TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ
Share Embed Flag
Download ePaper

TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ HUKUK DERGİSİ

2015-2 2015-2

cengizaskan
25.12.2015 Views

Türkiye Noterler Birliği ral yükümlülükten şüphesiz bir hukuki mükellefiyet istihraç edilemez. Güvenlik Konseyi ne BM Şartı, ne de siyasi program niteliğindeki 2005 milenyum nihai dokümanı (R2P) muvacehesinde müdahale ile yükümlü kılınmıştır. İnsani bakımdan hayal kırıklığı yaratsa da barışın tehdidi durumunda nerede ve nasıl önlem alınacağı konusunda Güvenlik Konseyi VII.bölüm hükümlerine göre takdir hakkına sahiptir. Aynı şekilde Cenevre Sözleşmelerinin ortak 1.maddesinden de Güvenlik Konseyinin müdahale mükellefiyetini istihraç etme olanağı yoktur. Cenevre Sözleşmelerinin ortak 1.maddesindeki savaş hukuku (ius in bello) ve BM Şartının 2.madde 4.fıkrasındaki barış hukuku (ius ad bellum) arasındaki açık fark muvacehesinde Uluslararası Kızılhaç Komitesi BM Şartına göre gerçekleşecek müdahalelerde insani uluslararası hukuka riayet gerekliliğinden hareket etmektedir. Bu yaklaşım devletlerin müdahalelerdeki takdir alanını daraltırken, Güvenlik Konseyinin takdir yetkisini teyit etmektedir 14 . Güvenlik Konseyinin müdahale (hakkı) yükümlülüğünün geri planında yer alan diğer soru, Güvenlik Konseyinin kriz bölgesine BM misyonu göndermesi durumunda BM’in BM birliklerine sivil halkı koruma yetkisi vermek zorunda olup olmadığına ilişkindir. BM Genel Sekreteri tarafından oluşturulan bağımsız Ruanda Araştırma Komisyonu BM misyonu UNAMIR’in (United Nations Assistance Mission for Rwanda) pasif davranışlarıyla önleyemediği soykırımla ilgili raporunda (bir barış koruma harekatı yetkisinde açıkça sivillerin korunması sorumluluğu olsun olmasın, Rwandan soykırımı göstermektedir ki Birleşmiş Milletler, onun mevcudiyetinde oluşturulmuş koruma beklentisi ve algısının karşılanmasına hazırlıklı olmak zorundadır”) 15 ilgili halkın ve uluslararası camianın meşru beklentilerinin Güvenlik Konseyini hukuki bir mükellefiyet altına sokmadığına dikkat çekmiştir. Güvenlik Konseyi siyasi bir organ olarak BM Şartı’nın hukuki düzenlemelerine tâbidir. Bu çerçevede Güvenlik Konseyi’nin BM Şartı’nın 24.madde, 2.fıkrasında öngörülen güvenlikle ilgili görevlerini yerine getirirken BM amaç ve prensipleriyle bağlı olduğunun gözardı edilmemesi gerekmektedir. Bu amaç ve prensiplere BM Şartı’nın 1.madde, 3.fıkrası muvacehesinde teleolojik yorumla insani uluslararası hukukun koruyu- 14 Andreas Zimmermann, The Obligation to Prevent Genocide: Towards a General Responsibility to Protect?, bknz. FS Simma 2011, s.629,642 15 bknz.: UN Doc.S/1999/1257, 16.12.1999, s.51 86 | Hukuk Dergisi / 2015-2

Prof. Dr. A. Füsun ARSAVA cu normlarını da içerecek şekilde insan haklarına saygının geliştirilmesi ve korunması dahildir 16 . Güvenlik Konseyi’nin sivil halkın korunmasına ilişkin yetkilendirmelerine esas olan insani koruma normlarına riayeti sağlamaya matuf amaçlarla bağlantılı genel yükümlülüğünün üye devletlerde birbirinden farklı algılanmaması, sivil halkı koruma yetkilendirmelerinde Güvenlik Konseyi’nin BM Şartı’na istinat etmesinden ileri gelmektedir. Böyle bir yükümlülüğün Güvenlik Konseyinin takdir alanını somut yetkilendirmelerde büyük ölçüde sınırlama olasılığı bulunmamaktadır. Diğer taraftan BM Şartı’nın 1.madde, 3.fıkrasının 24.madde, 2.fıkra ile birlikte yorumu ışığında Güvenlik Konseyi’nin yerleşik uygulamasına bakıldığında, Güvenlik Konseyi’nin uzun zamandan beri BM askeri misyonlarına sivil halkın korunmasını dahil ettiği görülmektedir. BM gözlemci misyonları misyonun yapısı nedeniyle sivil halkın korunması misyonu olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle UNMEE 2050 askeri ve 221 askeri gözlemcisi ile bir sivil halkı koruma misyonu olarak kabul edilmemiştir. UNMEE şekli operasyon kuralları (rules of engagement) yaşamı tehdit altında olan sivilleri silah kullanarak koruma yetkisi vermiştir. BM üyesi devletlerin ve BM organlarının onayı ile benzer örneklerde sivil halkı koruma yetkilendirmesi yapılmıştır 17 . Üye devletler hernekadar BM Şartı’nın (BM Şartı md.109) efendileri ise de, BM yükümlülüklerinin BM organlarının sürekli uygulamaları ile somutlaştırılması veya değiştirilmesi olasılığı bulunmaktadır. Uluslararası Adalet Divanı İsrail’in duvar inşası ile ilgili danışma görüşünde BM Şartı’nın 12.maddesini lâfzına rağmen, BM Genel Kurulunun ve Güvenlik Konseyinin sürekli uygulamalarını esas alarak farklı yorumlamıştır 18 . Ancak BM Şartı usul kurallarının dinamik yorumlanması ile Güvenlik Konseyinin takdir alanının hukuken sınırlanması sonucunu verecek BM Şartı’nın 24. ve 42.maddelerinin yeniden yorumlanması birbirinden farklıdır. Herşeyden önce sivil halkın korunmasına ilişkin BM dokümanlarından hiç biri herhangi bir BM 16 Andreas Zimmermann, The Obligation to Prevent Genocide: Towards a General Responsibility to Protect, bknz.: Essays in Honour of Judge Bruno Simma, 2011, s.641 17 bknz.: wwwunric.org/htm/english/library/ back grounders/civilians.pdf 18 IGH, Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestine Territory. Advisory Opinion of 9 July 2004, ICJ Reports 2004, s.136, Rn.27 Hukuk Dergisi / 2015-2 | 87

Türkiye Noterler Birliği<br />

ral yükümlülükten şüphesiz bir hukuki mükellefiyet istihraç edilemez.<br />

Güvenlik Konseyi ne BM Şartı, ne de siyasi program niteliğindeki 2005<br />

milenyum nihai dokümanı (R2P) muvacehesinde müdahale ile yükümlü<br />

kılınmıştır. İnsani bakımdan hayal kırıklığı yaratsa da barışın tehdidi<br />

durumunda nerede ve nasıl önlem alınacağı konusunda Güvenlik Konseyi<br />

VII.bölüm hükümlerine göre takdir hakkına sahiptir. Aynı şekilde<br />

Cenevre Sözleşmelerinin ortak 1.maddesinden de Güvenlik Konseyinin<br />

müdahale mükellefiyetini istihraç etme olanağı yoktur. Cenevre Sözleşmelerinin<br />

ortak 1.maddesindeki savaş hukuku (ius in bello) ve BM<br />

Şartının 2.madde 4.fıkrasındaki barış hukuku (ius ad bellum) arasındaki<br />

açık fark muvacehesinde Uluslararası Kızılhaç Komitesi BM Şartına<br />

göre gerçekleşecek müdahalelerde insani uluslararası hukuka riayet gerekliliğinden<br />

hareket etmektedir. Bu yaklaşım devletlerin müdahalelerdeki<br />

takdir alanını daraltırken, Güvenlik Konseyinin takdir yetkisini<br />

teyit etmektedir 14 .<br />

Güvenlik Konseyinin müdahale (hakkı) yükümlülüğünün geri<br />

planında yer alan diğer soru, Güvenlik Konseyinin kriz bölgesine BM<br />

misyonu göndermesi durumunda BM’in BM birliklerine sivil halkı koruma<br />

yetkisi vermek zorunda olup olmadığına ilişkindir. BM Genel<br />

Sekreteri tarafından oluşturulan bağımsız Ruanda Araştırma Komisyonu<br />

BM misyonu UNAMIR’in (United Nations Assistance Mission for<br />

Rwanda) pasif davranışlarıyla önleyemediği soykırımla ilgili raporunda<br />

(bir barış koruma harekatı yetkisinde açıkça sivillerin korunması<br />

sorumluluğu olsun olmasın, Rwandan soykırımı göstermektedir ki Birleşmiş<br />

Milletler, onun mevcudiyetinde oluşturulmuş koruma beklentisi<br />

ve algısının karşılanmasına hazırlıklı olmak zorundadır”) 15 ilgili halkın<br />

ve uluslararası camianın meşru beklentilerinin Güvenlik Konseyini hukuki<br />

bir mükellefiyet altına sokmadığına dikkat çekmiştir. Güvenlik<br />

Konseyi siyasi bir organ olarak BM Şartı’nın hukuki düzenlemelerine<br />

tâbidir. Bu çerçevede Güvenlik Konseyi’nin BM Şartı’nın 24.madde,<br />

2.fıkrasında öngörülen güvenlikle ilgili görevlerini yerine getirirken<br />

BM amaç ve prensipleriyle bağlı olduğunun gözardı edilmemesi gerekmektedir.<br />

Bu amaç ve prensiplere BM Şartı’nın 1.madde, 3.fıkrası<br />

muvacehesinde teleolojik yorumla insani uluslararası hukukun koruyu-<br />

14 Andreas Zimmermann, The Obligation to Prevent Genocide: Towards a General<br />

Responsibility to Protect?, bknz. FS Simma 2011, s.629,642<br />

15 bknz.: UN Doc.S/1999/1257, 16.12.1999, s.51<br />

86 | Hukuk Dergisi / 2015-2

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!