br />
Centrum Koordynacji Operacji Specjalnych<br />
NATO i dalszego rozwoju<br />
Centrali Operacji Specjalnych sojuszu.<br />
Biorąc pod uwagę fakt, że potencjalni<br />
przeciwnicy nie odczuwają<br />
potrzeby stosowania się do jakichkolwiek<br />
zasad, wliczając w to normy<br />
prawne i bardzo szybko dzielą się<br />
swoimi doświadczeniami z innymi<br />
organizacjami terrorystycznymi i kryminalnymi<br />
– wszystkie kroki zwiększające<br />
bezpieczeństwo państw<br />
członkowskich NATO są niezbędne.<br />
Co za tym idzie kreacja i dalszy rozwój<br />
sił operacji specjalnych NATO,<br />
podobnie jak zdolności narodowych<br />
w tym obszarze i jest bardzo ważne<br />
i powinno być kontynuowane.<br />
Sprzęt Wojsk Specjalnych jest stale modernizowany, co widać na przykładzie wyposażenia<br />
pododdziałów wyspecjalizowanych w taktyce niebieskiej.<br />
Equipment of Polish Special Forces is constantly beeing modernized. It can be seen while<br />
looking on the equipment of the units specialized in blue tactics.<br />
Żołnierze polskich Wojsk Specjalnych brali udział w misjach m.in. w byłej Jugosławii, Iraku<br />
i Afganistanie, ponieśli też straty. W późnych godzinach nocnych 23 stycznia 2013 r.<br />
trakcie akcji zatrzymania grupy terrorystów z Abdulem Rahmanem na czele, zginął oficer<br />
z JW GROM, Krzysztof Woźniak.<br />
Soldiers of the Polish Special Forces took part in various missions – among others – in<br />
ex-Yugoslavia, Iraq and Afghanistan, they also had some losses. In the late night hours of<br />
the 23th January 2013, during the mission of taking into custody a group of terrorist with<br />
Abdul Rahman, the GROM oficer, Krzysztof Woźniak was killed.<br />
NATO Special Operations Component<br />
combat readiness before taking<br />
over duties within the NRF 2015 had<br />
to be certificated by Multinational<br />
Certification Team consisting of specialists<br />
from Allied Joint Force Command<br />
(Naples, Italy) and the Operational<br />
Command of Polish Armed<br />
Forces. Major General Piotr Patalong,<br />
the Inspector of Special Forces to<br />
General Command of the Polish<br />
Armed Forces hold the post of “Noble<br />
Sword-14” Exercise Director.<br />
After success achieved in September<br />
2014, Poland could deploy<br />
it’s SOF units as a framework nation<br />
in the area of NATO Special Operations<br />
Component. It means that the<br />
Polish Special Forces soldiers created<br />
the main part of NATO Special<br />
Operations Component. Polish Special<br />
Forces units started their combat<br />
readiness duties from 1st January<br />
till 31 st December, 2015. For<br />
Poland, as the seventh state in the<br />
world, besides countries such as U.S.,<br />
United Kingdom or France gained<br />
status of a framework nation in the<br />
field of conducting allied special<br />
operations and became an unquestionable<br />
leader in Central-Eastern<br />
Europe.<br />
The Polish way of development of<br />
SOF capabilities has been shown as<br />
an example of how a nation can<br />
built new strategic capabilities,<br />
some nations asked Poland for share<br />
our experiences in constructing modern<br />
structures of special forces.<br />
Some Polish solutions and ideas are<br />
even now implemented by the US<br />
and the UK special operations forces<br />
(both nations can be described as<br />
leading nations in the area of special<br />
operations). All above mentioned<br />
facts indicate that through development<br />
of national structures of Polish<br />
Special Forces, Poland contributes<br />
to the construction of NATO Special<br />
Operations Coordination Center and<br />
further development of NATO Special<br />
Operations Headquarters. Moreover,<br />
we must take into consideration<br />
the fact that our enemies do<br />
not need to follow any rules including<br />
rules of law and share their<br />
experiences very rapidly with other<br />
terrorists or criminal organizations.<br />
That is why all steps dedicated to increase<br />
security of individual states or<br />
countries which are members’ alliance<br />
as NATO are necessary. Therefore,<br />
the creation and future development<br />
of NATO SOF, as well as<br />
national capabilities of NATO nations<br />
are very important and should be<br />
continued.<br />
Hubert Królikowski<br />
60 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Zapraszamy na targi <strong>MSPO</strong><br />
HALA C<br />
Przedsiêbiorstwo<br />
Sprzêtu Ochronnego<br />
MASKPOL S.A.<br />
Konieczki<br />
42-140 Panki<br />
www.maskpol.com.pl<br />
tel. (+48) 34 310 93 00<br />
fax. (+48) 34 317 98 31<br />
maskpol@maskpol.com.pl
dr inż. Przemysław Kowalczuk<br />
PRZEKRÓJ PLANÓW WZE S.A.<br />
DZIŚ I JUTRO NA TLE ZMIENIAJĄCYCH SIĘ UWARUNKOWAŃ<br />
The Strategic Plans of MEW JSC. Tomorrow and Today<br />
in the Rapidly Changing Environment<br />
Konsolidacja polskiego przemysłu obronnego zaowocowała koncentracją<br />
w Grupie PGZ przedsiębiorstw o bardzo zróżnicowanych profilach<br />
oraz skali działalności. Dla niektórych z nich jest to doskonała<br />
okazja do osiągnięcia pozycji lidera w danym obszarze technologicznym,<br />
produktowym czy usługowym. Do spółek tych należą <strong>Wojsko</strong>we Zakłady<br />
Elektroniczne S.A., których nowy Zarząd wyjawił nam śmiałe plany<br />
rozwojowe na najbliższe lata. Plany, ale też podejmowane konkretne działania<br />
opierają się na trzech filarach:<br />
– Ścisłej korelacji z potrzebami Sił Zbrojnych w tym nadchodzącymi programami<br />
PMT (m.in.: Wisła, Narew czy Homar) jako wiarygodny partner<br />
innych spółek PGZ.<br />
– Szerokiego rozwinięcia dotychczasowej współpracy z obecnymi partnerami,<br />
jak i nowymi partnerami zagranicznymi: Honeywell, Kongsberg,<br />
Harris, Raytheon, Lockheed Martin...<br />
– Przekształcenie dotychczas świadczonych usług z grupy remontowo-<br />
-naprawczej w nowocześnie zarządzany hub serwisowy oferujący<br />
wsparcie w pełnym cyklu życia systemów będących na wyposażeniu Sił<br />
Zbrojnych RP.<br />
Systemy WZE S.A.<br />
Realizacja tych planów, jak zapewnia Zarząd WZE S.A. posiada solidne podstawy<br />
w postaci bogatego doświadczenia pracowników, głębokich kontaktach<br />
biznesowych z kluczowymi partnerami zagranicznymi oraz dobrą, bo popartą<br />
sukcesami komercyjnymi współpracą z ośrodkami naukowymi (co samo<br />
w sobie jest rzadkością w krajowej rzeczywistości). Doświadczenia Spółki wynikają<br />
z programów modernizacji, gdzie „wizytówką” cały czas jest zestaw<br />
Newa SC jak i opracowania osobnych produktów, główne z dziedziny pasywnego<br />
rozpoznania oraz Walki Radioelektronicznej. Przyjrzyjmy się: Przebiśnieg<br />
– wykrywanie, identyfikacja oraz zakłócanie źródeł radiowych przeciwnika;<br />
Mobilna Stacja Rozpoznania „MSR-W” - automatyczne rozpoznawanie sygnałów<br />
z radarów i urządzeń montowanych na statkach powietrznych ESM/<br />
ELINT. Rozwinięcie powyższej technologii nastąpiło w MZRiASR, czyli ultra<br />
Mobilnym Zestawie Rejestracji i Analizy Sygnałów Radiolokacyjnych oraz<br />
Mobilnej Stacji Rozpoznania Radioelektronicznego ESM/ELINT z sukcesem<br />
dostarczonej do wojsk specjalnych. Tak kompleksowe oraz niewątpliwie<br />
skomplikowane technologicznie systemy, opracowane i wyprodukowane<br />
w kooperacji krajowej jak i zagranicznej, są dobrą bazą oraz mocnymi referencjami<br />
WZE w przyszłych przedsięwzięciach.<br />
Przyszłość<br />
Budując swoją przyszłość firma najwyraźniej nie czeka na „mannę z nieba”<br />
tylko przystępuje aktywnie do tych inicjatyw, których wyniki są zgodne z wytyczonymi<br />
wcześniej kierunkami oraz posiadają wystarczający potencjał<br />
biznesowy. W czerwcu br. Spółka uzyskała certyfikat jak i związaną z nim licencję<br />
wyłączną pozwalającą na ustanowienia w jej strukturach certyfikowanego<br />
przez Kongsberg Centrum Serwisowego Systemów Morskiej Jednostki<br />
Rakietowej z pociskami NSM. <strong>Wojsko</strong>we Zakłady Elektroniczne S.A.<br />
już teraz inwestują w nową infrastrukturę oraz rozszerzają swoją<br />
Consolidation of the Polish defense industry resulted in grouping in the Polska<br />
Grupa Zbrojeniowa (PGZ) consortium companies of much varying profiles<br />
and size. For some of those companies it is an opportunity to achieve leading<br />
position in the particular technological, manufacturing or servicing field.<br />
Among such companies is Military Electronic Works JSC, and the management<br />
unveiled to us daring development plans for years to come.<br />
Plans and the company’s activity are based on three pillars:<br />
– close correlation with the needs of Polish Armed Forces, including large<br />
armament programs (Wisła, Narew, and Homar, among others), being a credible<br />
partner of the other companies forming Pegaz consortium;<br />
– aggressive development of cooperation with present domestic and foreign<br />
partners, and also undertaking cooperation with new foreign partners,<br />
like Honeywell, Kongsberg, Harris, Raytheon, Lockheed Martin;<br />
– evolution of activities from service-repair activities towards modern, well<br />
managed service hub, offering full life-cycle support of the electronics<br />
systems used by Polish Armed Forces.<br />
Systems of MEW JSC<br />
Implementation of the plans, as it is confirmed by MEW JSC management, has<br />
solid base in experienced personnel, well developed business contacts with<br />
key foreign partners, and in good cooperation with scientific-research entities,<br />
which has been proven during the works on some successful programs. Such<br />
cooperation with scientific community is rarely observed in our reality. Experience<br />
of the MEW JSC company in modernizations have been recently gained<br />
mainly during the Newa SC program, which remains a flag achievement<br />
of the company. MEW JSC also developed some successful electronic support<br />
and electronic countermeasures systems. Among them is Przebiśnieg, a system<br />
able to detect, identify and jamm the radio signals emitted by enemy<br />
systems; MSR-W Mobile Reconnaissance Station, which automatically gathers<br />
intelligence data about radars and other electronic devices on board of enemy<br />
aircraft. The technology of the above system has been farther developed<br />
in the MZR and ASR systems, which are: Mobile ESM/ELINT System delivered<br />
to the Special Operations Force and ultra Mobile Set for Recording and Radar<br />
Signal Data Processing.<br />
Such complex and undoubtedly technologically advanced systems, developed<br />
in cooperation with domestic and foreign electronics companies, give<br />
the MEW JSC a good recommendation for future works.<br />
Future<br />
Company remains very active in shaping its own future, trying to undertake all<br />
the possible projects within the military electronics field, if such projects have<br />
adequate business potential. In June this year company was certified by Kongsberg<br />
company to establish service & maintenance center for the servicing of<br />
Naval Shore-Based Missile Unit and NSM missiles. MEW JSC already now invests<br />
in the new infrastructure and carries on process of enhancing the Konsberg’s<br />
license for servicing also energetic materials of the mentioned system,<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 63
licencję o możliwość serwisowania materiałów energetycznych w tym głowic<br />
bojowych. Takie kompleksowe podejście pozwala na budowę zgodnego<br />
ze standardami zachodnimi hub-a serwisowego i przełożenie nowych<br />
struktur na potrzeby serwisowe Armii w pozostałych obszarach.<br />
Duże programy offsetowe…<br />
Pozyskiwanie nowych kompetencji w znacznej części jest możliwe poprzez<br />
programy offsetowe. <strong>Wojsko</strong>we Zakłady Elektroniczne S.A. posiadają jedne<br />
z największych (o ile nie największe) w kraju doświadczenie w absorpcji<br />
transferu technologii poprzez offset oraz licencje. Przykładem może być tu<br />
offset ze strony amerykańskiej firmy Honeywell, który pozwolił na oferowanie<br />
spolonizowanych systemów nawigacji inercjalnej TALIN niezbędnej dla<br />
dalszych produktów takich jak KTO Rosomak, Poprad czy Krab. Obecnie<br />
Spółka jest w trakcie przygotowań do przyjęcia transferu technologii części<br />
offsetu dla systemu Wisła oraz licencji dla Narwi. Transfer ten jest niezbędny<br />
do szybkiego uruchomienia zdolności produkcyjnych z zakresu komponentów<br />
licencyjnych – głównie podsystemów elektroniki rakiety oraz radaru<br />
konstrukcji partnera zagranicznego. Powiązaną z systemami OPL, a z pewnością<br />
coraz bardziej palącą kwestią jest kompleksowa produkcja modułów<br />
nadawczo-odbiorczych w technologii GaN. Praktycznie każdy nowy radar<br />
dla SZ RP będzie oparty o moduły N/O i co za tym idzie ich źródło musi być<br />
zabezpieczone w zasobach krajowych. Niezależnie od potencjalnego offsetu/licencji<br />
Zarząd WZE rozpoczął działania zmierzające do budowy w ramach<br />
spółki (lub kilku spółek PGZ) wydziału montażu takich modułów. Przy<br />
założeniu importu układów MMIC od partnerów zagranicznych taka inwestycja<br />
powinna przynieść pierwsze rezultaty w postaci gotowej serii modułów<br />
już po ok. 1.5 roku.<br />
…i małe programy offsetowe<br />
Najwyraźniej firma nie zapomina także o mniejszych inicjatywach, których<br />
rezultaty może nie będą aż tak spektakularne, ale jednak szybsze i równie potrzebne<br />
SZ. Przykładem jest tu program kompleksowej i głębokiej modernizacji<br />
radarów precyzyjnego lądowania GCA2000 amerykańskiej firmy Exelis<br />
(dzisiaj Harris). Rezultatem programu będą nie tylko radary o nowych możliwościach<br />
zmodernizowane w całości przez polską spółkę grupy PGZ, ale również<br />
pogłębiona współpraca z silnym partnerem ze Stanów Zjednoczonych.<br />
Praktyka innych firm wskazuje, że właśnie takie działania pozwalają na przyszłościowe<br />
otwarcie rynków zachodnich i uruchomienie oczekiwanego eksportu.<br />
A co z R&D ?<br />
Ostatnim i jednocześnie szalenie istotnym obszarem działalności każdej firmy<br />
zbrojeniowej jest iteracyjny proces opracowywania nowych produktów.<br />
Zarząd Spółki, posiadając doświadczone zespoły skupione w działach B+R<br />
podjął decyzję o przystąpieniu do kilku programów rozwojowych kluczowych<br />
z punktu widzenia przyjętych planów. Jednym z nich jest dołączenie<br />
do „rakietowego” projektu NCBiR domeny kosmicznej PGZ, w obrębie którego<br />
spółka będzie miała możliwość opracowania polskiego rozwiązania<br />
nawigacji inercjalnej (INS) oraz komputera pokładowego rakiety przeciwlotniczej.<br />
Pracą badawczo-rozwojową jest również modyfikacja stacji RSWP<br />
P-18 polegająca na „cyfryzacji” oryginalnie analogowego urządzania. Do<br />
grupy tej zaliczyć należy również projekt opracowania i produkcji seryjnej<br />
kompleksowego, opartego o zmienione założenia systemu Walki Radioelektronicznej<br />
(WRE) o kryptonimie Kaktus. Ze względu na skomplikowanie<br />
i zakres niezbędnych kompetencji do realizacji programu PGZ utworzyło<br />
konsorcjum zadaniowe, gdzie WZE pełni rolę lidera technicznego.<br />
Wygląda na to, że plany nowego Zarządu <strong>Wojsko</strong>wych Zakładów Elektronicznych,<br />
choć śmiałe posiadają realne podstawy realizacji. Jak zawsze czekamy<br />
na pierwsze rezultaty i nowe produkty spełniające oczekiwania Sił<br />
Zbrojnych.<br />
like warheads for example. Such comprehensive approach enables to built<br />
a service hub in accordance to the western countries’ standard and using of<br />
the new structures for meeting the other service requirements of Polish Armed<br />
Forces in other fields.<br />
Large off-set programs<br />
Getting new capabilities in considerable part is possible due to the off-set<br />
programs. Military Electronic Works JSC has one of the largest (if not the largest)<br />
experience among the Polish defense industry companies in absorbing<br />
technologies through off-set and license programs. An example can be the<br />
off-set technology transfer made by American Honeywell company, which<br />
enabled to offer TALIN inertial navigation systems, being a Polish version of<br />
American systems. The TALIN set is necessery for such products like Rosomak<br />
wheeled APC, Poprad air defense system or Krab artillery system. Presently the<br />
company is preparing itself to absorb technology transfer related to the Wisła<br />
program and related to license for Narew air defense system. The transfer is<br />
necessary for quick launching of component production to be realized at<br />
MEW JSC for this programs, mainly the electronic blocks for missiles and the<br />
radar developed by foreign partner. Comprehensive production of trans-receiver<br />
modules in GaN technology is very urgent and this undertaking is also<br />
related to air defense systems. Practically every radar for Polish Armed Force<br />
will be based on such modules, so the production source of them must be<br />
available domestically.<br />
Independently from the off-set & license potential the MEW JSC management<br />
initiated activities towards establishing within the company (or a few<br />
companies within PGZ consortium) a manufacturing division of such modules.<br />
Assuming that MMIC components will be imported from foreign partners,<br />
the first modules can be produced by the new division within 1.5 years.<br />
…and small off-set programs<br />
The company does not forget about smaller initiatives, maybe not so spectacular<br />
like the large ones, but also needed for Polish Armed Forces and which<br />
are quicker to realize. An example can be the program of comprehensive and<br />
deep modernization of GCA2000 GCA (Ground Controlled Approach) radar<br />
manufactured by American company Exelis (presently Harris). The program<br />
will result not only in much more capable radars modernized completely in<br />
Poland, but also in deepened cooperation with powerful partner from the<br />
United States. Experiences of other companies show that such activities enables<br />
to enter difficult western markets and starting of long awaited export.<br />
What about Research & Development?<br />
Very important field of activity of every defense company is the process of<br />
developing of new products. The MEW JSC management and the experience<br />
development and engineering cells decided to undertake some development<br />
programs, being of key importance for the company’s development<br />
plans. One of such project is joining the space domain of PGZ Group and joining<br />
the NCBiR missile program. MEW JSC will have possibility to develop the<br />
INS system and on-board computer for air defense missile. Also, the works are<br />
carried on a fully digital version of the RSWP P-18 station, which originally was<br />
analogue system. The other development project is the program Kaktus,<br />
which will result in development of new Electronic Warfare system, based on<br />
requirements, which have been recently changed. PGZ consortium formed<br />
an ad-hoc group to run the program. The group is lead by MEW JSC (technical<br />
leader), due to the company’s experience and competence.<br />
It seems that the plans of the new management of Military Electronic Works<br />
JSC, thought daring and far-reaching, have solid base and are quite realistic. So<br />
we will wait for the results and new products for Polish Armed Forces.<br />
dr inż. Przemysław Kowalczuk<br />
64 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Maciej Szopa<br />
Bezzałogowce<br />
dla Sił Zbrojnych RP<br />
UAVs for Polish Armed Forces<br />
W czasie Szczytu NATO i Światowych Dni<br />
Młodzieży w lipcu br. nadzór sprawowały BSP<br />
Elbitu, w tym należący do kategorii<br />
MALE Hermes 900.<br />
During the NATO summit and World Youth Day<br />
tis year in July, the supervision was performed<br />
by Elbit System’s UAV’s including<br />
the MALE class Hermes 900.<br />
O bezzałogowych systemach powietrznych w kontekście zdobywania nowych zdolności przez Siły Zbrojne RP i inne<br />
polskie służby porządku publicznego, mówi się już od lat. I chociaż pierwszy sprzęt tego typu pojawił się w Wojsku<br />
Polskim już w 2005 roku i do tej pory, dla Wojsk Lądowych i Wojsk Specjalnych, zakupiono ponad 35 zestawów mini-<br />
-BSP szczebla taktycznego (kolejne cztery kupiła m.in. Straż Graniczna), to program systemowych zakupów do dzisiaj<br />
pozostaje na papierze. Niedawno, na szczeblu kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, zapadły w tej sprawie<br />
nowe decyzje.<br />
The unmanned air systems being part of future capabilities of the Polish armed forces and other uniformed services are<br />
discussed for many years. Although first such systems were introduced in Polish Army already in 2005, to date Army and<br />
Special Forces have purchased more than 35 tactical mini-UAV sets (further four were acquired by Border Guard), but the<br />
framework for purchasing program still remains on paper. Recently Ministry of Defence has made new decisions regarding<br />
this case.<br />
Przede wszystkim, zgodnie z deklaracjami z połowy lipca <strong>2016</strong> r., jak<br />
najwięcej bezzałogowych systemów zostanie zamówionych bezpośrednio<br />
w polskim przemyśle, ale pod tym określeniem należy rozumieć<br />
firmy znajdujące się pod kontrolą Skarbu Państwa, a nie podmioty<br />
prywatne (chyba, że ściśle współpracujące z Polską Grupą<br />
Zbrojeniową). Siły Zbrojne RP nadal mają pozyskać systemy BSP siedmiu<br />
klas. Sześciu - zgodnie z obowiązującym nadal Planem modernizacji technicznej<br />
Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2013-2022, decyzja<br />
o pozyskaniu siódmego zapadła w lipcu br.<br />
Duże systemy rozpoznawczo-bojowe<br />
Największymi i najdroższymi polskimi systemami bezzałogowymi mają być<br />
te należące do klasy MALE (Medium Altitude Long Endurance – operujące na<br />
średnich wysokościach, o dużej długotrwałości lotu), określane kryptonimem<br />
Zefir. Polska planuje pozyskać cztery takie zestawy, po trzy aparaty latające<br />
w każdym, które pojawić miałyby się w służbie w latach 2019-2022. Zefiry mają<br />
dysponować promieniem operacyjnym od 750 do nawet 1000 km i wykonywać<br />
zadania na korzyść całych Sił Zbrojnych RP. Byłyby to przede wszystkim<br />
misje rozpoznawcze, ale polskie MALE mają także być zdolne do wykonywania<br />
uderzeń na cele „uprzednio rozpoznane” albo wykryte samodzielnie<br />
przez własne sensory pokładowe. Uzbrojenie Zefira miałyby stanowić m.in.<br />
kierowane pociski „powietrze-ziemia”, a zapewne także niekierowane pociski<br />
rakietowe i bomby szybujące. Polskie MON prowadziło rozmowy w sprawie<br />
największych systemów bezzałogowych z amerykańską firmą General<br />
According to statements issued by MoD in July <strong>2016</strong>, Polish industry should<br />
deliver as much as possible of UAV systems. This definition applies mostly to<br />
the state-controlled companies, not private or joint-stock entities, although it<br />
may apply to the companies closely cooperating with Polish Armament Group<br />
(PGZ).<br />
The Polish Armed Forces would still acquire seven UAS classes. Six were already<br />
included in the current technical modernization program for the Polish armed<br />
forces for 2013-2022; the decision to acquire the seventh tier was made in<br />
July this year.<br />
Large surveillance and armed systems<br />
The largest and most expensive Polish unmanned air systems should be MA-<br />
LE-class (Medium Altitude Long Endurance) ones, codenamed Zefir (Zephyr).<br />
Poland plans to acquire four sets of such UAVs, each consisting of three aircraft,<br />
to enter service between 2019 and 2022. Zefirs should have operating radius of<br />
750 to 1000 km and perform tasks for the benefit of entire Armed Forces.<br />
These would be primarily reconnaissance missions, but future Polish MALE<br />
should also be able to strike on "previously identified” targets, or the ones detected<br />
by UAV’s own sensors. Zefirs should be armed, among others, with<br />
guided air-to-ground missiles, and probably also unguided missiles and gliding<br />
guided bombs. Polish Ministry of Defence held talks about the largest<br />
UCAV systems with the US General Atomics company (possibly regarding the<br />
MQ-9 Reaper) and Israeli Elbit (Hermes 900).<br />
Interestingly, SkyEye, a system developed by Elbit – long-range stabilized<br />
66 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Atomics (w tym kontekście mówi się najczęściej o MQ-9 Reaper) i izraelskim<br />
Elbitem (Hermes 900). Co ciekawe, opracowany przez Elbit SkyEye – stabilizowany,<br />
optoelektroniczny sensor dalekiego zasięgu z własną nawigacją, opartą<br />
o układ inercyjny i GPS, zdolny do obserwacji obszaru o powierzchni nawet<br />
100 km 2 , został w czerwcu sprowadzony (na mocy kontraktu z Elbitem) do<br />
Polski w celu nadzorowania bezpieczeństwa w czasie lipcowych imprez o krytycznym<br />
znaczeniu, które odbyły się w naszym kraju: szczytu NATO i Światowych<br />
Dni Młodzieży. Zintegrowano go z dwiema platformami bezzałogowymi<br />
BSP: Hermes 900 i Hermes 450. Zgodnie ze słowami szefa MON Antoniego<br />
Macierewicza system ten „sprawdził się znakomicie”, co może świadczyć o rosnących<br />
szansach Elbitu w programach Zefir i Gryf.<br />
Drugim co do wielkości i zdolności rozpoznawczo-bojowych miałby być system<br />
taktyczny średniego zasięgu Gryf. Ma być zdolny do prowadzenia rozpoznania<br />
na korzyść dywizji (promień działania 200 km) i przy okazji mieć zdolność<br />
do uderzeń na uprzednio rozpoznane cele, za pomocą bomb<br />
szybujących i/lub rakiet niekierowanych. Planuje się pozyskanie do 10 zestawów,<br />
w każdym po 3-4 aparaty latające. Do tej kategorii należy właśnie Hermes<br />
450, oferowany wspólnie z Elbitem przez Polską Grupę Zbrojeniową. W rywalizacji<br />
brała udział także prywatna WB Group, współpracująca z Thalesem UK.<br />
Wspólnie proponują one daleko idącą polonizację, sprawdzonego brytyjskiego<br />
systemu Watchkeeper. Opracowanie własnego systemu tej klasy zapowiadają<br />
także firmy zrzeszone w Polskiej Grupie Zbrojeniowej lub z nią współpracujące.<br />
Bazą dla niego miałby być taktyczny system krótkiego zasięgu E-310,<br />
którego egzemplarze przedseryjne właśnie przechodzą próby. Może się jednak<br />
okazać, że zanim będzie on gotowy, niezbędne będzie pozyskanie części<br />
zestawów bazujących na zagranicznej platformie.<br />
Mniejsze systemy rozpoznawcze<br />
Jeszcze poprzednia ekipa rządząca podkreślała, że mniejsze rozpoznawcze<br />
systemy BSP trzeba zamówić w Polsce, jako że rodzimy przemysł ma do tego<br />
pełne kompetencje. Obecne władze dodały do tego wymóg, że państwo<br />
polskie musi utrzymać kontrolę nad technologiami rodzimych bezzałogowych<br />
aparatów latających, a co za tym idzie, mieć także kontrolę nad produkującymi<br />
je i serwisującymi podmiotami gospodarczymi. Tłumacząc to właśnie<br />
takimi przesłankami, 15 lipca br. MON anulowało dotychczasowe<br />
postępowanie na systemy Orlik (system taktyczny krótkiego zasięgu, działający<br />
na szczeblu brygady o promieniu działania co najmniej 100 km, planowano<br />
zakup 12-15 zestawów po 3-5 aparatów latających) i Wizjer (system<br />
mini-BSP, działający na szczeblu batalionu, promień operacyjny 30 km,<br />
wstępnie planowano zakup 15, a docelowo 40 zestawów po 4-5 aparatów).<br />
Intencje MON są takie, że rezygnacja z toczącego się przetargu miałaby nie<br />
prowadzić do opóźnień w całej procedurze. Wkrótce zatem należy spodziewać<br />
się wystosowania zaproszenia do analogicznego postępowania<br />
electrooptical payload set with own GPS navigation and inertial guidance,<br />
able to provide persistent surveillance of areas up to 100 km2, was in June<br />
employed under agreement with Elbit to provide critical wide area coverage<br />
during large scale events taking place in Poland: the NATO Summit and the<br />
World Youth Days. It was integrated into two unmanned platforms, Hermes<br />
900 and Hermes 450. According to Polish Minister of Defence Antoni Macierewicz,<br />
system „was performing perfectly”, which may indicate growing chances<br />
of Elbit to win Zefir and Gryf programs.<br />
The second largest, regarding the size and attack/reconnaissance capabilities,<br />
would be a medium-range tactical unmanned system codenamed<br />
Gryf (Griffin). These should be able to conduct reconnaissance tasks for units<br />
up to division size (200 km radius), and also be able to destroy previously<br />
identified targets using gliding bombs and/or unguided rockets. It is planned<br />
to acquire up to 10 sets, each consisting of 3-4 UAVs. This category includes<br />
Hermes 450, offered jointly by PGZ (Polish Armament Group) with Elbit.<br />
The contest included also private WB Group, cooperating with Thales UK.<br />
Together they offer a far-reaching polonization of British service-proven<br />
Watchkeeper system. Companies associated in Polish Armament Group, or<br />
closely cooperating with PGZ, announced development of their own UAS of<br />
this class. It would be based on E-310 short range tactical system, whose<br />
pre-serial examples are now being tested. However, before the mentioned<br />
system will be ready, it might be necessary to acquire some UAS based on<br />
a foreign-built platform.<br />
Smaller reconnaissance UAVs<br />
Previous government has already stressed the need to order indigenous small<br />
reconnaissance UAVs, as Polish industry is capable to design and build such<br />
systems. Current authorities have since added the requirement to maintain<br />
government’s control over the own UAV technologies, including manufacturing<br />
and servicing companies. Taking into account above-mentioned conditions,<br />
on July 15th MoD has cancelled previous tenders regarding Orlik (short<br />
range tactical UAVs, employed on brigade level with combat radius of at least<br />
100 km; planned purchase of 12-15 sets of 3-5 UAVs each) and Wizjer (mini-U-<br />
AVs for battalion level, with up to 30 km radius, requirement for initially 15, later<br />
40 sets of 4 or 5 UAVs each) systems. MoD expects the cancelling of ongoing<br />
tender would not delay the whole procurement procedure. Therefore we may<br />
soon expect an invitation for a tender to be sent to „selected” (ie. controlled by<br />
Treasury) companies. MoD expects the contenders would create capabilities<br />
to assembly, maintain and modernize these UAS in Poland.<br />
Such a requirement for an Orlik-class favourite prefers an UAS proposed by<br />
PIT-Radwar and WZL-2 consortium, under the aegis of Polska Grupa Zbrojeniowa,<br />
designed in cooperation with strategic subcontractor Eurotech – already<br />
mentioned E-310 UAV.<br />
Spolonizowany Watchkeeper to jedna z ofert w kategorii<br />
taktycznego BSP średniego zasięgu.<br />
Polonized Watchkeeper is one of the offers in the medium<br />
range tactical UAV category.<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 67
E-310 jest obecnie niemal pewnym wyborem na taktyczny BSP krótkiego zasięgu.<br />
E-310 is now an almost sure choice for a short range tactical UAV.<br />
„wybranych” (tj. znajdujących się pod kontrolą Skarbu Państwa) podmiotów.<br />
MON oczekuje przy tym ustanowienia w Polsce zdolności do montażu końcowego,<br />
modernizacji i serwisu tego sprzętu. W tej sytuacji na faworyta w klasie<br />
Orlika wysunął się system proponowany przez konsorcjum spółek PIT-Radwar<br />
S.A. i WZL nr 2 S.A., działających pod egidą Polskiej Grupy Zbrojeniowej, powstały<br />
we współpracy ze strategicznym podwykonawcą - firmą Eurotech.<br />
Chodzi o wspomniany już system E-310. W kategorii mini-BSP Wizjer sytuacja<br />
nie jest już tak oczywista. W grę mogą wchodzić izraelskie systemy Aeronautics<br />
Orbiter-2B, dotąd oferowane przez PGZ, albo krajowy system FlyEye z WB<br />
Group, który odnosi sukcesy na rynkach międzynarodowych (m.in. na Ukrainie<br />
i ma duże szanse na wybór w prestiżowym przetargu francuskim). Ale<br />
w tym ostatnim przypadku polski prywatny potentat zbrojeniowy musiałby<br />
sprzymierzyć się z podmiotem państwowym.<br />
Systemy pionowego startu i lądowania<br />
Sporo nowości pojawiło się w kontekście systemów pionowego startu i lądowania.<br />
Do tej pory planowano pozyskanie dwóch klas o takich możliwościach.<br />
Pierwszym miały być systemy o kryptonimie Ważka, mini-BSP, które planuje się<br />
zakupić w liczbie 15 zestawów. Według założeń, mają one być zdolne do operowania<br />
w promieniu 300 m w terenie zurbanizowanym bądź 3 km w terenie<br />
otwartym. Ich długotrwałość lotu określono na co najmniej 30 minut, a maksymalną<br />
masę startową na 5 kg. Wymagania te utrzymano, jednak nadal trwa<br />
jeszcze faza analityczno-koncepcyjna tego postępowania. Trwa też proces<br />
oceny całego projektu ze względu na występowanie interesu bezpieczeństwa<br />
państwa. Wydaje się, że systemy w tej klasie będą mogły z łatwością zostać<br />
dostarczone przez krajowy przemysł obronny – swoje propozycje przedstawiają<br />
tu bowiem tak prywatne jak i państwowe podmioty. Rozwiązaniami<br />
tej klasy dysponowały już w zeszłym roku: WB Group, MSP, a także Instytut<br />
Techniczny Wojsk Lotniczych, a ostatnio pojawiły się w ofercie m.in.: WZL Nr 2,<br />
Optimum i Drone House.<br />
Drugą z planowanych jest klasa mikro-BSP, której konsekwentnie nie nadaje<br />
się kryptonimu. Dzieje się tak zapewne dlatego, że systemy te mają zostać<br />
przeznaczone dla Wojsk Specjalnych. Wymagania dotyczące tych niewielkich<br />
maszyn to: możliwość działania w promieniu 1,5 km w terenie otwartym,<br />
maksymalna masa startowa 2 kg i zdolność do prowadzenia działań przez<br />
przynajmniej 25 minut. „Mikro” maja zostać zakupione w sześciu zestawach<br />
i w tej sprawie trwa już postępowanie w trybie prawa zamówień publicznych.<br />
Oferty wstępne złożyły cztery podmioty: konsorcjum Polskiej Grupy<br />
Zbrojeniowej i ITWL, firma Siltec, konsorcjum ASECO-MSP i konsorcjum Cube-Yagal.<br />
Niestety, żaden z konkurentów nie będzie w stanie spełnić wymagania<br />
dotyczącego dostarczenia systemów jeszcze w <strong>2016</strong> roku.<br />
25 lipca br. Inspektorat Uzbrojenia poinformował o zamiarze przeprowadzenia<br />
dialogu technicznego dotyczącego siódmej klasy BSP i trzeciej z aparatami<br />
pionowego startu i lądowania. Chodzi o systemy taktyczne krótkiego<br />
zasięgu, określane jako Albatros. Miałby on zostać pozyskany na potrzeby<br />
Marynarki Wojennej. Aparaty charakteryzować się mają maksymalną masą<br />
startową do 200 kg i być zdolne do operowania także z pokładów jednostek<br />
pływających. Powinny być zdolne do prowadzenia działań na lądzie, morzu<br />
i na terenach przybrzeżnych w sposób ciągły i być zintegrowane z szeroką<br />
gamą sensorów, m.in. kamerą dzienną i termowizyjną, dalmierzem<br />
Mini-BSP FlyEye jest poważnym kandydatem we francuskim przetargu na 70 systemów.<br />
Tu prezentowany w sąsiedztwie francuskiego „żołnierza przyszłości” FELIN 2015.<br />
Mini-UAV FlyEye is a serious candidate in the French tender for 70 systems. Here<br />
presented next to the French „future soldier” FELIN 2015.<br />
In the category of Wizjer („Viewfinder”) mini-UAV picture it is not so clear. The<br />
ones being at the stake are Israeli Aeronautics Orbiter-2B, offered previously by<br />
PGZ, or indigenous FlyEye system of WB Group, successful in international tenders<br />
(including Ukraine, with good chances in the prestigious French „FELIN”<br />
programme). But in the latter case, a private Polish defence heavyweight would<br />
have to join the state-controlled company.<br />
Vertical take-off and landing UAV systems<br />
A lot of new data have appeared recently regarding vertical take-off and landing<br />
(VTOL) UAVs. Until recently it has been planned to acquire two such UAV<br />
classes. The first one was mini-UAVs codenamed Ważka (Dragonfly), of which<br />
15 sets were to be acquired. According to the requirements they should be<br />
able to operate within a radius of 300 m in urban environment, or 3 km in<br />
open area. The required endurance was set for at least 30 minutes, and maximum<br />
take-off weight was 5 kg. These requirements remain current, but the<br />
evaluation and analysis phase of the tender is going on. Also the evaluation of<br />
the whole project is now conducted in regard to the national security issues.<br />
As it seems UAS of this class should be easily delivered by indigenous defence<br />
industry, as the proposals are being made by private as well as government-<br />
-owned companies. A few solutions were available already last year, laid out by<br />
WB Group. MSP and Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, and recently by<br />
WZL-2, Optimum and Drone House.<br />
Second of planned VTOL classes is micro-UAV, which still did not receive<br />
a codename. The reason is probably the assignment of these systems to the<br />
Special Forces. Specifications for these small UAS include the action radius of<br />
1.5 kilometres in the open area, maximum take-off weight of 2 kg and the<br />
endurance of at least 25 minutes. Micro UAS will be acquired in six sets, the<br />
requirement was already published according to public procurements law.<br />
Preliminary bids were submitted by four subjects: a consortium of Polish Armament<br />
Group and ITWL, Siltec, ASECO-MSP and Cube-Yagal consortium.<br />
Unfortunately, none of the competitors will be able to meet the requirement<br />
regarding the delivery in <strong>2016</strong>.<br />
On July 25th the Armament Inspectorate has announced the requirement set<br />
for a technical dialogue about the seventh UAV tier, third regarding VTOL<br />
ones. Short-range tactical system, known as Albatros, would fulfil the needs of<br />
the Polish Navy. These UAS should have a maximum weight of 200 kg and<br />
should be capable to take off and land on navy vessels. Also they should be<br />
able to operate continuously over land, sea and coastal areas, have a wide<br />
68 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
AIR FORCE INSTITUTE OF TECHNOLOGY<br />
INSTYTUT TECHNICZNY WOJSK LOTNICZYCH<br />
ul. Księcia Bolesława 6, 01-494 Warszawa, skr. poczt. 96, POLAND<br />
tel.: +48 261 851 300; fax: +48 261 851 313<br />
www.itwl.pl<br />
e-mail: poczta@itwl.pl<br />
The institute is involved in the innovative work<br />
in the following areas:<br />
• On-ground and in-flight tests<br />
• Diagnostic systems dedicated for aviation technology<br />
• Support for the aviation technology management<br />
• Simulation and modelling<br />
• Avionic systems<br />
• Air armament<br />
• Reconnaissance, command and training systems<br />
• C4ISR systems integration<br />
• Unmanned Aerial Vehicles<br />
• Diagnostics of airfields pavement<br />
• Testing of petroleum and working fluids<br />
• Products testing and certification<br />
We've got:<br />
• NATO Commercial and Government Entity Code<br />
(NCAGE) 0481H<br />
• The Internal Audits System No. W-45/8/2015 in the field of<br />
scientific research to support operation/maintenance<br />
of military aeronautical systems<br />
• The authority to confer the post-doctoral degree<br />
Please find our detailed offer on G-24 booth
i podświetlaczem laserowym, urządzeniami rozpoznania elektronicznego<br />
ELINT/COMINT, radiolokatorem typu SAR/GMTI (zdolnym do wykrycia żołnierza)<br />
lub SAR/MMTI (zdolnym do wykrywania obiektów nawodnych), a być<br />
może także uzbrojeniem. Aparaty latające mają być trudnowykrywalne i zdolne<br />
do lotu nisko nad powierzchnią morza. Mają wykonywać misje autonomicznie<br />
albo być sterowane bezpośrednio przez operatora. Postawiono także<br />
wymóg pływalności platformy latającej, np. po jej przymusowym wodowaniu.<br />
IU chce pozyskać Albatrosy w latach 2019-20, zainteresowane firmy mogły<br />
składać swoje propozycje do 31 sierpnia br.<br />
Jak widać, Siły Zbrojne RP nadal stoją u progu wielkiego skoku technicznego,<br />
jakim będzie wprowadzenie kilkudziesięciu, a być może nawet ponad stu<br />
zestawów BSP, z setkami aparatów latających. Pozostaje mieć nadzieję, że konkretne<br />
decyzje zakupowe zostaną podjęte w najbliższym czasie i konkretne<br />
działania zaczną być realizowane jeszcze w roku <strong>2016</strong>.<br />
range of sensors, including day and infrared cameras, laser rangefinder and illuminator,<br />
ELINT/COMINT devices, SAR/GMTI (allowing to detect a human) or<br />
SAR/MMTI (detecting maritime vessels) radar, and possibility to carry armament.<br />
The Albatros unmanned vehicles should be low observable and able to<br />
fly low over the water surface. They should be able to perform missions autonomously,<br />
or be remotely controlled. One of the requirements is UAS buoyancy,<br />
for example after forced landing in water. Armament Inspectorate wants to<br />
acquire Albatros UAS’s during 2019-20; interested parties could submit proposals<br />
until August 31st.<br />
As one can see, the Polish Armed Forces are now standing at the threshold of<br />
a technological leap, about to introduce several dozens, and perhaps more<br />
than a hundred sets of UAS, with hundreds of flying vehicles. One should<br />
hope the arrangements regarding the unmanned air vehicles should be finalized<br />
in the near future and further acquisition steps would be made in <strong>2016</strong>.<br />
ATRAX-M (u góry) to jedna z propozycji, jeśli chodzi o BSP pionowego startu i lądowania dla SZ RP. W kategoriach tych będą rywalizowały m.in. także Virtus i Sowa.<br />
ATRAX-M (above) is one of the proposals in VTOL UAV. Contenders in those categories are also, among others – Virtus and Sowa.<br />
Maciej Szopa<br />
70 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Paweł Bondaryk<br />
Nowe<br />
Śmigłowce<br />
dla Sił Zbrojnych RP<br />
Wysłużone i pozbawione podstawowego uzbrojenia przeciwpancernego Mi-24 pilnie potrzebują następców. Mi-24 are worn out and stripped out of<br />
their main weapon - antitank missiles, therefore urgently needing a successor. Fot. Andrzej Bąk<br />
New Helicopters for Polish Armed Forces<br />
Konieczność pilnej wymiany najważniejszych kategorii śmigłowców używanych przez Siły Zbrojne RP została dostrzeżona kilka lat<br />
temu. Postępowanie przetargowe dotyczące zakupu zunifikowanej wiropłatowej platformy wielozadaniowej zostało zakończone<br />
jeszcze za kadencji poprzedniego rządu. W kwietniu ubiegłego roku wybrana została oferta Airbus Helicopters, a dostarczonych<br />
miało zostać 50 śmigłowców H225M Caracal. Do dziś jednak umowa nie została podpisana. W kontekście sytuacji międzynarodowej<br />
priorytetowo zaczyna być traktowany drugi przetarg, oznaczony kryptonimem Kruk. Dotyczy on zakupu nawet 32 nowoczesnych<br />
śmigłowców bojowych. The need of urgent replacement of the most important classes of Polish Armed Forces helicopters was recognized<br />
few years ago. The tender for purchase of unified multirole rotorcraft platform has been completed during the term of<br />
previous government. An Airbus Helicopters offer was selected in April 2015, regarding delivery of 50 Airbus H225M Caracal helicopters.<br />
However, the contract was not signed to this day. Changing international political situation means the priority is now put on the<br />
other project, codenamed Kruk, concerning acquisition of up to 32 modern combat helicopters.<br />
Rozpoczęty w połowie 2013 r., etapem negocjacji technicznych, przetarg na<br />
wielozadaniowe śmigłowce transportowe miał wyłonić dostawcę 70 śmigłowców,<br />
które zastąpić miały obecnie użytkowane maszyny rodziny Mi-8/17,<br />
a także morskie Mi-14.<br />
Pierwotnie, na bazie jednej platformy, miały zostać zakupione wyspecjalizowane<br />
odmiany – 10 śmigłowców ratownictwa bojowego (CSAR), sześć ratownictwa morskiego,<br />
sześć do zwalczania okrętów podwodnych i 48 transportowych. Co zrozumiałe, tak<br />
duży zakup, o wartości ponad 10 miliardów PLN, będący jednym z ważniejszych elementów<br />
Planu Modernizacji Technicznej Sił<br />
Zbrojnych w latach 2013-2022, wzbudził<br />
duże zainteresowanie światowych potentatów.<br />
Nie mogło wśród nich zabraknąć podmiotów<br />
mających już zakłady produkujące<br />
wiropłaty w Polsce.<br />
Należąca do niedawna do United Technologies<br />
Corporation, a obecnie do koncernu<br />
Lockheed Martin, firma Sikorsky Aircraft<br />
Corporation produkuje obecnie<br />
w Polskich Zakładach Lotniczych Sp. z o.o.<br />
w Mielcu śmigłowce S-70i Black Hawk i kabiny<br />
oraz elementy do pozostałych maszyn<br />
rodziny S-70/UH-60. Z uwagi na<br />
względy korporacyjne, koncern UTC zaoferował<br />
w przetargu śmigłowce nieuzbrojone,<br />
aczkolwiek z technicznymi możliwościami<br />
zintegrowania różnorodnych systemów<br />
uzbrojenia. Niedawna zmiana właściciela<br />
firmy Sikorsky spowodowała jednak zmianę założeń oferty – obecnie Lockheed<br />
Martin promuje śmigłowce rodziny S-70 uzbrojone w różnorodne systemy rakietowe<br />
i strzeleckie.<br />
Kolejnym oferentem była, należąca do grupy Finmeccanica (obecnie Leonardo) firma<br />
PZL-Świdnik S.A., dostarczająca od wielu lat śmigłowce dla polskiego wojska. Producent<br />
ten do dziś podkreśla polskość przedsiębiorstwa, przedstawiając osiągnięcia w postaci<br />
dostarczanych Wojsku Polskiemu od kilkudziesięciu lat śmigłowców Mi-2,<br />
następnie licznych odmian wielozadaniowych maszyn W-3 Sokół i Anakonda, a w ostatniej<br />
dekadzie szkolnych SW-4 Puszczyk. W Świdniku powstają struktury większości śmigłowców<br />
AgustaWestland (obecnie Leonardo Helicopter Division) AW109/119, AW139<br />
Airbus H225M Caracal był wielokrotnie prezentowany w Polsce, również podczas kieleckich<br />
<strong>MSPO</strong>. Airbus H225M Caracal was displayed in Poland many times,<br />
also during Kielce’s <strong>MSPO</strong> fair. Fot. Paweł Bondaryk<br />
Launched in mid-2013 with technical negotiations stage, tender for multirole transport<br />
helicopters had to figure out a provider of 70 helicopters to replace currently used Mi-<br />
8/17 family, and maritime Mi-14s as well. Specialized variants to be based on one multirole<br />
rotorcraft platform were: Combat SAR (ten), maritime SAR (six), antisubmarine (six),<br />
and 48 basic transport ones. Understandably such a large acquisition, worth more than<br />
PLN 10 billion (EUR 2,5 bln), being one of the most important elements of Armed Forces<br />
Technical Modernization plan for 2013-22, was watched closely by largest rotorcraft<br />
players. It could not be missed by companies already building rotorcraft in Poland.<br />
Sikorsky Aircraft Corporation, owned until<br />
recently by United Technologies Corporation,<br />
now by Lockheed Martin, produces<br />
in Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. in Mielec<br />
complete S-70i Black Hawk helicopters,<br />
cabins and other parts for S-70/UH-60 family.<br />
Due to corporate guidelines, UTC offered<br />
in the mentioned tender unarmed<br />
helicopters, but with possibility to integrate<br />
various third-party weapon systems. Recent<br />
change of the Sikorsky Corporation<br />
owner entailed change in the producer’s<br />
offer – now Lockheed Martin promotes<br />
S-70 family helicopters armed with various<br />
rocket and gun systems.<br />
Another bidder was PZL-Świdnik S.A.,<br />
belonging to Finmeccanica (now Leonardo)<br />
group, being the long-time Polish<br />
Armed Forces helicopter provider. The<br />
producer still emphasizes being the only Polish helicopter OEM, boasting achievements<br />
like decades of deliveries of Mi-2 rotorcraft, then many variants of multirole<br />
W-3 Sokół and Anakonda, and in the last decade training SW-4 Puszczyk helicopters.<br />
PZL Świdnik facility builds the structures of most AgustaWestland (now Leonardo<br />
Helicopters Division) rotorcraft – AW109/119, AW139 and AW149; provided the AW149<br />
would be chosen, PZL-Świdnik will get exclusive rights to build the military variants of<br />
the type. The tender has ended by choosing the winner – but we still do not know<br />
whether the final one – the consortium of Airbus Helicopters and Heli Invest Sp. z o.o.<br />
This manufacturer was present so far only on Polish civil market (eg. delivering equipment<br />
for Polish Helicopter Emergency Medical Service), and offered large-scale<br />
72 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
i AW149, a po ewentualnym wyborze jego oferty, PZL-Świdnik miałby wyłączność na<br />
produkcję wojskowych odmian AW149.<br />
Przetarg zakończył się jednak zwycięstwem – do dziś jednak nie wiemy, czy ostatecznym<br />
– konsorcjum Airbus Helicopters i firmy Heli Invest Sp. z o.o. Producent, obecny<br />
w Polsce dotychczas tylko na rynku cywilnym (m.in. jako dostawca śmigłowców dla<br />
Lotniczego Pogotowia Ratunkowego), zaoferował inwestycje, w tym stworzenie<br />
w <strong>Wojsko</strong>wych Zakładach Lotniczych Nr 1 w Łodzi linii montażu końcowego śmigłowca<br />
H225M Caracal. Według Airbus Helicopters Polska, po zamówieniu H225M, miałaby<br />
stać się jednym z najważniejszych państw-filarów globalnego koncernu Airbus, mającego<br />
już w Polsce zakłady Airbus Defence & Space PZL Warszawa-Okęcie S.A.<br />
W kwietniu 2015 r. ogłoszono zakwalifikowanie do prób wojskowych śmigłowca<br />
H225M, ponieważ oferta Airbus Helicopters jako jedyna spełniła wymagania formalne<br />
i techniczne zapisane w warunkach przetargu. Liczbę planowanych do zakupu śmigłowców<br />
ograniczono jednak do 50, rezygnując z 20 sztuk odmiany transportowej. Po<br />
analizach przeprowadzonych w MON i weryfikacji stanu pozostających w służbie śmigłowców<br />
Mi-8/17 zdecydowano, że można zrealizować ich kolejne remonty i eksploatować<br />
przez kolejnych kilkanaście lat. Próby techniczne H225 przeprowadzono<br />
w maju i zakończyły się one wynikiem pozytywnym. Spodziewane podpisanie umowy<br />
na dostawę śmigłowców nie doszło jednak<br />
do skutku ze względu na zmiany polityczne<br />
w kraju. Po wyborach parlamentarnych<br />
nowy rząd kontynuuje jednak, zainicjowane<br />
jeszcze przez poprzedników, negocjacje<br />
z producentem odnośnie offsetu powiązanego<br />
z kontraktem. Zawarcie umowy<br />
kompensacyjnej, w trybie w jakim prowadzone<br />
jest te postępowanie, jest bowiem<br />
warunkiem podpisania zasadniczej umowy<br />
na dostawę śmigłowców.<br />
Rozmowy prowadzone przez Ministerstwo<br />
Gospodarki trwają od roku – według<br />
MON są one bardzo trudne ze względu na<br />
rozbieżność stanowisk stron w wielu kwestiach.<br />
Jednym ze spornych zagadnień jest<br />
harmonogram dostaw oraz wartość umowy,<br />
które uległy nieuchronnej zmianie ze<br />
względu na upływ czasu. W sierpniu w mediach<br />
pojawiły się informacje o woli MON rychłego rozwiązania tej patowej sytuacji, aby<br />
do połowy września uzyskać jasność odnośnie najbliższej przyszłości programu śmigłowców<br />
wielozadaniowych.<br />
Nieco w cieniu głośnego programu zakupu śmigłowców transportowych pozostawał<br />
do niedawna, równie ważny, a może i ważniejszy, projekt zakupu wiropłatów bojowych.<br />
Reagując na negatywne zmiany sytuacji międzynarodowej na świecie i w najbliższym<br />
sąsiedztwie kraju, MON w ubiegłym roku przyspieszyło plany ich pozyskania.<br />
Nie jest tajemnicą, że wartość bojowa 30 użytkowanych obecnie w jednostkach<br />
w Inowrocławiu i Pruszczu Gdańskim śmigłowców Mi-24D/W, pochodzących z końca<br />
lat 70. i połowy 80. jest niewielka. Ich przydatność do służby podczas „misji stabilizacyjnych”<br />
w Iraku i Afganistanie była wystarczająca, ale brak skutecznej modernizacji<br />
powoduje ich coraz mniejszą przydatność na współczesnym polu walki. Szczególnym<br />
problemem jest wyczerpanie resursu ich podstawowego uzbrojenia, czyli kierowanych<br />
pocisków przeciwpancernych Falanga (wersja D) i Kokon (wersja W), co znacząco<br />
obniża ich możliwości bojowe. Zakup następców, w liczbie do 32 egzemplarzy, miałby<br />
umożliwić przezbrojenie dwóch eskadr Lotnictwa Wojsk Lądowych. W ubiegłym roku<br />
optymistyczne plany zakładały pojawienie się pierwszych nowych śmigłowców już<br />
pod koniec tego roku.<br />
W ramach analizy rynku, zrealizowanej w sierpniu 2014 r., do rywalizacji w programie<br />
Kruk zgłosiło się dziesięć firm, z czego na zapytanie o informację (RFI), do października<br />
2014 roku, odpowiedziało sześć podmiotów. Były to: konsorcjum Airbus Helicopters<br />
i Heli Invest, Turkish Aerospace Industries, Boeing, Bell Helicopter Textron<br />
Company, Instytut Metali Nieżelaznych i BIT S.A. Realnie w grę wchodzi zakup jednej<br />
z dwóch konstrukcji amerykańskich (Boeing AH-64E Apache Guardian i Bell AH-1Z<br />
Viper), jednej europejskiej (Airbus Helicopters EC665 Tiger) lub jednej z Turcji (TAI T129<br />
ATAK).<br />
Negocjacje techniczne wykazały, że zdefiniowane przez Sztab Generalny WP wymagania<br />
operacyjne spełnia tylko jeden z oferowanych śmigłowców (wyposażony<br />
w pokładową stację radiolokacyjną). Według informacji przedstawionej w lipcu br. na<br />
posiedzeniu Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, Inspektorat Uzbrojenia opracował<br />
już Wstępne Założenia Taktyczno-Techniczne i Studium Wykonalności do programu<br />
Kruk. Biorąc pod uwagę czas na uruchomienie postępowania przetargowego, realny<br />
termin podpisania ewentualnej umowy na dostawę nowych śmigłowców bojowych<br />
to druga połowa roku 2017. Tym samym realny termin pozyskania pierwszych maszyn<br />
przesuwa się na rok 2019. Być może w grę wejdzie wcześniejszy termin dostawy, pod<br />
warunkiem udostępnienia przez wojska kraju producenta wybranych śmigłowców<br />
z jego zasobów.<br />
Bell AH-1Z Viper jest efektem kilkudziesięciu lat doświadczeń firmy Bell w dziedzinie<br />
śmigłowców bojowych. Bell AH-1Z Viper was designed using many decades<br />
of Bell’s experience building attack Helicopters. Fot. USMC<br />
investments, including the establishment of Caracal final assembly line in <strong>Wojsko</strong>we<br />
Zakłady Lotnicze Nr 1 in Łódź. According to Airbus Helicopters, after acquiring H225M<br />
Poland could become one of the most important pillars of Airbus company, which is<br />
already the owner of Airbus Defence & Space PZL Warszawa-Okęcie S.A. facility.<br />
As the only offer answering all formal and technical requirements was the Airbus<br />
Helicopters’ one, H225M was qualified for military trials in April 2015. Planned acquisition<br />
size was however reduced to 50 airframes, giving up 20 transport ones. After the<br />
Ministry of Defence analyses and verification of remaining in service Mi-8/17 helicopters,<br />
decision was taken to carry the overhauls of some Hip family airframes, allowing<br />
them to serve few more years. H225 military trials were conducted in May, with positive<br />
outcome. However, expected delivery contract signature did not happen due to political<br />
changes in Poland. New government instated after last year’s parliamentary elections<br />
continues negotiations with the manufacturer initiated by the predecessors, regarding<br />
the offset related to the contract. The proceedings of the tender depend upon<br />
an offset agreement as a crucial condition for contract signature. The talks are being led<br />
by the Ministry of Economy since a year – according to MoD they are very difficult to<br />
conclude, due to parties’ disagreement on many issues. One of the important questions<br />
are the delivery schedule and contract’ value, inevitably changed due to passing<br />
time. In August media have notified about<br />
MoD will to quick resolve of the stalemate<br />
negotiations, to have a clear picture regarding<br />
multirole helicopter project before half<br />
of September.<br />
Remaining until recently in the shadow<br />
of much-publicised transport helicopters<br />
tender was equally important, and perhaps<br />
more crucial project concerning new attack<br />
rotorcraft. Reacting to changes in international<br />
situation and in the immediate<br />
neighbourhood of Poland, the MoD decided<br />
last year to accelerate acquisition of this<br />
equipment class. Low battlefield value of<br />
some 30 Mi-24D/W helicopters, built in 70s<br />
and 80s, used now by Inowrocław and<br />
Pruszcz Gdański units is not a secret. Their<br />
suitability to „stabilization missions” service<br />
in Iraq and Afghanistan was satisfactory, but<br />
lack of effective equipment update makes them less useful on the present-day battlefield.<br />
The most important issue is expiration of their basic weapon systems – guided<br />
antitank missiles Falanga (used by Mi-24D) and Kokon (arming W variant), significantly<br />
reducing combat capabilities. Buying up to 32 examples of Hind successors should allow<br />
equipping of two Army Aviation squadrons. Last year’s optimistic plans expected<br />
delivery of first new attack helicopters before the end of <strong>2016</strong>. After market analyses<br />
conducted in August 2014, ten companies expressed will to take part in Kruk project,<br />
with six responding on issued RFI in October 2014. These were Airbus Helicopters/Heli<br />
Invest consortium, Turkish Aerospace Industries, Boeing, Bell Helicopter Textron Company,<br />
Instytut Metali Nieżelaznych and BIT S.A. The serious contenders are now one of<br />
two US-built designs - Boeing AH-64E Apache Guardian or Bell AH-1Z Viper, one European<br />
- Airbus Helicopters EC665 Tiger, or the Turkish TAI T129 ATAK.<br />
Technical negotiations have proved that set of requirements defined by the General<br />
Staff is being met by only one of the offered designs (equipped with on-board radar).<br />
According to information disclosed in July at the meeting of Parliamentary Committee<br />
on National Defence, the Defence Inspectorate has already developed basic technical<br />
requirements and feasibility study of Kruk project. Given the time necessary to launch<br />
the tender procedures, real deadline for signing new attack helicopters delivery contract<br />
is now second half of 2017. Thus the real delivery dates for the first examples<br />
should move to 2019. Perhaps the earlier delivery would be possible, provided the<br />
armed forces of the country of manufacture allows to take some of their own delivery<br />
slots.<br />
In the mid-<strong>2016</strong> Boeing AH-64E Apache Guardian was seen as the favourite for Mi-<br />
24 replacement. Capabilites of those versatile helicopters should meet all the requirements<br />
set by military; though the problem may be the price, usually being more than<br />
USD 50 million each. In case of AH-64 selection and inability to negotiate lower price<br />
with US Government, it may be necessary to reduce number of purchased helicopters.<br />
Boeing offers complementing Guardians with light armed AH-6i, but those have<br />
small chances to be taken on strength of Polish Armed Forces. According to the manufacturer,<br />
thanks to the capabilities of a newest AH-64 variant, even fewer of them<br />
can effectively work in a present network-centric battlefield conditions. Aircraft is<br />
also able to cooperate with UAVs and can destroy targets without entering the range<br />
of enemy AAA. Apache Guardian is frequently gaining new export customers, being<br />
already selected by India, Indonesia, Republic of Korea, Saudi Arabia, Taiwan and United<br />
Kingdom.<br />
Since half of 2015 one could notice in Poland marketing activity of Turkish Aerospace<br />
Industries, offering upgraded variant of AgustaWestland A129 Mangusta helicopter,<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 73
W połowie <strong>2016</strong> r. jako faworyt na następcę Mi-<br />
24 postrzegany był Boeing AH-64E Apache Guardian.<br />
Możliwości tych wszechstronnych śmigłowców<br />
powinny odpowiadać wymaganiom<br />
postawionym przez wojsko; problemem może<br />
z kolei być cena, przekraczająca 50 milionów USD<br />
za egzemplarz. W przypadku wyboru AH-64 i niemożności<br />
wynegocjowania z rządem Stanów<br />
Zjednoczonych niższych cen może zajść konieczność<br />
zmniejszenia liczby pozyskiwanych śmigłowców.<br />
Boeing oferuje uzupełnienie Guardianów<br />
lekkimi uzbrojonymi AH-6i, lecz szanse tych<br />
ostatnich na znalezienie się w uzbrojeniu SZ RP są<br />
raczej niewielkie. Według producenta, dzięki możliwościom<br />
najnowszej odmiany AH-64, nawet<br />
mniejsza liczba tych maszyn jest w stanie efektywnie<br />
działać na współczesnym sieciocentrycznym<br />
polu walki. Maszyna jest zdolna również do<br />
operowania we współpracy z BSP i może likwidować<br />
cele bez wchodzenia w strefę ognia obrony<br />
przeciwlotniczej nieprzyjaciela. Apache Guardian<br />
systematycznie zyskuje nowych odbiorców eksportowych,<br />
dotąd zakupiły go: Arabia Saudyjska, Tajwan, Indie, Republika Korei, Indonezja<br />
i Wielka Brytania.<br />
Od połowy ubiegłego roku można było zauważyć dużą aktywność promocyjną<br />
tureckiej firmy Turkish Aerospace Industries, oferującej własną odmianę śmigłowca<br />
AgustaWestland A129 Mangusta, nazwaną T129 ATAK. Jest to maszyna o najmniejszej<br />
masie spośród oferowanych w programie Kruk, jednak pod względem możliwości<br />
i przenoszonego uzbrojenia wcale nie ustępuje konkurentom. Na czterech węzłach<br />
podwieszeń można przenosić do 8 pocisków kierowanych i bogaty zestaw innego<br />
uzbrojenia; śmigłowiec dysponuje również wielolufowym działkiem 20 mm w ruchomej<br />
wieżyczce. TAI zdecydowało o zabudowie w śmigłowcu własnej awioniki, co pozwala<br />
elastycznie reagować na pojawiające się wymagania odbiorców.<br />
Producent z Azji Mniejszej wciąż zdobywa doświadczenie bojowe w kwestii eksploatacji<br />
tego śmigłowca; w walkach z Kurdami na południowym wschodzie kraju bierze<br />
udział kilka przedseryjnych egzemplarzy T129. Niewątpliwie doświadczenia z niemal<br />
frontowej eksploatacji wiropłatów przysłużą się ich dopracowaniu i przystosowaniu do<br />
konkretnych zadań. Niestety, szybko zmieniające się w ostatnich miesiącach uwarunkowania<br />
polityczne w Turcji wpływają negatywnie na ocenę oferty przemysłowej TAI.<br />
Będące konsekwencją powyższego zbliżenie Turcji z Rosją powoduje, że oferta TAI<br />
musi być obecnie traktowana z ostrożnością.<br />
Niepewność polityczna, co do zakupu A129 ATAK może zwiększyć szanse na zwycięstwo<br />
drugiego amerykańskiego śmigłowca oferowanego w polskim przetargu. Śmigłowce<br />
Bell AH-1Z Viper są najnowszym ogniwem rozwoju rodziny bojowych wiropłatów<br />
pochodzących od protoplasty gatunku, Bella Huey Cobry. Z „pradziadkiem” łączy je<br />
jedynie układ płatowca, w rzeczywistości są współczesnymi maszynami zaprojektowanymi<br />
w oparciu o najnowsze doświadczenia bojowe, a także z wykorzystaniem najnowszych<br />
rozwiązań technicznych i technologii. Śmigłowiec powstał na potrzeby US<br />
Marine Corps, dzięki czemu ma wszystkie zalety maszyn użytkowanych przez tego<br />
wymagającego użytkownika. AH-1Z może bez problemów operować nad morzem,<br />
w środowisku słonej wody i z pokładów okrętów, jest konstrukcją prostą i wymagającą<br />
jedynie podstawowego zaplecza technicznego. Vipery używane są od 2010 roku i zostały<br />
sprawdzone w warunkach bojowych w Afganistanie i Iraku. Dowództwo USMC<br />
zamówiło 189 AH-1Z, będą one produkowane co najmniej do roku 2022. W kwietniu<br />
2015 r. zaakceptowano sprzedaż do Pakistanu 15 śmigłowców AH-1Z z uzbrojeniem<br />
i pakietem wsparcia technicznego, co dodatkowo wydłuży okres produkcji tych maszyn.<br />
Ponadto zainteresowanie „bliźniakiem” AH-1Z, czyli UH-1V Venom - jako następcą<br />
Mi-24W/Mi-35/W-3A - deklarują Siły Zbrojne Republiki Czeskiej; biorąc pod uwagę, że<br />
śmigłowce obu typów mają 85% wspólnych elementów, stwarza to możliwość uzyskania<br />
synergii w przypadku wspólnego zakupu, w perspektywie jest rozszerzenie ewentualnego<br />
kontraktu na poszukujące nowych śmigłowców pozostałe kraje Grupy Wyszehradzkiej.<br />
Ostatnią, ale mającą spore szanse konstrukcją, jest śmigłowiec bojowy Airbus Helicopters<br />
Tiger. Wiropłat powstały w ramach współpracy niemiecko-francuskiej jest używany<br />
obecnie w kilku odmianach przez: Francję, Niemcy, Hiszpanię i Australię. Śmigłowiec<br />
został przetestowany bojowo w szeregach francuskiego lotnictwa wojsk<br />
lądowych, współpracując z maszynami transportowymi i wielozadaniowymi w Afganistanie,<br />
Libii, Mali i Somalii, a także przez Niemców w Afganistanie. Tiger to konstrukcja<br />
zintegrowana z bogatym zestawem uzbrojenia, zależnego od specyficznych wymagań<br />
poszczególnych klientów. Airbus Helicopters reklamuje swój produkt jako idealne<br />
uzupełnienie wybranego przez MON Caracala. Przedstawiciele Airbus Helicopters<br />
twierdzą, że w przypadku wyboru tej konstrukcji europejski gigant lotniczo-kosmiczny<br />
w jeszcze większym stopniu zaangażuje się w Polsce, co będzie miało wymierny wpływ<br />
na jej pozycję jako partnera strategicznego polskiego przemysłu obronnego.<br />
Airbus Helicopters Tiger to konstrukcja sprawdzona w misjach ekspedycyjnych przez lotnictwo wojsk lądowych Francji. Airbus<br />
Helicopters Tiger is a combat-proven design, taking part in expeditionary operations<br />
of French Army Aviation ALAT. Fot. Paweł Bondaryk<br />
Od połowy ubiegłego roku można było zauważyć<br />
dużą aktywność promocyjną tureckiej firmy Turkish<br />
Aerospace Industries, oferującej własną odmianę<br />
śmigłowca AgustaWestland A129 Mangusta,<br />
nazwaną T129 ATAK.<br />
called T129 ATAK. It is the lightest of the Helicopters offered in Kruk project, although its<br />
performance and ordnance options are comparable to the competitors. Up to eight<br />
guided missiles or other kinds of air weapons can be carried on four hardpoints, helicopter<br />
is also armed with multi-barrelled 20 mm gun turret. TAI decided to supply helicopter<br />
with its own avionics, allowing to flexibly react on changing customers’ requirements<br />
in this area. The manufacturer from Asia Minor is constantly getting the limited<br />
field experience; a few pre-serial T129 airframes are taking part in fight with ISIS and<br />
Kurdish guerrilla in the southern part of Turkey. Undoubtedly, the experience gained<br />
while conducting combat missions should allow to refine and adapt the design to the<br />
specific tasks. Unfortunately, quickly changing political environment in Turkey would<br />
likely have a negative impact on TAI’s long-term industrial cooperation offer. As a consequence,<br />
warming of relations between Turkey and Russia causes the TAI offer should<br />
be now treated with some prudence.<br />
Uncertain international future of T129 ATAK pushes the rising odds of second USmade<br />
rotorcraft offered in Polish tender. Bell AH-1Z Viper is the last generation of respected<br />
family of attack helicopters, derived from the species’ progenitor, Bell Huey<br />
Cobra. Commonality with „great-grandfather” is now only the general airframe layout,<br />
in fact they are modern rotorcraft designed using recent combat experience and the<br />
modern technologies. This helicopter was built to fulfil the requirements of US Marine<br />
Corps, therefore it has all the qualities requested by this demanding user. AH-1Z can<br />
efficiently operate over the sea, in the salt-water environment and from the ships, is a simple<br />
design requiring basic maintenance facilities during deployments. Vipers are in<br />
service since 2010 and were proven in combat conditions of Afghanistan and Iraq. US<br />
Marine Corps has ordered 189 AH-1Z, so the production should continue to at least<br />
2022. The sale of 15 helicopters with weapons and support package to Pakistan was<br />
accepted in April 2015, further extending production run of these aircraft. In addition,<br />
interest in „twin brother” of AH-1Z, UH-1V Venom, as a replacement for Mi-24W/Mi-35/<br />
W-3A was declared by the Armed Forces of Czech Republic.<br />
Taking into account both types boast 85% parts commonality, which creates possible<br />
synergy effect in case of combined purchase, with further chances of selling one or<br />
both types to other so-called Visegrad Group countries.<br />
The last but not least, and being a serious Kruk contender, is Airbus Helicopter Tiger<br />
attack helicopter. This rotorcraft, created as Franco-German cooperation project, is<br />
used now in different variants by Australia, France, Germany and Spain. The helicopter<br />
was battle-proven in French army aviation (ALAT) service, cooperating successfully<br />
with transport and multirole rotorcraft in Afghanistan, Libya, Mali and Somalia; it was<br />
also used by German Army aviation in Afghanistan. Tiger may be integrated with a many<br />
kinds of weapons, depending on a specific customer requirements. Airbus Helicopters<br />
advertises its product as a perfect complement to the Caracal, already selected by the<br />
Polish Ministry of Defence. Airbus Helicopters’ representatives state that choosing their<br />
attack rotorcraft means European aerospace giant would become more involved in<br />
Poland, having a measurable impact on a company’s position as a strategic partner of<br />
Polish defence industry.<br />
Paweł Bondaryk<br />
74 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Gorący Hasztag<br />
„#T129forPoland”<br />
Hot and High Hashtag;<br />
“#T129forPoland”<br />
W ubiegłym roku częstym gościem na polskim niebie był śmigłowiec bojowy T129 ATAK, którego przybycie zostało<br />
zorganizowane pod hasłem przewodnim „T129 ATAK On Air...”. Podczas <strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong> filmy z jego pokazów biły rekordy<br />
popularności w sieci z hasztagiem „#T129forPoland”.<br />
Last year’s most popular visitor T129 ATAK with the “T129 ATAK On Air…” motto is now chasing online popularity during<br />
<strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong> with the hashtag “#T129forPoland”.<br />
T129 ATAK to śmigłowiec bojowy i rozpoznania taktycznego, arcydzieło optymalizacji<br />
stworzone, aby wypełnić, a następnie przekroczyć specyficzne<br />
i trudne wymagania postawione przez Siły Zbrojne Turcji. To najnowocześniejszy<br />
wiropłat w swojej klasie, zaoferowany Siłom Zbrojnym RP w programie<br />
śmigłowca bojowego Kruk.<br />
T129 ATAK – Poland Roadshow<br />
Obecnie, w tureckim programie śmigłowca ATAK - 13 śmigłowców zostało już<br />
dostarczonych użytkownikom, a w czasie zeszłorocznych pokazów T129 ATAK<br />
Poland Roadshow maszyna tego typu wylatała łącznie w granicach RP – 17<br />
godzin.<br />
Podczas T129 ATAK Poland Roadshow, który odbywał się w sierpniu i we wrześniu<br />
2015 roku, śmigłowiec odwiedził pięć polskich miast (Lublin, Radom, Warszawę,<br />
Bydgoszcz i Kielce). Zachwycił wtedy przedstawicieli polskich władz<br />
i dowództwa Wojska Polskiego oraz miłośników lotnictwa kilkoma ekscytującymi<br />
pokazami w locie.<br />
T129 ATAK Tactical Reconnaissance and Attack Helicopter, an optimization masterpiece<br />
developed to meet and exceed the specific harsh requirements of<br />
the Turkish Armed Forces, is the most modern helicopter in its class and it is on<br />
offer to Polish Air Force for the KRUK Combat Helicopter Program.<br />
T129 ATAK Poland Roadshow...<br />
As of today, within the scope of the Turkish ATAK Program, 13 helicopters are<br />
delivered to Turkish Armed Forces and 17 flight hours have been accumulated<br />
within Polish borders during T129 ATAK Poland Roadshow.<br />
During the T129 ATAK Poland Roadshow, which was held during August and<br />
September 2015, T129 ATAK has visited 5 cities in Poland (Lublin, Radom, Warsaw,<br />
Bydgoszcz and Kielce) and amazed Polish authorities and aviation lovers<br />
with several exciting flight demonstrations.<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 77
T129 na szczycie świata w Himalajach. T129 Top of the World at Himalayas.<br />
Osiągając współczesne światowe wymagania...<br />
Międzynarodowe zainteresowanie T129 ATAK jest bardzo duże, ponieważ<br />
obecnie jest on najdoskonalszą alternatywą w swojej klasie. Do dnia dzisiejszego<br />
T129 ATAK udowodnił swoją wartość i z powodzeniem spełniał wyznaczone<br />
role w różnych miejscach na świecie. Śmigłowiec pojawił się w wielu krajach,<br />
m.in.: Turcji, Polsce, Pakistanie, Niemczech, Włoszech, Republice<br />
Południowej Afryki, Bahrajnie i Wielkiej Brytanii.<br />
Nowy sukces: przesuwanie granic możliwości<br />
w Himalajach, na dachu świata...<br />
W maju <strong>2016</strong> roku T129 ATAK osiągnął kolejny ważny kamień milowy w swojej<br />
historii operacyjnej. Po przylocie do bazy lotnictwa Wojsk Lądowych Pakistanu<br />
w Multan, przez około 15 dni, jego możliwości były testowane przez pakistańskich<br />
wojskowych.<br />
W czasie tych prób, T129 ATAK latał w najwyżej położonych i najgorętszych<br />
regionach Pakistanu – Pano Aquil-Chor i Quetta. W czasie siedmiu przeprowadzonych<br />
lotów, pakistańscy piloci mieli okazję przetestować śmigłowiec<br />
w warunkach dziennych i nocnych, lecąc na maksymalnie obciążonym śmigłowcu<br />
(5065 kg) przy temperaturze 50°C i na wysokości 14 000 stóp.<br />
Oświadczenie o polonizacji; T129 ATAK<br />
Mając już doświadczenie w łączeniu i integrowaniu możliwości lokalnych oraz<br />
globalnych firm, TAI poszukuje obecnie możliwości współpracy z polskimi firmami<br />
o unikalnych zdolnościach. Poprzez kooperację w programie KRUK ma<br />
to doprowadzić do wprowadzenia sprawdzonych do tej pory możliwości<br />
T129 ATAK na nowe wyżyny.<br />
Jako globalny gracz w przemyśle obronnym i lotniczym, TAI wierzy, że ta<br />
nowa, kwitnąca współpraca między nim a polskim przemysłem obronnym<br />
nie ograniczy się tylko do programu KRUK, ale będzie stała i długoterminowa<br />
– z korzyścią dla obu stron. Wszystkie zainteresowane strony powinny na tym<br />
polu znaleźć okazję do osiągnięcia swoich celów biznesowych na lokalnych<br />
i globalnych rynkach.<br />
T129 operuje przy temperaturze +50°C. T129 flying at +50°C.<br />
Getting the Contemporary World’s Requirements...<br />
Currently, there is a really strong international interest on the T129 ATAK, since<br />
it is a superior alternative in its class. Until now, the T129 ATAK has proven its<br />
worth as an internationally deployable asset, by being successfully deployed<br />
for several tests and demonstrations in various locations of the world including<br />
Turkey, Poland, Pakistan, Germany, Italy, South Africa, Bahrain and the<br />
United Kingdom.<br />
Success Update: Pushing the Limits on Himalayas,<br />
Top Of the World...<br />
In May <strong>2016</strong>, T129 ATAK has reached yet another critical milestone in its operational<br />
history: Having been successfully deployed in Pakistan Army Aviation<br />
Base in Multan, during around 15 days, T129 ATAK Helicopter’s wide capability<br />
range has been put to test by Pakistan Army Aviation authorities.<br />
Throughout the testing activities, the T129 ATAK Helicopter flew to the highest<br />
and hottest regions of Pakistan Pano Aquil-Chor, which followed by Quetta.<br />
During the 7 flight sorties performed, Pakistani pilots had the chance to test<br />
the helicopter in day and night conditions with MTOW of T129 ATAK (5.065kg)<br />
at 50°C and at 14 000 ft.<br />
Thesis Statement of Polonization; T129 ATAK<br />
With experience in merging and integrating the capabilities of local and global<br />
companies, TAI is now chasing the opportunity to cooperate with Polish<br />
companies with unique and exclusive capabilities in order to bring the already<br />
proven capabilities of the T129 ATAK to new heights, through cooperation on<br />
the KRUK Program.<br />
As a global player in defence and aerospace industries through its wide range<br />
of capabilities, TAI is of the belief that this newly blossoming cooperation between<br />
TAI and Polish industry will not be limited to the KRUK Program, but will<br />
be a sustainable, long-term win-win relationship, in which all parties will find<br />
opportunities to advance their business goals in local and global markets in<br />
the medium run.<br />
Konferencja dotycząca T129 na lotnisku Babice. T129 Press Conference at Babice Airport.<br />
78 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Master<br />
The M-346 Master<br />
the new training aircraft<br />
for the Air Force<br />
– nowy samolot<br />
szkolno-treningowy<br />
dla Sił Powietrznych<br />
Paweł Bondaryk<br />
Zapoczątkowany w 2012 r. program zakupu nowych odrzutowych samolotów szkolenia zaawansowanego dla Sił Powietrznych<br />
wszedł w decydującą fazę. Polscy piloci odbywają właśnie szkolenie praktyczne we Włoszech, a za kilka<br />
miesięcy do Dęblina przylecą pierwsze dwa, a może nawet trzy nowe maszyny M-346 Master.<br />
The program of procuring new advanced jet training aircraft for the Air Force, initiated in 2012, has just entered its final<br />
phase. Polish pilots are currently undergoing practical training in Italy, and in several months the first two, or maybe<br />
even three new M-346 Master aircraft will arrive in Dęblin.<br />
Podpisana 27 lutego 2014 r. pomiędzy Alenia Aermacchi S.p.A. (obecnie<br />
Leonardo-Finmeccanica Aircraft) i Ministerstwem Obrony Narodowej<br />
umowa o wartości 1 167 754 500 PLN (ok. 280 mln EUR) obejmuje<br />
dostawę ośmiu samolotów w wariancie dostosowanym do<br />
polskich wymagań, z opcją na cztery kolejne. Kontrakt przewiduje również<br />
zapewnienie zaopatrzenia w części zamienne przez cztery lata; ponadto<br />
inżynierowie obsługi technicznej producenta mają być obecni w Polsce<br />
przez trzy lata. Oprócz samolotów, na mocy kontraktu zostanie dostarczony<br />
naziemny system szkoleniowy, składający się ze stanowiska szkolenia<br />
teoretycznego, z uproszczonego symulatora FTD (Flight Training Device),<br />
z zaawansowanego symulatora<br />
misji FMS (Full Mission Simulator)<br />
oraz stanowisk treningu sytuacji<br />
awaryjnych i opuszczania kabiny<br />
EPT (Egress Procedure Trainer). System<br />
uzupełni osiem komputerowych<br />
stanowisk planowania i analizy<br />
zadań.<br />
Master stanowi, w porównaniu<br />
z obecnie eksploatowanym maszynami<br />
TS-11 Iskra z początku lat<br />
60. XX wieku, zupełnie nową jakość.<br />
Jest to samolot dwusilnikowy,<br />
co zwiększa bezpieczeństwo lotów<br />
i jednocześnie umożliwia trening<br />
sytuacji awaryjnych związanych<br />
z jednostkami napędowymi.<br />
Ponadto nowe M-346 dysponują<br />
maksymalną masą startową ponad<br />
dwukrotnie większą niż TS-11 (9500<br />
kg w porównaniu z 3840 kg), ciąg<br />
silników jest zaś pięciokrotnie<br />
większy. Piloci mają do dyspozycji:<br />
kabiny skonfigurowane zgodnie z zasadami HOTAS, nowoczesny wyświetlacz<br />
przezierny, monitory wielofunkcyjne zamiast klasycznych przyrządów<br />
elektromechanicznych oraz - opcjonalnie - hełm z wyświetlaczem.<br />
The contract signed on February 27, 2014, between Alenia Aermacchi<br />
S.p.A. (now Leonardo-Finmeccanica Aircraft) and the Ministry of National<br />
Defense, worth 1,167,754,500 PLN (about 280 million EUR), provides for delivering<br />
eight aircraft in a configuration adjusted to Polish requirements,<br />
with an option of ordering additional four. The contract also ensures deliveries<br />
of spare parts for four years; moreover, the producer’s technical support<br />
engineers are to be present in Poland for three years. Apart from aircraft,<br />
the contract provides for delivering a ground-based training system including:<br />
a theoretical training post, a Flight Training Device (FTD), a Full Mission<br />
Simulator (FMS), and an Egress Procedure Trainer (EPT). The system will<br />
be complete with eight task planning<br />
and analysis computer posts.<br />
In comparison to currently used<br />
TS-11 Iskra aircraft from the early<br />
1960s, Master is an entirely new quality.<br />
It is a twin-engine aircraft,<br />
which makes the flights safer and<br />
also allows for training emergency<br />
procedures connected with drive<br />
units. The maximum take-off weight<br />
of the new M-346 is twice as<br />
big as the TS-11’s (9,500 kg in comparison<br />
to 3,840 kg), and the thrust<br />
of the engines is five times bigger.<br />
The cockpit is configured according<br />
to the HOTAS setup, with a modern<br />
head-up display, multi-function<br />
monitors instead of classic electromechanical<br />
devices, and, optionally,<br />
a helmet-mounted display system.<br />
The Polish version of the M-346<br />
is different than the machines<br />
made for other users, due to changes<br />
introduced upon the request of the air force. The Polish airframe will<br />
receive the first package of improvements created on the basis of operational<br />
experience; one of the most important changes will be putting data<br />
Podpułkownik pilot Konrad Madej z włoskimi instruktorami po wykonaniu pierwszego lotu na<br />
M-346 Master. Lieutenant coronel Konrad Madej with Italian instructors after performing<br />
a first flight on M-346 Master.<br />
80 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Polski wariant M-346 różni się od maszyn innych użytkowników zmianami<br />
wprowadzonymi na życzenie Sił Powietrznych. Na polskich płatowcach zastosowany<br />
zostanie pierwszy pakiet udoskonaleń wynikających z doświadczeń<br />
eksploatacyjnych; jedną z najważniejszych zmian będzie zabudowanie w kadłubie<br />
elementów do transmisji danych systemu szkoleniowego ETTS (Embedded<br />
Tactical Training Simulation), poprzednio podwieszanych w oddzielnym<br />
zasobniku (P5 CTS). Mastery z szachownicami otrzymają spadochrony<br />
hamujące, używane głównie do zapoznania szkolonego pilota z ich zastosowaniem<br />
i z zachowaniem samolotu w trakcie wypuszczania spadochronu<br />
oraz dobiegu ze spadochronem. Drugą cechą charakterystyczną polskich<br />
maszyn będzie zabudowa zasłony w przedniej kabinie umożliwiającej szkolenie<br />
w lotach bez widoczności.<br />
Pierwszy płatowiec dla Polski ma numer fabryczny 50 i ma otrzymać numer<br />
boczny 7701; kolejne budowane są jako: 51, 54 i 55. Uroczyste wytoczenie<br />
pierwszego polskiego M-346 odbyło się 6 czerwca br. W uroczystości tej<br />
udział wzięli m.in. wiceminister obrony narodowej Bartosz Kownacki, dyrektor<br />
zarządzający działu lotniczego Leonardo-Finmeccanica Aircraft Filippo Bagnato<br />
i Inspektor Sił Powietrznych gen. bryg. Tomasz Drewniak. Pierwszy lot<br />
polskiego Mastera odbył się w dniu 4 lipca <strong>2016</strong> r.<br />
Do października bieżącego roku nowe samoloty mają zostać oficjalnie certyfikowane,<br />
przez podległą włoskiemu Ministerstwu Obrony – Dyrekcję<br />
Uzbrojenia Lotniczego i Zdatności do Lotu (ARMAEREO, Direzione Armamenti<br />
Aeronautici e per l’Aeronavigabilità). Polski Inspektorat Uzbrojenia zdecydował<br />
o uznaniu dokumentów włoskiego odpowiednika.<br />
Pierwsze dwa samoloty przylecą do Dęblina pod koniec listopada, choć<br />
nieoficjalnie mówi się, że do końca roku może do nich dołączyć trzeci. Pozostałe,<br />
według umowy, miałyby również przybywać do Polski parami – trzeci<br />
i czwarty (jeśli trzeci przyleci w grudniu, to tylko czwarty) samolot do końca<br />
lutego 2017 r., piąty i szósty do końca maja, a ostatnie dwa spodziewane są<br />
w październiku przyszłego roku. Biorąc pod uwagę dostępność maszyn do<br />
lotów, ze względu na planowe prace obsługowe i usterki techniczne, wskazane<br />
byłoby jak najszybsze potwierdzenie stale dostępnej opcji na zakup czterech<br />
kolejnych. Byłoby to uzasadnione również ze względu na zainteresowanie<br />
szkoleniem w Wyższej Oficerskiej Szkole Sił Powietrznych w Dęblinie ze<br />
strony wojsk lotniczych innych państw, często nie dysponujących własnymi<br />
maszynami tej klasy.<br />
Na jednej z tablic przedstawiających harmonogram budowy poszczególnych<br />
maszyn w zakładach Leonardo-Finmeccanica w Venegono, po planowanym<br />
21. egzemplarzu dla Włoch, zaznaczono rezerwację linii montażowej<br />
dla 9. i 10. egzemplarza dla Polski. Jeżeli doświadczenia z wykorzystania nowego<br />
sprzętu okażą się pozytywne, opcja na dodatkowe cztery samoloty może<br />
zostać wkrótce przekształcona w formalne zamówienie.<br />
transmission elements of the Embedded Tactical Training Simulation system<br />
inside the fuselage (earlier, they were placed in a separate external pod<br />
under the fuselage (P5 CTS). Masters with checkerboards will get drogue<br />
parachutes, used mainly to teach the training pilot how to use them and<br />
how the aircraft reacts when the parachute is deployed and during the<br />
landing roll with a parachute. The second characteristics of the Polish machines<br />
will be equipping the forward cockpit with a blind allowing for practising<br />
IFR flights.<br />
The first airframe for Poland has serial number 50 and is going to receive<br />
tactical number 7701; the following airframes are being built with numbers<br />
51, 54 and 55. The first Polish M-346 was ceremoniously wheeled out on<br />
June 6, <strong>2016</strong>. The ceremony was attended by, among others: the Deputy<br />
Minister of National Defense, Bartosz Kownacki, the Managing Director of<br />
the aircraft department of Leonardo-Finmeccanica Aircraft, Filippo Bagnato,<br />
and the Inspector General of the Air Force, Brig. Gen. Tomasz Drewniak.<br />
The first flight of the Polish Master took place on July 4, <strong>2016</strong>.<br />
By October <strong>2016</strong>, the new aircraft are to be officially certified by the Italian<br />
MoD’s Directorate for Aircraft Armament and Airworthiness (ARMAE-<br />
REO, Direzione Armamenti Aeronautici e per l’Aeronavigabilità), and the<br />
Polish Armament Inspectorate decided to recognize the documentation of<br />
its Italian equivalent.<br />
The first two aircraft are going to come to Dęblin at the end of November,<br />
and according to unofficial information, a third one might join the two<br />
by the end of the year. The remaining aircraft, in compliance with the contract,<br />
are also to arrive in Poland in batches – the third and fourth (and if the<br />
third one comes in December, only the fourth) by the end of February 2017,<br />
the fifth and the sixth by the end of May, and the last two are expected to<br />
be in Poland in October 2017. Considering the limited availability of aircraft<br />
for flights, due to planned maintenance work and technical defects, it would<br />
be advisable to confirm as soon as possible the offered option to procure<br />
four more machines. This decision would also be justified because of<br />
the big interest in training at the Polish Air Force Academy in Dęblin,<br />
expressed by air force units from other countries, which often do not own<br />
machines of this class.<br />
One of the boards with the schedule of building individual machines at<br />
the Leonardo-Finmeccanica Aircraft plant in Venegono, shows that after<br />
the 21st aircraft for Italy, the assembly line is marked as reserved for building<br />
Uproszczony symulator PTD (Procedures Training Device) służy do wstępnego zapoznania<br />
się uczniów z procedurami i sytuacjami awaryjnymi. Simplified PTD (Procedures Training<br />
Device) simulator was made to initialy prepare the students for procedures and emergency<br />
situations.<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 81
Szkolenie personelu<br />
Oprócz samolotów, kontrakt obejmuje dostawę systemu szkoleniowego i wyszkolenie<br />
personelu latającego i technicznego. Do poziomu instruktora zostanie<br />
wyszkolonych 16 polskich pilotów. W skład pierwszej sześcioosobowej<br />
grupy wchodzą lotnicy z różnorodnym doświadczeniem, zdobytym nie tylko<br />
na samolotach szkolnych, ale i na maszynach bojowych, w tym F-16C/D Jastrząb.<br />
Szkolenie odbywa się obecnie w jednostce będącej pierwszym użytkownikiem<br />
samolotów T-346A w Aeronautica Militare, czyli 61° Stormo, stacjonującym<br />
w Lecce na południu Włoch. Pierwszym etapem był kurs językowy<br />
w Aviation English Training Center w Loreto, zakończony znajomością języka<br />
angielskiego na poziomie ICAO level 4. Kolejne fazy to szkolenie teoretyczne<br />
z wykorzystaniem naziemnych pomocy treningowych, a następnie kilkadziesiąt<br />
godzin lotu w symulatorze. Pierwsze loty samolotami T-346A polscy piloci<br />
odbyli w marcu <strong>2016</strong> r. Druga grupa – czterech pilotów ma ukończyć 11-miesięczne<br />
szkolenie we Włoszech w czerwcu przyszłego roku, pozostałych sześciu<br />
– do końca listopada 2017 r. Przed dostawą M-346, w listopadzie zostanie<br />
również zakończone szkolenie 139 osób personelu technicznego. Pod koniec<br />
lutego szkolenie zakończyło 16 techników, kolejnych 26 było w jego trakcie.<br />
Od pewnego czasu prace przygotowawcze do przyjęcia nowych maszyn<br />
prowadzi 41. Baza Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie, inwestując w infrastrukturę<br />
lotniskową. Zbudowano tam: nową wieżę kontroli lotów, domek pilotów<br />
i techników, bazę straży pożarnej i indywidualne, lekkie hangary dla samolotów<br />
M-346.<br />
System szkoleniowy nowej generacji<br />
Stwierdzenie, że nowy system szkoleniowy będzie rewolucją w procesie przygotowania<br />
polskich pilotów wojskowych jest w pełni uzasadnione. Przejście<br />
od „analogowej” Iskry na samoloty wykorzystujące w pełni urządzenia cyfrowe,<br />
łącznie z systemem sterowania fly-by-wire, będzie w Siłach Powietrznych<br />
sytuacją bezprecedensową, porównywalną jak dotąd tylko z wdrożeniem do<br />
służby Jastrzębi. Samolot M-346 został opracowany z myślą o współczesnych<br />
samolotach bojowych o wysokiej manewrowości i z zaawansowanym uzbrojeniem,<br />
dlatego też zestaw naziemnych elementów systemu szkolenia jest<br />
w tym celu odpowiednio rozbudowany.<br />
Oprócz samolotów do Dęblina trafi kilka nowych pomocy naukowych. Najprostsze<br />
z nich to komputerowe stanowiska szkolenia teoretycznego, dysponujące<br />
oprogramowaniem do nauki zarówno personelu latającego, jak i naziemnego.<br />
Polskie zamówienie nie obejmuje uproszczonych statycznych<br />
symulatorów lotu PTD (Procedures Training Device); rolę pierwszego symulatora<br />
będzie pełnić stanowisko FTD (Flight Training Device), czyli makieta kabiny<br />
samolotu, wyposażona w przestrzenny ekran odpowiadający polu widzenia<br />
220° w poziomie i 90° w pionie.<br />
the 9th and 10th machine for Poland. If the operational experience connected<br />
with using the new aircraft is positive, the option of purchasing<br />
additional four machines may soon turn into a formal order.<br />
Personnel Training<br />
Apart from aircraft, the contract provides for delivering a training system and<br />
training flying and technical personnel. 16 Polish pilots are to be trained to the<br />
instructor level. The first six-person group includes airmen with various experience,<br />
gained not only on trainer aircraft, but also fighters, such as the F-16C/D<br />
Jastrząb.<br />
Currently, the training is taking place at the unit which has been the first<br />
user of the T-346A aircraft at Aeronautica Militare, i. e. 61° Stormo, stationed in<br />
Lecce, in the south of Italy. The first phase was a language course at the Aviation<br />
English Training Center in Loreto, ended with ICAO level 4 knowledge of<br />
English. The next three phases include theoretical training using ground-based<br />
training systems, and later several dozen flight hours in a simulator. The<br />
first flights of Polish pilots in the T-346A aircraft took place in March <strong>2016</strong>. The<br />
second group of four pilots is to finish the 11-month training in Italy in June<br />
2017, and the remaining six – by the end of November 2017. Before the November<br />
delivery of the M-346s, also 139 technical personnel will also finish<br />
training. At the end of February, 16 technicians ended their training, and<br />
another 26 were still in training.<br />
For some time now, the 41st Air Training Base in Dęblin has been preparing<br />
to receive the new machines by investing in airport infrastructure. The new<br />
facilities include a new flight control tower, a house for pilots and technicians,<br />
a fire brigade base, and individual, light air docks for the M-346s.<br />
A New Generation Training System<br />
Saying that the new training system will be a revolution in the process of preparing<br />
Polish military pilots is fully justified. The transfer from the “analog” Iskra<br />
to an aircraft taking full advantage of digital devices, including the fly-by-wire<br />
flight control system, will be an unprecedented situation in the Polish Air Force,<br />
comparable so far only to introducing into service the Jastrząb aircraft. The<br />
M-346 has been developed thinking of modern fighter aircraft with high maneuverability<br />
and advanced armament, and therefore the ground-based elements<br />
of the training system are very well-developed.<br />
Apart from aircraft, Dęblin will receive some new teaching aids. The least<br />
complicated ones are theoretical training computer posts, with software for<br />
teaching both flying and ground personnel. The Polish order does not include<br />
Procedures Training Devices (PTDs); the Flight Training Device (FTD) stand will<br />
play the role of the first simulator – it is a model of the aircraft’s cockpit, equipped<br />
with a three-dimensional screen corresponding to a field of vision reaching<br />
220° horizontally and 90° vertically.<br />
Kadłub drugiego polskiego M-346 Master w fabryce w Venegono we Włoszech. The hull of the second Polish M-346 Master in the factory in Venegono, Italy.<br />
Fot. Elmer vanHest/airheadsfly.com.<br />
82 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych gen. broni Mirosław Różański składa podpis<br />
na kadłubie pierwszego polskiego Mastera. General Commander of Branches of Armed<br />
Forces, Lieutenant general Mirosław Różański signs the hull of the first Polish Master.<br />
Znacznie bardziej zaawansowany będzie drugi symulator, odpowiadający<br />
standardowi FMS (Full Mission Simulator). Dysponuje on polem widzenia 360°<br />
w poziomie i 130° w pionie, odwzorowuje przeciążenia i działanie kombinezonu<br />
przeciwprzeciążeniowego. Będzie on umożliwiał ćwiczenie praktycznie<br />
wszystkich elementów szkolenia – od planowania i omawiania misji, przez<br />
loty w dowolnych warunkach atmosferycznych, loty w szyku, różnorodne zadania<br />
bojowe, uzupełnianie paliwa w powietrzu i loty z goglami nocnego<br />
widzenia.<br />
Specyficzną pomocą szkoleniową, zaprojektowaną na życzenie Sił Powietrznych,<br />
będzie symulator sytuacji awaryjnych (EPT), zbudowany przy<br />
współpracy z polską firmą ETC-PZL Aerospace Industries Sp. z o.o. Pozwoli on<br />
na naukę właściwych procedur w razie awarii systemów samolotu i fizyczny<br />
trening katapultowania (z przeciążeniami do +4 g). W razie przyjęcia przez pilota<br />
niewłaściwej pozycji fotel nie zadziała.<br />
Technicy będą dysponować systemem szkoleniowym wykorzystującym<br />
trójwymiarowe animacje, pozwalając na dokładne przećwiczenie konkretnych<br />
czynności obsługowych przed ekranem komputera. Inną pomocą będzie<br />
trójwymiarowy schemat konstrukcji, pokazujący wszelkie jej elementy<br />
i instalacje z dowolnej strony.<br />
System szkoleniowy oparty o samolot Master pozwala również na szkolenie<br />
w użyciu uzbrojenia, przenosząc część zadań wykonywanych obecnie na samolotach<br />
bojowych i w operacyjnych jednostkach na szkolnictwo. Samolot<br />
ma możliwość symulowania nie tylko wykorzystania stacji radiolokacyjnej czy<br />
zasobnika celowniczo-nawigacyjnego, ale również wielu rodzajów uzbrojenia.<br />
Dodatkowym atutem jest wspomniane łącze danych ETTS, pozwalające<br />
na przykład na „wspólny lot” nie tylko statków powietrznych, ale również załogi<br />
w samolocie i pilota ćwiczącego w symulatorze. W przypadku dysponowania<br />
kilkoma symulatorami FMS, można je połączyć w sieć, zarówno między<br />
sobą, jak i z samolotem wykonującym misję w powietrzu.<br />
Tablice przyrządów kabin pilotów polskich M-346 będą skonfigurowane<br />
w sposób jak najbardziej upodabniający je do tablic Jastrzębi. Z myślą o amerykańskiej<br />
odmianie M-346 – T-100, oferowanej wspólnie przez Raytheona i Leonardo<br />
w ramach programu T-X, opracowano także inny wariant tablicy przyrządów,<br />
zbliżony wyglądem i filozofią do kabiny F-35 (samoloty te nie mają<br />
szkolnej wersji dwumiejscowej). Włoskie wojska lotnicze będą jednym z pierwszych<br />
użytkowników nowych maszyn bojowych 5. generacji koncernu Lockheed<br />
Martin w Europie, i z pewnością możliwość wykorzystania Masterów do<br />
szkolenia pilotów F-35 pozwoli AMI na znaczne oszczędności.<br />
Mastery mają możliwość uzupełniania paliwa w powietrzu. Daje to możliwość<br />
nie tylko wyszkolenia w tej operacji uczniów latających M-346, ale również<br />
tańszego szkolenia załóg tankowców, oszczędzając godziny lotu maszyn<br />
bojowych. Ponadto, uzyskany dzięki tankowaniu w powietrzu dłuższy czas<br />
lotu samolotu szkolnego pozwala na wykonanie w jednym locie większej liczby<br />
zadań, po raz kolejny wpływając na zmniejszenie kosztów szkolenia.<br />
Nowy system szkolenia Sił Powietrznych, który powinien zostać wdrożony<br />
już w przyszłym roku, pozwoli na znaczne zmniejszenie kosztów szkolenia pilotów<br />
naddźwiękowych samolotów bojowych F-16, prowadzonego obecnie<br />
w Stanach Zjednoczonych. Włączenie nowego samolotu do systemu szkolenia<br />
w WSOSP w zasadzie pozwoliłoby zrezygnować ze szkolenia w Stanach<br />
Zjednoczonych, ale utrzymanie kontaktu i dostępu do wiedzy oraz doświadczenia<br />
przez szkolenie części pilotów za oceanem wydaje się być cenną wartością<br />
dodaną. Mimo to około 30% nalotu wykonywanego obecnie na F-16<br />
będzie można przenieść na samolot szkolenia zaawansowanego. Różnica w kosztach<br />
jest tu diametralna; koszt godziny lotu M-346 to bowiem 20-25% kosztów<br />
godziny lotu F-16.<br />
W lutym włoskie samoloty T-346A wzięły udział w kursie Tactical Leadership Programme<br />
w Albacete, odgrywając role agresorów. In February Italian aircrafts T-346A took part in<br />
the Tactical Leadership Programme course in Albacete, playing the role of agressors.<br />
The second simulator, complying with the Full Mission Simulator (FMS)<br />
standard, will be much more advanced. It has a field of vision reaching 360°<br />
horizontally and 130° vertically, it simulates g-forces and operation of an anti-g<br />
suit. It will allow for practicing virtually all elements of the training, from planning<br />
and discussing a mission, through flights in chosen weather conditions,<br />
flying in formation, various combat tasks, aerial refueling, and flights in night-<br />
-vision goggles.<br />
A very distinctive training aid, designed upon the request of the air force,<br />
will be the Emergency Procedures Training (EPT) simulator, built in cooperation<br />
with the Polish ETC-PZL Aerospace Industries company. It will enable the<br />
trainees to learn proper procedures in the event of aircraft system failure and<br />
train actual ejection (with g-forces up to +4 g). If the pilot is in wrong position,<br />
the ejector seat will not work.<br />
Technical personnel will use a training system with 3D animations, which<br />
will enable them to thoroughly practice specific maintenance tasks in front of<br />
the computer screen. Another aid will be a 3D model of the aircraft’s structure,<br />
showing all its elements and installations from any angle.<br />
The Master aircraft training system also allows trainees to practice operating<br />
armament, transferring a part of tasks currently executed on fighter aircraft<br />
and at operational units to the schooling system. The aircraft can simulate not<br />
only operation of the radar or the targeting pod, but also many varieties of<br />
weapons. An additional asset is the mentioned Embedded Tactical Training<br />
Simulation system, thanks to which it is possible to conduct a “joint flight” of<br />
not only aircraft, but also the crew, and the pilot training in the simulator. In<br />
case of using more than one FMS simulator, they can be connected into a network<br />
– between each other, and also with the aircraft executing a mission in<br />
the air.<br />
Control panels in the cockpits of Polish M-346s will be configured in a way<br />
that will make them as similar as possible to the control panels in Jastrząb.<br />
Having in mind the American version of the M-346 – the T-100, offered jointly<br />
by Raytheon and Leonardo within the frame of the T-X program, another version<br />
of the control panel has been developed. It is similar in looks and philosophy<br />
to the cockpit of the F-35 (which does not come in a two-seat training<br />
version). The Italian Air Force will be one of the first European users of the new,<br />
5th generation fighter aircraft produced by the Lockheed Martin concern, and<br />
the possibility to use Masters to train pilots of the F-35s will surely save AMI a lot<br />
of money.<br />
Masters can be refueled in flight. This gives an opportunity to not only practice<br />
this operation with students flying the M-346s, but also organize cheaper<br />
trainings for tanker aircraft crews, saving flight hours on fighter aircraft. Moreover,<br />
the time saved due to the possibility of refueling in the air can be used to<br />
execute more tasks during one flight, again reducing the costs of training.<br />
The new air force training system, which should be implemented next year,<br />
will significantly reduce the costs of training pilots flying the F-16 jet fighter<br />
aircraft, currently conducted in the USA. Introducing the new aircraft into the<br />
training system of the Polish Air Force Academy would basically allow for giving<br />
up training in the USA, but keeping the contact and access to knowledge,<br />
as well as the experience gained by pilots who train overseas seem to be<br />
a valuable asset. Nevertheless, about 30% of the flight time currently executed<br />
on the F-16s can be transferred in the future to the advanced training aircraft.<br />
The difference in costs is indisputable: one hour flight on the M-346 is 75-80%<br />
cheaper than the same time spent on the F-16.<br />
Paweł Bondaryk<br />
84 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
<strong>Wojsko</strong>we Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A.<br />
ul. Księcia Bolesława 1/3, 01-452 Warszawa, Polska<br />
tel. +48 22 532 43 01, fax +48 22 532 43 04<br />
www.wzl4.mil.pl, biuro@wzl4.mil.pl<br />
WZL-4 S.A REALIZUJE USŁUGI W ZAKRESIE:<br />
REMONTU, NAPRAW I SERWISOWANIA:<br />
✈ turbinowych silników lotniczych:<br />
ū odrzutowych: RD-33, AŁ-21F3<br />
ū turbowałowych<br />
✈ turbostarterów: TS-21, AI-9/9W<br />
✈ turbin napędowych: DG-4M1, GTD-5/5M,<br />
2PW8-1, 9I56-3<br />
✈ agregatów sterowania, paliwowych, olejowych<br />
i elektrycznych ww. silników<br />
THE WZL-4 PLC PROVIDES:<br />
MRO SERVICES OF:<br />
✈ aircraft turbine engines:<br />
ū jet engines: RD-33, AŁ-21F3<br />
ū turboshaft engines<br />
✈ turbostarters: TS-21, AI-9/9W<br />
✈ turbine engines: DG-4M1, GTD-5/5M, 2PW8-1,<br />
9I56-3<br />
✈ control, lubrication, fuel and electric accessories<br />
for afore mentioned engines<br />
✈ naziemnego testowania silników do samolotów<br />
cywilnych i wojskowych<br />
✈ kontroli boroskopowej silników turbinowych<br />
INNE USŁUGI:<br />
✈ wyważanie dynamiczne wirników silników<br />
✈ badania nieniszczącące (NDI),<br />
✈ usługi galwaniczne – pokrycia chemiczne<br />
i elektrochemiczne<br />
✈ automatyczna kontrola wymiarów<br />
✈ konwencjonalna obróbka mechaniczna<br />
✈ spawanie stali, aluminium i stopów tytanu,<br />
✈ wytwarzanie i naprawa pokryć metodą<br />
natryskiwania plazmowego<br />
✈ produkcja małych części<br />
✈ engine ground testing of commercial<br />
and military aircrafts<br />
✈ borescope inspections and condition assessment<br />
of turbine engines<br />
OTHER SERVICES:<br />
✈ dynamic balancing of engine rotors<br />
✈ non destructive inspections (NDI),<br />
✈ chemical and electro-chemical plating<br />
✈ automated dimensional measurment<br />
✈ conventional machining<br />
✈ welding of steel, aluminum and titanium alloys<br />
✈ plasma spray coatings manufacturing and<br />
restoration<br />
✈ small parts manufacturing<br />
www.pgzsa.pl
Eurofighter Eurofighter –<br />
The Platform of Choice<br />
wyjątkowa platforma<br />
Sprawdzony w warunkach bojowych. Codziennie w dyżurze. Ośmiu użytkowników, 600 zamówionych myśliwców.<br />
Combat Proven. Daily Operations. 8 customers and 600 Orders<br />
Eurofighter Typhoon jest dziś najbardziej zaawansowanym na świecie<br />
samolotem bojowym, zdolnym do wypełniania wielu zadań jednocześnie<br />
(tzw. swing-role), spośród obecnie dostępnych na światowym rynku.<br />
Jako efekt największego wspólnego europejskiego programu militarnego,<br />
zapewnia zarówno przewagę w powietrzu jak i zdolność<br />
przeprowadzania skutecznych uderzeń na cele naziemne. Udało się to uzyskać<br />
dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii i rozwiązań technicznych.<br />
Jak dotychczas samolot został zamówiony przez osiem krajów – partnerów<br />
programu: Niemcy, Wielką Brytanię, Włochy, Hiszpanię, a także: Austrię,<br />
Arabię Saudyjską, Oman i Kuwejt. Od kiedy wszedł do służby w 2003 roku, zamówionych<br />
zostało prawie 600 egzemplarzy tych maszyn, a ponad 480 z nich<br />
znajdujących się w służbie osiągnęło sumaryczny nalot ponad 350 tysięcy<br />
godzin.<br />
Typhoon stanowi znaczące wzmocnienie systemu bezpieczeństwa i zdolności<br />
obronnych państw, które zdecydowały się na jego zakup. Jest w pełni<br />
interoperacyjny ze wszystkimi samolotami bojowymi NATO oraz Stanów<br />
Zjednoczonych i uważany za doskonałą platformę. Manewrowość, możliwości<br />
sensorów i potężne silniki umożliwiają Typhoonowi zapewnienie bezpieczeństwa<br />
przestrzeni powietrznej użytkowników w sposób szybki i efektywny.<br />
Obecnie siły powietrzne w Niemczech, Wielkiej Brytanii, we Włoszech,<br />
w Hiszpanii, Austrii i Arabii Saudyjskiej używają Typhoonów do pełnienia dyżurów<br />
bojowych (Quick Reaction Alert – QRA) w systemie obrony powietrznej.<br />
W styczniu <strong>2016</strong> roku cztery Eurofightery Hiszpańskich Sił Powietrznych rozpoczęły<br />
swoją zmianę w ramach misji Baltic Air Policing, zabezpieczającej<br />
przestrzeń powietrzną Estonii, Łotwy i Litwy. Wcześniej zadanie to wykonywały<br />
Eurofightery niemieckie, brytyjskie i włoskie. We wrześniu <strong>2016</strong> roku Luftwaffe<br />
ponownie skieruje pięć Taifunów do Estonii w celu realizacji zadań dozoru<br />
przestrzeni powietrznej. Maszyny Eurofighter Typhoony były używane także<br />
w trakcie wielu innych operacji i międzynarodowych ćwiczeń, m.in. w Stanach<br />
Eurofighter is the world’s most advanced new generation swing-role<br />
combat aircraft currently available on the world market. As Europe’s largest<br />
military collaborative programme, it delivers both air dominance and effective<br />
air to ground capability through leading-edge technologies and unrivalled<br />
performance. It has been ordered by eight nations: Germany, the United<br />
Kingdom, Italy, Spain, Austria, Saudi Arabia, Oman and Kuwait. Since Eurofighter<br />
entered into service in 2003, almost 600 aircraft have been ordered, more than<br />
480 aircraft delivered and over 350,000 flying hours achieved.<br />
Eurofighter delivers significant contributions to the security and defence<br />
of its customer nations. It is fully interoperable with all NATO and US combat<br />
aircraft and is considered as the platform of choice for its current and<br />
potential customers. Its maneuverability, agility, sensor capability and<br />
powerful engines enable the Eurofighter Typhoon to secure the airspace of<br />
its customers quickly and efficiently. At present, Air Forces in Germany, the<br />
United Kingdom, Italy, Spain, Austria and Saudi Arabia all use Eurofighters for<br />
Quick Reaction Alert (QRA).<br />
In January <strong>2016</strong>, for example, four Eurofighters of the Spanish Air Force<br />
began a tour of duty in the Baltic region securing airspace over Estonia, Latvia<br />
and Lithuania as part of NATO’s “Baltic Air Policing” mission. Previously,<br />
Eurofighters of the German, British and Italian Air Forces had already carried<br />
out this task. In September <strong>2016</strong>, the German Air Force will again deploy five<br />
Eurofighters to Estonia for air policing duties.<br />
Eurofighter Typhoons have also been used in numerous operations and<br />
international deployments to the US, Alaska, the Gulf region, India, Malaysia,<br />
Singapore, etc. Eurofighter is combat proven since NATO’s Operation Unified<br />
Protector and Operation Ellamy in the Libya conflict in 2011 and the aircraft is<br />
currently involved in engagements in Syria and Iraq.<br />
In addition, Eurofighter aircraft of various nations have joined international<br />
exercises such as Red Flag, Green Flag, Frisian Flag and Arctic Challenge.<br />
86 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Zjednoczonych, na Alasce, w rejonie Zatoki Perskiej, Indiach, Malezji i Singapurze.<br />
Typhoon został po raz pierwszy przetestowany bojowo w czasie operacji<br />
Sojuszu Północnoatlantyckiego Unified Protector i Ellamy, podczas konfliktu<br />
w Libii w 2011 roku, a obecnie jest zaangażowany w walkach na terytorium<br />
Syrii oraz Iraku.<br />
Co więcej, samoloty Eurofighter Typhoon wielu użytkowników biorą udział<br />
w ćwiczeniach międzynarodowych takich jak: Red Flag, Green Flag, Frisian<br />
Flag i Arctic Challenge. W czasie ćwiczenia Red Flag osiągnęły współczynnik<br />
zdolności do wykonywania zadań przekraczający 98% i były w pełni zdolne<br />
do współdziałania z amerykańskimi i NATO-wskimi systemami bojowymi.<br />
Obecnie program Eurofighter przechodzi jeden z najbardziej pracowitych<br />
okresów w swojej historii. Plan użytkowania tych maszyn przewiduje dalszą<br />
ewolucję zwiększania ich możliwości. Przewiduje on m.in. integrację i wprowadzenie<br />
do zestawu ich uzbrojenia: pocisków manewrujących dalekiego<br />
zasięgu Storm Shadow, pocisku „powietrze-powietrze” dalekiego zasięgu Meteor<br />
i precyzyjnego pocisku „powietrze-ziemia” Brimstone, a także rewolucyjnej<br />
wielofunkcyjnej stacji radiolokacyjnej z aktywną anteną i w pełni elektronicznie<br />
kształtowanymi wiązkami CAPTOR-E. Wszystko to na przestrzeni<br />
najbliższych kilku lat. Wspomniane trzy nowe pociski, wraz z kolejnymi<br />
usprawnieniami sensorów i radarem CAPTOR-E, doprowadzą do uzyskania<br />
przez Typhoony szerokiej gamy nowych możliwości. Duża apertura anteny<br />
nowego radaru myśliwca wraz z dodatkową możliwością jej mechanicznego<br />
poruszania, zapewni Eurofighterowi lepsze zdolności obserwacji i wykrywania<br />
celów niż u maszyn konkurentów, a co za tym idzie pełniejsze możliwości<br />
wykorzystania systemów uzbrojenia.<br />
W czerwcu 2014 roku został dostarczony pełny pakiet ulepszeń pierwszej<br />
fazy (Phase 1 Enhancement – P1E). Zapewnił on Typhoonowi pełne zdolności<br />
do realizacji misji swing-role (możliwość wykonywania kilku zadań w czasie<br />
jednego lotu). Kolejnym będzie Phase 2 Enhancement (P2E), który obejmuje:<br />
integrację z pociskami Storm Shadow i Meteor. P2E zapewni również całą<br />
gamę ulepszeń w zakresie interfejsu człowiek-maszyna (HMI), wprowadzi wielofunkcyjny<br />
system dystrybucji informacji (MIDS - Multiple Information Distribution<br />
System), nowe funkcje systemu samoobrony DASS (Defensive Aids<br />
Sub-System) i innych systemów awionicznych, które zwiększą skuteczność<br />
wykorzystania bojowego i przeżywalności myśliwca na polu walki w czasie<br />
pełnienia przez niego wszystkich rodzajów zadań.<br />
During the Red Flag exercise, for instance, Eurofighters achieved over 98<br />
percent availability and interoperability with US and NATO assets.<br />
At present, the aircraft is going through one of the busiest flight test periods<br />
in the programme’s history. It’s all part of a well-planned Capability Roadmap<br />
that will see the aircraft continue to evolve as an even more powerful and<br />
capable fighter jet.<br />
It will see the arrival of Storm Shadow, a deep strike cruise missile, Meteor, a<br />
beyond visual range air-to-air missile, and Brimstone, a precision attack missile,<br />
as well as the cutting-edge new Electronically Scanned Array radar (E-Scan<br />
radar) over the next few years. This trio of weapons, along with a number of<br />
sensor upgrades, and the E-Scan will introduce a range of new capabilities to<br />
the Eurofighter. The fighter’s large nose aperture, combined with the ability to<br />
move the antenna, will give the Eurofighter greater ‘vision’ than its competitors,<br />
delivering better operational performance to this weapon system.<br />
In June 2014, the complete Phase 1 Enhancement (P1E) package was<br />
delivered, providing a full swing-role capability onto the Eurofighter Typhoon.<br />
The next stage, Phase 2 Enhancement (P2E), brings Storm Shadow and Meteor<br />
capability onto the aircraft. P2E will also deliver a range of enhancements<br />
through the HMI (Human Machine Interface), MIDS (Multiple Information<br />
Distribution System) and DASS (Defensive Aids Sub-System) and other avionics<br />
systems, which will further enhance the aircraft’s lethality and survivability<br />
across all roles.<br />
A further firing of a Meteor beyond visual range air-to-air missile has also<br />
recently taken place, using UK Typhoon aircraft IPA6, at the Hebrides range.<br />
Led by BAE Systems (with support from MBDA, Selex, QinetiQ, the UK Ministry<br />
of Defence and Eurofighter teams), the firing follows trials held in 2015, which<br />
saw the Typhoon aircraft conduct guided Meteor firings against real air targets<br />
in pre-planned scenarios.<br />
The Phase 3 Enhancements package (P3E) will focus on the delivery of the<br />
Brimstone weapon system and a range of other enhancements. Brimstone is<br />
a precision attack missile with proven capabilities against both static and<br />
moving or manoeuvring targets. The initial fit for the missile will see two<br />
launchers fitted to the outboard pylons of the Eurofighter each carrying three<br />
Brimstone 2 missiles. The full swing-role weapons compliment on the<br />
Eurofighter will then include a mixed configuration consisting of six Brimstone<br />
2 missiles; two Paveway IV bombs, two underwing 1,000 l drop tanks, an LDP,<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 87
Ostatnio odbywały się kolejne odpalenia pocisków „powietrze-powietrze”<br />
dalekiego zasięgu Meteor. Wykorzystano w nich brytyjskiego Typhoona IPA6<br />
i poligon na Hebrydach. Próby te, prowadzone przez BAE Systems (ze wsparciem<br />
zespołów takich podmiotów jak: MBDA, Selex, QinetiQ i Eurofighter,<br />
a także brytyjskiego Ministerstwa Obrony), były kontynuacją tych z roku 2015,<br />
kiedy Typhoon odpalał pociski Meteor do realnych celów powietrznych, w ramach<br />
zaplanowanych uprzednio scenariuszy.<br />
Pakiet ulepszeń P3E będzie z kolei związany z wykorzystaniem systemu<br />
uzbrojenia precyzyjnego Brimstone. To kierowany pocisk „powietrze-ziemia”<br />
o zweryfikowanych w bojowych<br />
warunkach możliwościach,<br />
zdolny do niszczenia zarówno celów<br />
stacjonarnych jak i ruchomych.<br />
Na węzłach podskrzydłowych myśliwca<br />
będą mogły zostać podwieszone<br />
dwie belki, na których będzie<br />
można przenosić po trzy pociski<br />
Brimstone 2. Pełny zestaw uzbrojenia,<br />
umożliwiający zdolności typu<br />
swing-role, będzie wówczas obejmował<br />
mieszany zestaw uzbrojenia<br />
i wyposażenia podwieszanego, na<br />
który złożą się: sześć pocisków<br />
Brimstone 2, dwie kierowane laserowo<br />
bomby Paveway IV, dwa podskrzydłowe<br />
zbiorniki paliwa po 1000<br />
litrów każdy, zasobnik celowniczy,<br />
cztery pociski „powietrze-powietrze”<br />
dalekiego zasięgu Meteor i dwa<br />
pociski „powietrze-powietrze” do<br />
samoobrony (IRIS-T albo ASRAAM).<br />
Ten pakiet uzbrojenia, w połączeniu<br />
z osiągami i zdolnością do lotu<br />
z naddźwiękową prędkością przelotową<br />
(supercruise), potwierdza pozycję<br />
Eurofightera Typhoona jako<br />
najbardziej zaawansowanego, z dostępnych<br />
na światowym rynku, samolotu<br />
bojowego, mającego zdolność do realizacji wielu rodzajów zadań<br />
w czasie jednej misji.<br />
Dysponując potężnymi, elastycznymi możliwościami i portfelem zamówień<br />
od państw z całego świata, Eurofighter Typhoon pozostanie kręgosłupem<br />
europejskiej potęgi powietrznej także w horyzoncie po roku 2040. Co za<br />
tym idzie system ten, ma przed sobą duże perspektywy i będzie strzegł bezpieczeństwa<br />
narodów przez wiele kolejnych dekad.<br />
four Meteor beyond visual range air-to-air missiles and either two IRIS-T or two<br />
ASRAAM heat-seeking missiles. This weapons package, combined with the<br />
performance and super cruise capability of the platform, confirms Eurofighter<br />
as the world’s most advanced swing-role combat aircraft available on the<br />
market today.<br />
With all these powerful and flexible capabilities, additional orders and new<br />
customers from all around the globe, the Eurofighter will continue to remain<br />
the backbone of European Air Power well beyond the 2040s. Therefore the<br />
weapon system will have a long-term future and secure the defence and<br />
security of its customer nations in the decades to come.<br />
www.eurofighter.com<br />
88 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Łukasz Pacholski<br />
Do końca 2017 r. PLL LOT będą wykonywać umowę<br />
czarteru dwóch samolotów Embraer ERJ-170-200,<br />
których bezpośrednim następcą ma być używany<br />
samolot do przewozu VIP-ów. Fot. Alan Lebeda.<br />
By the end of 2017 LOT Polish Airlines will have<br />
implemented a contract on chartering two Embraer<br />
ERJ-170-200s to be replaced by the used VIP aircraft.<br />
Photo: Alan Lebeda.<br />
Czy wreszcie doczekamy się<br />
nowych samolotów dla VIP-ów?<br />
Are We To Finally Have New VIP Aircraft?<br />
W ostatnim tygodniu czerwca po raz kolejny rozpoczęto procedurę zakupu samolotów dyspozycyjnych do obsługi lotów<br />
z najważniejszymi osobami w państwie, których użytkownikiem będą Siły Powietrzne. Przyjęta 30 czerwca uchwała<br />
Rady Ministrów otwiera drogę do uruchomienia postępowania przetargowego w ramach wieloletniego programu<br />
„Zabezpieczenie transportu powietrznego najważniejszych osób w państwie (VIP)”, który ma pochłonąć 1,7 mld PLN.<br />
In the last week of June, the procedure of obtaining new aircraft for VIP service in the Polish Air Force was launched<br />
once again. The new law adopted on June 30, <strong>2016</strong> by the Council of Ministers opens the way to launch a tender within<br />
a multiyear program on Securing Air Transportation for VIPs, which is planned to cost 1.7 billion zlotys.<br />
30<br />
czerwca br. podjęto decyzję o zakupie nowych samolotów do<br />
przewozu VIP, które będa eksploatowane przez Siły Powietrzne RP.<br />
Informacje na temat planów obecnego kierownictwa MON w tej<br />
On June 30, <strong>2016</strong> a decision was made on the purchase of new aircraft for<br />
VIP air transportation, which are to be exploited by the Polish Air Force. The<br />
plans in the subject of the present Ministry of National Defense management<br />
Rządowy Airbus A340-300 Luftwaffe został odkupiony od Lufthansy, a wyprodukowano go w 1999 r.<br />
The government’s Airbus A340-300 Luftwaffe was bought from Lufthansa, and manufactured in 1999.<br />
90 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
sprawie przekazał 19 lipca br. wiceminister Bartosz Kownacki, podczas posiedzenia<br />
sejmowej Komisji Obrony Narodowej. Środki na zakup maszyn –<br />
1,7 mld PLN – mają pochodzić spoza budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej<br />
i być wydatkowane w latach <strong>2016</strong>–2021. Największe obciążenie<br />
przypadać ma na bieżący rok i opiewa na 850 mln PLN. W kolejnych ma<br />
wynosić ok. 150–200 mln PLN rocznie. Jak już wspomniano, założono zakup<br />
czterech fabrycznie nowych samolotów - po dwa kategorii małej i średniej.<br />
Zakupy mogą także objąć jeden średni samolot na rynku wtórnym. Ma to<br />
być maszyna tego samego typu co planowane dwa kategorii średniej. Jego<br />
dostawa zaplanowana została na 2017 rok, co pozwoliłoby na bezproblemowe<br />
przejście od obecnego czarteru Embraerów 175 od PLL LOT na rzecz<br />
własnego samolotu. Po dostawie fabrycznie nowych maszyn, wyposażonych<br />
m.in. w rozbudowane wyposażenie samoobrony, używana maszyna<br />
ma pozostać we flocie i służyć jako samolot rezerwowy.<br />
Głównym zadaniem docelowych samolotów kategorii średniej będą loty<br />
na trasach europejskich i międzykontynentalnych, sądząc po wypowiedziach<br />
ministra Kownackiego, mowa tu o maszynach pozwalających na zabranie do<br />
machines will serve domestic and European flights<br />
carrying up to 20 passengers. Theoretically, the<br />
purchase of two brand new light machines is planned,<br />
but the MoND may increase that number if<br />
the budget allows for it.<br />
All offers will probably be submitted by four<br />
renown producers: French Dassault Aviation, Canadian<br />
Bombardier, Brazilian Embraer and American<br />
Gulfstream. Each of them can offer designs<br />
with technical parameters – such as range – at<br />
times much better than MoND would expect<br />
for medium aircraft. Considering the above,<br />
even these light aircraft can in the future carry<br />
out intercontinental flights, particularly during<br />
working visits at the lowest and highest level.<br />
The producers of lighter VIP jet aircraft can also<br />
participate in the tender – however the number<br />
of passengers requirement would need to be<br />
specified.<br />
As Secretary of State Bartosz Kownacki said, the<br />
obtained VIP aircraft will be wide-body machines.<br />
Contrary to media reports, Poland maintained its<br />
decision on its participation in the European prowere<br />
announced on July 19 by Secretary of State Bartosz Kownacki during the<br />
sitting of the Seym Commission of National Defense. The financial resources<br />
for the purchase of these machines – i.e. 1.7 billion zlotys – are to be acquired<br />
from outside the MoND budget, and be expended during <strong>2016</strong>–2021. The<br />
largest share is to be spent this year, and it is as much as 850 million zlotys. In<br />
the next years, it will be about 150–200 million a year. As it has been mentioned,<br />
four brand new aircraft are assumed to be purchased – two light and two<br />
medium ones. Additionally, one medium aircraft is to be acquired from secondary<br />
market. Its delivery date is 2017, which would allow for a smooth transition<br />
from current chartering the Embraer 175s from LOT Polish Airlines to<br />
flying own aircraft. After the brand new machines equipped with expanded<br />
self-defense system have been delivered, the used machine is to remain in the<br />
fleet and serve as a reserve aircraft.<br />
The new medium aircraft will be mainly performing European and intercontinental<br />
flights, as it has been suggested by Secretary of State Bartosz Kownacki,<br />
and they will carry up to a hundred passengers. The machines will most<br />
likely be delivered by Airbus and Boeing, as of today’s knowledge. The light<br />
AF doposażył do przewozu VIP jeden ze swoich samolotów A330MRTT Voyager, który zadebiutował w nowej roli na warszawskim szczycie NATO. Royal Air Force fitted one of its<br />
A330MRTT Voyagers to the standard of a VIP aircraft, which debuted in its new role at this year’s NATO summit in Warsaw.<br />
100 pasażerów. Prawdopodobnymi dostawcami<br />
samolotów średnich są dzisiaj firmy Airbus i Boeing.<br />
Małe maszyny mają służyć do lotów krajowych<br />
i europejskich z delegacjami liczącymi około<br />
20 osób. Teoretycznie plan zakłada zakup dwóch<br />
fabrycznie nowych, ale MON nie wyklucza zwiększenia<br />
tej liczby jeżeli znajdą się na to środki.<br />
Oferty będą pochodzić, najprawdopodobniej,<br />
od czterech renomowanych producentów: francuskiego<br />
Dassault Aviation, kanadyjskiego Bombardiera,<br />
brazylijskiego Embraera i amerykańskiego<br />
Gulfstreama. Każdy z nich ma w swojej<br />
ofercie konstrukcje, których parametry techniczne<br />
wykraczają poza wymogi strony polskiej,<br />
szczególnie pod względem zasięgu (częściowo<br />
przewyższające te dla konstrukcji kategorii średniej).<br />
Biorąc pod uwagę powyższe fakty, nie można<br />
wykluczyć, że także te niewielkie maszyny<br />
będą w przyszłości wykonywać loty międzykontynentalne,<br />
szczególnie w czasie roboczych wizyt<br />
niższego i najwyższego szczebla. W postępowaniu<br />
mogą wziąć udział producenci mniejszych<br />
odrzutowych samolotów dyspozycyjnych - tu<br />
Oferty będą pochodzić,<br />
najprawdopodobniej, od<br />
czterech renomowanych<br />
producentów: francuskiego<br />
Dassault Aviation,<br />
kanadyjskiego Bombardiera,<br />
brazylijskiego Embraera<br />
i amerykańskiego<br />
Gulfstreama.<br />
All offers will probably be<br />
submitted by four renown<br />
producers: French Dassault<br />
Aviation, Canadian Bombardier,<br />
Brazilian Embraer and American<br />
Gulfstream.<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 91
Słowacy nie bali się zakupu na rynku wtórnym, w bieżącym roku<br />
odebrali używanego A319CJ, wyprodukowanego w 2005 r. i do 2014 r. eksploatowanego przez firmę cywilną.<br />
Slovakia was not afraid of purchasing an aircraft on the secondary market,<br />
and this year they have received a used A319CJ, manufactured in 2005 and exploited by a civil company until 2014.<br />
musiałby zostać doprecyzowany wymóg liczby<br />
zabieranych pasażerów.<br />
Według słów wiceministra Kownackiego, uzupełnieniem<br />
planowanej floty samolotów wyspecjalizowanych<br />
w transporcie VIP będą samoloty<br />
szerokokadłubowe. Wbrew prasowym doniesieniom<br />
Polska podtrzymała bowiem swoją decyzję<br />
o udziale w europejskim programie zakupu czterech<br />
wielozadaniowych samolotów tankowania<br />
powietrznego MRTT. W tej sytuacji będzie istniała<br />
możliwość wykorzystania samolotu Airbus<br />
A330MRTT do przewozu dużych delegacji w dowolny<br />
punkt świata (z takiego rozwiązania skorzystała<br />
Wielka Brytania, używając jednego ze swoich<br />
Voyagerów do transportu delegacji na warszawski<br />
szczyt NATO). Alternatywą jest „szybki” czarter cywilnego<br />
samolotu pasażerskiego Boeing 787-8,<br />
należącego do Polskich Linii Lotniczych LOT. Potrzeba<br />
użycia maszyny szerokokadłubowej będzie<br />
jednak na tyle rzadka (kilka razy w roku), że nie ma<br />
sensu kupowac samolotu tej klasy służącego wyłącznie<br />
do transportu VIP.<br />
Zastanawiające jest kurczowe trzymanie się wymogu<br />
dotyczącego zakupu fabrycznie nowych<br />
samolotów. Patrząc tylko na przykłady płynące<br />
z Europy, można znaleźć wiele przypadków zakupu<br />
maszyn do analogicznych celów pochodzących<br />
z rynku wtórnego – jest to korzystne pod względem czasu dostawy<br />
i relacji koszt–efekt. Pamiętajmy bowiem, że w przeciwieństwie do przewoźników<br />
obsługujących linie regularne i loty czarterowe, rządowe maszyny nie<br />
wykonują tak dużej liczby lotów. Ostatnio na taki krok zdecydowała się choćby<br />
Słowacja, która odebrała niedawno samolot Airbus A319CJ – został on wyprodukowany<br />
w 2005 roku i do 2014 był wykorzystywany przez cywilną firmę<br />
świadczącą usługi przewozu VIP-ów. We wcześniejszych latach na podobny<br />
krok zdecydowały się m.in.: Bułgaria (A319 odkupiony od linii Air Berlin), Francja<br />
(Airbus A330 pochodzący z 1998 roku, którego ostatnim cywilnym użytkownikiem<br />
były linie Air Caraibes), Niemcy (para Airbus A340-300, wyprodukowanych<br />
w latach 1999–2000 i odkupionych od Lufthansy) czy Włochy (Airbus<br />
A340-500, wyprodukowany w 2006 roku i odkupiony od linii Etihad Airways).<br />
Głównym zadaniem<br />
docelowych samolotów<br />
kategorii średniej będą loty<br />
na trasach europejskich<br />
i międzykontynentalnych,<br />
sądząc po wypowiedziach<br />
ministra Kownackiego, mowa<br />
tu o maszynach<br />
pozwalających na zabranie<br />
do 100 pasażerów.<br />
The new medium aircraft will be<br />
mainly performing European<br />
and intercontinental flights, as it<br />
has been suggested by<br />
Secretary of State Bartosz<br />
Kownacki, and they will carry up<br />
to a hundred passengers.<br />
gram for the purchase of four multi-role tanker<br />
transport (MRTT) aircraft. Therefore, there will be<br />
a possibility to use the Airbus A330 MRTT aircraft<br />
for carrying large delegations to any part of<br />
the world (such solution was applied by the United<br />
Kingdom, which used one of its Voyagers to<br />
transport British delegation to NATO summit in<br />
Warsaw). An option can also be fast chartering a civil<br />
passenger aircraft – Boeing 787-8 – owned by<br />
LOT Polish Airlines, however a wide-body aircraft<br />
will probably be rarely used (several times<br />
a year), and there is no need to buy an aircraft of<br />
this class for VIP transportation exclusively.<br />
It is quite puzzling why the machines are<br />
required to be brand new, particularly considering<br />
the fact that in most European countries VIP aircraft<br />
is frequently acquired from the secondary<br />
market – as delivery time and the cost-effect relation<br />
are rather advantageous. It is worth noting<br />
that government transport aircraft do not perform<br />
as many flights as regular and charter aircraft. As of<br />
recently, Slovakia was one of the countries who<br />
have purchased Airbus A319CJ aircraft manufactured<br />
in 2005 and owned by a civil company offering<br />
VIP transportation service until 2014. Earlier on, also<br />
other countries have decided to do the same: Bulgaria<br />
(A319 acquired from Air Berlin); France (Airbus<br />
A330 produced in 1998, its last user being Air Caraibes); Germany (two Airbus<br />
340-300s, produced in 1999–2000 and bought from Lufthansa); or Italy (Airbus<br />
A340-500, produced in 2006 and purchased from Etihad Airways).<br />
Beside economy, there is also a question of time. As declared recently, tenders<br />
are to be announced in August or September <strong>2016</strong>. The Armament Inspectorate’s<br />
pace of work is rather slow, which stems from the fact it must<br />
abide by current regulations, and hence any decisions can be made in the<br />
second half of the next year, at the earliest. It means that brand new medium-<br />
-range aircraft are rather unlikely to be delivered before next parliamentary<br />
elections in 2019.<br />
The designs to be purchased – a family of Airbus A320/neo or Boeing<br />
737NG/Max are the most popular in their class on the market. According to<br />
92 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
MILITARY<br />
COMMUNICATION<br />
WORKS No 2 JSC<br />
We have been designing and producing communications<br />
equipment for the Polish Armed Forces for 50 years<br />
RADIOCOMMUNICATION<br />
SYSTEMS HF / VHF<br />
ELECTRO-ACOUSTIC PUBLIC ADDRESS<br />
SYSTEM BASED ON A LIGHT OFF-ROAD<br />
PASSENGER VEHICLE<br />
Electromagnetically shielded cabin<br />
MOBILE ICT NODE<br />
POLISH ARMAMENTS GROUP<br />
www.wzl2.pl<br />
www.pgzsa.pl
Dassault Aviation ma w ofercie rodzinę odrzutowych samolotów dyspozycyjnych Falcon, które mogą przewieźć do 19 pasażerów na trasach międzykontynentalnych.<br />
Dassault Aviation offers a family of VIP jet aircraft – Falcon. They can carry up to 19 passengers on intercontinental flights.<br />
Poza kwestią ekonomii pozostaje jeszcze czas.<br />
Według ostatnich deklaracji, przetargi mają zostać<br />
ogłoszone w sierpniu bądź wrześniu bieżącego<br />
roku. Znając tempo prac Inspektoratu Uzbrojenia,<br />
niewynikające bynajmniej ze złej woli, a bardziej<br />
z konieczności ścisłego przestrzegania obowiązujących<br />
przepisów, rozstrzygnięcia mogą nastąpić<br />
najwcześniej w drugiej połowie przyszłego roku.<br />
Oznacza to, że dostawa fabrycznie nowych samolotów<br />
kategorii średniej do kolejnych wyborów<br />
parlamentarnych, które powinny odbyć się w roku<br />
2019, będzie niewykonalna. Planowane do zakupu<br />
konstrukcje, a więc rodzina Airbus A320/neo bądź<br />
Boeing 737NG/Max są najpopularniejsze w swej<br />
klasie na rynku. Według informacji Boeinga, aby<br />
odebrać VIP-owskiego 737-8 Max w 2018 roku należało<br />
złożyć zamówienie w drugiej połowie 2014<br />
roku. Ze względu na system pracy amerykańskiego<br />
producenta, użytkownik otrzymuje w 2018<br />
roku samolot w podstawowym wyposażeniu. Kolejne<br />
miesiące maszyna spędza jeszcze w centrum<br />
zabudowy specjalistycznego wyposażenia, co<br />
może zająć – w zależności od przedmiotu zamówienia<br />
– od czterech miesięcy wzwyż. Zdaniem<br />
firmy Airbus w przypadku kupna używanego samolotu,<br />
zlecenie może zostać wykonane nawet<br />
w ciągu roku. Z drugiej strony przebudowa, wraz<br />
z przeglądem, używanego samolotu Boeing 787-8<br />
dla władz Meksyku zajęła 17 miesięcy.<br />
Program zakupu maszyn do przewozu rządowych<br />
VIP, niezależnie od padających słów krytyki,<br />
jest ważnym elementem odbudowy utraconego<br />
potencjału transportowego polskiego lotnictwa<br />
wojskowego. Warto wskazać właśnie ten czynnik,<br />
bowiem rzadko kiedy udaje się w Wojsku Polskim<br />
odbudować możliwości, które zostały utracone<br />
w przeszłości. Dodatkowo uchwalenie rządowego<br />
programu za pieniądze spoza MON, uwalnia środki<br />
finansowe na inne projekty modernizacyjne<br />
Wojska Polskiego, które (jeśli wierzyć NIK) i tak zostały<br />
niedoszacowane – oby tylko fundusze te zostały<br />
odpowiednio zagospodarowane przez decydentów.<br />
Zastanawiające jest<br />
kurczowe trzymanie się<br />
wymogu dotyczącego<br />
zakupu fabrycznie nowych<br />
samolotów. Patrząc tylko na<br />
przykłady płynące z Europy,<br />
można znaleźć wiele<br />
przypadków zakupu maszyn<br />
do analogicznych celów<br />
pochodzących z rynku<br />
wtórnego...<br />
It is quite puzzling why the<br />
machines are required to be<br />
brand new, particularly<br />
considering the fact that in most<br />
European countries VIP aircraft<br />
is frequently acquired from the<br />
secondary market...<br />
Boeing, in order to receive the 737-8/Max aircraft<br />
in VIP version in 2018, the order was to be submitted<br />
in the second half of 2014. Due to the work<br />
schedule of this American manufacturer, the user<br />
will receive in 2018 the aircraft in its standard version,<br />
and for the following months the aircraft will<br />
be fitted with specialist equipment, which can<br />
take up – depending on the order – over four<br />
months. Airbus claims that in case of the purchase<br />
of a used aircraft, the order can be realized within<br />
one year. On the other hand, the rebuilding and<br />
overhaul of the used Boeing 787-8 for Mexico took<br />
17 months.<br />
The program for acquiring of the VIP transportation<br />
aircraft, regardless of any critical opinions, is an<br />
important element in the process of renewal of<br />
the lost transportation potential of the Polish military<br />
aviation. This is vital to note, as it has been<br />
quite rare for the Polish Armed Forces that the potential,<br />
lost in the past, was recovered. Additionally,<br />
this government program is planned outside the<br />
MoND budget, which leaves more resources for<br />
other modernization projects in the army, which<br />
– if the Supreme Audit Office (NIK) is right – have<br />
been underestimated anyway; hopefully, the remaining<br />
fund will be properly expended.<br />
Łukasz Pacholski<br />
Bułgaria zakupiła na rynku wtórnym samolot Airbus A319, który przed przebudową latał m.in. w niskokosztowych liniach<br />
lotniczych Air Berlin. Fot. Bastian Ding. Bulgaria purchased on the secondary market the Airbus A319 aircraft, which<br />
earlier (before rebuilding) was flying in low-cost Air Berlin airline. Photo: Bastian Ding.<br />
94 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
OCHRONA CBRN.<br />
Niezawodne kontenerowe systemy dekontaminacji - made in Germany<br />
Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska na<br />
<strong>MSPO</strong> <strong>2016</strong>. 24 edycja Międzynarodowego<br />
Salonu Przemysłu Obronnego, 6-9 września <strong>2016</strong>.<br />
Targi Kielce, Centrum. Targowo-Konferencyjne<br />
www.kaercher-futuretech.com
Tomasz Grotnik<br />
Where is the Polish Navy<br />
Drifting?<br />
Dokąd dryfuje<br />
Marynarka Wojenna?<br />
Marynarka Wojenna wciąż dryfuje w złym<br />
kierunku. Brakuje decyzji o pozyskaniu<br />
okrętów zasadniczych klas. Zakup nowych<br />
holowników nie sprawi, że flota będzie<br />
mogła realizować statutowe działania.<br />
Polish Navy is still drifting in a wrong<br />
direction. There is no decision about<br />
purchasing ships of the main classes.<br />
Buying tugboats will not enable the fleet<br />
to perform its statute tasks.<br />
Gdy w trakcie ubiegłorocznej wystawy <strong>MSPO</strong> informowaliśmy o podjęciu ważnych kroków w realizacji programu operacyjnego<br />
„Zwalczanie zagrożeń na morzu”, czyli wodowaniach okrętów dwóch klas przeznaczonych dla Marynarki<br />
Wojennej, wydawało się, że zła passa morskiego rodzaju Sił Zbrojnych została przełamana. W przekonaniu tym utrwalały<br />
nas inne wydarzenia, w tym rozpoczęcie postępowania w sprawie pozyskania okrętów obrony wybrzeża Miecznik<br />
i patrolowców Czapla. Niestety, miniony rok boleśnie zweryfikował nasze przewidywania... During the last year’s<br />
edition of <strong>MSPO</strong> Exhibition in Kielce we informed about important steps that had been taken to implement an operational<br />
program for counteracting sea threats, i.e. launching ships of two classes for the Polish Navy. It seemed then that<br />
a run of bad luck for the naval branch of the Polish Armed Forces had finally ended. This was confirmed by other<br />
events, also by the launch of procedure on acquiring Miecznik coastal defense vessels and Czapla patrol vessels. Unfortunately,<br />
this year painfully verified our expectations…<br />
Pierwsze nowe okręty<br />
2 lipca ub.r. w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni odbyła się uroczystość<br />
chrztu i wodowania patrolowca ORP Ślązak. Ceremonia ta była pierwszym<br />
nadaniem nazwy nowemu polskiemu okrętowi od czasu jednostki wsparcia<br />
logistycznego i dowodzenia siłami przeciwminowymi ORP Kontradmirał X.<br />
Czernicki, czyli od 14 lat, zaś ostatnim nowo zwodowanym okrętem był trałowiec<br />
ORP Wdzydze, który zszedł na wodę w tej samej<br />
stoczni 21 lat temu.<br />
Okręt przeholowano do basenu stoczniowego,<br />
gdzie kontynuowano prace wyposażeniowe. Ich<br />
podsumowaniem miały być próby na uwięzi, a potem<br />
w morzu, które miały rozpocząć się w końcu<br />
2015 roku i być kontynuowane w I kwartale bieżącego.<br />
Planowane przejęcie patrolowca przez MW<br />
RP, zgodnie z umową z września 2013 roku, powinno<br />
nastąpić nadchodzącej jesieni. Jednak już<br />
wkrótce po zwodowaniu okrętu w mediach pojawiły<br />
się doniesienia o problemach technicznych,<br />
które miałyby opóźnić termin zdania Ślązaka o kolejnych<br />
kilkanaście miesięcy. Przypomnijmy – stępkę<br />
tego okrętu, jeszcze jako korwety wielozadaniowej<br />
projektu 621 Gawron, położono 28 listopada<br />
2001 roku... Do chwili otwarcia obecnej edycji<br />
<strong>MSPO</strong> Inspektorat Uzbrojenia (IU) nie podał oficjalnie<br />
do publicznej wiadomości nowej daty ukończenia<br />
jednostki, wiadomo natomiast, że nie będzie ona pierwszą nowo zbudowaną<br />
dla MW RP od lat, która podniesie banderę wojenną.<br />
Mimo zawirowań trwają prace wyposażeniowe na Ślązaku. 15 czerwca<br />
bieżącego roku nastąpił w nich symboliczny przełom. Na okręt trafił pierwszy<br />
system uzbrojenia, którym jest 76 mm L/62 automatyczna armata<br />
Mimo zawirowań trwają prace<br />
wyposażeniowe na Ślązaku. Na<br />
okręt trafił pierwszy system<br />
uzbrojenia, którym jest 76 mm<br />
L/62 automatyczna armata<br />
uniwersalna Super Rapid.<br />
Despite problems, the work on<br />
equipping Ślązak is being<br />
continued. The ship was fitted<br />
with the first armament system,<br />
which is the 76-mm L/62 Super<br />
Rapid naval gun.<br />
First New Ships<br />
On July 2, 2015 in the Naval Shipyard in Gdynia, there was a ceremony of baptism<br />
and launching of ORP Ślązak ship. Last time when such ship name-giving<br />
ceremony took place was 14 years ago, and it was the multipurpose ORP Kontradmirał<br />
X. Czernicki logistic support ship; before her, the newly launched vessel<br />
had been ORP Wdzydze minesweeper, which occurred in the same shipyard<br />
21 years ago.<br />
The vessel was hauled to the shipyard’s pool,<br />
where the equipment fitting work was continued.<br />
A mooring trial, followed by sea trial, were to start<br />
at the end of 2015 and be continued through the<br />
first quarter of <strong>2016</strong>. The planned takeover of this<br />
ship by the Polish Navy, according to the contract<br />
of September 2013, should be this fall. However,<br />
soon after launching of the ship, the media reported<br />
on technical problems which were to delay<br />
delivery date of Ślązak by another several months.<br />
The keel of this ship, at the time designed to be<br />
a multipurpose corvette (Gawron Project 621), was<br />
laid on November 28, 2001… Until now, the Armament<br />
Inspectorate has not officially published any<br />
new date of finishing the ship, but it is known that<br />
she will be the first newly built warship for the Polish<br />
Navy for years.<br />
Despite problems, the work on equipping Ślązak<br />
is being continued. On June 15, <strong>2016</strong>, there was a symbolic breakthrough.<br />
The ship was fitted with the first armament system, which is the 76-mm L/62<br />
Super Rapid naval gun, manufactured by Oto Melara, a member of Leonardo<br />
Finmeccanica Group. The Polish piece was newly built in La Spezia plant. It has<br />
a stealth tower, and a multi-ammo feeding magazine allowing for automatic<br />
96 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
uniwersalna Super Rapid. Jej producentem jest spółka Oto Melara S.p.A., należącą<br />
do grupy przemysłowej Leonardo Finmeccanica. Polski egzemplarz<br />
został nowo wyprodukowany w zakładach w La Spezii. Ma wieżę typu stealth,<br />
a także system MultiAmmo Feeding Magazine, pozwalający na automatyczny<br />
dobór dowolnego z kilku typów amunicji, której mieści 80 sztuk.<br />
Obecnie armata jest zabezpieczona i czeka na wyjście okrętu w morze. Gdy<br />
to wreszcie nastąpi, odbędą się SAT (Sea Acceptance Trials) systemu. W ich<br />
trakcie zostanie zużytkowana niewielka partia amunicji zakupionej przez IU<br />
w ramach umowy z producentem, przeznaczona do przeprowadzenia testów.<br />
Po pomyślnym zakończeniu SAT i prób zdawczo-odbiorczych, nastąpi<br />
końcowy odbiór armaty.<br />
Natomiast 7 lipca dokonano prób systemu wodowania łodzi MK-790, przeznaczonej<br />
dla 13-osobowej grupy kontrolno-abordażowej lub oddziału sił<br />
specjalnych. System zrzutowy został wyprodukowany przez firmę Hydro-Naval.<br />
Jego rozmiary, zdeterminowane wymiarami łodzi, zmusiły do pewnych<br />
przeróbek gotowej konstrukcji nadbudówki i jej pokładów. Zresztą sama łódź<br />
została zaprojektowana i zbudowana specjalnie do użycia na Ślązaku,<br />
z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z istniejącej już konstrukcji okrętu.<br />
MK-790 i mniejszą, roboczą łódź MK‐500, wyprodukowała firma Markos.<br />
Próby w morzu obu odbyły się 14 stycznia br.<br />
Ponadto patrolowiec otrzymuje sukcesywnie inne wyposażenie, w tym kabin<br />
załogi, a niebawem także Bojowego Centrum Informacji i mostka nawigacyjnego.<br />
Kolejnym istotnym i trwającym programem jest budowa pierwszego niszczyciela<br />
min typu Kormoran II. Stępkę prototypu położono 23 września 2014<br />
roku w stoczni Remontowa Shipbuilding w Gdańsku. Uroczyste wodowanie<br />
i chrzest jednostki odbyły się ostatniego dnia targów <strong>MSPO</strong> 2015 – 4 września<br />
ub.r. Zakończenie budowy prototypowego ORP Kormoran i przekazanie MW<br />
RP planowane jest do 31 listopada br. Tymczasem okręt rozpoczął próby morskie.<br />
Po raz pierwszy na Zatokę Gdańską wyszedł 13 lipca br., a w następnych<br />
dniach jeszcze dwukrotnie ruszał w morze. Druga tura prób odbyła się w połowie<br />
sierpnia.<br />
Program prób morskich realizowany jest według, uzgodnionego z IU, harmonogramu.<br />
Procedury przeprowadzenia prób zdefiniowane są w zatwierdzonym<br />
do realizacji Programie Prób Morskich.<br />
Podczas trwających obecnie testów ORP Kormoran sprawdzeniu podlegały<br />
zarówno sama jednostka, jej właściwości manewrowe, jak i osiągi (okręt rozwinął<br />
prędkość około 15,4 w.). Próby prędkości i manewrowości są o tyle ciekawe,<br />
że mamy do czynienia z pierwszym polskim okrętem wojennym poruszanym<br />
przez pędniki cykloidalne. Są to dwa urządzenia Voith Turbo 21 GH/160. Ponadto<br />
testowano urządzenia mające wpływ na bezpieczeństwo pływania,<br />
w tym: silniki główne, zespoły prądotwórcze, silniki elektryczne napędu pomocniczego<br />
(cichego), pędniki cykloidalne, dziobowy ster strumieniowy, radary<br />
nawigacyjne, radiostacje, urządzenia cumownicze i kotwiczne, łódź hybrydową,<br />
żurawie - łodziowy i roboczy, systemy przeciwpożarowe, systemy<br />
nawigacyjne (kompasy, mapy elektroniczne WECDIS, odbiorniki DGPS), światła<br />
nawigacyjne, itp. W dalszej kolejności sprawdzeniu poddany będzie system<br />
zarządzania walką SCOT-M (Ship COmbat Tactical System), a także systemy<br />
broni podwodnej zamontowane na okręcie. Ponadto realizowane będzie<br />
współdziałanie z innymi jednostkami pływającymi i ze śmigłowcem. Przeprowadzone<br />
zostaną próby podawania paliwa w ruchu i wymiany ładunków lekkich<br />
pomiędzy niszczycielem min a jednostką pomocniczą (RAS, Replenishment<br />
At Sea).<br />
Wyposażenie Kormorana zostało już w zasadzie skompletowane. Na okręcie<br />
zamontowano oba radary nawigacyjne Raytheon (pasm X i S), systemy<br />
łączności radiowej i satelitarnej, nawigacji, głowicę optoelektroniczną Indra<br />
oraz inne. Wszystkie czekają testy w morzu. Ponieważ budowa okrętu realizowana<br />
jest w ramach procedury pracy rozwojowej, jesienią odbędą się badania<br />
kwalifikacyjne jednostki i jej wyposażenia. Wówczas okaże się, czy spełniają<br />
one kryteria oczekiwane przez przyszłego użytkownika – MW RP.<br />
Obecnie rozważana jest budowa dwóch kolejnych niszczycieli min w ramach<br />
podpisanej umowy ramowej. Miałoby to nastąpić po pozytywnie zakończonych<br />
badaniach kwalifikacyjnych prototypu i zatwierdzeniu dokumentacji<br />
technicznej do produkcji seryjnej. Koszty ewentualnych błędów<br />
i poprawek poniesie konsorcjum. Niestety, gwarancji, że kolejne niszczyciele<br />
min się pojawią nie ma żadnej. Także dalsze odsuwanie w czasie parafowania<br />
umowy oznacza wzrost ich ceny w stosunku do pierwotnej umowy z 2013<br />
roku. Z każdym rokiem kalendarzowym koszt dostaw systemów i urządzeń<br />
rośnie o kilka procent.<br />
Miecznik, Czapla, Orka i „drobnoustroje”<br />
17 czerwca 2015 r. ówczesny sekretarz stanu w MON Mieczysław Mroczek<br />
oświadczył, że główną rolę w realizacji budowy trzech okrętów obrony wybrzeża<br />
Miecznik i trzech patrolowców z funkcją zwalczania min Czapla odegra<br />
Z opóźnieniem, ale prace na Ślązaku trwają. W czerwcu na okręcie zamontowano armatę Super<br />
Rapid. With delays, works on Ślązak are continued. In June Super Rapid gun was mounted.<br />
choice of any of several types of ammunition from as many as 80 rounds. Currently,<br />
the gun has been secured, and awaits the ship to go to the sea. When<br />
this finally happens, the sea acceptance trials (SATs) of the system will take<br />
place. During the trials, there will be used a small number of ammunition purchased<br />
for the tests by the Armament Inspectorate from the producer accordingly<br />
to the contract. After successful SATs and delivery tests, the final acceptance<br />
of the gun will take place.<br />
On July 7, the system of launching the MK-790 vessel was tested. The vessel<br />
is designed to carry a control and boarding group of 13 or a special forces unit.<br />
The shedding system was manufactured by Hydro-Naval company. The system’s<br />
size, determined by the vessel’s size, imposed certain changes of her<br />
superstructure and decks. She was designed and constructed especially for<br />
use on Ślązak ship, and limitations stemming from the already existing design<br />
were taken into consideration. MK-790, and a smaller working MK-500 boat,<br />
were developed by Markos company. The sea trials of both took place on January<br />
14, <strong>2016</strong>.<br />
The patrol vessel is also consecutively receiving other equipment, including<br />
for the crew cabin, and soon will also get the combat information center and<br />
navigation bridge.<br />
Other important and ongoing program is the first minesweeper of Kormoran<br />
II class. The prototype’s keel was laid on September 23, 2014 in Remontowa<br />
Shipbuilding in Gdańsk. The ceremonial ship launching and ship baptism took<br />
place during the last day of <strong>MSPO</strong> 2015 Exhibition – September 4, 2015. The<br />
ORP Kormoran prototype is planned to be finished and delivered to the Polish<br />
Navy on November 31, <strong>2016</strong>. Meanwhile, the ship has started sea trials. She<br />
went to the Bay of Gdańsk for the first time on July 13, and in the following<br />
days she went to sea twice. The second series of trials was carried out in the<br />
middle of August.<br />
The program of sea trials is carried out as scheduled with the Armaments<br />
Inspectorate. The trial procedure is defined in the Sea Trial Program.<br />
The ongoing trials of ORP Kormoran are testing both, the ship herself as well<br />
as her maneuver parameters and performance (the ship reached the speed of<br />
15.4 knots). The speed and maneuver tests are interesting because she is the<br />
first Polish warship powered by cyclorotors. These are two Voith Turbo 21<br />
GH/160 devices. Other devices which affect security on water also have been<br />
tested, including: main engines; power generators; electric engines of additional<br />
propulsion (silent); cyclorotors; bow thruster; navigation radar; radar station;<br />
anchor and mooring systems; hybrid boa; boat and working davits; fire<br />
98 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> <strong>2016</strong> • Special issue<br />
www.zbiam.pl
Próby morskie Kormorana napawają optymizmem. Tylko, czy i kiedy będą kolejne okręty serii?<br />
Sea trials of Kormoran are the reason for some optimism. But will there be, and when, next ships of this class?<br />
Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. Postępowanie w sprawie pozyskania trzech<br />
okrętów obrony wybrzeża Miecznik i trzech patrolowców z funkcją zwalczania<br />
min Czapla wszczęto formalnie 30 czerwca. Kluczowy udział w projekcie miała<br />
odegrać Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni, nie będąca członkiem PGZ,<br />
która miała występować wspólnie z Grupą w postępowaniu przetargowym,<br />
jednak problemy jakie ma zakład z budową Ślązaka mogą spowodować zmianę<br />
tej decyzji.<br />
Obecnie programy Miecznik i Czapla są na etapie oceny wstępnego formularza<br />
negocjacyjnego. Muszą zostać uwzględnione wszystkie najważniejsze<br />
aspekty platformy okrętu, jak również proponowanego wyposażenia,<br />
w tym zintegrowanego systemu walki. Na razie nie wiadomo jaka firma<br />
miałaby dostarczyć projekty jednostek, choć IU poświęcił wiele czasu na<br />
dialogi techniczne z różnymi producentami okrętów - zarówno polskimi jak<br />
i zagranicznymi. To PGZ ma ją wskazać pod nadzorem MON i najpewniej<br />
poszuka jej za granicą.<br />
Trwają też inne procedury zmierzające do pozyskania jednostek pływających<br />
dla MW RP. Pod koniec lipca IU zakończył analizę zgłoszeń i wysłał zaproszenia<br />
do trzech firm ubiegających się o zamówienie na budowę sześciu holowników<br />
dla MW RP. Są to: Stocznia Remontowa „Nauta” S.A., Remontowa<br />
Shipbuilding S.A. i Damen Shipyards Gdynia S.A. Mają one czas na przesłanie<br />
ofert do 31 sierpnia br. Procedurę wszczęto w grudniu 2014 roku. Będą to jednostki<br />
bardziej uniwersalne, niż wskazuje na to ich nazwa. Oprócz prac holowniczych,<br />
zajmą się: ratownictwem, gaszeniem pożarów, poławianiem torped,<br />
czy transportem osób i ładunków.<br />
5 kwietnia br. IU ogłosił przetarg na zakup dla MW RP zbiornikowców paliwowych<br />
Supply (jedna jednostka z opcją na dodatkową). Aktualnie trwa ocena<br />
złożonych wniosków o udział w postępowaniu. Zgłosiły się cztery podmioty:<br />
Stocznia Remontowa „Nauta”, Morska Stocznia Remontowa Gryfia S.A., Remontowa<br />
Shipbuilding S.A. oraz konsorcjum AYCOMM Sp. z o.o. i WB Electronics<br />
S.A. Przeznaczeniem Supply ma być transport i przekazywanie paliwa<br />
w morzu oraz w portach, a także ładunków suchych (techniczne środki materiałowe,<br />
bojowe, żywność). Dodatkowo wyposażenie ma pozwolić na udzielanie<br />
wsparcia technicznego w naprawach okrętów.<br />
W dalszej perspektywie mają ruszyć kolejne procesy pozyskiwania okrętów,<br />
pomocniczych jednostek pływających i systemów. Okręt wsparcia logistycznego<br />
Bałtyk ma się pojawić do 2021 r. Posłuży on do zabezpieczenia działań<br />
m.in. Mieczników i Czapli. W III kwartale br. planowane jest wszczęcie procedury<br />
jego pozyskania, a podpisanie umowy rok później. Nie sprecyzowano terminów<br />
pozyskania: dwóch okrętów rozpoznawczych Delfin, dwóch okrętów<br />
ratowniczych Ratownik, okrętu hydrograficznego Hydrograf, okrętu wsparcia<br />
i działań połączonych Marlin, pływającej stacji demagnetyzacyjnej Magneto,<br />
barki ekologicznej Ekotank, motorówek transportowych, cumowniczych,<br />
kutrów transportowych, motorówek sztabowych, łodzi transportowych, okrętowego<br />
systemu optoelektronicznego Bielik, bezzałogowych systemów<br />
zwalczania min Kijanka oraz pozyskanie zintegrowanego systemu ochrony<br />
systems; navigation systems (compasses, WECDIS electronic maps, DGPS receivers);<br />
navigation lights; etc. Next, the ship combat tactical system (SCOT-M)<br />
and the underwater weapon systems mounted on the ship will be tested.<br />
Also, cooperation with other vessels and a helicopter will be tested, as well as<br />
refueling on the move and exchange of light cargo between a minesweeper<br />
and a replenishment-at-sea (RAS) vessel.<br />
Kormoran’s equipment has actually been completed. The ship is fitted with<br />
two Raytheon navigation radars (X and S bands), systems of radar and satellite<br />
communication, navigation, Indra optoelectronic warhead and other. All systems<br />
await sea trials, and in the fall, the ship and her equipment will undergo<br />
qualification test, which should reveal whether or not the ship meets the criteria<br />
required by her future user – the Polish Navy.<br />
Presently, a development of two another minesweepers within the already<br />
signed contract is also being considered. This would be to occur after<br />
successful qualification test of the prototype, and the acceptance of technical<br />
documentation for serial production. The cost of potential errors and<br />
corrections will be incurred by the producer. However, there is no guarantee<br />
that these minesweepers will be built. Also, the continuous postponing of<br />
initialing the contract means higher cost compared to the first contract of<br />
2013. With every upcoming year, delivery cost of systems and devices is increasing<br />
by several percent.<br />
Miecznik, Czapla, Orka and Smaller Vessels<br />
On June 17, 2015, the then Secretary of State Mieczysław Mroczek declared<br />
that the main role in the process of building three Miecznik coastal defense<br />
vessels and three Czapla patrol vessels with minesweeping function will be<br />
played by the Polish Armament Group (PGZ). The procedure for acquiring<br />
three Miecznik coastal defense vessels and three Czapla patrol vessels with<br />
minesweeping function was officially launched on June 30. The Naval Shipyard<br />
in Gdynia, not being a PGZ member, was to be a key participant in the<br />
project, and it was to be partnering PGZ in the tender procedure. However,<br />
the problems it currently has with building of Ślązak can affect the change<br />
of this decision.<br />
At present, the Miecznik and Czapla programs are at the phase of evaluation<br />
of the initial negotiation form. All important aspects of the vessel’s<br />
platform as well as suggested equipment, including the integrated warfare<br />
system, must be taken into account. So far, the company to deliver the projects<br />
of the vessels has not been specified, although the Armament Inspectorate<br />
devoted much time to carry out technical dialogues with various ship<br />
manufacturers – both Polish and foreign ones. It is the Polish Armament<br />
Group which is to indicate – under the supervision of the Ministry of National<br />
Defense – such company, and it will probably be the foreign one.<br />
Other procedures on gaining vessels for the Polish Navy are also ongoing.<br />
By the end of July, the Armament Inspectorate completed the analysis of<br />
submitted applications, and sent invitations to three companies applying<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 99
sił morskich w portach, na redach i kotwicowiskach Ostryga (6 kompletów<br />
bezzałogowych platform nawodnych oraz 2 stacjonarnych i 4 mobilnych<br />
centrów zarządzania ochroną sił).<br />
Wciąż najciekawszym jest program Orka, w ramach którego MW RP ma<br />
otrzymać w latach 2024-2026 trzy okręty podwodne. Inspektorat Uzbrojenia<br />
zakończył fazę analityczno-koncepcyjną. Wniosek o pozyskanie sprzętu<br />
wojskowego został przedłożony do akceptacji ministrowi obrony narodowej.<br />
Tymczasem rozważana jest kwestia wypożyczenia używanego okrętu<br />
podwodnego w celu utrzymania zdolności i umiejętności załóg wyeksploatowanych<br />
Kobbenów. Jak dotąd pojawiły się dwie propozycje – szwedzka<br />
i niemiecka. Ostateczna decyzja o wypożyczeniu okrętu podwodnego zapadnie<br />
po wyborze sposobu pozyskania Orek. Opóźnienia w przypadku<br />
tego programu mają swoją przyczynę oczywiście w kwestii wymogu integracji<br />
pocisków manewrujących.<br />
Zeszłoroczne zapowiedzi dotyczące Planu Modernizacji Technicznej SZ<br />
w latach 2013-2022 w zakresie sprzętu dla MW RP, zresztą nie tylko niego,<br />
okazały się niemożliwe do realizacji. Po wyborach parlamentarnych, nowe<br />
władze Ministerstwa Obrony Narodowej dokonały audytu tych zamierzeń<br />
i ich urealnioną wersję prawdopodobnie przedstawią w czasie bieżącego<br />
<strong>MSPO</strong>. Ile zostanie z zapowiedzi poprzedników? Oby jak najwięcej.<br />
Program pozyskania drugiego dywizjonu Morskiej Jednostki Rakietowej przebiega bez<br />
zakłóceń. W maju odbyły się pierwsze strzelania ćwiczebne polskich rakiet NSM. The program of<br />
acquisition the second Coastal Defence Squadron is ongoing without interference. In May there<br />
were performed first shooting exercises with Polish NSM missiles.<br />
Leasing używanego okrętu podwodnego to dość realne rozwiązanie. Oby zamiast tymczasowego<br />
nie stało się „wieczną prowizorką”, jak było to z Kobbenami. Przy okazji targów BaltMilitary-<br />
Expo do Gdańska wszedł szwedzki Södermanland, który mógłby podnieść biało-czerwoną<br />
banderę w przypadku wyboru jednostek typu Saab Kockums A26. Leasing of an used submarine<br />
is a real solution. Lets hope that it will be only for some time, not the „forever makeshift”, like it<br />
was with Kobbens. During BaltMilitaryExpo fair, Gdańsk was visited by Swedish Södermanland,<br />
which could rise the white and red flag in case of choosing Saab Kockums’ A26 ships.<br />
for the building of six tugboats for the Polish Navy. These are: Shiprepair Yard<br />
Nauta in Gdynia, Remontowa Shipbuilding, and Damen Shipyards Gdynia.<br />
The deadline for submitting offers was August 31, <strong>2016</strong>. The procedure started<br />
in December, 2014. The vessels will be rather multipurpose, and next to<br />
tugging, they will also be capable of such roles as rescuing, fire extinguishing,<br />
picking out torpedoes, and carrying personnel or cargo.<br />
On April 5, <strong>2016</strong>, the Armament Inspectorate announced tender for the<br />
purchase of two Supply tank ships (the second one optional) for the Polish<br />
Navy. Currently submitted applications to participate in the tender are evaluated.<br />
Four companies have applied: Shiprepair Yard Nauta, Morska Stocznia<br />
Remontowa (Naval Shiprepair Yard) Gryfia, Remontowa Shipbuilding,<br />
and a consortium of AYCOMM and WB Electronics. The Supply tanker is to<br />
transport and tank fuel at sea and in ports, as well as carry dry cargo (technical<br />
materials, combat materials, food). Also, the ship’s equipment should allow<br />
for providing technical support in ship repair.<br />
In the distant future, other ships, auxiliary vessels and systems are to be<br />
acquired. Bałtyk logistic support vessel is to be delivered in 2021. The vessel<br />
will be supporting the activity of Miecznik and Czapla vessels. In the third<br />
quarter of <strong>2016</strong>, the procedure should start, and the contract should be signed<br />
a year later. The dates are not yet specified for acquiring the following:<br />
two Delfin reconnaissance vessels; two Ratownik rescue boats; Hydrograf hydrographic<br />
boat; Marlin joint support ship (JSS); Magneto degaussing vessel;<br />
Ekotank ecological boat; transport motorboats; mooring motorboats; transport<br />
cutters; staff motorboats; transport boats; Bielik ship optoelectronic<br />
system; Kijanka unmanned minesweeping systems; and integrated system<br />
for naval forces protection in ports, anchorages and roadsteads (six sets of<br />
unmanned surface platforms and two station and mobile centers for force<br />
protection management).<br />
Still the most important program remains Orka, within which the Polish<br />
Navy should receive during 2024-2026 three surface ships. The Armament<br />
Inspectorate ended the analytical and conceptual phase. The application for<br />
acquiring military equipment has been submitted and awaits acceptance of<br />
the defense minister. Meanwhile, the question of renting a used submarine<br />
to maintain the capabilities and skills of the crews of exploited Kobbens is<br />
considered. So far, there are two propositions – Swedish and German. Final<br />
decision on renting a submarine will be taken after the decision on the Orka<br />
ship program has been made. Delays in case of this program stem from the<br />
requirement of integration of maneuvering missiles.<br />
Last year’s declarations on the Technical Modernization Plan of the Polish<br />
Armed Forces during 2013-2022 for the Polish Navy turned out impossible to<br />
be implemented. After parliamentary elections, new authorities in the Ministry<br />
of National Defense carried out an audit on these plans, and will probably<br />
present an updated version of them during this year’s <strong>MSPO</strong> Exhibition.<br />
How much will be left from the previous declarations? Hopefully, a lot.<br />
Tomasz Grotnik<br />
Program Supply jest w toku, tymczasem wyremontowany za 17 mln zł, 46-letni zbiornikowiec<br />
Z-8 musi jeszcze poczekać na zmiennika. Supply program is ongoing, while refitted for 17 million<br />
zlotys, 46-year old tanker Z-8 must wait for its replacement.<br />
www.zbiam.pl Special issue • <strong>2016</strong> <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> 101
TOTAL PARTNERSHIP<br />
BENCHMARKING EXCELLENCE<br />
n Effective: being the most powerful and reliable swing role fighter<br />
n Proven: in global operations with highest operational statistics<br />
n Trusted: to deliver performance, political and industrial partnership Effective Proven Trusted<br />
www.eurofighter.com