PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA

Uvod
Živimo u vrijeme kada se ne shvata, ili ne želi shvatiti znaaj koji šumski prostori
imaju za život na Zemlji. Naša želja za brzim bogaenjem dovodi do sljepila i ne uoavanja
do ega nas dovodi prekomjerna eksploatacija drveta. Nadali smo se da su nas opametile
poplave od 2010. godine. Meutim, za etiri godine dooše još teže koje su uništile zgrade za
stanovanje, fabrike i cijela naselja. Uz njih pojaviše se i brojna klizišta koja prekidoše brojne
putne pravce i napraviše dodatnu štetu. Neki to objašnjavaju iznimno velikom koliinom
padavina. Drugi poplave i klizišta povezaše sa nedomainskim gazdovanjem prirodom,
nepoštovanjem znanja koja nude nauna istraživanja, ali i ljudskom bahatošu.
Ipak, znamo da je najmanja uloga šume da nam obezbijedi profit, a da je daleko
važnija njena uloga kao klimatskog i uopšte ekološkog faktora. Ona je stanište brojnih
životinjskih vrsta, regulator sastava vazduha i uvar zemljišta. Na prostoru oštine Tesli
smanjivanje šumskih površina se vršilo intenzivnog u ratnim 90-tim godinama, ali njihova
devastacija je nastavljena i sljedee dvije decenije.
Najvei dio teritorije opštine Tesli se u toku ratnog sukoba, gdje su uestvovala sva
tri konstitutivna naroda na teritoriji BiH, našao u zoni ratnih dejstava. Na poetku 1992.
godine ratnim operacijama su bili zahvaeni, uglavnom središnji dijelovi teritorije opštine. U
drugoj polovini 1992. godine i sve do prestanka ratnih dejstava borbe su se odvijale u
istonim i južnim dijelovima ove opštine. Upravo su ta podruja i najbogatija šumskim
pokrivaem koji je oduvijek predstavljao glavnu bazu za razvoj drvne i hemijske industrije.
Mora se rei da i samo gradsko naselje Tesli svoj nastanak i razvoj može zahvaliti upravo
tom bogatstvu.
Devastiranje šume nije samo vezano za kraj 20. i poetak 21. vijeka. Nakon završetka
drugog svjetskog rata, da bi se novoformirane vlasti riješile pretpostavljenih neprijatelja
zapalile su velike prostore planine Borja. Kako i samo ime kaže dominantna je bila borova
šuma koja je brzo nestajala u vatrenoj stihiji. Još uvijek stanovnici naselja koja se naslanjaju
na ovaj dio planine kopaju zemlju oko panjeva i vade korijenje u kojima je koncentracija
smole izrazita. Ovaj matrijal nazivaju lu i koriste ga za potpalu. Ovi prostori se ni do danas
nisu oporavili, jer planinske strane pod uticajem denudacije ostale su dobrim dijelom bez
pedološkog sloja.
U nedostatku informacija o znaaju šuma za razliite meteorološke elemente i pojave
u samoj šumi i o uticaju šuma na širu okolinu sa šumom se postupalo nedomainski kao da je
to prirodno bogatstvo neiscrpno.
Ova prekomjerna eksploatacija drveta u znatnoj mjeri je modifikovala uticaje
klimatske prirode, a naroito uticaje šume na ublažavanje klimatskih ekstrema, padavine i
polje vjetra. Još znaajnije su promjene u neklimatskim uticajima, kao što su erozioni procesi,
regulisanje sadržaja vode na ovom podruju, regeneracija i filtracija prizemnog sloja vazduha
itd. Ako se ima u vidu sve vee zagaenje ekosistema kao cjeline potrebno je da se analiziraju
posljedice devastiranja šumske vegetacije na prostoru opštine Tesli.
Ne treba zaboraviti da je najmanji znaaj šume kao sirovine. Ona je znaajnija za
zaštitu zemljišta od erozije i kao klimatski faktor. Nasadi drvea se mogu koristiti i kao
vjetrozaštitni pojasevi. Drvee zasaeno pored rijenih korita štiti obale od rijene erozije.
Zato je i nerazumljivo nastojanje da se u nekim dijelovima oko korita Velike Usore sijee
drvee na golo zaboravljjui na njihovu ulogu u uvanju obale i znaaj za riblji fond.