3. Choroby Tropikalne i Pasożytnicze - UMP
3. Choroby Tropikalne i Pasożytnicze - UMP
3. Choroby Tropikalne i Pasożytnicze - UMP
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO<br />
NA WYDZIALE LEKARSKIM I<br />
ROK AKADEMICKI 2015/2016<br />
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla VI roku<br />
1. NAZWA PRZEDMIOTU : <strong>Choroby</strong> tropikalne i pasożytnicze<br />
2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot:<br />
Katedra i Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych Uniwersytetu Medycznego<br />
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu<br />
3 . Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę:<br />
Adres: Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego, ul. Przybyszewskiego 49,<br />
60-355 Poznań<br />
Tel.: (61) 8691363, Fax: (61) 8691699<br />
Strona WWW: www.spsk2.pl, www.ump.edu.pl<br />
E-mail: tropisk2@ump.edu.pl lub tropiki@spsk2.pl<br />
4. Kierownik jednostki:<br />
Prof. dr hab. med. Jerzy Stefaniak, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób<br />
Tropikalnych i Pasożytniczych<br />
5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS<br />
Prof. dr hab. med. Jerzy Stefaniak<br />
6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do<br />
platformy WISUS do listy studentów (koordynator przedmiotu) :<br />
Nazwisko: Dr hab. med. Małgorzata Paul – Kierownik Pracowni Parazytologicznej<br />
Katedry i Kliniki Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych<br />
Tel. kontaktowy: (61) 8691363 lub (61) 8691838<br />
Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce): Katedra i Klinika Chorób<br />
Tropikalnych i Pasożytniczych, od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 –<br />
14:00 oraz drogą elektroniczną, a także dodatkowo podczas dyżurów lekarskich po<br />
1
uprzednim uzgodnieniu terminu w Sekretariacie Katedry, tel. (61) 869136<strong>3.</strong><br />
E-mail: mpaul@ump.edu.pl<br />
Osoba zastępująca: Dr med. Elżbieta Kacprzak, Pracownia Medycyny Podróży<br />
Kontakt: tel. (61) 8691766<br />
7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:<br />
Rok: VI<br />
Semestr: 11 i 12<br />
8. Liczba godzin ogółem : 30 liczba pkt. ECTS: 2<br />
Jednostki uczestniczące w nauczaniu<br />
przedmiotu<br />
Katedra i Klinika Chorób Tropikalnych i<br />
Pasożytniczych<br />
Semestr zimowy i letni<br />
liczba godzin<br />
W Ć Ćwiczenia<br />
kategoria<br />
S<br />
4 20 C 6<br />
Razem: 4 20 6<br />
9 . Cel nauczania przedmiotu<br />
Zajęcia dydaktyczne z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych są częścią<br />
działu chorób infekcyjnych i stanowią istotne uzupełnienie problematyki chorób<br />
zakaźnych, epidemiologii klinicznej oraz mikrobiologii lekarskiej, z którą studenci<br />
zapoznają się na niższych latach studiów.<br />
Celem kształcenia z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych jest:<br />
1. Podkreślenie istotnego znaczenia lekarza pierwszego kontaktu we wczesnym<br />
rozpoznawaniu chorób tropikalnych, importowanych do Polski z krajów strefy<br />
gorącej i subtropikalnej.<br />
2. Przekazanie wiedzy na temat konieczności uwzględniania zarażeń egzotycznych<br />
każdorazowo w diagnostyce różnicowej objawów chorobowych u pacjentów<br />
powracających do Polski z krajów o odmiennych warunkach klimatycznosanitarnych.<br />
<strong>3.</strong> Zwrócenie uwagi na obowiązek podejrzewania i wykluczenia malarii, jako<br />
bezpośredniego stanu zagrożenia życia, w diagnostyce różnicowej gorączek<br />
2
niejasnego pochodzenia u osób podróżujących na obszarach endemicznych<br />
(Afryka, Azja, Ameryka Łacińska).<br />
4. Zapoznanie studentów z rozprzestrzenieniem geograficznym i czynnikami ryzyka<br />
najczęściej występujących w Polsce i na świecie chorób pasożytniczych oraz<br />
możliwościami im zapobiegania.<br />
5. Nauczenie zasad prowadzenia diagnostyki różnicowej w zespołach klinicznych<br />
przebiegających z gorączką, biegunką, eozynofilią, limfadenopatią,<br />
hepatosplenomegalią, zapaleniem siatkówkowo-naczyniówkowym oraz<br />
obecnością zmian ogniskowych w wątrobie, z uwzględnieniem rodzimych i<br />
tropikalnych inwazji pasożytniczych.<br />
6. Przekazanie wiedzy na temat objawów chorobowych oraz charakteru przebiegu<br />
klinicznego najczęściej występujących w Polsce (toksoplazmoza, toksokaroza,<br />
włośnica, bąblowica jednojamowa, alweokokoza, tasiemczyce, glistnica, owsica,<br />
włosogłówczyca, wągrzyca) i na świecie chorób pasożytniczych (malaria,<br />
leiszmanioza, schistosomoza, trypanosomozy, ameboza, filariozy układu<br />
limfatycznego, onchocerkoza, zarażenia wywoływane przez tęgoryjce).<br />
7. Przedstawienie aktualnych algorytmów postępowania diagnostycznoterapeutycznego<br />
w wybranych chorobach pasożytniczych, istotnych w codziennej<br />
praktyce lekarza rodzinnego (toksoplazmoza, toksokaroza, bąblowica<br />
jednojamowa, bąblowica wielojamowa, tasiemczyce, owsica).<br />
8. Zaznajomienie studentów z aktualnymi przepisami prawnymi, dotyczącymi zasad<br />
postępowania sanitarnego i przeciwepidemicznego w przypadku zagrożeń<br />
zdrowotnych związanych z ryzykiem zawlekania do Polski pasożytniczych i<br />
zakaźnych chorób tropikalnych.<br />
9. Zapoznanie studentów z zagrożeniami zdrowotnymi towarzyszącymi podróżom do<br />
krajów strefy gorącej oraz przeciwwskazaniami medycznymi do wyjazdu do<br />
krajów tropikalnych.<br />
10. Zwrócenie uwagi na wielodyscyplinarny charakter parazytologii klinicznej i<br />
konieczność uwzględniania chorób pasożytniczych w diagnostyce różnicowej<br />
zespołów i jednostek chorobowych w wielu specjalnościach lekarskich (np.<br />
neurologia, okulistyka, dermatologia, chirurgia, hematologia, gastroenterologia,<br />
hepatologia, pediatria, położnictwo, radiologia).<br />
3
Efekt kształcenia – umiejętności i kompetencje:<br />
1. Zdobycie podstawowej wiedzy klinicznej o najważniejszych rodzimych<br />
(toksoplazmoza, toksokaroza, włośnica, bąblowica jednojamowa, alweokokoza,<br />
tasiemczyce, glistnica, owsica, włosogłówczyca, wągrzyca) i tropikalnych<br />
inwazjach pasożytniczych występujących u człowieka (malaria, leiszmanioza,<br />
schistosomoza, trypanosomozy, ameboza, filariozy, zarażenia wywoływane przez<br />
tęgoryjce) oraz o możliwościach ich zwalczania i zapobiegania.<br />
2. Zrozumienie patomechanizmów szerzenia się chorób pasożytniczych wśród ludzi,<br />
a także najważniejszych sposobów ich transmisji i rozprzestrzeniania się w<br />
najbliższym środowisku człowieka (drogi i źródła inwazji, wektory, czynniki<br />
ryzyka zarażenia).<br />
<strong>3.</strong> Nabycie wiedzy na temat rozprzestrzenienia geograficznego najczęściej<br />
występujących na świecie chorób pasożytniczych w zależności od strefy<br />
klimatycznej i warunków sanitarno-higienicznych.<br />
4. Posiadanie umiejętności poprawnego zbierania wywiadu epidemiologicznego u<br />
pacjentów powracających z krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej.<br />
5. Nabycie umiejętności właściwego doboru badań diagnostycznych w kierunku<br />
pasożytniczych i infekcyjnych chorób egzotycznych u osób powracających do<br />
Polski z krajów strefy gorącej i subtropikalnej.<br />
6. Podejmowanie decyzji w zakresie konieczności kierowania pacjenta do<br />
odpowiedniej jednostki specjalistycznej w przypadku podejrzenia importowania<br />
do kraju zagrażających życiu chorób egzotycznych, wymagających leczenia w<br />
ośrodkach referencyjnych (malaria, wirusowe gorączki krwotoczne, leiszmanioza<br />
trzewna i skórno-śluzówkowa, śpiączka afrykańska, choroba Chagasa,<br />
schistosomoza, onchocerkoza, wuszererioza).<br />
7. Znajomość podstawowych objawów klinicznych najczęściej występujących<br />
chorób pasożytniczych w Polsce i na świecie.<br />
8. Umiejętność doboru odpowiednich procedur diagnostycznych oraz właściwego<br />
sposobu leczenia w wybranych chorobach pasożytniczych rodzimych i<br />
egzotycznych występujących u człowieka.<br />
9. Rozpoznawanie chorób pasożytniczych i tropikalnych szerzących się epidemicznie<br />
(włośnica, wirusowe gorączki krwotoczne, cholera) oraz znajomość zasad<br />
postępowania w przypadku ogniska epidemii.<br />
4
10. Znajomość aktualnych przepisów sanitarno-epidemiologicznych dotyczących<br />
prawnego obowiązku ścisłej rejestracji i zgłaszalności wybranych chorób<br />
pasożytniczych i tropikalnych do stacji sanitarno-epidemiologicznych.<br />
11. Prowadzenie poprawnej diagnostyki różnicowej zespołów chorobowych<br />
przebiegających z wysoką gorączką, biegunką, limfadenopatią, eozynofilią,<br />
hepatosplenomegalią, zapaleniem narządu wzroku oraz obecnością zmian<br />
ogniskowych w wątrobie z uwzględnieniem rodzimych i tropikalnych inwazji<br />
pasożytniczych.<br />
12. Poznanie zasad klinicznego i laboratoryjnego rozpoznawania pasożytniczych<br />
inwazji oportunistycznych (toksoplazmoza, pneumocytoza, kryptosporydioza,<br />
mikrosporydioza) towarzyszących pacjentom z obniżoną funkcją układu<br />
odpornościowego (HIV/AIDS, transplantacje narządów, chemioterapia,<br />
radioterapia, leczenie immunosupresyjne i immunomodulujące) oraz możliwości<br />
ich prewencji.<br />
1<strong>3.</strong> Rozpoznawanie chorób odzwierzęcych oraz znajomość właściwych zasad ich<br />
kwalifikacji do chorób zawodowych (włośnica, borelioza, toksoplazmoza,<br />
tasiemczyce).<br />
14. Posiadanie podstawowej wiedzy medycznej z zakresu ustalania zasad<br />
indywidualnej profilaktyki zdrowotnej (farmakologiczna profilaktyka<br />
przeciwmalaryczna, profilaktyka mechaniczna, szczepienia ochronne dla<br />
podróżujących wymagane i zalecane w międzynarodowym ruchu turystycznym,<br />
higiena tropikalna) przy wyjazdach do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej w<br />
zależności od celu i charakteru podróży oraz długości pobytu w tropiku.<br />
15. Umiejętność poprawnej interpretacji wyników badań immunodiagnostycznych w<br />
parazytologii klinicznej i rozpoznawania odchyleń od stanu prawidłowego.<br />
16. Nabycie umiejętności poprawnego wykonania i wstępnej oceny preparatów krwi<br />
obwodowej w kierunku malarii.<br />
17. Posiadanie gotowości do samodzielnego poszerzania swej wiedzy z zakresu<br />
parazytologii klinicznej i medycyny tropikalnej.<br />
5
10. SYLABUS<br />
Nazwa<br />
przedmiotu/modułu<br />
Wydział<br />
Nazwa kierunku studiów<br />
Poziom kształcenia<br />
Forma studiów<br />
Język przedmiotu<br />
<strong>Choroby</strong> tropikalne i pasożytnicze<br />
Lekarski I<br />
kierunek lekarski<br />
studia drugiego stopnia<br />
jednolite studia magisterskie<br />
polski<br />
Rodzaj przedmiotu obowiązkowy • fakultatywny <br />
Rok studiów/semestr<br />
Liczba godzin zajęć<br />
dydaktycznych z<br />
podziałem na formy<br />
prowadzenia zajęć<br />
Założenia i cele<br />
przedmiotu<br />
I II III IV V VI • 1 2 3 4 5 6 7 8 9 <br />
10 11 • 12 • <br />
30, w tym: 4 - wykłady, 6 - seminaria, 20 – ćwiczenia, 0 – fakultety<br />
Zajęcia dydaktyczne z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych są<br />
częścią działu chorób infekcyjnych i stanowią istotne uzupełnienie<br />
problematyki chorób zakaźnych, epidemiologii klinicznej, parazytologii<br />
medycznej i laboratoryjnej oraz mikrobiologii lekarskiej, z którymi studenci<br />
zapoznają się na niższych latach studiów. Przedmiot posiada charakter<br />
interdyscyplinarny i łączy on zagadnienia kliniczne z zakresu chorób<br />
wewnętrznych, medycyny rodzinnej, neurologii, okulistyki, dermatologii, a<br />
także oświaty zdrowotnej, higieny i epidemiologii. Ze względu na zwiększającą<br />
się z każdym rokiem liczbę wyjazdów zagranicznych i coraz częstszą<br />
możliwość importowania do Polski i Europy chorób egzotycznych, z krajów o<br />
odmiennych warunkach geograficzno-środowiskowych i sanitarnohigienicznych,<br />
zajęcia obejmują nie tylko problematykę rodzimych inwazji<br />
pasożytniczych, ale koncentrują się przede wszystkim wokół zagadnień chorób<br />
tropikalnych i zdrowia międzynarodowego.<br />
Dynamiczny rozwój medycyny tropikalnej, która jest jedną z najbardziej<br />
rozwijających się w ostatnich latach gałęzi medycyny, wynikający z szybkiego<br />
rozwoju komunikacji, przekazu informacji oraz migracji ludności, spowodował<br />
nagłą konieczność szerszego kształcenia studentów w tej dziedzinie. Przedmiot<br />
obejmuje przedstawienie zagadnień dotyczących rozprzestrzenienia<br />
geograficznego, czynników ryzyka, objawów klinicznych, patomechanizmów,<br />
możliwości diagnostycznych oraz aktualnych metod zapobiegania i leczenia<br />
najczęściej występujących w Polsce i na świecie chorób pasożytniczych, ze<br />
szczególnym uwzględnieniem aktualnych zagrożeń zdrowotnych w<br />
międzynarodowym ruchu turystycznym.<br />
Program nauczania przedmiotu został przygotowany z uwzględnieniem<br />
zarówno zajęć teoretycznych, jak i interaktywnych seminariów, dyskusji<br />
problemowych i ćwiczeń praktycznych, przy jednoczesnym ujęciu wybranych<br />
objawów klinicznych, zespołów i jednostek chorobowych w dziedzinie<br />
rodzimych i zawlekanych z tropiku chorób pasożytniczych, które uważa się za<br />
najistotniejsze w codziennej praktyce lekarskiej.<br />
Celem przedmiotu jest: (1) Podkreślenie roli lekarza pierwszego kontaktu we<br />
wczesnym rozpoznawaniu chorób tropikalnych, importowanych do Polski z<br />
6
krajów strefy gorącej i subtropikalnej; (2) Ugruntowanie wiedzy na temat<br />
konieczności uwzględniania zarażeń egzotycznych w diagnostyce różnicowej<br />
objawów chorobowych u pacjentów powracających do Polski z krajów o<br />
odmiennych warunkach klimatyczno-sanitarnych; (3) Zwrócenie uwagi na<br />
obowiązek podejrzewania i wykluczenia malarii, jako stanu bezpośredniego<br />
zagrożenia życia, w diagnostyce różnicowej gorączek niejasnego pochodzenia<br />
u osób podróżujących na obszarach endemicznych; (4) Zapoznanie studentów<br />
z aktualnymi przepisami prawnymi, dotyczącymi zasad postępowania<br />
sanitarnego i przeciwepidemicznego w przypadku zagrożeń zdrowotnych<br />
związanych z ryzykiem zawlekania do Polski pasożytniczych i zakaźnych<br />
chorób tropikalnych; (5) Nauczanie zasad prowadzenia diagnostyki różnicowej<br />
w zespołach klinicznych przebiegających z gorączką, biegunką, eozynofilią,<br />
limfadenopatią, hepatosplenomegalią zapaleniem siatkówki oraz obecnością<br />
zmian ogniskowych w wątrobie, z uwzględnieniem rodzimych i tropikalnych<br />
inwazji pasożytniczych; (6) Zaznajomienie studentów z objawami<br />
chorobowymi i charakterem przebiegu klinicznego najczęściej występujących<br />
w Polsce i na świecie chorób pasożytniczych; (7) Zwrócenie uwagi na<br />
wielodyscyplinarny charakter parazytologii klinicznej i konieczność<br />
uwzględniania chorób pasożytniczych w diagnostyce różnicowej jednostek<br />
chorobowych w wielu specjalnościach lekarskich (np. neurologia, okulistyka,<br />
dermatologia, chirurgia, hematologia, gastroenterologia, hepatologia, pediatria,<br />
położnictwo, radiologia); (8) Przedstawienie studentom aktualnych<br />
algorytmów postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w wybranych<br />
chorobach pasożytniczych, istotnych w codziennej praktyce lekarza<br />
rodzinnego; (9) Podkreślenie konieczności kierowania pacjentów z<br />
podejrzeniem chorób tropikalnych, zwłaszcza bezpośrednio zagrażających<br />
życiu, do specjalistycznych ośrodków referencyjnych posiadających<br />
praktyczne doświadczenie kliniczne w tej dziedzinie; a także (10) Podstawowe<br />
przygotowanie studentów do wykonywania pracy medycznej w ośrodkach<br />
zdrowia w krajach tropikalnych.<br />
Symbol<br />
efektów<br />
kształcenia<br />
zgodnie ze<br />
standardami<br />
K_W01<br />
K_W02<br />
OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA<br />
WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI<br />
KSZTAŁCENIA)<br />
Zna uwarunkowania środowiskowe i czynniki ryzyka<br />
najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka występujących w<br />
Polsce.<br />
Zna uwarunkowania środowiskowe, kulturowe i klimatyczne oraz<br />
rozprzestrzenienie geograficzne najczęstszych chorób<br />
pasożytniczych człowieka, występujących w krajach tropikalnych<br />
i subtropikalnych.<br />
K_W03 Potrafi wymienić aktualne zagrożenia zdrowotne w<br />
międzynarodowym ruchu turystycznym i wie jak można im<br />
Metody weryfikacji<br />
osiągnięcia<br />
zamierzonych efektów<br />
kształcenia:<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
7
K_W04<br />
K_W05<br />
K_W06<br />
K_W07<br />
K_W08<br />
K_W09<br />
K_W10<br />
K_W11<br />
K_W12<br />
zapobiegać.<br />
Posiada podstawową wiedzę na temat charakteru pracy medycznej<br />
i humanitarnej lekarza w krajach rozwijających się strefy<br />
tropikalnej.<br />
Potrafi wymienić najważniejsze problemy zdrowotne krajów<br />
rozwijających się, położonych w strefie klimatu<br />
międzyzwrotnikowego i subtropikalnego.<br />
Wie jak należy prowadzić działania medyczne i sanitarnoepidemiologiczne<br />
w przypadku podejrzenia ryzyka importowania<br />
do kraju zakaźnych chorób tropikalnych, w tym wirusowych<br />
gorączek krwotocznych.<br />
Wie jak należy prowadzić działania medyczne i dochodzenie<br />
epidemiologiczne w ognisku epidemii włośnicy.<br />
Zna i potrafi wyjaśnić podstawowe pojęcia epidemiologiczne<br />
stosowane w chorobach pasożytniczych i tropikalnych, w tym<br />
pojęcie autoinwazji, retroinwazji, reinwazji, hyperinwazji, źródeł i<br />
wrót inwazji, choroby endemicznej, epidemicznej, transmisyjnej,<br />
odzwierzęcej, geohelmintozy, izolacji pacjenta, nadzoru<br />
epidemiologicznego i kwarantanny.<br />
Zna czynniki ryzyka sprzyjające występowaniu najczęstszych<br />
chorób pasożytniczych w środowisku pracy oraz kryteria<br />
rozpoznawania chorób zawodowych o etiologii pasożytniczej.<br />
Zna i rozumie przyczyny występowania oraz zasady zapobiegania<br />
w odniesieniu do standardowych chorób pasożytniczych<br />
człowieka rozpowszechnionych w Polsce, w tym toksoplazmozy,<br />
toksokarozy, echinokokozy, alweokokozy, włośnicy, tasiemczycy,<br />
wągrzycy, giardiozy, glistnicy, włosogłówczycy, owsicy.<br />
Zna i rozumie patomechanizm oraz objawy kliniczne<br />
najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka występujących w<br />
Polsce oraz ich powikłania.<br />
Posiada wiedzę na temat zasad diagnozowania najczęstszych<br />
chorób pasożytniczych człowieka występujących w Polsce.<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
K_W13 Zna i rozumie zasady postępowania terapeutycznego w ocena z prezentacji<br />
8
K_W14<br />
K_W15<br />
K_W16<br />
K_W17<br />
K_W18<br />
K_W19<br />
K_W20<br />
K_W21<br />
K_W22<br />
odniesieniu do najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka<br />
występujących w Polsce.<br />
Zna i rozumie przyczyny występowania oraz zasady zapobiegania<br />
w odniesieniu do najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka<br />
importowanych do Polski z obszarów klimatu tropikalnego, w tym<br />
malarii, leiszmaniozy trzewnej, skórnej i skórno-śluzówkowej,<br />
amebozy, schistosomozy, filarioz układu limfatycznego,<br />
onchocerkozy, nekatorozy, ankylostomozy, zespołu larwy<br />
wędrującej skórnej, paragonimozy, strongyloidozy.<br />
Zna i rozumie patomechanizm, objawy kliniczne oraz powikłania<br />
najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka importowanych<br />
do Polski z obszarów klimatu tropikalnego.<br />
Posiada wiedzę na temat zasad diagnozowania najczęstszych<br />
chorób pasożytniczych człowieka importowanych do Polski z<br />
obszarów klimatu tropikalnego.<br />
Zna i rozumie zasady postępowania terapeutycznego w<br />
odniesieniu do najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka<br />
importowanych do Polski z obszarów klimatu tropikalnego.<br />
Potrafi różnicować podstawowe rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze z jednostkami chorobowymi o innej<br />
etiologii.<br />
Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty lokalizujące się<br />
w ośrodkowym układzie nerwowym.<br />
Posiada wiedzę na temat podstawowych rodzimych i<br />
importowanych z tropiku chorób pasożytniczych, wywołanych<br />
przez pasożyty lokalizujące się w narządzie wzroku.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w<br />
wątrobie i drogach żółciowych.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty lokalizujące się<br />
w jelicie cienkim i grubym.<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena z prezentacji<br />
przypadku<br />
klinicznego, ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
9
K_W23<br />
K_W24<br />
K_W25<br />
K_W26<br />
K_W27<br />
K_W28<br />
K_W29<br />
K_W30<br />
K_W31<br />
K_W32<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w<br />
skórze i tkance podskórnej.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w<br />
węzłach chłonnych i drogach limfatycznych.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w<br />
tkance płucnej.<br />
Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze, które przebiegają z eozynofilią we krwi<br />
obwodowej.<br />
Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze przebiegające z wysoką gorączką, w tym<br />
włośnicę, malarię, gorączki wirusowe, śpiączkę afrykańską,<br />
chorobę Chagasa.<br />
Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze przebiegające z zaburzeniami świadomości,<br />
w tym negleriozę, malarię mózgową, śpiączkę afrykańską,<br />
cysticerkozę mózgu.<br />
Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze przebiegające z żółtaczką, powiększeniem<br />
wątroby i/lub śledziony, w tym echinokokozę, alweokokozę,<br />
schistosomozę S. mansoni, fascjolozę, leiszmaniozę trzewną,<br />
malarię, zarażenia wywołane przez przywry dalekowschodnie.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z krajów strefy<br />
gorącej choroby pasożytnicze i tropikalne przebiegające z<br />
biegunką, w tym pełzakowicę jelitową, sprue tropikalne, cholerę i<br />
giardiozę.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze przebiegające z zapaleniem rogówki,<br />
siatkówki i naczyniówki, w tym akantamebozę, onchocerkozę,<br />
zespół larwy wędrującej ocznej, toksoplazmozę.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku<br />
choroby pasożytnicze przebiegające z objawami alergii, w tym<br />
zespół larwy wędrującej trzewnej, askarydozę, strongyloidozę,<br />
schistosomozę.<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
10
K_W33<br />
K_W34<br />
K_W35<br />
K_W36<br />
K_W37<br />
K_W38<br />
K_W39<br />
K_W40<br />
K_W41<br />
K_W42<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze importowane z tropiku choroby<br />
infekcyjne i pasożytnicze przebiegające z niedokrwistością i<br />
cechami skazy krwotocznej, w tym malarię, leiszmaniozę trzewną,<br />
wirusowe gorączki krwotoczne, nekatorozę i ankylostomozę.<br />
Zna i rozróżnia najczęstsze importowane z tropiku choroby<br />
infekcyjne i pasożytnicze przebiegające z uszkodzeniem układu<br />
moczowego i niewydolnością nerek, w tym malarię,<br />
schistosomozę S. haematobium i wirusowe gorączki krwotoczne.<br />
Zna i rozróżnia podstawowe choroby pasożytnicze będące<br />
zagrożeniem dla kobiet ciężarnych oraz typowe dla wieku<br />
dziecięcego (wrodzone i nabyte).<br />
Zna i rozróżnia podstawowe choroby pasożytnicze rozwijające się<br />
u pacjentów z obniżoną funkcją układu odpornościowego (np.<br />
pneumocystoza, toksoplazmoza, kryptosporydioza,<br />
mikrosporydioza, balantidioza, izosporoza i strongyloidoza).<br />
Posiada podstawową wiedzę na temat rodzaju badań<br />
laboratoryjnych stosowanych w parazytologii klinicznej i<br />
medycynie tropikalnej.<br />
Posiada podstawową wiedzę na temat rodzaju, zasad pobierania i<br />
warunków transportu materiału biologicznego przeznaczonego do<br />
badań laboratoryjnych w parazytologii klinicznej i medycynie<br />
tropikalnej.<br />
Potrafi wymienić najważniejsze szczepienia ochronne dla osób<br />
podróżujących, wymagane i zalecane w międzynarodowym ruchu<br />
turystycznym.<br />
Zna i rozumie zasady higieny tropikalnej.<br />
Zna najważniejsze przeciwwskazania medyczne do wyjazdu do<br />
krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej.<br />
Zna podstawowe leki stosowane w chemioprofilaktyce malarii u<br />
osób podróżujących do krajów endemicznych.<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
testowego<br />
ocena aktywności<br />
na seminariach i<br />
ćwiczeniach, ocena<br />
z kolokwium<br />
11
K_W43<br />
Potrafi wymienić podstawowe leki stosowane w terapii rodzimych<br />
i importowanych z tropiku chorób pasożytniczych, a także<br />
wskazania i przeciwwskazania do ich stosowania.<br />
testowego<br />
ocena z kolokwium<br />
testowego ocena z<br />
kolokwium<br />
testowego<br />
K_U01<br />
K_U02<br />
K_U03<br />
K_U04<br />
K_U05<br />
K_U06<br />
K_U07<br />
K_U08<br />
K_U09<br />
K_U10<br />
K_U11<br />
K_U12<br />
UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI<br />
KSZTAŁCENIA)<br />
Potrafi zebrać wywiad epidemiologiczny od pacjenta<br />
powracającego z krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej,<br />
dotyczący czynników ryzyka pasożytniczych i infekcyjnych<br />
chorób egzotycznych.<br />
Potrafi zebrać wywiad epidemiologiczny od pacjenta i jego<br />
rodziny na temat uwarunkowań środowiskowych i czynników<br />
ryzyka najczęstszych rodzimych chorób pasożytniczych.<br />
Ocenia stan ogólny, stan przytomności i świadomości pacjenta.<br />
Potrafi zebrać wywiad lekarski na temat dolegliwości i objawów<br />
klinicznych od pacjenta powracającego z krajów strefy tropikalnej.<br />
Potrafi zebrać wywiad lekarski na temat dolegliwości i objawów<br />
chorobowych od pacjenta z podejrzeniem inwazji pasożytniczych<br />
występujących w Polsce.<br />
Przeprowadza pełne i ukierunkowane badanie fizykalne pacjenta z<br />
podejrzeniem chorób tropikalnych i pasożytniczych.<br />
Interpretuje wyniki badań laboratoryjnych i identyfikuje<br />
przyczyny odchyleń od stanu prawidłowego.<br />
Kwalifikuje pacjenta do leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego.<br />
Prowadzi dokumentację medyczną pacjenta w Oddziale<br />
Szpitalnym oraz w Poradni Przyklinicznej.<br />
Potrafi wypełnić formularz podejrzenia lub potwierdzenia<br />
zachorowalności na choroby pasożytnicze i tropikalne do stacji<br />
sanitarno-epidemiologicznej, wg aktualnie obowiązujących<br />
przepisów prawnych.<br />
Planuje postępowanie diagnostyczne, terapeutyczne i<br />
profilaktyczne u pacjentów z chorobami tropikalnymi i<br />
pasożytniczymi.<br />
Rozpoznaje stany bezpośredniego zagrożenia życia w chorobach<br />
tropikalnych i pasożytniczych (np. malaria, leiszmanioza trzewna,<br />
neurotoksoplazmoza, ropnie pełzakowe, bąblowica wielojamowa<br />
wątroby, śpiączka afrykańska, denga i inne gorączki wirusowe).<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale i<br />
Poradni<br />
Przyklinicznej<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
K_U13 Monitoruje stan kliniczny pacjenta z chorobami tropikalnymi o ocena podczas<br />
12
K_U14<br />
K_U15<br />
K_U16<br />
K_U17<br />
K_U18<br />
K_U19<br />
K_U20<br />
K_U21<br />
K_U22<br />
K_U23<br />
K_U24<br />
K_U25<br />
ciężkim przebiegu klinicznym i zagrażającymi życiu.<br />
Umie przedstawić wybrany przypadek kliniczny pacjenta podczas<br />
wizyty lekarskiej w Oddziale Klinicznym.<br />
Przygotowuje prezentację multimedialną na temat epidemiologii i<br />
obrazu klinicznego wybranej rodzimej lub importowanej z tropiku<br />
choroby pasożytniczej.<br />
Potrafi zaplanować i uzasadnić celowość przeprowadzenia<br />
konsultacji specjalistycznych u wybranych pacjentów.<br />
Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową<br />
najważniejszych stanów i zespołów chorobowych przebiegających<br />
z gorączką, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i<br />
pasożytniczych.<br />
Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową<br />
wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z<br />
bólami brzucha i biegunką, ze szczególnym uwzględnieniem<br />
chorób tropikalnych i pasożytniczych.<br />
Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową<br />
wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z<br />
obecnością zmian ogniskowych wątroby, ze szczególnym<br />
uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych.<br />
Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową<br />
najważniejszych stanów i zespołów chorobowych przebiegających<br />
z powiększeniem węzłów chłonnych, ze szczególnym<br />
uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych.<br />
Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową<br />
wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z<br />
hepatosplenomegalią, ze szczególnym uwzględnieniem chorób<br />
tropikalnych i pasożytniczych.<br />
Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową<br />
najczęstszych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z<br />
eozynofilią, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych<br />
i pasożytniczych.<br />
Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową<br />
wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z<br />
zapaleniem siatkówki i naczyniówki, ze szczególnym<br />
uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych.<br />
Wykonuje podstawowe procedury i zabiegi medyczne, w tym:<br />
pomiar temperatury ciała, pomiar tętna, nieinwazyjny pomiar<br />
ciśnienia tętniczego, wstrzyknięcia dożylne, domięśniowe i<br />
podskórne, pobieranie obwodowej krwi żylnej i włośniczkowej do<br />
badań, monitorowanie podstawowych parametrów życiowych przy<br />
pomocy kardiomonitora i pulsoksymetru, prowadzenie tlenoterapii<br />
biernej.<br />
Asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i<br />
zabiegów lekarskich: przetaczaniu krwi i preparatów<br />
krwiopochodnych, biopsji cienkoigłowej zmian ogniskowych<br />
wątroby i węzłów chłonnych, biopsji mięśniowej, nakłuciu<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
seminariów<br />
interaktywnych<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
13
K_U26<br />
K_U27<br />
K_U28<br />
K_U29<br />
K_U30<br />
K_U31<br />
K_U32<br />
K_U33<br />
K_U34<br />
K_U35<br />
K_U36<br />
K_U37<br />
K_U38<br />
lędźwiowym, punkcji przedniej komory oka, zgłębnikowaniu<br />
treści dwunastnicy.<br />
Asystuje przy przeprowadzaniu następujących badań<br />
specjalistycznych: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej,<br />
rektoskopia, kolonoskopia, gastroskopia, badanie dna oka.<br />
Potrafi zaplanować specjalistyczne badania laboratoryjne w<br />
rodzimych i importowanych z tropiku chorobach pasożytniczych<br />
(badania immunodiagnostyczne, bezpośrednie badania<br />
mikroskopowe, hodowla parazytologiczna, badania<br />
histopatologiczne).<br />
Umie wybrać właściwy materiał biologiczny do badań<br />
diagnostycznych w kierunku chorób tropikalnych i pasożytniczych<br />
(płyn z torbieli wątroby, popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe,<br />
bioptat skóry, wymaz z owrzodzenia, treść dwunastnicza, ciecz<br />
wodnista oka, płyn mózgowo-rdzeniowy, krew, mocz, kał).<br />
Proponuje wykonanie badań dodatkowych w najczęściej<br />
występujących chorobach tropikalnych i pasożytniczych<br />
(ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans<br />
magnetyczny, elektrokardiografia, echografia, elektromiografia,<br />
elektroencefalografia).<br />
Potrafi samodzielnie wykonać i zinterpretować wyniki szybkich<br />
testów paskowych do wykrywania malarii.<br />
Potrafi poprawnie wykonać preparaty krwi obwodowej do badania<br />
mikroskopowego w kierunku pasożytów malarii (gruba kropla,<br />
cienki rozmaz).<br />
Potrafi poprawnie zinterpretować wyniki badań serologicznych w<br />
chorobach pasożytniczych, z uwzględnieniem czasu trwania<br />
zarażenia i aktywności inwazji.<br />
Potrafi rozpoznać standardową chorobę zawodową z dziedziny<br />
chorób pasożytniczych i tropikalnych u pacjentów z grup<br />
szczególnego ryzyka, w tym u misjonarzy, marynarzy,<br />
weterynarzy, kucharzy, leśników.<br />
Potrafi zaproponować podstawowe leczenie farmakologiczne w<br />
wybranych chorobach tropikalnych i pasożytniczych.<br />
Proponuje indywidualizację zaleceń leczniczych u pacjenta z<br />
dotychczasową nieskutecznością terapii standardowej.<br />
Potrafi wyjaśnić pacjentom zasady higieny tropikalnej, których<br />
powinni przestrzegać podczas podróży do krajów strefy gorącej.<br />
Kwalifikuje pacjenta dorosłego wyjeżdżającego do krajów<br />
odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej do wykonania szczepień<br />
ochronnych obowiązkowych i zalecanych w międzynarodowym<br />
ruchu turystycznym.<br />
Proponuje dobór właściwych leków profilaktycznych w kierunku<br />
malarii, w zależności od rejonu świata i warunków podróży<br />
tropikalnej.<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń<br />
laboratoryjnych<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń<br />
laboratoryjnych<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
seminariów<br />
dyskusyjnych i testu<br />
końcowego<br />
ocena podczas<br />
seminariów<br />
dyskusyjnych i testu<br />
końcowego<br />
14
K_U39<br />
K_U40<br />
Potrafi zaproponować zestaw badań profilaktycznych przed<br />
wyjazdem do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej.<br />
Potrafi zalecić badania kontrolne w kierunku pasożytniczych i<br />
infekcyjnych chorób tropikalnych u pacjenta powracającego do<br />
Polski z krajów odmiennej strefy geograficznej i klimatycznej.<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
K_K01<br />
KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI<br />
KSZTAŁCENIA)<br />
Rozumie potrzebę kontynuowania nauki przez całe życie<br />
zawodowe, w celu stałego uaktualniania wiedzy i doskonalenia<br />
umiejętności zawodowych.<br />
K_K02 Posiada świadomość ograniczeń swojej wiedzy i umiejętności oraz<br />
wie kiedy skorzystać z porady innego specjalisty.<br />
K_K03 Okazuje dbałość o prestiż związany z wykonywaniem zawodu i<br />
właściwie pojętą solidarność zawodową.<br />
K_K04 Przestrzega tajemnicy zawodowej. Przestrzega praw pacjenta, w<br />
tym prawa do udzielania świadomej informacji na temat stanu<br />
zdrowia i proponowanego postępowania diagnostycznoleczniczego.<br />
K_K05 Potrafi współpracować z organizatorami usług turystycznych i<br />
przedstawicielami biur podróży w zakresie przygotowania<br />
medycznego grup turystów wyjeżdżających do krajów odmiennej<br />
strefy klimatyczno-sanitarnej.<br />
K_K06 Potrafi koordynować pracę zespołu medycznego w przypadku<br />
wystąpienia ogniska epidemii rodzimej inwazji pasożytniczej,<br />
choroby egzotycznej importowanej z tropiku lub występującej w<br />
krajach rozwijających się.<br />
K_K07 Jest przygotowany do pełnienia funkcji lekarza wypraw<br />
turystycznych, sportowych i naukowych do krajów strefy<br />
tropikalnej i subtropikalnej.<br />
K_K08<br />
Jest przygotowany do pracy medycznej i humanitarnej w<br />
ośrodkach zdrowia i szpitalach w krajach strefy tropikalnej.<br />
ocena aktywności w<br />
dyskusjach<br />
problemowych i<br />
multimedialnych<br />
zajęciach z e-<br />
learningu<br />
obserwacja podczas<br />
wizyty lekarskiej<br />
obserwacja podczas<br />
wizyty lekarskiej<br />
obserwacja podczas<br />
wizyty lekarskiej i<br />
ćwiczeń klinicznych<br />
w Oddziale<br />
ocena podczas<br />
seminariów<br />
interaktywnych<br />
ocena podczas<br />
seminariów<br />
interaktywnych<br />
ocena podczas<br />
seminariów<br />
interaktywnych<br />
ocena podczas<br />
seminariów<br />
interaktywnych<br />
PUNKTY ECTS 2<br />
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:<br />
Tematyka<br />
Malaria (zimnica): aktualne rozprzestrzenienie na świecie, ryzyko importowania do<br />
Polski, zasady postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, przebieg kliniczny,<br />
rokowanie, farmakologiczna profilaktyka przeciwmalaryczna obowiązująca przy<br />
wyjazdach do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej.<br />
Bąblowica wywoływana przez Echinococcus granulosus i Echinococcus<br />
multilocularis; występowanie w Polsce i na świecie, zapobieganie, rozpoznawanie<br />
różnicowe, możliwości lecznicze, rola technik obrazowych, immunodiagnostycznych<br />
Forma<br />
wykład<br />
i seminarium<br />
wykład<br />
i seminarium<br />
15
i biopsyjnych w diagnostyce echinokokozy i alweokokozy u ludzi.<br />
Podstawowe zagadnienia medycyny podróży (szczepienia ochronne wymagane i<br />
zalecane w międzynarodowym ruchu turystycznym, chemioprofilaktyczne leki<br />
przeciwmalaryczne, higiena tropikalna, badania profilaktyczne przed i po powrocie z<br />
podróży tropikalnej).<br />
Epidemiologia kliniczna wybranych chorób tropikalnych (czynniki ryzyka, źródła<br />
zarażenia, drogi inwazji, podatność populacji, międzynarodowe programy kontroli i<br />
zwalczania) z uwzględnieniem aktualnych zagrożeń zdrowotnych w<br />
międzynarodowym ruchu turystycznym.<br />
<strong>Choroby</strong> tropikalne importowane do Polski z krajów odmiennej strefy klimatycznosanitarnej<br />
(obraz kliniczny, rozpoznawanie, diagnostyka różnicowa, zapobieganie,<br />
leczenie).<br />
Diagnostyka różnicowa zespołów klinicznych przebiegających z eozynofilią<br />
(toksokaroza, włośnica, filariozy układu limfatycznego, onchocerkoza,<br />
schistosomoza, zespół larwy wędrującej skórnej, strongyloidoza, nekatoroza,<br />
ankylostomoza, glistnica).<br />
Rola wątroby i śledziony w chorobach pasożytniczych. Diagnostyka różnicowa<br />
zespołów chorobowych przebiegających z hepatosplenomegalią (malaria,<br />
leiszmanioza trzewna, schistosomoza, pełzakowica pozajelitowa, bąblowica<br />
jednojamowa, alweokokoza).<br />
Różnicowanie limfadenopatii w inwazjach pasożytniczych (toksoplazmoza nabyta,<br />
leiszmanioza trzewna, onchocerkoza, trypanosomoza afrykańska, choroba Chagasa,<br />
filariozy układu limfatycznego).<br />
E-learning z wykorzystaniem programów multimedialnych przeznaczonych do<br />
samokształcenia w zakresie chorób tropikalnych i zdrowia międzynarodowego.<br />
Prezentacje multimedialne ciekawych przypadków klinicznych chorób tropikalnych.<br />
Praktyczne warsztaty laboratoryjne dotyczące zasad wykonywania oraz oceny<br />
preparatów krwi obwodowej w kierunku malarii.<br />
Laboratoryjna diagnostyka mikroskopowa rodzimych i importowanych z tropiku<br />
inwazji pasożytniczych przewodu pokarmowego.<br />
Praktyczne ćwiczenia kliniczne przy łóżku pacjenta.<br />
Ćwiczenia kliniczne w poradni specjalistycznej chorób pasożytniczych i<br />
odzwierzęcych.<br />
Wizyta lekarska w Oddziale Klinicznym.<br />
Specjalistyczne konsultacje parazytologiczne w Szpitalu.<br />
Praktyczne ćwiczenia kliniczne w izbie przyjęć Szpitala.<br />
Różnicowanie biegunek u osób powracających z tropiku. Obraz kliniczny,<br />
rozpoznawanie i leczenie amebozy.<br />
Dyskusja problemowa dotycząca wybranych przypadków klinicznych chorób<br />
pasożytniczych i tropikalnych prezentowanych w Klinice.<br />
Repetytorium z zakresu objawów klinicznych, rozpoznawania i leczenia rodzimych<br />
oraz importowanych z tropiku inwazji pasożytniczych.<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
ćwiczenia<br />
seminarium<br />
seminarium<br />
seminarium<br />
LITERATURA PODSTAWOWA:<br />
1. Pawłowski Z.S. i Stefaniak J. (red.): Parazytologia kliniczna w ujęciu wielodyscyplinarnym.<br />
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, pierwsza edycja, Warszawa, 2004: 1-365.<br />
WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:<br />
Uzyskanie pozytywnego wyniku z wstępnego kolokwium wejściowego, ustnej prezentacji przypadku<br />
klinicznego oraz końcowego sprawdzianu testowego przeprowadzanego w ostatnim dniu zajęć.<br />
16
11.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów<br />
Wykłady - Semestr zimowy<br />
Wykład 1.<br />
Wykład 2.<br />
Tematyka wykładów<br />
Bąblowica wywoływana przez<br />
Echinococcus granulosus i Echinococcus<br />
multilocularis; występowanie w Polsce i na<br />
świecie, zapobieganie, rozpoznawanie<br />
różnicowe, możliwości lecznicze, rola<br />
technik obrazowych,<br />
immunodiagnostycznych i biopsyjnych w<br />
diagnostyce echinokokozy i alweokokozy u<br />
ludzi.<br />
Zimnica (malaria): aktualne<br />
rozprzestrzenienie na świecie, ryzyko<br />
importowania do Polski, zasady<br />
postępowania diagnostycznego i<br />
terapeutycznego, przebieg kliniczny,<br />
rokowanie, farmakologiczna profilaktyka<br />
przeciwmalaryczna obowiązująca przy<br />
wyjazdach do krajów strefy tropikalnej i<br />
subtropikalnej.<br />
Imię i nazwisko osoby<br />
prowadzącej zajęcia<br />
Jerzy Stefaniak<br />
Małgorzata Paul<br />
Ćwiczenie 1.<br />
Ćwiczenie 2.<br />
Ćwiczenie <strong>3.</strong><br />
Ćwiczenia - Semestr zimowy i letni<br />
Tematyka ćwiczeń<br />
Rola wątroby i śledziony w chorobach<br />
pasożytniczych. Diagnostyka różnicowa<br />
zespołów chorobowych przebiegających z<br />
hepatosplenomegalią (malaria, leiszmanioza<br />
trzewna, schistosomoza, pełzakowica<br />
pozajelitowa, bąblowica jednojamowa,<br />
alweokokoza).<br />
Podstawowe zagadnienia medycyny podróży<br />
(szczepienia ochronne wymagane i zalecane<br />
w międzynarodowym ruchu turystycznym,<br />
chemioprofilaktyczne leki<br />
przeciwmalaryczne, higiena tropikalna,<br />
badania profilaktyczne przed i po powrocie z<br />
podróży tropikalnej).<br />
Epidemiologia kliniczna wybranych chorób<br />
tropikalnych (czynniki ryzyka, źródła<br />
zarażenia, drogi inwazji, podatność<br />
populacji, międzynarodowe programy<br />
Osoba odpowiedzialna<br />
Karolina Mrówka<br />
Elżbieta Kacprzak<br />
Małgorzata Paul<br />
17
Ćwiczenie 4.<br />
Ćwiczenie 5.<br />
Ćwiczenie 6.<br />
Ćwiczenie 7.<br />
Ćwiczenie 8.<br />
Ćwiczenie 9.<br />
Ćwiczenie 10.<br />
Ćwiczenie 11.<br />
Ćwiczenie 12.<br />
kontroli i zwalczania) z uwzględnieniem<br />
aktualnych zagrożeń zdrowotnych w<br />
międzynarodowym ruchu turystycznym.<br />
<strong>Choroby</strong> tropikalne importowane do Polski z<br />
krajów odmiennej strefy klimatycznosanitarnej<br />
(obraz kliniczny, rozpoznawanie,<br />
diagnostyka różnicowa, zapobieganie,<br />
leczenie).<br />
Diagnostyka różnicowa zespołów<br />
klinicznych przebiegających z eozynofilią<br />
(toksokaroza, włośnica, filariozy układu<br />
limfatycznego, onchocerkoza,<br />
schistosomoza, zespół larwy wędrującej<br />
skórnej, strongyloidoza, nekatoroza,<br />
ankylostomoza, glistnica).<br />
Różnicowanie limfadenopatii w inwazjach<br />
pasożytniczych (toksoplazmoza nabyta,<br />
leiszmanioza trzewna, onchocerkoza,<br />
trypanosomoza afrykańska, choroba<br />
Chagasa, filariozy układu limfatycznego).<br />
Ćwiczenia kliniczne przy łóżku pacjenta.<br />
Podgrupa A i B (5 godzin).<br />
Ćwiczenia kliniczne w poradni<br />
specjalistycznej chorób pasożytniczych i<br />
odzwierzęcych (3 godziny).<br />
Zasady wykonywania oraz oceny<br />
preparatów krwi obwodowej w kierunku<br />
malarii. Ćwiczenia laboratoryjne.<br />
Rodzime i tropikalne parazytozy przewodu<br />
pokarmowego.<br />
E-learning z wykorzystaniem programów<br />
multimedialnych przeznaczonych do<br />
samokształcenia w zakresie chorób<br />
tropikalnych i zdrowia międzynarodowego<br />
(m.in. malaria, schistosomoza, leiszmaniozy,<br />
trąd, biegunki w tropiku, wirusowe gorączki<br />
krwotoczne, niedożywienie, niedokrwistość<br />
sierpowatokrwinkowa).<br />
Prezentacje multimedialne ciekawych<br />
przypadków klinicznych chorób<br />
tropikalnych (m. in. malaria, denga, śpiączka<br />
afrykańska, choroba Chagasa, loaoza,<br />
drakunkuloza, onchocerkoza, stopa<br />
madurska, leiszmanioza skórna i skórnośluzówkowa,<br />
węgorczyca, schistosomoza).<br />
Małgorzata Paul<br />
Łukasz Pielok<br />
Małgorzata Paul<br />
Elżbieta<br />
Kacprzak/Karolina<br />
Mrówka<br />
Łukasz Pielok<br />
Małgorzata Paul<br />
Matylda Kłudkowska<br />
Clinton Muoto<br />
Małgorzata Paul<br />
18
Ćwiczenie 1<strong>3.</strong><br />
Wizyta lekarska w Oddziale Klinicznym (2<br />
godziny).<br />
Jerzy Stefaniak<br />
Seminarium 1.<br />
Seminarium 2.<br />
Seminarium <strong>3.</strong><br />
Seminarium 4.<br />
Seminaria - Semestr zimowy i letni<br />
Tematyka seminariów<br />
Repetytorium wstępne z pasożytów<br />
chorobotwórczych dla człowieka.<br />
Malaria: rozprzestrzenienie geograficzne,<br />
patogeneza, obraz kliniczny, leczenie.<br />
Dyskusja problemowa dotycząca<br />
wybranych przypadków klinicznych<br />
chorób pasożytniczych i tropikalnych<br />
prezentowanych w Klinice (2 godziny).<br />
Repetytorium i zaliczenie końcowe z<br />
zakresu objawów klinicznych,<br />
rozpoznawania i leczenia rodzimych oraz<br />
importowanych z tropiku inwazji<br />
pasożytniczych (2 godziny).<br />
Imię i nazwisko osoby<br />
prowadzącej zajęcia<br />
Elżbieta Kacprzak<br />
Elżbieta Kacprzak<br />
Małgorzata Paul<br />
Małgorzata Paul<br />
12. Organizacja zajęć:<br />
Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki :<br />
www.ump.edu.pl<br />
REGULAMIN ZAJĘĆ:<br />
W roku akademickim 2015/16 zajęcia dydaktyczne z zakresu chorób tropikalnych i<br />
pasożytniczych będą odbywać się dla całej grupy studenckiej, zgodnie z harmonogramem<br />
podanym przez Dziekanat dla VI Roku studiów. Zajęcia z przedmiotu prowadzone są w<br />
łącznym wymiarze 30 godzin, w tym 4 godzin wykładów, 20 godzin ćwiczeń klinicznych<br />
oraz 6 godzin seminariów. Zajęcia praktyczne w formie seminariów i ćwiczeń odbywają<br />
się w ciągu jednego tygodnia dla całej grupy administracyjnej. Dwa cykle wykładów<br />
odbywają się na początku roku akademickiego w październiku dla wszystkich studentów<br />
VI roku.<br />
Studenci, którzy nie będą mogli uczestniczyć w ćwiczeniach klinicznych we<br />
właściwym terminie, mogą uzyskać zgodę osoby odpowiedzialnej za prowadzenie<br />
zajęć dydaktycznych na dodatkowy termin odbywania zajęć wraz z inną grupą<br />
studencką tylko w uzasadnionych i usprawiedliwionych przypadkach oraz wyłącznie<br />
19
przy dostępności wolnych miejsc w danej grupie administracyjnej i uzyskaniu<br />
pisemnej akceptacji tego faktu przez Dziekanat. Ze względu na ograniczone<br />
możliwości lokalowe Katedry oraz charakter zajęć praktycznych odbywanych w<br />
małych podgrupach, każda chęć zmiany terminu odbywania nawet pojedynczych<br />
ćwiczeń lub seminariów bezwzględnie wymaga zgody koordynatora<br />
odpowiedzialnego za sprawy dydaktyczne w Katedrze. W wyjątkowych sytuacjach<br />
(choroba, sprawy losowe) istnieje możliwość indywidualnego odrobienia<br />
pojedynczych nieobecności u asystentów odpowiedzialnych za prowadzenie<br />
poszczególnych tematów, po uzyskaniu zgody Kierownika Katedry.<br />
Zajęcia z chorób tropikalnych i pasożytniczych trwają przez tydzień, od poniedziałku<br />
do piątku. Rozpoczynają się każdego dnia punktualnie o godz. 8:00 w sali im. L.<br />
Rydygiera (Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego Uniwersytetu Medycznego w<br />
Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 49, wejście C, I piętro) i kończą o godz. 12:15 w<br />
poniedziałek i środę oraz o godz. 13:00 we wtorek i czwartek. W piątek zajęcia kończą się<br />
o godz. 11:30 po odbyciu zaliczenia testowego i kolokwium ustnego.<br />
Ze względu na zaostrzony reżim sanitarny w Oddziale i w Laboratorium Katedry i<br />
Kliniki Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych, studenci zobowiązani są do<br />
bezwzględnego przestrzegania następujących zaleceń:<br />
1. Wchodząc do Oddziału należy posiadać obuwie medyczne. Osoby, które w<br />
wyjątkowych przypadkach nie posiadają obuwia szpitalnego proszone są o zgłoszenie<br />
się w Sekretariacie Katedry celem uzyskania jednorazowych ochraniaczy na obuwie.<br />
2. Wierzchnie okrycie i torby należy zostawiać przed zajęciami w szatni szpitalnej.<br />
<strong>3.</strong> Podczas zajęć studenci proszeni są o noszenie czystego, białego fartucha. Osoby nie<br />
posiadające fartucha lekarskiego nie będą mogły odbywać ćwiczeń klinicznych z<br />
pacjentami na terenie Oddziału Szpitalnego.<br />
4. Na zajęcia w Klinice należy zabrać ze sobą identyfikator studenta, stetoskop, długopis<br />
lub ołówek, notatnik, podręcznik z parazytologii klinicznej i medycyny tropikalnej<br />
oraz kartę ćwiczeń otrzymaną w pierwszym dniu zajęć.<br />
5. Torebki i rzeczy osobiste powinny być podczas zajęć zamknięte w specjalnie do tego<br />
celu przygotowanej szafce dla studentów, znajdującej się w Oddziale w pobliżu<br />
Sekretariatu Katedry. Za klucz i mienie pozostawione w szafce odpowiadają<br />
wyłącznie studenci.<br />
6. Na Oddział Kliniczny oraz do Laboratorium nie wolno wnosić jedzenia, ani napojów.<br />
20
7. Na zajęcia należy przychodzić punktualnie. Nieuzasadnione spóźnienia powyżej 15<br />
min. będą traktowane jako nieobecności.<br />
8. Ze względu na obszerny materiał dydaktyczny przedstawiany podczas krótkiego<br />
cyklu zajęć w Katedrze i Klinice Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych nie ma<br />
możliwości zwalniania studentów na inne ćwiczenia i egzaminy.<br />
PROGRAM ZAJĘĆ:<br />
Zajęcia z przedmiotu obejmują kliniczne ćwiczenia praktyczne przy łóżku chorego,<br />
omawianie wybranych przypadków zarażeń pasożytniczych występujących w Polsce oraz<br />
importowanych do kraju z obszarów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej, prezentacje<br />
multimedialne nt. medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego oraz ćwiczenia<br />
praktyczne w laboratorium. Ćwiczenia praktyczne przy łóżku chorego odbywają się<br />
każdorazowo na Oddziale Klinicznym, zajęcia laboratoryjne z zakresu rozpoznawania<br />
inwazji pasożytniczych prowadzone są w Pracowni Parazytologicznej Katedry (Szpital<br />
Kliniczny im. H. Święcickiego, ul. Przybyszewskiego 49, wejście E, II piętro), natomiast<br />
zajęcia seminaryjne oraz prezentacje multimedialne z wykorzystaniem programów<br />
komputerowych (e-learning) odbywają się w Sali wykładowej im. L. Rydygiera (Szpital<br />
Kliniczny im. H. Święcickiego, ul. Przybyszewskiego 49, wejście E, I piętro), zgodnie z<br />
kartą ćwiczeń, którą otrzymuje każdy student w dniu rozpoczęcia zajęć. Blok wykładów z<br />
zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych (4 godziny) odbywa się na początku roku<br />
akademickiego w dniu 22 i 29 października 2015 r., w sali wykładowej im. Święcickiego,<br />
w Położniczo-Ginekologicznym Szpitalu Klinicznym Uniwersytetu Medycznego, przy ul.<br />
Polnej 3<strong>3.</strong><br />
Konsultacje pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry dla studentów<br />
szczególnie zainteresowanych tematyką chorób tropikalnych i pasożytniczych będą<br />
odbywać się po uprzednim umówieniu terminu spotkania w Sekretariacie Katedry, tel.<br />
(61) 869136<strong>3.</strong><br />
Program nauczania przedmiotu został przygotowany z uwzględnieniem zarówno zajęć<br />
teoretycznych, jak i interaktywnych seminariów i ćwiczeń praktycznych, przy<br />
jednoczesnym ujęciu wybranych objawów klinicznych, zespołów i jednostek<br />
chorobowych w dziedzinie rodzimych i zawlekanych z tropiku chorób pasożytniczych,<br />
które uważa się za najistotniejsze w codziennej praktyce lekarskiej.<br />
21
Program zajęć z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych obejmuje:<br />
1. Cykl seminariów dotyczących rodzimych inwazji pasożytniczych (toksoplazmoza,<br />
toksokaroza, bąblowica, alweokokoza, włośnica, borelioza, inwazje jelitowe),<br />
zagadnień wielodyscyplinarnych nt. zespołów klinicznych przebiegających z<br />
eozynofilią, wielokierunkowej diagnostyki różnicowej limfadenopatii i zmian<br />
ogniskowych w wątrobie, pasożytniczych inwazji oportunistycznych, chorób<br />
tropikalnych importowanych do Polski z krajów strefy gorącej (malaria, wirusowe<br />
gorączki krwotoczne, pełzakowica, leiszmaniozy, schistosomoza, filariozy układu<br />
limfatycznego, onchocerkoza, trypanosomozy, zespół larwy wędrującej skórnej), a<br />
także profilaktyki zdrowotnej u osób wyjeżdżających do krajów o odmiennych<br />
warunkach klimatyczno-sanitarnych.<br />
2. Zajęcia teoretyczne wzbogacone są prezentacjami multimedialnymi<br />
przygotowywanymi przez nauczycieli akademickich Katedry, a także opracowanymi<br />
przez Światową Organizację Zdrowia w Genewie i Ośrodek Kontroli i Zwalczania<br />
Chorób Zakaźnych w Atlancie (CDC).<br />
<strong>3.</strong> Zajęcia praktyczne w Oddziale Klinicznym przy łóżku chorego, podczas których<br />
student doskonali umiejętności badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta,<br />
uczestniczy w procedurach leczniczych wykonywanych w Klinice, bierze udział w<br />
konsultacjach specjalistycznych i wizycie lekarskiej oraz zapoznaje się z zasadami<br />
prowadzenia szpitalnej dokumentacji medycznej.<br />
4. Praktyczne ćwiczenia laboratoryjne w Pracowni Parazytologicznej, podczas których<br />
student zapoznaje się z aktualnymi możliwościami diagnostycznymi stosowanymi w<br />
rozpoznawaniu rodzimych i zawlekanych z tropiku chorób pasożytniczych.<br />
5. Zajęcia multimedialne nt. wybranych, ciekawych przypadków klinicznych chorób<br />
tropikalnych hospitalizowanych w Klinice.<br />
6. Ćwiczenia interaktywne z zastosowaniem programów komputerowych (CD-Romy),<br />
przeznaczone do pogłębiania wiedzy z dziedziny medycyny tropikalnej i zdrowia<br />
międzynarodowego (malaria, leiszmanioza, trypanosomozy, schistosomoza, wirusowe<br />
gorączki krwotoczne, trąd, niedożywienie, HIV/AIDS, gruźlica).<br />
Podczas zajęć z chorób tropikalnych i pasożytniczych od studenta wymaga się:<br />
1. Aktywnego udziału w seminariach (opracowanie wybranego tematu, uczestniczenie w<br />
dyskusji i interaktywnych zajęciach problemowych);<br />
22
2. Przygotowania opisu i prezentacji historii choroby wybranego pacjenta, z<br />
uwzględnieniem umiejętności przeprowadzenia poprawnej diagnostyki różnicowej,<br />
doboru właściwych procedur diagnostycznych i badań pracownianych oraz<br />
zaleceniem właściwych leków przeciwpasożytniczych i objawowych;<br />
<strong>3.</strong> Merytorycznego zaangażowania podczas wizyty lekarskiej w Oddziale;<br />
4. Czynnego udziału w rozpoznawaniu laboratoryjnym inwazji pasożytniczych przewodu<br />
pokarmowego, a także w praktycznym wykonywaniu badania grubej kropli i<br />
cienkiego rozmazu krwi obwodowej, a także wykrywaniu antygenów zarodźca malarii<br />
u gorączkujących pacjentów powracających z krajów strefy tropikalnej,<br />
hospitalizowanych w Klinice.<br />
Zakres wiadomości wymaganych do końcowego zaliczenia przedmiotu:<br />
1. Znajomość pojęć stosowanych w chorobach pasożytniczych: autoinwazja,<br />
retroinwazja, zapalenie płuc Lőfflerowskie, martwica rozpływna wątroby, choroba<br />
odzwierzęca, choroba transmisyjna, choroba zakaźna, choroba inwazyjna, choroba<br />
endemiczna, geohelmintoza, podatność, oporność, odporność, epidemia, kwarantanna,<br />
źródło inwazji, żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny, wrota inwazji, postać<br />
inwazyjna pasożyta.<br />
2. Obowiązujące jednostki chorobowe: toksokaroza (zespół larwy wędrującej trzewnej i<br />
ocznej), giardioza, pełzakowica jelitowa i ropień pełzakowy wątroby, toksoplazmoza<br />
(postać wrodzona, oczna, węzłowa, neurotoksoplazmoza), wągrzyca, tasiemczyca<br />
Taenia saginata i Taenia solium, leiszmanioza (postać trzewna kala-azar, skórnośluzówkowa<br />
i skórna), onchocerkoza (ślepota rzeczna), owsica, glistnica, węgorczyca,<br />
zarażenia tęgoryjcami (Necator americanus i Ancylostoma duodenale),<br />
hymenolepidoza, włośnica, bąblowica Echinococcus granulosus oraz Echinococcus<br />
multilocularis, schistosomoza Schistosoma haematobium, Schistosoma mansoni i<br />
Schistosoma japonicum, włosogłówczyca, zimnica Plasmodium falciparum,<br />
Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae i Plasmodium knowlesi,<br />
filariozy wywoływane przez Wuchereria bancrofti i Brugia malayi, choroba Chagasa,<br />
śpiączka afrykańska, drakunkuloza, pneumocystoza, rzęsistkowica, zespół larwy<br />
wędrującej skórnej, paragonimoza.<br />
<strong>3.</strong> Zagadnienia związane z wymaganymi jednostkami chorobowymi: wywiad, objawy<br />
kliniczne, odchylenia w badaniach dodatkowych, rozprzestrzenienie na świecie,<br />
obowiązek zgłaszania choroby w Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych,<br />
23
óżnicowanie z innymi chorobami, źródło zarażenia, czynniki ryzyka, wrota inwazji,<br />
forma inwazyjna, biotop, profilaktyka, leczenie (bez dawek leków), patomechanizm<br />
zmian chorobowych, nazwa łacińska pasożyta, wektor, powikłania, rokowanie.<br />
4. Badania bezpośrednie i pośrednie w chorobach pasożytniczych: biopsja tkanek<br />
(mięśni, skóry, śluzówki jelita, śluzówki pęcherza moczowego, wątroby, szpiku,<br />
węzłów chłonnych, zmian ogniskowych wątroby), badania treści dwunastniczej,<br />
badania koproskopowe (w tym rozmaz hematoksylinowy kału i badanie metodą Kato),<br />
hodowla kału w kierunku nicieni jelitowych, badania serologiczne (interpretacja<br />
wyników), rektoskopia, badanie USG, badania radiologiczne (RTG: płuc, brzucha,<br />
miednicy, głowy), badanie plwociny, badanie parazytologiczne moczu, morfologia i<br />
rozmaz krwi obwodowej, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, badanie<br />
neurologiczne, gruba kropla i cienki rozmaz krwi obwodowej, ocena toru<br />
gorączkowego, badanie dna oka, scyntygrafia wątroby, KT i MR głowy, badanie<br />
koproantygenów, badanie eozynofilii metodą komorową, badanie ogólne i posiew<br />
bakteriologiczny, moczu, posiew bakteriologiczny kału, wymaz z gardła i z pochwy<br />
(w diagnostyce różnicowej chorób pasożytniczych).<br />
5. Różnicowanie chorób pasożytniczych z jednostkami o innej etiologii: gorączki<br />
krwotoczne (gorączka Ebola/Marburg, żółta gorączka, gorączka denga), choroby<br />
wirusowe (WZW, HIV/AIDS, CMV, mononukleoza zakaźna), choroby bakteryjne<br />
(trąd, czerwonka bakteryjna, dur brzuszny, dury rzekome, salmoneloza, szigeloza,<br />
gruźlica), choroby przewodu pokarmowego (wrzodziejące zapalenie jelita), choroby<br />
nowotworowe (rak pierwotny wątroby, rak jelita grubego, chłoniaki, przerzuty<br />
nowotworowe), inne (sarkoidoza).<br />
6. Leki stosowane w leczeniu i profilaktyce wybranych chorób pasożytniczych:<br />
albendazol (Zentel), mebendazol (Vermox), prymachina, metronidazol, tynidazol,<br />
meflochina (Lariam), pirymetamina (Daraprim), artemizyna (Artemether, Artesunate),<br />
kotrymoksazol (Biseptol), chinina, prazykwantel (Cesol, Biltricide), spiramycyna<br />
(Rovamycine), Fansidar, pyrantel (Combantrin), sulfadiazyna, glikokortykosteroidy,<br />
chlorochina (Arechin), doksycyklina, proguanil (Paludryna), Malarone.<br />
7. Inne zagadnienia z dziedziny parazytologii klinicznej: eozynofilia w chorobach<br />
pasożytniczych, opis przypadku klinicznego, rozpoznawanie poszczególnych chorób<br />
pasożytniczych w oparciu o wywiad i badania dodatkowe, szczepienia ochronne<br />
wymagane i zalecane w ruchu międzynarodowym podczas podróży do krajów<br />
tropikalnych, profilaktyka przeciwmalaryczna, interpretacja wyników badań<br />
24
serologicznych (ustalanie czasu trwania zarażenia, okres ostry, przewlekły), zgłaszanie<br />
chorób pasożytniczych do powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w<br />
Polsce.<br />
Szczegółowy harmonogram zajęć:<br />
Poniedziałek:<br />
8:00-8:45 Repetytorium z pasożytów chorobotwórczych dla człowieka. Kolokwium<br />
wejściowe.<br />
8:45-9:30 Malaria – rozprzestrzenienie geograficzne, patogeneza, obraz kliniczny,<br />
leczenie.<br />
10:00-12:15 Podgrupa A: Ćwiczenia kliniczne w Oddziale, Poradni lub Izbie Przyjęć.<br />
10:00-11:30 Podgrupa B: E-learning – programy komputerowe z medycyny tropikalnej i<br />
zdrowia międzynarodowego.<br />
11:30-12:15 Podgrupa B. <strong>Tropikalne</strong> i rodzime zarażenia pasożytnicze przewodu<br />
pokarmowego.<br />
Wtorek:<br />
8:00-8:45 Rola wątroby i śledziony w chorobach pasożytniczych (malaria, leiszmanioza<br />
trzewna, schistosomoza, pełzakowica, bąblowica jednojamowa, alweokokoza).<br />
8:45-9:30 Medycyna podróży (szczepienia ochronne, leki przeciwmalaryczne, badania<br />
profilaktyczne, higiena tropikalna).<br />
10:00-13:00 Podgrupa A: Ćwiczenia kliniczne w Oddziale, Poradni lub Izbie Przyjęć.<br />
10:00-12:15 Podgrupa B: Warsztaty z laboratoryjnego rozpoznawania malarii.<br />
12:15-13:00 Podgrupa B. Przypadki kliniczne chorób tropikalnych. Prezentacje<br />
multimedialne.<br />
Środa:<br />
8:00-8:45 Epidemiologia kliniczna wybranych chorób tropikalnych i aktualne zagrożenia<br />
w międzynarodowym ruchu turystycznym.<br />
8:45-9:30 <strong>Choroby</strong> tropikalne importowane do Polski z krajów odmiennej strefy<br />
klimatyczno-sanitarnej (obraz kliniczny, rozpoznawanie, diagnostyka różnicowa,<br />
zapobieganie, leczenie).<br />
10:00-11:30 Podgrupa A: E-learning – programy komputerowe z medycyny tropikalnej i<br />
zdrowia międzynarodowego.<br />
11:30-12:15 Podgrupa A. <strong>Tropikalne</strong> i rodzime zarażenia pasożytnicze przewodu<br />
pokarmowego.<br />
25
Czwartek:<br />
8:00-8:45 Zespoły kliniczne z eozynofilią (toksokaroza, włośnica, filariozy,<br />
schistosomoza, zespół larwy wędrującej skórnej, strongyloidoza, paragonimoza).<br />
8:45-9:30 Różnicowanie limfadenopatii w inwazjach pasożytniczych (toksoplazmoza<br />
nabyta, leiszmanioza trzewna, onchocerkoza, trypanosomoza afrykańska, choroba<br />
Chagasa, filariozy układu limfatycznego).<br />
10:00-12:15 Podgrupa A: Warsztaty z laboratoryjnego rozpoznawania malarii.<br />
12:15-13:00 Podgrupa A. Przypadki kliniczne chorób tropikalnych. Prezentacje<br />
multimedialne.<br />
10:00-13:00 Podgrupa B: Ćwiczenia kliniczne w Oddziale. Udział w wizycie lekarskiej.<br />
Piątek:<br />
8:00-9:30 Repetytorium i kolokwium testowe.<br />
10:00-11:30 Omówienie wybranych przypadków klinicznych. Dyskusja problemowa.<br />
PROGRAM NAUCZANIA<br />
Wymagania wstępne: W pierwszym dniu odbywania zajęć w poniedziałek odbywa się<br />
pisemne kolokwium wejściowe. Zakres wymaganego materiału obejmuje podstawowe<br />
wiadomości z zakresu najważniejszych pasożytów chorobotwórczych dla człowieka oraz<br />
tematykę wykładów z chorób tropikalnych i pasożytniczych odbywających się na<br />
początku roku akademickiego. Przypomnienie najistotniejszych wiadomości z dziedziny<br />
parazytologii lekarskiej jest niezbędne dla zrozumienia patomechanizmów i objawów<br />
klinicznych omawianych jednostek chorobowych, wywoływanych przez pasożyty<br />
człowieka, występujących zarówno w naszym kraju, jak i na obszarach odmiennej strefy<br />
klimatyczno-sanitarnej. Ze względu na krótki i intensywny cykl odbywania zajęć w<br />
Katedrze i obszerność wymaganych zagadnień, znajomość tematyki wykładów, które<br />
poruszają najbardziej kluczowe i aktualnie problemy z medycyny tropikalnej i zdrowia<br />
międzynarodowego ze szczególnym uwzględnieniem stanów zagrożenia życia ma istotne<br />
znaczenie dla opanowania przedmiotu.<br />
Przygotowanie do zajęć: Zajęcia seminaryjne oraz ćwiczenia praktyczne odbywają się w<br />
formie interaktywnych dyskusji, wymagających aktywnego uczestnictwa ze strony<br />
studentów. Na początku każdego cyklu zajęć studenci mają możliwość wyboru<br />
poszczególnych tematów z zakresu chorób pasożytniczych, medycyny tropikalnej i<br />
26
zdrowia międzynarodowego, które przedstawiają w formie prezentacji multimedialnych.<br />
Do każdego seminarium oraz ćwiczeń przypisani są wybrani asystenci zgodnie z<br />
harmonogramem zajęć, odpowiedzialni za prowadzenie swojego tematu w formie<br />
moderowanej dyskusji problemowej.<br />
Wymagania końcowe: Na zakończenie cyklu zajęć z zakresu chorób tropikalnych i<br />
pasożytniczych od studentów medycyny oczekuje się: (1) posiadania podstawowej wiedzy<br />
klinicznej o najważniejszych rodzimych i tropikalnych inwazjach pasożytniczych<br />
występujących u człowieka oraz o możliwościach ich zwalczania i zapobiegania, (2)<br />
zdobycia wiadomości z zakresu patomechanizmów szerzenia się chorób inwazyjnych u<br />
ludzi, a także o najważniejszych sposobach ich transmisji i rozprzestrzeniania się w<br />
najbliższym środowisku człowieka, (3) posiadania wiedzy z zakresu rozprzestrzenienia<br />
chorób pasożytniczych na świecie w zależności od strefy klimatycznej i warunków<br />
sanitarno-higienicznych, (4) nabycia umiejętności dobrania odpowiednich procedur<br />
diagnostycznych oraz właściwego sposobu leczenia w wybranych chorobach<br />
pasożytniczych rodzimych i egzotycznych, (5) posiadania podstawowej wiedzy z zakresu<br />
ustalania zasad indywidualnej profilaktyki zdrowotnej przy wyjazdach do krajów strefy<br />
tropikalnej i subtropikalnej w zależności od celu i charakteru podróży oraz długości<br />
pobytu, (6) poprawnej interpretacji wyników badań immunodiagnostycznych w<br />
parazytologii klinicznej, a także (7) gotowości do samodzielnego poszerzania swej wiedzy<br />
z zakresu parazytologii klinicznej i medycyny tropikalnej.<br />
1<strong>3.</strong>Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny<br />
Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu (ustny, pisemny,<br />
testowy): nie dotyczy<br />
Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: nie dotyczy<br />
Zaliczenie – kryterium zaliczenia<br />
Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć z chorób tropikalnych i pasożytniczych jest:<br />
1. Uzyskanie pozytywnej oceny z kolokwium wejściowego,<br />
2. Czynny udział we wszystkich seminariach dyskusyjnych,<br />
<strong>3.</strong> Udział w ćwiczeniach klinicznych w Oddziale przy łóżku chorego (Poradni<br />
Przyklinicznej, Izbie Przyjęć Szpitala) wraz z napisaniem epikryzy i prezentacją<br />
przypadku klinicznego podczas wizyty lekarskiej,<br />
27
4. Udział w zajęciach laboratoryjnych z zakresu rozpoznawania chorób pasożytniczych,<br />
5. Udział w praktycznej dyskusji problemowej nt. przypadków klinicznych chorób<br />
tropikalnych importowanych do Polski,<br />
6. Udział w szkoleniu z wykorzystaniem programów komputerowych z zakresu<br />
medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego,<br />
7. Uzyskanie pozytywnego wyniku z prezentacji przypadku klinicznego oraz<br />
końcowego sprawdzianu testowego.<br />
Wstępne kolokwium wejściowe odbywa się w formie pisemnej w pierwszym dniu<br />
zajęć w poniedziałek. W przypadku niezaliczenia sprawdzianu wejściowego, istnieje<br />
możliwość poprawienia oceny niedostatecznej podczas całego cyklu odbywania zajęć.<br />
Kolokwium zaliczeniowe, na które składa się pisemny test oraz ustna odpowiedź z<br />
prezentacji przypadku klinicznego omawianego na zajęciach, odbywa się dla całej grupy<br />
administracyjnej w piątek. Osoby, które nie zaliczą sprawdzianu wejściowego oraz nie<br />
posiadające potwierdzonych obecności wszystkich zajęć na karcie studenta nie będą<br />
dopuszczone do kolokwium końcowego.<br />
Ostateczna ocena z przedmiotu jest przyznawana na podstawie całościowego<br />
podsumowania wyników 1) końcowego sprawdzianu testowego i 2) kolokwium ustnego z<br />
prezentacji przypadku klinicznego, z uwzględnieniem aktywności studenta na zajęciach<br />
seminaryjnych, ćwiczeniach klinicznych i laboratoryjnych. Po uzyskaniu pozytywnej<br />
oceny ze sprawdzianu testowego i ćwiczeń praktycznych, student otrzymuje końcowe<br />
zaliczenie z przedmiotu z wpisem do E-indeksu.<br />
Każda grupa studencka otrzymuje inny zestaw testu o identycznej strukturze pytań i<br />
jednolitym stopniu trudności. Prawidłowe odpowiedzi premiowane są punktami. Zasady<br />
punktacji podane zostały przy opisie poszczególnych pytań. Za każdą poprawną<br />
odpowiedź student może otrzymać od 1 do 5 punktów, w zależności od stopnia trudności<br />
pytania testowego. Przykładowe pytania testowe są dostępne w module AKSON w<br />
systemie WISUS na stronie internetowej Uczelni.<br />
Skala ocen testu:<br />
Ocena niedostateczna: liczba punktów: 0-51<br />
Ocena dostateczna: liczba punktów: 52-60<br />
Ocena dość dobra: liczba punktów: 61-64<br />
Ocena dobra: liczba punktów: 65-72<br />
28
Ocen ponad dobra: liczba punktów: 73-76<br />
Ocena bardzo dobra: liczba punktów: 77-80<br />
Na rozwiązanie testu i zakreślenie pytań w kracie odpowiedzi przeznaczonych jest 45<br />
minut. Liczenie czasu rozpoczyna się od rozdania testów i kart odpowiedzi wszystkim<br />
studentom.<br />
W przypadku negatywnego wyniku kolokwium zaliczeniowego (0-51 punktów, 0-<br />
64% poprawnych odpowiedzi) należy ponownie przystąpić do napisania testu z inną<br />
grupą studencką lub w terminie indywidualnym, w ciągu 3 miesięcy od ostatniego dnia<br />
zajęć klinicznych. Termin sprawdzianu poprawkowego należy każdorazowo uzgodnić z<br />
koordynatorem przedmiotu, najpóźniej w dniu poprzedzającym chęć jego odbycia.<br />
Podczas zaliczenia poprawkowego student otrzymuje inny zestaw testu o jednolitej<br />
strukturze pytań i porównywalnym stopniu trudności. W przypadku ponownego<br />
niezaliczenia kolokwium testowego, istnieje możliwość odbycia ustnego sprawdzianu<br />
wiadomości u Pani Doc. Małgorzaty Paul, odpowiedzialnej za prowadzenie zajęć<br />
dydaktycznych i sprawy studenckie, po uprzednim uzgodnieniu terminu w Sekretariacie<br />
Katedry.<br />
14. Literatura:<br />
Zalecana literatura:<br />
Literatura obowiązkowa:<br />
1. Pawłowski Z.S. i Stefaniak J. (red.): Parazytologia kliniczna w ujęciu<br />
wielodyscyplinarnym. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, pierwsza edycja, Warszawa,<br />
2004: 1-365.<br />
Literatura uzupełniająca:<br />
1. Cianciara J. i Juszczyk J. (red.): <strong>Choroby</strong> zakaźne i pasożytnicze. Wydanie<br />
dwutomowe. Wydawnictwo Czelej, Lublin, 2012.<br />
2. Dziubek Z. (red.): <strong>Choroby</strong> zakaźne i pasożytnicze. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,<br />
Warszawa, 2010: 1-672.<br />
<strong>3.</strong> Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D. i Zieliński A. (red.): <strong>Choroby</strong> zakaźne i<br />
pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka. Wydawnictwo Medyczne<br />
press, Wydanie VI, Bielsko-Biała, 2007: 1-476.<br />
-medica<br />
29
Pomoce dydaktyczne dostępne w Katedrze:<br />
1. Prezentacje multimedialne na płytach CD-ROM przeznaczone do samokształcenia w<br />
zakresie chorób tropikalnych i zdrowia międzynarodowego pt. „Topics in<br />
International Health” (Malaria, Leishmaniasis, Schistosomiasis, Leprosy, Diarrhoeal<br />
Diseases, Nutrition). CABI Publishing, Wydanie 3, Oxfordshire, UK, 2007.<br />
2. Filmy nt. chorób egzotycznych oraz problemów zdrowia publicznego w tropiku (m.<br />
in. malaria, pełzakowica, cholera, schistosomoza, echinokokoza, biegunki w tropiku,<br />
praca ośrodków misyjnych);<br />
<strong>3.</strong> Program multimedialny na płytach kompaktowych pt. „Identification and diagnosis<br />
of parasites of public health concern” przygotowany przez Centers for Diseases<br />
Control and Prevention (CDC, Atlanta, USA) do pogłębiania wiedzy w zakresie<br />
rozpoznawania chorób pasożytniczych;<br />
4. Program komputerowy „Tropimed”, służący do opracowywania i indywidualnego<br />
doboru dla każdego pacjenta właściwych zasad profilaktyki zdrowotnej (szczepienia<br />
ochronne, leki przeciwmalaryczne, zasady higieny tropikalnej) przy wyjeździe do<br />
krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej;<br />
5. Zestawy przeźroczy z zakresu rodzimych inwazji pasożytniczych oraz chorób<br />
tropikalnych, ilustrujące najbardziej typowe objawy kliniczne oraz możliwości ich<br />
rozpoznawania przy pomocy technik obrazowych oraz laboratoryjnych;<br />
6. Tablice barwne opracowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w<br />
Genewie, przedstawiające obraz mikroskopowy form rozwojowych pasożytów wraz<br />
z opisem dla doskonalenia laboratoryjnego rozpoznawania inwazji pasożytniczych i<br />
tropikalnych;<br />
7. Zestawy dydaktycznych preparatów mikroskopowych, przygotowywane przez<br />
Pracownię Parazytologiczną Katedry dla doskonalenia techniki rozpoznawania<br />
laboratoryjnego malarii, a także wybranych rodzimych i tropikalnych parazytoz<br />
przewodu pokarmowego.<br />
8. Zestawy szybkich testów immunochromatograficznych przeznaczonych do<br />
wykrywania antygenów zarodźców malarii we krwi obwodowej pacjenta.<br />
30
15. Studenckie koło naukowe „Tropik”<br />
Opiekun koła: Dr med. Elżbieta Kacprzak – Kierownik Pracowni Medycyny<br />
Podróży, tel. (61) 8691766, e-mail: ekacprza@ump.edu.pl<br />
Tematyka: prezentacje własnych doświadczeń klinicznych lekarzy oraz studentów<br />
z zakresu praktyki medycznej w krajach tropikalnych (np. Zambia, Uganda,<br />
Kamerun, Tanzania, Papua-Nowa Gwinea, Indie), omawianie aktualnych zagrożeń<br />
zdrowotnych wywoływanych przez pasożytnicze choroby tropikalne i zakaźne w<br />
świecie, organizacja międzynarodowych projektów kontroli i zwalczania inwazji<br />
pasożytniczych oraz opracowywanie zasad właściwej profilaktyki zdrowotnej przy<br />
wyjazdach do krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej. Studenci<br />
szczególnie zainteresowani problematyką chorób tropikalnych mogą uczestniczyć<br />
w programach badawczych, dotyczących oceny stanu zdrowia polskich misjonarzy<br />
powracających z obszarów strefy międzyzwrotnikowej i subtropikalnej oraz analizy<br />
stopnia świadomości osób podróżujących do tropiku w zakresie znajomości<br />
podstawowych zasad profilaktyki oraz możliwości zapobiegania zagrożeniom<br />
zdrowotnym w krajach klimatu gorącego.<br />
Miejsce spotkań: sala wykładowa im. L. Rydygiera (Szpital Kliniczny im. H.<br />
Święcickiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 49,<br />
wejście C, I piętro); terminy i tematy zebrań Koła każdorazowo są zamieszczane na<br />
tablicy informacyjnej przy wejściu do Katedry.<br />
16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora<br />
17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu (w przypadku<br />
przedmiotów koordynowanych)<br />
31