सन्दर्भ र अनुभूतिहरु
A Collection of Critical Articles by BASU sHARMA A Collection of Critical Articles by BASU sHARMA
lzIffsf] u'0f:t/ M a'emfO{, lzIf0f ljlw / hf“r k|lqmof u' 0f:t/ Lo lzIff s] nfO{ eGg] < cyf{t\ lzIffsf] u'0f:t/ ;DaGwL a'emfO s] xf] < To;} df kf7Øqmd th'{df, l;sfO p2] Zox¿sf] lgwf{/ 0f, kf7Øk':tsx¿sf] n] vg, k|sfzg / k|of] u, ;Gbe{ ;fdu|Lx¿sf] rog, lzIf0f ljlwsf] 5gf] 6 Pjd\ k|of] u tyf l;sfO k/ LIf0f ljlwx¿ lgwf{/ 0f ug] { sfd e/ kb{5 . kf7Øk':tsdf n] lvPsf kf7Ø ;fdu|Lx¿ d'vfu| x'g'nfO{ u'0f:t/ sf] dfkb08 dfGg] jt{dfg k4lt g} d"n ¿kdf lzIffsf] u'0f:t/ df x|f; Nofpg / a] lylt Nofpg lhDd] jf/ 5 . …3f] slGt ljBfÚ k|sf/ fGt/ df …rf] / lGt k/ LIffÚdf ¿kfGt/ 0f eO/ x] sf] oyfy{ v'Nnf uf] Ko eO;s] sf] 5 . k/ LIffdf ljBfyL{n] kf7Øk':tss} ;fdu|L x'ax' n] Vg' kg] { ePkl5 Tof] 3f] s] / n] v] sf] xf] ;\ jf rf] / ] / n] v] sf] xf] ;\, 5'6Øfpg] s'g} cfwf/ xF'b} g . olb k/ LIff k|0ffnL ljBfyL{x¿sf] l;h{gfTds n] vfOdf cfwfl/ t x'Fbf] xf] t hfFrdf rf] g] { cj:yf g} cfpFb} g . k/ LIffdf dfq xf] Og, l;sfO k|lqmofdf klg ljBfyL{x¿sf] l;h{gzLn e"ldsf ;dfj] z x'g] xf] eg] l;sfO ;xh, rfvk"0f{, :d/ 0fLo, lbuf] / p2] Zod"ns aGg hfg] s'/ fdf b'O{dt gxf] nf . ljBfyL{x¿sf] l;h{gzLntf k|foM z"Go / xg] lzIf0f ljlwn] ljBfyL{nfO{ l;Sg d2t ug'{sf] ;f6f] pgLx¿sf lglDt l;sfO k|lqmof g} af] lemnf] aGg] cg'e"lt zfob cfhsf lzIfsx¿nfO{ klg cfk"m ljBfyL{ x'Fbf ePs} lyof] xf] nf . ta lzIfsx¿ o; tkm{ lsg ;f] Rb} gg\ < cWofkg sfo{nfO{ cfk"ms] lGb|t agfpg'sf] ;f6f] ljBfyL{s] lGb|t u/ fO{ p2] Zod"ns agfpg lsg rf;f] lb+b} gg\ < hjfkm k|i6 5 – pgLx¿n] s] jn hflu/ vfPsf 5g\, Pp6f 9'Sssf] hflu/ . ;Gbe{ / cg'e"ltx¿
s] xL jif{ klxn] d} n] Pp6f n] v k9] sf] lyPF / Tof] n] v vu] Gb| ;+u|f} nfsf] lyof] eGg] nfUb} 5 clxn] . dfkm ug'{xf] nf, dnfO{ Tof] n] vsf] zLif{s / k|sflzt ePsf] klqsf klg oltv] / ofb cfO/ x] sf] 5} g . t/ , n] vsf] ljifoj:t' lzIffsf] u'0f:t/ ;DaGwL lyof] eGg] s'/ f eg] ;Demgfdf 5 . ;f] n] vdf n] vsn] df} h'bf lzIff k|0ffnLleq u'0f:t/ sf] a'emfOnfO{ ts{k"0f{ ljZn] if0f / lrqsf] ;d] t k|of] u u/ L dhf;Fu bgs xfg] sf lyP . dnfO{ Tof] lrq clxn] klg ofb 5 . lrqdf 6fO{ ;lxtsf] :s"n 8«] ;df lk7Ø"Fdf :s"n Aofu af] s] sf] Pp6f ljBfyL{ 5 . p;sf] vf] n] sf] vKk/ leq lzIfsn] 1fg vGofO/ x] sf 5g\ / ljBfyL{ Tof] 1fgnfO{ h:tfsf] t:t} 5flb/ x] sf] 5 . …Pp6f lrqn] xhf/ zAbn] eGbf a9L atfO/ x] sf] x'G5Ú eg] em} + Tof] lrqn] lzIff ;DaGwL a'emfO, lzIf0f ljlw / k/ LIff k|0ffnL ;DaGwL ;du| k4ltnfO{ k|i6ØfPsf] 5 . ljBfyL{ eg] sf 1fgsf lx;fan] vfnL efF8f x'g\ / Tof] efF8f eg{ lzIfsn] 1fg vGofpg' k5{ eGg] unt dfGotfdf g] kfnsf] lzIffsf] u'0f:t/ ;DaGwL a'emfO cBflk cNdln/ x] sf] s'/ f tLtf] oyfy{ xf] . t/ , lzIffljb\b] lv lnP/ lzIfs;Dd s;} n] klg la;{g gx'g] s'/ f s] xf] eg] …;a} l;Sg rfxG5g\ t/ sf] xL klg l;sfOg rfxFb} g .Ú of] s'/ f aRrfx¿df klg nfu" x'G5 / x/ ] s ljBfyL{ l;Sg rfxG5 . t/ , af] emsf] ¿kdf xf] OgÙ ;xh k|lqmofsf ¿kdf . lzIffsf 1fg, ;Lk / Jojxf/ tLgj6} txsf p2] Zo xfl;n ug{ of] :jfefljs ;TonfO{ :jLsf/ u/ L lzIffsf] u'0f:t/ nfO{ a'‰g ;s] l;Ëf] lzIff k|0ffnL ;xL lbzf tkm{ pGd'v x'g kfpFYof] . lzIff g} ljsf;sf] d] ?b08 xf] eGg] s'/ fdf kSs} klg dtleGgtf xf] cf] Og . cy{zf:qdf ;g\ !((* sf] gf] a] n k'/ :sf/ ljh] tf 8f= cdTo{ ;] gn] d'n'ssf] ljsf;sf nflu ;a} eGbf k|d'v cfwf/ eg] sf] lzIff g} xf] eGg] s'/ fdf hf] 8 lb+b} lzIffdf / fHosf] nufgL a9fpg' kg] { / fo lbPsf 5g\ . 8f= cdTo{ ;] gn] hf] 8 lbPsf] lzIff kSs} klg u'0f:t/ Lo lzIff g} xf] . u'0f:t/ Lo lzIff cyf{t\ ljBfyL{x¿ 1fg xfl;n ug{, ;Lk cfh{g ug{ / Tof] 1fg Pjd\ ;LknfO{ Jojxf/ df ptfg{ ;Ifd x'g' . 3f] Sg', s07:y kfg'{ / To;nfO{ cf] sNg' dfq u'0f:t/ xf] Og eGg] rrf{ dfly g} ul/ ;lsPsf] 5 . To;f] eP OF6f agfPh:tf] ;a} ljBfyL{nfO{ Pp6} ;fFrf] df 9fNg vf] Hg' slt 7Ls xf] < l;Sg] / l;sfpg] ljlw ljBfyL{s] lGb|t x'g cfjZos 5 gls lzIfss] lGb|t . jf;' zdf{
- Page 1 and 2: jf;' zdf{
- Page 3 and 4: ;Gbe{ / cg'e"ltx? -;d;fdlos ljZn] i
- Page 5 and 6: { { e"ldsf g] kfnL n] vg-k/ Dk/ f ;
- Page 7 and 8: { df] bLÚ, …s] d?gsf] 6] «g ofq
- Page 9 and 10: { { dfl;sdf klg ;d;fdlos ljifosf d]
- Page 11 and 12: k|sfzsLo ;+v'jf;ef lhNnfsf] r} gk'/
- Page 13 and 14: ljifo cg'qmd != Pg=cf/ =Pg / kl08th
- Page 15 and 16: Pg=cf/ =Pg / kl08thLsf] cfqmf] z la
- Page 17 and 18: jf js{ kld{6 kfP/ uPsf x'g\Ù ;a} c
- Page 19 and 20: t/ , o;df ;Totf 5 . k|wfgdGqL 8]lj8
- Page 21 and 22: lah'nL aQL Û lah'nL aQL Û of] n]
- Page 23 and 24: zsf} + nfUnf jf cem a9L . g] kfndf
- Page 25 and 26: pmhf{ u/ LaLsf] df/ df d'n's slxn]
- Page 27 and 28: dfkm{t ;xhLs/ 0f ug{ uflj;x¿df v6]
- Page 29 and 30: ;"ema"em, ;+sNk / tTk/ tf ePdf of]
- Page 31 and 32: g} Nofpg ;lsG5 g t g] t[Tjsf] sfd 7
- Page 33 and 34: x'Fb} g, hgtfnfO{ cfjfudgdf cj/ f]
- Page 35 and 36: a[xQ/ / fli6«o ;f] rsf] cefj …r'
- Page 37 and 38: glthf cfpnf / < o;f] eg] / d'n'ssf]
- Page 39 and 40: lhNnfsf] If] qkmn klg cfwf jf bf] A
- Page 41 and 42: lzIff cfˆgf / b/ afl/ ofx¿sf ;Gtf
- Page 43 and 44: cfj4 5g\ . vf;df d'n'ssf] / fhgLlt
- Page 45 and 46: lzIff k|0ffnL / u'0f:t/ Lo lzIff ;
- Page 47 and 48: tyf k4lt, lzIf0f ljlw / lzIfssf] e"
- Page 49: eP_ eg] ;/ sf/ L :s"nsf ljBfyL{x¿n
- Page 53 and 54: k/ Dk/ fut ¿kdf ufpF glhs} sf] vf]
- Page 55 and 56: lzIff / cleefjs Pp6f lszf] / sf] sy
- Page 57 and 58: aGbL lyof] . jf:tf gug] { cleefjs,
- Page 59 and 60: ;8sx¿ hfd eP, e'jg] Zj/ hfd eof] .
- Page 61 and 62: { sd{rf/ Lx¿ Pp6} JolQmn] b'O{ ljk
- Page 63 and 64: ;xof] un] ha ljsf;sf sfdx¿ x'G5g\,
- Page 65 and 66: o; ;Gbe{df Wofg k'¥ofpg r'Sg gx'g]
- Page 67 and 68: kF"hL nufgL ug] { s'/ fnfO{ dfq dxT
- Page 69 and 70: { cfGtl/ s ;fdflhs cfh{gfGt/ 0f / u
- Page 71 and 72: hfu/ 0f Nofpg ;xof] u k'¥ofpg] b]
- Page 73 and 74: cfGtl/ s ;fdflhs cfh{gfGt/ 0fsf] cs
- Page 75 and 76: d'n's / hgtfk|ltsf] ;f] r / Jojxf/
- Page 77 and 78: g] t[Tj x:tfGt/ 0fsf nflu cGtMkf6L{
- Page 79 and 80: hgtfsf] ;+3if{åf/ f k|fKt nf] stfl
- Page 81 and 82: ug] { cf} hf/ eg] / ldqjt\ ;Nnfx lb
- Page 83 and 84: ;] / f] k] m/ f] leq kg] { ufpF-a:t
- Page 85 and 86: s'/ f xf] . o;/ L ljleGg hfthflt /
- Page 87 and 88: gu/ kflnsf / ljsf;sf dfkb08x¿ lj=
- Page 89 and 90: tfsfsf] -;g\ @))^_ / cfhsf] plnrdf
- Page 91 and 92: plnr / eb|k'/ em} + r} gk'/ klg Olt
- Page 93 and 94: g] tfx¿sf] csd{0otfsf] g} kl/ 0ffd
- Page 95 and 96: klg aHg / f] lsg] 5 / d"lt{ klg ef]
- Page 97 and 98: e|i6frf/ sf] bnbn n08gaf6 k|sflzt x
- Page 99 and 100: To:tf] cs't ;DklQ sxfFaf6 cfof] egL
s] xL jif{ klxn] d} n] Pp6f n] v k9] sf] lyPF / Tof] n] v vu] Gb| ;+u|f} nfsf]<br />
lyof] eGg] nfUb} 5 clxn] . dfkm ug'{xf] nf, dnfO{ Tof] n] vsf] zLif{s / k|sflzt<br />
ePsf] klqsf klg oltv] / ofb cfO/ x] sf] 5} g . t/ , n] vsf] ljifoj:t'<br />
lzIffsf] u'0f:t/ ;DaGwL lyof] eGg] s'/ f eg] ;Demgfdf 5 . ;f] n] vdf<br />
n] vsn] df} h'bf lzIff k|0ffnLleq u'0f:t/ sf] a'emfOnfO{ ts{k"0f{ ljZn] if0f /<br />
lrqsf] ;d] t k|of] u u/ L dhf;Fu bgs xfg] sf lyP . dnfO{ Tof] lrq clxn]<br />
klg ofb 5 . lrqdf 6fO{ ;lxtsf] :s"n 8«] ;df lk7Ø"Fdf :s"n Aofu af] s] sf]<br />
Pp6f ljBfyL{ 5 . p;sf] vf] n] sf] vKk/ leq lzIfsn] 1fg vGofO/ x] sf 5g\ /<br />
ljBfyL{ Tof] 1fgnfO{ h:tfsf] t:t} 5flb/ x] sf] 5 . …Pp6f lrqn] xhf/ zAbn]<br />
eGbf a9L atfO/ x] sf] x'G5Ú eg] em} + Tof] lrqn] lzIff ;DaGwL a'emfO, lzIf0f<br />
ljlw / k/ LIff k|0ffnL ;DaGwL ;du| k4ltnfO{ k|i6ØfPsf] 5 . ljBfyL{ eg] sf<br />
1fgsf lx;fan] vfnL efF8f x'g\ / Tof] efF8f eg{ lzIfsn] 1fg vGofpg'<br />
k5{ eGg] unt dfGotfdf g] kfnsf] lzIffsf] u'0f:t/ ;DaGwL a'emfO cBflk<br />
cNdln/ x] sf] s'/ f tLtf] oyfy{ xf] . t/ , lzIffljb\b] lv lnP/ lzIfs;Dd<br />
s;} n] klg la;{g gx'g] s'/ f s] xf] eg] …;a} l;Sg rfxG5g\ t/ sf] xL klg<br />
l;sfOg rfxFb} g .Ú of] s'/ f aRrfx¿df klg nfu" x'G5 / x/ ] s ljBfyL{ l;Sg<br />
rfxG5 . t/ , af] emsf] ¿kdf xf] OgÙ ;xh k|lqmofsf ¿kdf . lzIffsf 1fg,<br />
;Lk / Jojxf/ tLgj6} txsf p2] Zo xfl;n ug{ of] :jfefljs ;TonfO{<br />
:jLsf/ u/ L lzIffsf] u'0f:t/ nfO{ a'‰g ;s] l;Ëf] lzIff k|0ffnL ;xL lbzf<br />
tkm{ pGd'v x'g kfpFYof] .<br />
lzIff g} ljsf;sf] d] ?b08 xf] eGg] s'/ fdf kSs} klg dtleGgtf xf] cf] Og .<br />
cy{zf:qdf ;g\ !((* sf] gf] a] n k'/ :sf/ ljh] tf 8f= cdTo{ ;] gn] d'n'ssf]<br />
ljsf;sf nflu ;a} eGbf k|d'v cfwf/ eg] sf] lzIff g} xf] eGg] s'/ fdf hf] 8<br />
lb+b} lzIffdf / fHosf] nufgL a9fpg' kg] { / fo lbPsf 5g\ . 8f= cdTo{ ;] gn]<br />
hf] 8 lbPsf] lzIff kSs} klg u'0f:t/ Lo lzIff g} xf] . u'0f:t/ Lo lzIff cyf{t\<br />
ljBfyL{x¿ 1fg xfl;n ug{, ;Lk cfh{g ug{ / Tof] 1fg Pjd\ ;LknfO{<br />
Jojxf/ df ptfg{ ;Ifd x'g' . 3f] Sg', s07:y kfg'{ / To;nfO{ cf] sNg' dfq<br />
u'0f:t/ xf] Og eGg] rrf{ dfly g} ul/ ;lsPsf] 5 . To;f] eP OF6f agfPh:tf]<br />
;a} ljBfyL{nfO{ Pp6} ;fFrf] df 9fNg vf] Hg' slt 7Ls xf] < l;Sg] / l;sfpg]<br />
ljlw ljBfyL{s] lGb|t x'g cfjZos 5 gls lzIfss] lGb|t .<br />
jf;' zdf{