Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

4. Na~elo na ustavna opredelenost na slobodite i pravata na
~ovekot i gra|aninot
Polo`bata na ~ovekot i gra|aninot e ustavna kategorija koja
ne mo`e da se derogira so zakon ili drugi propisi. So zakon mo`e da
se ureduva samo na~inot na ostvaruvawe (ograni~uvawe) na slobodite i
pravata na ~ovekot i gra|aninot, no ne i nivno sodr`insko dimenzionirawe.
Vo takov kontekst, slobodite i pravata se javuvaat kako ograni~uva~ki
faktor na dr`avnata vlast.
II ZAKONITOST
1. Zakonitosta zna~i na~elo na vladeewe na pravoto nasproti
arbitrernosta i samovolieto koga se vo pra{awe osnovnite vrednosti
na op{testvoto, osobeno li~nite i drugite osnovni demokratski prava...
Zakonitosta zna~i apsolutna suprematija na zakonot koj go donesuvaat
so ustavot opredeleni slobodno izbrani i ovlasteni najvisoki
pretstavni~ki organi na na{ata zemja: vladewe na pozitivnoto pravo
koe go otstranuva postoeweto i vlijanieto na arbitrernata vlast, samovolieto
i posebnite prerogativi, pa i sekoja zna~ajna sfera na diskreciona
vlast vo korist na koj i da e dr`aven organ, osobeno na organite
koi raspolagaat so sredstva za prisilba... Vladeeweto na zakonot
zna~i deka nikoj ne mo`e da zeme posebno pravo za sebe ili na drug da
mu go odzeme negovoto pravo nadvor od vo zakonot predvidena postapka.
393 2. Kako i formalnata ustavnost i formalnata zakonitost ja
ozna~uva soglasnosta na odnosnite akti so zakonskite propisi za formata
na tie akti. Formalno nezakonit e onoj akt ~ija forma ne e vo soglasnost
koja ja propi{uva zakonot. 394 Formalna zakonitost postoi toga{
koga postoi soglasnost na formata na podzakonskite akti so formata
utvrdena vo zakonot. So drugi zborovi, formalna zakonitost postoi
ako podzakonskiot akt e donesen vo postapka i od subjekt predvideni
so zakon. 395
SAD proglasil 20 sojuzni zakoni za protivustavni i toa naj~esto so 5:4 glasovi.
Za vreme na sporot na vrhovnite sudii so Ruzveltoviot New Deal, senatorot
O'Mahoney predagal amandman na Ustavot spored koj Vrhovnito sud }e
mo`e zakonot da go oglasi za protivustaven samo so dvotretinsko mnozinstvo.
Vidi: Krbek, I. op. cit. str. 12-17 i 29.
393
\or|evi}, J. Ustavno pravo i politi~ki sistem na Jugoslavije, str. 399.
394
Luki}, R. Ustavnost i zakonitost, Beograd, 1966, str. 54.
395
[kari}, S. op. cit, str. 91.
651