Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

Sovremenite sostojbi vo ovaa oblast nesporno uka`uvaat deka
vo javno mislewe postoi uveruvawe za neadekvatnosta na sudskiot sistem
sprema novata op{testvena stvarnost koj izrasnuva od procesot
na tranzicijata i koj go sledat op{etstveni preobrazuvawa, dlaboki
ekonomski, kulturni i op{testveni promeni, a posebno promenata na
polo`bata na gra|anite. Ottamu, sî pove}e se zboruva za kriza na sudstvoto.
Ovaa kriza e uslovena od soznanieto deka ekonomskite i drugite
op{testveni promeni ne se soodvetno izrazeni vo zakonodavstvoto,
a so ogled na toa {to sudovite gi donesuvaat svoite odluki vrz
osnova na zakon, sudskata dejnost isto taka ne mu soodveststvuva na
op{testvenite potrebi. Vo su{tina krizata na sudsvoto kaj nas e predizvikana
so brzata transformacija op{testvoto na preodot od socijalisti~ki
vo gra|anski tip na op{testvo. Site ovie promeni i pokraj
ogromnite usilbi nemaat adekvaten izraz vo sudstvoto {to se gleda vo
zasterenosta na golem broj normi i nivniot ras~ekor so sega{nite potrebi
na op{etstvoto. Seto toa vodi kon ocenata deka sega{noto sudstvo
ne e vo sostojba efikasno da go sledi ritamot na ekonomskite
odnosi, a toa naj~esto e pre~ka za ostvaruvawe na slobodite i pravata
na gra|anite. Na toj na~in jasno se poka`uva deka ovde ne se raboti
samo za efikasnosta na pravosudstvoto i negovata podobra organizacija,
tuku vo prv red za obezbeduvawe na pravata i slobodite na gra|anite
so sozdavawe uslovi za nivno ostvaruvawe vo dr`avata i so posredstvo
na dr`avata vo koja sudstvoto ja ima edna od najzna~ajnite pozicii.
Dr`avata denes e povikana ne samo formalno tuku i stvarno i
konkretno da gi za{titi pravata na gra|anite, za{tita koja koja ja
vklu~uva i neposrednata intervencija za otstranuvawe na pre~kite od
ekonomska i op{testvena priroda koi ~estopati gi ograni~uvaat slobodite
i ednakvosta na gra|anite i nivnoto u~estvo vo ekonomskata i
op{etstvenata organizacija na zemjata.
2. I pokraj nevideniot razvoj na nau~nite disciplini koi se zanimavaat
so istra`uvawe na ~ovekovoto povedenie i rea|iraweto na
nego, mo`e slobodno da se ka`e deka ni denes ne gi znaeme site pri~ni
koi doveduvaat do disfunkcionalnost na pravosudniot sistem. Ponekoga{
samo edna nepravilna odluka na sudot, koja ne stanala ni pravosilna,
pretstavuva povod za voznemiruvawe i kritika, a ponekoga{ se
pominuva preku konkretnata praktika na sudovite koja ne mu odgovara
na op{testvenite potrebi, ne samo spored misleweto na javnosta, tuku
i spored misleweto na sudovite koi taa praktika ja sledat. Toa me|utoa
ne zna~i deka so opredelena sigurnost ne mo`eme da gi opredelime
merkite za negovata racionalizacija. Dosega{nite soznanija sepak nudat
opredeleni izlezni re{enija preto~eni vo nasoki za zajaknuvawe
na sudskata za{tita, eliminirawe na socijalnata isklu~ivost i obezbeduvaweto
vistinska sigurnost na gra|anite. Tie mora da se baraat na:
1 . ramni{eto povrzano so ostvaruvawe na objektivnite pretpostavki
za vistinsko funkcionirawe na sudot i 2. ramni{teto povrzano so su-
635