You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İNSAN OLMA MÜCADELESİ<br />
SİNAN CANAN<br />
BEYNİN BOYUTU<br />
ZEKA İLE DOĞRU<br />
ORANTILI MI?<br />
Beyin eski dönemlerde nispeten<br />
çok daha sade bir yapıya sahipti.<br />
Günümüzde daha basit yapılı beyin<br />
örneklerini kurtçuklar, böcekler<br />
ve sümüklüböcekler gibi en alt<br />
canlılık düzeylerinde görebiliyoruz.<br />
Bu ilk beyinler, çoğunlukla<br />
yüzlerce sinir hücresinin bir araya<br />
gelmesinden oluşan ganglionlar<br />
biçimindedir. Daha gelişmiş<br />
organizmalardan olan balık ve<br />
iki yaşamlıların belirgin olan<br />
beyinleri, beden büyüklükleriyle<br />
kıyaslandığında oldukça küçüktür.<br />
Sürüngenler ve kuşlar, görme<br />
ve koku alma gibi özel duyulara<br />
ayrılmış uzman alanlara sahiptir.<br />
Memelilerde ise çok farklı biçim ve<br />
boyutlarda beyinler görebiliyoruz.<br />
Yeryüzündeki en büyük memeli<br />
beyni mavi balinaya aittir ve 1.4 kg<br />
ağırlığındaki insan beynine karşılık<br />
yaklaşık 6 kg ağırlığa sahiptir.<br />
Yapılan araştırmaların sonucunda<br />
beynin boyutunun düşünüldüğü<br />
kadar önemli olmadığının<br />
görülmesiyle beraber zekâ ve<br />
insan bilişine dair anlayışımızda<br />
köklü değişiklikler gerçekleşti.<br />
Kuzey Amerika’da yaşayan bir tür<br />
sinek kuşunun beyni, bir gramın<br />
altındaki ağırlığıyla belki de en<br />
küçük beyinlerden biri. Fakat 6<br />
kg ağırlığındaki mavi balinanın<br />
beynini düşündüğümüzde bu iki<br />
beynin muhteşem çeşitlilikteki<br />
davranışları üretebildiğini<br />
görüyoruz. Her iki canlı da<br />
sesle iletişim kuruyor, erkekleri<br />
cezbediyor, yavrularına bakıyor<br />
ve mevsimlere bağlı olarak uzak<br />
yerlere göç ediyor. Ayrıca, minicik<br />
beyne sahip olan sinek kuşu çok<br />
karmaşık çiftleşme dansları ve<br />
yuvalar yapıyor, çiçekleri bulmaya<br />
yönelik ilginç örüntü-tanıma<br />
problemlerini rahatlıkla çözebiliyor.<br />
Bu noktada, beynin boyutlarından<br />
ayrı olarak beyin büyüklüğü ile<br />
vücut büyüklüğü oranından da<br />
bahsetmemiz gerekir. Bu oran,<br />
insan veya başka bir canlının zekâ<br />
düzeyini yansıtan önemli bir değer<br />
olarak karşımıza çıkıyor.<br />
SIÇAN<br />
VÜCUT AĞIRLIĞI 200 G BEYİN AĞIRLIĞI 3G<br />
%1.5<br />
HAYVANIN YÜZDE KAÇINI BEYİN OLUŞTURUYOR?<br />
İNSAN<br />
VÜCUT AĞIRLIĞI 70 KG BEYİN AĞIRLIĞI 1.3 KG<br />
%1.9<br />
İNSANIN YÜZDE KAÇINI BEYİN OLUŞTURUYOR?<br />
ASLAN<br />
VÜCUT AĞIRLIĞI 200 KG BEYİN AĞIRLIĞI 200 G<br />
%0.1<br />
HAYVANIN YÜZDE KAÇINI BEYİN OLUŞTURUYOR?<br />
MAVİ BALİNA<br />
VÜCUT AĞIRLIĞI 60000 KG BEYİN AĞIRLIĞI 6 KG<br />
%0.01<br />
HAYVANIN YÜZDE KAÇINI BEYİN OLUŞTURUYOR?<br />
Buradan da<br />
anlaşılacağı<br />
üzere yanlızca<br />
beynin<br />
ağırlığına<br />
bakarak o<br />
canlının<br />
zihinsel<br />
kapasitesi<br />
hakkında doğru<br />
bir yargıya<br />
varmamız pek<br />
mümkün değil.<br />
[ 8 ] OCAK 2016 [ n ]BEYİN DERGİSİ
Change language