Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

1. ZAKONODAVNA VLAST
Sobranieto na Republika Makedonija e ednodomen pretstavni~ki
organ na gra|anite i nositel na zakonodavnata vlast. Kako pretstavni~ko
telo, Sobranieto odlu~uva vo imeto na gra|anite, vrz osnova na
iska`anata volja na izbira~koto telo, kako i vrz osnova na doverbata
{to ja ima za vreme na mandatot. Kako zakonodavno telo, Sobranieto
gi donesuva zakonite vo site oblasti od op{testveniot `ivot. Toa,
istovremeno gi utvrduva i pravnite ramki na site drugi dr`avni
organi.
Iako e pretstavni~ki organ i nositel na ustavotvornata i zakonodavnata
vlast, Sobranieto ne se izdiga nad Ustavot. Naprotiv, toa
e pod Ustavot i dejstvuva vo negovi ramki. Ustavot go zapira samovolieto
na Sobranieto, a zakonite samovolieto na izvr{nite organi i
na sudstvoto.
2. Nadle`nosta na Sobranieto na Republika Makedonija opfa-
}a pove}e osnovni funkcii: ustavotvorna vlast, zakonodavna dejnost,
davawe amnestija, raspi{uvawe na referendum, odlu~uva za vojna i
mir, donesuva odluka za menuvawe na dr`avnite granici, odlu~uva za
stapuvawe i istapuvawe od sojuzi ili zaednici so drugi dr`avi, vr{i
izbori i kontrola vrz rabotata na Vladata na Republika Makedonija.
Zakonodavnata dejnost e osnovna dejnost na Sobranieto. Taa dejnost,
Sobranieto ja ostvaruva preku donesuvawe zakoni i davawe avtenti~no
tolkuvawe na zakonite, donesuvawe republi~ki buxet, ratifikuva
me|unarodni dogovori i donesuva prostoren plan na Republikata.
Inaku, Sobranieto gi izbira i razre{uva slednive organi:
Vladata, sudiite na Ustavniot sud na Republika Makedonija, sudiite
na Vrhovniot sud na Republika Makedonija, sudiite na apelacionite i
osnovnite sudovi, ~lenovite na Sudskiot sovet na Republika Makedonija,
Javniot obvinitel, Narodniot pravobranitel i ~lenovite na Sovetot
za me|unacionalni odnosi.
Kontrolata vrz Vladata, Sobranieto ja vr{i na tri na~ini:
stvo" deka sekoj ~ovek koj ima vlast e sklon da ja zloupotrebi. So ogled na toa
{to i samata doblest ima potreba za granica, dotolku pobrgu takva potreba
ima i vlasta koja mo`e da bide ograni~na samo so druga vlast. Tadi}, Lj. op. cit,
str. 9-11. Vidi: Monteskije, O duhu zakona, Filip Vi}nji}, Beograd, Tom I, str. 175-
186. "Podelbata na vlasta se zasnova vrz zaemna kontrola i spre~uvawe (checks
and controls) na razli~ni potsistemi na dr`avnata vlast, a pred sî na zakonodavnata,
izvr{nata i sudskata vlast. Toa se postignuva na toj na~in {to
na sekoj od vklu~enite potsistemi mu se priznava eden delokrug na javni zada~i
vo ~ie izvr{uvawe delumno e zavisen, a delumno nezavisen od ostanatite
potsistemi. Dijalektikata na podelbata na vlasta e tokmu vo razli~nite
spregi na me|usebna zavisnost i nezavisnost na sprotivstavenite vlasti." Petrovi},
M. Pravna dr`ava, Ideje, Beograd, 1980/6-7, str. 35.
632