PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA

kojim se ugrožava život i zdravlje ljudi, biljaka i životinja, te materijalna dobra i sve
potrebnija (zdrava) životna sredina.
Šumski požari mogu biti: 1. niski (prizemni) požari kod kojih gore samo suvi otpaci,
liše, suva mahovina, trava i drugo, što je ujedno i naješi oblik šumskih požara, 2. visoki
požari, koji se razvijaju iz niskih požara, kada plamen zahvata stabla i grane, a vjetar velikom
brzinom raznosi plamen i žar, tako da je ovo i najopasnija vrsta šumskih požara i 3. podzemni
požari, koji naješe nastaju kao posledica niskog ili visokog požara, zapaljenjem liša u
zemljištu ili podzemnih naslaga treseta.
Dejstvo štetnih faktora u šumarstvu se može posmatrati sa više razliitih stanovišta, ali
se prema Rankoviu (1996) u suštini razlikuju tri osnovna naina: a) ometanje odvijanja
fizioloških procesa i slabljenje biološke vitalnosti šumskog drvea, b) destruktivno i fiziko
uništavanje drvne materije od koje je šumsko drvee sagraeno i c) narušavanje prirodne
stabilnosti i promjene strukture šumskih fitocenoza.
Izazivai štetnih posljedica ili štetni faktori mogu da djeluju na „šumsko zemljište“ i
umanjuju njegovu produkcionu sposobnost u edafskom smislu i da djeluju na biljni pokriva,
odnosno šume. Dejstva na šume se mogu razvrstati na biotske (štete od biljaka i životinja),
abiotske (požari, padavine, vjetar, temperatura itd.) i štete od ovjeka. Ako bi pokušali da
izdvojimo neku opštu karakteristiku šteta o požara onda bi se moglo svakako istai sljedee:
šumske štete od požara relativno lako mogu da nastanu, ali se njihove posljedice veoma teško
otklanjaju, za to je potrebno da proe puno vremena i potrebno je angažovati znaajna
finansijska sredstva. Dakle, šumske štete od požara uvijek imaju izražene ekonomske
poljedice. Pored njih, ako ne i bitnije, su štete nastale u domenu životne sredine, koje je vrlo
teško ekonomski izraziti.
Kada se govori o finansijskim posljedicama šumskih šteta od požara, Rankovi (1996)
napominje da se u suštini radi o dvije vrste nastalih šteta: „izostanak prihoda“ koji bi se
ostvario prodajom uništenog drveta (u onakvom stanju kakvo je bilo u momentu kada je šteta
nastala, odnosno u zateenom stanju) i „izostanak buduih prihoda“ (koji bi bili ostvareni
kada bi se uništena stabla prodala u stanju koje se željelo postii na kraju proizvodnog
ciklusa, što je definisano ciljevima gazdovanja, datim u šumskoprivrednim osnovama).
Finansijski efekti nastalih šteta od požara mogu biti izuzetno veliki, a za posljedicu imaju
velike teškoe u vezi obezbjeenja posebnih finansijskih sredstava za njihovo saniranje.
3. CILJ I METOD RADA
Šumski požari predstavljaju veoma ozbiljan i uvijek aktuelan društveni i privredni
problem. Spadaju u štetne faktore koji za veoma kratko vrijeme mogu da priine velike štete i
da izmjene izgled jednog šumskog podruja, tako što mijenjaju sastav šumskih zajednica,
pretvarajui šume u poseban oblik vegetacije koji na duži period može biti bez bilo kakvog
privrednog, ekonomskog ili zaštitnog znaaja.
U Republici Srpskoj (Strategija razvoja šumarstva, 2012), sa šumovitošu od 51,7% ili
0,76 ha po jednom stanovniku, ukupnom drvnom zalihom šuma od 227.391.300 m 3 (od toga
ukupna zaliha u šumama u svoji Republike Srpske procjenjuje sa oko 184.545.000 m 3 ili
81,2%), šume predstavljaju jedan od glavnih prirodnih resursa, koje su omoguile
proizvodnju 2,09 miliona m 3 šumskih drvnih sortimenata u 2009. godini (u šumama u svojini
Republike Srpske 1.699.242 m 3 ili 81,8%), a ijim korišenjem je drvna industrija zaposlila
veliki broj radnika i time znaajno doprinijela razvoju privrede u Republici Srpskoj.
Cilj ovog rada je ukazivanje na mogunost predupreenja od strane vlasnika šuma
(bilo fizikog ili pravnog lica kao osiguranika) velikih, a nekad i katastrofalnih rizika i šteta,
izazvanih požarima na velikim površinama šuma, korišenjem prevetive i osiguranjem šuma,
u cilju smanjenja ekonomskih, a potom i ekoloških (dominantnih) šteta.