Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

G l a v a III
ODNOS ME\U VNATRE[NOTO I ME\UNARODNOTO PRAVO
1. Odnosot na vnatre{noto i me|unarodnoto pravo e mo{ne zna-
~aen problem ~ie razre{uvawe bara najprvin da se odgovori na pra{aweto
za izvorite na me|unarodnoto pravo. Ottamu, na{eto izlagawe
go zapo~nuvame so kratka ekplikacijata na toa pra{awe.
Vo me|unarodnopravnata teorija terminot izvori na pravoto se
upotrebuva vo materijalna i formalna smisla. Pod izvori vo materijalna
smisla se podrazbiraat op{testveni fakti od koi proizleguva
pravoto i se veli deka tie pretstavuvaat osnova na celokupniot praven
poredok. Pritoa, vo pogled na ovie izvori ne postoi edinstven
stav, tuku vo zavisnost od oddelnite filozofski pravci koi se sledat,
teoreti~arite na razli~en na~in mu prio|aat na ovoj problem.
Od druga strana, pod izvori vo formalna smisla se podrazbiraat
konkretni pravni oblici preku koi se manifestiraaat pravnite
pravila i na~inite na nivnoto nastanuvawe. Ovie izvori gi reguliraat
konkretnite pravni odnosi vo me|unarodnata zaednica.
Spored sfa}awata koi dominiraat vo sovremenata teorija, izvorite
vo formalna smisla se nabroeni vo ~l. 38 od Statutot na Me|unarodniot
sud na pravdata koj glasi:
"1. Sudot ~ija dol`nost e svoite odluki po sporovite {to se
iznesuvaat pred nego da gi donesuva soglasno so me|unarodnoto pravo,
gi primenuva:
a) me|unarodnite dogovori, op{ti ili posebni, {to pretstavuvaat
pravila izre~no priznati od strana na dr`avite vo sporot,
b) me|unarodniot obi~aj, kako dokaz na op{tata praktika {to
e prifatena kako pravo,
s) op{tite pravni na~ela {to gi priznavaat civiliziranite
narodi,
d) vo ramkite na odredbite na ~len 59, sudskite odluki i doktrinata
na najpovikanite stru~waci na me|unarodnoto javno pravo na
razli~nite narodi, kako pomo{no sredstvo za utvrduvawe na pravnite
propisi.
2. Ovaa odredba ne go ograni~uva pravoto na Sudot eden spor da
go re{ava ex aequo et bono, ako stranite za toa se soglasat."
Od navedenata odredba sleduva deka dogovorite, obi~aite i
op{tite pravni na~ela pretstavuvaat glavni izvori na pravoto, dodeka
sudskata praktika i doktrinata se pomesteni vo pomo{ni sredstva
za utvrduvawe na pravnite pravila, odnosno im se odre~uva karakterot
663