Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

na ropstvo koja spored ~l. 3 (a) vo sebe gi vklu~uva aktivnostite na regrutirawe,
prevezuvawe, prenos, zasolnuvawe ili prifa}awe na lica
preku zakana ili so upotreba na sila ili drugi formi na prisilba, kidnapirawe,
izmama, zala`uvawe, ili so zloupotreba na mo} ili sostojba
na nemo} ili pak so davawe ili primawe na pari ili korist, zaradi
postignuvawe soglasnost na lice koe ima kontrola nad drugo lice so
cel za eksploatacija. Pod eksploatacijata pak se podrazbira eksploatacija
na prostitucija na drugi lica ili drugi formi na seksualna
eksploatacija, prisilna rabota ili prisilnoto davawe uslugi, ropstvo
ili postapuvawe sli~no na ropstvoto, sluguvawe ili vadewe na
organi od ~ovekovo telo.
Osnovnite celi na Protokolot se: spre~uvawe i suzbivawe na
trgovijata so lu|e, osobeno na `enite i decata, za{tita i pomo{ na
`rtvite od vakov vid trgovija i celosno po~ituvawe na nivinite prava,
i vo taa smisla vospostavuvawe cvrsti formi na sorabotka. 95
3. Ustavot na Republika Makedonija ne sodr`i izre~na odredba
so koja se zabranuva ropstvoto i ropski odnos iako me|unarodnoto pravo
eksplicitno zabranuva ropstvo od bilo kakov vid. Me|utoa, ottamu
ne mo`e da se izvede zaklu~ok deka vo na{ata dr`ava ne postoi nikakva
za{tita od ropstvoto. Soglasno ~l. 32 st. 1 od Ustavot, pravoto na
sloboden izbor na vrabotuvawe se tolkuva kako zabrana na: ropstvo vo
smisla na ~l. 4 st. 1 od Evropskata konvencija, kako zavisnost vrz
osnova na trud sli~na na ropstvoto ili kako prisilen ili zadol`itelen
trud vo smisla na ~l. 4 st. 2. 96 Vo ovaa smisla, Ustavot go formulira
pravoto na za{tita pri vrabotuvaweto, a Zakonot za rabotnite
odnosi preku brojni odredbi sistematizirani kako prava na rabotnicite
i nivnata polo`ba. Sodr`inata na ovie ustavnopravni i zakonski
re{enija ne ostava prostor za somnenie deka vo pravniot poredok
na Republika Makedonija ne postojat kakvi bilo institucionalni
osnovi protiv ropstvoto, polo`bata sli~na na ropstvo ili kakva bilo
forma na prisilba vrz osnova na trud. 97
4. Od pravoto na zabrana na prisilna rabota se predvideni slednite
so zakon opredeleni isklu~oci.
Spored Zakonot za izvr{uvawe na sankciite rabotata na osudenite
lica se tretira kako primaren oblik na nivnata resocijalizacija.
Celta na vakviot vid rabota e, pred sî, edukativna i stru~noosposobuva~ka,
odnosno sozdavawe rabotni naviki i qubov kon rabotata
(vo slu~ai koga taa ne postoi) i odr`uvawe na rabotnata kondicija
(vo slu~ai koga rabotnite navi}i ve}e nesomneno se izgradeni). Nejzina
cel e preku procesot na trudot da go razviva ~uvstvoto na me|use-
95
Za kriminolo{kite aspekti na trgovijata so lu|e ("belo robje")
vidi: Sulejmanov, Z. Kriminologija, ISPPI, Skopje, 2003, str. 567-572.
96
Vidi: Izve{taj za kompatibilnosta... str. 38.
97
Ibid, str. 39.
65