Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

1. PRAVO NA SOPSTVENOST I PRAVO NA NASLEDUVAWE
~l. 30
Se garantira pravoto na sopstvenot i pravoto na nasleduvawe.
Sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da slu`i za dobro
na poedinecot i na zaednicata.
Nikomu ne mo`e da mu bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta
i pravata koi proizleguvaat od nea, osven koga se raboti za javen
interes utvrden so zakon.
Vo slu~aj na eksproprijacija na sopstvenosta ili vo slu~aj na
ograni~uvawe na sopstvenosta se garantira praveden nadomest koj ne
mo`e da bide ponizok od pazarnata vrednost.
~l. 31
Stransko lice vo Republika Makedonija mo`e da steknuva pravo
na sopstvenost pod uslovi utvrdeni so zakon.
^len 59
Na stranskite vlo`uva~i im se garantira pravoto na slobodno
iznesuvawe na vlo`eniot kapital i dobivkata.
Pravata steknati vrz osnova na vlo`eniot kapital ne mo`at da
se namaluvaat so zakon ili drug propis.
1. Spored najstaroto i najop{to sfa}awe, pravoto na sopstvenost
e najpotpolna pravna vlast nad stvarta - "plena in re potestas". Od
navedenoto na~elo proizleguva deka sopstvenosta e individualno pravo
{to go ovlastuva sopstvenikot stvarta da ja koristi i upotrebuva
na apsoluten na~in. Sega{niot individualisti~ki poim za pravoto na
sopstvenost, me|utoa e izmenet i zna~i - stvarite mu pripa|aat na sopstvenikot
koj vo pogled na svojata stvar mo`e da pravi sî {to izre~no
ne mu e zabraneto (pozitivna strana) i sekoj tret da go isklu~i od toa
(negativna strana).
2. Pravoto na sopstvenost i slobodite koi se povrzani so ova
pravo: slobodata na pretpriemni{tvo i slobodata na profesija, pretstavuvaat
temel na ekonomskiot poredok na gra|anskoto op{testvo. Vo
formalen pogled ustavnoto regulirawe na sopstvenosta opfa}a tri
momenti: institucionalna garancija na nepovredivosta na sopstvenosta,
rezerva na sopstvenosta, t.e. mo`nost za eksproprijacija i nacionalizacija
i pravo na obe{tetuvawe.
Pravoto na sopstvenost spored Ustavot zna~i pravo na fizi~ko
i pravno lice na odreden podvi`en ili nedvi`en imot ili predmet da
go poseduva, odnosno dr`i, da go koristi i so nego da raspolaga spored
svoe sopstveno nao|awe. Pokraj toa, Ustavot sopstvenosta ja opredeluva
kako odnos koj sozdava prava i obvski i koj treba da slu`i za dobro
str. 176.
291