3. Chirurgia - UMP

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO
NA WYDZIALE LEKARSKIM I
ROK AKADEMICKI 2015/2016
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku
1. NAZWA PRZEDMIOTU : Chirurgia Ogólna , Endokrynologiczna i
Gastroenterologiczna
2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot:
: Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii
Gastroenterologicznej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w
Poznaniu.
3 . Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę:
Adres: ul. Przybyszewskiego 49 60-355 Poznań
Tel. /Fax tel +4861 8691275 fax +4861 8691684
Strona WWW http://www.3chirurgia.ump.edu.pl/
E-mail chirurgia@spsk2.pl
4. Kierownik jednostki:
Prof. Dr hab. Michał Drews
5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS
Prof. Dr hab. Michał Drews
6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do
platformy WISUS do listy studentów (koordynator przedmiotu) :
Nazwisko: dr hab. n. med. Maciej Biczysko
Tel. kontaktowy tel: 618691122 ; 618691275
Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce) wtorek, czwartek 09.30-12.30
Sekretariat Katedry i Kliniki

E-mail: dydaktykabiczysko@gmail.com
Osoba zastępująca: dr n. med. Urszula Piekarska
E-mail: surszula@ump.edu.pl
Kontakt: tel: 618691122 ; 618691275
7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok: 5
Semestr: 9, 10
8. Liczba godzin ogółem : liczba pkt.ECTS:
Jednostki uczestniczące w nauczaniu
przedmiotu
Semestr zimowy liczba godzin
W Ć Ćwiczenia
kategoria
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej,
0 75 C 15
Endokrynologicznej i Chirurgii Onkologii
Gastroenterologicznej
Razem:
Uniwersytetu
0 75 15
Medycznego im. K. Marcinkowskiego w
Poznaniu.
Semestr letni liczba godzin
Jednostki uczestniczące w nauczaniu
W Ć Ćwiczenia S
przedmiotu
kategoria
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej,
10 75 C 15
Endokrynologicznej i Chirurgii Onkologii
Gastroenterologicznej
Razem:
Uniwersytetu
10 75 15
Medycznego im. K. Marcinkowskiego w
Poznaniu.
9 . Cel nauczania przedmiotu
Treści kształcenia: Symptomatologia – diagnostyka i zasady kwalifikacji chorych do
leczenia operacyjnego w ostrych i przewlekłych chorobach chirurgicznych – szczególnie
nowotworowych. Podstawy i problemy współczesnej transplantologii. Zasady
rozpoznawania i leczenia schorzeń narządów dokrewnych leczonych operacyjnie.
Chirurgiczne postępowanie ambulatoryjne. Podstawy chirurgii plastycznej i
rekonstrukcyjnej.
1. Techniki badania chorych: Ćwiczenie badania podmiotowego, przedmiotowego ze
szczególnym uwzględnieniem badania jamy brzusznej i narządów przewodu
pokarmowego.
2. Technika badania szczegółowego: Badania: brzucha, tarczycy, „per rectum” i badanie
sutka.
3. Zasady prowadzenia dokumentacji oddziałowej z uwzględnieniem indywidualnych kart
zleceń i codziennych obserwacji lekarskich.
4. Podstawowe zasady techniki szycia chirurgicznego i omówieniem podstawowego
instrumentarium rodzajów igieł, nici i szwów.
5. Podstawowe ćwiczenia techniki mycia chirurgicznego, zakładania fartuchów
S

operacyjnych i rękawic.
6. Zasady asystowania do zabiegów chirurgicznych w chirurgii przewodu pokarmowego,
gruczołów dokrewnych w technikach klasycznych i minimalnie inwazyjnych.
7. Badanie chorych w oddziałach i pisanie historii chorób. Co najmniej 1 historia/studenta
konieczna do zaliczenia ćwiczeń.
8. Ćwiczenie umiejętności diagnostyki różnicowej chorób j. brzusznej i gruczołów
wydzielania wewnętrznego.
Efekt kształcenia – umiejętności i kompetencje:
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: chirurgicznego badania chorego;
diagnostyki schorzeń chirurgicznych; rozpoznawania objawów ostrego zapalenia
brzucha u dzieci i dorosłych; rozpoznawania wrodzonych i nabytych wad
rozwojowych przewodu pokarmowego, układu moczowego oraz ośrodkowego układu
nerwowego; rozpoznawania i leczenia zakażeń chirurgicznych miejscowych i
ogólnych; postępowania w schorzeniach chirurgicznych –zwłaszcza w przypadkach
nagłych; przygotowywania chorego do operacji oraz monitorowania po operacji.
10.SYLABUS
SYLABUS
Nazwa
przedmiotu/modułu
Wydział Lekarski 1
Nazwa kierunku studiów lekarskie
Poziom kształcenia magisterski
Forma studiów
dzienne
Język przedmiotu polski
Chirurgia
Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy fakultatywny
Rok studiów/semestr
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z
podziałem na formy
prowadzenia zajęć
Założenia i cele
przedmiotu
I II III IV V VI 1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 11 12
90, w tym: 10. - wykłady, 15 - seminaria, 75 – ćwiczenia, 0 – fakultety
Treści kształcenia: Symptomatologia – diagnostyka i zasady kwalifikacji chorych do
leczenia operacyjnego w ostrych i przewlekłych chorobach chirurgicznych – szczególni
nowotworowych. Podstawy i problemy współczesnej transplantologii. Zasady
rozpoznawania i leczenia schorzeń narządów dokrewnych leczonych operacyjnie
Chirurgiczne postępowanie ambulatoryjne. Podstawy chirurgii plastycznej
rekonstrukcyjnej.
1. Techniki badania chorych: Ćwiczenie badania podmiotowego, przedmiotowego ze
szczególnym uwzględnieniem badania jamy brzusznej i narządów przewodu
pokarmowego.
2. Technika badania szczegółowego: Badania: brzucha, tarczycy, „per rectum” i badanie
sutka.
3. Zasady prowadzenia dokumentacji oddziałowej z uwzględnieniem indywidualnych kart

zleceń i codziennych obserwacji lekarskich.
4. Podstawowe zasady techniki szycia chirurgicznego i omówieniem podstawowego
instrumentarium rodzajów igieł, nici i szwów.
5. Podstawowe ćwiczenia techniki mycia chirurgicznego, zakładania fartuchów
operacyjnych i rękawic. Zasady praktycznego zachowania zasad aseptyki i antyseptyki
na Sali Operacyjnej i Sali Opatrunkowej
6. Zasady asystowania do zabiegów chirurgicznych w chirurgii przewodu pokarmowego,
gruczołów dokrewnych w technikach klasycznych i minimalnie inwazyjnych.
7. Badanie chorych w oddziałach i pisanie historii chorób. Co najmniej 1 historia/studenta
konieczna do zaliczenia ćwiczeń.
8. Ćwiczenie umiejętności diagnostyki różnicowej chorób j. brzusznej i gruczołów
wydzielania wewnętrznego.
Efekt kształcenia – umiejętności i kompetencje:
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: chirurgicznego badania chorego
diagnostyki schorzeń chirurgicznych; rozpoznawania objawów ostrego zapalenia
brzucha u dzieci i dorosłych; rozpoznawania wrodzonych i nabytych wad
rozwojowych przewodu pokarmowego, układu moczowego oraz ośrodkowego układu
nerwowego; rozpoznawania i leczenia zakażeń chirurgicznych miejscowych
ogólnych; postępowania w schorzeniach chirurgicznych –zwłaszcza w przypadkach
nagłych; przygotowywania chorego do operacji oraz monitorowania po operacji.
Symbol
efektów
kształcenia
zgodnie ze
standardami
E W23
E W24
E W26
E W37
E W07 c
E W07d
C W28
OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
E W23 zna uwarunkowania środowiskowe i epidemiologiczne najczęstszych
nowotworów człowieka;
E W24. zna podstawy wczesnej wykrywalności nowotworów i zasady badań
przesiewowych w onkologii
E W26 zna zasady terapii skojarzonych w onkologii, algorytmy postępowania
diagnostyczno-leczniczego w najczęściej występujących nowotworach
człowieka
E W37 zna rodzaje materiałów biologicznych wykorzystywanych w
diagnostyce laboratoryjnej oraz zasady pobierania materiału do badań;
E W07.c zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i
postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych chorób
wewnętrznych występujących u osób dorosłych oraz ich powikłań: zaburzeń
wodno-elektrolitowych i kwasowo-zasadowych: stanów odwodnienia, stanów
przewodnienia, zaburzeń gospodarki elektrolitowej, kwasicy i zasadowicy
E W07.d zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i
postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych chorób
wewnętrznych występujących u osób dorosłych oraz ich powikłań: chorób
układu wydzielania wewnętrznego, w tym chorób: podwzgórza i przysadki,
tarczycy, przytarczyc, kory i rdzenia nadnerczy, jajników i jąder, a także guzów
neuroendokrynnych, zespołów wielogruczołowych, różnych typów cukrzycy i
zespołu metabolicznego: hipoglikemii, otyłości, dyslipidemii,
C W28. zna definicję i patofizjologię wstrząsu, ze szczególnym
uwzględnieniem różnicowania przyczyn wstrząsu oraz niewydolności
wielonarządowej
Metody weryfikacji
osiągnięcia
zamierzonych efektów
kształcenia:
Test
Test
Test
Test
test
Test
Test

F W01. :
F W01a. , Test
Test
F W03.
-wazyjnych procedur diagnostycznoleczniczych;
Test
F W04.
F W05.
kontrolowanej sedacji;
i
monitorowaniem pooperacyjnym;
UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
Obserwacja/Omówienie
F U01.
Obserwacja/Omówienie
F U02. dziami chirurgicznymi; Obserwacja/Omówienie
F U03. do zasad aseptyki i antyseptyki; Obserwacja/Omówienie
, zakłada i zmienia jałowy opatrunek
F U04. chirurgiczny;
Obserwacja/Omówienie
F U05. F U05. zakłada wkłucie obwodowe; Obserwacja/Omówienie
F U06 bada sutki, węzły chłonne, gruczoł tarczowy oraz jamę brzuszną w
F U06 aspekcie ostrego brzucha, a także wykonuje badanie palcem przez odbyt;
Obserwacja/Omówienie
E U25 stosuje leczenie żywieniowe (z uwzględnieniem żywienia dojelitowego i
E U25 pozajelitowego);
Obserwacja/Omówienie
E U30.f asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
E U30.f lekarskich: biopsji cienkoigłowej,
Obserwacja/Omówienie
E U30.d asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
E U30.d lekarskich: nakłuciu jamy otrzewnej
Obserwacja/Omówienie
E U30.a asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
E U30.a lekarskich: przetaczaniu preparatów krwi i krwiopochodnych
Obserwacja/Omówienie
E U29.g
E U29.g asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
lekarskich: cewnikowanie pęcherza moczowego u kobiet i mężczyzn,
Obserwacja/Omówienie
enemę, zgłębnikowanie żołądka, płukanie żołądka enemę,
A U03.
Obserwacja/Omówienie
E U19. E U19. kwalifikuje pacjenta do leczenia domowego i szpitalnego Obserwacja/Omówienie
E U01. E U01. przeprowadza wywiad lekarski z pacjentem dorosłym; Obserwacja/Omówienie
E U03. E U03. przeprowadza pełne i ukierunkowane badanie fizykalne; Obserwacja/Omówienie
E u07.; ; Obserwacja/Omówienie
E U12. dorosłych
Obserwacja/Omówienie
E U13. E U13. ocenia i opisuje stan somatyczny i psychiczny pacjenta; Obserwacja/Omówienie
E U14. ycia; Obserwacja/Omówienie
G W12. zna zasady tajemnicy lekarskiej, prowadzenia dokumentacji medycz
G W12.
, cywilnej i zawodowej lekarza;
Obserwacja/Omówienie
KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
Test
Test
D W03.
-
stanem zdrowia
Omówienie
D W04.
pacjentem
cie zaufania w interakcji z
Omówienie

D W06. lekarza
Omówienie
D W08. rodziny w procesie leczenia; Omówienie
D W12. ;
Omówienie
G W05.
G W06.
ycia;
du lekarskiego;
Omówienie
Omówienie
PUNKTY ECTS 6
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:
Tematyka
1. Choroby tarczycy leczone chirurgicznie. Rak tarczycy, Choroba guzkowa tarczycy [wole
koloidowe], Nadczynność tarczycy
2. Choroby przytarczyc. [nadczynność przytarczyc : pierwotna, wtórna, trzeciorzędowa,
niedoczynność przytarczyc pooperacyjna i samoistna,
3. Leczenie chirurgiczne chorób nadnercza. [guzy nadnercza nieczynne hormonalnie i czynne
hormonalnie, zespoły endokrynologiczne związane z chorobami nadnercza, rak pierwotny
kory nadnercza ]
4. Choroby przełyku, przepony i jelita cienkiego leczone operacyjnie. [rak przełyku, achalazja,
GERD, przepukliny przeponowe, guzy NET i GIST j. cienkiego , krezki, niedrożność j.
cienkiego ]
5. Choroby żołądka i dwunastnicy leczone chirurgicznie [rak i stany przedrakowe żołądka,
choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oraz jej powikłania, ]
6. Rak jelita grubego i odbytnicy. [stany przedrakowe j. grubego, polipy i zespoły
polipowatości, badania przesiewowe w profilaktyce r.j.g. ]
7. Nieswoiste zapalenia jelit i aspekty leczenia chirurgicznego . [ Choroba L- Crohna,
Wrzodziejące zapalenia j. grubego, Colitis indeterminata ]
8. Choroby okołoodbytnicze. [ch. Hemoroidalna, szczelina odbytu, ropień i przetoka
okołoodbytnicza, kłykciny kończyste, rak odbytu, wypadanie odbytu/odbytnicy,
nietrzymanie stolca ]
9. Choroby wątroby leczone operacyjnie. Guzy wątroby [rak wątrobowo komórkowy, rak
cholangiocarcinoma, naczyniaki, gruczolaki, torbiele, przerost guzkowy
10. Choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych leczone chirurgicznie. Kamica żółciowa
i jej powikłania. Rak pęcherzyka żółciowego
11. Choroby trzustki i bańki trzustkowo-dwunastniczej. [rak trzustki, i inne raki okolicy
brodawki Vatera, ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, ]
12. Żywienie w okresie okołooperacyjnym, leczenie żywieniowe.
13. Otyłość jako choroba cywilizacyjna i sposoby jej leczenia.
14. Zakażenia w chirurgii, sposoby leczenia i zapobiegania.
15. Problemy psychologiczne w okresie okołooperacyjnym. [ problemy komunikacji lekarzpacjent,
sposoby przekazywania informacji n.t stanu zdrowia, sposoby rozmów z tzw.
trudnym pacjentem ]
Forma
(wykłady,seminariu,,
ćwiczenia,
zaj.fakultatywne,
itp…)
LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA:
„Chirurgia. Podręcznik dla studentów” O.J. Garden, A.W. Bradbury, J.L.R.
Forsythe, R.W. Parks Elsevier 2009
„Chirurgia” W. Noszczyk PZWL 2005
„Przypadki kliniczne z chirurgii” Michael Gerstorfer, Piet Koeppen, [red. wyd.

pol.] Tadeusz Popiela Elsevier Urban & Partner, 2009,
”Chirurgia” B. Jarrell, A. Carabassi seria NMS.
WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:
Test zaliczeniowy
Zaliczenie omawianych przypadków klinicznych
Zaliczenie prowadzonej dokumentacji medycznej (Historia choroby)
Zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach
11.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów
Wykłady - Semestr zimowy
Wykład 1.
Wykład 2.
Wykład 3.
Wykład 4.
Tematyka wykładów
Imię i nazwisko osoby
prowadzącej zajęcia
Wykłady - Semestr letni (wykłady tylko w semestrze letnim!)
Wykład 5.
Tematyka wykładów
„Chirurgiczne leczenie otyłości”/Guzy
neuroendokrynne przewodu pokarmowego”
Imię i nazwisko osoby
prowadzącej zajęcia
Dr hab. n. med.
Maciej Biczysko
Wykład 6.
„Stomia – problemy chirurgiczne i
pielęgnacyjne”
Prof dr. hab. n.
med. Jacek Szmeja
Wykład 7.
„Chirurgia na przełomie stuleci. Perspektywy
rozwoju”
Dr hab. n. med.
Tomasz Kościński
Wykład 8.
„Chirurgia minimalnie inwazyjna i
endoskopia”
Dr hab. n. med.
Stanisław Malinger

Wykład 9.
„Chirurgia Fast-Track / Chirurgia wątroby –
współczesne metody leczenia guzów wątroby”
Dr hab. med.
Przemysław Pyda
Ćwiczenie 1.
Ćwiczenia - Semestr zimowy/letni
Tematyka ćwiczeń
Chirurgia endokrynologiczna:
Chirurgiczne leczenie chorób przytarczyc.
Fizjologia gospodarki wapniowo-fosforanowej i rola
regulacyjna przytarczyc. Anatomia chirurgiczna
przytarczyc. Pierwotna i wtórna nadczynność
przytarczyc: diagnostyka, różnicowanie, zasady
postępowania pooperacyjnego, techniki lokalizacji.
Stany hiperkalcemii nie związane z patologią
przytarczyc. Przełom hiperkalcemiczny. Patogeneza
wtórnej i trzeciorzędowej nadczynności przytarczyc.
Zasady techniki chirurgicznej stosowanej w chirurgii
tarczycy i przytarczyc.
Osoba odpowiedzialna
Dr B. Stawny
Dr J. Paszkowski
Ćwiczenie 2.
Ćwiczenie 3.
Ćwiczenie 4.
Chirurgia endokrynologiczna:
Chirurgiczne leczenie chorób tarczycy.
Rak tarczycy: podziały, klasyfikacje, diagnostyka,
leczenie operacyjne, zasady postępowania. Leczenie
uzupełniające. Wskazania do leczenia operacyjnego
chorób nienowotworowych tarczycy (zapalenia
tarczycy, guzki autonomiczne).Techniki operacyjne z
uwzględnianiem technik minimalnie inwazyjnych w
chirurgii tarczycy. Powikłania po leczeniu
operacyjnym tarczycy rozpoznanie i sposoby
leczenia. Postępowanie okołooperacyjne w wolu
nadczynnym.
Chirurgia endokrynologiczna:
Chirurgiczne leczenie chorób nadnerczy.
Guzy nadnercza nieczynne hormonalnie:
rozpoznanie, postępowanie, wskazania do leczenia
operacyjnego.
Zespół Cushinga: diagnostyka, różnicowanie, zasady
leczenia operacyjnego, postępowanie
okołooperacyjne. Przełom nadnerczowy,
niedoczynność kory nadnerczy: rozpoznanie, leczenie
Zespół Conna: diagnostyka, różnicowanie przyczyn
nadciśnienia, kryteria rozpoznania, zasady leczenia.
Zespół guza chromochłonnego: zasady rozpoznania,
powikłania, postępowanie przed i śródoperacyjne.
Podstawy technik operacyjnych stosowanych w
chirurgii nadnercza. Techniki minimalnie inwazyjne
w chirurgii nadnerczy
Chirurgiczne leczenie chorób wątroby.
Podstawy anatomiczne, anatomia chirurgiczna
Dr Ł. Krokowicz
Dr M. Borejsza-Wysocki
Doc. M. Biczysko
Dr B.Stawny
Doc. P.Pyda
Dr M. Borejsza-Wysocki

Ćwiczenie 5.
(elementy anatomii istotne dla chirurga), podział na
segmenty wg Couinaud, nazewnictwo chirurgiczne.
Leczenie zmian ogniskowych wątroby - cechy zmian
ogniskowych wątroby decydujące o wyborze
postępowania. Sposoby leczenia zmian ogniskowych
wątroby leczenie radykalne a leczenie paliatywne
resekcja , transplantacja wątroby, metody niszczenia
guza (chemioterapia, radioterapia, embolizacja guza.
Resekcja wątroby – zasady ogólne.
Rak i stany przedrakowe żołądka.
Anatomia topograficzna żołądka. Epidemiologia
(czynniki społ.-ekonomiczne, dystrybucja
geograficzna)
Czynniki sprzyjające (dieta, używki, leki, czynniki
środowiskowe) Stany przedrakowe: Zanikowe
zapalenie błony śluzowej żołądka;
Achlorhydria/hypochlorhydria ;Niedokrwistość
złośliwa; Metaplazja jelitowa, Choroba Menetriera;
Polipy gruczolakowate; Kikut żołądka po częściowej
gastrektomi. Czynniki genetyczne, wpływ HP,
proponowany model kancerogenezy.
Umiejscowienie, typy histologiczne i klasyfikacja
Laurena raka żołądka. Obraz kliniczny i
symptomatologia. Diagnostyka różnicowa i badania
dodatkowe w raku żołądka
Leczenie raka żołądka: Leczenie chirurgiczne
(resekcja żołądka, sposoby odtwarzania ciągłości p.
pokarmowego po wycięciu żołądka); Operacje
paliatywne; Chemioterapia. Powikłania leczenia
operacyjnego.
Doc. S.Malinger
Prof. T.Banasiewicz
Ćwiczenie 6.
Ćwiczenie 7.
Choroby okołoodbytnicze.
Choroba hemoroidalna: epidemiologia, patogeneza,
profilaktyka, klasyfikacje, leczenie.
Szczelina odbytu: przyczyny, patogeneza, zasady
leczenia, wskazania do leczenia zabiegowego.
Ropień okołoodbytniczy i przetoka okołoodbytnicza:
epidemiologia, patogeneza, klasyfikacje, zasady
leczenia, wskazania do leczenia operacyjnego. Rak
odbytu: epidemiologia, klasyfikacje, zasady leczenia
Kamica żółciowa i jej powikłania. Rak
pęcherzyka żółciowego.
Epidemiologia, Czynniki ryzyka kamicy żółciowej,
Patogeneza, Symptomatologia k.ż. Obrazy kliniczneróżnicowanie
ostrego i przewlekłego zapalenia
pęcherzyka żółciowego.
Wskazania do leczenia operacyjnego operacyjnego
k.ż. Sposoby leczenia operacyjnego k.ż.. Powikłania
k.ż. – omówienie , sposoby leczenia. Rak pęcherzyka
żółciowego: epidemiologia, objawy, diagnostyka,
sposoby leczenia radykalnego radykalnego
paliatywnego.
Prof. J.Szmeja
Prof. T.Kościński.
Dr U.Skowrońska-Piekarska
Doc. M.Biczysko
Ćwiczenie 8.
Chirurgiczne leczenie chorób trzustki.
Anatomia topograficzna trzustki. Ostre Zapalenie
Trzustki: definicja OZT; epidemiologia,
patofizjologia i etiologia. Objawy OZT. Diagnostyka
Dr. J.Hermann
Dr . W.Meissner

Ćwiczenie 9.
Ćwiczenie 10.
laboratoryjna i badania obrazowe. Przyczyny
hiperamylazemii. OZT – różnicowanie. Powikłania
OZT i wskazania do leczenia operacyjnego.
Farmakoterapia OZT: hamowanie wydzielania
trzustkowego i żołądkowego. Redukcja zapalenia,
walka z bólem i objawami wstrząsu. Skale oceny
przebiegu OZT (Ranson, Glasgow, APACHE II).
Przewlekle zapalenie trzustki: Przyczyny. Leczenie
farmakologiczne i operacyjne (zabiegi endoskopowe,
zabiegi drenażowe, zespolenia omijające). Rak
trzustki. :Epidemiologia, czynniki sprzyjające,
demografia, symptomatologia. Badania dodatkowe i
różnicowanie. Leczenie operacyjne i uzupełniająca
chemioterapia.
Powikłania leczenia chirurgicznego raka trzustki.
Zakażenia w chirurgii jamy brzusznej.
Zakażenia nozokomialne i ich podział- czynniki
ryzyka zakażeń – zakażenia miejsca operowanego –
zapobieganie – antyseptyka i aseptyka, zalecenia
CDC – postępowanie w zakażeniach jamy brzusznej
– problemy bakteriologiczne u chorych
chirurgicznych – ewolucja oporności – zastosowanie
antybiotyków w chirurgii jamy brzusznejprofilaktyka
i leczenie.
Żywienie dojelitowe i dożylne.
Metabolizm chorych chirurgicznych.
Definicje, wskazania , przeciwwskazania do leczenia
żywieniowego. Kryteria doboru metod leczenia
żywieniowego. Dostęp dożylny i dojelitowy w
leczeniu żywieniowym, pielęgnacja, warunki
użytkowania. Żywienie dożylne systemem „jednego
pojemnika” (AIO). Przewlekłe żywienie dożylne.
Powikłania leczenia żywieniowego.
Prof. R.Marciniak
Dr. J.Paszkowski
Dr U.Skowrońska-Piekarska
Dr. K.Matysiak
Ćwiczenie 11.
Ćwiczenie 12.
Ćwiczenie 13.
Postępy w chirurgii przewodu
pokarmowego.
Nowoczesne metody obrazowania. Techniki
videochirurgiczne. Telemedycyna. Roboty w
chirurgii. Chirurgia videoendoskopowa. Chirurgia
endoluminalna.
Chirurgiczne leczenie chorób przełyku,
oraz przepuklin przeponowych.
Rak przełyku: epidemiologia, objawy, ocena stopnia
zaawansowania, sposoby leczenia radykalnego i
paliatywnego.
Przepukliny przeponowe: wrodzone i nabyte.
Choroba refluksowa: klasyfikacje, objawy, wskazania
do leczenia zachowawczego i chirurgicznego.
Kurcz wpustu epidemiologia, patogeneza, objawy,
sposoby leczenia.
Uchyłki przełyku: epidemiologia, klasyfikacje,
sposoby leczenia chirurgicznego
Nieswoiste zapalenia jelit. Rola i miejsce
leczenia operacyjnego.
Patofizjologia, obraz kliniczny, diagnostyka, leczenie
farmakologiczne, różnicowanie wrzodziejącego
zapalenia jelita grubego oraz choroby L-Crohna. W
Dr. K.Matysiak
Prof. R.Marciniak
Doc. S.Malinger
Prof. T.Kościński
Dr J.Hermann
Dr. Ł. Krokowicz

Ćwiczenie 14.
szerszym zakresie analizowane są wskazania do
leczenia operacyjnego w trybie pilnym oraz
planowym. Omówione są techniki leczenia
operacyjnego w/w chorób a także powikłania
wczesne i odległe tego leczenia.
Otyłość i jej chirurgiczne leczenie.
Patogeneza otyłości prostej i wtórnej. Epidemiologia
otyłości jako choroby cywilizacyjnej. Pomiary,
definicje i klasyfikacje stanów/stopni otyłości.
Powikłania/konsekwencje otyłości olbrzymiej.
Sposoby leczenia otyłości. Rola leczenia
chirurgicznego w leczeniu otyłości.
Mgr. B.Kuczyńska
Ćwiczenie 15.
Leczenie przeszczepami narządów.
Problem dawcy
Dawcy zmarli; Dawcy żywi – możliwości pobrania
narządów od dawcy żywego.
Pobranie i wszczepienie nerki: ogólne zasady
pobrania i przechowywania narządu; wszczepienie
narządu
Pobranie i wszczepienie trzustki:wskazania i
przeciwwskazania. Wszczepienie narządowe całej
trzustki lub części trzustki, wszczepienie komórek
wysepkowych
Pobranie i wszczepienie wątroby. Wskazania i
przeciwwskazania. Wszczepienie klasyczne,
wszczepienie typu pigy-back
Doc. P.Pyda
Doc. T.Banasiewicz
Seminarium 1.
Seminarium 2.
Seminarium 3.
Seminaria - Semestr zimowy / letni
Tematyka seminariów
Chirurgiczne leczenie chorób tarczycy.
Choroby przytarczyc leczone
chirurgicznie.
Nieswoiste zapalenia jelit. Rola i miejsce
leczenia operacyjnego.
Imię i nazwisko osoby
prowadzącej zajęcia
Dr n. med. Ł
Krokowicz
Dr n. med. M.
Borejsza-Wysocki
Dr n. med.
B.Stawny
Dr n. med.
J.Paszkowski
Dr med. J.Hermann
Dr med. M.
Borejsza-Wysocki
Seminarium 4.
Chirurgiczne leczenie chorób wątroby.
Dr hab. med.
P.Pyda
Dr med. M.
Borejsza-Wysocki

Seminarium 5.
Seminarium 6.
Seminarium 7.
Seminarium 8.
Seminarium 9.
Seminarium 10.
Seminarium 11.
Seminarium 12.
Seminarium 13.
Seminarium 14.
Rak i stany przedrakowe żołądka.
Rak okrężnicy i odbytnicy.
Choroby okołoodbytnicze i badania
przesiewowe w raku j. grubego.
Kamica żółciowa i jej powikłania. Rak
pęcherzyka żółciowego.
Chirurgiczne leczenie chorób trzustki.
Zakażenia w chirurgii jamy brzusznej.
Żywienie parenteralne i enteralne
chorych w okresie okołooperacyjnym.
Postępy w chirurgii przewodu
pokarmowego.
Chirurgiczne leczenie chorób przełyku,
oraz przepuklin przeponowych.
Chirurgiczne leczenie chorób nadnerczy.
Dr hab .med.
S.Malinger
Dr hab. med.
T.Banasiewicz
Prof. dr hab. med.
J.Szmeja
Dr n.med.W
Meissner
Prof. dr hab. med.
J.Szmeja
Dr hab.med.
T.Kościński.
Dr med.
U.Skowrońska-
Piekarska
Dr hab. med.
M.Biczysko
Dr med. J.Hermann
Dr med.
W.Meissner.
Prof. dr hab. med.
R.Marciniak
Dr med.
J.Paszkowski
Dr med.
U.Skowrońska-
Piekarska
Dr med.
K.Matysiak
Dr med.
K.Matysiak
Prof.dr hab.
med. R.Marciniak
Dr hab.med.
S.Malinger
Dr hab. med.
T.Kościński
Dr hab. med.
M.Biczysko
Dr med. B.Stawny
Seminarium 15. Leczenie otyłości mgr. B.Kuczyńska
12. Organizacja zajęć:

Godziny zajęć 8.00-12.30
Ćwiczenia codziennie przez 3 tyg. Od Poniedziałku do Piątku. Dla 1 grupy dziekańskiej
podzielone na:
Ćwiczenia Kliniczne Na Oddziałach 3 dni/tydz. Pon-Śr 8.00-11.30 [9dni/kurs]
Ćwiczenia Kliniczne – Przypadki 2 dni/tydz. Czw-Pt 8.00-11.30 [5dni/kurs]
Seminaria codziennie Pon-Pt 11.40- 12.30 [15 dni/kurs]
Kolokwium testowe Piątekt ostatniego dnia kursu
Zajęcia kliniczne odbywają się od poniedziałku do piątku w godzinach: (proszę rozpisać
dokładnie godziny każdego dnia tygodnia)
3 tygodnie od Poniedziałku do Piątku od 8.00-12.30
Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki :
http://www.3chirurgia.ump.edu.pl/
REGULAMIN ZAJĘĆ:
Regulamin ćwiczeń dla studentów V roku Wydziału Lekarskiego.
1. Ćwiczenia odbywają się w Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej,
Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej w Szpitalu
Klinicznym Nr 2 przy ulicy Przybyszewskiego 49 w terminach
wyznaczonych przez Dziekanat U.M. od poniedziałku do piątku.
2. Pierwszego dnia ćwiczeń każdej grupy o godzinie 08.00 odbędzie się
krótkie 30 min wprowadzenie na temat organizacji pracy i zajęć w Klinice
oraz zasad współpracy z pozostałym personelem nie zaangażowanym w
nauczanie studentów. Omówione zostaną także szczegółowe zasady
rotacji podgrup w Klinice. Wprowadzenie odbywa się w Sali
Seminaryjnej Kliniki na parterze budynku głównego szpitala obok
szpitalnej kafeterii.
3. Rozkład zajęć każdego dnia od poniedziałku do środy poza ostatnim
dniem jest analogiczny i wygląda następująco:
08.00- 10.30 Ćwiczenia w Oddziałach, Pracowniach, Poradniach i Sali
Operacyjnej Kliniki zgodnie ze szczegółowym planem
10.30-10.45 Przerwa
10.45-11.45 Ćwiczenia w Oddziałach
11.45-12.45 Seminarium (tematyka na stronach powyżej)

W czwartki i piątki każdego tygodnia odbywać się będą ćwiczenia
polegające na omówieniu przypadków klinicznych. Przypadki zostaną
rozdane studentom do opracowania w pierwszym dniu ćwiczeń . Każdy
student dostanie do omówienia 2-3 przypadków klinicznych, które
powinien przeanalizować, omówić , zaproponować wstępne rozpoznanie
kliniczne, diagnostykę różnicową , możliwe rozpoznania oraz postępowanie
lecznicze wraz z rokowaniem. Sposób przygotowania przypadku to
prezentacja np. Power Point lub Open Office, rzutnik pisma, schematy
rysowane na tablicy. Zajęcia z omówienia przypadków będą każdorazowo
oceniane a sposób omówienia i przygotowanie studenta będzie jednym z
elementów oceny końcowej. Omawianie przypadków będzie trwało od
godziny 08.00-11.30 z jedną 15 minutową przerwą o godzinie 09.30- 09.45.
Na omówienie 1 przypadku przeznaczone jest 12-15 minut razem z
dyskusją.
4. Seminaria w ramach ćwiczeń odbywają się w Sali Seminaryjnej Kliniki.
(Parter obok baru )
5. Ćwiczenia kliniczne odbywają się na oddziałach Kliniki (A-1, A-2, A-3,
Pododdziale Chirurgii Endokrynologicznej) pod opieką przydzielonych
do każdej podgrupy asystentów oraz Sali Operacyjnej , Ambulatorium,
Pracowni Endoskopii, Salach Opatrunkowych, Poradniach
(Proktologicznej, Chirurgii Gastroenterologicznej, Chirurgii
Endokrynologicznej).
Rotacja studentów przez oddziały i osoby nauczycieli będą każdorazowo
podawana do wiadomości na tablicy ogłoszeń (obok Sekretariatu Kliniki),
w Sali Seminaryjnej oraz na stronie internetowej Kliniki.
6. Każdy student jest zobowiązany przynieść ze sobą czysty, biały fartuch
lekarski, stetoskop oraz notatnik i długopis w celu sporządzania notatek.
Każdy student ma obowiązek posiadania i przynoszenia podręcznika
chirurgii klinicznej w celu dokształcania i weryfikowania spostrzeżeń i
danych klinicznych.
7. Pierwszego dnia ćwiczeń każda grupa dziekańska będzie podzielona, na
co najmniej 4 podgrupy przypisane do konkretnych asystentów ze
szczegółowym planem rotacji przez oddziały .
8. Każdy student w ciągu cyklu ćwiczeń będzie miał przydzielonego, co
najmniej 1 pacjenta tygodniowo, którego szczegółową historię choroby
musi prowadzić codziennie w czasie ćwiczeń na oddziale , co jest
warunkiem niezbędnym zaliczenia ćwiczeń. Historia choroby jest także

elementem ocenianym a ocena ta ma wpływ na zaliczenie ćwiczeń.
9. Program ostatniego dnia ćwiczeń polega na prezentacji opisywanych
przypadków dyskusji na temat rozpoznania i zastosowanego leczenia. W
tym samym dniu odbędzie się ustne zaliczenie ćwiczeń u wcześniej
wyznaczonych asystentów. Do zaliczenia cyklu ćwiczeń trzeba zaliczyć
pozytywnie prezentację opisywanego przypadku oraz zdać kolokwium na
ocenę, co najmniej dostateczną – (3) (skala 2-5). Sprawdzian jest testowy
polegający na rozwiązaniu testu , który będzie składał się z 30 pytań .
Test jest zaliczony jeżeli student udzieli 19 prawidłowych odpowiedzi.
10. Dopuszcza się maksymalnie opuszczenie do 3 dni ćwiczeniowych w
przypadkach usprawiedliwionych.
11. W przypadku wątpliwości, pytań, problemów należy zwracać się do osób
odpowiedzialnych za organizację ćwiczeń P. dr.dr. Maciej Biczysko,
Urszula Skowrońska-Piekarska, w Sekretariacie Katedry P. Izabela
Bobrowska.
PROGRAM ZAJĘĆ:
Zajęcia mają przygotować absolwenta do:
- diagnostyki różnicowej chorób układu pokarmowego i gruczołów dokrewnych ze
szczególnym uwzględnieniem chorób leczonych metodami operacyjnymi.
- zasad prowadzenia chorych w okresie przed i pooperacyjnym
- zasad przygotowania chorego do leczenia operacyjnego w trybie ambulatoryjnym
- rozpoznawania powikłań leczenia operacyjnego w krótko i długoterminowym
okresie opieki pooperacyjnej
- pracy w zespole na oddziale chirurgicznym, w tym zasad zachowania na Bloku
Operacyjnym Chirurgii i asystowania do zabiegów operacyjnych
PROGRAM NAUCZANIA
Wymagania wstępne: Znajomość anatomii, anatomii patologicznej, histologii i
fizjologii gruczołów dokrewnych: tarczyca, przytarczyce, nadnercze, trzustka.
Znajomość anatomii topograficznej prawidłowej, anatomii patologicznej, histologii i
fizjologii narządów przewodu pokarmowego : przełyk, żołądek, dwunastnica, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica, wątroba, śledziona, trzustka, pęcherzyk żółciowy.

Przygotowanie do zajęć polega na przygotowaniu merytorycznym do seminariów
prowadzonych zgodnie z powyżej spisanym harmonogramem. Na ćwiczeniach
klinicznych student zobowiązany jest posiadać: odpowiedni schludny , skromny
ubiór, czysty fartuch lekarski, buty szpitalne, podręcznik chirurgii, sprzęt do
sporządzania notatek, stetoskop
Wymagania końcowe: zaliczone kolokwium testowe min 19/30 prawidłowych
odpowiedzi, zaliczoną historię choroby zbadanego pacjenta/ów, zaliczone omówienie
co najmniej 2 wirtualnych przypadków klinicznych, wszystkie nieobecności
usprawiedliwione [do 3 dni].
13.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny
Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,
testowy)
Egzamin jest testowy na 6 tym roku studiów i jest organizowany przez Klinikę
Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej UMP w SK-1 ul Długa.
Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: brak
Zaliczenie – kryterium zaliczenia : zaliczone kolokwium testowe min 19/30
prawidłowych odpowiedzi, zaliczoną historię choroby zbadanego pacjenta/ów, zaliczone
omówienie co najmniej 2 wirtualnych przypadków klinicznych, wszystkie nieobecności
usprawiedliwione [do 3 dni].
14.Literatura:
Zalecana literatura:
1. „Chirurgia. Podręcznik dla studentów” O.J. Garden, A.W. Bradbury, J.L.R.
Forsythe, R.W. Parks Elsevier 2009
2. „Chirurgia” W. Noszczyk PZWL 2005
3. „Przypadki kliniczne z chirurgii” Michael Gerstorfer, Piet Koeppen, [red. wyd.
pol.] Tadeusz Popiela Elsevier Urban & Partner, 2009,
4. ”Chirurgia. Podręcznik dla studentów medycyny” Jan Fibak (red.) Rok
wydania: 2002 r., Wydawca: PZWL
5. ”Chirurgia” B. Jarrell, A. Carabassi seria NMS.
6. ”Oksfordzki podręcznik chirurgii”
7. ”Podstawy chirurgii” Pod .red. J. Szmidta. Wyd.Med. Praktyczna 2002

15.Studenckie koło naukowe
Opiekun koła: Dr hab. n. med. Maciej Biczysko
Tematyka : Koło naukowe działające przy Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej,
Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej UMP im. K.
Marcinkowskiego w Poznaniu zajmuje się problematyką diagnostyki, leczenia
chorób chirurgicznych i naukową analizą danych klinicznych pacjentów leczonych
w Klinice. W ramach prac koła odbywają się spotkania szkoleniowe podczas
których referowane są żywotne problemy światowej chirurgii gastroenterologicznej
i endokrynologicznej. Odbywają się również spotkania robocze w kilkuosobowych
zespołach przygotowujących doniesienia naukowe i prace do referowania w
ramach sympozjów STN lub przygotowywanych do druku w piśmiennictwie
naukowym.
Miejsce spotkań: Sala Konferencyjna Katedry przy Sekretariacie .
16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora
17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku
przedmiotów koordynowanych)
UWAGA ; wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb