You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
eden en önemli çevresel faktörlerin<br />
başında gelir. Gebe bir kadının<br />
yaşadığı hastalıklar, geçirdiği<br />
enfeksiyonlar, beslenme şekli ya<br />
da yoğun stres gibi birçok etken<br />
otizme yatkınlıkta belirleyici rol<br />
oynayabilmekte. Gebe dişi sıçanlarla<br />
yaptığım deneysel çalışmalarda<br />
anne karnında yalnızca şekerli su<br />
ile beslenen hayvanlarda nöronal<br />
(sinirsel) göçün bozulduğunu<br />
ve bunun otizm olasılığını<br />
arttırdığını gözlemledim. Tek tip<br />
beslenme bir stres kaynağıdır<br />
ve bu stres bizi otizm sonucuna<br />
bir adım daha yakınlaştırır. Bu<br />
noktada gebelik süreci sağlıklı,<br />
dengeli ve dikkatli geçirilmesi<br />
gereken çok önemli bir süreçtir.<br />
Ayrıca ABD’de Yale, Harvard ve<br />
Washington üniversitelerinde<br />
yapılan araştırmalara göre<br />
otizm olasılığı anne-babanın<br />
yaşı ilerledikçe artar ve 35 yaş<br />
üstü babalarda bu olasılık daha<br />
fazladır.<br />
OTİZMİN<br />
BELİRTİLERİ<br />
NELERDİR?<br />
Otizm 3 yaşına<br />
O<br />
kadar tespit<br />
edilebilir ve bazı<br />
belirtilerle kendini<br />
gösterir. Bu belirtiler<br />
BKKI (Baltimore Kennedy Krieger<br />
Institute) Direktörü Dr. Rebecca<br />
Landa tarafından 10 madde<br />
şeklinde tanımlanmıştır. Bunlar,<br />
kendisine bakan kimselere<br />
nadiren gülümseme; başkalarının<br />
çıkardığı sesleri veya gülücük gibi<br />
hareketleri nadiren taklit etme; ses<br />
çıkarmada gecikme veya nadiren<br />
ses çıkarma; 6-12 aylıkken ismine<br />
tepki vermeme; 10. aydan itibaren<br />
el işaretleri ile iletişim ve göz teması<br />
kuramama; nadiren dikkatinizi<br />
çekme; ellerde, ayaklarda,<br />
bacaklarda sertleşme veya el<br />
bileklerini çevirme gibi olağan dışı<br />
vücut hareketleri, olağan dışı duruş<br />
ve diğer tekrarlayıcı davranışlar;<br />
onu kaldırmak istediğinizde size<br />
doğru uzanmaması; yuvarlanma,<br />
emekleme gibi hareketler açısından<br />
motor gelişim geriliğidir.<br />
OTİZMLİ BİREYDEKİ<br />
FARKLILIKLAR<br />
NELERDİR?<br />
Yeniliğe direnç,<br />
Y<br />
otizmde fazlasıyla<br />
belirgin bir<br />
niteliktir. Birey<br />
yeni olanı istemez,<br />
alışkanlıklarına düşkündür.<br />
Stereotipik olanı, yani tekrarlananı<br />
tercih etme de otizmde görülen<br />
başka bir niteliktir. Her gün aynı<br />
sokaktan geçmek ve aynı yemeği<br />
yemek gibi tipik davranışlar<br />
sergileyen otizmli bireyler, kendi<br />
davranışlarında olduğu gibi<br />
çevrelerinde de tekrarlananı<br />
görmeyi severler. Mesela bir<br />
kapı onlar için açık ya da kapalı<br />
değil sürekli açılıp kapanır halde<br />
olmalıdır. Dönen pervaneler gibi<br />
2 fonksiyonlu hareket sergileyen<br />
nesneleri seven otizmli bireyler<br />
saatlerce bu nesnelerle vakit<br />
geçirebilirler. Çoğunlukla<br />
kafa sallama hareketini<br />
de severler ve iki bardak<br />
arasındaki döngüsel su<br />
alışverişini saatlerce zevkle<br />
sürdürebilirler. Farelerde<br />
üzerinde yaptığım bir<br />
deneyde, bir farenin her iki<br />
yanına birer fare yerleştirdim.<br />
Bunlardan biri farenin<br />
geçmişte tanıdığı, diğeri<br />
ise daha önce tanımadığı<br />
bir fareydi. Otizmli farelerin<br />
tanıdıkları fareyle daha fazla<br />
vakit geçirdiği ve yeni fareyle<br />
ilgilenmediği, sağlıklı farenin<br />
ise yeni olanla daha çok<br />
ilgilendiğini gözlemledim.<br />
İlgi alanını tek bir konuya<br />
odaklama ve bu konuda<br />
tekrar eden davranışlar<br />
sergileme, yani otizm<br />
spektrum sendorumu çeşitlerinden<br />
biri olan Asperger, bu sendromların<br />
%10’unu oluşturur. Otizmli<br />
bireylerin iletişim istekleri olur,<br />
sözel konuşma yetenekleri vardır;<br />
ancak empati kuramadıkları için<br />
çevreyle iletişim konusunda sıkıntı<br />
yaşarlar. Bu bireyler ilgilendikleri<br />
konuyla ilgili her türlü detaylı<br />
bilgiye sahip olacak kadar zamanın<br />
çok büyük bir kısmını o konuya<br />
adarlar. Bilişsel ve akademik<br />
yetenekleri daha fazladır. Tarihte<br />
birçok bilim insanı ve sanatçıya<br />
Asperger tanısı konulmuştur.<br />
[ n ]BEYİN DERGİSİ OCAK 2016 [ 13]
Change language