Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

ne se odnesuva na konkreten poedine~en slu~aj, tuku deluva sprema site
(erga omnes) kako i op{tiot akt po ~ii povod taa e donesena. So odlukite
na ustavnite sudovi vo tie zemji se stava nadvor od sila neustavniot,
odnosno nezakonitiot normativen akt. Takviot normativen akt
se isklu~uva od pravniot poredok taka {to sudovite i drugite organi
pove}e ne mo`at da go primenuvaat.
- Odlukata za ustavnosta i zakonitosta na normativniot akt vo
nekoi zemji nema op{to dejstvo, tuku toa e ograni~eno samo na konkretniot
spor. Takvata odluka nema za posledica ukunuvawe ili poni{tuvawe
na op{tiot akt, tuku so nea samo se utvrduva nesoglasnosta na takviot
akt so ustavot i zakonot, {to e zadol`itelno samo za sporot koj
ja predizvikal kontrolata i na koj takviot op{t akt ne mo`e da se
primenuva. Ostanatite sudovi i drugite organi mo`at svoite odluki i
natamu da gi zasnovaat vrz toj op{t akt i ne se dol`ni ex lege da ja
odbivaat negovata primena. Odluki od takov karakter poznavaat sistemite
na SAD, Japonija, Meksiko, Kanada.
- Pokraj navedenite dva sistemi na deluvawe na odlukite za
ustavnosta i zakonitosta postoi i me{ovit sistem koj se pojavuva kako
nivna kombinacija. Vo zemjite so takov sistem, nekoi odluki za ustavnosta,
odnosno zakonitosta na op{tiot akt deluvaat sprema site (erga
omnes), a nekoi samo me|u strankite (inter parets), t.e. samo vo sporot koj
dal povod da se izvr{i kontrolata na op{tata pravna norma. Taka na
primer, vo [vajcarija odlukata na Sojuzniot sud, po pravilo, deluva
sprema site, dodeka isklu~ivo, koga predlogot ne e podnesen blagovremeno
odlukata mo`e da se odnesuva samo na konkretniot slu~aj na koj
ne mo`e da se primeni neustavniot, odnosno nezakonit kantonalen zakon.
Odlukite na Ustavniot sud na Turcija, koi se donesuvaat na barawe
na ovlasten predlaga~ deluvaat erga omnes, dodeka odlukite doneseni
po povod nekoj konkreten slu~aj mo`at (no, ne mora) spored nao|aweto
na toj sud da deluvaat sprema site. Odlukite vo postapka na apstraktna
kontrola na Vrhovniot sud na Kipar imaat op{to dejstvo, dodeka
odlukata koja ja predizvilkal spor pred drug sud zna~i samo odbivawe
na primena na neustaven zakon vo toj spor. Vo [panija odlukite
deluvaat sprema site koga po pat na apstraktno ocenuvawe e utvrdena
neustavnost na zakon ili nezakonitot na podzakonski akt. So odluki
po povod poedine~en slu~aj se zabranuva samo primena na neustaven
zakon ili neustavne ili nezakonit podzakonski akt na toj konkreten
slu~aj. Odlukite na vrhovnite sudovi vo Argentina po pravilo se
ograni~eni samo na konkretniot spor, a odlukite na nekoi pokrainski
sudovi deluvaat sprema site. 482
2 0 Za postoeweto akcesorna kontrola pretpostavka e krivi~niot,
gra|anskiot ili upravniot spor da e ve}e vo tek pred sudot i sud-
482
Vidi: Blagojevi}, S. Ustavno sudstvo i ustavni sistem, NIO Univerzitetska
Rije}, Titograd, 1986. str. 40-41.
761