publication

KADINLAR DAHA MI
DUYGUSAL?
Kadınların daha “duygusal”
olduğu neredeyse tüm zamanların
değişmeyen inançlarından biri
olageldi. Peki gerçekten öyle mi?
Beyin araştırmalarında, kadın ve
erkek beyinlerinde uyaranla ilişkili
farklılıklar ortaya çıkabileceği
gözleniyor. Beyin dalgalarının
kafa derisi üzerinden kaydedildiği
elektroensefalografi adlı teknikle
yapılan incelemelerde, duygusal
uyaranlara maruz bırakılan
kadınların bazı beyin dalgalarında
daha güçlü yanıtlar sergilediği
ortaya koyuldu. Bunun yanında
erkeklerin, duyguları kadınlarla
benzer biçimde hissettiği; ancak
bunu dışavurumlarının farklı
olduğunu öne süren görüşler
de bulunuyor. Bu görüşü, iki
cinsiyet arasında duygusal yönden
biyolojik bir farklılıktan ziyade
sosyal rollerden etkilenen görece
bir farklılıktan bahsedilebilir,
biçiminde özetleyebiliriz.
ZEKA CİNSİYETTEN
BAĞIMSIZ
İnsanın da dahil olduğu birçok
memeli türünde cinsiyetler
arası zeka farklılıklarını
anlamaya yönelik çalışmalarda,
aynı tür içinde cinsiyetle
ilişkilendirilebilecek önemli bir
farklılık gözlenmemiştir. Amerikan
Psikoloji Birliği’nin raporları
cinsiyetler arası ölçülebilir zeka
farkı olamayacağını, bunun
bireysel farklılıklar şeklinde
ortaya çıktığını söylüyor.
Richard Lynn’in yaptığı 11 yıllık
çalışmalarda erkeklerin 3-5
puan civarında farkla kadınları
geçtiğini gösteriyor. Yine Jackson
ve Rushton’un ergenler üzerine
yaptığı araştırma 3.5 puanlık
bir fark ortaya koyuyor. Haier
ve arkadaşlarının 2004’te
yayımladıkları araştırma,
kadınlar ve erkeklerin benzer
IQ skorları elde ettiklerini ancak
zekanın iki cinsiyette farklı beyin
bölgelerinden beslendiğini ortaya
koydu. Cosgrove’un 2007’deki
çalışmasına göre erkeklerde
ön (frontal) ve yan (pariyetal)
loblardaki, kadınlarda ise ön lob ve
konuşmayla ilgili Broca alanındaki
gri madde bölgesi, IQ’yu
belirlemede etkin rol oynuyor.
OYUN
ALIŞKANLIKLARINDAKİ
FARKLILIKLAR
Cinsiyete bağlı psikolojik
farklılıklar evrimsel biyolojide
de sıkça ele alınan konulardan.
Darwin ilk olarak Türlerin
Kökeni’nde cinsel seçilimde
psikolojik özelliklerin de rolü
olabileceğinden bahsetmiş,
daha sonraki kitapları olan
İnsanın Türeyişi ve İnsan
ve Hayvanlarda Duyguların
İfadesi’nde yine cinsiyetler arası
psikolojik farklılıklara değinmiştir.
Berenbaum ve Hines’ın 90’lı
yılların başında yaptığı ses
getiren bir çalışma doğuştan
böbrek üstü bezi büyümesi
(konjenital adrenal hiperplazisi)
olan kız çocuklarının “erkek
oyuncaklarıyla” oynamaya daha
eğilimli olduklarını öne sürmüş ve
bunu gebelik döneminde yüksek
miktarda erkeklik hormonlarına,
yani androjenlere maruz
kalmalarına bağlamıştı. Benzer
oyun alışkanlıkları maymunlarda
da gözlenmiştir. Auyeung ve
arkadaşlarının 2009’da yayımlanan
araştırmalarında ise geniş
bir kız ve erkek çocuğu grubu
oyun alışkanlıkları yönünden
değerlendirilmiş, karşılaşılan
davranış farklılıklarının anne
karnında maruz kalınan, “erkeklik
hormonu” olarak da bilinen
testosteron ile ilişkili olabileceği
iddia edilmiştir.
ERKEK, ŞİDDET VE
TESTOSTERON
Gerek Türkiye gerekse dünyada
erkekliğe duyulan hayranlık
yükseldikçe cinsiyetler arası
sosyal eşitsizliklerin de
buna paralel olarak arttığını
gözlemliyoruz. Eril dilin toplumun
her katmanında iyiden iyiye
kendini hissettirmesinden
artan kadın cinayetlerine kadar
eşitsizliğin birçok göstergesine
rastlamak mümkün. Erkek
şiddeti toplumsal bir mesele
olarak önemini korurken akla
erkeklerin kültürel olarak kabul
gören yüksek saldırganlığının
temelinde sinirsel ve biyolojik bir
nedenin mi yattığı sorusu geliyor.
Yapılan araştırmalar saldırganlığın
erkeklerde daha yaygın olduğunu
gösteren birçok bulgu ortaya
koydu. Ancak sinirbilimleri
ile birlikte toplumsal cinsiyet
rolleri ve sosyal faktörlerin de
ele alındığı çalışmalar henüz
oldukça kısıtlı. Erkeğin “şiddete
yatkınlığını” nörofizyolojik olarak
kanıtlamak pek mümkün değil.
Bunun yanında yapılan çok
sayıda çalışmada testosteron
[ n ]BEYİN DERGİSİ OCAK 2016 [ 67]