TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ
Share Embed Flag
Download ePaper

TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ

2015-2 2015-2

cengizaskan
25.12.2015 Views

Türkiye Noterler Birliği organının, öncelikle Güvenlik Konseyi’nin veya Genel Sekreterin yahut herhangi bir BM üyesi devletin sivil halkın korunmasına matuf bir hukuki yükümlülükten hareket edildiğini ve ettiğini göstermemektedir. Tamamen tersine bu dokümanlarda insani uluslararası hukuka ve insan haklarına saygının uyuşmazlık tarafları devletlerin hukuki yükümlülüğü olduğu ve ilk sırada devletlerin hukuken halklarını korumakla mükellef olduklarının altının çizildiği gözükmektedir 19 . II. Genel Uluslararası Hukuka İstinat Eden Yükümlülük BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon 22.05.2012 tarihli raporunda sivil halkın korunmasına ilişkin yükümlülüğün kaynaklarının insani uluslararası hukuk, uluslararası insan hakları ve uluslararası mülteciler hukuku olduğunu dile getirmiş ve bununla bu çerçevede ana sorumluluğun devletlere ait olduğunu ortaya koymuştur 20 . Bu tablo genel uluslararası hukuk sistemi içinde BM için rahat bir pozisyon sunmaktadır. BM Şartı dışındaki uluslararası insan hakları yükümlülükleri muvacehesinde de BM barış misyonlarından misafir ülkede sivil halkın yabancıların yol açacağı insan hakları ihlâllerinden korunmasına matuf doğrudan bir hukuki mükellefiyet istihraç edilmemektedir. BM barış misyonları işgal güçlerinden farklı olarak 21 istisnai şekilde misafir ülke halkı üzerinde koruma önlemi anlamında önleyici veya cezalandırıcı egemenlik yetkisi kullanır (istisnai durumlar olarak BM’in toprak yönetimleri yahut BM mülteci kampları yönetimi düşünülebilir). Buna karşılık egemenlik yetkisi kullanılması Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesinde (UNTS Vol.78, s.227) hukuki mükellefiyet için bir önkoşul olarak öngörülmemiştir. Aynı durum insani uluslararası hukuk için de geçerlidir. Cenevre sözleşmelerinin ortak 1.maddesine göre sözleşme tarafları – bütün BM üyesi devletler – sözleşme hükümlerinin gereğini her koşul altında yerine getirmekle mükelleftir. Cenevre sözleşmelerinin tarafları ortak 1.maddede moral olarak çok iddialı bir hüküm öngörmekle beraber hukuken yetersiz bir düzenleme yapmışlardır. Geleneksel bir yaklaşımla ile 1.madde dev- 19 22.11.2010 tarihli Güvenlik Konseyi başkanının açıklaması için bknz.: UN Doc.S/PRST/2010/25 20 bknz.: UN Doc.S/2012/376, 22.05.2012, Rn.21 21 IGH, Armed Activities on the Territory of the Congo, ICJ Reports 2005, s.168, Rn.211 vd. 88 | Hukuk Dergisi / 2015-2

Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA letlere çok da dikkat çekici olmayan bir yükümlülük olarak, sözleşmenin hükümlerine savaşta ve barışta saygı gösterilmesini öngörmüştür. Sözleşme hükmüne gereği gibi riayet edilmemesi, 1.maddenin insani uluslararası hukukta daha etkin kılınması amacı ile geniş yorumuna yol açmıştır. Buna göre sözleşme tarafları sadece silahlı kuvvetlerinin insani uluslararası hukuk ihlâllerini önlemekle değil (olumsuz yükümlülük), aynı zamanda üçüncü tarafların da insani uluslararası hukuka riayetini sağlamakla yükümlüdür (olumlu yükümlülük) 22 . 1.madde hükmünün lâfzını aşmayan ve Cenevre hukukunun insani amaçları ışığında teleolojik olarak da desteklenen bu modern yaklaşım sadece uluslararası Kızılhaç komitesi tarafından değil, BM Güvenlik Konseyi 23 , BM Genel Kurulu 24 ve Uluslararası Adalet Divanı 25 tarafından da desteklenmiştir. BM organları birçok kez sözleşme taraflarının Cenevre sözleşmelerinin 1.maddesinden doğan yükümlülüklerini - İsrail’in işgal ettiği Filistin topraklarındaki insani hukuka saygıyı temin için – vurgulamıştır. Cenevre sözleşmelerinin 1.maddesinde öngörülen temin etme sorumluluğu somut bir önleme başarısının elde edilmesini değil, fiili ve hukuki olanaklar çerçevesinde önlem almayı gerektirmektedir. Uluslararası Kızılhaç Komitesi (IKRK, Internationales Komitee vom Roten Kreuz) uluslararası teamül hukuku yükümlülüklerine ilişkin listesinin 144 nolu düzenlemesinde bu sınırlamayı açık bir şekilde dile getirmiştir 26 ; Uluslararası Adalet Divanı da Soykırımı Önleme ve Cezalandırma Sözleşmesinin 1.maddesi için benzer yapıya sahip bir önleme yükümlülüğü öngördüğünden hareket etmiştir 27 . Cenevre sözleşmelerine ilişkin I nolu ek protokolün 89.maddesi Cenevre sözleşmeleri tarafı devletler bakımından 1.maddeden doğan sorumluluğun yerine getirilebilmesi 22 Thilo Rensmann, Die Humanisierung des Völkerrechts durch das ius in bello – von der Marten’schen Klausel zur “Responsibility to Protect”, ZaÖRV 68 (2008), s.111; 118 23 SR Res.681(1990), OP 5 24 GA Res.66/77, OP 3, UN Doc. A/RES/65/103, OP 3, A/RES/20.01.2011 25 IGA, Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestina Territory, Advisory Opinion of 9.July.2004, ICJ Reports 2004, s.136 26 “States may not encourage violations of international humanitarian law by parties to an armed conflict. They must exert their influence, to the degree possible, to stop violations of international humanitarian law” 27 IGH, Case concerning Applications of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genoside (Bosnia and Herzegovina v. Yugoslavia), Judgement of 26 February 2007, ICJ Reports 2007, Rn.430 Hukuk Dergisi / 2015-2 | 89

Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA<br />

letlere çok da dikkat çekici olmayan bir yükümlülük olarak, sözleşmenin<br />

hükümlerine savaşta ve barışta saygı gösterilmesini öngörmüştür.<br />

Sözleşme hükmüne gereği gibi riayet edilmemesi, 1.maddenin insani<br />

uluslararası hukukta daha etkin kılınması amacı ile geniş yorumuna yol<br />

açmıştır. Buna göre sözleşme tarafları sadece silahlı kuvvetlerinin insani<br />

uluslararası hukuk ihlâllerini önlemekle değil (olumsuz yükümlülük),<br />

aynı zamanda üçüncü tarafların da insani uluslararası hukuka riayetini<br />

sağlamakla yükümlüdür (olumlu yükümlülük) 22 . 1.madde hükmünün<br />

lâfzını aşmayan ve Cenevre hukukunun insani amaçları ışığında teleolojik<br />

olarak da desteklenen bu modern yaklaşım sadece uluslararası<br />

Kızılhaç komitesi tarafından değil, BM Güvenlik Konseyi 23 , BM Genel<br />

Kurulu 24 ve Uluslararası Adalet Divanı 25 tarafından da desteklenmiştir.<br />

BM organları birçok kez sözleşme taraflarının Cenevre sözleşmelerinin<br />

1.maddesinden doğan yükümlülüklerini - İsrail’in işgal ettiği Filistin<br />

topraklarındaki insani hukuka saygıyı temin için – vurgulamıştır.<br />

Cenevre sözleşmelerinin 1.maddesinde öngörülen temin etme<br />

sorumluluğu somut bir önleme başarısının elde edilmesini değil, fiili ve<br />

hukuki olanaklar çerçevesinde önlem almayı gerektirmektedir. Uluslararası<br />

Kızılhaç Komitesi (IKRK, Internationales Komitee vom Roten<br />

Kreuz) uluslararası teamül hukuku yükümlülüklerine ilişkin listesinin<br />

144 nolu düzenlemesinde bu sınırlamayı açık bir şekilde dile getirmiştir<br />

26 ; Uluslararası Adalet Divanı da Soykırımı Önleme ve Cezalandırma<br />

Sözleşmesinin 1.maddesi için benzer yapıya sahip bir önleme yükümlülüğü<br />

öngördüğünden hareket etmiştir 27 . Cenevre sözleşmelerine ilişkin<br />

I nolu ek protokolün 89.maddesi Cenevre sözleşmeleri tarafı devletler<br />

bakımından 1.maddeden doğan sorumluluğun yerine getirilebilmesi<br />

22 Thilo Rensmann, Die Humanisierung des Völkerrechts durch das ius in bello –<br />

von der Marten’schen Klausel zur “Responsibility to Protect”, ZaÖRV 68 (2008),<br />

s.111; 118<br />

23 SR Res.681(1990), OP 5<br />

24 GA Res.66/77, OP 3, UN Doc. A/RES/65/103, OP 3, A/RES/20.01.2011<br />

25 IGA, Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied<br />

Palestina Territory, Advisory Opinion of 9.July.2004, ICJ<br />

Reports 2004, s.136<br />

26 “States may not encourage violations of international humanitarian law by parties<br />

to an armed conflict. They must exert their influence, to the degree possible, to<br />

stop violations of international humanitarian law”<br />

27 IGH, Case concerning Applications of the Convention on the Prevention and<br />

Punishment of the Crime of Genoside (Bosnia and Herzegovina v. Yugoslavia),<br />

Judgement of 26 February 2007, ICJ Reports 2007, Rn.430<br />

Hukuk Dergisi / 2015-2 | 89

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!