PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA

N a j v a ž n i j e f i z i k o g e o gr a f s k e k a r a k t e r i s t i k e o p š t i n e
T e s l i
Reljef opštine Tesli predstavljen je pobrem (200 – 500 m n.v.), niskim planinama
(Javorova 605. m n.v.) i planinama srednje visine (Oauš 1384 m, Vuja planina1378 m n.v.).
Pobre zauzima oko 2/3 prostora, obuhvatajui gotovo cjelokupni prostor sjevernog i
središnjeg dijela opštine. Južni i zapadni obodni dijelovi karakteristini su po planinskom
reljefu gdje se izdižu i najviši vrhovi (Velika runjavica 1078 m, Biser glavica 1384 m). Pored
pobra, niskih i srednje visokih planina, klisuraste doline, površi – platoi i manji broj kraških
peina i vrtaa ine osnovne morfološke crte ovog podruja. Morfologija terena rezultat je
geološkog sastava, tektonskih pokreta i djelovanja spoljašnjih sila. U periodima ravnoteže
izmeu endogenih i egzogenih procesa stvarane su široke zaravni (površi) koje su dosta
zastupljene na ovom podruju.
Najstarije i najviše zastupljene stijene su serpentini. Utvreni su na planini Borja i
pružaju se u pravcu jugoistoka prema Žepu. Serpentini su na više mjesta probijeni dijabazom
i gabrom. Oligocenska slatkovodna jezera su ostavila mone jezerske naslage koje se sastoje
iz slatkovodnoh pješara, glina, pjeskovitih lapora i pijeska s ulošcima uglja. Ove naslage su
karakteristine za dolinska proširenja Velike i Male Usore i Male Ukrine.
Geomorfološki ovo je veoma interesantan prostor. Pored pobra, niskih planina i
planina srednje visine, rijene doline sa kotlinama i klisurama izmeu njih, površi i platoi i
manji broj kraških peina ine osnovne morfološke crte reljefa opštine Tesli. Platoi ili
zaravni, koji daju specifinu crtu fizionomiji reljefa južnog dijela, imaju oštriju klimu koja je
uticala na postojanje prostranih pašnjakih površina. Najviši dijelovi reljefa su smješteni u
južnim i jugozapadnim dijelovima pa je ovaj prostor otvoren ka sjeveru i sjeveroistoku, što
omoguava nesmetan prodor vazdušnih masa iz tih pravaca. Vlaši i druge Dinarske planine
onemoguavaju prodiranje toplotnih uticaja Jadranskog mora. Pored toga, niske planine
(Javorova, avka, Crni vrh) i planine srednje visine (Borja, Oauš, Vuja planina, Manjaa) u
zavisnosti od njihove visine i orijentacije planinskih strana i padina, ogolienosti stjenovite
podloge, pokrivenosti šumskom ili travnom vegetacijom, pojavljuju se zajedno sa pravcem
pružanja kao vei ili manji modifikatori klime ovog prostora.
Podruje opštine Tesli je smješteno izmeu 44 i 45 o SGŠ i ima umjerenokontinentalnu
klimu. Srednja godišnja temperatura iznosi 10 o C. Srednje godišnje vrijednosti
relativne vlažnosti (82%), oblanosti (5,7), insolacije (1747 sati) i padavina (1002 mm),
takoe odgovaraju karakteristikama umjereno-kontinentalne klime. Ako bismo primijenili
bioklimatsku klasifikaciju njemakog naunika R. Langa mogli bi zakljuiti da prostor
opštine Tesli ima vrijednost kišnog faktora (KF = P/T – gdje je KF = kišni faktor; P =
godišnja prosjena koliina padavina; T = prosjena godišnja temperatura) 100,2, odnosno
klimu visokih šuma (humidni klimat jer je vrijednost KF izmeu 60 i 160).
Osobine matinog supstrata, reljef i klima imali su odluujui uticaj na formiranje
zemljišta. Na teritoriji opštine Tesli svojom rasprostranjenošu istiu se srednje plitka i
srednje duboka tla na serpentinima, smea degradirana tla u brdovitom dijelu opštine,
aluvijalna beskorbonatna tla uz Veliku i Malu Usoru, dok su podzolasta tla zastupljena na
planinskom reljefu.
Šumska vegetcija je zastupljena u planinskom, a u vidu osamljenih ostrva sporadino
se pojavljuje i u brežuljkastom dijelu opštine. Razliite ratarske kulture i voe zastupljeni su
duž rijenih dolina i na brežuljkastom zemljištu.