writing_womans_lives_symposium_paper_book_v2

Anlatıcı, masal metninden çıkmalar yaparak, ara söz kullanır, anlatıdaki olaylar ve kahramanlarla
ilgili yorumlar yapar. 38 Bu yolla, yaşamla ilgili felsefesini, hayat görüşünü, olaylar karşısındaki
duruşunu, değerlerini, dini inancını dinleyiciye sezdirir:
Garışdırın evine yediring yediring, da bir yerde bi şeyin varısa, ya paran ya altının ya
başga değerli bi şeyin çalar. İnsan çalar. ‐Çünkü insanın içindeymiş başga şeytan da yatır.
Dürtermiş geni ve çalar‐. 39
Gardaş demiş bugadar zamandır seninginan küsüüüg, araya bir şey girdi demiiiş, gel
barışalım sening gızıng büyüdü, benim gızım büyüdüüü. ‐eee zaten ne olacag? Müslümanın
kini yogdur‐ Bunlar sarışmışlar dolaşmışlar. Barışdılaaaar.. 40
Çok katmanlı bir yapı içinde mesaj gönderme
Ailelerin bir araya gelerek çocuklara masal anlattığı bağlamlarda, büyüklerin birbirlerine
gönderecekleri özel bir mesaj varsa (eleştiri, laf atma, dalga geçme, cinsel içerik vb. gibi), masal
anlatıcısı çocuklara masalı anlatırken, anlatıdaki kahramanları ve olayları kullanarak, örtük bir şekilde
göndermede bulunabilmektedir.
Bir de şu vardı. Eğer bir olay olduysa ve birine bir lakırdı dokundurmak istenirsa masalı
kasıtlı olarak değiştirmek şeyi vardı.[Büyükler kendi içinde] …Böyle öteki şahıs icabında bir
tür aile mahkemesi gibi sorgulanırdı o ne tepki verecek. Bir defasında bir yeni gelini o
şekilde sıkıştırdıklarını hatırlıyorum. Vallahi da yalandır, nerden çıkardınız bunu, diye
ağlayarak ayrıldı… 41
Anlatım bağlamlarına ve verilen bilgilere bakıldığında; masallar aslında tek katmanlı basit gibi
görünse de, kimi zaman jest, mimik ve vurgularla, kimi zaman özellikle sembollere yüklenen
anlamlarla masalın çok katmanlı şekilde kullanıldığını, farklı yaş ve farklı düzeydeki kişilerin de bu
katmanlardan kendine düşeni anlayıp kavradığı söylenilebilir. Yazarlık yeteneğini geliştiren bu yapı
edebi eserlerin de çok katmanlı üretilebilmesi noktasında fikir vermektedir. Bununla birlikte bu yapı
sayesinde, anlatılar ve anlatıcılar incelendiğinde, anlatıcı olan kadının çok katmanlı dünyasını da
tanıma şansına sahip olabiliriz.
Usta‐çırak ilişkisi ve yazarlığa uzanan yol
Aile kurumu içinde aktarılan anlatılarda, kişilerin iyi bir anlatıcı olması için, usta‐çırak ilişkileri
önemlidir. Genellikle anneden kıza, neneden, toruna, babadan çocuklara şeklinde nesiller boyu ustaçırak
ilişkisi içerisinde aktarılan halk edebiyatı anlatmalık türlerinde, iyi bir anlatıcı olmanın şartlarının
aynı zamanda iyi bir yazar olmanın şartlarıyla da örtüştüğü düşünülmektedir.
Bu şartlar anlatı geleneğinden gelmek, anlatı ürünlerini bilmek, iyi bir hafızaya/hayal gücüne sahip
olmak, bir dinleyici veya dinleyici topluluğuna sahip olmak, dinleyicilerin ilgisini çekip onlarla bağ
kurabilmek, dinleyicinin düzeyine inebilmek, anlatı ürünlerini sevmek, geleneği devam ettirebilmek
ve yeni konular üretebilmek, yaratıcı olmak, anlatma kabiliyetinin olması, anlatım üslubunun teatral
şekilde olması, çocukları‐insanları sevmek, onları tanımak ve sabırlı olmak şeklinde sıralanabilir. 42
Walter Ong, meslek edinmenin yolunun çıraklık, çıraklığın da gözlem, uygulama ve asgari sözel
açıklamaya dayandığını söyler. 43 Buna paralel olarak Milman Parry ve asistanı Albert Bates Lord ise,
anlatıcılar gibi birer icracı olan âşıkların yetişme ve eğitimlerini “dinleme ve özümseme”, “uygulama”
ve son olarak da “icra” olmak üzere üç temel döneme ayırmaktadırlar. 44 Anlatıcılar da benzer şekilde
âşıkların yetişme şartlarında olduğu gibi, ilk olarak “dinleme ve özümseme” dönemi, daha sonra ‐eğer
ilgisi varsa‐ kendinden küçüklere, 45 yaşıtı olan arkadaş ve kuzenlerine, 46 okuldaki veya yurttaki
arkadaşlarına, 47 anlatarak “uygulama” ve “icra” ile gizli bir çıraklık dönemi geçirmektedirler. Anlatıcı
bu çıraklık döneminden sonra artık düzenli olarak bir dinleyici/dinleyici topluluğu önünde anlatmaya
başladığında ise, artık usta bir anlatıcı olmaya doğru yol almaktadır.
635