PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA
Zbornik2015-I Zbornik2015-I
1. OEKIVANJA OD INTERNE REVIZIJE U SMISLU ANTICIPIRANJA BUDUIH RIZIKA Da bi menadžemnet organizacije bio u stanju da identifikuje, i, mjeri potencijalne rizike, 1 kao, i, da njima sa uspjehom upravlja, 2 pred internu reviziju se postavlja zahtjev da se obezbjedi revidiranje dodatne vrijednosti koje treba da rezultira adekvatnom informacionom podlogom, u obliku konsultacija, savjeta, izvještaja, i, ostalih oblika komunikacija. Definicija upravljanja rizicima indicira, dakle, da se u osnovi procesa upravljanja rizicima nalazi teza o neophodnosti proaktivnog pristupa, prema kome rizici ne ukljuuju samo opasnosti, i, prijetnje u smislu nesigurnosti ostvarivanja oekivanih rezultata, nego, i, šanse, tj. mogunosti za preduzee u ostvarivanju održive konkurentske prednosti. 3 Upravo, iz navedenih razloga se i indicira da je za vlasnike, i, ostale interesne grupe upravljanje rizicima izvor dodatne vrijednosti (Value Added). S obzirom na to, da kljuna aktivnost interne revizije postaje, dakle, procjena rizika 4 , danas, u revizijskoj literaturi i praksi, prevladava pristup revidiranju zasnovan na procjeni rizika 5 , odnosno, risk - based approach (risk - based audit process). U poslednjih nekoliko godina u okvirima savremene poslovne ekonomije (paralelno sa rastom i razvojem preduzea, s jedne strane, te kao posljedica sve vee nestabilnosti i složenosti okruženja u kome preduzea funkcionišu, s druge strane), sve više se istie znaaj, i, uloga koncepta rizika, koji za cjelokupni profesionalni angažman interne revizije, u konkretnoj organizaciji, ima veliki znaaj. 6 Danas postaje izuzetno važno preventivno djelovanje interne revizije, odnosno, pružanje pomoi, i, podrške menadžmentu u anticipiranju buduih rizika, te predlaganju sistema interne kontrole, kojima e rizici biti blagovremeno savladavani. Objekat ispitivanja interne revizije, shodno navedenom, postaje cjelokupno poslovanje preduzea okrenuto budunosti. Na nezaobilazan uticaj koncepta rizika, i, kontrole na oblikovanje nove paradigme interne revizije, kao povezanost izmeu prakse upravljanja rizicima, i, interne revizije, u poslednje dvije do tri godine, indiciraju mnogi ugledni istraživai, i, profesionalna udruženja. Meutim, nema jedinstvenih stanovišta, pristupa, i, pogleda u strunoj literaturi i praksi u pogledu relevantnih kategorija, kao što su: upravljanje rizicima (Risk Management), analiza rizika (Risk Analysis), procjena rizika (Risk Assesment), identifikacija rizika (Risk Identification). Ipak, ono oko ega se svi slažu jeste da je za upravljanje rizikom kljuna odgovornost na menadžmentu organizacije koji, s ciljem postizanja optimalnih poslovnih ciljeva, treba da se 1 Rizik se, generalno, može definisati kao vjerovatnoa nastanka nekog dogaaja koji e imati posljedice na ostvarivanje ciljeva organizacije, a, obino se izražava u terminima posljedica, i, vjerovatnoa nastanka, vidjeti: Training Coursis, The Institute of Internal Auditors UK and Ireland, London, 2000., str. 5. 2 Upravljanje rizicima (Risk Management) se može definisati kao logina, i, sistematina metoda, tj. proces identifikovanja, analiziranja, procjenjivanja, nadziranja, i, saopštavanja rizika povezanih sa bilo kojom aktivnošu, funkcijom ili procesom na nain kojim e se osposobiti organizacija za minimiziranje gubitaka, i, maksimiziranje mogunosti. Prema: McNamee, D., Selim, G. M.: Risk Management: Changing The Internal Auditors Paradigm, The Institute of Internal Auditors Research Foundation, IIA, Florida, 1998., str. 17. 3 Vidjeti, Tušek, B., Žager, L.: Revizija (tree izdanje), Hrvatska zajednica raunovoa i finansijskih djelatnika, Zagreb, 2008., str. 326. 4 Jedan skup aktivnosti unutar procesa upravljanja rizicima jeste procjena rizika (Risk Assessment), koja se definiše kao identifikacija i analiza relevantnih rizika koji utiu na realizaciju ciljeva organizacije s ciljem utvrivanja naina uspješnog upravljanja pomenutim rizicima, vidjeti: Tušek, B., Žager.: Revizija (tree izdanje), Hrvatska zajednica raunovoa i finansijskih djelatnika, Zagreb, 2008., str. 327. 5 Procjena rizika podrazumjeva, u prvom redu, preliminarno upoznavanje sa ciljevima organizacije, a, zatim, i, sistematinu identifikaciju i selekciju svih relevantnih faktora (internih i eksternih), koji bi mogli uticati na spreavanje realizacije svakog pojedinog cilja. 6 Vidakovi, V. S.: Preventivna uloga interne revizije u optimiziranju rizika poslovanja u budunosti, Zbornik radova sa 14. Meunarodnog Simpozija: Raunovodstvena profesija u funkciji unapreenja poslovanja, URRFBiH, Neum, 2011, strana 356.
pobrine da su uspostavljeni pouzdani procesi upravljanja rizikom, i, da oni funkcionišu. 7 S druge strane, profesionalna obaveza i odgovornost interne revizije je da bude "produžena ruka" menadžmenta u upravljanju rizicima, i, to na sljedei nain: - pružajui nezavisnu i objektivnu ocjenu, tj. uvjerenje o primjerenosti i efektivnosti procesa upravljanja rizicima i internih kontrola u konkretnoj organizaciji; - davanjem savjeta i sugestija pri definisanju naina identifikacije i strategije upravljanja rizicima; - davanjem prijedloga o mogunostima unaprijeenja procesa upravljanja rizicima i internih kontrola u organizaciji. 8 S obzirom na to, da gro naših organizacija nije uspostavilo proces upravljanja rizikom, interni revizori treba da imaju aktivnu ulogu pružanja pomoi u inicijalnom uspostavljanju procesa upravljanja rizikom u organizaciji. U ovakvim situacijama, interni revizori treba da se pridržavaju odredbi o objavljivanju iz Meunarodnih standarda profesionalne prakse interne revizije. Oni, drugim rijeima, treba da imaju proaktivnu ulogu u razvoju i sprovoenju procesa upravljanja rizikom, kao, i, da izbjegavaju ulogu "vlasništva nad rizicima", niti da su odgovorni za upravljanje utvrenim rizicima. 9 Uvažavajui poslovne rizike prilikom planiranja i donošenja poslovnih odluka menadžment nastoji maksimizirati snage sopstvenog preduzea i prilike u okruženju, uz simultano minimiziranje sopstvenih slabosti i prijetnji iz okruženja. Shvaen u najširem kontekstu, proces razmatranja poslovnih rizika naziva se analiza rizika (Risk Analysis), ija je svrha obezbijediti razmatranje i uvažavanje faktora neizvjesnosti u poslovnom planiranju i donošenja poslovnih odluka menadžmenta. Znaajna podruja ili podruja visokog rizika u poslovanju organizacije (polazei od njene veliine, složenosti i heterogenosti), nije mogue identifikovati bez procjene rizika. U navedenom smislu, neophodno je upoznavanje pojedinih vrsta rizika, njihovih odnosa i uvažavanje obima odgovornosti internog revizora za pojedine vrste rizika. Vrste rizika: 10 Inherentni rizik (Inherent Risk). Ovaj rizik je dio same aktivnosti. Kontrolni rizik (Control Risk). Javlja se u sluaju nefunkcionisanja provedenih kontrola na adekvatan nain ili u sluaju njihovog nepostojanja. Oba sluaja e rezultirati pojavom grešaka i odstupanja, što, samo po sebi, indicira da se kontrolne aktivnosti ne prilagoavaju promjenjenim uslovima, zbog ega e poslovni procesi stvarati poveani kontrolni rizik. Preostali rizik (Residual Risk), u procjeni i definitivnoj odluci o prisustvu znatnog nivoa odstupanja ili nedostataka unutar samog poslovnog sistema, koji nastaju nakon realizovanih kontrolnih postupaka ovlašenja ima menadžment preduzea. S obzirom na to, da neki rizik koji je nemogue u potpunosti eliminisati postoji u svakoj aktivnosti, uloga interne revizije jeste da obezbijedi menadžmentu podloge na osnovu kojih e menadžment morati da procjeni 7 To, dakle, znai da odjeljenje interne revizije nije odgovorno za uspješno upravljanje rizicima, nego menadžment preduzea koji je u obavezi da definiše adekvatne naine ili strategije upravljanja rizicima. 8 Vidjeti: Tušek, B., Žager, L.: Revizija (tree izdanje), Hrvatska zajednica raunovoa i finansijskih djelatnika, Zagreb, 2008., str. 327. 9 Vidakovi, V. S.: Preventivna uloga interne revizije u optimiziranju rizika poslovanja u budunosti, Zbornik radova sa 14. Meunarodnog Simpozija: Raunovodstvena profesija u funkciji unapreenja poslovanja, URRFBiH, Neum, 2011, strana 357. 10 Spencer Pickett, K. H.: The Internal Auditing Handbook, John Willey & Sons, New York, Chichester, 1997., str. 228.
- Page 287 and 288: spreava ulazak vlage u kabl ali nak
- Page 289 and 290: Sa druge strane, svi kablovi sa pla
- Page 291 and 292: takvim uslovima neophodno je organi
- Page 293 and 294: Miro Maksimovi 1 , Jadranka Maksimo
- Page 295 and 296: kojim se ugrožava život i zdravlj
- Page 297 and 298: Izazivanje požara je kažnjivo u s
- Page 299 and 300: Slika 1. - Šumski požar u 2014. g
- Page 301 and 302: Sa aspekta protivpožarne zaštite
- Page 303 and 304: 7. UPRAVLJANJE RIZICIMA OD ŠUMSKIH
- Page 305 and 306: Osnovica za izraunavanje premije je
- Page 307 and 308: Literatura: 1. Agi, S., et al. (201
- Page 309 and 310: Uvod Živimo u vrijeme kada se ne s
- Page 311 and 312: Z a s t u p lj e n o s t v a ž n i
- Page 313 and 314: Sl. 1. Nekontrolisana sjea šume u
- Page 315 and 316: ijene erozije je bilo zaštieno vrb
- Page 317 and 318: Z a k lj u a k Da bi se ublažili i
- Page 319 and 320: Te koliine padalina iz perioda 11.
- Page 321 and 322: Osim kopanja kanala trebalo je ured
- Page 323 and 324: stare gradske jezgre. Ali zbog razn
- Page 325 and 326: potrebito je postaviti vodomjerne s
- Page 327 and 328: [11] http://www.prodanube.eu/activi
- Page 329 and 330: Do sada se problematika prevencije
- Page 331 and 332: Radi sticanja potrebnih znanja iz o
- Page 333 and 334: otklanjanju posledica elementarnih
- Page 335 and 336: 6) vrši nadzor nad primenom Zakona
- Page 337: Doc. dr Izet Banda UPRAVLJANJE RIZ
- Page 341 and 342: Navedena iskustva i rad meunarodnih
- Page 343 and 344: pravna lica koja su minimalno izlo
- Page 345 and 346: ZAKLJUAK Željenu tržišnu pozicij
- Page 347 and 348: Dr Stevan Daki Mr Predrag Obrenovi
- Page 349 and 350: Obuavanje i osposobljavanje za zaš
- Page 351 and 352: LITERATURA: 1. Zakon o zaštiti od
- Page 353 and 354: Sve gore nabrojane prednosti su dov
- Page 355 and 356: Slika 3: Ilustracija prostiranja sv
- Page 357 and 358: 1. plava, 2. narandžasta, 3. zelen
- Page 359 and 360: Slika 7: (a) Gubici usljed mikrosav
- Page 361 and 362: Slika 10: Fujikura-in set za pripre
- Page 363 and 364: 7. Mjerenje slabljenja na trasi U s
- Page 365 and 366: Slika 16: Mjerenje slabljenja s kra
- Page 367 and 368: THE ANTHROPOGENIC FACTOR LIKE TRIGG
- Page 369 and 370: pruga, gasovoda, vodovoda i dr.) pr
- Page 371 and 372: geoloških procesa koji su pokrenut
- Page 373 and 374: Slika 10. Primjer loše riješenog
- Page 375 and 376: jednog geologa, koji bi pratio stan
- Page 377 and 378: 5. Zakljuak Prema iznesenim injenic
- Page 379 and 380: 1 Tihomir Milutinovi,HE ,,DABAR,, T
- Page 381 and 382: geodezije za istraživanje uticaja
- Page 383 and 384: i male promene geometrije (reda vel
- Page 385 and 386: - U fazi eksploatacije inženjerske
- Page 387 and 388: Mr Irina Kovaevi 1 EKOLOŠKE KATAS
pobrine da su uspostavljeni pouzdani procesi upravljanja rizikom, i, da oni funkcionišu. 7 S<br />
druge strane, profesionalna obaveza i odgovornost interne revizije je da bude "produžena<br />
ruka" menadžmenta u upravljanju rizicima, i, to na sljedei nain:<br />
- pružajui nezavisnu i objektivnu ocjenu, tj. uvjerenje o primjerenosti i efektivnosti<br />
procesa<br />
upravljanja rizicima i internih kontrola u konkretnoj organizaciji;<br />
- davanjem savjeta i sugestija pri definisanju naina identifikacije i strategije upravljanja<br />
rizicima;<br />
- davanjem prijedloga o mogunostima unaprijeenja procesa upravljanja rizicima i<br />
internih<br />
kontrola u organizaciji. 8<br />
S obzirom na to, da gro naših organizacija nije uspostavilo proces upravljanja rizikom,<br />
interni revizori treba da imaju aktivnu ulogu pružanja pomoi u inicijalnom uspostavljanju<br />
procesa upravljanja rizikom u organizaciji. U ovakvim situacijama, interni revizori treba da se<br />
pridržavaju odredbi o objavljivanju iz Meunarodnih standarda profesionalne prakse interne<br />
revizije. Oni, drugim rijeima, treba da imaju proaktivnu ulogu u razvoju i sprovoenju<br />
procesa upravljanja rizikom, kao, i, da izbjegavaju ulogu "vlasništva nad rizicima", niti da su<br />
odgovorni za upravljanje utvrenim rizicima. 9<br />
Uvažavajui poslovne rizike prilikom planiranja i donošenja poslovnih odluka<br />
menadžment nastoji maksimizirati snage sopstvenog preduzea i prilike u okruženju, uz<br />
simultano minimiziranje sopstvenih slabosti i prijetnji iz okruženja. Shvaen u najširem<br />
kontekstu, proces razmatranja poslovnih rizika naziva se analiza rizika (Risk Analysis), ija je<br />
svrha obezbijediti razmatranje i uvažavanje faktora neizvjesnosti u poslovnom planiranju i<br />
donošenja poslovnih odluka menadžmenta.<br />
Znaajna podruja ili podruja visokog rizika u poslovanju organizacije (polazei od njene<br />
veliine, složenosti i heterogenosti), nije mogue identifikovati bez procjene rizika. U<br />
navedenom smislu, neophodno je upoznavanje pojedinih vrsta rizika, njihovih odnosa i<br />
uvažavanje obima odgovornosti internog revizora za pojedine vrste rizika. Vrste rizika: 10<br />
Inherentni rizik (Inherent Risk). Ovaj rizik je dio same aktivnosti.<br />
Kontrolni rizik (Control Risk). Javlja se u sluaju nefunkcionisanja provedenih<br />
kontrola na adekvatan nain ili u sluaju njihovog nepostojanja. Oba sluaja e<br />
rezultirati pojavom grešaka i odstupanja, što, samo po sebi, indicira da se kontrolne<br />
aktivnosti ne prilagoavaju promjenjenim uslovima, zbog ega e poslovni procesi<br />
stvarati poveani kontrolni rizik.<br />
Preostali rizik (Residual Risk), u procjeni i definitivnoj odluci o prisustvu znatnog nivoa<br />
odstupanja ili nedostataka unutar samog poslovnog sistema, koji nastaju nakon realizovanih<br />
kontrolnih postupaka ovlašenja ima menadžment preduzea. S obzirom na to, da neki rizik<br />
koji je nemogue u potpunosti eliminisati postoji u svakoj aktivnosti, uloga interne revizije<br />
jeste da obezbijedi menadžmentu podloge na osnovu kojih e menadžment morati da procjeni<br />
7 To, dakle, znai da odjeljenje interne revizije nije odgovorno za uspješno upravljanje rizicima, nego<br />
menadžment preduzea koji je u obavezi da definiše adekvatne naine ili strategije upravljanja rizicima.<br />
8 Vidjeti: Tušek, B., Žager, L.: Revizija (tree izdanje), Hrvatska zajednica raunovoa i finansijskih djelatnika,<br />
Zagreb, 2008., str. 327.<br />
9 Vidakovi, V. S.: Preventivna uloga interne revizije u optimiziranju rizika poslovanja u budunosti, Zbornik<br />
radova sa 14. Meunarodnog Simpozija: Raunovodstvena profesija u funkciji unapreenja poslovanja,<br />
URRFBiH, Neum, 2011, strana 357.<br />
10 Spencer Pickett, K. H.: The Internal Auditing Handbook, John Willey & Sons, New York, Chichester, 1997.,<br />
str. 228.
Change language