You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ALİ İHSAN ÖKTEN<br />
GÖRSEL ALGILAMA<br />
Konumuz fotoğraf olduğuna göre;<br />
görme, görsel algı, fotoğraf ve<br />
bunların oluşturduğu gerçeklik<br />
üzerine düşünebiliriz. Algı, daha<br />
önce bahsettiğimiz gibi nesnelerin<br />
bireyin duyu organları ile elde<br />
ettiği verilerdir. Algılanan ise<br />
gerçekliğin önemli bir bölümünü<br />
oluşturan nesnelerdir. Bireyin<br />
algıladığı aslında nesnenin kendi<br />
varlığından çok onun oluşturduğu<br />
ve duyu organları ile elde edilen<br />
duyumsal verileridir. Gerçeklik<br />
söz konusu olduğunda nesnelerin<br />
kendi varlıklarından çok onların<br />
oluşturduğu algıların varlığı<br />
önemlidir. Gerçekliğin bir anlamda<br />
yeniden sunumunu oluşturan<br />
bu algılar, algılananın fiziksel,<br />
kültürel, algılayanın psişik,<br />
fizyolojik, kültürel özelliklerine göre<br />
biçimlenmektedir. Bu da nesnelerin<br />
algılanabilir özelliklerinin farklı<br />
kişilerce, farklı değerlendirilmesine<br />
yol açmaktadır. Nesneler, değişik<br />
bireylere, değişik biçimlere veya<br />
aynı kişilere farklı zamanlarda ve<br />
durumlarda değişik görünürler.<br />
Kişinin bilinçlenme süreci<br />
geliştikçe algılama süreci de<br />
değişecektir. Algılama, seçicidir,<br />
bireyseldir, yaratıcıdır, tam değildir,<br />
her algının eksik kalmış bir yanı<br />
vardır, bu yüzden genelleştirilmiş<br />
ve önyargılıdır.<br />
Bir resme veya fotoğrafa<br />
baktığımızda algılama sorunsuz<br />
bir süreçtir. Çünkü duyularımıza<br />
ulaşan veriler somut ve zengindir.<br />
Nesnelerden gözümüze yansıyan<br />
ışık, nesne (doku, kontrast, şekil,<br />
hareket, vs.) hakkında yeterli<br />
bilgi verir. Bu anlamda algılama,<br />
dolaysız, tahmin, yorum ve çaba<br />
gerektirmeyen bir güce sahiptir.<br />
Gibson’a göre herhangi bir resmin<br />
veya fotoğrafın algılanması doğal<br />
bir çevrenin algılanması kadar<br />
kendiliğinden ve sıradan bir<br />
süreçtir. Gombrich ise resimlerin<br />
iki boyutlu düzlemler dışında<br />
bazı okuma süreçlerinin olması<br />
gerektiğini söylemiştir. Bu yüzden<br />
algılayanın yeniden sunulan<br />
nesne hakkında önbilgisi olması<br />
gerektiğini yoksa algıda bozukluğa<br />
yol açabileceğini belirtir. Ayrıca<br />
nesneler ve nesnelerin algılanabilir<br />
özellikleri de algılayıcı tarafından<br />
farklı değerlendirilebilir. 1920’lerde<br />
Picasso’ya neden nesneleri<br />
oldukları gibi çizmediğini soranlara<br />
“Zaten nesneler oldukları gibi<br />
değillerdir.” cevabını vermiştir.<br />
Görme ile görsel algılama arasında<br />
ciddi anlamda fark vardır. Görme<br />
için fazla bir şey bilmenize gerek<br />
yoktur. Oysa görsel algılama<br />
yaparken bilgi birikiminiz ve<br />
yorumunuz önemlidir. O yüzden<br />
bazı fotoğrafları görürüz.<br />
Bazılarını ise görsel olarak<br />
algılayarak beynimizin bir köşesine<br />
yerleştiririz. Fotoğraf nesnesinin<br />
oluşturduğu imgesel veriler bize<br />
verilen ipuçlarıdır. Biz o ipuçlarını<br />
algılayarak fotoğrafı çözümleme<br />
yoluna gideriz. Fotoğraf üretildiği<br />
andan itibaren fotoğraf, fotoğrafçı,<br />
algılayan ve fotoğraf kullanıcısı<br />
tarafından farklı olarak gerçekliği<br />
sorgulanır. Herkesin algıladığı<br />
duruma göre fotoğrafın gerçekliği<br />
farklıdır.<br />
Fizyolojik, psikolojik, fiziksel<br />
unsurlar ve entelektüalite,<br />
algılama sürecinin ayrılmaz<br />
bir parçasıdır. İnsanın gördüğü<br />
şeyler sadece görme duyusunu<br />
geliştirdiği düzeyde gerçektir.<br />
Fotoğrafta büyüme, fotoğrafçının<br />
kendi algılama ve düşünme<br />
yollarını sürekli eleştirmesiyle<br />
olur. O yüzden “algılayan”<br />
karmaşık bir yapıya sahiptir. Aynı<br />
zamanda algılanan da en az o<br />
kadar karmaşıktır. Bu fotoğraf<br />
yarışmalarında önemli bir<br />
unsurdur. Farklı yapıdaki kişiliklerin<br />
algılayıcı olarak farklılıkları ve<br />
algılanan fotoğraflarında bir o<br />
kadar farklı olmasının sonuçlar<br />
üzerinde etkisi de farklı ve<br />
tartışmalı olacaktır.<br />
[ 86] OCAK 2016 [ n ]BEYİN DERGİSİ
Change language