Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

nova norma, tuku poradi nastanatite promeni, pod istite izrazi ili
zborovi, samo se podveduvaat novite predmeti, pojavi i poimi.
Taka, na primer, dokolku poradi razvojot na psihijatrijata nekoe
zaboluvawe denes se sfa}a kako du{evna bolest, toa mo`e da poslu`i
kako okolnost za opredeluvawe na nepresmetlivosta, iako toa
porano ne bilo slu~aj. So tekot na vremeto po{iroko ili potesno zna-
~ewe mo`at da dobijat i mnogu drugi poimi i izrazi kako na primer:
`ivoten standard, podvi`ni predmeti, soobra}aj, soobra}ajni znaci,
brzina, oru`je, sredstva za informacija i komunikacija, energija, vospituvawe,
navreda i sl.
3.4. Sistematsko tolkuvawe
Mototo na ova tolkuvawe glasi: "Sledi gi informaciie koi
proizleguvaat od povrzanosta so normata." Ovoj metod go dopolnuva
logi~kiot metod, za{to se razgleduva sevkupnata povrzanost na pravniot
poredok: konkretnite pravni poimi se sfa}aat kako delovi na
sevkupniot praven poredok koi se prepletuvaat i se odnesuvaat edni na
drugi. Ottamu, sodr`inata i zna~eweto na pravnata norma se utvrduvaat
so pomo{ na ostanatite normi na pravniot poredok. So drugi zborovi,
sistematskoto tolkuvawe se sostoi vo sporeduvawe na norma ~ie
zna~ewe treba da se utvrdi so druga norma od istiot propis, od drugi
propisi ili so celokupniot praven sistem na dr`avata.
Kako del na pravniot sistem sekoja norma vo nego zazema odredeno
mesto vo odnos na drugite normi i mislovno se povrzuva so niv,
{to zna~i deka vlijae na odreduvaweto na smislata na drugite normi.
Ottamu proizleguvaat i dva osnovni vidovi na sistematsko tolkuvawe:
1 0 Sistematsko tolkuvawe koe se vr{i so pomo{ na mestoto
koe normata go zazema vo pravniot poredok. So nego glavno se izbegnuvaat
protivre~nostite me|u normite od istiot ili od razli~ni propisi.
Vo ovaa smisla za pravilno sfa}awe na propisot so koj, na primer,
e vostanoveno nekoe krivi~no delo, va`no e vo koja glava od posebniot
del e pomesteno istoto. Ili pak, kaj krivi~noto delo dvobra~nost,
za poimot na polnova`nosta na prviot i vtoriot brak mora da se
potpreme i na normite od zakonot za brak.
2 0 Sistemsko tolkuvawe koe se vr{i so pomo{ na mislovno povrzuvawe
na normite. So nego poblisku se odreduva zna~eweto na normite.
Ottamu {to ponekoga{ tekstot na normata ne e dovolno jasen
morame da go tolkuvame intitutot kako takov. Ottamu pak, {to pravnite
instituti me|usebno se povrzani, osobeno onie koi stojat vo
odnos na povisok i ponizok poim, smislata na normata mo`e da ja otkrieme
duri po izvr{enoto tolkuvawe na oddelnite instituti vo sistemot
pri{to treba da ja pronao|ame nivnata vnatre{na povrzanost i
smisla vo celina.
718