TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ
Share Embed Flag
Download ePaper

TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ

2015-2 2015-2

cengizaskan
25.12.2015 Views

Türkiye Noterler Birliği Sivil halkı koruma yetkisini öngören hemen hemen tüm BM misyonu uygulamalarında problemlerle karşılaşılmaktadır. Bu çerçevede Demokratik Kongo cumhuriyetinde yaşananlar özellikle dramatiktir. 2002 Mayıs’ta RDC güçleri Kisangani’de 37 bir katliam yaparak 100 sivili öldürmüşlerdir. BM barış gücü birliği, BM askerlerinin piyade birliği olmadığını, bu nedenle sivil halkı koruma durumunda olmadıklarını gerekçe olarak ileri sürmüştür 38 . Güvenlik Konseyi’nin sivil halkı koruma yetkisini önemli ölçüde arttırması ertesinde Kiwanya’da (Kongo’nun doğusu) 2008 Kasım’da 150 genç erkek MONUC askerlerinin dört zırhlı BM aracının yakında olmasına rağmen Mai Mai milisleri tarafından öldürülmüştür. Daha sonra, BM askerlerinin 4 haftadır bir tercümanlarının olmadığı ve bu nedenle bölge halkına ilişkin bilgi sahibi olmadıkları ve bu nedenle olayların onlar için sürpriz olduğu anlaşılmıştır 39 . Bunun ötesinde birçok BM askerinin o sırada yabancı gazetecilerin ve insani yardım organizasyonları çalışanlarının kurtarılması ile meşgul olmasının bölge halkının maruz kaldığı tehdidin fark edilmemesine neden olduğu ortaya çıkmıştır. 2009 sonunda İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch) Ocak ve Eylül 2009 arasında 1400 sivilin Hutu milisleri ve Kongo ordusunun çatışmaları sırasında öldürüldüğünü ve binlerce kadına tecavüz edildiğini rapor etmiştir 40 . Uganda Hutu milislerine karşı Kongo ordusunun askeri operasyonları 2009 Mart’ından beri MONUC tarafından lojistik ve askeri olarak desteklenmiştir. MONUC, Kongo askeri operasyonlarının desteklenmesinin sivil halkı koruma görevinin yerine getirilmesine hizmet ettiğini, zira BM misyonunun ancak bu şekilde Kongo ordusunu pozitif etkileme ve tehlikeli durumlar hakkında bilgi edinebilme şansına sahip olduğunu bildirmiştir. Sivil halkı koruma stratejisi MONUC’un Hutu milislerine karşı Kongo ordusu ile yaptığı askeri anlaşmanın bir yan ürünü olarak ortaya çıkmıştır. İnanılırlığını yeniden kazanmak için Güvenlik Konseyi 2009 sonunda MONUC’un, hükümet birliklerini insani uluslararası hukuka ve insan haklarına saygı göstermesi koşuluyla destekleyeceğini karara bağlamıştır 41 . 37 şehirde o sırada 1000 BM barış gücü askeri ve Kuvvet Komutan Yardımcısı olmasına rağmen 38 African Security Review 16 (2007), s.71 39 bknz.: http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/drc1208web.pdf. 40 You Will be Punished, Attacks on Civilians in Eastern Congo, Human Rights Watch, Dec.2009 41 SR Res.1906(2009) 94 | Hukuk Dergisi / 2015-2

Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA Bu alandaki başarısızlıklar ve tecrübeler BM Genel Sekreterliği seviyesinde sivillerin etkin korunması misyonu bağlamında yavaş yavaş operatif stratejilerin gelişmesine yol açmıştır. Özellikle Kongo’daki BM barış misyonunu tecrübesi proaktif problem çözüm stratejileri geliştirilmesine esas olmuştur. Atılan adımlar hernekadar küçük olsa da, bu adımların her birinin sivil halkın daha iyi korunması için BM bünyesinde işleyen sürecin bir parçası olarak görülmesi gerekmektedir. Son yıllarda Güvenlik Konseyinin sivil halkı koruma görevlendirmelerinin artması ve siyasi olarak yapılanların takdir toplaması, bu çerçevede çalışma gruplarının ve özel görevlilerin hizmetlerinden yararlanılması süreçteki gelişmelerin işaretleridir 42 . Sürecin işlemesinde en önemli eksikliğin mali kaynak sıkıntısı olduğunun tahmin edilmesi zor değildir 43 . IV - Sivil Halkı Koruma Misyonunun Yerine Getirilmesinden Doğan Sorumluluk Kongo’da yaşanan örnekler barış misyonunun aksamasının birçok örneğinden birisidir. Kongo sivil halkının korunmasıyla ilgili ihmaller 1995 Temmuz’unda 7000 Bosnalı genç erkeğin Srebrenica’da BM koruma alanında Bosnalı Sırp milis güçleri tarafından öldürülmesi olayı kadar uluslararası kamuoyunu meşgul etmemiştir. Olaydan hemen önce UNProFor’daki Hollanda Birliği BM koruma bölgesinden çekilmiştir. Srebrenica olayı, BM’in ve birlik tahsis eden devletlerin misyonun yerine getirilmemesi ile bağlantılı sorumluluğunu gündeme taşımıştır. Kongo örneğinde görüldüğü gibi BM silahlı kuvvetlerinin açıkça sivil halkı koruma görevinin olmasına ve saldırganlar müdahale olanağının bulunmasına rağmen pasif kaldığı çok sayıda örnek bulunmaktadır. Sivil halkı koruma misyonunun gerektiği gibi yerine getirilmemesi BM’in uluslararası sorumluluğuna yol açmamaktadır. Siyasi olarak hesap verme dışında BM Şartı üye devletler lehine Güvenlik Konseyi resolusyonlarının yetkilendirmeye uygun olarak yerine getirilmesine matuf bir hak öngörmemektedir. 42 özel görevlerle ilgili olarak bknz.: SR Res.1888(2009), OP 4 43 Brahimi raporu için bknz.: UN Doc. A/55/305-S/2000/809, 21.08.2000, Rn.63 Hukuk Dergisi / 2015-2 | 95

Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA<br />

Bu alandaki başarısızlıklar ve tecrübeler BM Genel Sekreterliği<br />

seviyesinde sivillerin etkin korunması misyonu bağlamında<br />

yavaş yavaş operatif stratejilerin gelişmesine yol açmıştır. Özellikle<br />

Kongo’daki BM barış misyonunu tecrübesi proaktif problem çözüm<br />

stratejileri geliştirilmesine esas olmuştur. Atılan adımlar hernekadar<br />

küçük olsa da, bu adımların her birinin sivil halkın daha iyi korunması<br />

için BM bünyesinde işleyen sürecin bir parçası olarak görülmesi gerekmektedir.<br />

Son yıllarda Güvenlik Konseyinin sivil halkı koruma görevlendirmelerinin<br />

artması ve siyasi olarak yapılanların takdir toplaması,<br />

bu çerçevede çalışma gruplarının ve özel görevlilerin hizmetlerinden<br />

yararlanılması süreçteki gelişmelerin işaretleridir 42 . Sürecin işlemesinde<br />

en önemli eksikliğin mali kaynak sıkıntısı olduğunun tahmin edilmesi<br />

zor değildir 43 .<br />

IV - Sivil Halkı Koruma Misyonunun Yerine Getirilmesinden<br />

Doğan Sorumluluk<br />

Kongo’da yaşanan örnekler barış misyonunun aksamasının birçok<br />

örneğinden birisidir. Kongo sivil halkının korunmasıyla ilgili ihmaller<br />

1995 Temmuz’unda 7000 Bosnalı genç erkeğin Srebrenica’da<br />

BM koruma alanında Bosnalı Sırp milis güçleri tarafından öldürülmesi<br />

olayı kadar uluslararası kamuoyunu meşgul etmemiştir. Olaydan hemen<br />

önce UNProFor’daki Hollanda Birliği BM koruma bölgesinden<br />

çekilmiştir. Srebrenica olayı, BM’in ve birlik tahsis eden devletlerin<br />

misyonun yerine getirilmemesi ile bağlantılı sorumluluğunu gündeme<br />

taşımıştır.<br />

Kongo örneğinde görüldüğü gibi BM silahlı kuvvetlerinin açıkça<br />

sivil halkı koruma görevinin olmasına ve saldırganlar müdahale<br />

olanağının bulunmasına rağmen pasif kaldığı çok sayıda örnek bulunmaktadır.<br />

Sivil halkı koruma misyonunun gerektiği gibi yerine getirilmemesi<br />

BM’in uluslararası sorumluluğuna yol açmamaktadır. Siyasi<br />

olarak hesap verme dışında BM Şartı üye devletler lehine Güvenlik<br />

Konseyi resolusyonlarının yetkilendirmeye uygun olarak yerine getirilmesine<br />

matuf bir hak öngörmemektedir.<br />

42 özel görevlerle ilgili olarak bknz.: SR Res.1888(2009), OP 4<br />

43 Brahimi raporu için bknz.: UN Doc. A/55/305-S/2000/809, 21.08.2000, Rn.63<br />

Hukuk Dergisi / 2015-2 | 95

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!