PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA

6.1. Odreivanje visine šumskih šteta od požara
Odreivanje visine štete na šume od požara je izuzetno važan i suptilan postupak, koji
zavisi od izvjesnog broja parametara, kao što su vrsta, obim i mjesto nastanka štete, pratee
posljedice, kako po samu šumu tako i u odnosu na druge resurse i privredne oblasti. U osnovi,
visina štete se sastoji iz dva dijela (Rankovi, N., 1996): a) iz vrijednosti uništenih šumskih
proizvoda ili iznosa koji je potreban da se reprodukuje uništeno dobro (npr. u sluaju
ošteenja mladih sastojina u kojima nema drveta komercijalne vrijednosti), b) iz iznosa
naknade za izostanak buduih prihoda od šume. Vrijednost uništenih šumskih proizvoda se
procjenjuje na osnovu sortimentne strukture i tržišnih cijena, a u nekim sluajevima se
obraun vrši prema šumskom cjenovniku. Ukoliko se radi o proizvodima koji imaju poseban
znaaj (rijetki primjerci biljnih vrsta i sl.) vrši se i poseban postupak procjene.
Izostanak buduih prihoda je vemo važna stavka u procjeni iznosa šumskih šteta od
požara, imajui u vidu dužinu proizvodnog ciklusa, strukturu šume i potrebe za opštekorisnim
funkcijama šume na datom podruju, koje mogu višestruko da premaše iznose neposredne
štete, a koja je izražena samo vrijednošu posjeenog drveta. Stoga bi bila i logina
zainteresovanost Vlade Republike Srpske (kao i drugih vlasnika šuma) da uestvuje u
osiguranju šteta na šumama nastalih požarom. Korišenje nekih savremenih iskustava koja se
upotrebljavaju za procjenu vrijednosti drveta i šumskih sastojina (Benefit-Cost metoda i druge
diskontne metode), u kombinaciji sa klasinim raunskim metodama, moglo bi da obezbijedi
dovoljno tanu osnovu za uvoenje stavke „izostanak buduih prihoda“ u obraunu iznosa
šumskih šteta od požara (Rankovi, N., 1996).
6.2. Šumske štete od požara
Sadašnjim klimatskim promjena dolazi do bitno dužih i intenzivnijih sušnih perioda sa
povišenim i visokim indeksom opasnosti od požara (Agi, S., et al., 2014). Šumske sastojine
su od strane JPŠ „Šume Republike Srpske“ za potrebe zaštite šuma od požara kategorisane
prema stepenu opasnosti od požara, pri emu su posebno ugrožena podruja pod etinarskim
šumama. Prema izvještaju JPŠ „Šume Republike Srpske“ o izvršenju proizvodno-finansijskog
plana za 2009. godinu, požari predstavljaju veliku opasnost za šume i šumske kulture,
posebno na podruju Hecegovakog krša i šumskoprivrednih podruja sa više toplih dana i
manje padavina u toku ljetnog perioda. U 2009. godini evidentirano je 130 šumskih požara, a
zahvaena je površina šuma na 989 ha, što je za 28 ha manje nego u 2008. godini (tabela 2.).
U istoj godini u Brko distiktu je evidentirano 15 požara, a ukupna opožarena površina je
21,60 hektara, što je proizvelo ukupnu štetu od 32.000 KM (Strategija „Gašenje šumskih
požara u Bosni i Hercegovini, 2014).
Tabela 2. – Požari u periodu 2008. - 2013. godina na prostoru Republike Srpske
(Izvještaji o izvršenju proizvodno-finansijskog plana JPŠ „Šume RS“)
Godina
Površ. šuma Fiz. ošt. Totalno Diretna Troškovi
Broj
zahv. pož. drv. masa uniš. drv. masa šteta gaše. pož.
pož.
ha m 3 m 3 KM KM
2008. 158 4.903 82.512 22.719 501.089 134.950
2009. 130 989 7.181 407 468.253 43.639
2010. 79 1.523 13.224 2.802 214.441 32.714
2011. 298 14.970 294.794 79.268 2.739.504 174.298
2012. 546 25.509 312.064 83.492 7.084.772 743.485
2013. 94 422 2.040 740 286.973 48.199