Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

za sudskata praktika, takviot slu~aj naukata pred sebe go ima na poinakov
na~in od onoj koj go tolkuva pravoto zaradi negova primena - na
primer, sudot. Taa pred sebe go ima slu~ajot preku spisite, kako preraska`an,
a ne kako neposredno zabele`an, kako {to toa go ima konkretniot
organ vo praktikata. Svesta deka negovoto tolkuvawe ne e pravno
zadol`itelno za odnosnite subjekti, polo`bata na nau~nikot ja pravi
sosema poinakva od polo`bata na organot koj re{ava vo praktikata i
~ie re{enie e zadol`itelno. Tuka nedostasuva odgovornost, a toa ima
va`ni posledici. 436
2. TOLKUVAWE SPORED OBEMOT
Upotrebenite izrazi i poimi so koi se izrazuvaat odredbite vo
ustavot, zakonot ili vo drug propis mo`at da imaat opredeleno redovno,
jasno i precizno zna~ewe (koga utvrdenata smisla na normata se
poklopuva so voljata na donesitelot), no ponekoga{ nivnoto zna~ewe
mo`e da bide i po{iroko ili potesno. Ottamu se pravi razlika na redovno
i vonredno tolkuvawe, a vo ramkite na vtoroto i na 1. ekstenzivno
(po{iroko) i 2. restriktivno (potesno) tolkuvawe.
1. Ekstenzivno tolkuvawe zna~i pro{iruvawe na zna~eweto
na eden izraz ili poim (koga na potesnoto zna~ewe na normata mu se
dava po{iroko zna~ewe). Do nego se doa|a koga, po gramati~koto tolkuvawe,
od normata {to se tolkuva proizleguva pomalku od ona {to donositelot
sakal da go ka`e (minus dixist quam voluit).
Ekstenzivnoto tolkuvawe se primenuva toga{ koga e jasno deka
smislata na normata e po{iroka od onaa {to proizleguva od upotrebenite
izrazi ili zborovi. Koga bi se zelo obi~noto zna~ewe na upotrebenite
izrazi ili zborovi, smislata na normata bi bila mnogu potesna
od onaa smisla {to mu soodvetstvuva na toa {to zakonodavecot
(ili organot {to go donel propisot) navistina go sakal. Za toa da se
spre~i, upotrebenite izrazi ili zborovi se tolkuvaat po{iroko, im
se dava po{iroko zna~ewe, odnosno takvo kakvo {to í odgovara na vistinskata
smisla na normata.
2. Restriktivno tolkuvawe zna~i stesnuvawe na zna~eweto na
eden izraz ili poim (koga na po{irokoto zna~ewe na propisot mu se
dava potesno zna~ewe). Do nego doa|a koga, po gramati~koto tolkuvawe,
od propisot {to se tolkuva proizleguva pove}e od ona {to donositelot
sakal da go ka`e (plus dixist quam voluit).
Restriktivnoto tolkuvawe na normata se primenuva koga e jasno
deka smislata na normata e potesna od onaa {to na prv pogled
proizleguva od upotrebenite izrazi i zborovi. Koga bi se zelo obi~noto
zna~ewe na upotrebenite izrazi i zborovi, smislata na normata bi
bila mnogu po{iroka od onaa smisla {to mu soodvetstvuva na toa {to
436
Luki}, R. op. cit. str. 286-287
699