You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TİYATRO SAHNESİNDE BİLİM<br />
BUSE KAYNARKAYA<br />
Tiyatro<br />
Sahnesinde<br />
Bilim<br />
Sanatla bilim<br />
gerçekliği farklı<br />
yollarla ifade eden<br />
iki alan olsa da tarih<br />
boyunca birinin<br />
gelişimi diğerini<br />
etkilemiştir. Bilim de<br />
sanat da yaşadığımız<br />
dünyayı anlamak ve<br />
‘nasıl’ı sorguladığımız<br />
için doğmuştur.<br />
Bilim sorulara cevap<br />
bulmaya çalışırken<br />
sanat daha çok soru<br />
sormaya yönelmiştir<br />
ki bu bilim ve sanat<br />
arasındaki temel<br />
farktır.<br />
Edebiyatın ‘insan’a, insanlığın<br />
sorunlarına ve meraklarına<br />
ayna tuttuğu noktasında herkes<br />
hemfikir olmalı. Örneğin, 18.<br />
yüzyılda Daniel Defoe, Robinson<br />
Cruseo’yu denizin ortasında bir<br />
adaya koyduğunda Amerika’nın<br />
bulunuşundan etkilenmişti. Jules<br />
Verne’in Aya Yolculuk isimli kitabı<br />
19. yüzyılda yazıldığında uzayla<br />
ilgili bugün bildiklerimizin hiçbiri<br />
bilinmiyordu ve ondan tam 30 yıl<br />
sonra, 1895’te H.G. Wells Zaman<br />
Makinesi’ni yazarak insanın<br />
zamanda yolculuğun mümkün<br />
olup olmayacağı merakını<br />
canlandırmaya çalışmıştır.<br />
Tiyatro dünyasında, özellikle 20.<br />
yüzyılda Stanislavski, Grotowski,<br />
Brecht, Meyerhold gibi tiyatro<br />
insanları sanatsal yöntemlerini<br />
bilimsel temeller üzerinden<br />
geliştirmişlerdir. Dönemlerinin<br />
bilimsel gelişimleri özellikle<br />
oyunculuk yöntemlerini belirlerken<br />
etkili olmuştur. Sanatla bilimin bir<br />
noktada birleşeceğini düşünen<br />
bilim insanları ve tiyatrocular,<br />
birlikte yaptıkları çalışmalarla bunu<br />
destekliyor.<br />
Tiyatro ve bilimin iç içe olduğu<br />
çalışmalar için bu konuda<br />
araştırma yapan kişilerin kullandığı<br />
farklı terimler var. Kimyacı Carl<br />
Djerassi, “tiyatroda bilim” (sciencein-theatre)<br />
terimini kullanırken<br />
tiyatro bölümünde akademisyen<br />
olan Kirsten Shepherd-Barr ve Eva<br />
Sabine Zelehein, “bilim oyunları/<br />
performansları” (science plays/<br />
performance) terimini kullanıyor ve<br />
tiyatroda bilimi, bilim oyunlarının<br />
alt başlığı olarak ele alıyor. Bilim<br />
oyunları, dolaylı veya dolaysız<br />
olarak bilimi konu edinen her<br />
türlü oyun ve performansı temsil<br />
ediyor. Djerassi ise tiyatroda<br />
bilim terimiyle temelinde bilim<br />
ve bilim insanlarının olduğu<br />
oyunları kapsayan daha katı bir<br />
bakış açısına sahiptir. Zelehein<br />
ve Shepherd-Barr, bu nedenle,<br />
tiyatroda bilimi bilim oyunlarının alt<br />
başlığı olarak görüyor.<br />
ARİSTOPHANES’TEN<br />
GÜNÜMÜZE<br />
Andy Jordan’ın Conciousness,<br />
Theatre, Literature, and the Arts<br />
2013 kitabına göre bilinen ilk bilim<br />
oyunu Aristophanes’in M.Ö. 423’te<br />
yazdığı “Bulutlar” isimli oyun.<br />
Bu oyunda bilim insanları “soluk<br />
yüzlü, çıplak ayaklı serseriler”<br />
gibi sözlerle epeyce yeriliyor.<br />
Sherd-Barr, Marlowe’un “Dr.<br />
Faustus”undan başlayarak 122<br />
bilim oyunu listeliyor. Bu listede<br />
Ben Johnson’ın “Simyacı”, Henrik<br />
Ibsen’in “İnsanların Düşmanı”,<br />
Bernard Shaw’un “Doktorun<br />
[ 78] OCAK 2016 [ n ]BEYİN DERGİSİ
Change language