Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

vata bolka. 33
Takvoto ma~ewe koe postoe{e vo robovladetelskite gr~ki dr`avi
i Rim, se pretvori vo op{ta praktika na feudalnite dr`avi i }e
trae se do XIX vek. Na preodot vo XX vek, barem vo Evropa, se ~uvstvuva{e
opa|awe na nejzinata primena no, denes povtorno pretstavuva
problem za koj se bara kone~no re{enie. Nejziniot najsilen podem sepak
se vrzuva za "Svetata inkvizicija," ustanova na katoli~kata crkva
koja zaradi suzbivawe na eresot zapo~na da deluva vo XIII vek. Toa e
vreme vo koe, spored Avgustin, za eretnik se smeta{e sekoj "qui falsas
vol novas opiniones gignit vel sequitur" (koj sozdava ili sledi pogre{ni
ili novi mislewa), a priznanieto za najsilen dokaz vo krivi~nata
postapka. Takvata praktika na inkvizicijata i na sli~ni ustanovi so
koi se proglasuvaa eretnici i ve{tici vode{e kon toa liceto koe e
izbrano za `rtva da bide nepovratno izgubeno. Ako liceto izlo`eno
na ma~ewe dade priznanie, zna~elo deka e vinovno, a ako ne priznae (a
toa retko se slu~uvalo, za{to ma~eweto mo`elo da trae beskone~no),
toa bilo dokaz deka se raboti za tvrdoglav i uporen prestapnik (deka
|avolot dlaboko navlegol vo negovoto srce) koj ottamu zaslu`il da
umre vo maki. 34
Vo uslovi koga so tortura mo`e{e da se izdejstvuva kakov i da e
iskaz, mnogumina, makar i po cena da bidat osudeni na smrt, samo za da
si gi skratat makite, priznavale i dela {to fizi~ki ne mo`at da se
izvr{at. Toa e i vreme koga za ~ovekovaat sudbina zapo~na da odlu~uva
denuncijacijata. Po doa|aweto vo mesto koe trbalo da se "is~isti" od
eretnici i sli~ni nepodobni lica, na vratite od crkvite, inkvizitorite
po pravilo postavuvale dostavni kutii. Toa be{e izvonredna prilika
za podlite, zavidlivite, bolnite i budalestite da podnesuvaat
prijavi, a na prijavenite im nemalo spas dokolku ne postoel nekoj koj e
dovolno mo}en da gi za{titi. Ottamu i `rtvite na inkvizicijata
prete`no bile od niskite sloevi na naselenieto, a skoro site "ve{tici,"
hendikepirani ili nepismeni `eni. 35 I kone~no, dolgogodi{nata
33
Ibid, str. 2 i 3.
34
Ibid, str. 4. Vidi isto taka: Sulejmanov, Z. Penologija, vtoro izmeneto
i dopolneto izdanie, str. 66 i 252-255, Zlatari}-Dama{ka, Rje~nik krivi~nog
prava i postupka, Informator, Zagreb, 1966, str. 101, Monteskije, O duhu zakona,
Filip Vi}nji}, Beograd, Tom I, str. 212-215, i Beccaria, C. O zlo~inima i kaznama,
Logos, Split, 1984, str. 88-92.
35
"Taka, na primer, edna `ena tu`ila druga zatoa {to od nea í bilo
sovetuvano da mu dava ~aevi na svoeto bolno dete koi premnogu brgu go izlekuvale!
Potoa sinot na optu`enata, dete od osum 8 godini, "priznalo" deka majkamu
"{uruva" so |avolot. Stavena na maki, otkako videla deka e izgubena
"ve{ticata" kako svoi "sou~esnici" gi poso~ila site onie so koi imala neras~isteni
smetki, {to dovelo do petnaeset smrtni presudi" Dimitrijevi}, V i dr.
Tortura i njeno suzbijanje, str. 5.
38