Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LİMBİK<br />
SİSTEMİN YAPISI<br />
AMİGDALA<br />
Motivasyon açısından anlamlı<br />
uyaranların (ödül, korku, çiftleşme<br />
vb sosyal işlevler) korktekse iletimi<br />
• Korku duyusunun kazanılması<br />
ve ifade edilmesi<br />
• Seçici biçimde<br />
Kötü koku ile aktive olur<br />
Nötral olmayan korkulu yüz<br />
ifadesiyle uyarılır<br />
• Ventromediyal prefrontal korteks<br />
öğrenilmiş korku yanıtlarının<br />
uzaması ya da bastırılmasından<br />
sorumlu<br />
• Otonom yanıt, koşullu uyaran<br />
ve bunların eşleştirilmesinin<br />
çözülümü<br />
• Affektif ve duyusal uyaranların<br />
bellekte saklanmasını sağlar<br />
• Belirgin duygusal uyarılara karşı<br />
doğrudan dikkatli ve hızlı affektif<br />
yanıtları düzenler<br />
AMİGDALA HASARI<br />
Maymun Çalışmaları<br />
• Nesnelerin duygusal uyarlara<br />
önemi kaybolur<br />
• Yılan ya da agresif maymun<br />
görünce korkmaz<br />
• Sosyal sonuçları felakettir<br />
Orbiofrontal korkteks lezyonu<br />
• Davranışsal ve ototnom yanıtlar<br />
uyumsuzdur<br />
İki taraflı amigdala hasarı nadirdir<br />
• İki taraflı dejenerasyonu<br />
olan bir hasta yüzlerdeki öfkeyi<br />
algılayamaz<br />
Otizm<br />
Suçluluk<br />
ÖRNEK 1980’lerin ortalarında<br />
Iowa Üniversitesi sinirbilim<br />
uzmanlarından Daniel Tranel’in<br />
hastalarından S.M. genetik bir<br />
durum olan Urbach-Wiethe<br />
hastalığının amigdalasında<br />
hasara sebep olması sonucu<br />
hiçbir şeyden korkmuyordu.<br />
Bu hastalıkta ciltte hasarlar ve<br />
beyinde kalsiyum çökeltilerinin<br />
birikmesi gibi belirtiler görülüyor<br />
ve bu belirtiler S.M.’nin<br />
amigdalasının iki kısmını da<br />
hasara uğratmıştı. Hastanın<br />
diğer duygularında herhangi bir<br />
bozulma meydana gelmediği<br />
için bu durum amigdalanın tüm<br />
duyguların merkezi olduğu tezini<br />
çürüttü. S.M. diğer insanlara<br />
göre güvenilir gelmeyen<br />
kişilere de güvenme eğiliminde<br />
olduğundan amigdalanın<br />
ansızın karşılaşılan tehlikelerle<br />
ilgili olmadığı sonucuna da<br />
ulaşıldı. Yani, korkuyu ayırt etme<br />
beynin bilincin dışındaki başka<br />
yerlerinde meydana geliyor; ancak<br />
korku bilinç dışına kaydedilir<br />
kaydedilmez amigdala devreye<br />
girip dikkati önemli bilgilere<br />
yöneltiyor. S.M.’nin beyni tehlikeye<br />
işaret eden bilinçsiz ipuçlarını<br />
yanlış yorumluyor, amigdala<br />
durumu değerlendirirken dehşet<br />
duygusu yerine coşku uyandırıyor.<br />
S.M.’nin korku duygusu üzerinde<br />
çalışan Feinstein, amigdala<br />
bölgelerinde benzer hasarlar<br />
görülen iki hastayla birlikte<br />
onu bir deneye alıyor. Deneyde<br />
hastalara belirli aralıklarla yüzde<br />
35 karbonsioksit içeren hava<br />
püskürten bir maske veriliyor.<br />
Deney sorasında hastalar belirgin<br />
bir panik atak geçiriyorlar.<br />
Karbondioksit kandaki asit<br />
derecesini etkileyerek beyinde bir<br />
dizi tepkimeye yol açıyor. Böylece<br />
beynin astım veya kalp krizi gibi<br />
içten gelen tehlikeleri dışarıdan<br />
gelen tehlikelerden daha farklı<br />
bir biçimde değerlendirdiği<br />
gözlemlenmiş oldu.<br />
[ n ]BEYİN DERGİSİ OCAK 2016 [ 101]
Change language