Better Health 27
The magazine for patients and friends of Bumrungrad International Hospital, Thailand.
The magazine for patients and friends of Bumrungrad International Hospital, Thailand.
- Page 2 and 3: W e l c o m e ก ลับมา
- Page 4 and 5: 5
- Page 6 and 7: ไ เต็มศักยภา
- Page 8 and 9: 10
- Page 10 and 11: 14
- Page 12 and 13: อวน...อันตราย
- Page 14: 20
W e l c o m e<br />
ก<br />
ลับมาพบกันอีกครั้งนะครับ สำหรับ<br />
นิตยสารสำหรับคุณผูมีอุปการคุณของเรา โรงพยาบาล<br />
บำรุงราษฎร อินเตอรเนชั่นแนล<br />
ตองยอมรับวาอาการปวดขอเปนอีกหนึ่งปญหาของสุขภาพที่พบ<br />
ไดบอย ทั้งยังเปนอุปสรรคสำคัญตอการดำเนินชีวิตไมวาจะอยูใน<br />
วัยใด บทความของเราในหนา 4 กลาวถึงภาวะปวดขออันมีสาเหตุ<br />
สำคัญมาจากการอักเสบเนื่องดวยปจจัยหลายประการ ซึ่งการรักษา<br />
อาการปวดขอใหไดผลดีก็จำเปนที่จะตองรักษากันที่ตนตอที่กอ<br />
ใหเกิดการอักเสบ<br />
หลายครั้งที่ผูปวยมองวาอาการปวดขอเปนเรื่องเล็ก ประวิงเวลา<br />
ใหเนิ่นชาออกไปจนขอกระดูกเสื่อมสภาพลง สรางความทรมานให<br />
ผูปวยเปนอันมากจนหลายคนเลือกที่จะอยูนิ่ง ๆ งดกิจกรรมตาง ๆ<br />
ที่เคยทำ บทความของเราในหนา 9 วาดวยการผาตัดเปลี่ยนขอเทียม<br />
อาจเปนทางเลือกหนึ่งที่ชวยใหคุณกลับมาใชชีวิตในแบบที่ตองการ<br />
ไดอีกครั้ง<br />
น้ำหนักตัวที่มากเกินกวาปกติ สรางภาระอันใหญหลวงใหกับขอ<br />
โดยเฉพาะขอเขาและขอสะโพกและเปนสาเหตุสำคัญที่ทำใหเกิด<br />
ภาวะขอเสื่อมกอนวัยอันควร การลดน้ำหนักใหอยูในระดับที่เหมาะสม<br />
จึงเปนอีกหนทางหนึ่งในการยืดอายุการใชงานของกระดูกขอ พลิกไป<br />
หนา 16 ดูวาการลดน้ำหนักอยางไดผลนั้นตองอาศัยอะไรบาง<br />
และเชนเคย หากคุณมีความเห็น ขอเสนอแนะ หรือคำติชม<br />
กรุณาสงเขามาที่ betterhealth@bumrungrad.com เรายินดี<br />
นอมรับดวยความขอบคุณ สุดทายนี้ขอใหทุกทานมีสุขภาพดีโดย<br />
ทั่วกันครับ<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
นพ. นำ ตันธุวนิตย<br />
ผูอำนวยการดานการแพทย<br />
<br />
<br />
นิตยสาร เปนนิตยสารรายสามเดือนของบริษัท โรงพยาบาลบำรุงราษฎร จำกัด (มหาชน) เพื่อแจกจายเปนการ<br />
ภายใน จัดทำและจัดพิมพโดย บริษัท โอกินส แอนด สโตน จำกัด เลขที่ 16 อโศกคอรท หอง 2A ถนนสุขุมวิท 21 (อโศก)<br />
แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ โทร. 0 2261 1211 www.oakinsandstone.com<br />
2013 ขอเขียนและรูปภาพทุกชิ้นในนิตยสารนี้เปนลิขสิทธิ์ของบริษัท โรงพยาบาลบำรุงราษฎร จำกัด (มหาชน) หามพิมพซ้ำ<br />
หรือกระทำการใด ๆ ที่เปนการละเมิดลิขสิทธิ์เวนแตจะไดรับความยินยอมเปนลายลักษณอักษรจาก บริษัท โรงพยาบาล<br />
บำรุงราษฎร จำกัด (มหาชน) โทร: 0 2667 1000<br />
ขอความในเนื้อที่โฆษณาของนิตยสารฉบับนี้ที่มิไดเปนของบริษัท โรงพยาบาลบำรุงราษฎร จำกัด (มหาชน) ถือเปนความเห็นสวนตัว<br />
ของเจาของผลิตภัณฑและบริการ โรงพยาบาลบำรุงราษฎรฯ ไมมีเจตนาใหการรับรองคุณภาพสินคา บริการ หรือขอความ<br />
ที่ปรากฏแตอยางใด<br />
ติดตอโรงพยาบาลบำรุงราษฎร อินเตอรเนชั่นแนล<br />
โทรศัพท: 0 2667 1000<br />
โทรสาร: 0 2667 2525<br />
นัดแพทย: 0 2667 1555<br />
เว็บไซต: www.bumrungrad.com
ปวดขอ<br />
อยารอนาน<br />
<br />
<br />
<br />
เ<br />
ชาวันนี้ อาจมีใครหลายคนที่ตื่นขึ้นมาพรอมกับความรูสึกสดชื่น<br />
จากการไดพักผอน จนกระทั่งนาทีที่จะลุกจากเตียงนั่นเอง ความรูสึก<br />
ปวดบริเวณขอ โดยเฉพาะขอเขาและขอสะโพกก็แลนเขามา<br />
แบบเฉียบพลัน<br />
เมื่อรูสึกปวดขอ คนสวนใหญมักบรรเทาความกังวลใจดวยการให<br />
เหตุผลกับตัวเองวา “สงสัยเพราะเราอายุมากขึ้น เรื่องปวดขอก็นาจะเกิดขึ้น<br />
บางเปนธรรมดา” จนเวลาผานไป<br />
เปนป ๆ อาการปวดขอกลายเปน<br />
สวนหนึ่งของชีวิต เมื่อมีอาการก็<br />
รับประทานยาบรรเทา กิจกรรม<br />
อะไรที่ทำแลวปวดจนทนไมไหว<br />
ก็งดไปและเรียนรูที่จะปรับตัว<br />
อยูกับมัน หากเรื่องทำนองนี้<br />
ฟงดูคุน ๆ ฉบับ<br />
เรื่องขอ มีคำตอบจาก นพ. วศิน<br />
กุลสมบูรณ แพทยเวชศาสตร<br />
ฟนฟู มาฝากคุณ<br />
“<br />
ผิวกระดูกออนถูกทำลาย<br />
ภาวะขอเสื่อมเกิดขึ้นเมื่อ<br />
โดยอาจมีการลอกหลุด ลุด<br />
หรือบางลงจนขอไมอาจ อาจ<br />
เคลื่อนไหวไดอยาง<br />
คลองแคลว และเต็ม<br />
องศาการเคลื่อนไหว ”<br />
<br />
เมื่อมีอาการปวดบวมบริเวณขอ นพ. วศิน กุลสมบูรณ<br />
การสรุปเอาเองวามีสาเหตุมาจาก<br />
วัย หรือ “สงสัยวาขอจะเสื่อม”<br />
อาจไมถูกตองนัก เพราะในความเปนจริง อาการปวดขออันเนื่องมาจาก<br />
ขอเสื่อมนั้นเปนเพียงหนึ่งในหลาย ๆ สาเหตุของอาการปวดขอเทานั้น<br />
ที่สำคัญสาเหตุสวนมากไมเกี่ยวของกับวัยหรืออายุเลย<br />
“อาการปวดขอโดยมากเปนผลมาจากภาวะการอักเสบของขอ”<br />
นพ. วศินอธิบาย “คำวาขออักเสบเปนคำที่คอนขางกวาง และเมื่อเรากลาว<br />
ถึงขอ เราไมไดหมายถึงเฉพาะกระดูกสองหรือสามชิ้น แตหมายความถึง<br />
4<br />
สวนประกอบของขอทั้งหมด ไมวาจะเปนผิวขอซึ่งเปนกระดูกออน<br />
หมอนรองขอ หรือเสนเอ็นบริเวณขอ การจะวินิจฉัยหาสาเหตุที่ทำให<br />
ขออักเสบจึงไมงายนัก ประกอบกับสาเหตุของขออักเสบที่เปนไปไดนั้น<br />
มีอยูมากกวารอยชนิด”<br />
ในบรรดาสาเหตุของขออักเสบนับรอยนั้น สาเหตุที่เราคุนเคยกันมาก<br />
ที่สุด เห็นจะเปนขออักเสบเนื่องจากอุบัติเหตุ ขออักเสบจากภาวะขอเสื่อม<br />
ขออักเสบรูมาตอยด และขอ<br />
อักเสบจากโรคเกาต สวนสาเหตุ<br />
อื่น ๆ ไดแก การติดเชื้อ โรค<br />
ภูมิแพบางชนิด โรคผิวหนังและ<br />
โรคอื่น ๆ ซึ่งหากไมไดรับการ<br />
ดูแลอยางเหมาะสม มีการอักเสบ<br />
บวม ปวดเรื้อรังเปนเวลานาน<br />
ก็จะกลายเปนสาเหตุของภาวะ<br />
ขอเสื่อมซึ่งเปนภาวะที่บั่นทอน<br />
ประสิทธิภาพการใชงานของขอ<br />
ลงอยางนาเสียดาย<br />
<br />
“การใสใจดูแลขอเมื่อเกิด<br />
ความผิดปกติขึ้นมาเปนเรื่อง<br />
สำคัญมากตอสุขภาวะของขอ<br />
ในระยะยาว” นพ. วศินกลาว “เมื่อมีการอักเสบของขอและมีอาการปวด<br />
สิ่งที่หลายคนมักทำก็คือรอดูอาการหรือรอใหหายไปเอง บางราย<br />
รับประทานยาบรรเทาปวดซึ่งชวยใหทุเลาลงไดจึงเลื่อนการพบแพทย<br />
ออกไป ตรงนี้สำคัญเพราะเทากับวาตนตอของปญหาไมเคยไดรับ<br />
การแกไขเลย”<br />
นพ. วศินยกตัวอยางเรื่องขอเสื่อมซึ่งเปนภาวะที่พบไดบอยทั้งใน
5
ที่วาใช อาจไมแน<br />
แกไขความเขาใจผิด<br />
โดย นพ. สิริพงศ รัตนไชย<br />
<br />
<br />
ก<br />
ารดูแลสุขภาพรางกายอยางถูกตอง สม่ำเสมอเปนปจจัยสำคัญ<br />
ประการหนึ่งของการมีสุขภาพดี แตการจะดูแลสุขภาพอยาง<br />
เหมาะสมนั้นจำเปนตองอาศัยความรูความเขาใจที่ถูกตอง<br />
ในยุคที่ทุกคนสามารถสงผานขอมูลระหวางกันไดอยางอิสระเชนทุกวันนี้<br />
ยังมีขอมูลอีกจำนวนมากที่ไมไดรับการกลั่นกรอง ลองมาดูกันวาเรื่องราว<br />
ของกระดูกและขอที่หลายคนมักเขาใจผิดนั้นมีอะไรบาง<br />
<br />
ไมวาจะเปนกระดูกราวหรือกระดูกหักก็เปนเรื่องเดียวกัน<br />
ทั้งสิ้น เพราะเปนภาวะที่สงผลใหผิวกระดูกที่เคยราบเรียบเกิด<br />
การแตกราวขึ้น กรณีที่ไมรุนแรง ความเสียหายอาจไมลึกถึงขั้น<br />
ทำใหกระดูกหักแยกออกจากกัน สวนกรณีรายแรงก็อาจทำใหกระดูก<br />
แยกออกจากกันไปเลย แตไมวาจะกระดูกหักหรือราวขอเท็จจริงคือ<br />
ความเสียหายเกิดขึ้นแลวและตองมีการรักษาฟนฟูใหกระดูกกลับมาใชงาน<br />
ไดตามปกติหรือใกลเคียงปกติมากที่สุด การรักษาอยางเหมาะสมภายใต<br />
การดูแลของผูเชี่ยวชาญจึงเปนกระบวนการสำคัญที่ไมอาจละเลยได<br />
<br />
<br />
กระดูกของผูใหญที่พัฒนาเต็มที่แลว ไมไดมีลักษณะ<br />
ตายตัวดังเชนที่เห็นในแผนภาพทางการศึกษาที่เราดูกันใน<br />
ชั่วโมงวิทยาศาสตร แตกลับมีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา เซลลออสติ<br />
โอบลาสตหรือเซลลสรางเนื้อกระดูก จะตอบสนองตอแรงเครียด (Stress)<br />
และสรางกระดูกเพิ่มใหแข็งแรงกวาเดิมโดยเฉพาะบริเวณขอตอที่รับน้ำหนัก<br />
การออกกำลังกายแบบลงน้ำหนัก (Weight-bearing exercise) อยางเชน<br />
การเดินหรือวิ่งเหยาะ ๆ จึงเปนการกระตุนการสรางกระดูกใหมและเปน<br />
เรื่องที่แพทยแนะนำเพื่อปองกันและรักษาโรคกระดูกพรุน<br />
6<br />
<br />
<br />
เรื่องนี้มีการเขาใจผิดกันมาก ถาไมมีการแตกหักเกิดขึ้น<br />
ละก็ โรคกระดูกพรุนไมไดกอใหเกิดความเจ็บปวดแต<br />
ประการใด โรคกระดูกพรุนเปนสาเหตุสำคัญที่ทำใหกระดูกออนแอลง<br />
เนื่องจากมีการสูญเสียมวลกระดูกไปอยางตอเนื่อง จัดเปนภาวะซอนเรน<br />
คอยเปนคอยไป อีกทั้งยังไมแสดงอาการผิดปกติใด ๆ ใหทราบได วิธีการ<br />
เดียวที่จะทราบได คือการตรวจความหนาแนนของมวลกระดูก โดยเริ่ม<br />
ตั้งแตวัย 40 ปขึ้นไป ซึ่งเปนการปองกันโรคกระดูกพรุนที่ไดผลดี<br />
ประการหนึ่ง<br />
<br />
<br />
ขออักเสบไมใชโรคของคนสูงวัยเสมอไป ทั้งเด็ก วัยรุน<br />
ผูใหญตอนตน ผูใหญและวัยกลางคนลวนแลวแตมีโอกาส<br />
ปวดขอ และขออักเสบไดเชนเดียวกัน จริงอยูที่วาขออักเสบจากภาวะ<br />
ขอเสื่อมเนื่องจากใชงานมานานอาจเปนสาเหตุประการหนึ่งที่ทำให<br />
ขออักเสบและเจ็บปวด แตตองไมลืมวาขออักเสบยังเกิดไดจากสาเหตุ<br />
อื่น ๆ อีกมากมาย เชน ขออักเสบ รูมาตอยด ขออักเสบจากโรคเกาต<br />
ขออักเสบจากโรคสะเก็ดเงิน รวมทั้งอุบัติเหตุและการติดเชื้อ ฯลฯ<br />
ซึ่งสาเหตุของขออักเสบเหลานี้เกิดขึ้นไดกับคนทุกเพศทุกวัย<br />
<br />
แมภาวะขออักเสบอาจทำใหผูปวยทำกิจกรรมตาง ๆ<br />
ไดไมคลองตัวเหมือนเคย แตไมใชวาผูปวยจะทำอะไร<br />
ไมไดเลย ดวยขอจำกัดทางรางกาย ผูดูแลอาจมีแนวโนม<br />
ที่จะปฏิบัติตอผูปวยเสมือนหนึ่งเปนผูพิการ หรือไมสามารถชวยเหลือ<br />
ตัวเองได การใหการดูแลอยางดีเปนเรื่อง<br />
สำคัญ แตอยา “ปกปองจนเกิน<br />
กวาเหตุ” จนทำใหผูปวยตอง<br />
อยูในภาวะพึ่งพิงผูอื่น<br />
ตลอดเวลา ซึ่งไมเปน<br />
ผลดีตอสุขภาวะทาง<br />
รางกายและจิตใจ<br />
ของทั้งผูปวยและ<br />
ผูดูแล
ไ เต็มศักยภาพ ม่ว่าใครก็อยากเคลื่อนไหวร่างกายได้อย่างอิสระและ<br />
ฉบับนี้จึงได้ขอความ<br />
อนุเคราะห์จาก นพ. สิริพงศ์ รัตนไชย สําหรับคําตอบเกี ่ยวกับ<br />
ปัญหาสุขภาพกระดูกและข้อที่หลายท่านถามกันเข้ามา<br />
8
9
10
12
14
15
อวน...อันตราย<br />
<br />
<br />
จ<br />
ากผลการสำรวจของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุขในปที่<br />
ผานมาพบวาคนไทยมีปญหาภาวะโภชนาการลนเกิน และเปน<br />
โรคอวนเพิ่มสูงมากที่สุดในรอบ 10 ป และมีจำนวนคนไทยอายุ<br />
15 ปขึ้นไปเปนโรคอวนมากเปนอันดับ 5 ของภูมิภาคเอเชียแปซิฟก อีกทั้ง<br />
ยังมีแนวโนมเปนโรคอวนเพิ่มขึ้นอีกประมาณ 4 ลานคนตอป เมื่อกลาวถึง<br />
การลดน้ำหนัก หลายคนมักนึกถึงการทำอะไรก็ไดที่จะชวยใหตัวเลขบน<br />
ตราชั่งลดลงจนถึงระดับที่ตนพอใจ ลงทายหลายคนก็ตกอยูในวังวนของ<br />
การลดน้ำหนักโดยที่ไมเคยลดไดจริง ๆ สักที จึงชวนคุณ<br />
มาไขขอของใจกับแพทยผูเชี่ยวชาญดานสุขภาพและการลดน้ำหนักจาก<br />
ศูนยรักษาโรคอวน โรงพยาบาลบำรุงราษฎรเพื่อคนหาวิธีการลดน้ำหนัก<br />
อยางไดผลและเปนคุณกับสุขภาพในระยะยาว<br />
<br />
พญ. นพวรรณ กิติวัฒน อายุรแพทยผูเชี่ยวชาญดานตอมไรทอ<br />
กลาววา เรื่องความอวนและน้ำหนักตัวจัดไดวาเปนโรคเรื้อรังประเภทหนึ่ง<br />
ที่ตองอาศัยการดูแลอยางรอบดาน “สำหรับผูที่มีแรงจูงใจและมีความ<br />
ตั้งใจจริงก็ลดไดดวยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมซึ่งไดผลดีในระยะยาว”<br />
พญ. นพวรรณกลาว “แตบางคนก็<br />
เลือกที่จะลดน้ำหนักแบบผิด ๆ อยาง<br />
การอดอาหาร วิธีนี้น้ำหนักลดลงจริง<br />
เพราะมีการสูญเสียไขมันและน้ำรวม<br />
กับกลามเนื้อ เมื่อกลับมารับประทาน<br />
ตามปกติน้ำหนักก็ขึ้นมาเหมือนเดิม<br />
หรือมากกวาเดิม คราวนี้การลดน้ำหนัก<br />
อีกครั้งก็ยิ่งยากขึ้นหากไมทำใหถูกตอง<br />
เนื่องจากกลามเนื้อซึ่งเปนตัวชวย<br />
เผาผลาญพลังงานมีมวลนอยลง”<br />
คำจำกัดความของคำวา ‘อวน’ ก็คือ<br />
พญ. นพวรรณ กิติวัฒน<br />
การที่มีไขมันสะสมอยูในรางกายใน<br />
ปริมาณมากกวาปกติและกอปญหา<br />
สุขภาพ ภัยที่เกิดขึ้นกับสุขภาพจึงอยูที่ปริมาณไขมันที่สะสมในรางกาย<br />
นั่นเอง โดยทั่วไปมาตรฐานที่ใชวัดวาใครเปนโรคอวน ไดแก ดัชนี<br />
16<br />
มวลกาย หรือ BMI (Body Mass Index) ที่หลายคนคุนเคยกันเปนอยางดี<br />
และการวัดรอบพุงตามเกณฑมาตรฐาน<br />
พญ. นพวรรณผูซึ่งใหการดูแลผูปวยเรื้อรังที่มีปญหาเรื่องเมตาโบลิก<br />
ซินโดรม อาทิ โรคอวน โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง ฯลฯ มายาวนาน<br />
กลาววา “ผูที่มีน้ำหนักมากและมีภาวะแทรกซอนทางสุขภาพ แพทยจะให<br />
ยาเพื่อชวยใหลดน้ำหนักไดเร็วที่สุด โดยตองอยูบนพื้นฐานของความ<br />
ปลอดภัยและสุขภาพที่แข็งแรง เพราะผูปวยกลุมนี้ การปรับพฤติกรรมอาจ<br />
ตองใชระยะเวลาอยูบางเนื่องจากมีน้ำหนักมากและมีปญหาเรื่องขอ<br />
การออกกำลังกายควบคูไปกับการใชยาก็ตองทำอยางระมัดระวังภายใต<br />
คำแนะนำที่ถูกตองเพื่อจะไดไมเปนการซ้ำเติมใหขอแยลงอีก จึงจำเปนที่<br />
จะตองอยูภายใตการดูแลของแพทยอยางใกลชิดซึ่งจะชวยใหสามารถ<br />
ประเมินไดวาโรคแทรกซอนที่ผูปวยเปนอยูนั้นดีขึ้นหรือไม โดยสวนมาก<br />
แลวเมื่อผูปวยลดน้ำหนักได และอาการปวยตาง ๆ อาทิ ความดัน<br />
เบาหวาน โรคขอ โรคไต ก็ดีขึ้นในทันที ที่สำคัญ ผูปวยจะไดเรียนรูดวยวา<br />
การเลือกรับประทานอาหารใหเหมาะสมนั้น มีรายละเอียดอยางไร ความรู<br />
ตรงนี้จะชวยใหสามารถรักษาน้ำหนักตัวไดยางเหมาะสมไดตอไปในอนาคต”<br />
<br />
พญ. จุฬาภรณ รุงพิสุทธิพงษ อายุรแพทยผูเชี่ยวชาญดานโภชนาการ<br />
วุฒิบัตรเฉพาะทางจากสหรัฐอเมริกา<br />
ใหความเห็นวาการลดน้ำหนักอยาง<br />
ไดผลนั้น ตองรูจักเลือกรับประทาน<br />
อาหาร กลาวคือ รูจักเลือกชนิดของ<br />
อาหาร และกำหนดปริมาณในการ<br />
รับประทาน ตรงนี้เรียกไดวาเปนหนึ่ง<br />
ในปจจัยสำคัญที่จะชี้วัดความสำเร็จ<br />
ของการลดน้ำหนักเลยทีเดียว<br />
จริงอยูที่มาตรฐานที่ยอมรับกัน<br />
วาใครเปนโรคอวน คือการวัดจาก<br />
ตัวเลขดัชนีมวลกาย แตเมื่อพิจารณา<br />
ในรายละเอียด การตัดสินกันดวยคา<br />
ดัชนีมวลกายยังคอนขางมีขอจำกัดอยู พญ. จุฬาภรณ รุงพิสุทธิพงษ
18
20
22
Change language