Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

prefrluvaat vrz zakonodavecot. Tie tvrdat deka zakonodavstvoto za
edno op{testvo go ima istoto zna~ewe kako i vospituvaweto za poedinecot.
Raznite op{testveni procesi se vo o~ekuvana zavisnost od pozitivnoto
zakonodavstvo, odnosno se nao|aat sokrieni vo dnoto na sekoe
zakonodavstvo. Reformata na zakonodavstvoto e edinstvena mo`na
merka za otstranuvawe na ovie poroci. Revizijata na moralot vo edno
op{testvo mora da zapo~ne so revizija na zakonodavstvoto
Vo taa smisla Didro veli, koga zakonite vo edno op{testvo se
dobri i moralot e dobar, koga zakonite ne ~inat, lo{i se i op{testvenite
obi~ai. Didro se izjasnuva i vo odnos na pra{aweto na slobodnata
volja. Toj ne veruva vo zastra{uvaweto kako cel na kaznata, no i
pokraj toa ne e protiv smrtnata kazna. Pritoa, smrtnata kazna ne ja
sfa}a vo smisla na odmazda, tuku kako edinstveno sredstvo za osloboduvawe
na op{testvoto od nepopravlivi zlostornici. Vo samata Enciklopedija
na edno mesto koe se odnesuva na problemot na kriminalitetot,
e navedeno i toa deka siroma{tijata e majka na site te{ki krivi-
~ni dela, deka op{testvoto ja ovozmo`uvaa taa siroma{tija koja sozdava
bednici, a ovie pak na toa odgovaraat so krivi~ni dela izvr{eni
vo siroma{tija.
Za Pol Holbah (1723-1789) mo`e slobodno da se ka`e deka pretstavuva
eden od najgolemite protivnici na sakralizacijata na op{-
testvenite pojavi, a me|u niv i kaznata i kaznuvaweto. Spored nego,
pri~inite na kriminalitetot ne se nao|aat vo li~nosta na zlostornikot,
a u{te pomalku vo negovata priroda. Toj go zastapuva gledi{teto
na celosna ednakvost na lu|eto spored svoite vrodeni dispozicii. Nadvore{nite
okolnosti se tie {to kaj lu|eto sozdavaat razli~ni osobini,
me|u koi takvi {to poedincite nu`no gi gonat kon vr{ewe na
krivi~ni dela.
Holbah osobeno go ispituva vlijanieto na dr`avnata uprava vrz
op{testvenite odnosi pa i vrz kriminalitetot i doa|a do slednive zaklu~oci.
Porastot na kriminalitetot sekoga{ e znak na tiranijata vo
op{testvenata uprava i slabata, nebre`na administracija. Strogosta
i preteranosta vo nametnuvaweto na dr`avnite dava~ki, raznite maltretirawa
na gra|anite od strana na dr`avnata uprava, ne~uvstvitelnosta
na imotnite lu|e - seto toa samo go zgolemuva brojot na lu|eto
koi siroma{tijata gi doveduva vo o~ajanie i koi se odavaat na krivi~ni
dela. Se dodeka vlasta vo edna dr`ava e lo{a, dodeka dobrata ne
se ednakvo podeleni taka {to na pove}eto od narodot im nedostasuvaat
najnu`nite potrebi, se dotoga{ brojot na krivi~nite dela }e bide golem
i kaznite na nikoj na~in nema da go namalat. Glavnoto sredstvo za
suzbivawe na kriminalitetot e mudrata politika na dr`avnata uprava
vo smisla da se zadovolat site gra|ani, za{to ~ovekot koj nema ni{to
od zadnicata, so ni{to ne e vrzan za taa zaednica. Zlostornicite sekako
ne se osameni vo vr{eweto na krivi~nite dela. Primerite za toa
~esto im gi pru`aat lu|eto od taa visoka dr`avna uprava ~ii podme-
77