Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

api protiv javniot red i mir ili protiv bezbednosta na dr`avata (Lawless
protiv Irska - 1961).
2 0 Pritvorawe na maloletnici. ^lenot 5. st. 1d dozvoluva zakonski
pritvor na maloletnik zaradi podlo`uvawe na vospiten nadzor
ili zaradi izveduvawe pred nadle`nite sudski organi.
Prvata osnova za pritvor va`i za slu~ai kade sudot ili administrativno
telo so zakonska naredba }e odlu~i na maloletnikot da mu
ja ograni~i slobodata so negovo smestuvawe vo ustanova za vospituvawe
ili vo zdravstvena ustanova zaradi vospiten ili lekarski tretman
i nadzor.
Vtorata osnova se razlikuva od onaa od ~l. 5 st. 1b. Dokolku maloletnikot
e osomni~en za storeno krivi~no delo, negovoto apsewe
ili pritvorawe }e se opravda so ~l. 5 st. 1b, a dokolku e osuden mo`e
da bide zatvoren soglasno ~l. 5 st. 1a. Ottamu, odredbata od ~l. 5 st. 1d
go opravduva samo ona pritvorawe na maloletnik koga ne e vo pra{awe
kriminalitet, tuku koga se bara od drugi pri~ini (na primer, nadzor
{to e neophoden zaradi negovata zapu{tenost ili zloupotreba, poradi
toa {to e nador od kontrola na roditelite ili poradi toa {to ednostavno
nema koj da se gri`i za nego). 137
3 0 Pritvor na du{evno rastroeni lica, 138 alkoholi~ari, zavisnici
od droga, skitnici kako i zaradi spre~uvawe na zarazni bolesti.
Ovoj pritvor spored ~l. 5 st. 1e, sprema navedenite lica se opredeluva
od pri~ina {to tie vo dadena prilika mo`at da bidat opasni za javnata
bezbednost, no ~esto i zaradi nivniot sopstven interes (Guzzardi
protiv Italija - 1980).
137
Vo na{eto zakonodavstvo, vospitni merki {to vklu~uvaat pritvorawe
vo smisla na ~l. 5 st. 1d od Evropskata konvencija, mo`e da opredeli sudijata
za maloletnici vo ramkite na krivi~nata postapka sprema maloletnik.
Soglasno Zakonot za socijalna za{tita, vrz osnova na re{enie na centarot za
socijalna rabota, malolenticite so poblagi formi na asocijalno odnesuvawe
se upatuvaat vo dom zaradi prevospituvawe i pedago{ki tretman. Me|uta, vrz
vakvite merki ne e predvidena sudska kontrola vo smisla na ~l. 5 st. 4 od
Konvencijata.
138
Vo slu~ajot Winterwerp protiv Holandija (1979), Sudot gi postavi
kriteriumite {to treba da se ispolnat za pritvorot na lice so du{evno rastrojstvo
da se smeta kako neproizvolen. Toa se slednive kriteriumi: 1 0 du{evnoto
rastrojstvo mora da se utvrdi preku objektivna medicinska ekspertiza,
2 0 prirodata ili stepenot na rastrojstvoto mora da bidat dovolno ekstremni
za da go opravdaat pritvorot, 3 0 pritvorot treba da trae samo kolku {to trae
medicinskoto rastrojstvo i negovata serioznost, 4 0 vo slu~aite koga pritvorot
potencijalno e neograni~en, mora da se pravat periodi~ni kontroli od
strana na ovlasten tribunal koj ima ovlastuvawe da go oslobodi zasegnatoto
lice i 5 0 pritvorot mora da se ostvaruva vo bolnica, klinika ili druga soodvetna
institucija {to se ovlasteni za zgri`uvawe na takvite lica.
99