writing_womans_lives_symposium_paper_book_v2

olduğu için “doğal” olarak erkektir. 4 Bununla beraber, kadınların cezaevinde kendi hayatlarına
müdahale etme durumu, Bhavnani ve Davis’e göre 5 , kadın mahkumlar üzerine yapılan çalışmalarda
dikkate alınmamakta; hatta kadın mahkumlar edilgen insanlar olarak anlatılmaktadır. Bhavnani ve
Davis, bu edilgen tutukluluk anlatısına karşı çıkarak, kadınların cezaevinde “hapishane sisteminin
kişiliksizleştirmesine meydan okuyan yaratıcı yollar” 6 bulduklarını ve hayata geçirdiklerini
belirtmiştirler.
Clemmer, cezaevi yaşantısının kabul edilerek içselleştirilmesini anlatmak için “prisonization”
kavramını kullanmaktadır. 7 Clemmer’a göre kişiler cezaevine geldikleri ilk andan itibaren içerideki
koşulları kabul etmeye ve bu koşullara uyum sağlamaya başlamaktadırlar. Ancak bu kabulleniş, kişinin
dışarıdaki yaşama daha da tepki duymasına ve kendisini dışarıdaki yaşamdan daha da kopuk ve
soyutlanmış hissetmesine neden olmaktadır. Bu noktada cezaevi bünyesinde psiko‐sosyal serviste
çalışmakta olan kişilerin geliştirdikleri programların, bu olumsuz düşünceleri yıkmaya yönelik olması
gerektiği üzerine vurgu yapılmaktadır. 8 Diğer yandan İçli ve Öğün’ün bir çalışmasında da cezaevi alt
kültürlerinin aslında dışarıdaki yaşamın bir örneği olduğu savunulmaktadır. Taşınma kültürü olarak
geçen bu kurama göre; cezaevlerindeki hükümlüler/tutuklular dışarıdaki kültürel yapıyı içeri
taşımakta ve böylece içeride de küçük bir “dış dünya örneği” oluşturulmaktadır 9 Cezaevindeki kadını,
aile ve kan bağları üzerinden tanımlamaya çalışan Giallombardo’ya göre; hapsedilmiş kadının yaşamı,
cinsiyet rolleri üzerinden ve aile/kan bağı yapıları üzerinden tanımlanabilir. Kadın cezaevinde sosyal
düzenin, geleneksel kadın rollerinin (anne, kız çocuk, eş.) cezaevi koşullarına adapte edilmesiyle
sağlandığını ileri süren Giallombardo’ya göre kadınların aile ya da kan bağı yapıları da bu cinsiyet
dağılımı üzerine temellenmiştir. 10 Barbara Owen’ın kadın cezaevindeki günlük yaşamı cinsiyete bağlı
olarak değişen sosyal yapı, roller ve kuralcı çevreler üzerine vurgu yaparak açıklamaya çalıştığı In the
Mix: Struggle and Survival in a Women’s Prison adlı çalışmasında, Owen’ın üzerinde durduğu bir
başka konu da bir kadın için cezaevi kültürünün cezaevindeki ve özgür dünyadaki kadının yaşam
koşullarını şekillendiren dinamik toplumsal yapıya bağlı olduğu kadar kadının toplumdaki rolüne de
bağlı olmasıdır. 11 Owen, bir kadının cezaevinden önceki yaşamının standart ve niteliklerinin kişinin
cezaevi kültürüne entegre olma sürecini etkilediğini savunmaktadır. Cezaevine gelen kadınların
çoğunlukla ekonomik sıkıntılar yaşayan, kişisel/cinsel istismara uğramış, madde bağımlısı ya da
kendisine zarar verebilecek davranışlarda bulunmaya meyilli kişiler oldukları görülürken aynı
zamanda kadının dışarıda çalışma süresinin, ne işle meşgul ve ev işlerinde nelerden sorumlu
olduğunun cezaevi içerisindeki yaşam programlarına, günlük yaşama dair bir örnek yaşam
oluşturmaya ve kadının cezaevine alışmasını sağlayan ilişkilerine de etki ettiği gözlemlenmiştir.
Owen’ın karışım olarak isimlendirdiği bu durum, kadınları kural yıkma davranışına yönelterek
cezaevine girmelerine neden olan cezaevi kültürünün bir parçasıdır. 12
Tüm bu yaklaşımlar çerçevesinde, hükümlü kadınların koğuş içindeki yaşamları ve kabullenişleri
birbirinden farklılık göstermektedir. Elbette bu farklılıklarla, kadınların kurdukları ilişkiler ve
ilişkilerdeki konumları da etkilenmektedir.
Arkadaşlık ve husumet
Koğuş içi ve koğuş dışı ilişkilerden yakınlık derecesine göre en samimi ilişki türü arkadaşlıktır.
Yardımlaşmanın ve paylaşımın yoğun olduğu bu ilişki türünde, kadınların birbirlerinden ve ilişkiden
beklentileri farklılık gösterir. Koğuş içi arkadaşlık sadece duygusal yardımlaşmayı değil aynı zamanda
maddi yardımlaşmayı da beraberinde getirir. Arkadaşlık ilişkileri için aynı sosyal yapıdan gelmek ya da
aynı eğitim seviyesine sahip olmak önem taşımaktayken, aynı ya da benzer suçu işlemiş olmak bağ
kurmak için önemli bir unsur değildir. Genelde araştırmadaki mahkumlar kendilerini ve arkadaşlarını
“kader mahkumları” olarak tanımlamakta ve dışarıdaki hayatlarını birbirine benzeterek hemen
hemen aynı sebeplerden burada olduklarını iddia etmektedirler. Arkadaşlık ilişkilerini “sadece duygu
paylaşımı” ve “birbirine ihtiyaç duyma” olarak tanımlayan bu kadınlardan bazıları ise cezaevinde
42