PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA
Zbornik2015-I Zbornik2015-I
koordinirajuu ulogu izmeu entitetskih uprava civilne zaštite i organa uprave nadležnog za poslove civilne zaštite Brko Distrikta BiH, a na meunarodnom nivou institucije vlasti Bosne i Hercegovine odluuju o pružanju pomoi drugim državama i traženju pomoi od drugih država i meunarodnih organizacija. Znai, civilna zaštita entiteta i Brko Distrikta BiH sprovodi poslove zaštite i spašavanja ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesrea organiziranjem, pripremanjem i uešem graana, privrednih društava i drugih pravnih lica i profesionalnih službi, organizacija i udruženja i td. mobilizacijom ljudskih i materijalnih resursa. Polazei od svih naprijed navedenih konstatacija i same teme rada, u radu e se analizirati uzroci koji dovode do nastanka prirodnih i drugih nesrea koji se manifestiraju kroz pojavu i nastanak rizika i hazarda i dati njihovo pojmovno odreenje, a zatim pojmovno odrediti prirodne i druge nesree i njihove posljedice koje se zajednikim imenom oznaavaju kao katastrofe. Nakon toga e se u temeljnim crtama obraditi nain i oblici organiziranja društvene zajednice na preduzimanju pravnih i faktikih mjera i aktivnosti na zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesrea. Na kraju e se posebna pažnja posvetiti obavezama, ali i pravima zaposlenih i njihovom pravnom statusu kod privrednih i drugih pravnih subjekata za vrijeme ueša u zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara po nalogu poslodavca, a posebno po nalogu civilne zaštite kao ovlaštenog organa državne vlasti na organiziranju, pripremanju i sprovoenju mjera i aktivnosti na zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara. Opšti pojam prirodnih i drugih nesrea Rizik se može odrediti kao vjerovatnoa dešavanja neželjenih posljedica u odreenom prostoru. Iz ovakvog odreenja pojma rizika jasno proizilaze njegova daljnja obilježja koja se tiu ishoda nekog dogaaja koji može višestran, a naješe, ako ne i uvijek, dvostran od kojih je minimalno jedan nepoželjan. Željeni ishod nekog rizika predstavlja ostvarenje traženog kvaliteta sistema, dok neželjeni ishod ustvari predstavlja sva odstupanja od tog sistema i tretira se kao šteta. „Hazard se vezuje uz prisustvo uzrokujue opasnosti“ i kao neizbježna opasnost, odnosno kao „inherentno svojstvo sistema koje ne podliježe kontroli“ po emu se i razlikuje od rizika i opasnosti. Znai, hazard je opasna i škodljiva pojava koja dovodi do nastanka nesrea i to naješe katastrofalnih razmjera, a sve kao posljedica nesavjesnog odnosa ovjeka prema prirodi upotrebom savremenih naunih i trehniko tehnoloških otkria koja dovode do oslobaanja štetnih produkata tih otkria i neminovnog narušavanja skladnih odnosa u zemljinoj sferi. „Hazarde koji nastaju u sadašnjem stepenu nauno tehnološkog razvoja možemo klasificirati na prirodne i tehniko tehnološke.“ „Prirodni hazardi se vezuju za prirodne pojave i klasificiraju se kao: - atmosferski hazardi sa pojedinanim pojavama kao što su kiša, snijeg, vjetar, munje i slino i atmosferski hazardi sa složenim pojavama kao što su oluje sa grmljavinom, uragani, tornada i td., - hidrološki hazardi kao što su poplave, suše, zaleenje rijeka, jezera i mora i td., - geološki hazardi kao što su zemljotresi, vulkani, klizišta, lavine i td., - ekološki hazardi kao što su degradacija šuma, požari, zagaenje okoliša i drufo i - biološki hazardi kao što su epidemije zaraznih bolesti koje pogaaju ljude, životinje i biljke, najzda štetoina i drugo. Tehnološki hazardi obuhvataju: - nesree u cestovnom, vodenom, željeznikom ili zranom prijevozu
- nesree u transportu opasnih materija - nesree u hemijskoj i petrohemijskoj industriji - havarije u nuklearnim postrojenjima - industrijske eksplozije i požare i - hazarde od primjene tehnoloških dostignua za postizanje radikalnih politikih i drugih ciljeva kao što je oružje za masovno uništenje „prljave bombe“, rušenje javnih zgrada i objekata kritine infrastrukture i slino.“ 1 Izmeu hazarda i nesree postoji dijalektika veza jer nesrea nastaje „kada uz prisustvo uzrokujue opasnosti imamo pojaanu ranjivost zajednice na uticaj hazarda“, a „nesrea je veih razmjera i posljedica i dobija razmjere katastrofe ukoliko posljedino rezultira velikom materijalnom štetom, gubicima i nevoljama.“ 2 Znai, nesrea se najkrae može odrediti kao svaki poremeaj sistema funkcioniranja društvene zajednice koji ima za posljedicu ugrožavanje zdravlja ili života ljudi, gubitak ljudskih života, djelimino ili potpuno uništenje životinjskog ili biljnog svijeta na odreenom prostoru ili ošteenje i uništenje materijalnih dobara izazvan prirodnim dogaajima, ljudskim nemarom ili radnjama, ali i drugim dogaajima na koje ovjek može ili ne može uticati. Na temelju ovakvog odreenja nesree se dijele na prirodne nesree, tehniko tehnološke nesree i druge nesree. Na nastanak i prestanak prirodne nesree ovjek ne može uticati, ali može preduzimati preventivne i druge mjere na preduprjeivanju i ublažavanju njihovih posljedica, dok su tehniko tehnološke i druge nesree uglavnom rezultat i proizvod ljudskog nemara i nepažnje. Prirodne nesree koje se oznaavaju kao prirodne nepogode 3 predstavljaju „dogaaj koji je uzrokovan iznenadnim djelovanjem prirodnih sila, sa ili bez ovjekovog uticaja koji ugrožava zdravlje ili živote ljudi, životinja, uzrokuje štetu na materijalnim dobrima i okolišu.“ 4 Naješe prirodne nesree su potresi, klizišta, poplave, oluje, suše, grad, mraz i slino. 5 1 Mr. Imširovi Bajro, (2014.), Pravno-sigurnosni aspekti organizacije civilne zaštite u sistemu javne uprave u Bosni i Hercegovini, doktorska disertacija, str. 23. i 24. Evropski univerzitet Brko Distrikt BiH, Pravni fakultet. 2 Mr. Imširovi Bajro, isto, str. 24. 3 Pod pojmom prirodne nepogode podrazumijevamo sve nepogode iji su uzronici prirodne pojave ija je osnovna karakteristika da ovjek ne može svojim aktivnostima uticati na sprjeavanje njihovog nastajanja ili uticati na njihov prestanak. Mr. Imširovi Bajro, isto, str. 26. 4 lan 2. taka 3. Okvirnog zakona o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih ili drugih nesrea u Bosni i Hercegovini. Službeni glasnik BiH broj 40/2008. 5 U zadnjih 30 godina u Bosni i Hercegovini je preko 400.000 ljudi bilo pogoeno nekim vidom vremenskih nepogoda. Tokom sedamdesetih godina prošlog stoljea oko 700.000 ljudi izgubilo je živote u prirodnim katastrofama, dok se u zadnjih deset godina broj žrtava procjenjuje na 800.000 ljudi. Suše prouzrokuju 33 % ljudskih žrtava, poplave 32 %, tropski cikloni 20 % što su predstvalja ogroman broj u odnosu na 4 % ljudskih žrtava kojima su uzrok zemljotresi. Ukupna godišnja šteta od prirodnih katastrofa kretala se od 50 do 60 milijardi US dolara na godišnjem nivou, a danas se procjenjuje na skoro 100 milijardi US dolara godišnje. Atmosferske pojave u ovim štetama uestevuju sa 84 % od ega 32 % otpada na poplave, 30 % na djelovanje tropskih ciklona, 22 % na suše, 10% na zemljotrese, a preostalih 6 % na ostale nesree. Prema izvještaju UN-a koji sadrži pregled ekonomskih gubitaka od prirodnih katastrofa za 56 zemalja od poetka 21. vijeka prirodne katastrofe prouzrokovale su 2,5 biliona US dolara štete, a tokom 2013. godine bilo je više od 300 velikih prirodnih nepogoda - potresa, poplava, uragana u kojima je poginulo više od osamdeset hiljada ljudi i pogoeno više od dva miliona stanovnika. Prema ocjenama šstrunjaka najveu štetu ekonomijama širom svijeta nanose uragani i potresi. Ipak strunjaci naglašavaju da postoje rizici koji se još nisu ispoljili u punoj mjeri. ovjeanstvo za sada nije imalo priliku suoiti se s posljedicama pada velikog meteora ili asteroida na Zemlju, a strunjaci da su osnovne prirodne nepogode koje prijete ovjeanstvu vezane za svemir zbog opasnosti od meteora i asteroida i unutrašnje energije Zemlje.
- Page 42 and 43: The method is usable in several oth
- Page 44 and 45: consider only weapon used in war, n
- Page 46 and 47: za masovno uništenje ljudi, život
- Page 48 and 49: transporta; kapacitet da budu efika
- Page 50 and 51: Upotreba biološkog oružja u odnos
- Page 52 and 53: za rukovanje. Napredak biotehnologi
- Page 54 and 55: - - - shaban.saliu@d
- Page 56 and 57: , . , , , e
- Page 58 and 59: , e . : ;
- Page 60 and 61: . e - , .. .
- Page 62 and 63: The protection and rescue systems f
- Page 64 and 65: se preduzimaju radi spreavanja opas
- Page 66 and 67: 4. Elementi modela sistema zaštite
- Page 68 and 69: Tabela 1. Velike katastrofe u svetu
- Page 70 and 71: spreavanju prirodnih nepogoda, kata
- Page 72 and 73: Zoran Miloševi Fakultet politikih
- Page 74 and 75: 2010. godine poginuo je presednik P
- Page 76 and 77: STATISTIKA VEIH AVIO-KATASTROFA U C
- Page 78 and 79: 2004 28 431 2005 36 1062 2006 27 88
- Page 80 and 81: Ni najvee avionske katastrofe nisu
- Page 82 and 83: Uvod U posljednje vrijeme svjedoci
- Page 84 and 85: - pojaano dejstvo vjetra i nagla pr
- Page 86 and 87: Na slikama od 1 do 7 , prikazane su
- Page 88 and 89: Tabela 1. Preliminarne procjene št
- Page 90 and 91: Prof. dr Faruk Sinanovi UTICAJ PR
- Page 94 and 95: Tehniko-tehnološke nesree podrazum
- Page 96 and 97: Ovako ustrojena i organizirana zaš
- Page 98 and 99: osnovne obaveze poslodavca vezane s
- Page 100 and 101: Poslovi zaštite i spašvanju ljudi
- Page 102 and 103: Prof. dr Boris Krivokapi 1 ŽIVOTN
- Page 104 and 105: Ovako shvaene, katastrofe se povrem
- Page 106 and 107: Premda u ovom trenutku izgleda da s
- Page 108 and 109: 1984) zakljueno više od 3.600 meun
- Page 110 and 111: znaajno smanjenje broja gladnih. 38
- Page 112 and 113: 5.Epidemije Jedan od uslova života
- Page 114 and 115: - izazivanju i širenju radijacije;
- Page 116 and 117: Doc.dr. Bajro Imširovi Služba za
- Page 118 and 119: 1. Uvod Upravljanje rizicima od pop
- Page 120 and 121: - preduzimanje mjera u cilju spreav
- Page 122 and 123: uklanjanjem posljedica njenog štet
- Page 124 and 125: Na prijedlog federalnog ministra, V
- Page 126 and 127: esursa na ovaj nain omogui, u posto
- Page 128 and 129: pravna lica i jedinice civilne zaš
- Page 130 and 131: Gligorije Perovi Profesor, doktor,
- Page 132 and 133: Znaaj topografskih karata i planova
- Page 134 and 135: Inženjer geodezije, po obrazovanju
- Page 136 and 137: Proraun pozicije Rastojanje - Ugao
- Page 138 and 139: . Ravni signali (Flat targets) Leic
- Page 140 and 141: UTVRIVANJE UZROKA OTKIDANJA I KLIZA
- nesree u transportu opasnih materija<br />
- nesree u hemijskoj i petrohemijskoj industriji<br />
- havarije u nuklearnim postrojenjima<br />
- industrijske eksplozije i požare i<br />
- hazarde od primjene tehnoloških dostignua za postizanje radikalnih politikih i<br />
drugih ciljeva kao što je oružje za masovno uništenje „prljave bombe“, rušenje javnih<br />
zgrada i objekata kritine infrastrukture i slino.“ 1<br />
Izmeu hazarda i nesree postoji dijalektika veza jer nesrea nastaje „kada uz<br />
prisustvo uzrokujue opasnosti imamo pojaanu ranjivost zajednice na uticaj hazarda“, a<br />
„nesrea je veih razmjera i posljedica i dobija razmjere katastrofe ukoliko posljedino<br />
rezultira velikom materijalnom štetom, gubicima i nevoljama.“ 2<br />
Znai, nesrea se najkrae može odrediti kao svaki poremeaj sistema funkcioniranja<br />
društvene zajednice koji ima za posljedicu ugrožavanje zdravlja ili života ljudi, gubitak<br />
ljudskih života, djelimino ili potpuno uništenje životinjskog ili biljnog svijeta na odreenom<br />
prostoru ili ošteenje i uništenje materijalnih dobara izazvan prirodnim dogaajima, ljudskim<br />
nemarom ili radnjama, ali i drugim dogaajima na koje ovjek može ili ne može uticati.<br />
Na temelju ovakvog odreenja nesree se dijele na prirodne nesree, tehniko<br />
tehnološke nesree i druge nesree. Na nastanak i prestanak prirodne nesree ovjek ne može<br />
uticati, ali može preduzimati preventivne i druge mjere na preduprjeivanju i ublažavanju<br />
njihovih posljedica, dok su tehniko tehnološke i druge nesree uglavnom rezultat i proizvod<br />
ljudskog nemara i nepažnje.<br />
Prirodne nesree koje se oznaavaju kao prirodne nepogode 3 predstavljaju „dogaaj<br />
koji je uzrokovan iznenadnim djelovanjem prirodnih sila, sa ili bez ovjekovog uticaja koji<br />
ugrožava zdravlje ili živote ljudi, životinja, uzrokuje štetu na materijalnim dobrima i<br />
okolišu.“ 4 Naješe prirodne nesree su potresi, klizišta, poplave, oluje, suše, grad, mraz i<br />
slino. 5<br />
1 Mr. Imširovi Bajro, (2014.), Pravno-sigurnosni aspekti organizacije civilne zaštite u sistemu javne uprave u<br />
Bosni i Hercegovini, doktorska disertacija, str. 23. i 24. Evropski univerzitet Brko Distrikt BiH, Pravni fakultet.<br />
2 Mr. Imširovi Bajro, isto, str. 24.<br />
3 Pod pojmom prirodne nepogode podrazumijevamo sve nepogode iji su uzronici prirodne pojave ija je<br />
osnovna karakteristika da ovjek ne može svojim aktivnostima uticati na sprjeavanje njihovog nastajanja ili<br />
uticati na njihov prestanak. Mr. Imširovi Bajro, isto, str. 26.<br />
4 lan 2. taka 3. Okvirnog zakona o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih ili drugih<br />
nesrea u Bosni i Hercegovini. Službeni glasnik BiH broj 40/2008.<br />
5 U zadnjih 30 godina u Bosni i Hercegovini je preko 400.000 ljudi bilo pogoeno nekim vidom vremenskih<br />
nepogoda.<br />
Tokom sedamdesetih godina prošlog stoljea oko 700.000 ljudi izgubilo je živote u prirodnim katastrofama, dok<br />
se u zadnjih deset godina broj žrtava procjenjuje na 800.000 ljudi.<br />
Suše prouzrokuju 33 % ljudskih žrtava, poplave 32 %, tropski cikloni 20 % što su predstvalja ogroman broj u<br />
odnosu na 4 % ljudskih žrtava kojima su uzrok zemljotresi. Ukupna godišnja šteta od prirodnih katastrofa kretala<br />
se od 50 do 60 milijardi US dolara na godišnjem nivou, a danas se procjenjuje na skoro 100 milijardi US dolara<br />
godišnje. Atmosferske pojave u ovim štetama uestevuju sa 84 % od ega 32 % otpada na poplave, 30 % na<br />
djelovanje tropskih ciklona, 22 % na suše, 10% na zemljotrese, a preostalih 6 % na ostale nesree.<br />
Prema izvještaju UN-a koji sadrži pregled ekonomskih gubitaka od prirodnih katastrofa za 56 zemalja od<br />
poetka 21. vijeka prirodne katastrofe prouzrokovale su 2,5 biliona US dolara štete, a tokom 2013. godine bilo je<br />
više od 300 velikih prirodnih nepogoda - potresa, poplava, uragana u kojima je poginulo više od osamdeset<br />
hiljada ljudi i pogoeno više od dva miliona stanovnika.<br />
Prema ocjenama šstrunjaka najveu štetu ekonomijama širom svijeta nanose uragani i potresi. Ipak strunjaci<br />
naglašavaju da postoje rizici koji se još nisu ispoljili u punoj mjeri. ovjeanstvo za sada nije imalo priliku<br />
suoiti se s posljedicama pada velikog meteora ili asteroida na Zemlju, a strunjaci da su osnovne prirodne<br />
nepogode koje prijete ovjeanstvu vezane za svemir zbog opasnosti od meteora i asteroida i unutrašnje energije<br />
Zemlje.
Change language