writing_womans_lives_symposium_paper_book_v2

gerçek arkadaşlıkların kurulamayacağını iddia etmektedirler. Bu kadın mahkumlar, diğer çoğu ilişkinin
“menfaat” üzerine kurulu olduğunu ancak kendilerinin bu düzen içinde olmadıklarını bu çalışmada
yapılan görüşmeler sırasında sıkça tekrarlamıştırlar. Bu konuda, bu çalışma ile elde edilen örnek bir
mahkum görüşü aşağıda sunulmuştur:
Burda neyini paylaşacan, zamanını, kederini, kaderini… Bi canın var senin, başka
da bişin yok (Dila 1 , 37 yaşında).
Bu çalışmada cezaevinin koşullarına katlanabilmeyi ancak arkadaşları sayesinde başardığını söyleyen
mahkumların bazıları, çoğu zaman “yalnızlığın çıldırtıcı olduğunu” söylemektedirler. Bazı mahkumlar
ise arkadaşlığın gerekli olduğunu ancak çok yakın olarak gösterebileceği bir arkadaşı olmadığını bu
çalışmada vurgulamışlardır. Araştırmada, sohbet etmek için yakın gördükleri kişiler olduğundan
bahseden mahkumlar, “gerçek yakın arkadaşlığın” cezaevinde olamayacağını ifade etmektedirler.
Çalışmadaki kimi mahkumlar ise, birbirini arkadaştan öte “abla” hatta “anne” olarak
tanımlamaktadırlar. Bu mahkumlar, dış hayatta sahip oldukları aile ve akrabalık bağlarını buraya
taşıyarak diğer kadınları ve kendilerini yeniden sıfatlandırmaktadırlar. Alan araştırması sırasında elde
edilen bazı örnekler şöyledir:
Nazife abla benim annamdır, canımdır. Bana burayı anlatan, belleten odur. Onsuz
napardım ben. Böle abla dedime bakma içerde Anam derim başka demem (Zeynep, 26
yaşında).
Hülya bana evlat oldu üç oğlum var dışarda pek gelmezler. Hülya burda elim ayağım
oldu, herşeyime koşar. Ben de sahip çıkarım elletmem kimseye (Sevda, 53 yaşında).
Çoğunun ne annası ne babası gelir buraya büyük olanların çocukları da geşmez pek.
Ehhh mecbur sahip çıkıcan birbirie en zoru yalnız kalmak. Bi ana kucağı gibi olur kimisi
(Dila, 37 yaşında).
Arkadaşlık ilişkilerinin cezaevinde “bu kadar masum” olamayacağını iddia eden birçok mahkum
belirlenmiştir. Buna göre, cezaevlerinde güce veya paraya bağlı olarak sürdürülen arkadaşlıklar
olduğunu ifade eden oldukça fazla sayıda mahkumla karşılaşmak mümkündür. “Menfaat ilişkisi”
olarak değerlendirilen bu arkadaşlık ilişkisi, daha çok alışverişin yapıldığı koğuş içi ilişkilerde
gözlemlenmektedir. Cezaevinde kimi mahkumlara dışarıdan para gönderilirken kimi mahkumların
böyle bir imkanı bulunmamaktadır. Gönderilen bu parayı mahkumlar haftalık alışveriş haklarını
kullanırken harcamaktadırlar. Parası olmayan mahkumlar ise parası olanların çamaşırlarını yıkayarak,
temizlik haftasında yerine temizlik yaparak ve diğer mahkumların alışveriş listesine isteklerini
yazdırarak bir tür ödeme almaktadırlar. Koğuşta bu tip işleri yapan kadınlar, “sıracı” ya da “ayakçı”
olarak adlandırılmaktadırlar. Koğuşun kendi sosyal dinamiğinde oldukça doğal karşılanan bu durum,
bazen arkadaşlık ilişkilerinde farklı bir bağa dönüşebilmektedir. Bu alışveriş ilişkisi, bazı hükümlüler
tarafından doğru bulunmazken, bu sistemin içinde olan kadınlar kendilerini “yardımsever” ve
arkadaşlarına sahip çıkan kişiler olarak tanımlamaktadırlar. “Sıracı” ya da “ayakçı” olarak tanımlanan
kadınlar ise bu kadınların çok iyi kişiler olduklarını, onlardan arkadaşlıktan başka bir şey
beklemediklerini ifade etmektedirler. Ancak içlerinden bazı katılımcılar, aşağıdaki gibi ifadelerde
bulunmuşturlar:
Sigarama bile param yok, mecbur iki üç kuruş kazanmam lazım, işçi koğuşuna da
almadılar, burda pislik temizlemeye mecbururm. Sanki dışarda hizmetçileri var... (Ayşe, 34
yaşında).
Paran yoksa köpek, paran varsa ağasın (Hadiye, 52 yaşında).
1
Alan araştırmasında katılımcıların gerçek isimleri yerine takma isimler kullanılmıştır.
43