Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

na penzija.
Trgnuvaj}i od ozna~enite ustavni na~ela na socijalnata sigurnost
i socijalnoto osiguruvawe i ustavnata obvrska dr`avata da se
gri`i za socijalnata za{tita i socijalnata sigurnost, soglasno so na-
~eloto na socijalna pravednost, pokraj seto izneseno treba da se ima
predvid deka ovie garancii gra|anite gi ostvaruvaat po protekot na
rabotniot vek ili prekin na rabotniot vek ako nastapi trajna nesposobnost
za rabota. Me|utoa, od osporenata odredeba nesomenno proizleguva
kako uslov za steknuvawe penzija e samo osigureniot da bil
izbran vo pretstavni~kiot organ ili vo drug dr`aven organ, pa mo`e i
da bide bez nikakov predhoden penziski sta` {to bi zna~elo bez nikakvi
vlo`uvawa vo penziski fond. Ottuka, Sudot oceni deka vakvata
odredba e nadvor od konceptot za socijalnoto osiguruvawe i deka pokraj
na~eloto na ednakvost, gi doveduva vo pra{awe i ustavnite na~ela
na socijalnoto osiguruvawe, socijalnata pravda, vladeeweto na pravoto,
humanizmot i solidarnosta.
Trgnuvaj}i od sfa}aweto deka pravata od socijalno osiguruvawe
se utvrduvaat so zakon i kolektiven dogovor, ne e sporno deka zakonodavecot
e ovlasten normativno da go uredi na~inot na presmetuvawe
na pridonesot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe. Me|utoa,
zakonodavecot e obvrzan i pri normiraweto na na~inot na presmetuvawe
na pridonesot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe da se
rakovodi od ustavnite garancii za socijalnata sigurnost na gra|anite.
So Zakonot za vrabotuvawe i osiguruvawe za slu~aj na nevrabotenost
("SV RM," br. 37/1997 i 25/2000), se uredeni pravata i obvrskite
na rabotodava~ite, nevrabotenite lica i dr`avata vo vrska so vrabotuvaweto
vo slu~aj na nevrabotenost, me|u drugoto, i pravoto na osiguruvawe
vo slu~aj na nevrabotenost, a kako edno od pravata od osiguruvawe
vo slu~aj na nevrabotenost spored ovoj zakon e pari~niot nadomestok
i pravoto na penzisko i invalidsko osiguruvawe, vo soglasnost so
propisite od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe.
Soglasno ~l. 68 od ovoj zakon visinata na mese~niot pari~en
nadomestok za vreme na nevrabotenost se utvrduva vrz osnova na presmetanite
i isplatenite plati kaj rabotodava~ot, soglasno zakon i kolektiven
dogovor i iznesuva 50% od prose~nata mese~na neto plata na
rabotnikot za poslednite 12 meseci za lice koe ima pravo na pari~en
nadomestok do 12 meseci, a 40% za lice koe ima pravo na pari~en nadomestok
podolgo od 12 meseci.
Nadomestokot od stav 1 na ovoj ~len ne mo`e da iznesuva pove}e
od prose~nata mese~na neto plata po rabotnik vo nestopanstvoto na
Republikata, objavena za posledniot mesec.
Trgnuvaj}i od zna~eweto za obezbeduvawe sredstva za ostvaruvawe
na pravata od penziskoto i invalidskoto osiguruvawe ~l. 25 i ~l.
180 od Zakonot za penzisko i invalidsko osiguruvawe poblisku gi definira
osnovicite za presmetuvawe i pla}awe na pridonesot za ovoj
383