TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ
Share Embed Flag
Download ePaper

TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ

2015-2 2015-2

cengizaskan
25.12.2015 Views

Türkiye Noterler Birliği cak mahkemeyi Cenevre sözleşmelerinin 1.maddesinin ihlâlinin ihlâli yapana karşı doğrudan bireysel talep yapma olanağı verip vermediği sorusunu cevaplandırmaktan alıkoymamıştır. Devletlerin uygulaması insani uluslararası hukuk muvacehesinde bireylerin kendi devletleri tarafından mediyatize edilmelerinin gerekli olmadığını göstermektedir 54 . BM sorumluluk iddiası bağlamında zarar görenlerin devletlerinin değil, zarar görenlerin kendilerinin BM’e karşı tazminat talebi yapma hakkının olduğunu vurgulamaktadır 55 . Şüphesiz BM doğrudan yapılacak sorumluluk taleplerinin somut hukuki dayanağı yahut uluslararası veya ulusal hukuki niteliği konusuna değinmemektedir; bu nedenle BM uygulamasının hukuki durumun açıklığa kavuşmasında önemli katkı yaptığı kabul edilmemektedir. Zarara neden olan eylemler ve ihmaller çerçevesinde Hollanda temyiz mahkemesi Hollanda askerlerinin pasif davranışlarını Srebrenica’da soykırıma yol açan sivil halkı koruma önlemlerinin ihmal edilmesi olarak değil, Mustafa ve Nuhunovic ailesinin Hollanda askerlerinin korumasındaki bölgeden gönderilmesi nedeniyle öldürülmelerine yol açması bağlamında ele almıştır. Hollanda askerlerinin eylemlerinin uluslararası hukuk muvacehesinde incelenmesi sivil halkı koruma önlemlerinin ihmal edilmesi ile insanların başka yere gönderilmesi sonucu ölümlere yol açma arasındaki hukuki farkı ortaya koymaktadır. Devletlerin sorumluluğuna ilişkin tasarının 16.maddesine ve uluslararası örgütlerin sorumluluğuna ilişkin tasarının 14.maddesine göre, tehlike içindeki insanların soykırım riskinin bilinmesine rağmen başka yere gönderilmeleri çerçevesinde devletlerin ve uluslararası örgütlerin sevkiyat yardımı uluslararası sorumluluğa yol açan hukuka aykırı bir eyleme yardım oluşturmaktadır 56 . Uluslararası Hukuk Komisyonu bu tür sorumluluğun kanıtı olarak BM hukuk danışmanının destek vermekle ilgili MONUC – BM barış misyonunun Kongo ordusuna verdiği destekle bağlantılı bir yazısından şu alıntıyı yapmıştır: “Eğer MONUC, FARDC (Forces Armées de la République Démocratique du Congo) 54 bknz.: Stefanie Schmal, Amtshaftung für Kriegsschäden, ZaöRV 66(2006), s.699,704 vd.; bu görüşü benimseyen Alman mahkemeleri için bknz.: Michael Terwiesche, Kriegsschäden und Haftung der Bundesrepublik Deutschland, NVwZ 2004, s.1324 55 Kirsten Schmalenbach, Haftung Internationaler Organisationen im Rahmen von Militäreinsätzen und Territorialverwaltungen, 2004, s.380 56 bknz.: ICJ Reports 2007, Rn.421vd. 100 | Hukuk Dergisi / 2015-2

Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA birimlerinin, hukukun bir organı ya da hukukun diğer organlarını ihlal eden bir operasyona karıştığına inanıyorsa ve eğer DRC(Democratic Republik of Congo) hükümeti ve FARDC’a aracılık etmesine karşın, MONUC’un bu gibi ihlallerin halen işlenmekte olduğuna inanmak için nedenleri varsa, MONUC bu operasyonları desteklemeye meşru şekilde devam etmemelidir fakat ondaki bu katılımı hafifletmek zorundadır. [….]Eğer MONUC’un FARDC birimlerinin hukukun bu organlarının herhangi birini ihlal eden karışmalarının bulunduğuna inanacak nedeni varsa, MONUC, FARDC’nin operasyonlarının herhangi birine meşru şekilde destek sağlamamalı veya lojistik sağlamamalıdır. [….]Bu, milletlerarası teamül hukuku altında Organizasyonun sorumluluğunu ve insan haklarına, uluslararası insancıl hukuka ve mülteci hukukuna saygı için bunlara katkıda bulunan, uygulanan Şartı’nı doğrudan takip etmektedir” 57 . Tehdit altındaki insanların şiddet uygulayan 3.kişilere teslimi, uluslararası örgütlerin uluslararası sorumluluğuna ilişkin tasarının 14.maddesine göre savaş suçuna veya soykırıma yardımdır. Sivilleri koruma önlemlerinin BM misyonu tarafından ihmal edilmesi buna karşılık bir yardım eylemi olmaması nedeniyle Uluslararası Örgütlerin Sorumluluğu Sözleşme Tasarısının 14.maddesi hükmünün uygulaması dışında kalmaktadır. BM’in, Uluslararası Örgütlerin Sorumluluğuna İlişkin tasarının 14.maddesine göre uluslararası sorumluluğu, diğer bir ifade ile soykırım kurbanlarına tazminat ödeme yükümlülüğü, insanların teslimi, onların soykırıma yardım olarak zarar görmesine yol açtığı takdirde kabul edilebilir. Bu şekilde ifade edilen nedensellik bağı Hollanda temyiz mahkemesi tarafından kıta Avrupası prensibi olan “olmazsa olmaz şartı”na (conditio sine qua non) göre cevaplandırılmıştır. UNProFor araçları ile denetim eksikliği nedeniyle başarılı bir yer değiştirmenin mümkün olmamasına rağmen ve tüm insanların UNProFor bölgesinde kalması mümkünken, Mustafa ve Muhammed Nuhanovíc Hollanda askerleri tarafından zorla bölgeden uzaklaştırılmıştır. Mustafa ve Muhammed Nuhanovíc Hollanda askerleri tarafından bölgeden uzaklaştırılmamış olsalardı hayatta kalmaları mümkün olabilirdi. Nedensellik bağı, oğlu Muhammed Nuhanovíc’in bölgeden zorla uzaklaştırılması nedeniyle gönüllü olarak oğlunu takip eden ve öldürülen Ibro 57 bknz.: Yearbook of the International Law Commission, 2011, vol.II, Part two, s.37, Rn.6 Hukuk Dergisi / 2015-2 | 101

Türkiye Noterler Birliği<br />

cak mahkemeyi Cenevre sözleşmelerinin 1.maddesinin ihlâlinin ihlâli<br />

yapana karşı doğrudan bireysel talep yapma olanağı verip vermediği<br />

sorusunu cevaplandırmaktan alıkoymamıştır. Devletlerin uygulaması<br />

insani uluslararası hukuk muvacehesinde bireylerin kendi devletleri tarafından<br />

mediyatize edilmelerinin gerekli olmadığını göstermektedir 54 .<br />

BM sorumluluk iddiası bağlamında zarar görenlerin devletlerinin değil,<br />

zarar görenlerin kendilerinin BM’e karşı tazminat talebi yapma hakkının<br />

olduğunu vurgulamaktadır 55 . Şüphesiz BM doğrudan yapılacak<br />

sorumluluk taleplerinin somut hukuki dayanağı yahut uluslararası veya<br />

ulusal hukuki niteliği konusuna değinmemektedir; bu nedenle BM uygulamasının<br />

hukuki durumun açıklığa kavuşmasında önemli katkı yaptığı<br />

kabul edilmemektedir.<br />

Zarara neden olan eylemler ve ihmaller çerçevesinde Hollanda<br />

temyiz mahkemesi Hollanda askerlerinin pasif davranışlarını Srebrenica’da<br />

soykırıma yol açan sivil halkı koruma önlemlerinin ihmal edilmesi<br />

olarak değil, Mustafa ve Nuhunovic ailesinin Hollanda askerlerinin<br />

korumasındaki bölgeden gönderilmesi nedeniyle öldürülmelerine yol<br />

açması bağlamında ele almıştır. Hollanda askerlerinin eylemlerinin<br />

uluslararası hukuk muvacehesinde incelenmesi sivil halkı koruma önlemlerinin<br />

ihmal edilmesi ile insanların başka yere gönderilmesi sonucu<br />

ölümlere yol açma arasındaki hukuki farkı ortaya koymaktadır. Devletlerin<br />

sorumluluğuna ilişkin tasarının 16.maddesine ve uluslararası<br />

örgütlerin sorumluluğuna ilişkin tasarının 14.maddesine göre, tehlike<br />

içindeki insanların soykırım riskinin bilinmesine rağmen başka yere<br />

gönderilmeleri çerçevesinde devletlerin ve uluslararası örgütlerin sevkiyat<br />

yardımı uluslararası sorumluluğa yol açan hukuka aykırı bir eyleme<br />

yardım oluşturmaktadır 56 . Uluslararası Hukuk Komisyonu bu tür<br />

sorumluluğun kanıtı olarak BM hukuk danışmanının destek vermekle<br />

ilgili MONUC – BM barış misyonunun Kongo ordusuna verdiği destekle<br />

bağlantılı bir yazısından şu alıntıyı yapmıştır: “Eğer MONUC,<br />

FARDC (Forces Armées de la République Démocratique du Congo)<br />

54 bknz.: Stefanie Schmal, Amtshaftung für Kriegsschäden, ZaöRV 66(2006),<br />

s.699,704 vd.; bu görüşü benimseyen Alman mahkemeleri için bknz.: Michael<br />

Terwiesche, Kriegsschäden und Haftung der Bundesrepublik Deutschland,<br />

NVwZ 2004, s.1324<br />

55 Kirsten Schmalenbach, Haftung Internationaler Organisationen im Rahmen von<br />

Militäreinsätzen und Territorialverwaltungen, 2004, s.380<br />

56 bknz.: ICJ Reports 2007, Rn.421vd.<br />

100 | Hukuk Dergisi / 2015-2

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!