TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ
2015-2 2015-2
Türkiye Noterler Birliği cak mahkemeyi Cenevre sözleşmelerinin 1.maddesinin ihlâlinin ihlâli yapana karşı doğrudan bireysel talep yapma olanağı verip vermediği sorusunu cevaplandırmaktan alıkoymamıştır. Devletlerin uygulaması insani uluslararası hukuk muvacehesinde bireylerin kendi devletleri tarafından mediyatize edilmelerinin gerekli olmadığını göstermektedir 54 . BM sorumluluk iddiası bağlamında zarar görenlerin devletlerinin değil, zarar görenlerin kendilerinin BM’e karşı tazminat talebi yapma hakkının olduğunu vurgulamaktadır 55 . Şüphesiz BM doğrudan yapılacak sorumluluk taleplerinin somut hukuki dayanağı yahut uluslararası veya ulusal hukuki niteliği konusuna değinmemektedir; bu nedenle BM uygulamasının hukuki durumun açıklığa kavuşmasında önemli katkı yaptığı kabul edilmemektedir. Zarara neden olan eylemler ve ihmaller çerçevesinde Hollanda temyiz mahkemesi Hollanda askerlerinin pasif davranışlarını Srebrenica’da soykırıma yol açan sivil halkı koruma önlemlerinin ihmal edilmesi olarak değil, Mustafa ve Nuhunovic ailesinin Hollanda askerlerinin korumasındaki bölgeden gönderilmesi nedeniyle öldürülmelerine yol açması bağlamında ele almıştır. Hollanda askerlerinin eylemlerinin uluslararası hukuk muvacehesinde incelenmesi sivil halkı koruma önlemlerinin ihmal edilmesi ile insanların başka yere gönderilmesi sonucu ölümlere yol açma arasındaki hukuki farkı ortaya koymaktadır. Devletlerin sorumluluğuna ilişkin tasarının 16.maddesine ve uluslararası örgütlerin sorumluluğuna ilişkin tasarının 14.maddesine göre, tehlike içindeki insanların soykırım riskinin bilinmesine rağmen başka yere gönderilmeleri çerçevesinde devletlerin ve uluslararası örgütlerin sevkiyat yardımı uluslararası sorumluluğa yol açan hukuka aykırı bir eyleme yardım oluşturmaktadır 56 . Uluslararası Hukuk Komisyonu bu tür sorumluluğun kanıtı olarak BM hukuk danışmanının destek vermekle ilgili MONUC – BM barış misyonunun Kongo ordusuna verdiği destekle bağlantılı bir yazısından şu alıntıyı yapmıştır: “Eğer MONUC, FARDC (Forces Armées de la République Démocratique du Congo) 54 bknz.: Stefanie Schmal, Amtshaftung für Kriegsschäden, ZaöRV 66(2006), s.699,704 vd.; bu görüşü benimseyen Alman mahkemeleri için bknz.: Michael Terwiesche, Kriegsschäden und Haftung der Bundesrepublik Deutschland, NVwZ 2004, s.1324 55 Kirsten Schmalenbach, Haftung Internationaler Organisationen im Rahmen von Militäreinsätzen und Territorialverwaltungen, 2004, s.380 56 bknz.: ICJ Reports 2007, Rn.421vd. 100 | Hukuk Dergisi / 2015-2
Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA birimlerinin, hukukun bir organı ya da hukukun diğer organlarını ihlal eden bir operasyona karıştığına inanıyorsa ve eğer DRC(Democratic Republik of Congo) hükümeti ve FARDC’a aracılık etmesine karşın, MONUC’un bu gibi ihlallerin halen işlenmekte olduğuna inanmak için nedenleri varsa, MONUC bu operasyonları desteklemeye meşru şekilde devam etmemelidir fakat ondaki bu katılımı hafifletmek zorundadır. [….]Eğer MONUC’un FARDC birimlerinin hukukun bu organlarının herhangi birini ihlal eden karışmalarının bulunduğuna inanacak nedeni varsa, MONUC, FARDC’nin operasyonlarının herhangi birine meşru şekilde destek sağlamamalı veya lojistik sağlamamalıdır. [….]Bu, milletlerarası teamül hukuku altında Organizasyonun sorumluluğunu ve insan haklarına, uluslararası insancıl hukuka ve mülteci hukukuna saygı için bunlara katkıda bulunan, uygulanan Şartı’nı doğrudan takip etmektedir” 57 . Tehdit altındaki insanların şiddet uygulayan 3.kişilere teslimi, uluslararası örgütlerin uluslararası sorumluluğuna ilişkin tasarının 14.maddesine göre savaş suçuna veya soykırıma yardımdır. Sivilleri koruma önlemlerinin BM misyonu tarafından ihmal edilmesi buna karşılık bir yardım eylemi olmaması nedeniyle Uluslararası Örgütlerin Sorumluluğu Sözleşme Tasarısının 14.maddesi hükmünün uygulaması dışında kalmaktadır. BM’in, Uluslararası Örgütlerin Sorumluluğuna İlişkin tasarının 14.maddesine göre uluslararası sorumluluğu, diğer bir ifade ile soykırım kurbanlarına tazminat ödeme yükümlülüğü, insanların teslimi, onların soykırıma yardım olarak zarar görmesine yol açtığı takdirde kabul edilebilir. Bu şekilde ifade edilen nedensellik bağı Hollanda temyiz mahkemesi tarafından kıta Avrupası prensibi olan “olmazsa olmaz şartı”na (conditio sine qua non) göre cevaplandırılmıştır. UNProFor araçları ile denetim eksikliği nedeniyle başarılı bir yer değiştirmenin mümkün olmamasına rağmen ve tüm insanların UNProFor bölgesinde kalması mümkünken, Mustafa ve Muhammed Nuhanovíc Hollanda askerleri tarafından zorla bölgeden uzaklaştırılmıştır. Mustafa ve Muhammed Nuhanovíc Hollanda askerleri tarafından bölgeden uzaklaştırılmamış olsalardı hayatta kalmaları mümkün olabilirdi. Nedensellik bağı, oğlu Muhammed Nuhanovíc’in bölgeden zorla uzaklaştırılması nedeniyle gönüllü olarak oğlunu takip eden ve öldürülen Ibro 57 bknz.: Yearbook of the International Law Commission, 2011, vol.II, Part two, s.37, Rn.6 Hukuk Dergisi / 2015-2 | 101
- Page 66 and 67: Türkiye Noterler Birliği asilin,
- Page 68 and 69: Türkiye Noterler Birliği ve bu va
- Page 70 and 71: Türkiye Noterler Birliği MUHAKEME
- Page 72 and 73: Türkiye Noterler Birliği gereğin
- Page 74 and 75: Türkiye Noterler Birliği Bu düze
- Page 76 and 77: Türkiye Noterler Birliği bu düze
- Page 78 and 79: Türkiye Noterler Birliği d- Daval
- Page 80 and 81: Türkiye Noterler Birliği temsil i
- Page 82 and 83: Türkiye Noterler Birliği dığı
- Page 84 and 85: Türkiye Noterler Birliği ğ) Dava
- Page 86 and 87: Türkiye Noterler Birliği Cevap di
- Page 88 and 89: Türkiye Noterler Birliği önce us
- Page 90 and 91: Türkiye Noterler Birliği tarihind
- Page 92 and 93: Türkiye Noterler Birliği Yine hâ
- Page 94 and 95: Türkiye Noterler Birliği ma aşam
- Page 96 and 97: Türkiye Noterler Birliği TTK UYAP
- Page 98 and 99: Türkiye Noterler Birliği GİRİŞ
- Page 100 and 101: Türkiye Noterler Birliği yaklaş
- Page 102 and 103: Türkiye Noterler Birliği ral yük
- Page 104 and 105: Türkiye Noterler Birliği organın
- Page 106 and 107: Türkiye Noterler Birliği için ha
- Page 108 and 109: Türkiye Noterler Birliği dir. Bu
- Page 110 and 111: Türkiye Noterler Birliği Sivil ha
- Page 112 and 113: Türkiye Noterler Birliği BM’in
- Page 114 and 115: Türkiye Noterler Birliği Güvenli
- Page 118 and 119: Türkiye Noterler Birliği Nuhanov
- Page 120 and 121: Türkiye Noterler Birliği komuta y
- Page 122 and 123: Türkiye Noterler Birliği Kısaltm
- Page 124 and 125: Türkiye Noterler Birliği RENSMANN
- Page 126 and 127: Türkiye Noterler Birliği hukuk h
- Page 128 and 129: Türkiye Noterler Birliği tarafın
- Page 130 and 131: Türkiye Noterler Birliği 21. KA
- Page 132 and 133: Türkiye Noterler Birliği Bu yukar
- Page 134 and 135: Türkiye Noterler Birliği Bu çal
- Page 136 and 137: Türkiye Noterler Birliği Bilimsel
- Page 138 and 139: Türkiye Noterler Birliği Şekil 3
- Page 140 and 141: Türkiye Noterler Birliği strateji
- Page 142 and 143: Türkiye Noterler Birliği Max Webe
- Page 144 and 145: Türkiye Noterler Birliği mevzuatt
- Page 146 and 147: Türkiye Noterler Birliği Otuz mad
- Page 148 and 149: Türkiye Noterler Birliği 5.9. Des
- Page 150 and 151: Türkiye Noterler Birliği Teknoloj
- Page 152 and 153: Türkiye Noterler Birliği merkezde
- Page 154 and 155: Türkiye Noterler Birliği 2. Üç
- Page 156 and 157: Türkiye Noterler Birliği 5. KARAR
- Page 158 and 159: Türkiye Noterler Birliği Yönlend
- Page 160 and 161: Türkiye Noterler Birliği Bununla
- Page 162 and 163: Türkiye Noterler Birliği BRAVERMA
- Page 164 and 165: Türkiye Noterler Birliği 148 | Hu
Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA<br />
birimlerinin, hukukun bir organı ya da hukukun diğer organlarını ihlal<br />
eden bir operasyona karıştığına inanıyorsa ve eğer DRC(Democratic<br />
Republik of Congo) hükümeti ve FARDC’a aracılık etmesine karşın,<br />
MONUC’un bu gibi ihlallerin halen işlenmekte olduğuna inanmak için<br />
nedenleri varsa, MONUC bu operasyonları desteklemeye meşru şekilde<br />
devam etmemelidir fakat ondaki bu katılımı hafifletmek zorundadır.<br />
[….]Eğer MONUC’un FARDC birimlerinin hukukun bu organlarının<br />
herhangi birini ihlal eden karışmalarının bulunduğuna inanacak nedeni<br />
varsa, MONUC, FARDC’nin operasyonlarının herhangi birine meşru<br />
şekilde destek sağlamamalı veya lojistik sağlamamalıdır. [….]Bu,<br />
milletlerarası teamül hukuku altında Organizasyonun sorumluluğunu<br />
ve insan haklarına, uluslararası insancıl hukuka ve mülteci hukukuna<br />
saygı için bunlara katkıda bulunan, uygulanan Şartı’nı doğrudan takip<br />
etmektedir” 57 .<br />
Tehdit altındaki insanların şiddet uygulayan 3.kişilere teslimi,<br />
uluslararası örgütlerin uluslararası sorumluluğuna ilişkin tasarının<br />
14.maddesine göre savaş suçuna veya soykırıma yardımdır. Sivilleri<br />
koruma önlemlerinin BM misyonu tarafından ihmal edilmesi buna<br />
karşılık bir yardım eylemi olmaması nedeniyle Uluslararası Örgütlerin<br />
Sorumluluğu Sözleşme Tasarısının 14.maddesi hükmünün uygulaması<br />
dışında kalmaktadır. BM’in, Uluslararası Örgütlerin Sorumluluğuna<br />
İlişkin tasarının 14.maddesine göre uluslararası sorumluluğu, diğer bir<br />
ifade ile soykırım kurbanlarına tazminat ödeme yükümlülüğü, insanların<br />
teslimi, onların soykırıma yardım olarak zarar görmesine yol açtığı<br />
takdirde kabul edilebilir. Bu şekilde ifade edilen nedensellik bağı<br />
Hollanda temyiz mahkemesi tarafından kıta Avrupası prensibi olan “olmazsa<br />
olmaz şartı”na (conditio sine qua non) göre cevaplandırılmıştır.<br />
UNProFor araçları ile denetim eksikliği nedeniyle başarılı bir yer değiştirmenin<br />
mümkün olmamasına rağmen ve tüm insanların UNProFor<br />
bölgesinde kalması mümkünken, Mustafa ve Muhammed Nuhanovíc<br />
Hollanda askerleri tarafından zorla bölgeden uzaklaştırılmıştır. Mustafa<br />
ve Muhammed Nuhanovíc Hollanda askerleri tarafından bölgeden<br />
uzaklaştırılmamış olsalardı hayatta kalmaları mümkün olabilirdi. Nedensellik<br />
bağı, oğlu Muhammed Nuhanovíc’in bölgeden zorla uzaklaştırılması<br />
nedeniyle gönüllü olarak oğlunu takip eden ve öldürülen Ibro<br />
57 bknz.: Yearbook of the International Law Commission, 2011, vol.II, Part two,<br />
s.37, Rn.6<br />
Hukuk Dergisi / 2015-2 | 101