Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

USTAVNOSUDSKA PRAKTIKA
1. So Re{enie U. br. 143/2003 od 9. 10. 2003, Sudot ne povede postapka
za ocenuvawe na ustavnosta na ~l. 80-g od Zakonot za dopolnuvawe
na Zakonot za osnovnoto obrazovanie ("SV RM," br. 42/2003).
Spored navodite vo inicijativata, osporeniot ~l. od Zakonot
ne bil vo soglasnost so ~l. 9 st. 2 i ~l. 47 od Ustavot so koi se garantira
slobodata na nau~noto, umetni~koto i na drugite vidovi na tvore{-
tvo, kako i pravata koi proizleguvaat od nau~noto, umetni~koto i drug
vid intelektualno tvore{tvo, a vo vrska so ednakvosta na gra|anite
pred Ustavot i zakonite. So ograni~uvaweto na kategoriite na gra|ani
koi mo`at da bidat avtori na u~ebnici od opredelena oblast se naru{uvala
ramnopravnosta na ostanatite pedago{ki rabotnici koi
imaat pomalo obrazovanie (vi{o) od predvidenoto so zakonot, a dolgi
godini rabotele vo prosveta i mo`ele da odgovorat na potrebnite kriteriumi
za kvaliteten u~ebnik.
Sudot na sednicata utvrdi deka vo Zakonot za osnovnoto obrazovanie
(" SV RM," br. 44/1995, 24/1996, 34/1996, 35/1997, 82/1999 i 29/
2002) po ~l. 80-v se dodavaat dva novi ~lena 80-g i 80-d.
Vo osporeniot ~l. 80-g e predvideno deka "Avtor na u~ebnik
mo`e da bide lice so visoko obrazovanie, magistar ili doktor na nauki
od oblasta za koja e namenet u~ebnikot, dokolku so ovoj zakon poinaku
ne e utvrdeno."
Od odredbite na ~l. 9 st. 2, ~l. 44 st. 3 i ~l. 47 od Ustavot proizleguva
deka kompleksot na obrazovanieto Ustavot go ureduva na~elno
predostavaj}i go pobliskoto normirawe so zakon. Imeno, Ustavot
mu prio|a na obrazovanieto kako na dejnost koja e ednovremeno li~en i
op{testven, odnosno javen interes i potreba kako preduslov za kultivirawe
na li~nosta i nejzinoto osposobuvawe za rabota.
Poa|aj}i od faktot {to obrazovanieto kako dejnost od javen
interes, a posebno osnovnoto obrazovanie koe e zadol`itelno i besplatno
nesporno e deka dr`avata vo ramkite i vo soobraznost so vostanoveniot
sistem na obrazovanieto gi propi{uva programite i planovite
na vospitno obrazovniot proces, na~in na izveduvawe na nastavata
i stru~nata tvorba kako kniga {to treba da se koristi vo vospitno
obrazovniot proces.
Imaj}i go predvid navedenoto, zakonodavecot so osporenata
odredba utvrduva koj mo`e da bide avtor na u~ebnik usloveno od stepenot
na obrazovanieto, odnosno nau~noto zvawe za {to liceto se doka-
`alo vo oblasta za koja e namenet u~ebnikot.
Pritoa, Sudot smeta deka, propi{uvaweto na uslovite {to
edno lice treba da gi ispolnuva za da bide avtor na u~ebnik, ne e vo nasoka
na ograni~uvawe na nau~noto, umetni~koto i drugite vidovi na
tvore{tvo utvrdeni vo ~l. 47 od Ustavot, tuku e vo nasoka na pottiknuvawe
i pomagawe na nau~niot opfat.
482