Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

angliskiot "izum" nare~en "Trade-mil". Stanuva zbor za ogromnata
sprava za ma~ewe sli~na na melni~ko trkalo. "Nepokornite" osudenici
na kazna li{uvawe od sloboda, vo vreme od osum do devet ~asovi,
bile prisiluvani neprekinato da go vrtat trkaloto. Pritoa, dokolku
se proma{ela edna od stapkite na trkaloto, ostanatite stapki silno
udirale po glavata na prestapnikot. Ovaa sredstvo za ma~ewe se primenulo
kako te{ka telesna kazna za skrotuvawe na robija{ite, protiv
onie osudenici koi ne se zalagale dovolno pri rabotata, protiv licata
koi se obidele da izvr{at begstvo itn. Spored opredeleni podatoci,
samo vo 1900 godina so ovoj na~in na ma~ewe bile kazneti 45.854
osudenici.
[to se odnesuva do smrtnite kazni, istorijata nedvosmisleno
uka`uva deka osnovniot streme` pri nivnoto izvr{uvawe se sveduval
na zgolemuvawe na bolkata, za{to se smetalo deka ednostavnoto odzemawe
na `ivotot prestavuvalo premnogu malo stradawe za prestapnikot.
Zaradi zadovoluvawe na potrebata za odmazda, odzemaweto na `ivotot
treba{e da bide sporo, postepeno i svirepo. Pritoa, "za da se
nare~e ma~ewe, kaznata mora da odgovara na tri glavni kriteriumi.
Taa najprvin mora da proizveduva soodvetna koli~estvo na stradawe
koe, ako ne mo`e to~no da se meri, toga{ barem da se proceni, sporedi
i hierarhizira. Smrtta e ma~ewe vo onaa mera vo koja ne pretstavuva
ednostavno li{uvawe na pravoto na `ivot, tuku prilika i kone~en
stepen na presmetano stepenuvawe na stradawata: od otsekuvawe na
glavata - so {to site stradawa se sveduvaat na edno edinstveno dvi-
`ewe i toa vo eden moment. Kako nulten stepen na ma~ewe - pa se do
ras~ere~uvawe so {to ma~eweto se prodol`uva do beskone~nost, a
me|u niv stojat, beseweto, spaluvaweto i trkaloto na koi ~ovekot pominuva
dolgotrajna agonija: smrta-ma~ewe e umeewe da se zadr`i `ivotot
vo stradawe, negova podelba na "iljadnici gubewa na `ivotot" i
postignuvawa na the most exquisite agonies, pred samoto prestanuvawe na
postoeweto." 45 Za taa cel smrtnata kazna se kombinira{e so telesnoto
izma~uvawe koe se javuva{e vo najrazli~ni formi. Me|u brojnite primeri
vo ovaa prilika gi izdvojuvame: spaluvaweto `eni vrz grobovite
na nivnite ma`i, koe zaradi prequba se izvr{uva{e vo Hindustan sî
do XIX vek, stavaweto vo v`e{teni statui na opredeleni bo`enstva,
spaluvawe poradi eres, magioni~arstvo i vra`bini; dereweto na ko-
`ata itn. Natamo{ni karakteristiki na smrtnite, kako i na telesnite
kazni vpro~em, bile javen i ritualen na~in na nivnoto izvr{uvawe.
46 45
Foucault, M. op. cit. str. 33.
46
Nekoi teoreti~ari me|utoa od javniot i ritualniot karakter na kaznite
od XVII vek izvlekuvaat pogre{en zaklu~ok deka takviot sistem im
dava prednost na osudenicite po dva osnovi. Prviot, relativno sigurna za{-
tita od preteranata surovost, za{to nasobranata masa na nabquduva~i so vni-
44