Dejan Sulejmanov - Ustavn sudstvo (p.1082)

AMANDMAN XXI
Se garantira pravoto na `alba protiv odluki doneseni vo postapka
vo prv stepen pred sud.
Pravoto na `alba ili drug vid na pravna za{tita protiv poedine~ni
pravni akti doneseni vo postapka vo prv stepen pred organ na
dr`avnata uprava ili organizacija i drug organ {to vr{i javni ovlastuvawa
se ureduva so zakon.
1. Pravoto na pravi~no sudewe zna~i pravo na gra|aninot:
1 0 da se smeta za nevin se dodeka sudot ne ja doka`e negovata
vina (prezumpcija na nevinost),
2 0 Za prekr{oci opredeleni so zakon, sankcija mo`e da izre~e
organ na dr`avnata uprava ili organizacija i drug organ {to vr{i javni
ovlastuvawa,
3 0 Protiv kone~na odluka za prekr{ok se garantira sudska za{-
tita pod uslovi i postapka utvrdeni so zakon.
4 0 mo`e da odgovara samo za delo koe e predvideno so zakon kako
kaznivo, a izre~enata kazna za kaznivoto delo, isto taka, mora da bide
predvidena so zakon (na~elo na zakonitost), 166
5 0 ne mo`e povtorno da bide suden za delo za koe ve}e bil osuden
so pravosilna sudska presuda,
6 0 ima pravo na `alba protiv prvostepenite sudski presudi i
7 0 Ima pravo na `alba ili drug vid na pravna za{tita protiv
poedine~ni pravni akti doneseni vo postapka vo prv stepen pred organ
na dr`avnata uprava ili organizacija i drug organ {to vr{i javni
ovlastuvawa se ureduva so zakon.
8 0 ima pravo na nadomest na {teta ako nezakonito e li{en od
sloboda ili ako nezakonito e osuden za opredeleno delo. 167
2. Ottamu {to Ustavot ne gi opredeluva site prava na fer sudewe,
brojni prava od ovaa sfera se pomesteni vo Zakonot za krivi~na
postapka 168 i Zakonot za sudovite. Ovie na~ela pretstavuvaat osnovni
pravni postavki koi sodr`inski pretstavuvaat rakovodni idei, a
166
Vidi i ~l. 1 KZ.
167
Posebni odredbi za nadomest na {teta na lica neosnovano li{eni
od sloboda i neopravdano osudeni se sodr`ani vo Glava XXXII ZKP (~l. 526-
531). Za toa podrobno: Sulejmanov, Z. Krivi~no procesno pravo, Institut za
sociolo{ki i politi~ko-pravni istra`uvawa, Skopje, 2002. str. 473-478 i
Izve{taj za kompatibilnosta... str. 204-207.
168
ZKP najprvin go definira na~eloto na pravi~no sudewe vo ~l. 4 st.
1 na sledniov na~in: "Liceto obvineto za krivi~no delo ima pravo na pravi-
~no i javno sudewe, vo razumen rok, pred nadle`en, nezavisen i nepristrasen
sud, ustanoven so zakon."
122