PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA

1.1. Atmosfera
Zemljina atmosfera je sloj gasova koji okružuju planetu Zemlju i koje zadržava Zemljina
gravitacija. Sadrži oko etiri petine azota i jednu petinu kiseonika, dok su koliine ostalih
gasova neznatne ili u tragovima. Atmosfera štiti život na Zemlji apsorbirajui ultraljubiasto
sunevo zraenje i smanjujui temperaturne ekstreme izmeu dana i noi.
Atmosfera ne završava naglo. Ona polagano postaje rijea i postepeno nestaje u svemiru. Ne
postoji konana granica izmeu atmosfere i spoljašnjog svemira. Tri etvrtine mase atmosfere
nalazi se unutar 11km od površine planete. Visina od 120km oznaava granicu gdje
atmosferski uticaji postaju vidljivi tokom ulaska svemirske letjelice u atmosferu.
Vazduh je naziv za mješavinu gasova koji grade Zemljinu atmosferu, te jedan od osnovnih
životnih uslova, potreban prije svega za disanje i fotosintezu. Suvi vazduh sadrži 78,08%
azota, 20,95% kiseonika, 0,93% argona i ostalih gasova u manjim koliinama, kao što su
stakleniki gasovi, od kojih su najznaajniji vodena para, ugljenik(IV)-oksid, metan, azotni
oksidi i ozon.
U atmosferi uvijek ima primjesa, od kojih je atmosfera mutna i vlažna. Prirodni izvori (jaki
pustinjski vjetrovi, šumski i stepski požari, vulkanski pepeo, cvjetni polen, spore i sl.) i
vještaki izvori (posebno u gradovima i industrijskim regijama) mogu u vazduh emitovati
mnoštvo estica aerosola, pa može nastati suva mutnoa, kao što su jedinjenja hlora, fluora,
sumpora, te žive.
1.2. Slojevi atmosfere
Atmsfr se ssti iz hrizntlnih slv unutr kih s rzliku tmprtur –trnd
njn prmjn. Svki sl s zv sfr grnic izmu slv s zvu puz. Grnic
ns nziv p slu ki s nlzi s dnj strn.
Slojevi u atmosferi su:
•Troposfera (0-10 km) je najniži sloj atmosfere i sadrži oko 80 % njene mase. U
troposferi se nalaze oblaci a temperatura joj skoro linearno pada, tako da na njenom vrhu
iznosi oko 50 o C.
•Stratosfera (10-50 km). Iznad tropopauze temperatura poinje da raste ponovo i na
visini od oko 50 km temperatura je oko +10 o C. U gornjem dijelu stratosfere se nalazi ozon -
važan molekul za opstanak živog svijeta na Zemlji jer ”filtrira” štetni dio UV zraenja.
•Mezosfera (50-85 km). Iznad stratopauze temperatura pada naglo do oko 80 o C. To
je najhladnija oblast u atmosferi.
•Jonosfera (100-200 km) je intenzivno jonizovana oblast atmosfere u kojoj
temperatura ponovo naglo raste. Jonosfera reflektuje radio talase a ona je takoe oblast u
kojoj se stvara aurora/polarna svetlost na višim geografskim širinama, i to aurora borealis (na
sevjernoj polulopti) i aurora australis (na južnoj polulopti).
•Termosfera (200-500 km). Temperatura raste rapidno sa visinom usled zagrijavanja
od strane Sunca ali i dosta varira u zavisnosti od doba dana, stepena solarne aktivnosti i
geografske širine. Varijacije temperature su izmeu 400 o C i 2000 o C.
•Egzosfera (500 do 1000 km). Vodonik i helijum su glavni sastojci a njihovi atomi i
molekuli su rijetki i lako mogu da odu u kosmos.
•Magnetosfera (iznad 1000 km). U ovoj oblasti Zemljino magnetno polje intereaguje
sa solarnim vjetrom i zarobljava naelektrisane estice (elektrone i pozitrone) u takozvanom
Van Alenovom pojasu. Ovakva struktura atmosfere predstavlja, slobodno kazano „kožu“
Zemlje i štiti život na njoj, kao kora biljke i koža ovjeka što štiti organizam.